Tài liệu Khai thác và bảo tồn các giá trị của nghệ thuật đờn ca tài tử nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh bạc liêu

BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA TP. HỒ CHÍ MINH ----- HUỲNH THỊ NGỌC ĐẸP KHAI THÁC VÀ BẢO TỒN CÁC GIÁ TRỊ CỦA NGHỆ THUẬT ĐỜN CA TÀI TỬ NAM BỘ PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH BẠC LIÊU KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CHUYÊN NGÀNH: HƢỚNG DẪN DU LỊCH TP. Hồ Chí Minh, Tháng 6 năm 2021 1 BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA TP. HỒ CHÍ MINH ----- HUỲNH THỊ NGỌC ĐẸP KHAI THÁC VÀ BẢO TỒN CÁC GIÁ TRỊ CỦA NGHỆ THUẬT ĐỜN CA TÀI TỬ NAM BỘ PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH BẠC LIÊU Chuyên ngành: Hƣớng dẫn du lịch Hệ: Đại học chính quy Khóa: 2017 – 2021 KHÓA LUẬN ĐẠI HỌC NGÀNH VIỆT NAM HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: THS. NGUYỄN THỊ THÚY NGÂN TP. Hồ Chí Minh, Tháng 6 năm 2021 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này em đã nhận đƣợc sự giúp đỡ từ các thầy cô, các cơ quan văn hóa du lịch, gia đình và bạn bè. Với tình cảm sâu sắc và chân thành, cho phép em gửi lời cảm ơn đến tất cả quý thầy cô, các thành viên gia đình và bạn bè đã hỗ trợ em để hoàn thành khóa luận. Đầu tiên cho em gửi lời cảm ơn đến Trƣờng Đại Học Văn Hóa Thành phố Hồ Chí Minh và khoa Du Lịch đã tạo điều kiện và hỗ trợ em để em có đƣợc cơ hội làm khóa luận tốt nghiệp. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn đến thầy Mai Hà Phƣơng - trƣởng khoa Du Lịch, cô Nguyễn Thị Thúy Ngân - giảng viên hƣớng dẫn đã hỗ trợ em trong suốt thời gian em làm khóa luận tốt nghiệp. Cảm ơn Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bạc Liêu đã nhiệt tình hỗ trợ em trong quá trình em tìm kiếm tài liệu và khảo sát tại tỉnh. Em cũng xin gửi lời cảm ơn gia đình và bạn bè đã luôn ở bên cạnh động viên em trong suốt quá trình làm khóa luận. Một lần nữa em muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến cô Nguyễn Thị Thúy Ngân là ngƣời đã luôn theo sát, hƣớng dẫn tận tình cho em trong suốt quá trình làm khóa luận. Vì kiến thức còn hạn hẹp nên khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận đƣợc góp ý từ quý thầy cô cũng nhƣ những ngƣời quan tâm đến nội dung khóa luận, nhằm góp phần hoàn thiện hơn và đóng góp một phần nhỏ vào phát triển du lịch Bạc Liêu. Em xin chân thành cảm ơn. Sinh viên: Huỳnh Thị Ngọc Đẹp DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT UNESCO: Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc UBNN: Ủy ban nhân dân BYT: Bộ Y Tế CLB: Câu lạc bộ VH,TT &DL: Văn hóa, Thể thao và Du lịch BVHTTVDL: Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch NQ/TU: Nghị quyết trung ƣơng CTr/TU: Chƣơng trình trung ƣơng BCH: Ban chấp hành ASEAN: Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á ĐBSCL: Đồng bằng sông Cửu Long DSVH: Di sản văn hóa DCQHBN: Dân ca quan họ Bắc Ninh DANH MỤC BIỂU ĐỒ, BẢN VẼ, HÌNH VẼ Hình 1.1. Thang bồi âm........................................................................ 28 Hình 1.2 Thanh âm xuân.........................................................................30 Hình 1.3 Thanh âm quá độ ai ........................................................ ..31 Hình 1.4 Thanh âm oán dạng 1........................................................ 33 Hình 1.5. So sánh các âm thanh........................................................34 Hình 2.1 Bảng đồ hành chính tỉnh Bạc Liêu .....................................48 Bảng 1. Tổng lƣợng khách du lịch đến Bạc Liêu và doanh thu (giai đoạn 20162019) ................................................................................................58 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 7 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 7 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài ..................................................................... 9 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 9 4. Lịch sử nghiên cứu đề tài .............................................................................. 10 5. Phƣơng pháp nguyên cứu.............................................................................. 12 6. Nội dung khóa luận ....................................................................................... 13 CHƢƠNG 1.......................................................................................................... 15 1.1. Cơ sở lý luận về khai thác và bảo tồn các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong hoạt động du lịch ............................................................................... 15 1.1.1. Các khái niệm......................................................................................... 15 1.1.1.1. Đờn ca tài tử Nam bộ..................................................................... 15 1.1.1.2. Du lịch ........................................................................................... 16 1.1.1.3. Tài nguyên du lịch ........................................................................ 18 1.1.1.4. Di sản văn hóa phi vật thể ............................................................. 18 1.2. Khai thác và bảo tồn các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong hoạt động phát triển du lịch ...................................................................................... 19 1.2.1. Khai thác các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong hoạt động phát triển du lịch ............................................................................................ 19 1 1.2.2. Bảo tồn các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong hoạt động phát triển du lịch .................................................................................................... 20 1.2.3. Điều kiện để khai thác và bảo tồn các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong hoạt động phát triển du lịch ............................................................ 22 1.2.3.1. Điều kiện về giá trị văn hóa của di sản văn hóa phi vật thể .......... 22 1.2.3.2. Các điều kiện khác ......................................................................... 23 1.3. Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ ............................................................... 24 1.3.1. Nguồn gốc hình thành và quá trình phát triển của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ....................................................................................................... 24 1.3.2. Những đặc điểm cơ bản của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ ........... 28 1.3.2.1. Thanh âm nhạc tài tử ..................................................................... 28 1.3.2.2. Ngữ điệu và hơi trong nhạc tài tử Nam bộ .................................... 34 1.3.3. Những giá trị nổi bật của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ ................ 36 1.3.3.1. Giá trị lịch sử ................................................................................. 36 1.3.3.2. Giá trị văn hóa – nghệ thuật........................................................... 37 1.3.3.3. Giá trị nghệ thuật âm nhạc............................................................. 37 1.3.3.4. Giá trị đạo đức nhân văn................................................................ 37 1.3.3.5. Giá trị vật thể và phi vật thể liên quan khác .................................. 38 1.4. Cơ sở thực tiễn khai thác và bảo tồn di sản săn hóa phi vật thể trong hoạt động phát triển du lịch của các địa phƣơng trong và ngoài nƣớc ..................... 38 1.4.1. Kinh nghiệm khai thác và bảo tồn các giá trị của Nhã nhạc cung đình Huế trong phát triển du lịch thành phố Huế .................................................. 38 2 1.4.2. Kinh nghiệm khai thác và bảo tồn các giá trị của Dân ca quan họ Bắc Ninh trong phát triển du lịch tỉnh Bắc Ninh .................................................. 41 1.4.3. Kinh nghiệm khai thác và bảo tồn các giá trị của điệu múa truyền thống của ngƣời dân trên đảo trong hoạt động du lịch đảo Baili-Indonesia . 43 Tiểu kết chƣơng 1................................................................................................. 47 CHƢƠNG 2.......................................................................................................... 48 2.1. Khái quát về tỉnh Bạc Liêu và tìm hiểu về đời sống văn hóa của ngƣời dân tỉnh Bạc Liêu ..................................................................................................... 48 2.1.1. Vị trí địa lý ........................................................................................... 48 Hình 2.1 Bảng đồ hành chính tỉnh Bạc Liêu ................................................. 48 2.1.2. Lịch sử hình thành ............................................................................... 49 2.1.3. Điều kiện tự nhiên................................................................................ 52 2.1.4. Điều kiện kinh tế - xã hội..................................................................... 52 2.1.4.1. Về dân số, dân tộc, lao động.......................................................... 52 2.1.4.2. Các hoạt động kinh tế .................................................................... 53 2.1.5. Tìm hiểu về đời sống văn hóa của ngƣời dân tỉnh Bạc Liêu ............... 54 2.1.5.1. Khu vực thành thị .......................................................................... 54 2.1.5.2. Khu vực nông thôn ........................................................................ 55 2.1.5.3. Vai trò, tầm quan trọng của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trong đời sống văn hóa của ngƣời dân tỉnh Bạc Liêu .......................................... 56 2.2. Tình hình du lịch tỉnh Bạc Liêu giai đoạn từ năm 2016 đến nay .............. 57 3 2.3. Thực trạng khai thác và bảo tồn các giá trị của nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu ............................................. 60 2.3.1. Việc khai thác và bảo tồn các giá trị của nghệ thuật đàn ca tài tử Nam bộ trong đời sống văn hóa – xã hội của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bạc Liêu .................................................................................................. 60 2.3.2. Việc tổ chức khai thác các giá trị của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ của các doanh nghiệp du lịch ......................................................................... 65 2.4. Đánh giá chung về về những thuận lợi và khó khăn trong việc khai thác và bảo tồn các giá trị của nghệ thuật đàn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu .............................................................................................. 71 2.4.1. Những thuận lợi cơ bản ....................................................................... 71 2.4.1.1. Công tác tuyên truyền .................................................................... 71 2.4.1.2. Hƣớng dẫn truyền dạy nghề Đờn ca tài tử Nam bộ....................... 73 2.4.1.3. Hỗ trợ trang thiết bị cho các Câu lạc bộ đờn ca tài tử ................... 74 2.4.1.4. Tổ chức tham gia các Hội thi, Liên hoan ...................................... 74 2.4.1.5. Hoạt động của các câu lạc bộ Đờn ca tài tử .................................. 74 2.4.2. Những khó khăn trƣớc mắt .................................................................. 76 2.4.2.1. Cơ sở vật chất phục vụ cho Đờn ca tài tử Nam bộ ........................ 76 2.4.2.2. Nguồn nhân lực trong hoạt động đờn ca tài tử .............................. 77 Tiểu kết chƣơng 2................................................................................................. 79 Chƣơng 3. ............................................................................................................. 80 3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu............. 80 4 3.1.1. Về chủ trƣơng, chính sách ................................................................... 80 3.1.1.1. Chủ trƣơng chính sách của Đảng, nhà nƣớc.................................. 80 3.1.1.2. Chủ trƣơng chính sách của chính quyền địa phƣơng .................... 82 3.1.2. Định hƣớng khai thác và bảo tồn ......................................................... 82 3.1.2.1. Quan điểm khai thác và bảo tồn .................................................... 82 3.1.2.2. Không gian khai thác ..................................................................... 83 3.1.2.3. Thị trƣờng mục tiêu ....................................................................... 84 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả khai thác và bảo tồn giá trị của đờn ca tài tử phục vụ phát triển du lịch Nam Bộ ................................................................... 84 3.2.1. Nghiên cứu, đánh giá hiệu quả khai thác và bảo tồn các giá trị của đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch ................................................... 84 3.2.2. Tìm ra nguyên nhân của việc đƣợc và chƣa đƣợc trong khai thác và bảo tồn đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch............................... 85 3.2.3. Đầu tƣ xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật tại các điểm biểu diễn đờn ca tài tử phục vụ du lịch .......................................................................... 86 3.2.4. Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển du lịch ............................. 87 3.2.5. Nghiên cứu, phát triển các làn điệu và nội dung của các bài bản gắn với việc bảo tồn, khai thác và phát triển loại hình đờn ca tài tử Nam bộ ...... 88 3.2.6. Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền quảng bá, xúc tiến, bảo tồn du lịch văn hóa gắn với các tuyến điểm có tổ chức đờn ca tài tử Nam bộ ......... 90 3.2.7. Tổ chức liên kết, phối hợp hoạt động giữa các cơ quan trong ngành văn hóa và du lịch trong khai thác và bảo tồn đờn ca tài tử Nam bộ ............ 92 5 3.2.8. Các giải pháp bổ trợ khác .................................................................... 93 3.3. Kiến nghị .................................................................................................... 94 3.3.1. Đối với UBND tỉnh Bạc Liêu .............................................................. 94 3.3.2. Đối với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bạc Liêu..................... 96 3.3.3. Đối với doanh nghiệp kinh doanh du lịch ........................................... 98 Tiểu kết chƣơng 3............................................................................................... 100 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 103 6 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam đƣợc biết đến là một trong những đất nƣớc có nguồn tài nguyên du lịch phong phú. Ngoài các danh lam thắng cảnh nổi tiếng, Việt Nam còn có các giá trị văn hóa nghệ thuật đặc sắc đƣợc UNESCO công nhận là di sản thế giới. Ngày nay các di sản văn hóa đang góp phần vào du lịch nƣớc nhà. Trong đó ta phải nhắc đến Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ - một trong những di sản văn hóa phi vật thể đƣợc UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại năm 2013. Đờn ca tài tử hình thành và phát triển từ cuối thế kỷ 19, bắt nguồn từ nhạc lễ, nhã nhạc cung đình Huế và văn học nhân gian. Đờn ca tài tử Nam bộ là một loại hình văn hóa nghệ thuật đặc trƣng của vùng Nam bộ có vùng ảnh hƣởng lớn với phạm vi 21 tỉnh thành phía Nam trong đó có Bạc Liêu. Bạc Liêu có đóng góp to lớn, góp phần tích cực vào việc phát triển nghệ thuật đờn ca tài tử và cũng đƣợc xem nhƣ cái nôi của nghệ thuật đờn ca tài tử. Trƣớc khi đƣợc công nhận là di sản văn hóa phi vật thể, đờn ca tài tử đƣợc biết đến là một thú vui trong quần chúng. Đờn ca tài tử Nam bộ đã có lịch sử trên dƣới 100 năm. Ban đầu, nó là thú chơi tao nhã của những ngƣời khá giả yêu văn hóa văn nghệ. Họ họp nhau đờn ca, tạo ra một sân chơi vừa thể hiện tài hoa sáng tác bài bản, vừa thể hiện tài hoa ca diễn. Thú chơi đó dần dần đƣợc quần chúng hóa, trở thành thú chơi của đông đảo nhân dân. Từ trong phòng khách của những nhà khá giả, đờn ca tài tử Nam bộ đã đi ra những sân đình, những vƣờn cây trái, những đêm có lễ hội của làng xóm. Đến nay, gần nhƣ hầu hết các phƣờng, xã ở Nam bộ đều có sinh hoạt đờn ca tài tử. Và ngày nay đờn ca 7 tài tử Nam bộ đã trở thành một nét văn hóa của dân tộc Việt Nam nói chung và ngƣời dân Nam Bộ nói riêng. Trong du lịch, đờn ca tài tử gớp phần làm đa dạng hơn các sản phẩm du lịch ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, thu hút khách du lịch trong và ngoài nƣớc. Thúc đẩy phát triển kinh tế các địa phƣơng làm du lịch. Tại tỉnh Bạc Liêu, đờn ca tài tử đƣợc đƣa vào hoạt động du lịch nhằm làm đa dạng các sản phẩm du lịch của địa phƣơng, thu hút đƣợc khách du lịch trong và ngoài nƣớc, góp phần tăng doanh thu cho tỉnh nhà. Bên cạnh đó, việc đƣa đờn ca tài tử Nam bộ vào phát triển du lịch vẫn chƣa khai thác đƣợc triệt để các giá trị nghệ thuật của nó. Là một ngƣời con của vùng đất Bạc Liêu và là một sinh viên của Khoa Du lịch, tác giả nhận thấy rằng có rất nhiều đề tài viết về nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ nhƣ tác giả Trần Ngọc Thạch với công trình nghiên cứu “Cổ nhạc Việt Nam – Đờn ca tài tử” hay tác giả Nhị Tấn đã nghiên cứu, biên soạn quyển “Nhạc tài tử Nam Bộ”. Về du lịch Bạc Liêu nhƣ nghiên cứu phát triển du lịch văn hóa tỉnh Bạc Liêu của tác giả Lê Thị Hồng Thanh hay đề tài Phát triển du lịch ở Bạc Liêu thực trạng và giải pháp của tác giả Phạm Phƣớc Hiền… Nhƣng vẫn chƣa có đề tài nào tìm hiểu sâu vào việc khai thác và bảo tồn các giá trị của nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nêu trên, tác giả đã quyết tâm thực hiện đề tài “Khai thác và bảo tồn các giá trị văn hóa của nghệ thuật đờn ca tài tử Nam Bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. 8 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài  Mục tiêu nghiên cứu Đề tài hƣớng đến mục tiêu tìm hiểu thực trạng khai thác và bảo tồn các giá trị của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trong hoạt động du lịch tại tỉnh Bạc Liêu, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc khai thác, phát huy và bảo tồn các giá trị của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trong hoạt động du lịch tỉnh Bạc Liêu, qua đó thúc đẩy du lịch tỉnh Bạc Liêu phát triển.  Nhiệm vụ nghiên cứu - Tìm hiểu cơ sở lý luận và thực tiễn về khai thác và bảo tồn các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong hoạt động du lịch. - Phân tích, đánh giá thực trạng khai thác và bảo tồn các giá trị của Nghệ thuật của đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả khai thác và bảo tồn các giá trị của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trong phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu  Đối tƣợng nghiên cứu: Công tác khai thác và bảo tồn các giá trị của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu  Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: đề tài tiến hành nghiên cứu tại một số địa phƣơng của tỉnh tỉnh Bạc Liêu gồm: thành phố Bạc Liêu và huyện Vĩnh Lợi. - Về thời gian: từ năm 2016 đến nay 9 4. Lịch sử nghiên cứu đề tài Tác phẩm Nghệ Thuật Âm Nhạc Việt Nam – Tìm Hiểu Nghệ Thuật Đờn Ca Tài Tử của tác giả Võ Trƣờng Kỳ. Tác phẩm là những đúc kết sau nhiều năm nghiên cứu của tác giả, tác phẩm cung cấp những thông tin cơ bản về nghệ thuật đờn ca tài tử, phong trào âm nhạc ở Nam Bộ và quá trình hình thành hệ thống bài bản đờn ca tài tử, giá trị nghệ thuật cũng nhƣ việc bảo tồn và phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật truyền thống này. Tác phẩm Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam của Viện văn hóa nghệ thuật Việt Nam, xuất bản năm 2009. Tác phẩm nói về nhiệm vụ sƣu tầm, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa phi vật thể đƣợc thực hiện từ năm 1997. Là một mục tiêu trong Chƣơng trình về văn hóa của Bộ Văn hóa – Thông tin (này là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), là một nhiệm vụ trong chƣơng trình mục tiêu quốc gia do Bộ quản lý, công việc sƣu tầm, nghiên cứu, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể đã đƣợc tiến hành trong 9 năm. Để nhìn nhận lại công việc này. Viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam chủ trƣơng xuất bản cuốn sách lý luận và thực tiễn về di sản văn hóa phi vật thể. Ở cuốn “Bảo tồn, phát huy giá trị DSVH phi vật thể ở Thăng Long – Hà Nội”, tác giả luận án có thể kế thừa có chọn lọc phần cơ sở lý luận về bảo tồn và phát huy các giá trị DSVH nhƣ: Khái niệm văn hóa; văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể; bảo tồn và phát huy DSVH phi vật thể, mối quan hệ giữa DSVH vật thể và DSVH phi vật thể, quan điểm của UNESCO, Đảng và Nhà nƣớc ta về bảo tồn và phát huy DSVH phi vật thể đồng thời nêu kinh nghiệm một số nƣớc trong công tác này. Luận án quán triệt quan điểm: “Bảo tồn cần phải đi kèm với khai thác, phát huy giá trị DSVH trong đời sống…Bảo tồn cần phải quan tâm đến đặc 10 điểm xã hội trong từng thời điểm cụ thể để có những điều chỉnh phù hợp với thời đại” [107, tr.237]. Một trong những biện pháp hữu hiệu để giữ gìn và phát huy DSVH là cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục ý thức tự giác, trách nhiệm của ngƣời dân tham gia vào công tác này. Tác giả Nguyễn Chí Bền trong bài viết “Bảo tồn DSVH phi vật thể ở nƣớc ta hiện nay” xuất phát từ khái niệm DSVH phi vật thể đến chính sách đối với nó và các vấn đề đang đặt ra, tác giả đã khẳng định: Trong công cuộc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, việc sƣu tầm, nghiên cứu và bảo tồn, phát huy DSVH phi vật thể các dân tộc đang đƣợc đặt ra rất nhiều vấn đề đòi hỏi phải giải quyết cả ở tầm vĩ mô lẫn vi mô, cả ở phƣơng diện lý luận lẫn thực tiễn. Tất cả những công trình nghiên cứu dù lớn hay nhỏ, cũng đã góp phần giúp cho mọi ngƣời hiểu thêm về môn nghệ thuật truyền thống của dân tộc, nâng cao ý thức bảo tồn và phát huy nó đồng thời giới thiệu với bạn bè khắp năm châu. Nghiên cứu “Đờn ca Tài tử” nhƣ đã nói ở trên, có rất nhiều cá nhân tập thể làm về đề tài này từ khía cạnh là một môn nghệ thuật, đến nghiên cứu văn hóa truyền thống lẫn gắn với hoạt động du lịch. Tuy nhiên, nhận thấy đƣợc tầm quan trọng của môn văn hóa nghệ thuật truyền thống này, nhất là khi đờn ca tài tử Nam bộ đƣợc UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Đề tài “Khai thác và bảo tồn các giá trị của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu” sẽ góp một phần nhỏ trong việc nghiên cứu và khẳng định vị trí quan trọng của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ đối với du lịch nƣớc nhà. 11 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong quá trình thực hiện đề tài tác giả đã sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu sau: Đề tài sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu khoa học chủ yếu, bao gồm:  Phƣơng pháp thu thập và xử lý tài liệu Các nguồn tài liệu thống kê đƣợc khai thác từ nhiều nguồn khác nhau: tài liệu quốc gia và trung ƣơng, tài liệu của các cơ quan cấp tỉnh, tài liệu của ngành du lịch và các tài liệu khác có liên quan. Các tài liệu thống kê luôn đƣợc bổ sung, cập nhật và đƣợc tác giả chọn lọc, tổng hợp, phân tích tính liên hợp các yếu tố trong mối tƣơng quan, ảnh hƣởng lẫn nhau làm mục đích nghiên cứu của luận văn.  Phƣơng pháp thống kê phân tích tổng hợp Các tài liệu thống kê đƣợc thu thập từ nhiều nguồn khác nhau: tài liệu lƣu trữ quốc gia và trung ƣơng, tài liệu của các cơ quan cấp tỉnh, của ngành du lịch, các tài liệu liên quan. Các tài liệu thống kê đƣợc bổ sung, cập nhật và đƣợc tác giả chọn lọc, tổng hợp, phân tích liên hợp các yếu tố trong mối tƣơng quan, ảnh hƣởng nhau làm cơ sở cho mục đích nghiên cứu của luận văn.  Phƣơng pháp khảo sát thực địa Thông qua việc khảo sát tình hình thực tế tại các khu du lịch, điểm du lịch và những nơi có điều kiện tự nhiên đa dạng, phong phú sẽ là những cơ sở cơ bản 12 để nhìn nhận và đánh giá đƣợc thực tế tình hình phát triển cũng nhƣ những tiềm năng của lĩnh vực mà mình đang nghiên cứu. Tác giả đã trực tiếp đi thực tế tại một số điểm du lịch, khu du lịch cụ thể nhƣ: Mũi Né-Hòn Rơm, Đồi Cát Bay Mũi Né, Hải Đăng Kê Gà, Bãi Biển Đồi Dƣơng - Thƣơng Chánh,…để kiểm nghiệm trực quan, sinh động và tiếp xúc với các cơ quan quản lý trong ngành nhƣ Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận để cập nhật các thông tin, số liệu và chính sách.  Phƣơng pháp phỏng vấn – điều tra xã hội học Để đánh giá việc khai thác tài nguyên du lịch dải ven biển của tỉnh Bình Thuận đòi hỏi phải có những số liệu cụ thể, do vậy tác giả đã sử dụng phƣơng pháp phỏng vấn – điều tra xã hội học, thông qua các phiếu hỏi để thu thập ý kiến đánh giá của du khách trong và ngoài nƣớc.  Phƣơng pháp chuyên gia Trong quá trình đi khảo sát, nghiên cứu thực tế, tác giả đã tiến hành tham khảo thêm ý kiến của các chuyên gia về du lịch, các nhà điều hành du lịch của tỉnh cũng nhƣ các doanh nghiệp lữ hành về mức độ khai thác các tài nguyên du lịch nằm trên dải ven biển của tỉnh và hiệu quả của nó đối với hoạt động du lịch. 6. Nội dung khóa luận Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề tài đƣợc kết cấu thành ba chƣơng: - Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về việc khai thác và bảo tồn các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong phát triển du lịch - Chƣơng 2: Tìm hiểu thực trạng khai thác và bảo tồn các giá trị của Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ phục vụ phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu 13 - Chƣơng 3: Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả khai thác và bảo tồn các giá trị của nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trong phát triển du lịch tỉnh Bạc Liêu. 14 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC KHAI THÁC VÀ BẢO TỒN CÁC GIÁ TRỊ CỦA DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH 1.1. Cơ sở lý luận về khai thác và bảo tồn các giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong hoạt động du lịch 1.1.1. Các khái niệm 1.1.1.1. Đờn ca tài tử Nam bộ Đờn ca tài tử Nam bộ là một dòng nhạc dân tộc của Việt Nam đã đƣợc UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Đờn ca tài tử là loại hình nghệ thuật dân gian đặc trƣng của vùng Nam Bộ. Đây là một loại hình nghệ thuật của đàn và ca, do những ngƣời bình dân, thanh niên nam nữ nông thôn Nam Bộ hát ca sau những giờ lao động. Theo tác giả Võ Trƣờng Kì thì “Đờn ca tài tử” có nhiều tên gọi nhƣ âm nhạc tài tử, ca nhạc tài tử, nhạc tài tử. Đây là loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của ngƣời Nam bộ, hình thành và phát triển từ cuối thế kỷ XIX, gốc từ nhạc lễ, nhã nhạc cung đình Huế kết hợp làn điệu dân ca ngọt ngào của các địa phƣơng Nam bộ. Từ các khái niệm trên có thể hiểu đờn ca tài tử là một loại hình âm nhạc truyền thống tại Nam bộ đƣợc UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Ngƣời đờn hát là những ngƣời nông dân bình dị, thƣờng đƣợc biểu diễn vào trong những ngày lễ hội, liên hoan, tiệc tùng… 15