Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học phổ thông Skkn cải thiện kỹ năng nghe hiểu cho học sinh yếu, kém lớp 10 thpt thông qua v...

Tài liệu Skkn cải thiện kỹ năng nghe hiểu cho học sinh yếu, kém lớp 10 thpt thông qua việc thiết kế lại các nhiệm vụ trong phần listening – sgk tiếng anh 10(ctc).

.DOC
20
173
117

Mô tả:

A - PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1. Cơ sở lý luận Trong dạy và học ngoại ngữ, nghe hiểu và đọc hiểu thường được xếp vào loại kĩ năng tiếp nhận thông tin và chúng có nhiều điểm giống nhau. Tuy nhiên, khi so sánh hai kỹ năng đọc hiểu và nghe hiểu, chúng ta thấy nghe hiểu khó hơn đọc hiểu vì những lí do sau đây: Tiếng Anh là ngôn ngữ ngữ điệu trong khi tiếng Việt là ngôn ngữ thanh điệu. Do HS Việt Nam đã quen với ngôn ngữ thanh điệu nên lhi nghe ngôn ngữ ngữ điệu của tiếng Anh, các em sẽ gặp không ít khó khăn do không nắm được quy luật về trọng âm và ngữ điệu. Người nói tiếng Anh chỉ thường nhấn vào những từ mang thông tin chính trong câu, các từ khác, nhất là các từ chức năng, thường được lướt qua hoặc luyến âm. Trong các từ được nhấn mạnh của câu thì những âm tiết có trọng âm được nói rõ còn âm tiết không có trọng âm thường bị lướt hoặc nuốt âm. Những HS phát âm tiếng Anh không chuẩn, nhất là về trọng âm từ, thường gặp nhiều khó khăn khi nghe hiểu tiếng Anh. Giọng nói của mỗi cá nhân khác nhau (phát âm theo địa phương, cách dùng trọng âm, ngữ liệu, nhịp câu khác nhau,…) cũng gây không ít khó khăn cho người nghe. Điều này càng phức tạp hơn khi tiếng Anh là ngôn ngữ toàn cầu trong khi đó HS và GV không có nhiều cơ hội tiếp xúc với các biến thể tiếng Anh khác nhau thuộc các quốc tịch khác nhau. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng ngay khio chúng ta có khả năng nghe hiểu tốt tiếng Anh chuẩn, chúng ta vẫn gặp khó khăn khi nghe hiểu các biến thể tiếng Anh. Khi nghe người khác nói, chúng ta không làm chủ được tốc độ và nội dung được trình bày. Trong giao tiếp thực tế, chúng ta không thể nghe lại những gì đã được nói hoặc không có thời gian để nghĩ khi gặp chỗ khó hiểu như cách chúng ta thường làm trong đọc hiểu. Lời nói hay khẩu ngữ dễ bị méo mó do các yếu tố ngoại cảnh tác động như tiếng ồn hoặc chất lượng của các thiết bị âm thanh. Ngoài ra, khi nghe chúng ta vừa phải hiểu các thông tin vừa phải thực hiện các nhiệm vụ khác như ghi nhớ hoặc ghi chép thông tin,… Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 1 2. Cơ sở thực tiễn Nhìn từ góc độ của GV dạy tiếng chúng ta đề thấy rõ những khó khăn trong giờ dạy nghe như: - Cơ sở vật chất, phương tiện cũng như đồ dùng và trang thiết bị dạy học không đáp ứng được chương trình của SGK: Không có phòng chức năng; không có hệ thống âm thanh, tranh ảnh, máy chiếu; băng dĩa không đủ tiêu chuẩn, …. - Chương trình của SGK so với trình độ và năng lực của HS vùng nông thôn là tương đối nặng: Các yêu cầu của bài nghe là khó, HS phải nghe để trả lời những câu hỏi rất dài,….. - Kiến thức nền và sự hiểu biết về kiến thức chung của HS còn hạn chế. Không có môi trường nghe và sử dụng tiếng Anh thường xuyên. HỌC SINH THƯỜNG CHÁN NẢN VỚI GIỜ HỌC NGHE. Chính vì những khó khăn thực tế mà tôi đã gặp trong nhiều năm qua đã thôi thúc tôi tìm tòi và đi tìm những giải pháp khác nhau để khắc phục tình trạng này. Sau một thời gian áp dụng trong năm học 2010 – 2011, tôi mạnh dạn trao đổi với quý thầy cô giáo dạy môn Tiếng Anh về một số kĩ thuật nhỏ áp dụng trong giờ dạy - học nghe nhằm cải thiện kĩ năng nghe hiểu cho HS yếu, kém lớp 10 (Trường THPT Lê Viết Tạo, Hoằng Hoá), đó là: Cải thiện kỹ năng nghe hiểu cho học sinh yếu, kém lớp 10 - THPT thông qua việc thiết kế lại các nhiệm vụ trong phần Listening – SGK Tiếng Anh 10(CTC). II – MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU. - Nhằm tìm ra những phương pháp khác nhau để khai thác tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình rèn luyện các kỹ năng trong dạy học Tiếng Anh. - Rèn luyện, cải thiện và phát triển kỹ năng nghe hiểu cho học sinh: III - ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. Phần: “C–Listening”, từ Unit 1 đến Unit 16 trong SGK Tiếng Anh 10–CTC. (NXB Giáo dục - 2006). Áp dụng cho tất cả HS yếu, kém lớp 10 Trường THPT Lê viết Tạo, Hoằng Hoá học tiếng Anh – CTC. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 2 B - NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ I - NỘI DUNG Ở phần nội dung tôi xin trình bày 3 vấn đề chính:  Quan điểm và nguyên tắc dạy và học kỹ năng nghe hiểu.  Nội dung dạy và học kỹ năng nghe hiểu.  Một số kỹ thuật thiết kế lại bài nghe hiểu phù hợp với trình độ học sinh. 1. Quan điểm và nguyên tắc dạy và học kỹ năng nghe hiểu. 1.1. Quan điểm dạy và học kỹ năng nghe hiểu. Nhìn một cách tổng thể tôi nhận thấy có ít nhất 3 quan điểm trong dạy và học kỹ năng nghe hiểu môn tiếng Anh ở trường phổ thông. Quan điểm thứ nhất cho rằng khi nghe, HS sử dụng kiến thức ngôn ngữ của mình để xử lý các tín hiệu âm thanh qua đó hiểu nội dung. Nói cách khác, HS sử dụng những thông tin có ngay trong lời nói để hiểu nghĩa. Những thông tin đó nằm trong các đơn vị từ vựng và ngữ pháp của lời nói và HS hiểu nghĩa của từ, mệnh đề, câu và ngữ điệu để hiểu nội dung thông tin. Trí nhớ máy móc giúp HS lưu giữ thông tin trong vài giây nhưng khi lượng thông tin tăng lên thì hiện tượng quá tải sẽ xảy ra với trí nhớ máy móc. Như vậy, nếu HS gặp những thông tin lạ hay từ mới, các em sẽ không chú ý đến thông tin tiếp theo, hậu quả là HS không hiểu được toàn bộ nội dung bài nghe. Quan điểm thứ hai cho rằng kiến thức hay những hiểu biết và kinh nghiệm của cá nhân về nội dung nghe giữ vai trò quan trọng hơn so với kiến thức ngôn ngữ. Khi nghe, HS dựa vào ngôn cảnh và gắn kết nội dung đang nghe với kinh nghiệm và kiến thức cá nhân về vấn đề đang nghe để lĩnh hội thông tin cần nghe. Quan điểm thứ ba được xây dựng trên cơ sở đường hướng giao tiếp cho rằng nghe hiểu là một quá trình trong đó kiến thức ngôn ngữ và vốn hiểu biết chung của HS tác động tương hỗ với nhau giúp các em nắm được những thông tin cần thiết. Nói khác đi, người nghe phải biết kết hợp cả hai yếu tố trong nghe hiểu: (i) kiến thức ngôn ngữ và (ii) những hiểu biết, kinh nghiệm và kiến thức nền. Khi vận dụng quan điểm này trong các hoạt động dạy nghe hiểu, GV thường cho HS tiến hành một số hoạt động trước khi nghe theo hai hướng:  Kích hoạt vốn từ vựng và ngữ pháp liên quan đến chủ đề bài nghe. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 3  Gợi mở những kinh nghiệm, những hiểu biết sẵn có liên quan đến chủ đề cần nghe. 1.2. Nguyên tắc dạy và học kỹ năng nghe hiểu. Nghe hiểu có hai mục đích chính: (i) mục đích mang tính xã hội khi nói chuyện với người khác. Trong trường hợp này, chúng ta vừa nghe thông tin vừa nói để trao đổi thông tin, duy trì hay thiết lập các mối quan hệ xã hội, (ii) mục đích tiếp thu thông tin đơn thuần. Mục đích thứ hai thường khó hơn và cần được chú trọng nhiều hơn trong quá trình dạy và học. SGK tiếng Anh THPT dành nhiều thời gian cho việc luyện kỹ năng nghe hiểu theo mục đích thứ hai. Dưới đây là một số nguyên tác cơ bản khi dạy và học kỹ năng nghe hiểu. 1.2.a. Coi trọng quá trình nghe hiểu hơn kết quả nghe hiểu. Giống như đọc hiểu, nghe hiểu thường được coi là kỹ năng thụ động. Trên thực tế, hai kỹ năng này mang tính chủ động cao do HS phải đồng thời huy động nhiều thao tác tâm lý khác nhau để xử lý và hiểu thông tin. Trước hết HS phải nghe được những gì đang nói, sau đó phải hiểu nội dung bằng cách liên hệ những gì nghe được với những gì đã biết. Thực tế cho thấy, nếu HS không có những hiểu biết nhất định về vấn đề đang được nói tới thì việc nghe hiểu sẽ rất khó khăn. Mặt khác, việc đánh giá mức độ nghe hiểu của HS là rất khó vjf GV chỉ có thể dựa vào kết quả làm bài tập nghe sẵn có trong SGK, GV cần thiết kế những hoạt động sau nghe để đánh giá thêm mức độ nghe hiểu của HS. 1.2.b. Coi trọng việc hiểu sâu thông tin của bài nghe. Các kết quả nghiên cứu trong học tâm lý ngôn ngữ học khẳng định rằng người nghe không ghi nhớ theo kiểu ”sao y bản chính”. Người nghe không nhớ từng câu, từng từ, nói cách khác, mục đích của nghe hiểu không phải nhằm kiểm tra khả năng ghi nhớ máy móc hay ghi nhớ tức thì của HS. Các bài tập nghe hiểu trong SGK THPT như nghe - điền thông tin, nghe - chọn thông tin đúng/ sai, nghe - chọn trong số các thông tin một phương án đúng với thông tin cho sẵn,… nhằm phát triển khả năng nghe hiểu sâu của HS - hiểu thông tin hay nội dung cơ bả của thông điệp. Các chi tiết phụ hay các chi tiết bề mặt của thông điệp thường không được lưu ý và ghi nhớ. 1.2.c. Sắp xếp các hoạt động nghe hiểu một cách hợp lý. Có nhiều yếu tố tác động tới độ khó của các hoạt động nghe hiểu. Có thể chia các yếu tố đó thành ba nhóm cơ bản: (i) mục đích nghe (ii) kiến thức ngôn ngữ, phong cách Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 4 hay văn phong được sử dụng trong bài nghe và (iii) điệu kiện, hoàn cảnh hay vị trí của người nghe. Do vậy, thay vì cho HS làm lần lượt các bài tập nghe trong SGK, GV có thể sắp xếp lại các bài tập nghe sao cho phù hợp với trình độ của HS và mục đích của bài học dựa trên cơ sở ba yếu tố trên. 1.2.d. Tổ chức các hoạt động nghe theo hai hình thức: từ đơn vị đến tổng thể hay từ tổng thể đến đơn vị. Để hiểu được nghĩa của chuỗi âm thanh, chúng ta cần quan tâm đến phương pháp xử lý thông tin khi nghe. Có hai cách xử lý thông tin: (i) từ đơn vị đến tổng thể nghĩa là người nghe bắt đầu từ các đơn vị ngôn ngữ như âm, từ, ngữ pháp,… Và (ii) từ tổng thể đến đơn vị, nghĩa là người nghe sử dụng những kinh nghiệm và hiểu biết của mình để xử lý thông tin thu được từ thông điệp do người nói phát ra. Cả hai cách nghe trên đều cần thiết vì chúng bổ sung cho nhau trong quá trình xử lí thông tin trong đó các bài tập giúp HS xử lí thông tin theo cách thứ hai thuờng đuợc thực hiện trước khi nghe. 1.2.e. Tổ chức nhiều hoạt động nghe khác nhau. Khi dạy kĩ năng nghe, GV cần sử dụng các bài tập nghe một cách đa dạng và phong phú. Có hai dạng bài tập nghe được sử dụng phổ biến trong các SGK: (i) nghe hiểu thông tin chi tiết, cụ thể, ví dụ: nghe sự việc xảy ra ở đâu, khi nào,v.v. và (ii) nghe lấy thông tin khái quát, ví dụ: nghe và xác định nội dung chính của thông điệp, nghe và ghi chép lại các sự kiện theo trình tự thời gian, nghe và chọn các thông tin đúng/ sai v.v. Điều cần lưu ý là cả hai hình thức nghe này không tồn tại biệt lập mà luôn kết hợp với nhau và nên đi từ hình thức nghe này sang hình thức nghe kia. Ngoài ra, GV cần quan tâm đến một loại hình nghe quan trọng khác là nghe suy luận. Loại hình nghe này đòi hỏi người nghe phải hiểu được ẩn ý của thông điệp, tức là những thông điệp, tức là những thông tin mà người nói không nói thẳng ra. 1.2.f. Kết hợp kĩ năng nghe hiểu với các ngôn ngữ khác. Kết hợp kĩ năng nghe hiểu với các ngôn ngữ khác, đặc biệt là nói, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kĩ năng ngôn ngữ cho HS. Sở dĩ như vậy vị trong thực tế cuộc sống các kĩ năng ngôn ngữ luôn gắn kết chặt chẽ với nhau, mặt khác việc huy động nhiều cơ quan giác quan trong quá trình luyện tập, sẽ làm cho việc hình thành các kĩ năng ngôn ngữ nhanh hơn và bền vững hơn. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 5 2. Nội dung dạy và học kĩ năng nghe hiểu. 2.1. Nội dung các bài nghe hiểu trong sách giáo khoa tiếng Anh lớp 10. Các chủ đề nghe hiểu chính trong chương trình và SGK tiếng Anh lớp 10 gồm có: - Unit 1: Listen to a passage about people’s daily activities. - Unit 2: Listen to small conversations at school. - Unit 3: Listen to a dialogue about a student’s background. - Unit 4: Listen to a passage about a special school. - Unit 5: Listen to a passage about an experience in learning how to use a computer. - Unit 6: Listen to a passage about a picnic. - Unit 7: Listen to the radio news summary. - Unit 8: Listen to a passage about the changes of a hometown. - Unit 9: Listen to information about whales. - Unit 10: Listen to a passage about forest fire. - Unit 11: Listen to a passage about a national park. - Unit 12: Listen to a dialogue about a famous musician. - Unit 13: Listen to a dialoge about a plan of going to the cinema. - Unit 14: Listen to a passage about a famous footballer: Pelé. - Unit 15: Listen to a passage about Statue of Liberty. - Unit 16: Listen to a passage about about Hoi An. 2.2. Các dạng bài tập nghe hiểu cơ bản trong sách giáo khoa tiếng Anh 10. Xoay quanh các chủ đề luyện kĩ năng trên, SGK tiếng Anh 10 THPT có các loại bài tập luyện nghe được phân bổ ở các đơn vị bài học (units) như sau: Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 6 PHẦN Before you listen While you listen After you listen CÁC LOẠI BÀI TẬP - Làm quen với các từ mới hoặc khó có liên quan đến bài nghe. ĐƠN VỊ BÀI HỌC Unit 1, Unit 2, Unit 4, Unit 5, Unit 6, Unit 9, Unit 10, Unit 12, Unit 13, Unit 14, Unit 16. Unit 1, Unit 2, Unit 6, Unit 7, Unit 11,, Unit 15, Unit 16. Unit 3, Unit 5, Unit 8, Unit 9, Unit 10, Unit 12, Unit 13, Unit 14 Unit 1, Unit 2, Unit 6. Unit 1, Unit 3, Unit 4, Unit 5, Unit 8, Unit 9, Unit 10, Unit 12. Unit 6, Unit 7, Unit 9, Unit 10, Unit 11, Unit 12, Unit 14, Unit 16 Unit 2, Unit 3, Unit 4, Unit 5, Unit 6, Unit 7,Unit 8, Unit 11, Unit 13, Unit 14, Unit 15. Unit 1, Unit 4, Unit 5, Unit 7, Unit 9, Unit 11, Unit 12, Unit 13, Unit 14, Unit 15, Unit 16. Unit 3. - Trả lời câu hỏi liên quan đến nội dung bài nghe. - Thảo luận những hiểu biết liên quan đến nội dung bài nghe. - Nghe và chọn tranh. - Tìm thông tin đúng/ sai liên quan đến nội dung bài nghe. - Trả lời các câu hỏi liên quan đến bài nghe. - Điền thông tin còn thiếu vào các chỗ trống, các câu/ đoạn văn dựa vào nội dung bài nghe. - Nói lại nội dung chính của bài nghe (nói tự do hay dựa vào gợi ý về từ vựng hoặc ý) - Đặt và trả lời câu hỏi liên quan đến nội dung chính bài nghe. Vận dụng thông tin của bài nghe để Unit 2, Unit 6, Unit 8, Unit 10. giải quyết các tình huống thực tế. 3. Quy trình, hoạt động và một số kỹ thuật thiết kế lại bài nghe hiểu phù hợp với trình độ học sinh trong quá trình dạy và học kĩ năng nghe hiểu. Quy trình dạy và học kỹ năng nghe thường được thực hiện qua ba giai đoạn: (i) giai đoạn trước khi nghe (ii) giai đoạn nghe và (iii) giai đoạn sau khi nghe. Chúng ta hãy lần lượt xem xét ba giai đoạn nghe một cách chi tiết. 3.1. Giai đoạn trước khi nghe (Before you listen). Mục đích của các hoạt động trước khi nghe là: (i) gây hứng thú và kích hoạt những hiểu biết hoặc kinh nghiệm của HS về chủ đề bài nghe, (ii) huy động vốn từ Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 7 vựng, ngữ pháp đã học hoặc giới thiệu trước các từ, cấu trúc khó hoặc mới có liên quan đến bài nghe và (iii) phát triển khả năng dự đoán thông tin liên quan đến nội dung bài nghe. Để hoàn thành tốt giai đoạn trước khi nghe, chúng ta có thể sử dụng các kĩ thuật hay hoạt động cơ bản sau: 3.1.a. Sử dụng tranh ảnh, hiện vật và đặt ra các câu hỏi liên quan đến kiến thức và kinh nghiệm của HS về nội dung chuẩn bị nghe. Nếu bài nghe có tranh minh hoạ đi kèm, GV đặt câu hỏi hoặc yêu cầu HS đặt câu hỏi về nội dung tranh ảnh qua đó dự đoán nôi dung của bài nghe. Nếu không cóp tranh minh hoạ, GV có thể tổ chức thảo luận nhanh để gây hứng thú cho HS và kích hoạt những hiểu biết của HS về vấn đề sắp nghe. Ví dụ: - Phần Before you listen- Unit 5:Technology and you(SGK Tiếng Anh 10-trang 57) Before you listen How often do you use each of the items below? Put a tick (√) in the right column. Then compare your answers with a partner. very often sometimes never radio cell phone camcorder computer TV fax machine - Phần Before you listen- Unit 7: The mass media (SGK Tiếng Anh 10-trang 77) Before you listen Work in pairs. Ask and answer the questions. 1. How often do you listen to the radio? 2. How many hours per week do you listen to it? 3. What programme do you like listening to and why? Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 8 GV chia HS thành 4 nhóm để thảo luận các câu hỏi này trong vòng 3 phút, sau đó so sánh kết quả giữa các nhóm với nhau. 3.1.b. Giới thiệu kiến thức ngôn ngữ quan trọng liên quan đến nội dung bài nghe. Việc giới thiệu các kiến thức ngôn ngữ mới hoặc khó như từ, cụm từ hoặc cấu trúc ngữ pháp trước khi nghe là cần thiết vì nếu HS không hiểu chúng thì việc nghe hiểu sẽ trở nên khó khăn. Tuy nhiên, chúng ta không nên giới thiệu quá nhiều từ hoặc cấu trúc vì chúng luôn được giới thiệu trong ngôn cảnh nhất định. Cần lưu ý rằng ngôn cảnh giúp việc hiểu nghĩa của từ tốt hơn. Đối với những từ đặc biệt như danh từ riêng (tên người, tên địa danh), chúng ta ghi các từ đó lên bảng và hướng dẫn cách đọc cho HS trước khi nghe. 3.1.c. Giới thiệu bối cảnh chung của bài nghe. Chúng ta biết rằng nghe hiểu trong lớp học khó khăn hơn so với nghe hiểu trong cuộc sống ho thiếu bối cảnh. Do vậy, GV cần giới thiệu bối cảnh của bài nghe (ai nói? Nói ở đâu? Lúc nào? Trong hoàn cảnh nào? Nói với ai? ….) hoặc những thông tin nền để HS có được những hiểu biết chung liên quan đến chủ đề bài nghe. GV cũng cần biết cách kích hoạt những hiểu biết và kinh nghiệm sẵn có của HS để phục vụ mục tiêu hiểu nội dung nghe. Ví dụ: Phần Before you listen - Unit 8: The story of my village (SGK Tiếng Anh 10 - trang 86) Work in pairs. Look at the two pictures of the same town. Discuss the differences between them. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá of 20 Page 9 Examples: − In the past, the town used to have only small houses, but now there are tall buildings. − In the past, there weren’t any hotels, but now there is a hotel in the town. 3.1.d. Nghe hiểu thông tin khái quát. Đây là hoạt động quan trọng trong phát triển kĩ năng nghe cho HS vì HS ít có điiều kiện nghe một thông điệp nhiều lần cùng một lúc để nắm bắt các nội dung chi tiết của thông điệp. Việc nghe hiểu nội dung khái quát còn giúp HS tự tin hơn khi nghe vì qua hoạt động này HS nhận ra rằng các em không cần hiểu hết nghĩa của tất cả các từ mà vẫn hiểu được nội dung của thông điệp. Hoạt động này có thể được thực hiện bằng cách đặt một vài câu hỏi về nội dung chính hay đại ý của thông điệp. 3.2. Giai đoạn nghe (While you listen). Đây là giai đoạn quan trọng và khó kiểm soát nhất đối với GV vì trong giai đoạn này HS tập trung vào nghe và xử lý thông tin, do vậy, GV cần giới thiệu rõ mục đích nghe, yêu cầu hay nhiệm vụ cần thực hiện khi nghe, thời gian nghe và các hoạt động nghe thích hợp. Tất cả những điều đó giúp HS tập trung vào nội dung của bài nghe. GV có thể sử dụng một số kĩ thuật cơ bản cho giai đoạn nghe dưới đây. 3.2.a. Nghe và kiểm tra lại những dự đoán. Nếu trong giai đoạn trước khi nghe GV yêu cầu HS dự đoán những thông tin liên quan đến nội dung của bài nghe thì trong giai đoạn nghe chúng ta yêu cầu các em nghe và khẳng định lại những điều đã dự đoán. Nếu có thì bao nhiêu dự đoán đúng, bao nhiêu dự đoán sai. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 10 of 20 Page Ví dụ trước khi dạy Task 1 - Phần While you listen -Unit 1(SGK Tiếng Anh 10 – tr 16): While you listen Task 1. You will hear Mr. Lam, a cyclo driver, talk about his morning activities. Listen to his talk and number the pictures in their correct order. a b c d e f Đây là một hoạt động khá đơn giản song lại khó đối với HS khi vốn từ của các em rất ít. GV nên thực hiện 2 bước: Bước 1: Chia lớp thành 4 nhóm rồi cho các nhóm dự đoán thứ tự của các bức tranh trước khi nghe. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 11 of 20 Page Bước 2: Cho HS dự đoán những từ/ cụm từ gắn với nội dung của mỗi bức tranh có khả năng xuất hiện trong bài nghe: VD: Picture a: woman/ lady passenger. Picture b: have breakfast/ lunch/ dinner. …. Sau đó GV tiến hành cho HS nghe 2 lần, các nhóm đưa ra kết quả, GV cho HS nghe lại lần 3 để so sánh kết quả với dự đoán ban đầu. 3.2.b. Nghe và đánh dấu. Nếu HS chỉ nghe và đánh dấu vào những chỗ thích hợp căn cứ vào nội dung nghe thì công việc sẽ đơn giản hơn. Ví dụ bài nghe trong Unit 7, Tiếng Anh 10: Task 1. Listen to the two radio news stories and tick the words you hear in the right column under News story 1 and News story 2. healthy strong young cloudy highest wonderful News story 1 News story 2 .................. . . . . . . . . . ... . . . . . . . .................. ................... .................. ................... .................. ................... .................. ................... .................. ................... 3.2.c. Nghe và điền thông tin vào chỗ trống. Đây là loại hoạt động nghe khá phổ biến trong đó HS vừa nghe vừa theo dõi bài cho sẵn và điền vào chỗ trống những thông tin nghe được. Loại bài tập này dễ chọn và dễ thiết kế. GV lưu ý rằng việc bỏ từ hay cụm từ để HS nghe và điền phải phù hợp với trọng tâm và độ khó của bài cũng như trình độ của HS. GV nên tránh yêu cầu HS phải điền một cụm từ quá dài hoặc sát nhau vì như vậy rất khó đối với HS phổ thông. GV cũng có thể yêu cầu HS điền một số từ chức năng không có trọng âm để luyện kĩ năng suy đoán của HS dựa vào ngôn cảnh. Vấn đề là liều lượng và cách thiết kế bài tập phải hợp lí và phù hợp với trình độ và năng lực của HS. Ví dụ thiết kế Task 2 - Phần While you listen của Unit 8 (SGK Tiếng Anh 10 – tr 87): Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 12 of 20 Page Đây là một nhiệm vụ khó cho HS khi các em phải nghe và điền những từ còn thiếu vào chỗ trống. Vì vậy GV nên thiết kế lại theo 2 cách: hoặc là cho trước những từ dùng để điền vào chỗ trống trước nhưng theo thứ tự lộn xộn; hoặc thiết kế dưới dạng MCQs: Task 2. Listen to the talk again, and write in the missing words. The small old (1) have been pulled down, and tall buildings have been put there instead. They’ve also built a big (2) in the middle of the town. The narrow streets have been (3) and resurfaced, so the big trees on the two sides of the streets have been (4) down. The large area of grass land in the suburbs of the town has been turned into an ugly (5) park. Even the old corner (6) isn’t there any more. It has been replaced by a big (7) store. And there is an (8) restaurant where there used to be an old tea shop. Cách 1: Cho HS những từ dùng để điền vào chỗ trống. Tuỳ theo đối tượng HS mà GV cho số lượng từ đủ 8 từ hoặc cho nhiều hơn 8 từ. GV có thể thiết kế để dạy bằng Power point như sau: Cách 2: Thiết kế dưới dạng bài tập MCQs trên Power point Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 13 of 20 Page 3.2.d. Nghe và chọn một phương án đúng trong các phương án cho sẵn. Đây là loại bài tập khá phổ biến trong luyện kĩ năng nghe hiểu. HS nghe và chọn trong số các câu cho sẵn một phương án đúng nhất (MCQs). Loại bài tập này thường khó vì HS phải nghe và hiểu chính xác nội dung thông điệp, ngoài ra các em cần suy luận mới có thể tìm câu trả lời đúng. Chúng ta cần lưu ý rằng bài tập này không có nhiều tác dụng đối với việc phát triển phương pháp nghe hiểu cho HS mà nhằm mục đích luyện thi và kiểm tra. Do vậy, việc xác định liều lượng làm bài tập nghe loại này cho cân đối với việc chuẩn bị cho các em sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp thường nhật. Với loại bài tập này GV nên cho HS có thời gian khoảng 2-3 phút để đọc trước các phương án lựa chọn sau đó suy đoán trước đáp án. Ví dụ: Task 1 – Unit 16 (SGK Tiếng Anh 10 – trang173) HS có thể dùng những kiến thức hiểu biết của mình để dự đoán trước, sau đó nghe và kiểm tra lại. While you listen Task 1. Listen and choose A, B, or C that best completes the sentence. 1. Hoi An is located kilometers south of Da Nang. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 14 of 20 Page A. 13 B. 30 C. 16 2. Hoi An used to be an important trading center . A. in Southeast Asia B. in the 19th century C. in the Far East 3. Hoi An is well-known for its old houses which are . A. small and thatch-roofed B. narrow and carved C. small and tile-roofed 4. The Japanese Covered Bridge was built . A. in 1855 B. in the 18th century C. in the 16th century 5. Tan Ky House was built as a . A. house for a Chinese merchant B. meeting hall for the Cantonese Chinese C. house for a Vietnamese merchant 3.2.e. Nghe và trả lời các câu hỏi. Đây là loại bài tập truyền thống và được sử dụng nhiều nhất trong SGK bậc THPT. Các câu hỏi được nêu trong quá trình nghe vừa là định hướng cho các nội dung chính cần nghe vừa là các câu hỏi về các nội dung cơ bản khi nghe. Khi biên soạn các câu hỏi chúng ta cần quan tâm đến sự khác nhau giữa các loại câu hỏi Wh-question cũng như chức năng của chúng. Ví dụ: câu hỏi với who liên quan tới người thực hiện hay chịu tác động của hành động, câu hỏi what liên quan đến bản thân hành động hay sự vật, sự kiện chịu sự tác động của hành động, câu hỏi với where, when chỉ hoàn cảnh của hành động, câu hỏi how chỉ đên phương thức hành động và why chỉ lí do của hành động. Ví dụ: Task 2 – Unit 9 (SGK Tiếng Anh 10 – trang 98). Khi dạy bài này GV cần lưu ý cho HS những từ chìa khoá (key words) để HS nắm bắt thông tin một cách dễ dàng hơn: Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 15 of 20 Page Task 2. Listen again and then answer the following questions. 1. What is the length and weight of the blue whale? 2. Why do whales like to feed in the cold oceans? 3. According to the listening passage, what are the good feeding grounds for whales? 4. What is the main reason for the decrease in whale populations? 5. What have conservation groups asked the International Whaling Commission to do? 6. What would happen if we didn’t take any measures to protect whales? Ngoài những bài tập nêu ở trên, chúng ta còn có nhiều loại bài tập khác liên quan đến luyện tập kĩ năng nghe hiểu như nghe và sắp xếp lại thông tin theo trình tự được đề cập trong thông điệp, nghe và vẽ theo hướng dẫn, nghe và đánh số vào các tranh theo trình tự được nhắc đến v.v. Việc lựa chọn loại bài tập nào tuỳ vào tính phức tạp trong yêu cầu của hoạt động nghe, mức độ khó hay dễ của thông điệp, trình độ của HS và mục đích của bài nghe. 3.3. Giai đoạn sau khi nghe (After you listen). Mục tiêu của hoạt động sau khi nghe (After you listen) là xác định lại mức độ HS hiểu bài nghe như thế nào và vận dụng chúng trong giao tiếp thực tế. Để thực hiện tốt giai đoạn này, GV có thể sử dụng một số kĩ thuật sau:  Nói lại nội dung của bài nghe.  Đóng vai theo nội dung bài nghe.  Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề vừa nghe.  Làm các bài tập ngữ pháp mới có trong bài nghe.  Luyện tập phát âm và ngữ điệu các từ, câu xuất hiện trong bài nghe. Tuy nhiên, để đạt được những kết quả khả quan trong quá trình dạy nghe hiểu, đặc biệt là với đối tượng HS yếu kém là một vấn đề nan giải. Khi thiết kế bài tập nghe hiểu, GV cần lưu ý một số yêu cầu sau đây:  Ngôn ngữ của bài nghe là ngôn ngữ tự nhiên, phù hợp với trình độ hiểu biết và độ tuổi của HS.  Luôn nói rõ mục đích của mọi hoạt động nghe cho HS. Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 16 of 20 Page  Luôn kích hoạt những hiểu biết và kinh nghệm sẵn có của HS về nội dung bài nghe.  Đưa ra những gợi ý về hoàn cảnh của bài nghe.  Luyện tập cả hai hình thức nghe hiểu: nghe nắm thông tin chi tiết và nghe nắm thông tin khái quát.  Cho phép HS được so sánh kết quả làm bài tập trong cặp trước khi GV có ý kiến phản hồi để giúp HS tự tin hơn.  Mục đích chính của bài dạy nghe hiểu là phát triển kĩ năng nghe của HS chứ không phải kiểm tra khả năng nghe hiểu.  Tạo cơ hội cho HS được tự đánh giá về kết quả nghe.  Động viên, khen ngợi nỗ lực của HS. II – KẾT QUẢ 1. Nhận xét chung Với những hướng giải quyết và những phương pháp mà tôi đã áp dụng (như phần trình bày ở phần nội dung), kết hợp với sự quan tâm, chỉ đạo của BGH nhà trường, sự trao đổi giữa các thành viên trong tổ chuyên môn về việc áp dụng những phương pháp phù hợp cho từng đối tượng HS yếu kém. Sau một năm học áp dụng vào thực tiễn giảng dạy tại 2 lớp 10D và 10E, Trường THPT Lê Viết Tạo, Hoằng Hoá, tôi đã thu được những kết quả đáng khích lệ. Đa số HS đã dần nâng cao được chất lượng học tập của mình, đồng thời các em cũng lấp dần sự thiếu hụt về kiến thức, từ đó phát triển thêm những kỹ năng, kỹ xảo trong việc sử dụng ngôn ngữ nói chung và Tiếng Anh nói riêng. Ngoài ra trong giờ dạy học, tôi luôn gây hứng thú học tập cho các em bằng những câu chuyện ngắn nhưng dí dỏm, những câu đố vui, những trò chơi vui nhộn phù hợp với kiểu bài, mang tính giáo dục cao. Qua 1 năm, các em đã lấy lại được sự tự tin, nâng cao được tư duy sáng tạo trong học tập. 2. Kết quả cụ thể: HỌC KỲ I Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 17 of 20 Page Lớp Sĩ số Điểm kiểm tra kỹ năng (Writing) 0-2 3-4 5-6 7-8 9 - 10 SL % SL % SL % SL % SL % 10D8 42 10 23,8 23 54,8 6 14,3 3 7,1 0 0 10E8 44 14 31,8 27 61,4 3 6,8 0 0 0 0 HỌC KỲ II Lớp Sĩ số Điểm kiểm tra kỹ năng (Writing) 0-2 3-4 5-6 7-8 9 - 10 SL % SL % SL % SL % SL % 10D8 42 3 7,1 6 14,3 19 45,3 11 26,2 3 7,1 10E8 44 4 9,1 9 20,5 23 52.2 7 15,9 1 2,3 C- KẾT LUẬN Thái độ học tập của HS là rất quan trọng, kĩ năng nghe hiểu (cũng giống như đọc hiểu) thường mang tính thụ động. Vì vậy GV cần có những điều chỉnh hợp lí về kiến thức, phương pháp, kĩ năng tổ chức các hoạt động dạy học trong từng bài học, từng tiết học nhằm tạo thái độ tự tin, chủ động, tích cực cho HS. Dần dần các em sẽ tự xây dựng được ý thức học tập cho riêng bản thân, để các em sẽ không “ngại” mỗi khi tham gia vào các hoạt động dạy học tiếng Anh trên lớp cũng như ở nhà. Kinh nghiệm của tôi chỉ là bước đầu được áp dụng trong phạm vi 2 lớp 10D8 và 10E8 trong năm học 2010-2011 để gây hứng thú, tích cực trong thái độ học tập của HS yếu, kém, từ đó cải thiện dần kĩ năng nghe hiểu cho các em. Tuy rằng đã thu được những kết quả khích lệ nhưng cũng đang còn rất nhiều hạn chế, thiếu sót. Tôi mong sự góp ý của các thầy, cô giáo để chúng ta cùng hoàn thiện hơn những kĩ năng, kĩ xảo trong quá trình tổ chức những hoạt động dạy học phù hợp với từng đối tượng HS. Đây đang là những năm đầu chúng ta thực hiện chương trình thay sách giáo khoa ở bậc THPT, vì vậy chúng ta đã gặp phải không ít những khó khăn trong quá trình giảng dạy. Những khó khăn này đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau: từ việc cơ sở vật chất, Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 18 of 20 Page đồ dùng và trang thiết bị chưa đáp ứng hoặc chưa phù hợp với nội dung của SGK – Chương trình đổi mới; cho đến trình độ yếu kém, thiếu hụt kiến thức nền, năng lực và trình độ không đồng đều, thái độ học tập thiếu tích cực của HS. Mặt khác, các chúng ta cũng chỉ mới ở mức độ làm quen với sách mới, có những bài/ phần còn chưa kiểm soát hết cả về nội dung lẫn phương pháp giảng dạy nên việc khắc phục những khó khăn trong quá trình dạy học còn hạn chế. Việc học chuyên đề thay sách trong một thời gian ngắn không thể đáp ứng hết nhu cầu trao đổi về kinh nghiệm, phương pháp cũng như toàn bộ nội dung của sách. Vì vậy, có thể nói việc viết sáng kiến kinh nghiệm hàng năm của các thầy cô giáo cũng là điều kiện tốt để các thầy cô giáo cùng ghi chép, nhìn nhận, đánh giá và bày tỏ những phương pháp và kinh nghiệm dạy học của chính bản thân mình; đồng thời cùng nhau trao đổi để rút ra những bài học và kinh nghiệm quý giá nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng dạy học. D - ĐỀ XUẤT Sự phong phú của các chủ đề dạy học trong SGK Tiếng Anh 10, 11 mới làm cho giáo viên gặp khó khăn trong quá trình giảng dạy. Ví dụ: Chủ đề Sports, có nhiều môn thể thao mới lạ mà giáo viên cũng khó hình dung đó là môn thể thao gì?.v.v. Bên cạnh đó giáo viên sẽ rất vất vả khi phải thu thập đầy đủ những thông tin, số liệu có liên quan đến các chủ đề khác nhau mà trong cả SGK lẫn SGV đều không có. Một giáo viên dạy Tiếng Anh phải đóng vai trò ở các lĩnh vực khác nhau: Âm nhạc, Thể thao, Địa lý, Lịch sử, Thông tin liên lạc, Công nghệ,… và rất nhiều những kiến thức xã hội khác. Trong quá trình dạy học, HS sẽ hỏi nhiều về những thông tin mà các em chưa biết, điều này không phải giáo viên nào cũng có thể cung cấp trọn vẹn cho HS. Cơ sở vật chất cũng như trang thiết bị và phương tiện sử dụng cho dạy học ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng cũng còn rất thô sơ, không có băng đĩa chuẩn (GV phải tự tìm mua những băng đĩa không đạt chuẩn: cả về nội dung lẫn chất lượng âm thanh và giọng nói) để phục vụ cho quá trình dạy học Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 19 of 20 Page Vì vậy tôi có một đề xuất là: Bộ giáo dục, Sở giáo dục Thanh Hoá nên có bộ băng đĩa chuẩn theo SGK ở tất cả các lớp cung cấp về cho các trường học. Ngoài ra Bộ GD và Sở GD cũng cần biên soạn thêm 1 cuốn sách, băng đĩa hỗ trợ cho giáo viên những tư liệu về các chủ đề trong SGK Tiếng Anh 10, 11, 12 để các thầy, cô giáo có thêm những thông tin và số liệu cung cấp cho HS trong quá trình giảng dạy. Xin chân thành cảm ơn. Hoằng Hoá, ngày 02 tháng 5 năm 2011. NGƯỜI VIẾT Nguyễn Xuân Tuấn Giáo viên Nguyễn Xuân Tuấn - Trường THPT Lê Viết Tạo - Huyện Hoằng Hoá 20 of 20 Page
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan