THẾ KỶ 18
N
hững tiến bộ lớn trong khoa học và công nghệ được miêu tả trong thời kỳ Khai sáng đã thay đổi cách nhìn của mọi
người về vị trí của họ trên thế giới. Tinh thần của việc khám phá dần mở rộng sang việc tranh luận về niềm tin trong bộ
máy xã hội và và hệ thống chính trị.Những tiến bộ lớn về khoa học đã làm sáng tỏ các mối tương quan trong xã hội. Sự
nổi lên của tầng lớp trung lưu như một lực lượng kinh tế và chính trị đã làm sụp đổ chế độ cũ.Các nhà triết học như Rousseau và
Voltaire đã đặt nền móng trí tuệ đầu tiên cho sự thay đổi đó. Cuộc cách mạng khoa học xảy ra đồng thời với cuộc Cách mạng Mỹ,
cách mạng Pháp, và được gọi là cuộc cách mạng hương vị.
Vương quốc Anh đã trở thành tiền đề cho việc hình thành lịch sử vườn trong thế kỷ 18.Ở Anh, “cảnh quan” vườn được tạo ra
như một ống kính mà ở đó,người ta có thể thấy được phong cảnh thiên nhiên.Sự ảnh hưởng của phong cách vườn Trung Quốc
trong xu hướng vườn Anh cũng được nghiên cứu trong chương này, nó là sự ảnh hưởng của cảnh quan vườn trong giai đoạn đầu
về thiết kế cảnh quan Mỹ.
141
THẾ KỶ 18 - NIÊN BIỂU TÓM TẮT
1716
CUNG ĐIỆN VERSAILLES CỦA NGA
(CUNG ĐIỆN PETERHOF)
1715
1700
1710
ROCOCO
1720
1717
HỘI TAM ĐIỂM
1724
FAHRENHEIT
1773
XE CHẠY BẰNG HƠI NƯỚC
TIỆC TRÀ BOSTON
1780
1770
1774
NỖI ĐAU CỦA CHÀNG WERTHER
2
1782
KHÍ CẦU KHÍ NÓNG
THẾ KỶ 18 - NIÊN BIỂU TÓM TẮT
1741
1752
ĐIỆN CAO ÁP!
ĐỒN ĐIỀN MIDDLETON PLACE
1730
1760
1750
1740
1753
SPECIES PLANTARUM
(CÁC LOÀI THỰC VẬT)
1768
BỨC HOẠ "THÍ NGHIỆM VỚI
ỐNG BƠM KHÔNG KHÍ"
1791
VỞ KỊCH
"CÂY SÁO
THẦN"
1785
MẠNG LƯỚI QUỐC GIA
1790
1789
TỰ DO, BÌNH ĐẲNG, BÁC ÁI
1793
MÁY TÁCH SỢI BÔNG
1800
143
THẾ KỶ 18 - NIÊN BIỂU TÓM TẮT
1715 - ROCOCO: Theo chân cái chết
của vua Louis XIV, vẻ trang nghiêm và
tráng lệ của phong cách nghệ thuật
Baroque thế kỷ 17 được thay bằng sự
vui tươi, phấn khởi của phong cách
Rococo. Những đường hình học cong
và uốn lượn của Rococo có thể thấy
rõ trong các khu vườn Đức thế kỷ 18.
1716- CUNG ĐIỆN VERSAILLES CỦA
NGA (CUNG ĐIỆN PETERHOF) : Sa
hoàng Peter Đại đế đã thiết lập cải
cách hiện đại hóa đế chế Nga và làm
cho đất nước trở thành một cường
quốc trên thế giới. Ông lập kinh đô
mới tại St. Petersburg, được thiết kế
hoàn toàntheo hình mẫu châu Âu.
Jean-Baptiste Alexandre Le Blond,học
sinh của Le Notre, đã lập nên khu
vườn ở cung điện của Nga hoàng vào
mùa hè để ăn mừng Nga đánh thắng
Thụy Điển.
1717- HỘI TAM ĐIỂM: Lòng tận tụy
của từng cá nhân với lí tưởng ,lòng
khoan dung và sự hiểu biết được lấy
cảm hứng từ cuộc cách mạng khoa
học đã thành lập nên căn cứ điểm vĩ
đại đầu tiên của Hội Tam Điểm ở
London.
1724 - ĐỘ F: Gabriel Fahrenheit đã
phát triển ra thang đo nhiệt độ dựa
trên nhiệt độ đóng băng (32 độ) và
nhiệt độ sôi (212 độ).
1741 - ĐỒN ĐIỀN MIDDLETON PLACE:
Henry Middleton, cựu chủ tịch Quốc
hội Lục địa đầu tiên, bắt đầu làm việc
trên các khu vườn của ông gần
Charleston, Nam Carolina, vào năm
1741. Những người nô lệ lao động
quần quật trong vòng 10 năm để tạo
ra khu vườn 40 mẫu Anh, được bố trí
đối xứng dọc theo một trục chính bắt
đầu tại lối vào cho xe chạy. Năm bậc
4
cỏ (gọi là “thác”) dẫn xuống sông, nơi
"bướm" ( các bậc cỏ tạo hình cánh
bướm) giúp kiểm soát mực nước cho
các cánh đồng lúa. Và những bồn hoa
dạng hình học bao quanh biên giới
phía bắc của bãi cỏ rộng lớn.
1752 - ĐIỆN CAO ÁP: Ben Franklin thả
diều trong một cơn bão sét, phát hiện
ra tĩnh điện.
1753 – SPECIES PLANTARUM ( CÁC
LOÀI THỰC VẬT) : Nhà thực vật học
Thụy Điển Carl Linnaeus (1707-1778)
đã phát triển một hệ thống mới, nhị
thức về phân loại thực vật dựa trên
chi và tên loài. Hệ thống đơn giản hóa
nêu trong cuốn sách của ông, Species
Plantarum (Latin: Loài thực vật) , đã
được quốc tế công nhận, tạo điều
kiện cho việc nghiên về thực vật.
1768 – CUỘC THÍ NGHIỆM KINH KHÍ
CẦU: Bức tranh nổi tiếng của Joseph
Wright vùng Derby minh họa cho việc
khai sáng khoa học đã đồng thời
được tin tưởng và bị ngờ vực như thế
nào.
1769 – XE CHẠY BẰNG HƠI NƯỚC:
Loại xe tự vận hành đầu tiên, không
cần dùng sức người, phát minh bởi
Nicolas Joseph Cugnot,được ứng
dụng trong nhiều ngành công nghiệp,
nông nghiệp.
1773 – TIỆC TRÀ BOSTON: Dân thuộc
địa Mỹ phá hủy những kho chứa trà
Anh thay vì phải trả thuế cho chúng .
Khẩu hiệu "Không đánh thuế nếu
không có đại diện" đã trở thành khẩu
hiệu của cuộc cách mạng.
1774 - NỖI ĐAU CỦA CHÀNG
WERTHER: Johann Wolfgang von
Goethe (1749-1832) được biết đến
với những bài thơ và kịch, bao gồm cả
Nỗi đau của chàng Werther, ông có
tầm ảnh hưởng đến sự phát triển của
chủ nghĩa lãng mạn. Ông có những
đóng góp không kém phần quan
trọng cho khoa học tự nhiên.Nghiên
cứu khoa học của ông đều dựa vào
những lần tiếp xúc thực tiễn với thiên
nhiên, là màn mở đầu cho hiện tượng
khoa học.
1782 – KHÍ CẦU KHÍ NÓNG: JosephMichel Montgolfier đã phát minh ra
khinh khí cầu thử nghiệm bay cao 30
mét. Ông và anh trai của ông JacquesEtienne đã chứng minh công nghệ
mới này tại quảng trường Annonay,
Pháp vào năm sau đó.
1785 - MẠNG LƯỚI QUỐC GIA:
Thomas Jefferson đã ban hành Pháp
lệnh Đất đai năm 1785 để vạch ra bản
đồ của lãnh thổ nước Mỹ gồm cả
vùng Louisiana mới tậu được. Các khu
vực- thị trấn- là hệ thống xếp loại đã
thiết lập một mạng lưới hơn 1,2 tỷ
mẫu đất.
14 Tháng Bảy 1789 TỰ DO, BÌNH
ĐẲNG, BÁC ÁI: Cuộc chiếm ngục
Bastille của công dân của Paris, là
bướctiến đầu tiêncho việc lật đổ chế
độ cũ. Cuộc cách mạng Pháp mang lại
thay đổi triệt để cho đất nước.
1791 - CÂY SÁO THẦN: Wolfgang
Amadeus Mozart (1756-1791) ra mắt
vở opera cuối cùng của ông, Die
Zauberflote, tại Vienna.
1793 COTTON GIN ( MÁY TÁCH SỢI
BÔNG TỪ HẠT) : Một công dân người
Mỹ Eli Whitney đã có cuộc cách mạng
nông nghiệp với động cơ tách sợi
bông từ hạt.
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA
CẢNH QUAN VƯỜN
Trong thế kỷ 17, vườn Anh là sự kết hợp của
phong cách Pháp và Hà Lan nhằm phù hợp
với các điều kiện môi trường khác nhau. Vào
thế kỉ 18, những kiểu cách ngoại quốc trang
trọng ấy đã bị phá bỏ theo chiều hướng Anh
quốc hơn, một phong cách “tự nhiên”. Cảnh
quan vườn, khi chúng đã được đặt tên như
vậy, được thiết kế tương tự những khu vườn
trang trọng, nhưng bằng cách nào đó người
ta sẽ sử dụng những dạng hình học không
quy cách để phản ánh tự nhiên nhiều hơn là
những đường thẳng, một định kiến tồn tại
trong truyền thống phương Tây cho đến
ngày nay.
Sự phát triển của cảnh quan vườn Anh xảy ra
trong giai đoạn trùng với sự thay đổi thị hiếu
và lý thuyết thẩm mỹ.Đầu thế kỉ 18, trong khi
phát triển theo hình thức phỏng thiên nhiên,
vườn bao gồm đa dạng các đặc tính kiến trúc
(đình, tàn tích Gothic, bia tưởng niệm, …), là
những khung cảnh trọng điểm được kết nối
nhiều bởi các tầng lớp xã hội. Vườn Anh sau
thế kỉ 18 tập trung vào góc nhìn và viễn cảnh
hướng đến các đặc điểm tự nhiên hơn. Giai
đoạn cuối cùng được mô tả bởi sự gia tăng
căng thẳng và biến đổi đặc trưng của phong
trào đẹp như tranh.
SỰ ẢNH HƯỞNG
CỦA CHÍNH TRỊ,
THƠ VÀ HỘI HỌA
Vườn Anh thế kỷ 18 bị ảnh hưởng bởi mong
muốn giải thoát cảnh quan khỏi sự cứng
nhắc mà vườn Pháp vẫn hay làm.Những hình
thức ấy đã không còn thích hợp ở Anh sau
chế độ quân chủ lập hiến và một hệ thống
nghị viện chính thức được thành lập sau
cuộc Cách mạng Vinh quang năm 1688.Mặc
dù đảng đối lập đã được thống nhất trong
nỗ lực để đảm bảo sự kế vị của phe nổi
dậy ,đảng Cộng hòa, người ủng hộ chính
phủ và hiến pháp tự do dân quyền, khác với
Đảng bảo thủ, người trung thành với nhà vua.
Vì thế, cuộc sống của những chủ đất quý tộc
thuộc Đảng Cộng hòa tập trung vào bất động
sản chứ không còn là vị thế triều đình.Họ kết
hợp các hình ảnh cổ điển trong khu vườn, để
đại diện cho địa vị cao và thị hiếu văn hóa.
Để cải thiện nền kinh tế nông nghiệp của
nước Anh, một đạo luật kín của Quốc hội đã
tư hữu hóa các dải đất rộng lớn,làm tăng sức
mạnh kinh tế và chính trị của tầng lớp quý
tộc.Những chủ sở hữu tài sản đã rào lại
những cánh đồng và bãi cỏ trong ranh giới
đất của họ, gọi là công viên. Đất trồng lấy gỗ
và đất chăn thả( mà bây giờ đã được thuê
hết) là hai nguồn thu nhập chính.
Tiếp sau lời kêu gọi cho tự do chính trị, các
nhà thơ và triết gia người Anh thế kỷ 18 đều
đồng nhất về phong cách tự do trong thiết
kế cảnh quan. Những nhà viết tiểu luận như
Joseph Addison, Alexander Pope, và Anthony
Ashley Cooper (Bá tước đầu tiên của
Shaftesbury)phản đối kịch liệt sự chuyên chế
về phong cách và thói quen vườn ngoại lai
tại Anh, họ đặc biệt chế nhạo việc cắt tỉa cây
cảnh và chủ trương chính bản thân thiên
nhiên mới là lý tưởng. Trong Thư gửi Lord
Burlington (Richard Boyle, 1694 – 1753, bá
tước đời 3 của vùng Burlington ) vào năm
1731, Pope khẳng định rằng “ cảm quan tốt”
là điều cần thiết cho việc làm vườn và nhà
thờ "có những thứ không có để cho”. Ông
nhắc nhở các nhà thiết kế xem xét bản chất
"người tài của đất nước” (genius of the
place), sức mạnh của "sắc màu trung thực"
(paints as you plant).Cuối cùng, ông ta dẫn
chứng thiết kế công viên của Lord Cobham
tại Stowe là một ví dụ về cảm quan tốt. Năm
1771, Horace Walpole, con trai của thủ
tướng đầu tiên của Anh, đã viết bài luận về
Làm vườn thời hiện đại, tham khảo các tác
phẩm của nhà văn John Milton và họa sĩ
phong cảnh Claude Lorrain như những ảnh
hưởng đến sự phát triển của các vườn cảnh
quan Anh.
Alexander Pope cho rằng "tất cả các khu
vườn là những bức họa phong cảnh”. Những
bức tranh phong cảnh thế kỷ 17 của họa sĩ
người Pháp Claude Lorrain và Nicolas
Poussin đã được người Anh tôn sùng do sự
pha trộn giữa hình ảnh hùng tráng và vẻ
đồng quê.Những bức tranh đã được các nhà
quý tộc sưu tầm, những người ra nước ngoài
trên những chuyến du lịch sang trọng để tiếp
tục nền giáo dục cổ điển.Những chủ đất giàu
có háo hức tái tạo những công viên của họ
thành những vùng đồng quê Arcadia thơ
mộng như trong những bức tranh. Những
nhà quý tộc có học thức sẽ hiểu được sự ám
chỉ tới Ovid, Virgil, và Pliny chứa trong các
khu vườn kỳ Phục hưng Ý họ đến thăm.
Vườn Anh đầu thế kỉ 18 cũng có ý nghĩa
tương tự. Lord Burlington đi thăm Ý và đặc
biệt hấp dẫn bởi những hiệu ứng phối cảnh
và hình thức cổ điển của căn biệt thự
Palladian. Năm 1715, sách của Palladio của
đã được dịch sang tiếng Anh, tạo cảm hứng
hơn nữa cho tư tưởng của các nhà nhà nông
nghiệp kinh điển.
VÙNG ĐẤT XANH VÀ TƯƠI TRẺ: Những đồng cỏ chung sẽ được “rào lại” bởi đạo
luật của Quốc hội để gia tăng hoạt động sản xuất nông nghiệp.
155
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
CẢNH BỜ BIỂN DELOS VỚI AENEAS : Các thành phần của một cảnh tại Stourhead là tương tự như được miêu tả trong bức
tranh của Lorrain.
CẢNH PONTE MOLLE: Vị trí của ngôi đền và chiếc cầu trong cảnh quan của Lorrain tái hiện lại ở Lâu đài Howard.
Nửa sau thế kỉ 18, vườn Anh đã trở
thành công trình nên thơ không mang
những ngụ ý đạo đức trước đó.Ẩn ý của
các đề tài cổ điển đã không còn dễ hiểu
bởi các chủ đất mới là những người có
học thức và đẳng cấp không bằng
những chủ đất quý tộc cũ,
6
NIỀM ĐAM MÊ VỚI
PHONG CÁCH
TRUNG QUỐC
Những ảnh hưởng khác đến sự phát triển
của cảnh quan vườn Anh bao gồm cả hình
ảnh và mô tả về vườn Trung Hoađược các
tu sĩ dòng Tên mang đến châu Âu. Nhà
truyền giáo dòng Tên người Pháp và họa sĩ
Jean-Denis Attiret (1702-1768) chuyển đến
Trung Hoa năm 1737 và gửi về nhà
những hình ảnh minh họa về các khu
vườn hoàng gia. Báo cáo của ông
được dịch sang tiếng Anh năm 1752.
Những nhà thiết kế người Anh tiếp thu
các hình thức bất quy tắc của vườn
Trung Hoa là "xa lánh" các đường
thẳng. Trong năm 1757, các kiến trúc
sư người Scotland Sir William
Chambers xuất bản cuốn Những thiết
kế công trình, nội thất, y phục, máy
móc và dụng cụ Trung Hoa. Các chi tiết
trang
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
trang trí Trung Hoa có thể tìm thấy cả
trong vườn cũng như trong nhà ở. Hàng
mỹ nghệ Trung Hoa ám chỉ những mặt
hang vải vóc, gốm sứ, giấy dán tường,
và đồ nội thất mang chủ đề Trung Hoa
đang thịnh hành.Niềm đam mê với
phong cách Trung Quốc đã được miêu
tả trong các cuộc tranh luận nghiêm túc
về phong cách mà các nhà thiết kế Anh
tham gia trong thế kỷ này.(Cuộc tranh
luận được nghiên cứu sâu hơn trong
chương này).
YẾU TỐ THIẾT KẾ
NHỮNG NHÀ THIẾT
KẾ VƯỜN CÓ TẦM
ẢNH HƯỞNG
Trong khi những nhà văn chủ chốt và triết
gia đề bạt cuộc cách mạng thị hiếu, những
nhà thiết kế phong cảnh chuyên nghiệp
như William Kent, Lancelot ‘’Capability”
Brown và Humphry Repton thay đổi diện
mạo đất nước thành một khu vườn quang
cảnh của Anh. Công việc của họ đi theo
kiến trúc sư Sir John Vanbrugh và nhà thiết
kế cảnh quan Henry Wise và George
London, những người làm việc với
vốn từ thiết kế chính thức trong
những năm đầu của thế kỷ 18 và
củng cố phong cách Baroque Anh.
Charles Bridgeman đã tạo tiền đề
cho sự chuyển tiếp đến phong cách
tự nhiên. Ông đã pha trộn dạng hình
chuẩn mực của các khoảng đất trồng
cây với hình thể tự do của sự hoang
dã. Bridegeman là nhà quy hoạch
xây dựng bậc thầy, những đại lộ của
ông tuân thủ theo một phép đo địa
hình và địa vật của địa điểm. Ông đã
Ngoài chức năng sản xuất nông nghiệp,
các công viên được rào chắn còn
đượcchủ đất phát triển thành các khu
vực vui chơi để phù hợp với lí tưởng
mới về cuộc sống bình dị.Những nhà
thiết kế vườn người Anh đã tạo dáng
hồ và đồi và cây côi như những khung
nhìn.Để tạo sự đối lập với phong cách
vườn Versailles, họ xây dựng ranh giới
ngăn cách vườn và công viên. The haha ( loại hang rào trũng/âm hay mương
rãnh) và cụm cây ( đa dạng về hình
thức như bó, bụi hay nằm rải rác) là
yếu tố quan trọng trong việc chuyển
đổi sang phong sách phỏng tự nhiên.
Một vốn từ thiết kế tự nhiên ra đời –
những ngọn đồi thoai thoải, những hồ
nước hình dáng tự do, và những lùm
cây nhỏ. Những nhà thiết kế cảnh quan
“chuyên nghiệp” truyền bá phong cách
này rộng rãi khắp nước Anh.
Ý tưởng về trang trại được “trang trí”
như một khu vườn – phù hợp với bản
sắc văn hóa Anh, là một nỗ lực ban đầu
để phổ biến một chủ đề cổ điển đến
thẩm mỹ ở vùng nông thôn. William
Shenstone phát triển hình thức trang
trại này tại Leasowes, khu đất của ông
ở Warwickshire.Lối đi trong khuông
viên kết nối nhiều quang cảnh khác
nhau trong khu vườn.Các chữ viết Latinh trên tượng điêu khắc phủ lên một
hệ tư tưởng cổ điển.Cây xanh, mọc
thành cụm quanh ranh đất, giữ cho
tầm nhìn luôn tập trung vào bên trong.
Shenstone cũng là người đầu tiên sử
dụng thuật ngữ "cảnh quan vườn" và
"người làm vườn cảnh quan" trong bài
tiểu luận của ông năm 1764 mang tên
"Những suy nghĩ rời rạc về cảnh quan
vườn."
AH HA!: Ha-ha là một hàng rào trũng hay mương rãnh cho phép nhìn ra xa và giữ
cho những con thú gặm cỏ ra khỏi khu vực dân cư sinh sống.
157
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
hình khối của những nhóm cây độc lập.
Phong cảnh của ông thiết kế bao gồm những
nét kiến trúc đặc biệt như những đống phế
tích giả hoặc kết cấu gần giống như những
yếu tố được nhìn thấy trong tranh của
Lorrain hay Poussin, ông thậm chí còn trồng
thêm các loại cây khô vào để đưa ‘’ sự thật’’
đến quang cảnh.
Những cuốn nhật ký về nước Ý của Kent còn
biểu lộ sự hiểu biết của ông về kĩ thuật xây
dựng theo góc độ tinh vi, ông dùng những
điểm tụ gián tiếp ở ngoài khung cảnh để
thống nhất thiết kế và khuyến khích người
xem nhìn xuyên qua không gian. Cảnh sẽ
không bị đóng khung từ bất cứ điểm nhìn
nào. Du khách khi tiếp cận những điểm kiến
trúc đặc trưng như sân thượng Praeneste, từ
một góc độ nào đó ,đều có thể nhìn thấy
những điều bất ngờ.
THE LEASOWES: Các nông trại trang trí của William Shenstone đã kết hợp việc làm
vườn và làm nông.
tiên phong trong việc sử dụng ha-ha ở
Stowe, mặc dù lời tán dương của
Walpole dành cho Kent, một nhà ‘’vượt
vũ môn’’, phần nào làm lu mờ những
đóng góp của Bridegeman.
WILLIAM KENT (1685-1748)
William Kent là một họa sĩ vẽ tranh
phong cảnh và là một nhà thiết kế có
chủ ý, người có khả năng hiểu phong
cảnh và trình bày được suy nghĩ của
mình bằng tranh ảnh.Kent được ghi
nhận với việc tạo nên một động thái
mới hướng về phong cách bất tuân quy
tắc, làm việc ‘’ không cần dòng kẻ’’. Ông
là một người có phong cách tân tiến, kết
hợp hàm ý văn chương và thần thoại
thông qua việc đặt tên các tác phẩm của
mình - ví dụ như ‘’ ‘’Thiên đường’’ và ‘’
sân thượng Praeneste’’ ở Stowe.Những
khu vườn của ông được mở ra như cuộc
biểu diễn phát triển trong những quang
cảnh và hoạt động liên tục.
8
Kent đã dành gần 10 năm học tập ở Ý.
Những khu vườn của Ý thời Phục Hưng
làm ông rất ấn tượng, nhưng nó quá um
tùm, trong tình trạng bị bỏ quên quá lâu
mà theo ông đã nhận xét rằng – đó là
những hòa âm hình học hoàn hảo bị trùm
lên một lớp phủ bừa bộn . Vốn từ của
ông bao gồm cách sử dụng những đường
cong uốn lượn của những dòng nước và
Công việc trước đó của Kent tại Rousham là
nhà minh họa ý tưởng cho Addision về việc
cải tạo toàn bộ một khu điền trangthành
một khu vườn.Ông đưa ra những kinh
nghiệm phong phú và đa dạng trong việc xử
lý những không gian hình dáng nhỏ cà kỳ
quặc bằng cách loại bỏ hoặc tập hợp lại
thành những cụm cây.
Rousham, trải dàitheo bờ sông ở Oxfoxshire,
là một khu vườn mà dòng chảy của nó vòng
quanh khu vườn mà Kent sáng tác như một
chuỗi các bức tranh phong cảnh. Ông bắt
đầu làm việc từ những năm 1730, một thập
kỉ sau khi Bridegeman thành lập một khuôn
mẫu chung cho việc thiết kế vườn. Kent đã
làm lại một số lối đi thẳng của Bridegeman,
và phát triển một loạt các sự kiện hình ảnh
liên tiếp. Ngay đằng sau ngôi nhà, bản sao
ĐƯỜNG HƯỚNG DẪN: William Kent dùng cây như một hình ảnh trực quan.
Capability Brown trồng cây theo vòng, bụi và điểm để hướng điểm nhìn cảnh quan.
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
SKETCHBOOK: William Kent coi vườn như
một sân khấu cho hoạt động của người.
của một bức tượng cổ nổi tiếng miêu tả
cảnh con sư tử tấn công một chú ngựa
được đặt tại đỉnh của sân cỏ hình chữ nhật.
Tầm nhìn tiếp tục trượt xuống nghiêng về
phía sông và qua đỉnh đồi rực rỡ đến ‘’
điểm thu hút ánh nhìn ’’ - là một tàn tích
giả phong cách Gothic được Kent sắp
đặtsẵn. Khi du khách băng qua khu vườn,
nhữngcông trình kiến trúc và điêu khắc đặc
trưng bất ngờ hiện ra, gợi lên chủ đề lịch
sử và văn học
LANCELOT “CAPABILITY”
BROWN (1715 - 1783)
Phong cách phỏng thiên nhiên đạt đến đỉnh
cao qua các tác phẩm của Lancelot Brown,
người mà danh tiếng (và tên tuổi) được xây
dựng bởi kĩ năng có thể nhìn thấy được
tiềm năng của một khu đất để biến nó
thành một khu vườn xinh đẹp. Brown đã
thay đổi đặc tính của kiểu kiến trúc cảnh
quan ở Anh quốc bằng việc tái thiết kế các
khu vườn và công viên có sẵn ở những khu
trung tâm theo trào lưu phỏng thiên nhiên.
Ông đã nhận được 200 dự án trong suốt
thời gian hành nghề. Nhờ có thời gian học
việc trước đây tại Stowe đã cho Brown một
nền tảng về thực hành nghề làm vườn, cái
mà Kent không có được.
Brown được nhắc đến như người dẫn đầu
cho sự hài hòa về đường nét. Sự chuyển
đổi mượt mà của những đường cao độ bổ
sung cho dòng chảy quanh co của hồ nước
và các lối mòn. Brown đã bỏ đi những bồn
hoa và sân hiên trang trọng để mang cả
thảm cỏ đến ngay sát ngôi nhà. Ông đã làm
mờ đi diện mạo hữu hình của khu điền
trang.Phong cảnh lúc bấy giờ không còn là
sự biểu đạt cho sự tiếp nối nữa, mà bản
thân đã trở thành một sự nối tiếp. Brown
lấy ý tưởng về cảnh quan một cách cực
đoan. Cảnh quan của ông bị cho là thiếu
CBF
ROUSHAM: Kent thêm vào một lớp phủ trên khung nền được tạo ra bởi Bridgeman.
ĐƯỜNG CONG CHỮ S: Những "đường ngoằn ngoèo đẹp đẽ" xác định vườn
cảnh quan của Brown.
159
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
chất thơ. Những công trình của ông bị
những người theo chủ nghĩa sinh động
đánh giá là quá “trống trải”; không có một
chút “thiên nhiên” nào được nhìn thấy
ngoài những dốc địa hình thoai thoải, và
những nhóm cây tôn tạo các không gian
sáng tối.
HUMPHRY REPTON (1752-1818)
Repton đổi nghề giữa chừng; ông từng là
một nhà văn được đào tạo qua trường lớp
và là một họa sĩ có tay nghề cao, sau đó lại
chuyển sang thiết kế cảnh quan ở cái tuổi
36. Ông là người đầu tiên tự giới thiệu
mình là người sắp đặt cảnh quan.Một cách
mường tường, ông gộp vườn vào cảnh
quan, là những “sửa chữa” các khuyết điểm
của thiên nhiên.
Repton phát triển nên phong cách hoà trộn
giữa chủ nghĩa hình trang trọng và chủ
nghĩa tự nhiên. Khi tay nghề đã thuần thục
hơn, ông lại đưa vào chi tiết vườn hình học
xung quanh ngôi nhà để kiến tạo một cận
cảnh, tương phản với cảnh quan công viên
được điêu khắc đằng xa. Ông tiếp tục đưa
những sân hiên có sử dụng dàn chấn song
vào các công trình của mình và trồng những
cây tầng thấp xen kẽ cây bụi và hoa.
Không như Brown, Repton đã cho ra đời
học thuyết của ông. Ông tham gia vào một
cuộc bút chiến bằng cách ủng hộ Brown và
bảo vệ những công trình của mình khỏi sự
chỉ trích của những người đề xướng chủ
nghĩa sinh động, những người đòi hỏi phải
có sự tác động sâu sắc vào thiên nhiên.
Repton được biết đến là người có thể cho
khách hàng hình dung được công trình
trước và sau khi thực hiện bằng các bức vẽ
của mình, có thể xem được khi nâng lên tờ
giấy nhỏ như cái nắp của bản vẽ. Bản vẽ,
được giới hạn bởi tấm da màu đỏ, được gọi
là cuốn “sổ đỏ” của ông. Những công trình
của Repton là sự ảnh hưởng lớn cho phong
cách vườn thời Victoria ở thế kỷ 19.
DỰ ÁN ĐẠI DIỆN
STOWE, BUCKINGHAMSHIRE
Những tác phẩm của Bridgeman tại Stown
bắt đầu từ năm 1714, .Bridgeman bỏ đi
những sân hiên, những cây được trồng dọc
khắp khuôn viên, và tạo ra các trục nhìn
ghh
10
SỔ ĐỎ: Repton giúp khách hàng của mình thấy được ý tưởng của ông bằng cách
chuẩn bị những cuốn sách có hình ảnh trước và sau khi thay đổi.
được giới hạn bởi những nét kiến trúc đặc
biệt.
Những tác phẩm của Kent thì bắt đầu từ
năm 1734.Ông đã nới lỏng đường biên giới
hình học, điều làm chia nhỏ các không gian,
và sử dụng cây cối như những khung
nhìn.Ông chia phần thân lớn của một con
sông thành hai hồ nước với hình thù kỳ lạ,
khắc họa Thiên đường, và dự kiến làm thêm
các đường mòn vòng vèo cùng những bụi
cây. Thiên đường được ông bố trí xung
quanh bộ ba ngôi đền Ancient Virtue,
Modern Virtue và British Worthies. Ngôi đền
hình vòng cung Ancient Virtue là một bản
sao của ngôi đền của nữ tư tế ở Tivoli.
Ngôi đền Modern Virtue ( đức hạnh
đương đại) ( không còn tồn tại nữa) được
xây dựng như một tàn tích và gồm cả
một tượng bán thân không đầu – là lời
bình luận chính trị của Cobham với ý
nhắm vào thủ tướng chính phủ Robert
Walpole. Ngôi đền Bristist Worthies có
những tượng bán thân để kỷ niệm
“ những người anh hùng, những nhà ái
quốc, và những kẻ hóm hỉnh” và bao
gồm việc kỷ niệm về chú chó của gia đình.
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
CÁNH ĐỒNG ELYSIAN: Giống như khu vườn ở Versailles được dùng như một sân khấu chính trị bởi vua Louis XIV,
thiết kế của Stowe cũng có những động cơ chính trị.
111
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
STOWE: Các mặt bằng công trình liên tiếp nhau ghi nhận sự thay đổi của phong cách thiết kế sân vườn trong thế kỷ 18.
Brown bắt đầu công việc của mình tại
Stowe vào năm 1741. Ông đã mở rộng
thung lũng Grecian và tạo ra bãi cỏ
nẳm ở phía nam công trình.
Một hàng cây được trồng thẳng hàng
dọc theo đại lộ tượng trưng cho hàng
ngũ quân lính trong trận Blenheim.
BLENHEIM, OXFORDSHIRE
Công việc của Brown tại Blenheim bắt
đầu từ năm 1764. Ông xây đập sông
và khai quật hai hồ hiện có, nâng cao
mực nước để làm cho khối lượng
nước cân bằng hơn đối với khối
lượng kiến trúc nặng nề của các ngôi
Mặt bằng ban đầu của Blenheim được
hoàn thành vào năm 1722 bởi Henry
Wise, người thiết kế bồn hoa tráng lệ
phù hợp vẻ trang nghiêm của tòa nhà.
12
nhà và cây cầu bằng đá. Ông phá hủy
các bồn hoa và mang bãi cỏ đến phần
nền của cung điện lớn.
BLENHEIM: Những thay đổi của Brown
đến mặt bằng của Blenheim là một ví
dụ cho phong cách tự nhiên mới.
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
STOURHEAD: Mặt bằng tổng thể.
STOURHEAD, WILTSHIRE
Thiết kế của Stourhead được bắt đầu bởi
chủ nhân của nó, Henry Hoare II, vào
năm 1735. Ông thiết lập các khu vườn
trong một thung lũng sâu xung quanh
một hồ nước rộng 20 acre (~81000m2),
được tạo bởi đập ngăn dòng suối.
Trong khi mạch dẫn tại Rousham tập
trung hướng nhìn ra khung cảnh phía xa,
vườn tại Stourhead tập trung vào bên
trong, trên những hướng nhìn riêng biệt
băng qua hồ trung tâm. Các con đường
dẫn người tham quan theo hướng ngược
chiều kim đồng hồ, liên quan đến
một chuỗi các sự kiện từ tập thơ The
Aeneid của nhà thơ Virgil - kể về
chuyến đi đến Rome của Aeneas và
những người sống sót thành Trojan. Từ
đền thờ của Apollo, điểm dừng chân
cuối cùng trong hành trình, toàn bộ
khu vườn hiện ra trước mắt.
113
MẠCH DẪN HÌNH ẢNH: Stourhead
A
C
D
F
I
14
G
J
B
E
H
K
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
CUỘC TRANH LUẬN
VỀ PHONG CÁCH
Một khu vườn phỏng thiên nhiên chính
xác phải trông như thế nào đã sớm trở
thành một vấn đề tranh luận trong lịch sử
của chính nó. Cuộc nổi dậy mỹ học chống
lại chủ nghĩa hình thức được giải thích
theo nhiều cách khác nhau - đẹp và như
tranh vẽ. Các cuộc tranh luận về phong
cách cao cấp đã được thực hiện nghiêm
túc vì sự thưởng thức là rất quan trọng để
xác định vị trí trong xã hội Anh.Thêm vào
đó là mốt mới của phong cách trang trí
Trung Hoa, và ý tưởng siêu phàm.
Thêm vào quan điểm lý tưởng hóa của
thời xưa được tầng lớp quý tộc mang về
từ những chuyến du lịch đến Ý, hình ảnh
Trung Hoa bắt đầu gây ảnh hưởng lên trí
tưởng tượng của người Anh. Trong cuốn
sách "Luận án về cách làm vườn phương
Đông" của William Chambers, được công
bố vào năm 1772, ông đề xuất một số loại
vườn kỳ ảo Trung Quốc như là một đối
trọng với trào lưu của chủ nghĩa phỏng
thiên nhiên.
Ông diễn giải các hiệu ứng cảm xúc của
khu vườn Trung Hoa là "dễ chịu, kinh
khiếp, và mê hoặc," và cho rằng một khu
vườn siêu phàm nên có một số yếu tố của
sự kinh hoàng giống như tiếng ồn ào của
một cơn bão hoặc các mối đe dọa của lửa.
Chambers đã sử dụng các ấn phẩm để phê
phán phong cách của Capability Brown,
ông cho rằng công việc của Brown không
thể phân biệt bản chất của chính tự nhiên.
Cuốn sách của Chambers có sự ảnh hưởng
đến sự phát triển cao trào của phong cách
rococo ở lục địa châu Âu và dẫn đến sự
phổ biến của loại vườn Anh – Trung
(jardin anglo-chinois) ở Đức và Pháp.
Nghệ sĩ và nhà phê bình đưa ra các lý
thuyết mỹ học để giải thích những phẩm
chất hấp dẫn nhất của cảnh quan trong
một khu vườn. Hoạ sĩ William Hogarth
xuất bản cuốn sách "Nghiên cứu cái đẹp"
vào năm 1753, cho thấy rằng tất cả các
hình thức của vẻ đẹp đều theo một đường
CẢNH QUAN - MỘT BÀI THƠ GIÁO KHOA: Richard Payne Knight so sánh một cảnh
đẹp như tranh vẽ (dưới) với cảnh quan các khu vườn của Brown (trên), "được phủ
lên một phong cách hiện đại".
cong chữ S. Vẻ đẹp trong cảnh quan
được thể hiện bởi hình thức tương tự và
không gian vô tận được xác định bởi một
đường cong ngoằn ngoèo. Nhà triết học
Edmund Burke đã viết một bài luận vào
năm 1756 mang tên "Câu hỏi triết học về
nguồn gốc ý tưởng của chúng ta về Cái
cao siêu và Cái đẹp" trong đó ông đề
xuất rằng vẻ đẹp được đặc trưng bởi
sự chuyển tiếp trôi chảy và nhẹ nhàng.
Sự cao siêu, mặt khác, được đặc trưng
bởi sự gồ ghề, hình thức mạnh mẽ.
115
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
Ý TƯỞNG GIẢN DỊ:
Những người sở hữu
điền trang thêm vào
những cái hang trang
trí và những cái am
vào vườn để làm tăng
tính thơ mộng
Những trí thức như Uvedale Price và
Richard Payne Knight bất mãn đối với sự
giống nhau và thiếu sự phân biệt trong
các khu vườn cảnh quan mang phong
cách của Brown. Tâm ly chống Brown
đạt đến đỉnh điểm khi Repton tham gia
vào. Các nhà phê bình kêu gọi thêm
những cảnh quan gồ ghề - các yếu tố
tương phản sẽ thu hút một họa sĩ.
William Gilpin đề xuất rằng cảnh quan
nên được xem xét tương tự như đối với
một bức tranh, rằng quang cảnh của
thiên nhiên phải đẹp như tranh.Những
hình thức,phương diện bố cục của bức
tranh, chứ không nội dung chuyên đề của
họ, là những gì xác định được trải nghiệm
của người xem đối với thiên nhiên trong
nửa sau của thế kỷ 18. Phong cảnh mà
không có tượng được coi trọng; sự trải
nghiệm chuyển từ tập trung nhìn các đối
tượng trong cảnh quang sang nhìn cảnh
quan như một đối tượng.
Gilpin đi khắp nước Anh và công bố
những quan sát của mình về những thắng
cảnh khác nhau. Trong cuốn sách của
mình, "Quan sát trên sông Wye, và một
số nơi của phía Nam xứ Wales, và vùng
lân cận Liên quan Chủ yếu đến Vẻ đẹp
như tranh; được thực hiện trong mùa hè
năm 1770", ông mở rộng khái niệm của
tranh vẽ bao gồm các yêu cầu của độ
chắc chắn, đa dạng, và các yếu tố kiến
trúc. Gilpin cũng công bố cuốn hướng
dẫn đi du lịch và đưa ra khung quan
điểm riêng theo thành phần kỹ thuật
được sử dụng bởi các họa sĩ. Con người
đã theo đuổi một mô tả ấn tượng hơn về
CHINOISERIE: Trong công trình của ông tại vườn Hoàng gia ở Kew vào năm 1761, Chambers đã thêm vào một
ngôi chùa cao 163 foot (~19,2024m) được trang trí bằng những con rồng vàng.
16
THẾ KỶ 18 - ANH QUỐC
CHUYẾN ĐI THỂ HIỆN BẰNG TRANH CỦA GILPIN.
về thiên nhiên và dạo thăm những vùng
nông thôn để phác thảo và phân tích
cảnh quan. Một cuộc bút chiến đã được
tiến hành trên báo chí giữa hai trường
phái. Bị đẩy vào đống hỗn độn này là
Chambers, với yêu cầu mới của ông về
tính khủng khiếp để xác định sự cao siêu.
Hiện thời lúc đó, có ba quan niệm về
không gian: xinh đẹp, như tranh vẽ, và
ghfh
cao siêu. Repton phản đối rằng việc sử dụng
và trải nghiệm cảnh quan nên là tiêu chí
quan trọng nhất để đánh giá, không phải là
đặc điểm hai chiều của nó.Walpole đã bảo
vệ Brown khỏi Chambers.Knight và Price,
sau đó không đồng ý với nhau về các vấn đề
của sự thưởng thức và những hình thức đa
dạng nên dùng.
Sự trừu tượng của cảnh quan mà Price
và Knight khao khát sẽ phát triển trong
thế kỷ 19 là Trường phái ấn tượng. Các
cuộc tranh luận đã được tập trung vào
các khía cạnh của sự thuần hóa và
hoang dã.Cuộc tranh luận vẫn kéo dài
tới thế kỷ sau, khi John Claudius Loudon
phát triển một phong cách khác –
gardenesque.
117
THẾ KỶ 18 - PHÁP
VƯỜN CẢNH QUAN Ở PHÁP
Cuộc cách mạng của thị hiếu lan rộng khắp
châu Âu vào cuối thế kỷ 18, khoảng thời
gian mà những bức thư của Attiret từ Trung
Quốc đến Pháp. Người Pháp đã nhìn thấy
sự kết nối giữa các khu vườn Trung Quốc và
khu vườn Anh thông qua sự tương tự của
chúng như những con đường quanh co và
hồ không định hình. Một phong cách lai gọi
là Anh-Trung (anglo -chinois) trở nên phổ
biến ở Pháp và Đức.
Sự hấp dẫn của thiên nhiên không bị can
thiệp được tìm thấy trong xã hội Pháp vào
cuối thế kỷ thứ 18. Nhà văn Pháp JeanJacques Rousseau đã viết một cuốn tiểu
thuyết, La Nouvelle Heloise - Heloise mới (ý
nói quyển "Julie, ou la nouvelle Héloïse" Julie, hay là Heloise mới) , trong đó mô tả
một khu vườn, nơi không thể tìm thấy dấu
vết can thiệp của con người. Ông đã làm gợi
lên hình ảnh thơ mộng của một vùng hoang
dã lộng lẫy mà sau này được tái tạo lại
thành những khu vườn hiện nay.Cuốn sách
này đã gây tác động lớn đến Hầu tước
Rene-Louis de Girardin, người đã tạo ra một
trong những hình mẫu tốt nhất cho một
khu vườn cảnh quan kiểu Anh ở Pháp tại
Ermenonville.
Rousseau rời Paris đến Ermenonville và
qua đời 3 tháng sau đó.Thật mỉa mai khi
"người đàn ông của thiên nhiên và sự
thật" đã được chôn trong vườn của
Girardin trên một hòn đảo nhân tạo nằm
giữa một cái hồ nhân tạo. (Thi hài của ông
sau đó đã được chuyển đến đền
Pantheon ở Paris). Hình ảnh lãng mạn của
Đảo cây dương - vòng tròn cây dương và
ngôi mộ bị cô lập - được bắt chước trong
những khu vườn và nghĩa trang sau đó,
gợi đến sự tiếc thương vào thế kỷ 19.
ILE DES PEUPLIERS (Đảo cây dương):
Mộ phần của Jean-Jacques Rousseau
ở Ermenoville.
Cảnh quan khu vườn vẫn có sức ảnh
hưởng to lớn cho đến ngày nay. Phong
cách nhân tạo và có sắp xếp trước như
chủ nghĩa hình thức của Pháp được nhiều
người cho là đồng nghĩa với thiên nhiên.
Bản thân Girardin đã tham gia vào dự án
một cách mật thiết. Tên đầy đủ của luận
ánđược ông xuất bản vào năm 1777 tóm tắt
ý định thiết kế của ông: Thành phần của
cảnh quan, hoặc cách tôn tạo đất xung
quanh nhà ở bằng cách mang lại những gì
là thú vị và những gì là hữu ích. Girardin đi
lưu diễn nước Anh trong năm 1763 và thăm
Leasowes. Ermenonville có hình thức tương
tự của một nơi ẩn dật mộc mạc và mang
những yếu tố nhân tạo đồng quê fabriques (tiếng Pháp: xưởng hay nhà máy)
- giống như cối xay, thác nước,lăng mộ, và
đền thờ. Mặt bằng bao gồm bốn khu vực
riêng biệt: vườn lớn, vườn nhỏ, đất nông
nghiệp, và đất hoang dã, được gọi là Sa mạc.
(parc tiếng Pháp là công viên, vườn)
Mô hình trang trại của Girardin mang cả hai
chức năng và trang trí.Mục đích thực dụng
của nó giúp tạo ra mối quan tâm mới trong
nền nông nghiệp "thực tế" ở Pháp.
18
HAMEAU : Năm 1782, Marie Antoinette ra lệnh xây Le Hameau de la Reine (thái ấp của
Nữ hoàng), một mô hình trang trại kiểu mẫu, cho lâu đài Petit Trianon tại Versailles.
THẾ KỶ 18 - TRUNG QUỐC
DẤU ẤN CỦA VUA CÀN LONG
Vào cuối thế kỷ XVII, các chiến binh Mãn
Châu từ miền Bắc đã truất phế vị vua cuối
cùng của nhà Minh và thiết lập nên triều
đại nhà Thanh (1644-1911). Các nhà lãnh
đạo nước ngoài đã củng cố đất nước bằng
cách hòa giải với các bộ tộc khác và thoát
khỏi sự ve vãn của tham nhũng. Nhờ đó mà
lãnh thổ Trung Hoa được mở rộng sang đến
vùng Trung Á. Vào năm 1710, có đến gần
110 triệu người sinh sống ở Trung Hoa; và
đến năm 1814, dân số đất nước dã đạt tới
375 triệu người. Sự thịnh vượng và phát
triển đã đạt được đến đỉnh cao trong suốt
triều đại của vua Càn Long (1736-1795),
nhà vua cũng tập trung giáo dục về sự phát
triển của khoa học và nghệ thuật.Cung điện
gần như trở thành kho lưu trữ các bộ sưu
tập của hoàng đế về các loại đá và những
bức tranh tranh từ Tô Châu.
Vua Càn Long chào đón các nhà truyền giáo
dòng Tên và còn mời họ vào ở trong cung
điện với tư cách là những nhà cố vấn về văn
hóa phương Tây.Các giáo sĩ từ các nước
Pháp, Ý, Đức đều đã từng sống trong Tử
Cấm Thành từ thế kỷ XVII. Trên thực tế, nhà
truyền giáo nước Đức, Johhan Adam Schall
von Bell đã cách tân lịch Trung Hoa và được
bổ nhiệm vào chỉ huy chính của đài thiên
văn hoàng gia Bắc Kinh vào năm 1651.
ngoạn vỏn vẹn trong tỉnh Quảng Đông, đã
viết về tính không đối xứng trong cách tạo
hình của người Trung Hoa. Ông và những
người ưa chuộng nét đẹp siêu phàm đã vô
cùng nóng lòng về những khu vườn mang
những nội dung thị giác độc đáo, hấp dẫn.
Và họ nhìn thấy ở vườn Trung Hoa mối liên
kết cơ bản giữa vườn và kiến trúc mà ở
vườn cảnh quan Anh của Capability Brown
còn thiếu sót.
Không chỉ có cái nhìn thẩm mỹ của người
Trung Hoa về cách sắp đặt tự nhiên gây
hứng thú tới người Anh. Mà đó còn do sự
cải tiến của triều đình nhà Thanh dựa trên
những kiến thức của một người về các triết
lý Nho giáo mới. Nho giáo dạy và đặc biệt
có ý kiến cho rằng thân phận của một con
người có thể tự định đoạt thông qua việc
giáo dục văn hóa chứ không phải qua
quyền thừa kế.Điều này đã trở thành
nguồn cảm hứng cho một bộ phận người
dân Châu Âu lúc bấy giờ đang nổi dậy
chống lại hình thức chuyên chế của chính
phủ và đặc quyền hoàng gia. Sự giàu mạnh
của nền văn hóa Bắc Kinh trong suốt triều
đại của vua Càn Long còn được đề cập đến
trong tác phẩm văn học nổi tiếng được viết
bởi nhà văn Tào Tuyết Cần vào những năm
1750, tác phẩm “Hồng Lâu Mộng”( hay còn
được gọi với tên gốc là Thạch đầu ký). Cuốn
tiểu thuyết đã trở thành một nguồn tài liệu
tham khảo rất tốt về vườn Trung Hoa ở thế
kỷ XVIII trong một phân đoạn chính của tác
phẩm được diễn ra trong khu vườn gia đình.
Là tiểu thư của một gia đình quý tộc giàu có,
nàng được chỉ định làm phi tần trong hoàng
cung. Phân đoạn kể về việc người nhà
chuẩn bị cho chuyến thăm của nàng bằng
việc mở rộng khu vườn của họ và xây thêm
các căn buồng. Tác giả đã dẫn người đọc
một chuyến đi dạo quanh khu vườn mà qua
đó ông mô tả các yếu tố và vật liệu tạo
dựng nên các chòi nghỉ như các khối đá,
những cây cầu bằng đá, vườn cây ăn trái,
các dãy núi nhân tạo và nhiều hơn nữa. Gia
đình nàng đang cố gắng đưa ra câu thơ đề
tặng cho không gian ấy vì lẽ khu vườn sẽ
không hoàn thiện nếu thiếu đi điều đó. Họ
quyết định viết lại những đề xuất của mình
( chẳng hạn như “Con đường đi đến sự bí
ẩn”) trên những chiếc lồng đèn giấy và để
cho người con gái chọn.
Vườn Trung Hoa và vườn cảnh quan Anh
tồn tại song song nhau.Dòng chảy của tự
nhiên đã mang lại nguồn cảm hứng về hình
thái cho hai kiểu vườn, cả hai đã cùng chia
sẻ những động lực tương tự nhau để thúc
đẩy những xúc cảm của khách tham quan
bằng các ẩn dụ thi vị.Việc đặt các quan
điểm và các khái niệm liên tưởng với phong
cảnh thiên nhiên sao cho thật nên thơ là
điều quan trọng đối với vườn Trung Hoa
cũng như với tài liệu tham khảo về chính trị
cho vườn Anh.
NÉT ĐẸP KHÔNG QUY
CÁCH
Các nhà thám hiểm nước Anh và những
thương gia đã thuật lại sự ấn tượng của họ
về nét thanh thoát hay gọi đúng hơn là “vẻ
đẹp tự nhiên” khi được chiêm ngưỡng
vườn Trung Hoa. Chambers, sau chuyến du
HƯƠNG SƠN VIÊN (TĨNH NGHI VIÊN): Căn biệt thự hoàng gia được hoàng đế xây dựng
trên những ngọn đồi nằm ở phía Tây Bắc của Bắc Kinh.
119
- Xem thêm -