S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm
trong m«n lÞch sö
--------- ---------
A. §Æt vÊn ®Ò :
Nh©n lo¹i ®ang ®øng tríc sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc c«ng nghÖ,
níc ViÖt Nam nãi chung vµ ngµnh gi¸o dôc nãi riªng ph¶i ®Çu t thÝch ®¸ng cho
sù nghiÖp gi¸o dôc, ph¶i kÞp thêi ®µo t¹o ra mét thÕ hÖ trÎ n¨ng ®éng, s¸ng t¹o,
n¾m v÷ng tri thøc khoa häc c«ng nghÖ ®Ó lµm chñ trong mäi hoµn c¶nh c«ng t¸c
vµ ho¹t ®éng x· héi trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§æi míi gi¸o dôc ®· ®îc §¶ng vµ nhµ níc kh¼ng ®Þnh lµ vai trß quan träng
cÊp thiÕt trong hÖ thèng “§æi míi sù nghiÖp GD”, lµ nÒn t¶ng, lµ ®éng lùc thóc ®Èy
c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®Ó ViÖt Nam tõng bíc v÷ng vµng khi héi
nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Tõ n¨m häc 2002 - 2003, Bé GD ®· thùc hiÖn “cuéc c¸ch m¹ng vÒ GD” ,®æi
míi c¶ néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc. §Æc biÖt n¨m häc 2006 - 2007 ngµnh
gi¸o dôc ®ang triÓn khai thùc hiÖn cuéc vËn ®éng “ Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong
thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc” lµ lËp l¹i kØ c¬ng d¹y vµ häc. §©y ®îc
coi lµ kh©u ®ét ph¸ cña n¨m häc 2006 -2007 ®Ó toµn ngµnh gi¸o dôc tù kh¼ng
®Þnh, ®æi míi v× sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc, cña ngµnh.
Sù ®æi míi vÒ môc tiªu vµ néi dung d¹y häc ,®ßi hái ph¶i cã sù ®æi míi vÒ
ph¬ng ph¸p d¹y häc. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ qu¸ tr×nh tÝch cùc ho¸ ho¹t
®éng häc tËp cña häc sinh. Díi sù trùc tiÕp híng dÉn chØ ®¹o cña gi¸o viªn, häc
sinh tù gi¸c chñ ®éng t×m tßi, ph¸t hiÖn, gi¶i quyÕt nhiÖm vô nhËn thøc vµ cã ý
thøc vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c kiÕn thøc ®· thu nhËn ®îc mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ vµo thùc tÕ.
Nh vËy, ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi gi¸o dôc kh«ng chØ ®èi míi vÒ néi
dung ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa mµ cßn ph¶i ®èi míi vÒ c¶ ph¬ng ph¸p D¹yHäc. §©y lµ hai vÊn ®Ò cã mèi liªn quan chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn môc tiªu gi¸o dôc trong giai ®o¹n míi.
§Ó thùc hiÖn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, lµ gi¸o viªn d¹y m«n lÞch sö, t«i
lu«n tr¨n trë lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh hiÓu vµ n¾m thËt ch¾c kiÕn thøc bé m«n,biÕt
tù m×nh ®¸nh gi¸, nhËn xÐt rót ra nh÷ng kÕt luËn s©u s¾c vÒ mét sù kiÖn, nh©n vËt
lÞch sö. DiÒu tr¨n trë ®ã chØ thùc hiÖn ®îc khi ®æi míi c¸ch thøc tæ chøc ho¹t
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
1
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
®éng häc tËp cña häc sinh. ViÖc tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm trong m«n
lÞch sö lµ mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i quan t©m. Lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp ®øng líp d¹y
m«n LÞch sö, t«i nhËn thÊy cÇn ph¶i ®æi míi vÒ ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh
ho¹t ®éng trªn líp nh»m chuyÓn biÕn chÊt lîng häc sinh ®Æc biÖt lµ viÖc tiÕp thu
sù kiÖn lÞch sö, so s¸nh, nhËn xÐt ®Ó rót ra bµi häc lÞch sö cho b¶n th©n. V× vËy t«i
m¹nh d¹n ®a ra s¸ng kiÕn vÒ
" Ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n lÞch sö ” ®Ó
mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë
trêng THCS t¹i ®¬n vÞ cña m×nh ®ang c«ng t¸c.
B. NéI DUNG
I. C¬ së lý luËn
Sù nghiÖp ®æi míi gi¸o dôc ®îc §¶ng, Nhµ níc nh©n d©n quan t©m hëng
øng m¹nh mÏ t¹o ®éng lùc thóc ®Èy, n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc theo nguyÖn
väng chung trong ®ã cã nguyÖn väng cña mçi ngêi thÇy gi¸o.
NghÞ quyÕt Trung ¬ng kho¸ VII cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh ph¶i:“ khuyÕn khÝch
tù häc”, ph¶i “ ¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p gi¸o dôc hiÖn ®¹i ®Ó båi dìng cho
häc sinh n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ” .NghÞ quyÕt Trung
¬ng 2 kho¸ VIII tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh ph¶i “§æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo
t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn ®¹t mét chiÒu, rÌn luyÖn thµnh nÕp t duy s¸ng t¹o cña
ngêi häc. Tõng bíc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc
hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc, b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn vµ thêi gian tù häc, tù nghiªn
cøu cho häc sinh ” .
Ph¬ng ph¸p d¹y häc cò ,GV chØ thùc hiÖn viÖc truyÒn thô kiÕn thøc mét
chiÒu cho häc sinh. Ph¬ng ph¸p nµy lÊy thÇy gi¸o lµm trung t©m. ThÇy gi¸o ®îc
®Ò cao uy quyÒn vÒ ch©n lý khoa häc vµ lµ nguån cung cÊp ®éc t«n bªn c¹nh SGK.
Häc sinh chØ cã tiÕp nhËn, ghi nhí trë thµnh ®èi tîng hoµn toµn thô ®éng. Víi
c¸ch d¹y ®ã, häc sinh kh«ng ph¸t huy ®îc vai trß chñ thÓ n¨ng ®éng, chñ thÓ
trong häc tËp. B¶n th©n häc sinh cha diÔn ra mét sù tù lùc cña c¸c yÕu tè bªn
trong. Mäi qu¸ tr×nh t©m lÝ, thao t¸c t duy ®îc huy ®éng vµ vËn dông vµo ho¹t
®éng tiÕp nhËn. Do ®ã, häc sinh cha h×nh thµnh n¨ng lùc s¸ng t¹o, kh«ng ph¸t
huy ®îc tiÒm n¨ng s¸ng t¹o lµ kh«ng ®¸p øng ®îc môc tiªu gi¸o dôc còng nh
kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc .
§æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ d¹y tõ ngêi häc, v× ngêi häc. Tøc lµ ®Æt
häc sinh vµo trung t©m cña qu¸ tr×nh d¹y häc. Ph¬ng ph¸p d¹y häc míi ph¸t huy
tÝnh tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o, tÝch cùc ho¹t ®éng cña häc sinh. Ngêi thÇy chØ
®ãng vai trß tæ chøc híng dÉn kh«ng can thiÖp qu¸ s©u vµo qu¸ tr×nh t×m hiÓu,
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
2
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
c¶m thô cña häc sinh ®Ó Ðp häc sinh ®i theo sù ¸p ®Æt cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, d¹y
häc cßn chó träng ®Õn rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p tù häc cho häc sinh. §ã lµ cÇu nèi
gi÷a häc tËp vµ nghiªn cøu khoa häc. Mét yÕu tè quan träng b¶o ®¶m sù thµnh
c«ng trong häc tËp lµ kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ gi¶i quyÕt hîp lý nh÷ng n¶y
sinh trong thùc tiÔn. RÌn luyÖn cho ngêi häc cã kÜ n¨ng, ph¬ng ph¸p, thãi quen
tù häc, biÕt linh ho¹t øng dông nh÷ng ®iÒu ®· häc vµo t×nh huèng míi, biÕt tù lùc
ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra th× sÏ t¹o cho ngêi häc lßng ham häc,
kh¬i dËy tiÒm n¨ng vèn cã trong mçi con ngêi. Lµm ®îc nh vËy kh«ng nh÷ng
kÕt qu¶ häc tËp ®îc n©ng cao mµ ngêi häc cßn ®îc chuÈn bÞ ®Ó tiÕp tôc tù häc
khi bíc vµo ®êi , dÔ dµng thÝch øng víi cuéc sèng trong x· héi. V× nh÷ng lÏ ®ã,
ngµy nay ngêi ta nhÊn m¹nh ho¹t ®éng häc trong qu¸ tr×nh d¹y häc, cè g¾ng t¹o
ra sù chuyÓn biÕn tõ häc tËp thô ®éng sang häc tËp chñ ®éng s¸ng t¹o .
LuËt gi¸o dôc còng nªu râ trong ®iÒu 24.2: “ Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng
ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh; phï hîp víi tõng ®Æc
®iÓm cña tõng líp häc, m«n häc; båi dìng ph¬ng ph¸p tù häc, rÌn luyÖn kü
n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm høng
thó cho häc sinh”.
Theo ®êng lèi chØ ®¹o chung cña toµn ngµnh gi¸o dôc, gi¸o dôc LÖ Thuû
®ang tÝch cùc híng tíi sù hoµn thiÖn vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. Trong ®ã
coi träng ®æi míi c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh. Bëi cã ®æi míi
c¸ch thøc tæ chøc häc sinh ho¹t ®éng, ngêi thÇy gi¸o míi ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch
cùc chñ ®éng häc tËp cña häc sinh, häc sinh míi cã sù høng thó say mª trong häc
tËp, tù m×nh suy nghÜ ,lËp luËn ®Ó rót ra néi dung bµi häc cÇn thiÕt cho m×nh. Cã
thÓ nãi, mÊu chèt cña ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc chÝnh lµ kh©u tæ chøc ho¹t
®éng häc tËp cña häc sinh, trong ®ã tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm lµ vÊn
®Ò cÇn ph¶i quan t©m ®Æc biÖbieet
II . C¬ së thùc tiÔn .
1. C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ d¹y häc:
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do yªu cÇu cña ®æi míi sù nghiÖp gi¸o dôc,
CSVC cña nhµ trêng ®îc t¨ng trëng m¹nh. Song do thiÕu sù thèng nhÊt trong
nhiÒu n¨m häc liÒn tríc nªn sù ®ång bé trong c¸c líp häc cßn cha cao nhÊt lµ
®èi víi bµn ghÕ häc sinh. §iÒu nµy phÇn nµo ¶nh hëng ®Õn viÖc tæ chøc hä¹t ®éng
theo nhãm, chÊt lîng ho¹t ®éng nhãm cha thËt cao.
Trang thiÕt bÞ d¹y häc ®· ®îc trang cÊp kh¸ ®Çy ®ñ nh»m phôc vô tèi ®a cho
môc ®Ých ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trong ch¬ng tr×nh THCS. Song ë mét sè
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
3
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
bµi d¹y, mét sè néi dung cÇn ®Õn s¬ ®å, lîc ®å nhng s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gio¸
viªn kh«ng thÓ hiÖn râ vµ kh«ng ®a ra ®Þnh híng chung ®Ó thùc hiÖn nªn dÔ g©y
ra sù tuú ý trong mét sè néi dung khi thùc hiÖn.
2. Thùc tÕ cña thÇy trong c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng nhãm cho häc sinh:
Thùc tiÔn trong nh÷ng n¨m häc thùc hiÖn thay ®æi ch¬ng tr×nh SGK tõ líp 6
®Õn líp 9, bé m«n LÞch sö ®· cã nhiÒu ®æi míi trong tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp
cña häc sinh nhng c¸ch thøc tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm hiÖu qu¶ cha
thËt cao. Sù chuÈn bÞ cña thÇy cßn ®¬n gi¶n, cha t¹o ®îc ®iÓm nhÊn, ®iÓm s¸ng
t¹o trong nh÷ng c©u hái ®a ra th¶o luËn nhãm .
3. T×nh h×nh thùc tÕ häc sinh .
Häc sinh ®îc häc ch¬ng tr×nh SGK míi, ®a sè c¸c em thÝch ®îc kh¸m
ph¸, tiÕp thu c¸i míi. Do t©m lÝ løa tuæi nªn nhiÒu häc sinh rÊt n¨ng ®éng trong c¸c
ho¹t ®éng nhng chñ yÕu ë ®èi tîng häc sinh kh¸, giái .
Bªn c¹nh ®ã, trong ho¹t ®éng nhãm sù tËp trung cña nhiÒu em cha cao , cßn
û l¹i, nghe b¹n mét c¸ch thô ®éng, chê ®îi kÕt qu¶ cña b¹n ®a ra. D¹ng nµy tËp
trung vµo häc sinh TB, yÕu. C¸c em nµy kh«ng cã c¬ héi nªu suy nghÜ cña m×nh
khi ®· cã b¹n ®¹i diÖn cho nhãm nhÊt lµ trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh d· ®îc
chuÈn bÞ trong thiÕt kÕ cña bµi d¹y .
4. Thùc tr¹ng ®æi míi c¸ch tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm ë trêng
THCS Mü Thuû .
Tõ n¨m häc 2002 - 2003, cïng víi sù thay ®æi ch¬ng tr×nh SGK míi cña
ngµnh gi¸o dôc t«i ®· vËn dông ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm
trong m«n LÞch Sö .
Trong n¨m ®Çu cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo ch¬ng tr×nh
SGK míi, do cßn nhiÒu bì ngì, lóng tóng nªn viÖc tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng
nhãm hiÖu qu¶ cha cao. V× vËy chÊt lîng d¹y häc m«n LÞch Sö khèi 6 cha ®îc
nh mong muèn. ChÊt lîng HS cuèi n¨m häc 2002-2003 cña khèi 6 ®îc thÓ hiÖn
qua b¶ng sè liÖu sau:
Líp
SLHS
6A
6B
6C
Céng
45
42
45
132
HS biÕt c¶m nhËn, ph©n HS cha biÕt c¶m nhËn,
tÝch, ®¸nh gi¸ sù kiÖn lÞch ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ sù kiÖn
sö
lich sö
SL
%
SL
%
28
26
27
81
62,2
61,9
60,0
61,4
17
16
18
51
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
37,8
38,1
40,0
38,6
4
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
Theo b¶ng thèng kª chÊt lîng cña häc sinh khèi 6 cuèi n¨m häc, ta thÊy râ
r»ng tõ sù lóng tóng thiÕu vËn ®éng trong c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cho häc
sinh nªn tØ lÖ häc sinh biÕt c¶m nhËn, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ sù kiÖn lÞch sö, n¾m vµ
hiÓu mét c¸ch s©u s¾c vÒ sù kiÖn lÞch sö cha cao chiÕm h¬n 50% tæng sè HS trong
khèi. Sè häc sinh cha biÕt c¶m nhËn, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ sù kiÖn lich sö cßn
nhiÒu.
Së dÜ cã chÊt lîng nh trªn lµ do HS khèi 6 tõ cÊp TiÓu häc míi lªn, c¸ch
thøc vµ ph¬ng ph¸p häc tËp hoµn toµn kh¸c so víi ë TiÓu häc. §a sè c¸c em cha
quen víi c¸c ho¹t ®éng gi¸o viªn giao cho nhÊt lµ ho¹t ®éng nhãm. Gi¸o viªn d¹y
ng¹i tæ chøc ho¹t ®éng nhãm do sî thiÕu thêi gian.
Nh÷ng mÆt h¹n chÕ ®ã lµm gi¶m kh¶ n¨ng tiÕp thu, më réng kiÕn thøc LÞch
sö, lµm HS hiÓu bµi mét c¸ch m¸y mãc, thô ®éng, kh«ng biÕt c¸ch ®¸nh gi¸, nhËn
xÐt sù kiÖn LÞch sö ®· häc, ®· nªu trong s¸ch gi¸o khoa.VËy, ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó
n©ng cao chÊt luîng kÕt qu¶ häc tËp cho häc sinh.
Mét gi¶i ph¸p kh«ng thÓ thiÕu ®îc lµ chó träng c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng
nhãm cho häc sinh tõ häc tËp bÞ ®éng sang chñ ®éng hoµn toµn cã s¸ng t¹o trong
qu¸ tr×nh chiÕm lÜnh tri thøc .
Lµ ngêi trùc tiÕp gi¶ng d¹y t«i m¹nh d¹n ®a ra mét sè gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc
ho¹t ®éng nhãm cho häc sinh . §©y lµ mét kh©u hÕt søc quan träng trong ®æi míi
ph¬ng ph¸p d¹y häc ë trêng THCS . V× vËy t«i ®· vËn dông trong nh÷ng n¨m
häc tiÕp theo cña ch¬ng tr×nh thay SGK míi .
Ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng theo nhãm trong m«n LÞch Sö cã nh÷ng u
®iÓm vµ nhîc ®iÓm .
*u ®iÓm :
- Ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm ®· t¹o nªn mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c c¸ nh©n
trªn con ®êng chiÕm lÜnh néi dung häc tËp.
- Th«ng qua ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm, ý kiÕn cña mçi c¸ nh©n ®îc béc lé,
kh¶ng ®Þnh hay b¸c bá, qua ®ã ngêi häc n©ng m×nh lªn mét tr×nh ®é míi .
- Ho¹t ®éng nhãm ®em l¹i cho häc sinh c¬ héi ®Ó sö dông ph¬ng ph¸p, kiÕn
thøc vµ c¸c kÜ n¨ng mµ c¸c em ®· lÜnh héi vµ rÌn luyÖn .
- Gióp häc sinh rÌn luyÖn, ph¸t triÓn kÜ n¨ng lµm viÖc vµ giao tiÕp, t¹o ®iÒu
kiÖn cho c¸c em häc hái lÉn nhau .
- D¹y häc theo nhãm gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ qua
l¹i trong häc sinh, t¹o bÇu kh«ng khÝ ®oµn kÕt gióp ®ì, tin tëng lÉn nhau trong
häc tËp .
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
5
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
- Tæ chøc d¹y häc theo nhãm gióp nh÷ng häc sinh nhót nh¸t, diÔn ®¹t kÐm cã
®iÒu kiÖn rÌn luyÖn ®Ó dÇn dÇn kh¶ng ®Þnh b¶n th©n tù tin h¬n trong häc tËp .
- Khi ®ang häc theo nhãm cã c¬ héi ph¸t triÓn kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña tõng
häc sinh, qua ®ã hç trî cho tõng em theo c¸ch riªng phï hîp.
* Nhîc ®iÓm :
- Trong ho¹t ®éng nhãm nhiÒu tr×nh ®é sÏ x¶y ra trêng hîp chØ cã c¸c em
kh¸ giái tham gia ho¹t ®éng cßn c¸c em kh¸c Ýt hoÆc kh«ng tham gia. Nh÷ng em
yÕu dùa dÉm phô thuéc vµo b¹n, nhiÒu khi bÞ chÕ giÔu dÉn tíi tù ti vµ h¹n chÕ sù
ph¸t triÓn .
- C¸c thµnh viªn kh«ng l¾ng nghe ý kiÕn cña nhau nªn khã ®a ra ý kiÕn
thèng nhÊt .
- Mét sè thµnh kh«ng høng thó trong ho¹t ®éng nhãm nªn dÉn tíi t×nh tr¹ng
nhãm ho¹t ®éng tù do, kh«ng hiÖu qu¶ .
- Tèn thêi gian vµ dÔ “ch¸y gi¸o ¸n” nÕu gi¸o viªn chuÈn bÞ kh«ng kÜ lìng.
Nghiªn cøu nh÷ng mÆt u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña ph¬ng ph¸p tè chøc ho¹t ®éng
nhãm, t«i dÇn dÇn ®óc rót kinh nghiÖm cho b¶n th©n trong kh©u tæ chøc häc sinh
ho¹t ®éng theo nhãm trªn líp. Kinh nghiÖm ®ã ®îc vËn dung vµ cã hiÖu qu¶
trong nh÷ng n¨m häc 2004-2005, 2005-2006. Sau ®©y lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n t«i ®·
thùc hiÖn cho bé m«n m×nh ®¶m nhiÖm.
III. Gi¶i ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm.
Tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp nhãm cho häc sinh cã hiÖu qu¶ kh«ng ®¬n thuÇn
chØ lµ mét ho¹t ®éng ®¬n lÎ ë mét giai ®o¹n nµo ®ã trong tiÕt d¹y mµ lµ c¶ mét qu¸
tr×nh s©u chuçi c¸c kh©u trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. Muèn kh©u tæ chøc
cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm cã hiÖu qu¶ caontøc lµ t¹o høng thó, s¸ng t¹o cho
c¸c em th× ngêi thÇy gi¸o ph¶i chuÈn bÞ cho m×nh c¶ mét qu¸ tr×nh tríc khi thùc
hiÖn trªn líp .
ViÖc tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng theo nhãm cã ý nghÜa nhiÒu mÆt: D¹y
häc theo nhãm lµ h×nh thøc ®Æt cho häc sinh vµo m«i trêng ho¹t ®éng tÝch cùc.
Trong nhãm, häc sinh ®îc th¶o luËn vµ hîp t¸c lµm viÖc víi nhau. D¹y häc theo
nhãm, häc sinh häc tËp th«ng qua giao tiÕp, trao ®æi, tranh luËn víi nhau, chia sÎ
vµ cã c¬ héi ®Ó diÔn ®¹t ý nghÜ cña m×nh, t×m tßi vµ më réng suy nghÜ. Cßn gi¸o
viªn lµ ngêi tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gîi më, híng dÉn, kÝch thÝch hç trî häc sinh
b»ng kinh nghiÖm gi¸o dôc cña m×nh .
§Ó ®æi míi c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm ë m«n häc
LÞch sö t¹i trêng THCS Mü Thuû t«i ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thùc hiÖn nh sau :
1. Mét sè h×nh thøc tæ chøc nhãm, c¸ch chia nhãm .
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
6
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
a. C¸ch chia nhãm:
- Gäi sè ngÉu nhiªn: Cho häc sinh diÓm sè 1 ®Õn sè mµ nhãm dù kiÕn.
- ChØ ®Þnh: Gi¸o viªn lÇn lît ®äc tªn häc sinh vµo tõng nhãm.
- Chia theo biÓu tîng: Dïng c¸c biÓu tîng: h×nh trßn, tam gi¸c ..... C¸c
em cïng biÓu tîng vµo mét nhãm .
- Chia tõng cÆp: GV chØ ®Þnh hai häc sinh ngåi gÇn nhau lµm viÖc .
b. C¸c kiÓu nhãm:
- Nhãm nhiÒu tr×nh ®é: trong ®ã cã c¶ häc sinh giái, kh¸, TB, kÐm .
- Nhãm cïng tr×nh ®é: gåm c¸c em cã kh¶ n¨ng häc tËp nh nhau .
- Nhãm t×nh b¹n: gåm c¸c em kÕt b¹n víi nhau, kh«ng phô thuéc vµo häc
lùc.
- Nhãm cïng së thÝch: gåm c¸c em cã cïng së thÝch.
- Nhãm cïng nhu cÇu häc tËp.
2 . VÒ c«ng t¸c chuÈn bÞ:
* §èi víi häc sinh:
- GV cÇn giao viÖc tríc khi kÕt thóc mét tiÕt häc .
+ §äc bµi míi
+ ChuÈn bÞ kÜ kiÕn thøc ë phÇn nµo .
+ §a ra c©u hái cÇn ho¹t ®éng nhãm ®Ó häc sinh chuÈn bÞ .
* §èi víi gi¸o viªn :
- LËp kÕ ho¹ch bµi d¹y :
+ §äc kÜ bµi d¹y n¾m môc tiªu cÇn ®¹t .
+ LËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß, dù kiÕn c¸c t×nh huèng x¶y ra
khi d¹y häc theo nhãm .
- Dù kiÕn :
+ C¸ch chia nhãm, sè lîng nhãm .
+ NhiÖm vô cña c¸c nhãm .
+ Thêi gian ho¹t ®éng, tr×nh bµy .
- ChuÈn bÞ rÊt kÜ phÇn thiÕt kÕ bµi häc: ChuÈn bÞ c¸c c©u hái nhÊt lµ c¸c c©u
hái nh»m khuyÕn khÝch häc sinh suy nghÜ ë møc ®é cao h¬n vµ s©u h¬n .
- ChuÈn bÞ chu ®¸o ®å dïng vµ thiÕt bÞ d¹y häc .
- Thùc hiÖn kÕ ho¹ch bµi häc .
3. Bíc th¶o luËn
- GV nªu vÊn ®Ò, híng dÉn häc sinh c¸ch th¶o luËn
- GV tæ chøc híng dÉn c¸c ho¹t ®éng, gîi më, khuyÕn khÝch häc sinh tÝch
cùc ho¹t ®éng .
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
7
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
- GV qu¶n lÝ, gi¸m s¸t häc sinh ho¹t ®éng nhãm :
+ Trong qu¸ tr×nh häc sinh ho¹t ®éng, gi¸o viªn theo dâi quan s¸t vµ bæ
trî khi cÇn .
+ Ph¸t hiÖn c¸c nhãm ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ ®Ó uèn n¾n ®iÒu
chØnh .
+ N¾m ch¾c ®Æc ®iÓm t©m lý cña tõng em ®Ó kÞp thêi ®éng viªn khuyÕn
khÝch nh»m t¹o kh«ng khÝ phÊn khëi tù tin trong häc tËp
+ Lu«n cã ý thøc tr¸ch nhiÖm trî gióp tr¸nh can thiÖp s©u lµm h¹n chÕ
kh¶ n¨ng ®éc lËp s¸ng t¹o cña häc sinh
+ X©y dung mèi quan hÖ th©n thiÖn, hîp t¸c gi÷a thÇy - trß, trß - trß
trong m«i trêng häc tËp an toµn .
- TiÕp nhËn th«ng tin ph¶n håi tõ phÝa häc sinh .
+ H/S ®¹i diÖn cña nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ cña nhãm m×nh - th«ng qua
®ã gi¸o viªn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp vµ kÞp thêi uèn n¾n, bæ sung kiÕn thøc .
+ GV tæng kÕt ng¾n gän theo tõng néi dung th¶o luËn .
- Tæng kÕt, rót kinh nghiÖm ho¹t ®éng nhãm: Khen ngîi, nh¾c nhë tinh thÇn,
th¸i ®é lµm viÖc, sù s¸ng t¹o cña c¸c nhãm trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh th¶o luËn .
Ho¹t ®éng nhãm ®îc coi lµ mét h×nh thøc hîp t¸c cïng cã lîi. ë ®©y, mçi
c¸ thÓ sÏ cã c¬ héi trao ®æi, tranh c·i, c¶i chÝnh kiÕn thøc cña m×nh. NÕu chÝnh
kiÕn ®óng sÏ ®îc ®ång t×nh, chÝnh kiÕn sai sÏ ®îc b¹n bÌ söa ch÷a th«ng qua
bµn b¹c . Tõ ®ã lµm n¶y sinh ý thøc v¬n lªn tríc b¹n bÌ cña mçi thµnh viªn
trong nhãm ®ã chÝnh lµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh .
VËn dông nh÷ng ®iÒm tÝch cùc trong ho¹t ®éng nhãm vµo bµi d¹y cô thÓ:
VÝ dô 1: LÞch Sö 7 :
Bµi :
Khëi nghÜa Lam S¬n ( 1418 - 1427 )
- GV dù kiÕn tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm ë phÇn 2 : TrËn Chi L¨ng X¬ng Giang .
- GV tæ chøc cho c¸c em th¶o luËn theo nhãm nhiÒu tr×nh ®é b»ng nh÷ng c©u
hái më ®· ®îc dù kiÕn tõ tríc .
+ §Õn 1427, t¬ng quan lùc lîng gi÷a ta vµ ®Þch nh thÕ nµo?
+ V× sao nãi viÖc nghÜa qu©n Lam S¬n chñ tr¬ng diÖt viÖn lµ ®óng ®¾n
?
+ TrËn Chi L¨ng thÓ hiÖn nghÖ thuËt qu©n sù cña nghÜa qu©n Lam S¬n
nh thÕ nµo?
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
8
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
+ V× sao nghÜa qu©n Lam S¬n chÊp nhËn viÖc V¬ng Th«ng xin hoµ?
- Thêi gian th¶o luËn : 3 phót
- Thêi gian c¸c nhãm tr×nh bµy : 2 phót
- GV tæng kÕt, chèt kiÕn thøc : 2 phót .
VÝ dô 2: LÞch Sö 8
Bµi :
Níc MÜ gi÷a hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi
( 1928 - 1939 )
§©y lµ mét bµi míi trong ch¬ng tr×nh. T×m hiÓu níc MÜ ®Ó häc sinh nhËn
thøc ®îc sù ph¸t triÓn cña CNTB nãi chung. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, Mü
cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ sè I cña m×nh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn th¨ng trÇm,
®Çy biÕn ®éng cña níc Mü lµ h×nh ¶nh tiªu biÓu cho sù ph¸t triÓn cña CNTB gi÷a
hai cuéc chiÕn .
Víi bµi nµy GV tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm ë môc:
I. Níc Mü trong thËp niªn 20 cña thÕ kØ XX .
- Dù kiÕn c¸ch chia nhãm: nhãm 4 em theo nhãm nhiÒu tr×nh ®é.
- C©u hái th¶o luËn :
+ V× sao trong thËp niªn 20 cña thÕ kØ XX níc Mü giµu lªn nhanh
chãng ?
+ So s¸nh h×nh 65, 66, 67 em cã nhËn xÐt g× ?
- Thêi gian th¶o luËn: 3 phót
- Thêi gian c¸c nhãm tr×nh bµy: 2 phót
- GV tæng kÕt, chèt kiÕn thøc: 2 phót .
- T¬ng tù cho nhiÒu bµi häc cô thÓ, gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh träng t©m vµ môc
tiªu ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng nhãm cho phï hîp .
Qua mét thêi gian thùc hiÖn ®æi míi trong tæ chøc ho¹t ®éng nhãm, t«i nhËn
thÊy nhiÒu em hoµ nhËp víi kh«ng khÝ chung, béc lé chÝnh kiÕn mét c¸ch m¹nh
d¹n. Sè häc sinh thô ®éng c¶m thÊy hµo høng h¬n trong c¸c giê häc LÞch Sö. C¸c
em ®· thÝch øng h¬n khi gi¸o viªn ®a ra hiÖu lÖnh ho¹t ®éng nhãm .
Nhê c¸c gi¶i ph¸p trªn trong nh÷ng n¨m ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc nhÊt
lµ kh©u tæ chøc ho¹t ®éng nhãm cho häc sinh nªn chÊt lîng gi¸o dôc n¨m häc
2005-2006 cña khèi 6 lªn khèi 7 ®îc n©ng lªn mét c¸ch râ rÖt. KÕt qu¶ chÊt
lîng m«n LÞch sö khèi 7 cuèi n¨m ®îc thÓ hiÖn rÊt kh¶ quan:
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
9
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
Líp
SLHS
7A
7B
7C
Céng
43
43
42
128
HS biÕt c¶m nhËn, ®¸nh gi¸
sù kiÖn lÞch sö
SL
%
37
35
37
109
86,0
81,4
88,1
85,2
HS cha biÕt c¶m nhËn,
®¸nh gi¸ sù kiÖn lich sö
SL
%
6
8
5
19
14,0
18,6
11,9
14,8
Sau mét qu¸ tr×nh vËn dông ph¬ng ph¸p tæ chøc häc sinh ho¹t ®éng theo
nhãm, tuy cha thËt hoµn toµn nh mong muèn nhng t«i nhËn thÊy r»ng chÊt
lîng bé m«n ®îc n©ng lªn mét c¸ch râ rÖt. NhiÒu häc sinh høng thó khi nghe c«
gi¸o yªu cÇu ho¹t ®éng nhãm. Thao t¸c ho¹t ®éng cña häc sinh nhanh nhÑn h¬n, ý
thøc tËp trung h¬n. KÜ n¨ng ph©n tÝch, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ sù kiÖn LÞch sö, nh©n
vËt LÞch sö tiÕn bé h¬n rÊt nhiÒu qua tØ lÖ ®iÓm kh¸ giái ë c¸c bµi kiÓm tra. Qua
ho¹t ®éng nhãm, häc sinh thËt sù m¹nh d¹n h¬n, kÜ n¨ng diÔn ®¹t tèt h¬n.
Cïng mét ®èi tîng häc sinh nhng khi ®îc gi¸o viªn quan t©m tæ chøc ho¹t
®éng nhãm chu ®¸o theo ph¬ng ph¸p míi th× hiÖu qu¶ bé m«n dîc n©ng lªn râ
rµng theo híng tÝch cùc. §iÒu ®ã ®Ó mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh vai trß cña viÖc tæ
chøc d¹y häc theo nhãm lµ cÇn thiÕt cho m«n häc LÞch sö nãi riªng vµ c¸c m«n
häc kh¸c nãi chung. §iÒu quan träng h¬n lµ häc sinh yªu thÝch h¬n m«n LÞch sö
vµ thÝch thó t×m hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ bé m«n nµy.
C. Bµi häc kinh nghiÖm .
§æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ t¹o ra qu¸ tr×nh tõ viÖc d¹y häc truyÒn thô
theo mét chiÒu, dùa vµo trÝ nhí vµ b¾t chíc lµ chÝnh sang viÖc d¹y häc nh»m ph¸t
triÓn nh©n c¸ch toµn diÖn trong ®ã ®iÓm nhÊn m¹nh lµ n¨ng lùc s¸ng t¹o trong t
duy vµ ho¹t ®éng cña häc sinh.V× vËy ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng
nhãm kh«ng ph¶i lµ ph¬ng ph¸p v¹n n¨ng cã thÓ thay thÕ cho c¸c ph¬ng ph¸p
kh¸c, mµ cÇn sö dông, phèi hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c ®Ó ph¸t huy ®îc t¸c
dông cña nã.
Mçi ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng ®Òu cã nh÷ng u, nhîc
®iÓm riªng. Song trong xu thÕ hiÖn nay, ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng nhãm
®îc ®¸nh gi¸ cao bëi nã t¸c ®éng vµo n¨ng lùc t duy, tù kh¸m ph¸ cña tõng häc
sinh vµ t¹o cho häc sinh cã b¶n lÜnh tù tin h¬n trong qu¸ tr×nh hîp t¸c .
Qua nhiÒu lÇn vËn dông ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng nhãm t«i nhËn thÊy
ph¬ng ph¸p thùc sù t¸c ®éng vµo t©m lý cña häc sinh vµ GV n¾m ®îc ®iÓm
m¹nh, yÕu cña tõng häc sinh h¬n. Nhng ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã ®ßi hái ngêi GV
ph¶i chuÈn bÞ kÜ lìng cho bµi d¹y cña m×nh th× giê häc míi ®¹t hiÖu qu¶: Khi nµo
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
10
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
th× cÇn ®Õn tæ chøc ho¹t ®éng nhãm, ho¹t ®éng nhãm theo nhiÒu c©u lÖnh hoÆc
cïng mét c©u lÖnh, t¸c dông cña viÖc tæ chøc ho¹t ®éng nhãm trong tiÕt häc hoÆc
trong tiÓu môc nµo ®ã trong tiÕt häc.
Qua tæ chøc ho¹t ®éng nhãm t«i kh¼ng ®Þnh ®îc:
1. Vai trß chñ ®¹o, ®Þnh híng cña gi¸o viªn trong tæ chøc ho¹t ®éng nhãm.
+ C©u lÖnh ph¶i râ rµng, cã ®Þnh híng cho HS th¶o luËn.
+ ThÇy gi¸o lµm träng tµi ®iÒu chØnh khi c¸c nhãm x©y dùng bæ sung ý kiÕn.
+ KiÕn thøc ®îc chèt l¹i cña gi¸o viªn ph¶i chuÈn x¸c, gän, râ, häc sinh dÔ
hiÓu, nhí l©u.
2. Vai trß chñ ®éng cña häc sinh:
+ Häc sinh tù t×m hiÓu, th¶o luËn theo ®Þnh híng cña gi¸o viªn.
+ Häc sinh tù tranh luËn, gãp ý x©y dùng kiÕn thøc.
+ Häc sinh tù t×m c¸ch diÔn ®¹t chÆt chÏ, khoa häc, l« gÝc khi tr×nh bµy ý kiÕn
cña m×nh.
Mçi bé m«n cã mét ®Æc trng kh¸c nhau song ph¬ng ph¸p tæ chøc häc sinh
ho¹t ®éng häc tËp theo nhãm ë trªn líp lµ rÊt cÇn thiÕt cho tÊt c¶ c¸c bé m«n trong
®ã cã m«n LÞch sö.
D. KÕt luËn
§æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë trêng THCS lµ mét cuéc c¸ch m¹ng lín
trong ngµnh gi¸o dôc. Kh«ng ph¶i chØ lµ ngµy mét ngµy hai mµ chóng ta ph¶i kh¾c
phôc lèi d¹y häc cò, còng kh«ng thÓ hoµn thiÖn ngay ®îc ph¬ng ph¸p d¹y häc
míi. MÆc dï ph¬ng ph¸p d¹y häc cò vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc míi kh«ng cã mét
sù t¸ch biÖt r¹ch rßi mµ trong nã võa mang tÝnh kÕ thõa lèi d¹y häc truyÒn thèng
võa s¸ng t¹o, linh ho¹t trong c¸c thao t¸c ®Æc biÖt lµ c¸ch thøc tæ chøc d¹y häc
theo nhãm.
§èi víi bé m«n LÞch Sö cÇn cho häc sinh nhËn thøc ®îc r»ng: LÞch sö lµ
nh÷ng g× ®· qua ®i nhng kh«ng hoµn toµn biÕn mÊt mµ ®Ó l¹i dÊu vÕt cña nã qua
kÝ øc cña nh©n lo¹i, qua thµnh tùu v¨n ho¸, qua c¸c hiÖn tîng lÞch sö, qua ghi
chÐp cña ngêi xa, qua tªn ®Êt, tªn lµng... nªn khi häc gi¸o viªn chän ph¬ng
ph¸p d¹y häc thÝch hîp.
Tõ nh÷ng n¨m häc tríc ®©y m«n lÞch sö n¨ng vÒ lý thuyÕt. Häc sinh chØ cÇn
tiÕp thu nh÷ng g× thÇy c« cung cÊp lµ ®ñ. Trong qu¸ tr×nh häc chØ truyÒn thô theo
mét chiÒu thÇy nãi- trß nghe. Nhng ®Ó ®¸p øng víi ph¬ng ph¸p d¹y häc míi th×
tæ chøc d¹y häc lÞch sö theo nhãm lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tèt nhÊt ph¸t huy
tÝnh tÝch cùc vµ t¬ng t¸c cña häc sinh. Hîp t¸c trong ho¹t ®éng nhãm ®ã lµ sù liªn
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
11
S¸ng kiÕn kiÕn kinh nghiÖm
Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm trong m«n LÞch sö
kÕt tµi t×nh vµ víi h×nh thøc nµy häc sinh ®îc khuyÕn khÝch th¶o luËn, trao ®æi,
chia sÎ trong qu¸ tr×nh häc tËp. B»ng ph¬ng ph¸p ®ã häc sinh ®îc l«i cuèn vµo
c¸c ho¹t ®éng häc tËp, thu lîm kiÕn thøc b»ng chÝnh kh¶ n¨ng cña m×nh .
Víi ho¹t ®éng nhãm gióp gi¸o viªn hoµn thµnh môc tiªu bµi häc mét c¸ch
thuËn lîi h¬n, cung cÊp cho häc sinh mét lîng kiÕn thøc nhiÒu h¬n trong 1 thêi
gian nhÊt ®Þnh. Ho¹t ®éng nhãm cßn gióp cho c¸c em tù tin h¬n ®Ó hoµ nhËp víi
x· héi sau nµy.
Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®æi míi c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc
theo nhãm cßn nhiÒu tranh luËn, bµn c·i. Mong r»ng c¸c ®ång chÝ, ®ång ngiÖp gãp
ý x©y dùng ®Ó ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc theo nhãm ngµy cµng ®¹t
hiÖu qu¶ cao h¬n .
Héi ®ång khoa häc trêng
Mü Thuû ,ngµy 14 th¸ng 2 n¨m 2008
Ngêi thùc hiÖn
TrÇn ThÞ Lam Hång
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Lam Hång
12
- Xem thêm -
.PDF 
12 
99 
79 
