Lêi më ®Çu
ThËp niªn cuèi cña thÕ kû XX ®· chøng kiÕn nhiÒu thay ®æi lín lao
trªn thÕ giíi. Nh÷ng tiÕn bé vît bËc cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng
nghÖ cµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ trªn thÕ giíi
diÔn ra m¹nh mÏ h¬n xu thÕ hoµ b×nh hîp t¸c ph¸p triÓn ®ang ngµy
cµng trë thµnh xu thÕ chñ yÕu chi phèi quan hÖ ngo¹i giao c¸c níc.
Trong thÕ giíi ngµy cµng tuú thuéc lÉn nhau nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn, giao
lu kinh tÕ, v¨n ho¸ nh»m t¨ng cêng sù hiÓu biÕt ®Ó hîp t¸c v× lîi Ých
d©n téc ®ang trë nªn cÊp thiÕt . Víi mét m«i trêng quèc tÕ thuËn lîi nh
vËy, Quan hÖ ViÖt Nam – EU ®· cã ®IÒu kiÖn chuyÓn sang mét giai
®o¹n míi ®Çy triÓn väng c¶ ViÖt Nam vµ EU ®Òu cã chung l¬Þ Ých trong
viÖc më réng vµ t¨ng cêng quan hÖ h÷u nghÞ trªn c¸c lÜnh vùc .
EU lµ mét trung t©m chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, ®ãng vai trß quan träng
kh«ng chØ ë Ch©u ¢u, mµ cßn c¶ trªn toµn thÕ giíi . EU cã tr×nh ®é
khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i, cã nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ m¹nh vµ lµ nguån
viÖn trî lín cho ViÖt Nam . EU cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu
ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong sù nghiÖp ®æi míi .
Víi ®êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, ®a ph¬ng ho¸ ®a d¹ng ho¸
c¸c quan hÖ quèc tÕ, ph¸ thÕ bao v©y cÊm vËn, t¹o m«i trêng quèc tÕ
thuËn lîi cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ b¶o vÖ ®Êt níc gãp
phÇn b¶o ®¶m hoµ b×nh, æn ®Þnh , an ninh vµ ph¸p triÓn trong khu vùc
còng nh trªn thÕ giíi .
Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy lµ Phân tích hợp tác thương mại Việt
Nam- Liên minh Châu Âu trong lĩnh vực dệt may. §Ó ®¹t môc ®Ých
trªn ®©y, bè côc ®Ò tµi gåm 3 phÇn .
Ch¬ng 1 : Mét vµi nÐt vÒ liªn minh Ch©u ¢u ( EU )
Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng th¬ng m¹i ViÖt Nam – EU trong lÜng vùc dÖt
may .
Ch¬ng 3 : C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy th¬ng m¹i ViÖt Nam – EU trong
lÜnh vùc dÖt may .
Ch¬ng 1
Mét vµI nÐt vÒ liªn minh ch©u ©u(eu)
Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®Õn nay trong nÒn kinh tÕ thÕ
giíi xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i h×nh liªn kÕt kinh tÕ . Trong ®ã liªn minh
Ch©u ¢u ( céng ®ång Ch©u ¢u – EU tríc ®©y ) lµ khèi liªn kÕt kinh tÕ
h×nh thµnh sím nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt . Tríc ngìng cöa cña thÕ kû
21, víi GDP kho¶ng 8500 tû USD, d©n sè kho¶ng 375 triÖu ngêi chiÕm
gi÷ kho¶ng 40-50% s¶n lëng c«ng nghiÖp cña c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn
EU ®ang trë thµnh mét cùc rÊt m¹nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi .
1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña liªn minh Ch©u ¢u .
Ngay tõ thêi Sacl¬ ®¹i ®Õ thuéc ®Õ chÕ La M· ( TK8 – Sau c«ng
nguyªn ) nh÷ng m¬ tëng vÒ thèng nhÊt Ch©u ¢u ®· ®îc h×nh thµnh .
Tuy nhiªn trong mét thêi gian dµi , ý ®å thèng nhÊt Ch©u ¢u chØ thuéc
vÒ mét vµi nhµ chÝnh trÞ , qu©n sù cã nhiÒu tham väng vµ mét bé phËn
c¸c nhµ tri thøc . §¹i bé phËn Ch©u ¢u vÉn thê ¬ thËm chÝ kh«ng hÒ cã
ý tëng g× vÒ ®iÒu ®ã , mÆc dï Ch©u ¢u ®· mang s½n trong m×nh c¸c yÕu
tè thèng nhÊt .
§Õn n¨m 1923 , B¸ Tíc ngêi ¸o –Condenhve Kalerg ®· ®Ò nghÞ
thµnh lËp mét liªn minh Ch©u ¢u theo kiÓu Liªn Bang Thuþ SÜ n¨m
1648 hay liªn bang Hoa Kú n¨m 1776 n¨m 1929 Bé trëng Ph¸p lóc bÊy
giê – Arstide Briand còng ®a ra ®Ò ¸n thµnh lËp liªn minh Ch©u ¢u .
Nhng nh÷ng ý tëng nµy ph¶i m·i ®Õ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai
míi trë thµnh hiÖn thùc .
Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai c¸c níc T©y ¢u ®Òu kiÖt quÖ vÒ kinh
tÕ . So víi n¨m 1937 s¶n lîng cña §øc 1946 chØ b»ng 31% , Italia
64% , Anh 96% . Trong khi ®ã nhê chiÕn tranh mµ kinh tÕ Mü ®· ph¸t
triÓn vît bËc søc m¹nh kinh tÕ cña Mü cßn l¬ns h¬n søc m¹nh kinh tÕ
cña tÊt c¶ c¸c níc T©y ¢u gép l¹i .MÆt kh¸c sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña
lùc lîng s¶n xuÊt díi t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt
®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ë Mü ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ b¸
chñ toµn cÇu cña Mü . ChÝnh bèi c¶nh Êy , buéc c¸c quèc gia T©y ¢u
ph¶I t¨ng cêng hîp t¸c ®Ó thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn , tho¸t
khái sù kiÓm to¹ cña Mü vµ còng lµ lµm dÞu ®i bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ
c¨ng th¼ng ë T©y ¢u , ®Æc biÖt lµ gi÷a Ph¸p vµ §øc , phong trµo gi¶i
phãng d©n téc ®ang d©ng lªn ë c¸c níc thuéc ®Þa vµ trªn hÕt lµ ph¶i ®èi
®Çu víi “céng s¶n ” ë nöa kia Ch©u ¢u – c¸c quèc gia T©y ¢u kh«ng
cßn sù lùa chän nµo kh¸c ngoµi con ®êng hoµ b×nh hîp t¸c víi nhau .
Ngµy 9/5/1950 Ngo¹i trîng Ph¸p – R«be Suman ®· ®a ra mét s¸ng
kiÕn míi khëi ®Çu cho tiÕn tr×nh liªn kÕt Ch©u ¢u . ¤ng ®Ò nghÞ “§Æt
toµn bé viÖc s¶n xuÊt than vµ thÐp cña §øc v¸ Ph¸p díi mét c¬ quan
quyÒn lùc tèi cao chung trong mét tæ chøc më cöa cho c¸c níc T©y ¢u
kh¸c tham gia ”
Trªn c¬ së ®Ò nghÞ ®ã ngµy 18/4/1951 ,t¹i Paris ,6 quèc gia T©y ¢u
gåm : Ph¸p ,§øc , Italia , BØ ,Hµ Lan , Luych X¨m Bua ®· ký HiÖp íc
thµnh lËp céng ®ång than thÐp Ch©u ¢u ( cã hiÖu lùc tõ ngµy 25/7/1952
) më ra mét ch¬ng míi trong lÞch sö quan hÖ gi÷a c¸c níc T©y ¢u .
Nh×n chung, s¸u níc T©y ¢u ®· thùc hiÖn thµnh c«ng HiÖp íc Paris
n¨m 1952 . Trªn lÜnh vùc kinh tÕ, tõ th¸ng 5/ 1953 mét thÞ trêng chung
than , s¾t , thÐp cho s¸u níc ®· h×nh thµnh . Ngµnh luyÖn kim ®¹t mét
bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn c¶ nÒn kinh tÕ s¸u níc .
Thµnh tÝch kinh tÕ lµ to lín song cßn mét kÕt qu¶ quan träng kh¸c mµ
céng ®ång than thÐp Ch©u ¢u mang l¹i ®ã lµ t¸c ®éng t©m lý ®èi cíi
ngêi T©y ¢u . LÇn ®Çu tiªn hä thÊy r»ng kh«ng cÇn chiÕn tranh mµ vÉn
cã thÓ thèng nhÊt ®îc Ch©u ¢u vµ thèng nhÊt theo chiÒu híng Siªu
quèc gia .
T¹i cuéc häp c¸c ngo¹i trëng cña c¸c quèc gia T©y ¢u ë Messine
n¨m 1955 ®· ®a ra ®Ò ¸n më réng liªn kÕt cña c¸c quèc gia T©y ¢u
song c¸c lÜnh vùc kh¸c vµ cö ngµi Paul Henry Spack – ngo¹i trëng
Italia lµm chñ ®Ò ¸n . §Õn 1956 hä ®· nhÊt trÝ thµnh lËp céng ®ång kinh
tÕ Ch©u ¢u ( Eurpean Economic Community – EEC ) vµ céng ®ång
n¨ng lîng nguyªn tö Ch©u ¢u . Ngµy 25/ 7/ 1957 hiÖp îc vÒ viÖc thµnh
lËp 2 tæ vhøc nµy ®· ®îc th«ng qua vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/ 1/
1958 . Mçi tæ chøc cã mét chøc n¨ng riªng : EEC cã nhiÖm vô chung
liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ víi viÖc t¹o lËp mét thÞ trêng chung
, trong ®ã kh«ng cßn sù ng¨n c¶n vËn ®éng cña hµng ho¸, t b¶n , søc
lao ®éng … gi÷a c¸c níc T©y ¢u víi nhau , céng ®ång n¨ng lîng
nguyªn tö Ch©u ¢u quan t©m ®Õn viÖc nghiªn cøu phæ biÕn kiÕn thøc ,
b¶o ®¶m nguån cung cÊp thêng xuyªn c¸c nguyªn liÖu h¹t nh©n thóc
®Èy ®Çu t lËp c¸c c¬ së s¶n xuÊt n¨ng lîng h¹t nh©n chung lËp thÞ trêng
nguyªn tö chung gi÷a c¸c níc .
Bíc vµo ®Çu thËp kû 90 , sù sôp ®æ cña Liªn X« vµ c¸c níc x· héi
chñ nghÜa ë §«ng ¢u ®· lµm thay ®æi côc diÖn thÕ giíi tõ hai cùc trë
thµnh ®a cùc . Trong trËt tù míi , c¸c thÕ lùc ®Òu ®ang dèc søc chuÈn bÞ
lùc lîng ®Ó chiÕm vÞ trÝ tèi u cho m×nh trong t¬ng lai . MÆc dï ®Õn thêi
®iÓm nµy céng ®ång Ch©u ¢u ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh nhng nãi chung vÒ kinh tÕ , chÝnh trÞ lÉn qu©n sù vÉn cßn thua kÐm Mü vµ
NhËt B¶n . Do vËy trong cuéc c¹nh tranh quyÕt liÖt tríc m¾t c¸c níc
T©y ¢u vÉn sÏ ph¶i thèng nhÊt l¹i , ®Èy manh c«ng cuéc x©y dùng céng
®ång t¹o ra søc m¹nh tËp thÓ ®Ó ®èi phã víi hai ®èi thñ lín cña m×nh .
§IÒu nµy ®îc thÓ hiÖn rÊt râ t¹i Héi nghÞ thîng ®Ønh c¸c quèc gia T©y
¢u ë Maastricht – Hµ Lan th¸ng 11 n¨m 1991 . T¹i Héi nghÞ nµy c¸c
quèc gia thµnh viªn ®· thèng nhÊt : Thø nhÊt tiÕp tôc më réng liªn kÕt
b»ng c¾ch kÕt n¹p thªm c¸c thµnh viªn míi , thø hai t¹o lËp ®ång tiÒn
chung Ch©u ¢u lµm cho Ch©u ¢u thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n vµo n¨m
2000 . Thø ba , tiÕn tíi thèng nhÊt mÆt chÝnh trÞ , x©y dùng mét chÝnh
s¸ch quèc phßng an ninh chung . N¨m 1993 nh÷ng hiÖp íc trªn b¾t ®Çu
cã hiÖu lùc vµ EU còng chÝnh thøc ®æi thµnh liªn minh Ch©u ¢u
( European Union – EU ) . §ång thêi , EU tiÕp tôc më cöa lÇn thø ba
®Õn n¨m 1995 ba níc ë T©y B¾c ¢u gåm : ¸o, PhÇn Lan , Thuþ §iÓn
®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña EU .
Nh vËy , tõ s¸u níc thµnh viªn ®Õn nay EU ®· më réng ra 15 níc vµ
xu thÕ sÏ tiÕn tíi 21 níc vµo ®Çu thÕ kû 20 liªn kÕt ®îc më réng trªn rÊt
nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ , chÝnh trÞ ,khoa häc kü thuËt , v¨n ho¸ , gi¸o
dôc.
Môc ®Ých cña liªn minh Ch©u ¢u lµ nh»m thiÕt lËp vµ hoµn thiÖn thÞ
trêng néi bé thèng nhÊt th«ng qua viÖc ph¸t hµnh mét ®ång tiÒn thèng
nhÊt xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan gi÷a c¸c níc thµnh viªn x©y dùng mét
hµng rµo thuÕ quan thèng nhÊt ®èi víi hµng ho¸ nhËp tõ ngoµi vµo ,xo¸
bá nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi viÖc tù do di chuyÓn vèn søc lao ®éng hµng
ho¸ dÞch vô … nh»m t¨ng cêng hîp t¸c , liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia
thµnh viªn x©y dùng Ch©u ¢u thµnh mét cùc m¹nh trong nÒn kinh tÕ
thÕ giíi . §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy , EU cã mét hÖ thèng thÓ chÕ ®Ó
ho¹ch ®Þnh , ®IÒu hµnh vµ gi¸m s¸t. HÖ thèng nµy bao gåm n¨m c¬
quan chÝnh uû ban Ch©u ¢u , Héi ®ång Ch©u ¢u , Quèc héi Ch©u ¢u ,
Toµ ¸n Ch©u ¢u vµ toµ kiÓm toµn cïng víi c¸c bé phËn hç trî cho c¸c
c¬ quan trªn nh uû ban kinh tÕ vµ x· héi , uû ban khu vùc .
VËy , thùc chÊt cña liªn kÕt kinh tÕ EU lµ t¹o lËp mét thÞ trêng thèng
nhÊt víi viÖc ph¸t hµnh mét ®ång tiÒn thèng nhÊt lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ
ho¸ kh«ng chØ lùc lîng s¶n xuÊt mµ c¶ quan hÖ s¶n xuÊt .
1.2. ChiÕn lîc cña liªn minh Ch©u ¢u ®èi víi Ch©u ¸ .
Quan hÖ kinh tÕ nãi chung gi÷a c¸c níc EU vµ c¸c níc trong khu vùc
Ch©u ¸ ®· cã tõ rÊt l©u , nhng trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi sau
chiÕn tranh thÕ giíi thø hai , c¸c níc lín trong EU rÊt Ýt chó ý ®Õn Ch©u
¸ . Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao víi thÞ trêng réng lín ë Ch©u Phi ®·
hÊp ®Én c¸c nhµ kinh doanh , ®Çu t Ch©u ¢u nhiÒu h¬n khu vùc Ch©u ¸
. Trong giai ®o¹n nµy , quan hÖ cña c¸c níc EU víi khu vùc ch©u ¸ chñ
yÕu lµ viÖn trî kinh tÕ .Tuy vËy tõ sau thËp kû 80 ®Õn nay c¸c níc Mü
La Tinh ®· bÞ l©m vµo khñng ho¶ng nî , trong khi c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn Ch©u ¸ l¹I cã nh÷ng chuyÓn biÕn trong ph¸t triÓn kinh tÕ . C¸c
Nies vµ ASEAN ®· thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch kinh tÕ híng vÒ
xuÊt khÈu vµ ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ thÕ giíi . §ång thêi sù suy
sôp cña Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u ®· lµm cho côc diÖn vÒ kinh tÕ
còng nh kinh tÕ cña m×nh ë Ch©u ¸ nh»m duy tr× ¶nh hëng cña m×nh
trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi . ViÖc thiÕt lËp ®îc mét sù hiÖn diÖn m¹nh
mÏ vµ ®ång bé t¹i c¸c khu vùc ë Ch©u ¸ sÏ cho phÐp EU ®¶m b¶o ®îc
lîi Ých cña m×nh t¹i khu vùc nµy vµo ®Çu thÕ kû 21 . §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã
th¸ng 7/1994 , EU ®· th«ng qua v¨n kiÖn “Híng tíi mét chiÕn lîc míi
®èi víi Ch©u ¸” .
ChiÕn lîc míi nµy híng tíi c¸c môc tiªu chñ yÕu lµ :
Thø nhÊt : T¨ng cêng sù hiÖn diÖn vÒ kinh tÕ cña EU t¹i Ch©u ¸
nh»m duy tr× vai trß næi tréi cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi . ViÖc
thiÕt lËp mét sù hiÖn diÖn ®¸ng kÓ ë Ch©u ¸ sÏ cho phÐp EU ch¨m lo
nh÷ng lîi Ých cña m×nh ®îc t«n träng hoµn toµn trong khu vùc then chèt
nµy vµo ®Çu thÕ kû 21 .
Thø hai : Gãp phÇn vµo sù æn ®Þnh ë Ch©u ¸ b»ng c¸ch khuyÕn
khÝch hîp t¸c vµ hiÓu biÕt lÉn nhau ë cÊp ®é quèc tÕ .
Thø ba : KhuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc vµ khu vùc
kÐm thÞnh vîng nhÊt . EU vµ c¸c thµnh viªn cña m×nh tiÕp tôc gãp phÇn
lµm gi¶m bít sù nghÌo nµn vµ t¹o ra mét sù t¨ng trëng bÒn v÷ng ë c¸c
níc vµ khu vùc nµy .
Thø t : Gãp phÇn ph¸t triÓn vµ cñng cè nÒn d©n chñ , nhµ níc ph¸p
quyÒn , còng nh ph¬ng tiÖn t«n träng quyÒn con ngêi vµ c¸c quyÒn tù
do c¬ b¶n ë Ch©u ¸ .
§Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu trªn EU ®· ®a ra hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch
cñng cè vµ t¨ng cêng sù hiÖn diÖn cña m×nh nh .
- Dµnh cho Ch©u ¸ nh÷ng u tiªn lín h¬n vµ ®i s©u ®èi tho¹i víi c¸c
níc vµ c¸c nhãm trong khu«n khæ song ph¬ng hoÆc ®a ph¬ng .
- Coi träng hîp t¸c kinh tÕ trong c¸c lÜnh vùc EU cã lîi thÕ nh ng©n
hµng , n¨ng lîng , c«ng nghÖ m«i trêng , viÔn th«ng …
- Dµnh u tiªn lín nhÊt cho c¸c thÞ trêng Ch©u ¸ míi trong ®ã cã
§«ng Nam ¸ , Trung Quèc , Ên §é …
Sù cô thÓ ho¸ trong chiÕn lîc míi ®èi víi Ch©u ¸ chøng tá EU ®· tiÕn
thªm mét bíc quan träng trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ an ninh chung
cña m×nh . ViÖc EU cè g¾ng ®i ®Õn mét chÝnh s¸ch chung ®èi víi Ch©u
¸ -Th¸i B×nh D¬ng lµ xuÊt ph¸t tõ chç ®¸nh gi¸ l¹i thùc tr¹ng cña m×nh
vµ t¬ng lai cña khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng . Qua chiÕn lîc nµy
EU hy väng sÏ giµnh ®îc nh÷ng vÞ trÝ v÷ng ch¾c c¶ vÒ kinh tÕ quèc
d©n . EU ®· sím ®ãn b¾t ®îc mét xu thÕ ph¸t triÓn ®Æc thï ë Ch©u ¸
trong thÕ kû 21 . §ã lµ vÞ trÝ lý tëng ®Ó EU cã thÓ ph¸t huy ¶nh hëng
chÝnh trÞ cña m×nh . Mét c¬ héi míi ®· ®îc t¹o ra cho sù hîp t¸c gi÷a
EU vµ ASEAN khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña
ASEAN .
Tãm l¹i : Sau 40 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn EU trë thµnh mét siªu
cêng c¶ vÒ kinh tÕ , chÝnh trÞ , d©n sè , diÖn tÝch … vµ sÏ trë nªn m¹nh
h¬n khi ®ång tiÒn chung Euro ®îc sö dông tríc mét trËt tù thÕ giíi míi
®ang h×nh thµnh vµ ®ang ®Çy biÕn ®éng phøc t¹p , EU ®· chuyÓn m×nh
v¬n lªn t¾ch khái sù lÖ thuéc víi Mü, v¬n tÇm ho¹t ®éng sang trung vµ
§«ng ©u, Ch©u ¸, Ch©u Mü La Tinh, nh»m n©ng cao h¬n n÷a vÞ thÕ
cña m×nh tríc thÒm thÕ kû XXI . chÝnh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn
lîc toµn cÇu cña m×nh nãi chung vµ chiÕn lîc míi víi Ch©u ¸ nãi
riªng, EU ®· t×m thÊy ë ViÖt Nam nh÷ng u thÕ ®Þa chÝnh trÞ, ®Þa kinh tÕ
®Ó lÊy ViÖt Nam lµm ®IÓm tùa quan träng trong chiÕn lîc ®èi ngo¹i cña
m×nh víi Ch©u ¸.
Mèi quan hÖ ViÖt Nam – EU ®· b¾t ®Çu ®îc thiÕt lËp tõ sau n¨m
1975, nhng chØ ®¬n thuÇn lµ viÖn trî kinh tÕ . Bíc chuyÓn biÕn to lín
®¸nh dÊu mét thêi kú míi trong quan hÖ ViÖt Nam- EU lµ viÖc hai bªn
thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao th¸ng 10/1990. Trªn c¬ së ®ã mèi quan hÖ
ViÖt Nam vµ EU ®· ph¸t triÓn nhanh chãng . Hai bbªn ®· cã hµng lo¹t
cuéc tiÕp xóc gÆp gì th¨m viÕng héi th¶o khoa häc… nh»m trao ®æi
th«ng tin vµ t¨ng cêng sù hiÓu biÕt lÉn nhau . Quan hÖ ViÖt Nam –EU
bíc vµo giai ®o¹n lÞch sö míi khi .
HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam – EU ®îc ký kÕt vµo th¸ng
7/1995 . HiÖp ®Þnh ®· t¹o ra nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cho EU vµ mèi níc
thµnh viªn EU trong quan hÖ hîp t¸c th¬ng m¹i vµ ®Çu t víi ViÖt Nam .
Cã thÓ nãi , hiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam – EU võa lµ c¬ së ph¸p
lý võa lµ ®éng c¬ thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EU ph¸t
triªn m¹nh mÏ vµ toµn diÖn trªn rÊt nhiÒu lÜnh vùc : hîp t¸c th¬ng m¹i,
®Çu t khoa häc kü thuËt m«i trêng v¨n ho¸ gi¸o dôc y tÕ… ®Æc biÖt lµ
trng lÜnh vùc dÖt may. B»ng chøng lµ hai hiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam
– EU giai ®o¹n 1993 – 1997 vµ 1998 – 2000 ®· ký kÕt . nhê ®ã kim
ng¹ch hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU ®· t¨ng lªn nhanh
chãng . VÉn ®Ò nµy sÏ ®îc nghiªn cøu kü ë ch¬ng tiÕp theo.
Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng th¬ng m¹I viÖt nam -eu
trong lÜnh vùc dÖt may
2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may ViÖt Nam .
Ngµnh dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng cã lÞch sö ph¸t
triÓn rÊt l©u ®êi ë níc ta . M¹c dï thêng xuyªn ph¶I ®èi mÆt víi rÊt
nhiÒu thö th¸ch , song víi ®Æc tÝnh thu hót nhiÒu lao ®éng , ®Çu t Ýt
vèn , thu l·i nhanh , ngµnh dÖt may ®· tËn dông ®îc c¸c lîi thÕ cña ®Êt
níc vµ ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña
®Êt níc .
Thø nhÊt , ngµnh dÖt may ph¶i thùc hiÖn mét nhiÖm vô quan träng lµ
®¶m b¶o ®Çy ®ñ nhu cÇu thiÕt yÕu cho nh©n d©n trong níc “sau c¸i ¨n
lµ c¸i mÆc ”, qua ®ã gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn
cho nh©n d©n . Trªn thùc tÕ s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may chØ míi ®¸p
øng ®îc mét phÇn nhu cÇu trong níc . Hµng n¨m chóng ta vÉn ph¶I
nhËp víi mét khèi lîng lín nguyªn liÖu lÉn hµng dÖt may thµnh phÈm .
MÆt kh¸c ngµnh dÖt may s¶n phÈm cho tiªu dïng trong níc chÊt lîng
cßn thÊp , mÉu m· cha phong phó , gi¸ c¶ l¹i cao so víi s¶n phÈm dÖt
may nhËp khÈu . Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y , ngµnh dÖt may
®· cã kÕ ho¹ch ®æi míi trang thiÕt bÞ , t¨ng s¶n lîng , gi¶m gi¸ thµnh ,
®a d¹ng ho¸ mÉu m· nh»m ®¸p øng ngµy cµng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nh©n
d©n trong níc .
Thø hai , víi ®Æc tÝnh sö dông nhiÒu lao ®éng , ®Æc biÖt lµ ®èi víi
ngµnh dÖt may ViÖt Nam thiÕu thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i v× thÕ cßn rÊt
nhiªï c«ng ®o¹n s¶n xuÊt thñ c«ng , nªn ngµnh dÖt may cã kh¶ n¨ng
gi¶i quyÕt viÖc lµm cho rÊt nhiÒu lao ®éng . HiÖn nay toµn ngµnh dÖt
may ViÖt Nam ®ang sö dông h¬n 500. 000 lao ®éng Con sè nµy lµ nhá
khi so víi tæng sè 38 triÖu ngêi trong ®é tuæi lao ®éng cña ViÖt Nam
nhng lµ mét con sè kh¸ lín ®èi víi mét ngµnh c«ng nghiÖp , cã ý nghÜa
kh«ng chØ trªn ph¬ng diÖn kinh tÕ mµ cßn gãp phÇn b×nh æn chÝnh trÞ
– x· héi .
Thø ba , kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu trong níc , hiÖn nay s¶n phÈm
dÖt may cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë rÊt nhiÒu thÞ trêng níc ngoµi . C¸c sÝ
nghiÖp dÖt may lín ë Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng ®Òu ®ang cè g¾ng dµnh
n¨ng lùc tèt nhÊt cho s¶n xuÊt hµng dÖt may . Ngµnh dÖt may ®· ph¸t
huy vµ tËn dông hÕt tiÒm n¨ng s½n cã cña ®Êt níc , thóc ®Èy m¹nh mÏ
qu¸ tr×nh ®ã . Trong thêi gian tíi , chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh
s¸ch phï hîp ®Ó khai th¸c hiÖu qu¶ nh÷ng u thÕ cña ngµnh dÖt may
nh»m thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .
2.2. C¬ cÊu thÞ trêng ngµnh dÖt may ViÖt Nam
NhiÖm vô ®Çu tiªn cña ngµnh dÖt may lµ ®¸p øng cho nhu cÇu cña
nh©n d©n trong níc “sau c¸i ¨n lµ c¸i mÆc ” . Nhng trªn thùc tÕ , ngµnh
dÖt may cha hoµn thµnh nhiÖm vô nµy , hµng n¨m chóng ta vÉn ph¶i
nhËp mét lîng lín nguyªn liÖu lÉn hµng dÖt may thµnh phÈm . §iÒu nµy
chøng tá r»ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ híng ngo¹i ngµnh dÖt may
ViÖt Nam ®· ®Ó l¹i mét kho¶ng trèng sau lng m×nh , ®ã lµ thÞ trêng may
mÆc trong níc HiÖn nay c¸c sÝ nghiÖp dÖt may lín Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng ®Òu ®ang cè g¾ng dµnh nh÷ng n¨ng lùc tèt nhÊt cho s¶n xuÊt hµng
dÖt may xuÊt khÈu , phÇn nµo kh«ng xuÊt ®îc th× ®Ó l¹i tiªu dïng trong
níc . b»ng chøng lµ thØnh tho¶ng mät doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt
may xuÊt khÈu nµo ®ã l¹I ®a ra “cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm” cña
m×nh nh÷ng l« hµng kÐm phÈm chÊt b¸n cho hµng tiªu dïng , ®ã lµ
nh÷ng chiÕc quÇn ¸o réng qu¸ cì , kh¸c biÖt vÒ mµu s¾c vµ kiÓu mèt
®èi víi ngêi ViÖt Nam . Ho¹t ®éng cña ngµnh dÖt may trªn thÞ trêng néi
®Þa cã thÓ ®îc ph¶n ¸nh nh sau :
ë thÞ trêng thµnh thÞ , thÞ trêng bÞ th¶ næi : C¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh hµng may mÆc cña t nh©n gia ®êi rÊt nhanh víi nhiÒu quy m« vµ
h×nh thøc kh¸c nhau ®· thay thÕ dÇn cho may mÆc quèc doanh , t×nh
tr¹ng kinh doanh ®Êt trèn lËu thuÕ s¶n xuÊt bu«n b¸n hµng gi¶ , hµng
“Sida” , hµng ngo¹i trµn vµo mét c¸ch trµn lan , khã kiÓm so¸t ®îc . ë
thÞ trêng n«ng th«n , miÒn nói l¹i kh¸c h¼n thÞ trêng bÞ bá trèng bëi cÇu
Ýt , kh¶ n¨ng thanh to¸n kÐm do ®ã kh«ng ®ñ søc ®Ó thu hót t th¬ng
vµo .
NÕu ta chØ lµm mét phÐp tÝnh ®¬n gi¶n còng cã thÓ thÊy ®îc sù l·ng
phÝ ®¸ng quan t©m cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam . Níc ta hiÖn nay cã
kho¶ng 78 triÖu d©n , chØ tÝnh khiªm tèn mçi ngêi tiªu dïng b×nh qu©n
100. 000 ®ång / n¨m sÏ t¹o ®îc mét thÞ trêng víi søc mua 7800 tû
®ång ( t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 600 triÖu USD ) xÊp xØ kim ng¹ch xuÊt
khÈu hµng dÖt may cña chóng ta vµo 14 quèc gia thµnh viªn EU n¨m
1998 .
§èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ®îc xuÊt khÈu
ra hai khu vùc thÞ trêng : cã h¹n ng¹ch vµ phi h¹n ng¹ch . ThÞ trêng cã
h¹n ng¹ch do EU ¸p ®Æt . N¬i ®©y , lo¹i h×nh gia c«ng chiÕm vhñ yÕu
80% kim ng¹ch xuÊt khÈu hÇu nh æn ®Þnh . Sau khi HiÖp ®Þnh dÖt may
thêi kú ®Çu ( 1993 – 1997 ) ®îc ký kÕt kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt
may ViÖt Nam sang EU kh«ng ngõng t¨ng lªn . Thêi kú ®Çu cã 105
chñng lo¹i ( category – cat ) qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch , sau khi ®iÒu
chØnh ( th¸ng 8/ 1995 ) cßn 54 cat vµ khi hiÖp ®Þnh thêi kú 1998 –
2000 ®îc ký kÕt th× sè cat qu¶n lý h¹n ng¹ch chØ cßn 29 . TÝnh gia , cã
122 ®· ®îc EU “gi¶i phãng ” sè lîng Cat ®îc gi¶i phãng nµy cã thÓ
mang l¹I mét kim ng¹ch kh«ng nhá .
Tríc nh÷ng khã kh¨n trong viÖc khai th¸c thÞ trêng xuÊt khÈu nh ®·
nªu trªn , viÖc më réng vµ t¨ng cêng h¬n l÷a hîp t¸c víi thÞ trêng EU lµ
mét ®ßi hái kh¸ch quan cña nganhf dÖt may ViÖt Nam . §ã còng chÝnh
lµ lý do mµ toµn bé chØ ®i s©u t×m viÖc thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt
khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ®i EU ®Ó rót ra th¸ch thøc vµ thuËn lîi .
2.3. C¬ cÊu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam .
Theo thèng kª cuèi n¨m 1995 , tæng sè c¬ së dÖt may lµ 109369.
Trong ®ã : sè c¬ së dÖt lµ 74633, may lµ 34736 ®¬n vÞ . HiÖn nay c¸c
c¬ së dÖt may ph©n bè hÇu nh kh¾p c¸c tØnh thµnh trong c¶ níc . Song ,
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ë c¸c tØnh kh¸c nhau lµ kh¸c nhau .
Theo thèng kª chung , c¸c c¬ së miÒn trung ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ ,
s¶n phÈm kh«ng ®ñ chÊt lîng ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ do
thiÕu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , thiÕu th«ng tin vÒ thÞ trêng , c¬ së h¹ tÇng l¹c
hËu …C¸c doanh nghiÖp hoµt ®éng cã hiÖu qu¶ th êng tËp trung ë thµnh
phè Hå ChÝ Minh , §ång Nai , Nha Trang , H¶i Phßng , Hµ Néi …Sù
ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé nµy chÝnh lµ c©u hái ®Æt ra víi c¸c nhµ ho¹ch
®Þnh chÝnh s¸ch . Chóng ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t vµ tÝn dông
phï hîp ®Ó khai th¸c ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ c¸c tiÒm lùc ë c¸c ®Þa ph¬ng
nh»m x©y dùng ngµnh dÖt may ngang tÇm nhiÖm vô cña nã , mét ngµnh
c«ng nghiÖp chñ lùc trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam .
Vµ ®¸ng nãi nhÊt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ nguyªn vËt liÖu .
§©y lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i , lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng gi¸ c¶ , sù
c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ trêng quèc tÕ :
Nguyªn vËt liÖu cña ngµnh dÖt bao gåm c¸c lo¹i : B«ng , ®ay , t¬
t»m , x¬visco , x¬ PE , c¸c lo¹i x¬ liber kh¸c , c¸c lo¹i ho¸ chÊt , thuèc
nhuém . Trong ®ã nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong níc chØ cã b«ng , ®ay , t¬
t»m . Tuy nhiªn s¶n lîng b«ng ®ay , t¬ t»m vÉn cßn thÊp ,chÊt lîng kÐm
do sö dông gièng cò ®· tho¸i ho¸ , m¸y mãc trong trang bÞ trong kh©u
thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n cßn l¹c hËu , gi¸ thµnh cao h¬n gi¸ cña nguyªn
liÖu ngo¹i nhËp . H¬n n÷a , tõ n¨m 1993 ®Õn nay , diÖn tÝch trång c¸c
lo¹i nguyªn liÖu nµy ®· gi¶m m¹nh do ngµnh dÖt cha cã kÕ ho¹ch thu
mua khiÕn cho ngêi trång trät lo l¾ng v× gi¸ c¶ , thÞ trêng tiªu thô
kh«ng æn ®Þnh . ChÝnh v× vËy , hµng n¨m chóng ta ph¶i nhËp khÈu víi
sè lîng lín, b«ng , ®ay , t¬ t»m vµ c¸c nguån sîi tæng hîp kh¸c .
Nguyªn liÖu cña ngµnh may còng vËy , v¶i trong níc cung cÊp cho
may c«ng nghiÖp rÊt Ýt doanh nghiÖp ®¸p øng ®îc , MÆc dï , mét vµi
n¨m gÇn ®©y c«ng nghÖ dÖt cña ta ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ nhng
nh×n chung cha ®ång bé , chÊt lîng v¶i cha cao. TÝnh trong toµn bé n¨m
1998 lîng b«ng nhËp khÈu lµ 78 triÖu USD , lîng sîi c¸c lo¹i lµ 207
triÖu USD , v¶i c¸c lo¹i lµ 418 triÖu USD . §¸ng chó ý lµ lîng v¶i nhËp
khÈu cho gia c«ng lµ 392 triÖu USD , trong khi lîng v¶i nhËp khÈu cho
kinh doanh lµ 27 triÖu USD . ChÝnh v× thÕ , gi¶m bít sù phô thué vÒ
nguyªn liÖu trong ngµnh dÖt – may võa lµ mong muèn chñ quan vøa lµ
yªu cÇu kh¸ch quan .
Ngoµi ra ngµnh dÖt may cßn ph¶i nãi ®Õn ®æi míi c«ng nghÖ , theo
®¸nh gi¸ chung thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn
nay l¹c hËu kho¶ng 10-20 n¨m so víi thÕ giíi . Tuy nhiªn so víi n¨m
gÇn ®©y , cã kh¸ nhiÒu thiÕt bÞ , m¸y mãc tiªn tiÐn ®· ®îc ®a vµo s¶n
xuÊt thay thÕ cho thiÕt bÞ cò , ®Æc biÖt lµ ngµnh may . NhiÒu doanh
nghiÖp ®· trang bÞ nh÷nh thiÕt bÞ chuyªn dïng nh m¸y thªu tù ®éng ,
m¸y c¾t , hÖ thèng ñi h¬i hËp tõ c¸c níc c«ng nghiÖp tiªn tiÓn . §iÒu
®¸ng buån lµ viÖc ®Çu t trong ngµnh dÖt may kh«ng ®îc xem xÐt díi
c¸c gãc ®é b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña mét ngµnh nãi
riªng vµ cña toµn nÒn kinh tÕ nãi chung . §Çu t kh«ng ®ång bé gi÷
ngµnh may vµ ngµnh dÖt vµ gi÷a c¸c c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
cña mét doanh nghiÖp . HÇu hÕt , c¸c chñng lo¹i m¸y may vµ c«ng
nghÖ ®ang sö dông trong nghµnh may ®Òu lµ m¸y míi . Ngîc l¹i ngµnh
dÖt may cha cã sù tho¶ ®¸ng , ngµnh dÖt cßn 50% thiÕt bÞ ®· sö dông
trªn 20 n¨m . Sù ®ång bé nµy cßn ®îc thÓ hiÖn ngay ë lîng FDI vµo
ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua .
Víi t×nh h×nh trªn , nÕu viÖc ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ dÖt – may
kh«ng ®îc c¶i tiÕn vµ kh«ng cã mét chiÕn lîc xÐt trªn gi¸c ngé toµn
ngµnh dÖt sÏ m·i m¶i tôt hËu so víi ngµnh may vµ ngµnh may còng sÏ
bÞ suy gi¶m khi ViÖt Nam kh«ng cßn thÕ m¹nh lµ níc cã gi¸ trÞ nh©n
c«ng rÎ .
2.4. Mét sè ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng th¬ng m¹i dÖt may ViÖt Nam-EU
Tõ khi nÒn kinh tÕ níc ta míi chËp ch÷ng vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ
trêng ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· chøng tá vai trß quan träng cña
m×nh , víi ®Æc ®iÓm sö dông nhiÒu lao ®éng . Ngµnh dÖt may ®· khai
th¸c ®îc lîi thÕ so s¸nh cña níc ta vµ trë thµnh mét trong n¨m ngµnh
c«ng nghiÖp chñ lùc cña ViÖt Nam kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may
t¨ng lªn nhanh chãnh tõ n¨m 1989- 1997 vµ lu«n chiÕm vÞ trÝ thø hai
sau dÇu th« . Riªng n¨m1998 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ®· v¬n lªn vÞ trÝ ®Çu b¶ng víi 1,375 tû USD .
Tuy nhiªn viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng nµy trong n¨m 1998 còng ®Çy
“sãng giã” . MÆc dï gi÷ vÞ trÝ ®Çu b¶ng nhng còng chØ lµ møc ®· ®¹t
trong n¨m 1997 vµ thÊp kh¸ xa so víi møc dù kiÕn 1,5 tû USD ban
®Çu . Sù ch÷ng l¹i trong xuÊt khÈu mÆt hµng nµy lµ do thÞ phÇn ë thÞ trêng phi h¹n ng¹ch gi¶m qu¸ m¹nh tõ 900 triÖu USD n¨m 1997 xuèng
chØ cßn 700 triÖu USD n¨m 1998 . §ång thêi v¬Ýi sù suy gi¶m vai trß
cña thÞ trêng c¸c quèc gia Ch©u ¸ ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam ,
vai trß cña thÞ trêng EU cµng ®îc cñng cè . Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng
dÖt may ViÖt Nam vÉn t¨ng 30% sau khi hiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam
EU giai ®o¹n 1998-2000 cã hiÖu lùc , chiÕm kho¶ng 45% so víi tæng
kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may EU thùc sù lµ mét thÞ trêng xuÊt
khÈu chñ ®¹o cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam .
§èi víi hµng ho¸ trong lÜnh vù dÖt may nhËp tõ EU vµo ViÖt Nam ,
tû lÖ hµng thµnh phÈm rÊt Ýt , chñ yÕu lµ c¸c lo¹i m¸y mãc , thiÕt bÞ , vËt
t nguyªn liÖu vµ ho¸ chÊt . MÆc dï chÊt lîng hµng dÖt may cña EU rÊt
cao , nhng kÝch thíc mÉu m· mÇu s¾c l¹I kh«ng phï hîp víi thÞ hiÕu
cña ngêi ViÖt Nam .
Nh×n chung c¬ cÊu trao ®æi hµng ho¸ ®· thÓ hiÖn ®óng kh¶ n¨ng vµ
nhu cÇu cña mçi bªn . C¬ cÊu trao ®æi nµy còng hoµn toµn phï hîp víi
môc tiªu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ mµ ViÖt Nam
®ang theo ®uæi . Trong nh÷ng n¨m tíi , chóng ta cÇn ph¶i tiÕp tôc khai
th¸c thÞ trêng EU theo híng nµy . Cã nh vËy chóng ta míi tËn dông ®îc
tiÒm n¨ng cña m×nh vµ khai th¸c ®îc c¸c mÆt m¹nh cña EU .
Thµnh qu¶ ®· ®¹t ®îc trong nh÷ng n¨m qua lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng lç
lùc tõ hai phÝa . PhÝa ViÖt Nam , chóng ta kh«ng ngõng c¶i tiÕn mÉu m·
, n©ng cao chÊt lîng , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu c¸c
kh¸ch hµng EU . Ngîc l¹i EU còng dµnh cho chóng ta nh÷ng ®iÒu kiÖn
cã lîi ®Ó thóc ®Èy quan hÖ bu«n b¸n mÆt hµng nµy . Tuy nhiªn , viÖc
th©m nhËp mét thÞ trêng kü tÝnh nh EU trong khi chóng ta cha ph¶i lµ
thµnh viªn cña WTO qu¶ lµ ®IÒu hÕt søc khã kh¨n . MÆc dï , kim
ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may sang thÞ trêng EU cã t¨ng , song ®ã vÉn cha
ph¶i lµ tÊt c¶ nh÷ng g× chóng ta mong ®îi . Nguyªn nh©n cña viÖc nµy
còng chÝnh lµ khã kh¨n th¸ch thøc m¸ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt
Nam ph¶i ®èi ®Çu khi th©m nhËp thÞ trêng EU .
Thø nhÊt : Ph¬ng ch©m “may lµm lèi ra cho dÖt” cha ®îc thÓ hiÖn
trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU . V¶i s¶n xuÊt trong
níc kh«ng ®¸p øng ®îc ®é ®ång ®Òu vÒ mÇu s¾c , ®é co rót sù ®a d¹ng
chñng lo¹i , tÝnh thêi trang … Ch¼ng h¹n víi tiªu chuÈn v¶i may s¬ mi
xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU lµ sîi b«ng 100% nhng yªu cÇu h×nh thøc
nh Polyeste th× c¸c c«ng ty dÖt may ViÖt Nam ®Òu kh«ng ®¸p øng ®îc .
Ngoµi chªnh lÖch s¶n phÈm gi÷a dïng sîi néi vµ sîi ngo¹i lµ kh¸
lín , gi¸ b¸n v¶i néi cã khi cßn cao h¬n c¶ gi¸ v¶i nhËp khÈu ,dïng v¶i
néi ph¶i chÞu mÊy lÇn tÝnh thuÕ ( thuÕ sîi , v¶i méc , v¶i thµnh phÈm
…) Víi t×nh h×nh trªn phÝa c¸c doanh nghiÖp may ch a t×m thÊy sù hÊp
dÉn cña v¶i néi vµ còng cha tÝch cùc t×m kiÕm c¬ héi . MÆt kh¸c vÊn ®Ò
nguyªn liÖu chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng
ph¬ng thøc gia c«ng chiÕm tû lÖ chñ yÕu trong kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt
may ViÖt Nam sang EU .
Thø hai : ë ViÖt Nam ngµnh kinh doanh mÉu mèt cha trë thµnh mét
ngµnh kinh tÕ ®éc lËp . Trong khi Ch©u ¢u lµ c¸i n«i thêi trang cña thÕ
giíi , ngêi Ch©u ¢u næi tiÕng “sµnh ¨n , sµnh mÆc” . ChÝnh v× thÕ , hÇu
hÕt mÉu m· cña hµng dÖt may sang thÞ trêng EU do phÝa ®èi t¸c cung
cÊp . Víi kh¶ n¨ng hiÖn t¹i , mÉu m· s¶n phÈm chóng ta cha cã tÝnh
chñ ®éng , s¸ng t¹o , cã b¶n s¾c riªng mµ ®îc kh¸ch hµng EU chÊp
nhËn .
HiÖn nay ®a sè c¸c c¬ së thiÕt kÕ thêi trang cña ta thêng lµm theo
kiÓu Photocopy b»ng c¸ch cãp nhÆt tæng hîp c¸c mÉu m· vèn ®· ®îc
l¨ng xª thµnh s¶n phÈm tríc ®ã . Ngay ë ViÖn mÉu thêi trang – n¬i ®îc xem lµ c¬ së lµm viÖc cã bµi b¶n nhÊt ë ViÖt Nam th× c¸c trang thiÕt
bÞ phôc vô nghiªn cøu mÉu mèt cã thÓ nãi gÇn nh kh«ng cã g× : kh«ng
cã hÖ thèng m¸y vi tÝnh, viÖc thiÕt kÕ lµm b»ng thñ c«ng, sù hiÓu biÕt
thÞ hiÕu mÉu mèt níc ngoµi qu¸ Ýt ( v× kh«ng cã tµi chÝnh cö c¸n bé ®i
kh¶o s¸t ) , c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖn vèn ®îc ®µo t¹o c¬ b¶n nhng so
víi t×nh h×nh hiÖn giê th× ®· l¹c hËu, kh«ng ®îc bæ tóc thªm .
Thø ba : Trong ph¬ng thøc gia c«ng, c¸c doanh nghiÖp cña ta phÇn
lín ph¶i chÊp nhËn “ph¬ng thøc tam gi¸c”, 3 ®Ønh cña tam gi¸c gåm:
nhµ s¶n xuÊt ( doanh nghiÖp ViÖt Nam ) kh¸ch hµng ( doanh nghiÖp EU
) – ngêi tiªu dïng. ChÝnh kh¸ch hµng EU míi lµ ngêi khai th¸c thÞ trêng. Hä ®a mÉu, nguyªn phô liÖu, ta s¶n xuÊt, hä ®ãng gãi m¸c, nh·n
hiÖu. Ngêi tiªu dïng chØ biÕt ®Õn hä víi t c¸ch lµ nguån cung cÊp chø
kh«ng quan t©m ®Õn nhµ s¶n xuÊt. §iÒu nµy dÉn ®Õn c¸c doanh nghiÖp
thu ®îc mét sè Ýt ngo¹i tÖ Ýt ái nhng uy tÝn s¶n phÈm cña ta kh«ng hÒ ®îc biÕt ®Õn, tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè thÞ trêng ( gi¸ c¶, søc mua, t©m lý tiªu
dïng, sù biÕn ®æi së thÝch … ) ta hoµn toµn kh«ng n¾m ® îc. Nãi c¸ch
kh¸c, “trong ph¬ng thøc tam gi¸c” ta chØ lµ nhµ s¶n xuÊt, cßn thÞ trêng
lµ cña ®èi t¸c EU .
Thø t : Cho ®Õn h«m nay, sè nhãm mÆt hµng xuÊt ®i EU bÞ khèng
chÕ bëi h¹n ng¹ch chØ cßn 29 cat, nhng vÉn lµ nhiÒu so víi c¸c níc
xung quanh ( 29 so víi 20 cña Th¸i Lan, 8 cña Singapore, 10 cña
Indonesia … ) XÐt vÒ khèi lîng quota th× ViÖt Nam vÉn bÞ ®èi sö kh«ng
c«ng b»ng so víi Trung Quèc còng nh mét níc ASEAN kh¸c v× hä ®îc
xuÊt khÈu nhng mÆt hµng t¬ng tù vµo EU víi lîng lín h¬n cña ViÖt
Nam
ViÖc sö dông c¸c nguyªn phô liÖu nhËp khÈu tõ EU ®Ó lµm hµng
thµnh phÈm xuÊt khÈu trë l¹i EU lµ mét gi¶i ph¸p t×nh thÕ kh«ng cã lîi
cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam . nÕu dïng nguyªn phô liÖu t¬ng tù
nhËp khÈu tõ c¸c níc Ch©u ¸ víi gi¸ thÊp h¬n nhng vÉn ®¶m b¶o sè lîng mµ ®îc EU chÊp nhËn th× sÏ cã lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp dÖt
may ViÖt Nam .
Theo ®¸nh gi¸ cña Bé th¬ng m¹i , trong nh÷ng n¨m tíi thÞ trêng Mü
cßn cã nhÒu phøc t¹p , thÞ trêng c¸c níc Ch©u ¸ vÉn chÞu ¶nh hëng vña
cuéc khñng ho¶ng nªn träng t©m cña thÞ trêng hµng dÖt may ViÖt Nam
sÏ lµ liªn minh Ch©u ¢u vµ c¸c níc Liªn X« cò . Trong ®ã , thÞ trêng
EU vÉn lµ thÞ trêng xuÊt khÈu chñ ®¹o . §Ó khai th¸c thÞ trêng EU cã
hiÖu qu¶ , c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i nç lùc ®Ó tranh thñ
tèt nhÊt nh÷ng lîi thÕ h¹n chÕ nh÷ng bÊt lîi . §Æc biÖt ph¶i phÊn ®Êu
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm , c¶i tiÕn mÉu m· ®¸p øng ®óng thÞ hiÕu
cña ngêi tiªu dïng , n©ng cao uy tÝn ®Ó chñ ®éng chiÕm lÜnh thÞ trêng
Ch©u ¢u .
Ch¬ng 3
C¸c gi¶I ph¸p thóc ®Èy th¬ng m¹I
viÖt nam – eu trong lÜnh vùc dÖt –
may
3.1. §Þnh híng cña ngµnh dÒt may ViÖt Nam
.
Ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ngang tÇm nhiÖm vô mét ngµnh c«ng
nghiÖp chñ lùc vµ s¸nh ngang tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may c¸c
níc trong khu vùc vµ ph¸t triÓn trªn thÕ giíi , ngµnh dÖt may ®· x©y
dùng mét quy ho¹ch ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010 . Trong ®ã môc tiªu vµ
nh÷ng ®Þnh híng ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh sau :
- N¨m 2000 s¶n xuÊt ®îc 800 triÖu mÐt v¶i lôa thµnh phÈm kim
ng¹ch ®¹t kho¶ng 2 tû USD vµ t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 1 triÖu lao
®éng .
- N¨m 2010 s¶n xuÊt ®îc 2 tû mÐt v¶i tôa thµnh phÈm , kim ng¹ch
xuÊt khÈu ®¹t 4 tû USD vµ t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 1,8 triÖu lao
®éng .
- C¸c s¶n phÈm chñ yÕu cña ngµnh dÖt may sÏ lµ hµng sîi b«ng
chiÕm 40% v¶i P/C chiÕm 30% v¶i sîi tæng hîp chiÕm 30% . C¸c
s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may lµ s¶n phÈm ë kh©u cuèi cïng chø
kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm gia c«ng ë kh©u trung gian . QuÇn ¸o may
s½n vµ hµng dÖt kim ®îc t¨ng lªn víi tû lÖ thÝch ®¸ng .
Môc tiªu xuÊt khÈu c¸c n¨m 2000 , 2005 , 2010
a- Môc tiªu gi¸ trÞ xuÊt khÈu
Thùc
HiÖn
1995
ChØ tiªu
Kim ngh¹ch
XuÊt khÈu
Hµng may
Hµng dÖt
750
500
250
2000
Kim ngh¹ch
T¨ng sè víi
(tr USD)
1995 (%)
2000
1600
400
166. 67
22000
60. 00
2005
Kim ngh¹ch
(tr USD)
T¨ng sè víi
1995 (%)
3. 000
2. 200
800
50. 000
37. 50
100. 00
2010
Kim ngh¹ch
T¨ng sè víi
(tr USD)
1995 (%)
4. 000
3. 000
1. 000
33. 33
36. 36
25. 00
b- Môc tiªu s¶n phÈm xuÊt khÈu .
ChØ tiªu
S¶n phÈm
XuÊt khÈu
S¶n phÈm may
S¶n phÈm dÖt
HiÖn
1995
Sè lîng
2000
T¨ng sè víi
1995
Sè lîng
160
125
35
490
400
90
330
275
55
760
550
120
2005
T¨ng sè víi
2000
180
150
30
Sè lîng
2010
T¨ng sè víi
2005
810
750
160
140
200
40
c-Môc tiªu s¶n xuÊt phô liÖu phôc vô s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu
TT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Lo¹i phô liÖu
ChØ may
Nh·n dÖt
B«ng tÊm
MÕch
Cóc ®Ýnh
Cóc ®Ëp
Kho¸ kÐo
§¬n vÞ tÝnh
TÊn
TriÖu chiÕc
TriÖu m2
TriÖu m2
TriÖu chiÕc
TriÖu bé
TriÖu m
1996
2788
600
31
16,4
1528
134,5
70
2000
5354
1530
58,2
29,4
2582
310
125,5
2005
7550
2230
69,8
35,7
3387
357.3
145,5
2010
10836
3060
105
55,2
5237
587
224
Nguån ( a, b, c ) Dù ¸n quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng
nghiÖp
dÖt may ®Õn n¨m 2010 . Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam .
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu ngµnh dÖt may cÇn ph¶i phÊn ®Êu :
Thø nhÊt : Tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n hµng n¨m cña ngµnh dÖt
may ph¶i ®¹t 10% vµ gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu dù kiÕn :
B«ng thiªn nhiªn 340.000 tÊn , x¬ PE lµ 90 ngh×n tÊn , sîi PETEX h¬n
1000 tÊn . trong ®ã ngµnh dÖt ph¶I phÊn ®Êu s¶n xuÊt 50% s¶n lîng
b«ng thiªn nhiªn vµ 10% x¬ PE.
Thø hai : §Õn n¨m 2010 toµn ngµnh dÖt may sÏ ph¶i cÇn tíi 4,8 tû
USD ®Ó ®Çu t cho c¸c dù ¸n míi . Trong ®ã kho¶ng 3,8 tû USD sÏ ®îc
®Çu t cho thiÕt bÞ vµ kho¶ng 1 tû ®Çu t cho x©y dùng , phÇn ®Çu t cho
thiÕt bÞ ngµnh dÖt sÏ lµ 3,41 tû USD vµ ngµnh dÖt may lµ 390 triÖu
USD.
§Çu t vµo ngµnh dÖt may sÏ ®îc thùc hiÖn theo ba giai ®o¹n . tríc
n¨m 2000 ph¶I ®Çu t 668 triÖu USD tõ n¨m 2000 ®Õn 2005 ®Çu t
kho¶ng 2 tû USD phÇn cßn laÞ dµnh cho giai ®o¹n thø ba tõ 2005 –
2010 .
Nguån vèn nµy ®îc qua nguån vèn ®Çu t trong níc còng nh qua ®Çu
t níc, trong ®ã nguån vèn trong níc lµ chñ yÕu.Ngoµi ra ngµnh dÖt
may còng kiÕn nghÞ víi nhµ níc cÊp qòy ®Êt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ
tham gia liªn doanh liªn kÕt víi níc ngoµi .
Thø ba : Qui ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh dÖt may thµnh c¸c vïng chÝnh
nh sau :
- VÒ dÖt : Vïng §«ng Nam Bé vµ §ång B»ng S«ng Cöu Long , tËp
chung chñ yÕu vµo thµnh phè Hå ChÝ Minh , §ång Nai , An Giang ,
B×nh D¬ng , §ång Th¸p , T©y Ninh , Long An … Dù kiÕn s¶n lîng
50%-60% vµ møc vèn c¸c dù ¸n míi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam lµ 35% . Vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ mét sè tØnh l©n cËn
gåm thµnh phè Hµ Néi , tØnh Hµ T©y , H¶i Hng , H¶i Phßng , Th¸i
Nguyªn … Dù kiÕn chiÕm 30%-40% vÒ s¶n lîng vµ 55% vÒ vèn
vïng Duyªn H¶I miÒn Trung vµ mét sè tØnh khu bèn cò gåm §µ
N½ng, Qu¶ng Nam, Kh¸nh Hoµ, Thõa Thiªn HuÕ … Dù kiÕn 10%
s¶n lîng vµ 10% vÒ vèn.
- VÒ may mÆc: ph©n bè trªn c¸c ®Þa ph¬ng ®Ó phôc vô nhu cÇu trong
níc vµ tËp trung t¹i 3 vïng ph¸t triÓn dÖt ®Ó tham gia xuÊt khÈu u
tiªn c¸c vïng ®Þa bµn thuËn tiÖn giao th«ng bÕn c¶ng.
3.2. §Þnh híng th¬ng m¹i dÖt may ViÖt Nam- EU:
Trªn c¬ së HiÖp ®Þnh khung gi÷a ViÖt Nam vµ EU ký kÕt vµo th¸ng
7 n¨m 1995: “c¸c bªn cam kÕt ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸ trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a hai bªn vµ c¶i thiÖn tiÕp thÞ tíi møc cao nhÊt cã thÓ ®îc.
C¸c bªn trong khu«n khæ hiÖn hµnh cña luËt ph¸p vµ thÓ lÖ cña mçi
bªn cam kÕt thùc hiÖn chÝnh s¸ch nh»m c¶i thiÖn c¸ch thøc th©m nhËp
cho s¶n phÈm cña m×nh vµo thÞ trêng cña nhau, hai bªn sÏ dµnh cho
nhau c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt vÒ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu vµ tho¶
thuËn xem xÐt c¸ch thøc biÖn ph¸p nh»m lo¹i bá hµng rµo th¬ng m¹i
gi÷a hai bªn, ®Æc biÖt lµ hµng rµo phi thuÕ quan …” hai bªn ®· cã rÊt
nhiÒu cuéc gÆp gì trao ®æi nh»m thóc ®Èy th¬ng m¹i ngµnh dÖt may
Dùa trªn sù ph©n tÝch thùc tr¹ng th¬ng m¹i víi EU trong lÜnh vùc
dÖt may vµ HiÖp ®Þnh dÖt may ViÒt Nam – EU giai ®o¹n 19982000 , ho¹t ®éng bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU trong thêi gian tíi sÏ
®îc t¨ng cêng theo c¸c híng sau :
- Môc tiªu c¬ b¶n cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®èi víi thÞ trêng EU
vÉn lµ : phÊn ®Êu n©ng cao s¶n phÈm c¶i tiÕn mÉu m· ®¸p øng ®îc
®óng thÞ hiÕu cuÈ ngêi tiªu dïng t¹o uy tÝn ®Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng
EU t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu , h¹n chÕ viÖc khai th¸c s¶n
ph¶m b»ng h×nh thøc gia c«ng thuÇn tuý , gia t¨ng h×nh thøc mua
nguyªn vËt liÖu vµ b¸n thµnh phÈm .
- ViÖc xuÊt khÈu vµo EU nh÷ng s¶n phÈm liÖt kª t¹i phô lôc II(HiÖp
®Þnh dÖt may ViÖt Nam –EU giai ®o¹n 1998 – 2000) ®îc t¨ng cêng , nhng ph¶i ®îc h¹n chÕ tèt sè lîng ®¬c EU Ên ®Þnh cho hµng
n¨m . Trong viÖc ph©n bè quota xuÊt khÈu vµo EU , c¸c c¬ quan
h÷u quan cña ViÖt Nam sÏ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö víi c¸c c«ng ty
do c¸c nhµ ®Çu t EU së h÷u mét phÇn hay toµn bé ®ang ho¹t ®éng
t¹i ViÖt Nam .
- ViÖc qu¶n lý h¹n ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU cã nh÷ng
®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c n¨m tríc . Tæng lîng h¹n ng¹ch do EU Ên
®Þnh sÏ ®îc chia lµm 3 phÇn ®îc ph©n bè cho c¸c doanh nghiÖp
xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU lµm b»ng v¶i s¶n xuÊt trong níc ,
phÇn cßn l¹i sÏ cho ®Êu thÇu nh»m gi¶m c¬ chÕ xin cho vµ t¹o ®iÒu
kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tù vËn ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng .
- Trong trêng hîp cÇn thiÕt , Liªn bé Th¬ng m¹i vµ Bé c«ng nghiÖp
sÏ sö dông tríc mét phÇn quota cña n¨m kÕ tiÕp Ên ®Þnh t¹i phô lôc
II ( HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam – EU giai ®o¹n 1993-1997 ) cho
mçi chñng lo¹i s¶n phÈm tíi møc 5% quota cña n¨m thùc hiÖn . TÊt
nhiªn , phÇn sö dông tríc ph¶i trõ vµo lîng quota Ên ®Þnh cho n¨m
kÕ tiÕp ®ã , sè lîng quota kh«ng sö dông hÕt cña n¨m tríc sÏ ®îc
chuyÓn sang cho n¨m kÕ tiÕp ®èi víi mçi chñng lo¹i tíi møc 7%
quota cô thÓ cña n¨m thùc hiÖn .
- C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may sang thÞ trêng EU
®îc phÐp chuyÓn giao gi÷a c¸c chñng lo¹I 4,5,6,7,8 nhng chØ giíi
h¹n ë møc 7% quota cña chñng lo¹i ®îc chuyÓn ®æi . Cã thÓ
chuyÓn sang bÊt kú lo¹i nµo thuéc c¸c nhãm 2, 3, 4, 5 tõ bÊt kú
chñng lo¹i
nµo thuéc c¸c nhãm 1, 2, 3, 4, 5 tíi møc 7% quota cña chñng lo¹i ®îc
chuyÓn tíi .
3.3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy hîp t¸c th¬ng m¹i ViÖt Nam-EU
trong lÜnh vùc dÖt may .
T¨ng cêng khai th¸c thÞ trêng EU lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña
ngµnh dÖt may ViÖt Nam gãp phµn lµm cho ngµnh dÖt may ph¸t huy vai
trß lµ nh÷ng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu chñ lùc . Tuy nhiªn qua ph©n tÝch
thùc tr¹ng th¬ng m¹i ViÖt Nam – Eu trong lÜnh vùc dÖt may cho thÊy
qu¸ tr×nh th©m nhËp thÞ trêng EU gËp rÊt nhiÒu khã kh¨n . Nêi tiªu
Ch©u ¢u rÊt khã tÝnh ®èi víi hµng may mÆc liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia
Ch©u ¢u rÊt chÆt chÏ c¹nh tranh trªn thÞ trêng g¨y g¾t … trong khi kh¶
n¨ng cña chóng ta l¹i cã h¹n chÕ : ThiÕu vèn , c«ng nghÖ l¹c hËu … do
®ã s¶n phÈm cña chóng ta chÊt lîng cha cao , mÉu m· kh«ng phong
phó . V× vËy ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶I cã hÖ thèng biÖn ph¸p
phï hîp tõ tÇm vÜ m« ®Õn vi m« th× míi cã thÓ khai th¸c ®îc thÞ trêng
EU .
3.3.1.T¨ng cêng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i :
Trong c¸c thÓ chÕ cña Liªn minh Ch©u ¢u, Uû ban Ch©u ¢u lµ c¬
quan phô tr¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i . ChÝnh v× thÕ muèn më réng quan hÖ
víi Eu nãi chung vµ trong lÜnh vùc dÖt may nãi riªng, chóng ta cÇn t¨ng
cêng quan hÖ víi Uû ban Ch©u ¢u. MÆt kh¸c, ®Ó hoµ nhËp vµo thÞ trêng
EU, ®IÒu quan träng lµ chóng ta cÇn ph¶I x¸c ®Þnh ®îc “cÇu nèi” trong
quan hÖ víi EU. Trong tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ gi÷a chóng ta víi c¸c
quèc gia thµnh viªn cña EU th× mèi quan hÖ ViÖt- Ph¸p lµ l©u dµI vµ
s©u s¾c nhÊt. Víi nh÷ng tiÒm n¨ng kinh tÕ vµ ¶nh hëng cña Ph¸p trªn
thÞ trêng quèc tÕ, thùc sù lµ “cÇu nèi” ViÖt Nam vµ EU. Ph¸p cã ¶nh hëng lín l¹I n»m trong nhiÒu khèi liªn minh, v× vËy, chóng ta cÇn cã c¸c
mèi quan hÖ ViÖt- Ph¸p ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n. Bªn c¹nh ®ã,
chóng ta còng ph¶I cã nh÷ng chÝnh s¸ch riªng ®èi víi Ph¸p.
Mét cÇu nèi kh¸c kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ th«ng qua
ASEAN. Víi t c¸ch lµ mét thµnh viªn ®Çy ®ñ ASEAN, chóng ta cÇn
khai th¸c nh÷ng lîi Ých cña c¸c ph¬ng tiÖn vµ c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c
trong khu«n khæ hîp t¸c EU-ASEAN. NgoµI ra, ®Ó hµng dÖt may ViÖt
Nam cã ®ñ søc cµnh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c thÞ trêng EU, ViÖt Nam
cÇn xóc tiÕn m¹nh mÏ viÖc gia nhËp WTO, ®Æc biÖt lµ khi HiÖp ®Þnh ®a
sîi ®· ®îc thay thÕ b»ng HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may. §Ó thÊy ®îc sù
cÇn thiÕt cña viÖc gia nhËp WTO ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt
may sang thÞ trêng EU.
Theo MFA, c¸c níc nhËp khÈu cã thÓ th«ng qua c¸c tho¶ thuËn
song ph¬ng hoÆc trong trêng hîp kh«ng ®I ®Õn tho¶ thuËn song ph¬ng
cã thÓ ®¬n ph¬ng thiÕt lËp h¹n ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may ®èi víi
tõng níc xuÊt khÈu vµ møc t¨ng cña h¹n ng¹ch thay ®æi tuú theo mçi níc. Nh vËy, MFA ®IÒu tiÕt bu«n b¸n hµng dÖt may kh«ng tu©n thñ
nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ lo¹I bá h¹n chÕ sè lîng cña
GATT.
Ngêi ta cho r»ng MFA ®· lµm biÕn d¹ng h×nh thøc bu«n b¸n vµ
s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm dÖt may, c¸c níc ®îc hëng lîi trong bu«n b¸n
quèc tÕ hµng dÖt may lµ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
N¨m 1994, trong khu«n khæ vßng ®µm ph¸n Urugoay cña WTO.
HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may (ATC) ra ®êi. Theo ATC hµng dÖt may sÏ ®îc héi nhËp dÇn dÇn theo c¸c quy t¾c th«ng thêng cña GATT, chÊm døt
trêng hîp ngo¹I lÖ trong kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÖt may nh quy ®Þnh
cña MFA. C¸c tho¶ thuËn vÒ h¹n chÕ sè lîng tríc ®©y gi÷a c¸c níc xuÊt
khÈu vµ nhËp khÈu sÏ ®îc h¹n chÕ lo¹I bá dÇn dÇn, thêi gian cho viÖc
nµy kÐo dµI trong 10 n¨m, ®îc chia thµnh c¸c giai ®o¹n: Tõ ngµy
1/1/1995 ®Õn 31/12/1997: 16% tæng khèi lîng hµng dÖt may nhËp khÈu
trong n¨m 1990, sÏ kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ sè lîng trong bu«n b¸n hµng
dÖt may gi÷a c¸c níc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. Tõ ngµy 1/1/1998 ®Õn
31/12/2000, t¬ng tù lµ 17%. Tõ 1/1/2001 ®Õn 31/12/2004 lµ 18%. Tõ
1/1/2005 lµ tÊt c¶ c¸c sè lîng hµng cßn l¹i.
Trong tõng giai ®o¹n, mçi níc nhËp khÈu cã quyÒn chän bÊt k× mét
s¶n phÈm nµo trong 4 lo¹I: sîi, v¶I, s¶n phÈm dÖt vµ quÇn ¸o may s½n
®Ó ®a vµo danh môc bu«n b¸n kh«ng h¹n chÕ sè lîng. §èi víi nh÷ng
s¶n phÈm bu«n b¸n , theo h¹n chÕ vÒ sè lîng c¸c níc ¸p dông ph¶I
chøng minh ®îc c¸c s¶n phÈm nµy ®ang lµm thiÖt h¹I nghiªm träng ®Õn
s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tîng tù ë trong níc. ACT lµ mét kÕt qu¶ rÊt quan
träng cña vßng ®µm ph¸n Urugoay. HiÖp ®Þnh ACT sÏ lµm t¨ng kh¶
n¨ng tiÕp cËn thÞ trêng níc ngoµI cho c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng dÖt may,
høa hÑn t¨ng viÖc lµm vµ c¬ héi kinh doanh cho c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn. ChÝnh v× thÕ, ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn viÖc gia nhËp WTO ®Ó ®îc hëng c¸c tiÕn bé cña ATC vµ cã ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c
trªn thÞ trêng EU.
3.3.2. C¶I c¸ch hÖ thèng ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
ViÖc ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay cho thuÕ doanh thu võa qua
cña Nhµ níc ®· t¹o ra mét m«I trêng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp.
ThuÕ doanh thu ®¸nh trïng lÆp nhiÒu lÇn ®èi víi gi¸ trÞ s¶n phÈm. VÝ
dô, doanh nghiÖp may ph¶I chÞu thuÕ doanh thu trªn gi¸ trÞ mµ doanh
nghiÖp ph¶I tõ doanh nghiÖp kh¸c ®Ó s¶n xuÊt, trong khi ®ã, ph©n xëng
may cña mét doanh nghiÖp dÖt dïng v¶I cña doanh nghiÖp m×nh th×
kh«ng ph¶I tÝnh thuÕ. Do ®ã, nhiÒu doanh nghiÖp dÖt ®· më thªm ph©n
xëng may ngoµI môc ®Ých t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho c«ng nh©n cßn v× lÝ
do tr¸nh bÞ ®¸nh thuÕ trïng lÆp nh doanh nghiÖp may. V× vËy chi phÝ
s¶n phÈm may mÆc cña doanh nghiÖp may cao h¬n ph©n xëng may cña
doanh nghiÖp dÖt, g©y ra t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng gi÷a
c¸c doanh nghiÖp. Khi ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× kh¾c phôc ®îc
®IÒu nµy, chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp sÏ gi¶m do nç lùc cña
tõng doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶I do c¬ chÕ tÝnh thuÕ.
Tuy nhiªn chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi s¶n phÈm dÖt may cña chóng ta
còng cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp. C¸ch ®¸nh thuÕ vµo nguyªn liÖu lµ mét
trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trong kim ng¹ch xuÊt
khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang EU, tØ lÖ s¶n phÈm gia c«ng chiÕm
80%. §èi víi doanh nghiÖp may, nÕu dïng v¶I néi, ph¶I bá vèn ra ®Ó
mua v¶I võa ph¶I chÞu mÊy lÇn tÝnh thuÕ ( thuÕ sîi, v¶I méc, v¶I thµnh
phÈm…), cßn trong ph¬ng ph¸p gia c«ng, hiÖn nay doanh nghiÖp may
dïng tÊt c¶ c¸c nguyªn liÖu phô cña ®èi t¸c EU vµ kh«ng ph¶I chÞu thuÕ
(t¹m nhËp, t¸I xuÊt).
Tríc t×nh h×nh ®ã, nªn miÔn gi¶m thuÕ cho c¸c s¶n phÈm dïng
nguyªn liÖu trong níc gi¶m thuÕ víi v¶I s¶n xuÊt b»ng thiÕt bÞ míi…
NgoµI ra cÇn ph¶I xem xÐt l¹I thêi h¹n 90 ngµy ®èi víi nhËp nguyªn
vËt liÖu vµ t¸I xuÊt cña ngµnh may. Bëi lÏ tõ kh©u kÝ kÕt hîp ®ång, mua
nguyªn liÖu, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu khã thùc hiÖn trong thêi gian ®ã, tuy
nhiªn nÕu kÐo dµI thêi h¹n víi hµng t¹m nhËp vµ t¸I xuÊt th× níc cã thÓ
bÞ thÊt thu vÒ thuÕ nhng thêi h¹n nµy còng ph¶I ®ñ ®Ó kh«ng g©y khã
kh¨ng cho c¸c doanh nghiÖp gia c«ng. Theo c¸c chuyªn gia th× thêi h¹n
lÝ tëng lµ t 120 ngµy ®Õn 180 ngµy.
3.3.3. §Èy m¹nh ph¸t triÓn nguyªn liÖu trong níc.
§Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu vÒ diÖn tÝch vµ s¶n lîng c¸c lo¹I nguyªn
liÖu. §Õn n¨m 2010, diÖn tÝch trång b«ng lµ 100.000 hÐcta, d©u t»m lµ
40.000 hecta, s¶n lîng b«ng x¬ lµ 60.000 tÊn, trong khi diÖn tÝch trång
c¸c lo¹I c©y nguyªn liÖu nµy ®ang cã sù suy gi¶m nghiªm träng n¨ng
suÊt thÊp do kh«ng cã gièng míi, thiÕt bÞ céng nghÖ ®Ó thu ho¹ch vµ
chÕ biÕn l¹c hËu th× qu¶ lµ khã kh¨n. §Ó môc tiªu nµy mang tÝnh kh¶
thi, Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam cÇn phèi hîp c¸c bé ngµnh tæ chøc
héi nghÞ víi c¸c ®Þa ph¬ng ®Ó x¸c ®Þnh quü ®Êt thùc cã cho sù ph¸t
triÓn cña c©y b«ng, c©y d©u nh»m g¾n kÕt quy ho¹ch ngµnh víi quy
ho¹c vïng l·nh thæ, x©y dùng vµ ®IÒu hµnh kÕ ho¹ch gi÷a b«ng nhËp
khÈu vµ b«ng s¶n xuÊt trong níc.
Nhµ níc cÇn ph¶I cã nh÷ng chÝnh s¸ch tiÕn dông u ®·I ®Ó t¹o
nguån vèn cho ngêi n«ng d©n ®Ó hä ®Çu t cho gièng míi vµ c¸c m¸y
mãc thiÕt bÞ trong kh©u thu ho¹ch. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp dÖt cÇn
cã kÕ ho¹ch thu mua b«ng, t¬ cô thÓ nh»m ®¶m b¶o sù æn ®Þnh gi¸ c¶
vµ thÞ trêng cho ngêi s¶n xuÊt. NgoµI ra cho ®Õn n¨m 2005, nhu cÇu vÒ
t¬ sîi tæng hîp còng rÊt lín: x¬ PE 90.000 tÊn, sîi PETEX h¬n 1000
tÊn trong khi ®ã cho tíi nay míi chØ cã nhµ m¸y dÖt Hualon do
Malaysia ®Çu t ë §ång Nai s¶n xuÊt ®îc t¬ sîi tæng hîp vµ khi nhµ m¸y
läc dÇu Dung QuÊt ®I vµo ho¹t ®éng th× viÖc s¶n xuÊt x¬ PE cã triÓn
väng. Nhng nh×n chung vÉn rÊt thÊp, chÝnh v× thÕ chóng ta cÇn ph¶I cã
nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó thu hót vèn ®Çu t vµo lÜnh vùc nµy.
3.3.4. Nghiªn cøu triÓn khai vµ ®µo t¹o nh©n lùc.
BiÖn ph¸p nµy chó träng ®Õn c¸c híng chÝnh sau:
+ Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lÝ, kÜ thuËt vµ c«ng nh©n
lµnh nghÒ. LËp kÕ ho¹ch vµ triÓn khai viÖc ®µo t¹o l¹I vµ cËp nhËp
th«ng tin cho c¸c c¸n bé chñ chèt. Cã c¬ chÕ g¾n kÕt ViÖn- Trêng-
Doanh nghiÖp trong nghiªn cøu- ®µo t¹o vµ triÓn khai mét c¸ch cã
hiÖu qu¶.
+ Cñng cè ViÖn mÉu thêi trang thµnh mét céng cô m¹nh vµ nghiªn
cøu øng dông ph¸t triÓn ngµnh. Trang bÞ phßng thÝ nghiÖm cho ViÖn
vµ ph©n viÖn kinh tÕ- kÜ thuËt dÖt- may ®Ó xin nhµ níc bæ sung chøc
n¨ng kiÓm ®Þnh quèc gia vÒ hµng dÖt may.
3.3.5. §Èy m¹nh ph¬ng thøc mua nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm.
Nh ®· tr×nh bµy ë nh÷ng phÇn tríc, kim ng¹ch xuÊt kh¶u hµng dÖt
may sang EU trong nh÷ng n¨m qua rÊt kh¶ quan, nhng ph¬ng thøc
gia c«ng thuÇn tuý l¹I chiÕm mét tØ lÖ rÊt lín 80% trong kim ng¹ch
xuÊt khÈu. MÆc dï trong giai ®o¹n ®Çu ph¬ng thvs nµy ®ac gi¶I
quyÕt mét sè lîng lao ®éng lín, gióp doanh nghiÖp dÖt may ViÖt
Nam bíc ®Çu tËp dît t×m hiÓu vÒ thi trêng EU, ®a vÒ cho ®Êt
níc mét sè lîng ngo¹I tÖ Ýt ái, nhng ®æi l¹I uy tÝn s¶n phÈm (gi¸
c¶, søc mua, t©m lÝ tiªu dïng, sù biÕn ®æi së thÝch…) ta kh«ng n¾m
®îc. Ph¬ng thøc nµy còng h¹n chÕ sù n¨ng ®äng cña c¸c doanh
nghiÖp dÖt may kinh doanh theo kiÓu “ ngåi bu«n” chø kh«ng ph¶I
“®I bu«n”. C¸c doanh nghiÖp ngåi t¹I chç chê kh¸ch ®Õn råi ch¹y ®I
xin h¹n ng¹ch t¬ng ®èi phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt
Nam.
V× thÕ, ®Ó ngµnh dÖt may ViÖt Nam ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®Ó khai
th¸c hiÖu qu¶ thÞ trêng EU chóng ta ph¶I dÇn tØ lÖ gia c«ng, n©ng
dÇn ph¬ng thøc “mua ®øt b¸n ®o¹n” trong kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng
dÖt may sang EU. §Ó lµm ®îc ®IÒu nµy cÇn cã sù hç trî cña nhµ
níc th«ng qua mét hÖ thènh chÝnh s¸ch: chÝnh s¸ch ®Çu t, tÝn dông,
thuÕ, tØ gi¸ hèi ®o¸I, nguyªn liÖu… ®Æc biÕt lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt
may cÇn ph¶I n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, c¶I tiÕn mÉu m· ®¸p øng
®óng thi hiÕu cña ngêi tiªu dïng, t¹o uy tÝn ®Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng
®Ó cã ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c trªn thÞ tr¬ng EU.
- Xem thêm -