Tài liệu Xây dựng và sử dụng sơ đồ trong dạy học nhằm nâng cao hiệu quả học tập môn địa lý ở trường phổ thông

XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY-HỌC ĐỊA LÍ PHẦN I - MỞ ĐẦU 1/ Lí do chọn đề tài: - Xuất phát từ thực tiễn của việc đổi mới CT-SGK Địa lí 10, 11,12 và thực tiễn của việc giảng dạy môn địa lí ở trường THPT trong năm vừa qua. - Khuynh hướng dạy học phát triển nhằm chuyển từ trạng thái học tập thụ động sang chủ động lĩnh hội tri thức ở học sinh. - Hiện nay ở trong các trường phổ thông một thực trạng dáng buồn là hầu hết các em học sinh vẫn còn xem nhẹ và đều chưa yêu thích môn học Địa lý như các môn học khác do nhiều nguyên nhân khác nhau. - Vì vậy là một giáo viên giảng dạy môn Địa lý trong trường Phổ thông với mong muốn tìm ra cho mình một phương pháp dạy học tích cực, phù hợp với đối tượng học sinh. Phần nào làm thay đổi suy nghĩ của học sinh về môn Địa lý, giúp các em cảm thấy dễ học, dễ hiểu và tăng hứng thú khi học bộ môn. Với những lí do trên tôi đã chọn đề tài : XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY HỌC NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP MÔN ĐỊA LÝ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG. 2/ Tình hình nghiên cứu: -Trong giảng dạy địa lí PTTH có 5 loại sơ đồ được dùng: + Sơ đồ cấu trúc. + Sơ đồ dạng bảng. + Sơ đồ quá trình. + Sơ đồ địa đồ học. + Sơ đồ logic. -Tuy nhiên giáo viên thường rất ít khi sử dụng chính vì vậy mà khả năng đạt hiệu quả cao trong 1 tiết giảng dạy là rất thấp. 1 - Việc nghiên cứu và thử nghiệm để đi đến ứng dụng cho tất cả giáo viên địa lí có ý nghĩa lí luận và thực tiễn rất lớn. 3/ Mục đích, đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài: a, Mục đích, đối tượng: *Mục đích: - Góp phần nâng cao khả năng xây dựng và sử dụng sơ đồ cho giáo viên. - Giúp học sinh có khả năng nhận thức kiến thức và tự hoàn thiện kiến thức. * Đối tượng: giáo viên và học sinh trong giảng dạy và học tập môn địa lí. b, Nhiệm vụ: - Nghiên cứu phương pháp xây dựng và sử dụng sơ đồ trong dạy học địa lí nói chung và địa lí 11 nói riêng. - Đưa ra những nguyên tắc chung trong xây dựng và sử dụng sơ đồ. 4/phạm vi và giá trị sử dụng của đề tài: a. Phạm vi: - Áp dụng cho nhiều bài học địa lí 10, 11,12 chương trình-Sách giáo khoa phân ban. - Giới hạn trong việc tạo kĩ năng xây dựng và sử dụng sơ đồ cho giáo viên. - Thực nghiệm và đối chứng lấy ở lớp 12 . b. Giá trị sử dụng: - Đề tài có thể ứng dụng làm tài liệu tham khảo cho giáo viên để thực hiện phương pháp sơ đồ trong giảng dạy môn địa lí. - Có thể dùng cho học sinh nghiên cứu để hình thành kĩ năng, phương pháp học tập tốt hơn thông qua sơ đồ. 5/ Phương pháp nghiên cứu: - Thông qua kinh nghiệm giảng dạy môn địa lí cấp THPT trong nhiều năm và kinh nghiệm nghiên cứu giảng dạy thực hiện đổi mới CT-SGK vừa qua. 2 - Phương pháp tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài. - Phương pháp điều tra thực tiễn. - Phương pháp toán học - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. PHẦN II-NỘI DUNG VÀ KẾT QỦA NGHIÊN CỨU A/ Cơ sở của việc lựa chọn sáng kiến - Cấu trúc nội dung chương trình và sách giáo khoa địa lí 10, 11,12 có sử dụng sơ đồ - Trong quá trình giảng dạy nhiều giáo viên rất ngại sử dụng sơ đồ ( có thể do nhận thức về phương pháp này, do sợ thiếu thời gian lên lớp , tốn kém…) - Sử dụng sơ đồ giúp học sinh dễ học, dễ ghi nhớ , tăng khả năng hệ thống hóa kiến thức .Góp phần hình thành kỹ năng phân tích, so sánh đối chiếu tốt hơn. B/ Nội dung đề tài: 1/ Các loại sơ đồ: *Sơ đồ cấu trúc: là loại sơ đồ thể hiện các thành phần, yếu tố trong một chỉnh thể và mối quan hệ giữa chúng. SƠ ĐỒ CƠ CẤU NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ở VIỆT NAM *Sơ đồ dạng bảng: Là loại sơ đồ thể hiện mối liên hệ, sự so sánh hoạc nêu đặc điểm của các đối tượng theo một cấu trúc nhất định. 3 - Ví dụ dạy Bài 15 :Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai.SGK lớp 12. Nội dung phần 2 có thể xây dựng thành bảng tổng hợp kiến thức như sau: Các Ngập lụt thiên tai Nơi ĐBSH và hay xảy ĐBSCL, hạ lưu ra các sông ở miền Trung. Thời Mùa mưa (từ gian tháng 5 đến tháng hoạt 10). Riêng Duyên động hải miền Trung từ tháng 9 đến tháng 12. Hậu Phá huỷ mùa quả màng, tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường… Nguyên - Địa hình thấp. nhân - Mưa nhiều, tập trung theo mùa. - Ảnh hưởng của thuỷ triều. Biện - Xây dựng đê pháp điều, hệ thống phòng thuỷ lợi. chống Lũ quét Hạn hán Xảy ra đột ngột ở Nhiều miền núi phương địa Tháng 06-10 ở miền Mùa khô Bắc. Tháng 10-12 ở (tháng 11-4). miền Trung. Thiệt hại về tính Mất mùa, cháy mạng và tài sản của rừng, thiếu dân cư…. nước cho sản xuất và sinh hoạt. - Địa hình dốc. - Mưa ít. - Mưa nhiều, tập - Cân bằng ẩm trung theo mùa. <0. - Rừng bị chặt phá. - Trồng rừng, quản lý và sử dụng đất đai hợp lý. - Canh tác hiệu quả trên đất dốc. - Quy hoạch các điểm dân cư. 4 - Trồng rừng. - Xây dựng hệ thống thuỷ lợi. - Trồng cây chịu hạn. *Sơ đồ quá trình: là loại sơ đồ thể hiện vị trí các thành phần, các yếu tố và mối quan hệ của chúng trong quá trình vận động. SƠ ĐỒ SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT QUANH MẶT TRỜI VÀ CÁC MÙA Ở BẮC BÁN CẦU *Sơ đồ địa đồ học: là loại sơ đồ biểu hiện mối quan hệ về mặt không gian của các sự vật-hiện tượng địa lí trên lược đồ, bản đồ. SƠ ĐỒ VỊ TRÍ CÁC KHỐI KHÍ Ở BẮC MỸ *Sơ đồ logic: là loại sơ đồ biểu hiện mối quan hệ về nội dung bên trong của các sự vật-hiện tượng địa lí. 5 SƠ ĐỒ Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ SƠ ĐỒ TUẦN HOÀN CỦA NƯỚC TRÊN CÁC LỤC ĐỊA VÀ ĐẠI DƯƠNG 2/ Yêu cầu của việc xây dựng sơ đồ: 6 *Tính khoa học:- Nội dung sơ đồ phải bám sát nội dung của bài học, các mối quan hệ phải là bản chất, khách quan chứ không phải do người xây dựng sắp đặt. - Sơ đồ phải sử dụng phù hợp với nội dung, kiểu bài và đối tượng cần nghiên cứu. - Sơ đồ phải đảm bảo tính lôgic, chính xác khoa học. *Tính sư phạm, tư tưởng: Sơ đồ phải có tính khái quát hóa cao, qua sơ đồ học sinh có thể nhận thấy ngay các mối quan hệ khách quan, biện chứng. *Tính mĩ thuật: Bố cục của sơ đồ phải hợp lí, cân đối, nổi bật trọng tâm và các nhóm kiến thức. 3/ Các bước xây dựng: *Các sơ đồ đã có ở sách giáo khoa, sách giáo viên địa lí 10, 11,12 nhưng chủ yếu-phần lớn là do giáo viên tự xây dựng từ nội dung bài học, phù hợp với ý tưởng sử dụng phương pháp, phương tiện dạy học khác nhau. *Thông thường cấu tạo một sơ đồ có các đỉnh và các cạnh (đỉnh có thể là 1 khái niệm, 1 thuật ngữ, 1 địa danh trên lược đồ, bản đồ; cạnh là các đường, đoạn thẳng ( có hướng hoặc vô hướng )nối các đỉnh hoặc biểu hiện tượng trưng hình dáng của sự vật-hiện tượng địa lí. * Các bước xây dựng 1 Sơ đồ: - BƯỚC 1: Lựa chọn nội dung, dạng bài có thể xây dựng sơ đồ phù hợp. - BƯỚC 2: Tổ chức các đỉnh của sơ đồ ( chọn kiến thức cơ bản, vừa đủ, mã hoá một cách ngắn gọn, cô đọng, súc tích, bố trí các đỉnh trên một mặt phẳng ). - BƯỚC 3: Thiết lập các cạnh ( các cạnh nối những nội dung ở các đỉnh có liên quan ) - BƯỚC 4: Hoàn thiện ( kiểm tra lại tấc cả để điều chỉnh sơ đồ phù hợp với nội dung dạy học và logic nội dung, đảm bảo tính thẩm mĩ và dể hiểu ). 7 4/ Cách xây dựng một sơ đồ: - Giáo viên nghiên cứu nội dung chương trình giảng dạy, lựa chọn ra những bài, những phần có khả năng áp dụng phương pháp sơ đồ có hiệu quả nhất. Tiếp theo giáo viên phân tích nội dung bài dạy, tìm ra những khái niệm cơ bản, khái niệm gốc cần truyền đạt, hình thành. - Trong dạy học địa lí ta có thể xây dựng các kiểu sơ đồ sau: +Sơ đồ dùng để chứng minh hay giải thích dùng để phản ánh nội dung bài giảng một cách trực quan, dể khái quát, dể tiếp thu. +Sơ đồ tổng hợp dùng để ôn tập, tổng kết hay hệ thống 1 chương, 1 phần kiến thức. +Sơ đồ kiểm tra để đánh giá năng lực tiếp thu, hiểu biết của học sinh đồng thời giúp giáo viên kịp thời điều chỉnh nội dung truyền đạt. 5/ Cách sử dụng sơ đồ: - Giáo viên dựa vào chính sơ đồ để soạn ra các tình huống dạy học cũng như các thao tác, phương pháp dạy; lúc này sơ đồ chính là mục đích-phương tiện truyền đạt của giáo viên và lĩnh hội kiến thức của học sinh. - Trong khi sử dụng giáo viên phải hình thành rõ mạch chính, mạch nhánh của sơ đồ, mối quan hệ nhân qủa, mối quan hệ tác động hoặc sự liên kết các đơn vị kiến thức trên sơ đồ. * CÁC VÍ DỤ MINH HỌA VÍ DỤ 1: Sử dụng sơ đồ trong việc kiểm tra kiến thức cũ của học sinh vào đầu giờ học * Để kiểm tra kiến thức “Bài 9-Nhật Bản-Tiết 2-Kinh tế” của học sinh, giáo viên sử dụng sơ đồ và kèm theo câu hỏi: Hãy điền vào sơ đồ sau, sản phẩm của các ngành công nghiệp Nhật Bản và các hãng sản xuất nổi tiếng? - Sơ đồ: CÁC NGÀNH CÔNG NGHIỆP CỦA NHẬT BẢN 8 CN chế tạo CN sản xuất điện tử CN XD CNCcc công trình CN dệt công cộng * Để kiểm tra kiến thức bài Xu HƯỚNG TOÀN CẦU HÓA, KHU VỰC HÓA NỀN KINH TẾ GV có thể sử dụng sơ đồ sau: Hệ quả Toàn cầu hóa và khu vực hóa nền kinh tế Toàn cầu hóa Khu vực hóa Tích cực Tiêu cực VÍ DỤ 2: Sử dụng sơ đồ trong việc định hướng nhận thức của học sinhdùng vào lúc mở đầu bài học: -Để cho học sinh nắm bắt và hiểu được cấu trúc nội dung của các ngành kinh tế Trung Quốc “Bài 10-Trung Quốc-Tiết 2-Kinh tế” 9 -Sơ đồ: VÍ DỤ 3: Sử dung sơ đồ trong việc giảng bài mới - Trên cơ sở sơ đồ-Phân bố dân cư Trung Quốc, giáo viên yêu cầu học sinh phân tích, kết hợp với hình 10.4-Phân bố dân cư Trung Quốc-> Trình bày sự phân bố dân cư chênh lệch giữa các vùng, giữa thành thị và nông thôn ở Trung Quốc? - Sơ đồ: 10 - Giáo viên vừa hướng dẫn học sinh khám phá các mối quan hệ song song với việc hoàn thành sơ đồ ( vừa dạy vừa vẽ ) -> đây là cách dạy học có sự tham gia tích cực của học sinh. VÍ DỤ 4: Sử dụng sơ đồ để thể hiện toàn bộ kiến thức học sinh đã lĩnh hội - Sau khi hướng dẫn học sinh tìm tòi, khám phá các kiến thức cần nắm trong mục II: Điều kiện tự nhiên “Bài 10-Trung Quốc-Tiết 1-Tự nhiên và dân cư”; giáo viên thể hiện các kiến thức cần thiết bằng sơ đồ sau: - Sơ đồ: VÍ DỤ 5: Sử dụng sơ đồ trong việc củng cố-đánh giá cuối bài - Giáo viên để một số ô trống, để trống một số cạnh, yếu cầu học sinh tìm các kiến thức điền vào ô trống hoặc vẽ và điền tiếp các cạnh. - Sau khi học xong “Bài 8-Liên bang Nga-Tiết 1-Tự nhiên, dân cư và xã hội”, giáo viên sử dụng sơ đồ sau: 11 - Sơ đồ: VÍ DỤ 6: Sử dụng sơ đồ để ra bài tập về nhà hay kiểm tra kiến thức của học sinh - Sau “Bài 13-Ấn Độ-Tiết 1-Tự nhiên và dân cư , giáo viên yêu cầu học sinh về nhà làm bài tập sau: Bằng kiến thức đã học và dựa vào các câu cho sẵn dưới đây; em hãy chọn và hoàn chỉnh sơ đồ ? +Ấn Độ có 22 bang, 9 lãnh địa liên bang, hơn 200 dân tộc với hàng trăm ngôn ngữ khác nhau. +Tôn giáo ở Ấn Độ rất đa dạng, trong đó Ấn Độ giáo (80% dân số), Hồi giáo (11% dân số ), là 2 tôn giáo lớn nhất và có thế lực nhất. +Ấn Độ có đến 600 đảng phái lớn nhỏ đại diện cho quyền lợi của các giai cấp, tầng lớp, tôn giáo. +Sự phân biệt đẳng cấp. +Xung đột tôn giáo, sắc tộc, bạo loạn, đòi li khai. + Đoàn kết, hòa giải giữa các tôn giáo, dân tộc. 12 - Sơ đồ: 6/ Kết qủa thực nghiệm: - Giảng dạy các khối lớp 10, 11(Sử dụng phấn, bảng viết ) thì việc sử dụng sơ đồ có hạn chế. Học sinh nắm và hiểu nội dung của phần học, bài học chỉ đạt 60%/ lớp. Nếu không sử dụng chỉ đạt 50%/lớp. - Giảng dạy các khối lớp 10, 11 (có sử dụng đèn chiếu ) thì việc sử dụng sơ đồ nhiều hơn, thuận tiện hơn. Học sinh nắm và hiểu nội dung qua sơ đồ nhanh hơn, đạt trên 90%/lớp. - Sử dụng sơ đồ ở khối lớp 12 sẽ giúp GV giảm thời gian truyền thụ kiến thức lý thuyết, tăng tính lôgic và khả năng hệ thống hóa kiến thức của bài học. 13 Sau khi tiÕn hµnh gi¶ng d¹y thùc nghiÖm ë mçi bµi, mỗi khối lớp đặc biệt lớp 12 tôi ®· tiÕn hµnh kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nhËn thøc cña häc sinh th«ng qua bµi tr¾c nghiÖm kh¸c quan. KÕt qu¶ thu ®îc nh sau: * B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ cña 4 lớp khối 12 Líp Sè HS §iÓm giái (9 – 10) HS % TN12a2,4 77 21 27 §iÓm kÕt qu¶ thùc nghiÖm §iÓm kh¸ §iÓm TB (7 – 8) (5– 6) HS % HS % 32 42 19 25 Kh«ng ®¹t (0 –> 4) HS % 5 6 §C12a3,5 78 15 20 31 40 23 30 9 10 * So s¸nh kÕt qu¶ nhËn thøc cña hai líp thùc nghiÖm vµ ®èi chøng qua biÓu ®å: 14 H×nh 3.1: BiÓu ®å thÓ hiÖn lîng ®iÓm cña c¸c líp thùc nghiÖm vµ ®èi chứng 15 H×nh 3.2: BiÓu ®å thÓ hiÖn tØ lÖ xÕp lo¹i häc lùc cña líp thùc nghiÖm vµ líp ®èi chøng Nh vËy, sau khi tiÕn hµnh bµi gi¶ng thùc nghiÖm ë các lớp kh¸c nhau, kÕt qu¶ cho thÊy chÊt lîng lµm bµi kiÓm tra cña c¸c líp thùc nghiÖm cao h¬n c¸c líp ®èi chøng. Qua trao ®æi víi c¸c gi¸o viªn, học sinh tham gia lớp d¹y thùc nghiÖm còng nh viÖc trùc tiÕp gi¶ng thùc nghiÖm, t«i nhËn thÊy: Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc cho häc sinh kết hợp với sử dụng sơ đồ trong giê häc mét mÆt võa t¹o ra kh«ng khÝ líp häc s«i næi, c¸c em høng thó mÆt kh¸c buéc c¸c em ph¶i tù lùc ®éc lËp trong qu¸ tr×nh lÜnh héi kiÕn thøc v× vËy nh÷ng kiÕn thøc mµ c¸c em thu lîm ®îc qua giê häc sÏ s©u s¾c h¬n vµ kiÕn thøc bµi häc sÏ ®îc c¸c em nhËn thøc mét c¸ch ®Çy ®ñ h¬n. ë c¸c líp ®èi chøng do vÉn gi¶ng d¹y theo ph¬ng ph¸p truyÒn thèng, viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cho häc sinh kh«ng linh ho¹t v× thÕ ®· lam han chÕ ho¹t ®éng tÝch cùc, s¸ng t¹o cña c¸c em trong viÖc t×m ra kiÕn thøc vµ lµm chñ kiÕn thøc. Nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy viÖc sử dụng sơ đồ cho häc sinh trong d¹y häc ®Þa lÝ còng nh c¸c m«n häc kh¸c cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc nhËn thøc cña häc sinh, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc trong nhµ trêng. Gióp cho häc sinh kh«ng chØ n¾m ch¾c kiÕn thøc mµ cßn hoµn thiÖn c¸c kÜ n¨ng nh: kÜ n¨ng lµm viÖc víi SGK, kÜ n¨ng khai th¸c b¶n ®å, biÓu ®å, b¶ng sè liÖu thèng kª … PHẦN III-KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 16 Trªn c¬ së nh÷ng môc ®Ých vµ nhiÖm vô ®Ò ra, qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi ®· gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: Thứ nhất: Nghiªn cøu c¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc sử dụng sơ đồ nhằm năng cao nhận thức và hiệu quả trong dạy học địa lý ở trường THPT. Thứ hai: ViÖc vận dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc míi mét c¸ch linh ho¹t trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc cho häc sinh; Th«ng qua mét vµi vÝ dô cô thÓ trong ch¬ng tr×nh §Þa lÝ THPT. Thứ ba: Việc sử dụng sơ đồ trong dạy học Địa lý đã giúp tôi sử dụng các phương pháp dạy học được linh hoạt hơn, hiệu quả hơn; từ đó cũng giúp hình thành ở học sinh phương pháp học tập mới chuyển từ tiếp thu thụ động sang chủ động nhận thức, phát huy hết khả năng tư duy và tính tích cực của học sinh. Thứ tư:Việc đổi mới phương pháp trong dạy-học địa lí 10, 11,12 là cấp thiết nhưng việc áp dụng để đạt hiệu qủa cao là cần thiết hơn, chính vì vậy đối với giáo viên cho dù có sử dụng phòng đèn chiếu hay trực tiếp dạy tại lớp thì cần đầu tư nghiên cứu để xây dựng và sử dụng được phương pháp sơ đồ. Thứ năm: Đã tiÕn hµnh thùc nghiÖm vµ kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng d¾n, kh¶ thi cña ®Ò tµi. 2/ Kiến nghị: Sau khi nghiªn cøu cã së lÝ luËn vµ ®a vµo thùc nghiÖm trong c¸c nhµ trêng phæ th«ng, t«i cã thÓ ®a ra mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt sau: - §èi víi gi¸o viªn: Tríc hÕt gi¸o viªn cÇn ph¶i n¾m v÷ng néi dung ch¬ng tr×nh; c¸c đơn vị kiÕn thøc ®Þa lÝ cơ bản, nâng cao và kiến thức tích hợp có phần liên hệ thực tế. §Ó tæ chøc cho häc sinh c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc phï hîp víi tr×nh ®é häc tËp cña c¸c em và sử dụng hiệu quả các sơ đồ địa lý th× trong qu¸ tr×nh so¹n gi¸o ¸n gi¸o viªn cÇn ph¶i cã sù ®Çu t chuÈn bÞ kÜ lìng. Giáo viên phải ®äc tõng phÇn néi dung kiÕn thøc trong bµi vµ v¹ch ra ®îc ph- 17 ¬ng ph¸p còng nh các dạng sơ đồ kiến thức phï hîp cho häc sinh nh»m gióp cho ngêi häc cã c¬ héi tiếp thu cũng như thÓ hiÖn n¨ng lùc häc tËp cña m×nh. Trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học bản thân giáo viên phải quan tâm hơn đến việc xây dựng và sử dụng sơ đồ trong giảng dạy, xem đây là phương pháp không thể thiếu, phương pháp cần thiết, đặc thù của bộ môn, phương pháp được ứng dụng rộng rãi trong nhiều mục đích giảng dạy của giáo viên trong 1 tiết lên lớp. - §èi víi häc sinh: Trong qu¸ tr×nh häc tËp, häc sinh ph¶i tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng mµ gi¸o viªn tæ chøc, ®ång thêi tù lùc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô mµ gi¸o viªn ®a ra thÓ hiÖn tÝnh s¸ng t¹o vµ n¨ng lùc t duy cña b¶n th©n. Ngoµi ra häc sinh cÇn cã sù kÕt hîp gi÷a n¾m v÷ng kiÕn thøc lÝ thuyÕt víi việc thùc hµnh, liªn hÖ thùc tÕ ®Ó cã thÓ vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn. - Đối với nhà trường: Cần trang bị đầy đủ các phương tiện, thiết bị, đồ dùng… để tạo điều kiện tốt hơn nữa cho giáo viên trong việc nghiên cứu xây dựng và sử dụng phương pháp sơ đồ trong giảng dạy môn địa lí. Nh vËy, theo xu thÕ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc víi híng tÝch cùc nh hiÖn nay th× viÖc sử dụng các sơ đồ sẽ đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy Địa lý ở trường THPT vµ gãp phÇn ®¾c lùc cho viÖc n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Người viết Bùi Thị Khánh Nguyệt Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Dîc, NguyÔn Träng Phóc. LÝ luËn d¹y häc §Þa lý. NXB §¹i häc S ph¹m, Hµ Néi, 2004. 18 2. §Æng V¨n §øc, NguyÔn Thu H»ng. Ph¬ng ph¸p d¹y häc §Þa lý theo híng tÝch cùc. NXB §¹i häc S ph¹m, Hµ Néi, 2004. 3. Lª Th«ng (vµ nnk). §Þa lý líp 10 – Ban Khoa häc tù nhiªn (s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn). NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2006. 4. Lª Th«ng (vµ nnk). §Þa lý líp 1 – Ban Khoa häc tù nhiªn (s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn). NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2007. 5. Lª Th«ng (vµ nnk). §Þa lý líp 12 thÝ ®iÓm – Ban Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n (s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn). NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2005. 6. TrÇn §øc TuÊn. X¸c lËp hÖ thèng c«ng t¸c ®éc lËp cña häc sinh trong d¹y häc §Þa lý kinh tÕ – x· héi thÕ giíi ë trêng THPT – LuËn ¸n tiÕn sÜ, Hµ Néi, 1994. 7. NguyÔn §øc Vò, Ph¹m ThÞ Sen. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc §Þa lý ë Trung häc phæ th«ng. NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi,2006. 8. Ph¹m ViÕt Vîng. Tµi liÖu båi dìng gi¸o viªn §Þa lÝ, NXB §¹i häc s ph¹m Hµ Néi, Hµ Néi, 2004. 9. Tµi liÖu båi dìng gi¸o viªn d¹y ch¬ng tr×nh vµ SGK thÝ ®iÓm líp 11. ViÖn nghiªn cøu §Þa lÝ, Hµ Néi, 2004. 10. Tµi liÖu båi dìng gi¸o viªn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh SGK líp 10 THPT. NXB Hµ Néi, Hµ Néi, 2004. 11. T¹p chÝ gi¸o dôc. K× 1 – 10/2006. 12. T©m lý ®¹i c¬ng. Khoa t©m lý - §¹i häc s ph¹m Th¸i nguyªn, 2003. 19