Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
TiÓu luËn
m«n lÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ
§Ò tµi:
Häc thuyÕt vÒ nÒn kinh tÕ hçn hîp vµ sù vËn dông ë ViÖt Nam
Khoa häc kinh tÕ ®· cã lÞch sö tõ l©u ®êi. Tr-íc khi xuÊt hiÖn tr-êng
ph¸i hiÖn ®¹i ®· cã nh÷ng tr-êng ph¸i kh¸c nhau cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn, vÝ
dô nh- tr-êng ph¸i Keynes, tr-êng ph¸i cæ ®iÓn míi. Mçi tr-êng ph¸i cã
nh÷ng -u vµ nh-îc ®iÓm riªng, ®Õn khi xuÊt hiÖn tr-êng ph¸i chÝnh hiÖn ®¹i
lµ sù kÕt hîp chung l¹i cña c¸c tr-êng ph¸i, ®ã lµ sù kÕt hîp lý thuyÕt cña
tr-êng ph¸i Keynes, tr-êng ph¸i cæ ®iÓn vµ mét sè tr-êng ph¸i kh¸c ®Ó ®-a
ra lý luËn chung gäi lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp, t¸c gi¶ tiªu biÓu cña tr-êng ph¸i
nµy lµ Samuelson vµ t¸c phÈm nµy ®-îc tr×nh bµy thµnh hai phÇn: kinh tÕ vi
m« vµ kinh tÕ vÜ m«.
- Kinh tÕ vi m«: ®-îc dïng lµm c¬ së cho sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp
- Kinh tÕ häc vÜ m«: phÇn nµy ®-îc dïng lµm c¬ së cho c¸c chÝnh s¸ch
cña Nhµ n-íc. Trong t¸c phÈm kinh tÕ häc nµy 2 t¸c gi¶ cã ®Ò cËp tíi nh÷ng
lý luËn sau:
+ Lý thuyÕt giíi h¹n cña tr-êng ph¸i t©n cæ ®iÓn
+ Lý thuyÕt vÒ sù th¨ng b»ng tæng qu¸t cña t¸c gi¶
Leonwalvacic
+ Quy luËt n¨ng suÊt lao ®éng bÊt t-¬ng xøng, Ricardo ®· ®Ò
cËp tíi
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ ThuyÕt 3 nh©n tè cña s¶n xuÊt, t¸c gi¶ Say
+ Lý thuyÕt vÒ m« h×nh sè nh©n cña Keynes
VÒ mÆt lÞch sö lý thuyÕt vÒ nÒn kinh tÕ hçn hîp nµy xuÊt hiÖn tõ cuèi
thÕ kû 19. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2 nã ®-îc mét sè t¸c gi¶ ë Mü tiÕp tôc
nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. Sau kho¶ng thêi gian trªn Samuelson l¹i ph¸t triÓn
thªm mét b-íc n÷a.
NÕu nh- tr-êng ph¸i cæ ®iÓn vµ cæ ®iÓn míi say s-a víi bµn tay v«
h×nh vµ th¨ng b»ng tæng qu¸t, th× Samuelson l¹i chñ tr-¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ
dùa vµo c¶ “hai bµn tay” tøc lµ c¬ chÕ thÞ trêng tù do víi c¸c quy luËt vèn
cã cña nã vµ sù can thiÖp cña chÝnh phñ.
Samuelson cho r»ng “®iÒu hµnh mét nÒn kinh tÕ mµ kh«ng cã chÝnh
phñ th× còng nh ®Þnh vç tay b»ng mét bµn tay”.
Dùa vµo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã nghÜa lµ dùa vµo bé m¸y tù ho¹t ®éng
cña cung cÇu, gi¸ c¶ víi m«i tr-êng c¹nh tranh, lîi nhuËn vµ c¸c quy luËt vËn
hµnh kh¸ch quan. Nh-ng thùc tÕ kinh tÕ thÞ tr-êng vÉn cã nh÷ng khuyÕt tËt,
vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò mµ tù nã kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®-îc. V× vËy Nhµ n-íc
ph¶i can thiÖp vµo kinh tÕ th«ng qua viÖc thiÕt lËp ph¸p luËt, x¸c ®Þnh chÝnh
s¸ch æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, t¸c ®éng vµo viÖc ph©n bè tµi nguyªn, t¸c ®éng
vµo viÖc ph©n bè thu nhËp. Qua ®ã ®¶m b¶o hiÖu qu¶, c«ng b»ng vµ æn ®Þnh
trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhµ n-íc ph¶i can thiÖp vµo kinh tÕ ®Ó ng¨n chÆn
khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp t¹o viÖc lµm ®Çy ®ñ, nh-ng ®ång thêi ph¶i gi÷
trong khu«n khæ kh«n ngoan cña c¹nh tranh.
Ngµy nay “kinh tÕ hçn hîp” ®ang thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ
kinh tÕ ë mäi tr-êng ph¸i vµ xu h-íng kh¸c nhau. Theo Samuelson, c¬ chÕ
thÞ tr-êng lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, trong ®ã c¸ nh©n ng-êi tiªu dïng
vµ c¸c nhµ kinh doanh s¶n xuÊt t¸c ®éng lÉn nhau qua thÞ tr-êng ®Ó x¸c ®Þnh
ba vÊn ®Ò trung t©m cña mét tæ chøc kinh tÕ: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh-
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thÕ nµo? vµ s¶n xuÊt cho ai? Theo «ng c¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng ph¶i lµ mét sù
hçn ®én mµ ®©y lµ mét trËt tù kinh tÕ.
Lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®Ó hçn hîp gi÷a ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu
dïng th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶. Nã lµ mét ph-¬ng tiÖn mµ qua ®ã ®Ó tËp hîp
nh÷ng suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña hµng triÖu c¸ nh©n trong x· héi.
“Mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®Ó phèi hîp mét c¸ch
kh«ng tù gi¸c. Nã lµ mét ph-¬ng tiÖn giao tiÕp ®Ó tËp hîp tri thøc vµ hµnh
®éng cña hµng triÖu c¸ nh©n kh¸c nhau, kh«ng cã bé n·o trung t©m nã vÉn
gi¶i quyÕt bµi to¸n mµ m¸y tÝnh lín nhÊt hiÖn nay còng kh«ng thÓ gi¶i næi,
kh«ng ai thiÕt kÕ ra nã. Nã tù xuÊt hiÖn vµ còng nh- x· héi loµi ng-êi, nã
®ang thay ®æi”. Trªn thÞ trêng cã thÞ trêng hµng tiªu dïng, dÞch vô vµ thÞ
tr-êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (lao ®éng, ®Êt ®ai, t- b¶n...) trong ®ã gi¸ c¶ lµ
ph-¬ng tiÖn ph¸t tÝn hiÖu cña x· héi, sù biÕn ®éng cña nã lµm tr¹ng th¸i c©n
b»ng cung cÇu biÕn ®æi th-êng xuyªn: kinh tÕ thÞ tr-êng chÞu sù ®iÒu khiÓn
cña hai «ng vua. Ng-êi tiªu dïng bá phiÕu b»ng ®« la chän ®iÓm n»m trªn
ranh giíi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt.
Thø hai lµ kü thuËt h¹n chÕ ng-êi tiªu dïng v× nÒn s¶n xuÊt kh«ng
v-ît giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. ThÞ tr-êng ®ãng vai trß hßa gi¶i gi÷a së
thÝch ng-êi tiªu dïng vµ h¹n chÕ kü thuËt. Bµn tay v« h×nh ®«i khi dÉn nÒn
kinh tÕ tíi sai lÇm vµ c¸c khuyÕt tËt. ¤ nhiÔm m«i tr-êng, ®éc quyÒn ph¸
ho¹i c¹nh tranh, khñng ho¶ng thÊt nghiÖp, ph©n phèi bÊt b×nh ®¼ng. Do ®ã
cÇn phèi hîp víi “bµn tay h÷u h×nh” cña thuÕ khãa, chØ tiªu vµ luËt lÖ cña
chÝnh phñ.
Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng nhÊt thiÕt ph¶i cã 3 yÕu tè lµ: hµng hãa, ng-êi
b¸n, vµ ng-êi mua.
Hµng hãa: gåm ba lo¹i lµ: Hµng tiªu dïng, c¸c dÞch vô, c¸c yÕu tè cña
s¶n xuÊt. Gåm ba yÕu tè (lao ®éng, ®Êt ®ai, t- b¶n). Nh÷ng hµng hãa nµy lµm
h×nh thµnh nªn thÞ tr-êng hµng tiªu dïng (thÞ tr-êng ®Çu ra) vµ thÞ tr-êng c¸c
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
yÕu tè s¶n xuÊt (thÞ tr-êng ®Çu vµo). §èi víi hµng hãa cã gi¸ c¶ khi cã nhiÒu
ng-êi mua th× ng-êi b¸n sÏ t¨ng gi¸. Do ®ã dÉn tíi viÖc t¨ng cung.
Ng-êi b¸n vµ ng-êi mua trªn thÞ tr-êng lu«n lu«n t¸c ®éng lÉn nhau
®Ó x¸c ®Þnh 2 yÕu tè lµ: gi¸ c¶ hµng hãa vµ sè l-îng hµng hãa ®-îc b¸n trªn
thÞ tr-êng. Theo Samuelson trong c¬ chÕ thÞ tr-êng cã hÖ thèng tù t¹o ra sù
c©n ®èi gi÷a gi¸ c¶ vµ s¶n xuÊt gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng lµ tÝn hiÖu x· héi ®Ó
gióp cho ng-êi s¶n xuÊt tr¶ lêi ba c©u hái: s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh- thÕ
nµo, s¶n xuÊt cho ai.
C¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng ph¶i bao giê còng hoµn toµn -u viÖt mµ nã
cßn chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè bÊt lîi vµ ®ã chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè ®Ó chÝnh phñ
thÓ hiÖn vai trß cña m×nh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý nÒn kinh tÕ. C¬ chÕ thÞ
tr-êng d-íi sù t¸c ®éng cña bµn tay v« h×nh th-êng dÉn tíi nh÷ng khuyÕt tËt
sau:
- Do viÖc ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a, cho nªn c¸c doanh nghiÖp th-êng
hay lµm « nhiÔm m«i tr-êng ph¸ ho¹i c©n b»ng sinh th¸i.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng dÔ dÉn tíi sù ®éc quyÒn nh- vËy nã ph¸ vì c¬ chÕ
c¹nh tranh tù do nã lµm mÊt ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng g»n liÒn víi c¸c c¨n bÖnh nh-: khñng ho¶ng, thÊt
nghiÖp, ®Çu c¬, hµng gi¶, trèn thuÕ.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng dÉn tíi sù ph©n hãa giµu nghÌo. Nguån gèc lµ sù
ph©n phèi thu nhËp kh«ng c«ng b»ng. ChÝnh do nh÷ng khuyÕt tËt trªn, cÇn
ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a bµn tay v« h×nh víi sù can thiÖp cña chÝnh phñ.
§Ó kh¾c phôc ®-îc nh÷ng khuyÕt tËt trªn cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, cÇn cã
vai trß can thiÖp cña chÝnh phñ, theo Samuelson vai trß ®ã thÓ hiÖn ë bèn
chøc n¨ng c¬ b¶n sau:
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- ChÝnh phñ ph¶i x©y dùng ®-îc hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó phôc vô cho
viÖc kinh doanh t¹o ®-îc hµnh lang ph¸p lý cho kinh doanh. Cô thÓ bao gåm
c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:
+ Qu¶n lý ®-îc tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp
+ Quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh
tÕ, nghÜa vô doanh nghiÖp ®èi víi x· héi (thuÕ...)
- Söa ch÷a, kh¾c phôc nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr-êng, nh»m ®¶m b¶o
cho thÞ tr-êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. §Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i gi¶i
quyÕt bèn vÊn ®Ò sau:
+ Ban hµnh luËt chèng ®éc quyÒn ®Ó duy tr× ®-îc sù c¹nh tranh,
lµm t¨ng hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ.
+ Ng¨n chÆn ®-îc nh÷ng t¸c dông xÊu tõ bªn ngoµi lµm ¶nh
h-ëng tíi tÝnh hiÖu qu¶ cña thÞ tr-êng. X¶y ra trong hai tr-êng hîp: Doanh
nghiÖp lµm « nhiÔm m«i tr-êng lµm ¶nh h-ëng ®Õn ®êi sèng cña mäi ng-êi,
nh-ng kh«ng ph¶i ®Òn bï mét kho¶n thiÖt h¹i nµo. Khi d©n c- trong vïng
®-îc h-ëng mét lo¹i phóc lîi nµo ®ã mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn.
+ ChÝnh phñ ph¶i ®¶m nhiÖm viÖc s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng hãa
c«ng céng nh-: quèc phßng, an ninh, chèng thiªn tai.
+ ThuÕ: Lµ nguån thñ chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ n-íc, b¶o ®¶m
chi tiªu cña chÝnh phñ vµ viÖc chi tiªu ®ã nh»m ®Ó phôc vô c¸c lîi Ých c«ng
céng. Cho nªn chÝnh phñ lµ ng-êi ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ vµ thùc
hiÖn viÖc thu thuÕ còng nh- kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch
thu thuÕ.
- §¶m b¶o sù c«ng b»ng: C¬ chÕ thÞ tr-êng lu«n lu«n dÉn ®Õn sù ph©n
hãa giµu nghÌo bÊt b×nh ®¼ng. V× vËy chøc n¨ng cña chÝnh phñ lµ ph¶i cã
chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp ®Ó ph©n phèi l¹i thu nhËp nh»m gi¶m bít sù
chªnh lÖch gi÷a c¸c thµnh viªn trong x· héi. Nhµ n-íc sö dông mét sè c«ng
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cô: ThuÕ thu nhËp, chÝnh phñ x©y dùng mét hÖ thèng hç trî thu nhËp ®Ó gióp
cho nh÷ng ng-êi cã hoµn c¶nh khã kh¨n, thÊt nghiÖp, èm ®au... ChÝnh phñ
cßn thùc hiÖn trî cÊp cho nh÷ng ng-êi cã thu nhËp thÊp: nh- b¸n nhµ víi gi¸
rÎ, cho b¶o hiÓm y tÕ...
- æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«: Mét khuyÕt tËt lín cña c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ
chu kú kinh doanh dÉn ®Õn nh÷ng cuéc khñng ho¶ng mang tÝnh chu kú . V×
vËy, chÝnh phñ cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kiÓm so¸t c¸c chu kú ®ã, theo
Samuelson cÇn sö dông c«ng cô sau:
+ Sö dông quyÒn lùc vÒ tiÒn tÖ: §ã lµ viÖc Nhµ n-íc ®iÒu tiÕt vµ
l-u th«ng tiÒn tÖ, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng, ®Ó th«ng
qua ®ã x¸c ®Þnh møc l·i suÊt vµ x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông.
+ Nhµ n-íc sö dông quyÒn lùc vÒ tµi chÝnh: §ã lµ chÝnh phñ cã
quyÒn ®¸nh thuÕ, cã quyÒn ban hµnh c¸c luËt thuÕ vµ møc thuÕ kh¸c nhau.
ChÝnh phñ cã thÓ sö dông ng©n s¸ch cña m×nh ®Ó chi tiªu cho nh÷ng môc
®Ých ®· ®-îc x¸c ®Þnh tr-íc.
§Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ nªu trªn, thùc tÕ chÝnh phñ ®· ph¶i
tiÕn hµnh sù lùa chän. Sù lùa chän nµy cña chÝnh phñ chØ tho¶ m·n mét c¸ch
t-¬ng ®èi nhu cÇu cña c¸c c¸ nh©n. V× vËy sù lùa chän cña chÝnh phñ còng
cã thÓ ®óng, còng cã thÓ sai. Do ®ã sù can thiÖp cña chÝnh phñ cã thÓ kh«ng
thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶. V× vËy theo Samuelson cÇn thiÕt ph¶i cã sù kÕt
hîp chÆt chÏ gi÷a c¬ chÕ thÞ tr-êng víi vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña chÝnh phñ
®Ó ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ nãi chung. §ã chÝnh lµ c¬ chÕ hçn hîp, trong ®ã c¬
chÕ thÞ tr-êng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶, s¶n l-îng bao nhiªu, cßn vÒ phÇn chÝnh
phñ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ b»ng ph¸p luËt, b»ng chi tiªu cña ng©n s¸ch, b»ng
thuÕ thu ®-îc tõ c¸c doanh nghiÖp, c¬ së s¶n xuÊt.
§Ó thÊy râ ®-îc c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi ë n-íc ta, qu¶n lý nÒn
kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc, tr-íc hÕt cÇn ta
cÇn thÊy ®-îc nh÷ng h¹n chÕ cña c¬ chÕ cò. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò ë
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
n-íc ta lµ c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung, bao cÊp, cã nh÷ng ®Æc tr-ng chñ yÕu
sau ®©y:
- Qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh lµ chñ yÕu, ®iÒu ®ã
thÓ hiÖn ë viÖc chi tiÕt hãa qu¸ ®¸ng c¸c nhiÖm vô do Trung -¬ng giao cho
b»ng mét hÖ thèng c¸c ph¸p lÖnh tõ trªn xuèng d-íi.
- C¸c c¬ quan hµnh chÝnh - kinh tÕ can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, nh-ng l¹i kh«ng chÞu tr¸ch
nhiÖm g× víi c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh.
- Coi th-êng quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý kinh tÕ,
qu¶n lý nÒn kinh tÕ vµ kÕ ho¹ch hãa b»ng chÕ ®é cÊp ph¸t vµ giao nép s¶n
phÈm, quan hÖ hiÖn vËt lµ chñ yÕu, do ®ã h¹ch to¸n chØ lµ h×nh thøc. ChÕ ®é
bao cÊp ®-îc thÓ hiÖn d-íi c¸c h×nh thøc, bao cÊp qua gi¸, chÕ ®é cung cÊp
vµ cÊp ph¸t vèn cña ng©n s¸ch mµ kh«ng rµng buéc vËt chÊt ®èi víi ng-êi
®-îc cÊp ph¸t vèn.
- Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn dÉn ®Õn mét c¸ch kh«ng tr¸nh khái bé m¸y
qu¶n lý rÊt cång kÒnh, cã nhiÒu cÊp trung gian vµ kÐm n¨ng ®éng, tõ ®ã sinh
ra mét ®éi ngò c¸n bé kÐm n¨ng lùc qu¶n lý, kh«ng theo nghiÖp vô kinh
doanh, nh-ng phong c¸ch th× quan liªu bao cÊp, cöa quyÒn. C¬ chÕ quan liªu
bao cÊp ®· tÝch gãp nh÷ng xu h-íng tiªu cùc, lµm n¶y sinh sù tr× trÖ, h×nh
thµnh c¬ chÕ k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.
Nguyªn nh©n cña sù thÊt b¹i cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung quan
liªu, bao cÊp lµ ë chç c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®-îc x¸c lËp dùa trªn sù phñ
nhËn quy luËt kh¸ch quan: quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®å cña lùc
l-îng s¶n xuÊt cña ViÖt Nam tr-íc ®©y còng nh- b©y giê th× quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp víi nã ch-a thÓ lµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa – quan
hÖ s¶n xuÊt ®-îc x¸c lËp trong c¬ chÕ cò. ChÝnh v× vËy, c¬ chÕ thÞ tr-êng víi
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ c¬ chÕ tèt nhÊt ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ
cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Tuy nhiªn c¬ chÕ ®ã kh«ng ph¶i lµ
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¬ chÕ hoµn h¶o cho mäi nÒn kinh tÕ, trong ®ã cã nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam.
V× vËy, chÝnh phñ cÇn thÓ hiÖn ®óng vai trß cña m×nh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý
nÒn kinh tÕ. Nh- vËy, ®ång thêi víi viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ n-íc ta tõ nÒn
kinh tÕ hµng hãa gi¶n ®¬n, co hÑp sang nÒn kinh tÕ hµng hãa theo ®óng nghÜa
cña nã, chóng ta còng ph¶i chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang
c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng XHCN.
Thùc tÕ cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kÐo dµi gÇn hai m-¬i n¨m qua ®·
chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña viÖc thiÕt lËp nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®-îc qu¶n
lý theo c¬ chÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta. Qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc ®· ph¸t huy ®-îc nh÷ng mÆt tÝch cùc sau:
+ KhuyÕn khÝch mäi tiÒm n¨ng cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ, t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng tù do cña hä. Nhê ®ã mµ ®éng viªn ®-îc
c¸c nguån lùc cña x· héi vµ sö dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc ®ã, thóc ®Èy sù
øng dông kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa.
+ Nhê thÞ tr-êng cã thÓ tháa m·n nhu cÇu vÒ hµng ngµn v¹n lo¹i s¶n
phÈm kh¸c nhau cho tiªu dïng c¸ nh©n vµ cho s¶n xuÊt. Nh÷ng nhiÖm vô nµy
nÕu Nhµ n-íc thùc hiÖn ph¶i cÇn mét khèi l-îng lín.
+ ThÞ tr-êng lu«n linh ho¹t, cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao h¬n khi nh÷ng
®iÒu kiÖn kinh tÕ thay ®æi lµm thÝch øng kÞp thêi khèi l-îng vµ c¬ cÊu cña
s¶n xuÊt víi khèi l-îng vµ c¬ cÊu cña nhu cÇu.
Nh÷ng kÕt qu¶ trªn cã thÓ ®-îc gãi gän qua c¸c chØ tiªu kinh tÕ x· héi.
B¶ng d-íi ®©y m« t¶ c¸c chØ tiªu ®ã:
ChØ tiªu
N¨m 1995
N¨m 1997
N¨m 2000
GDP (tû ®ång)
195.567
231.264
273.582
8,2
6,8
9.145
14.448
Tû lÖ t¨ng tr-ëng GDP (%)
XuÊt khÈu (triÖu ®« la Mü)
5.198
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh÷ng chØ tiªu trªn tuy ch-a thùc chi tiÕt nh÷ng còng phÇn nµo nãi lªn
nh÷ng tiÕn bé v-ît bËc trong nÒn kinh tÕ còng nh- c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë
ViÖt Nam. VÝ dô, tr-íc n¨m 1986, nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam
kh«ng ®ñ cung øng cho nhu cÇu trong n-íc, hµng n¨m chÝnh phñ ph¶i nhËp
khÈu mét l-îng lín l-¬ng thùc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña nh©n d©n, th× ®Õn nay
ViÖt Nam ®· lµ n-íc ®øng thø hai trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o. S¶n xuÊt ®·
®¸p øng ®ñ tiªu dïng vµ cã tÝch luü.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc ®ã, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë
ViÖt Nam còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mÆt h¹n chÕ. §ã lµ:
+ Môc ®Ých cña doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn tèi ®a, do ®ã hä cã thÓ l¹m
dông tµi nguyªn cña x· héi, v× vËy x· héi sÏ ph¶i chÞu mét kho¶n phô phÝ do
khai th¸c khã kh¨n h¬n. Cã thÓ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ vµ nguån n-íc mµ x·
héi ph¶i g¸nh chÞu.
+ C¬ chÕ thÞ tr-êng g©y ra sù ph©n hãa giµu nghÌo trong x· héi, sù bÊt
b×nh ®¼ng lín.
+ Mét nÒn kinh tÕ do thÞ tr-êng ®iÒu tiÕt, khã tr¸nh khái nh÷ng th¨ng
trÇm, sù khñng ho¶ng kinh tÕ.
Tãm l¹i, do c¬ chÕ thÞ tr-êng cã nh÷ng khuyÕt tËt cña nã mµ Nhµ n-íc
ph¶i can thiÖp vµo kinh tÕ tuy nhiªn møc ®é kh¸c nhau ë mçi n-íc. Sù can
thiÖp vµo kinh tÕ ®ã nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh ®¹t
®-îc hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi mµ c¬ chÕ
thÞ tr-êng kh«ng lµm ®-îc. Nh- vËy, nÒn kinh tÕ hçn hîp lµ nÒn kinh tÕ vËn
hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng nh-ng cã sù tham gia qu¶n lý cña nhµ n-íc.
ë ViÖt Nam, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· vµ ®ang tõng b-íc ®-îc x¸c lËp
vµ ®i kÌm víi nã lµ c¬ chÕ qu¶n lý dùa trªn nh÷ng quy luËt thÞ tr-êng kÕt hîp
víi vai trß qu¶n lý cña nhµ n-íc víi môc ®Ých ph¸t huy tèi ®a tÝnh -u viÖt cña
c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®ång thêi h¹n chÕ nh÷ng khuyÕt tÊt mµ c¬ chÕ thÞ tr-êng
m¾c ph¶i. Nhµ n-íc ®¶m b¶o ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng s½n cã cña tÊt c¶ c¸c
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ, khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh, h¹n chÕ ®éc
quyÒn, ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh h-íng XHCN. §¶m
b¶o thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu x· héi.
10