Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT
VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN
PHẨM XÂY LẮP
1. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng x©y l¾p vµ ¶nh hëng ®Õn kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p:
X©y l¾p lµ mét ngµnh s¶n xuÊt mang tÝnh c«ng nghiÖp nh»m t¹o ra c¬ së
vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh
tÕ, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Tuy nhiªn ngµnh x©y l¾p cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c víi c¸c
ngµnh s¶n xuÊt kh¸c ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n.
- S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh hoÆc vËt kiÕn tróc cã quy m«
lín, kÕt cÊu phøc t¹p. mang tÝnh ®¬n chiÕn. Mçi s¶n phÈm ®îc x©y l¾p theo
thiÕt kÕ kü thuËt vµ gi¸ dù to¸n riªng. Do ®ã, ®ßi hái mçi s¶n phÈm tríc khi
tiÕn hµnh s¶n xuÊt ph¶i lËp dù to¸n vÒ thiÕt kÕ thi c«ng vµ trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i tiÕn hµnh so s¸nh víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm thíc ®o.
- S¶n phÈm x©y l¾p ®îc tiªu thô theo gi¸ trÞ dù to¸n hoÆc gi¸ thanh to¸n
víi ®¬n vÞ chñ thÇu, gi¸ nµy thêng ®îc x¸c ®Þnh trí khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt
th«ng qua hîp ®ång giao nhËn thÇu. MÆt kh¸c s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng thuéc
®èi tîng lu th«ng, n¬i s¶n xuÊt ®ång thêi lµ n¬i tiªu thô s¶n phÈm v× vËy s¶n
phÈm x©y l¾p lµ lo¹i hµng ho¸ cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt.
Thêi gian sö dông cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ l©u dµi vµ gi¸ trÞ cña s¶n
phÈm x©y l¾p rÊt lín. §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i kiÓm tra chÆt chÏ chÊt lîng c«ng tr×nh ®Ó ®¶m b¶o cho
c«ng tr×nh vµ tuæi thä cña c«ng tr×nh theo thiÕt kÕ.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cã ¶nh hëng lín tíi c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n kÕ
to¸n lµm cho ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. §Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß lµ c«ng cô qu¶n
lý kinh tÕ, c«ng t¸c kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i ®îc tæ chøc
phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n
phÈm trong x©y dùng c¬ b¶n vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chÕ ®é cña kÕ to¸n
do Nhµ níc ban hµnh.
2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p:
1
2.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ x©y l¾p.
Doanh nghiÖp x©y l¾p lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong ®ã qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng lµ sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè søc lao ®éng cña con ngêi, t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n
trong s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i chi ra nh÷ng chi
phÝ s¶n xuÊt t¬ng øng chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ NVL, vµ trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng c¸c yÕu tè chi phÝ trªn ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn.
VËy chi phÝ x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t
®éng s¶n xuÊt vµ x©y l¾p trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh x©y l¾p doanh nghiÖp ph¸t sinh rÊt nhiÒu
kho¶n chi phÝ ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn
hµnh, chØ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p
nh»m t¹o ra s¶n phÈm x©y l¾p míi ®îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p.
- Chi phÝ doanh nghiÖp bá ra ®Ó t¹o nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm bao gåm 3 bé
phËn c, v, m.
G=c+v+m
c: lµ toµn bé gi¸ trÞ tù liÖu s¶n xuÊt ®· ®îc tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt x©y l¾p nh khÊu hao TSC§, NVL, CC - DC.
v: lµ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia vµo
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm.
m: lµ gi¸ trÞ míi lao ®éng s¸ng t¹o ra.
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, cvµ v lµ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ®Ó t¹o ra
s¶n phÈm x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
2.1.2. - Ph©n lo¹i chi phÝ x©y l¾p
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, mçi lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mang mét néi dung
kinh tÕ riªng, ngoµi ra kh«ng ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt mang mét néi dung
kinh tÕ riªng, ngoµi ra kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë lÜnh vùc ho¹t
®éng s¶n xuÊt nµo, ë ®©u vµ môc ®Ých hoÆc t¸c dông cña chi phÝ nh thÕ nµo. Ta
cã thÓ ph©n lo¹i nh sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Lµ toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu
phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö
dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- Chi phÝ nh©n c«ng: Lµ toµn bé tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng ph¶i tr¶, c¸c kho¶n
trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp.
2
- Chi phÝ c«ng cô, dông cô lµ phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña c¸c lo¹i c«ng cô
dông cô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p.
- Chi phÝ hao TSC§: Lµ toµn bé sè tiÒn tÝnh khÊu hao TSC§ sö dông vµo
ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶
vÒ c¸c dÞch vô bªn ngoµi sö dông vµo qu¸ tr×nh x©y l¾p cña doanh nghiÖp nh
tiÒn ®iÖn tiÒn níc, ®iÖn tho¹i..
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p ë doanh nghiÖp ngoµi c¸c yÕu tão trªn vµ ®îc thanh
to¸n b»ng tiÒn.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung kinh tÕ chØ râ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
x©y l¾p doanh nghiÖp ph¶i ph©n bè ra c¸c lo¹i chi phÝ g×, nã lµ c¬ së ®Ó kÕ
to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, phôc vô viÖc lËp b¶ng thuyÕt minh
b¸o c¸o tµi chÝnh, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, kiÓm tra dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, lµ c¬ së ®Ó tÝnh møc tiªu hao vËt chÊt vµ thu nhËp
quèc d©n.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ
kh«ng xÐt ®Õn néi dung kinh tÕ cña chi phÝ, tiªu thøc ph©n lo¹i nµy chØ râ chi
phÝ doanh nghiÖp bá ra cho tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng, tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh
chi phÝ, lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo kho¶n môc vµ
ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, chi phÝ
s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c kho¶n môc:
- Chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ chi phÝ vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt kÕt
cÊu, vËt liÖu lu©n chuyÓn cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p, kh«ng bao
gåm chi phÝ vËt liÖu ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ m¸y thi c«ng.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng, c¸c
kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt lîng cña nh©n c«ng trù tiÕp x©y l¾p cÇn thiÕt ®Ó
hoµn chÝnh s¶n phÈm x©y l¾p, kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm c¸c kho¶n trÝch
BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n phÈm
x©y l¾p vµ chi phÝ tiÒn l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y
thi c«ng.
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ toµn bé chi phÝ sö dông xe, m¸y thi
cong phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p c«ng tr×nh bao gåm:
Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ söa ch÷a lín söa ch÷a thêng xuyªn
m¸y thi c«ng, chi phÝ nhiªn liÖu vµ ®éng lùc dïng cho m¸y thi c«ng vµ c¸c
kho¶n chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng chi phÝ di chuyÓn,
3
th¸o, l¾p m¸y thi c«ng. Kho¶n môc chi phÝ m¸y thi c«ng kh«ng bao gåm
kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn tiÒn l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn
m¸y….
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp khai th¸c ngoµi c¸c
kho¶n chi phÝ ph¸t sinh ë tæ ®éi, c«ng trêng x©y dùng bao gåm: l¬ng nh©n
viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c«ng nh©n ®iÒu
khiÓn m¸y thi c«ng, khÊu hao TSC§ dïng chung cho ho¹t ®éng cña tæ, ®éi vµ
chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña tæ, ®éi.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi ®èi tîng
chÞu chi phÝ:
- Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ chi phÝ liªn quan ®Õn tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ,
nh÷ng chi phÝ nµy ®îc kÕ to¸n c¨n cø vµo chøng tõ gèc ®Î tËp hîp cho tõng ®è
tîng chÞu chi phÝ.
- Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ;
nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng liªn quan
theo mét tiªu chuÈn thÝch hîp.
C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p
kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng mét c¸ch hîp lý.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt gåm 3 lo¹i:
- Chi phÝ cè ®Þnh: Lµ chi phÝ mµ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay
®æi vÒ khèi lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt hoÆc khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong
kú.
- Chi phÝ biÕn ®æi: Lµ nh÷ng thay ®æi vÒ tæng sè tû lÖ víi sù thay ®æi cña
møc ®é ho¹t ®éng, cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh chi phÝ
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp…
- Chi phÝ hçn hîp: Lµ chi phÝ gåm c¸c yÕu tè ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ ph©n
lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸hc nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c
qu¶n lý doanh nghiÖp, ph©n tÝch ®iÓm hoµ r¶i vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt
®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
Ngoµi ra c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trªn tuú thuéc vµo c¸c yªu cÇu
qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch kh¸c nhau, mèi
quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi quy tr×nh c«ng nghÖ, theo thÈm quyÒn vµ ra
quyÕt ®Þnh.
2.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
4
Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng lao
®éng vËt ho¸ vµ chi phÝ kh¸c biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®·
bá ra ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p, c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh theo
quy ®Þnh s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn
thµnh toµn bé, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt c¸ biÖt, mçi h¹ng
môc c«ng tr×nh, c«ng tr×nh hay khèi lîng x©y l¾p khi ®· hoµn thµnh ®Òu cã gi¸
riªng gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n vËt t, lao
®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt
mµ doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh.
2.2.1. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
* Gi¸ thµnh dù to¸n.
Do ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng x©y l¾p, thêi gian s¶n xuÊt thi c«ng dµi, mang
tÝnh chÊt ®¬n chiÕc nªn mçi c«ng tr×nh, mçi h¹ng môc c«ng tr×nh ®Òu ph¶i lËp
dù to¸n tríc khi s¶n xuÊt thi c«ng. Gi¸ thµnh dù to¸n lµ tæng chi phÝ dù to¸n
®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, gi¸ dù to¸n
®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt vµ ®¬n gi¸ cña nhµ ní.
Gi¸ dù to¸n lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ dù to¸n vµ phÇn l·i ®Þnh møc.
Gi¸ thµnh dù to¸n cña c«ng trinh, h¹ng môc c«ng tr×nh = Gi¸ trÞ dù to¸n
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh - L·i ®Þnh møc.
* Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu
kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp vÒ c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸, hiÖu ph¸p thi c«ng:
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh = Gi¸ thµnh dù
to¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh - Møc h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
* Gi¸ thµnh thùc tÕ.
Gi¸ thµnh thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn
bé chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p gåm chi phÝ ®Þnh møc, vît
®Þnh møc vµ kh«ng ®Þnh møc nh c¸c kho¶n béi chi, l·ng phÝ vÒ vËt t, lao ®éng
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¸p cña ®¬n vÞ ®îc phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh, gi¸
thµnh thùc tÕ ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p
thùc hiÖn trong kú.
Gi¸ thµnh khèi lîng x©y l¾p hoµn chØnh lµ gi¸ thµnh cña nh÷ng c«ng
tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh ®¶m b¶o kü thuËt ®óng chÊt lîng
thiÕt kÕ ®îc bªn chñ ®Çu t nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n. Chi tiªu nµy
cho phÐp ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c toµn diÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt thi c«ng mét c«ng
tr×nh,h¹ng môc c«ng tr×nh.
5
2.2.2. Quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
= + Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ
chÆt chÏ víi nhau, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ ®Ïa tËp hîp.
Tuy nhiªn gi÷a chóng cã sù kh¸c nhau vÒ ph¹m vi, quan hÖ vµ néi dung, do ®ã
cÇn ph¶i ph©n biÖt gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y
l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh theo mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý,
n¨m) mµ kh«ng tÝnh ®Õn sè chi phÝ cã liªn quan ®Õn sè s¶n phÈm ®· hoµn
thµnh hay cha. Ngîc l¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt
cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong thêi kú mµ
kh«ng xÐt ®Õn nã ®îc chi ra vµo thêi kú nµo. Trong gi¸ thµnh cña s¶n phÈm
s¶n xuÊt ra trong kú cã thÓ bao gåm c¶ nh÷ng chi phÝ ®· chi ra trong kú tríc
(hoÆc trong nhiÒu kú tríc) ®ång thêi chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ chi ra trong kú
nµy l¹i n»m trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kú sau.
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu lµ hao phÝ vÒ lao
®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ nhng trong chØ tiÒu gi¸ thµnh th× bao gåm nh÷ng
chØ tiªu g¾n víi s¶n phÈm hay khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh mµ kh«ng kÓ
®Õn viÖc chi phÝ ®ã ®· chi ra trong kú kinh doanh nµo. Nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p lµ nãi ®Õn chi phÝ x©y l¾p tÝnh cho mét khèi lîng x©y l¾p hoµn
thµnh bµn giao còng cã nghÜa lµ thõa nhËn chi phÝ x©y l¾p ®Ó t¹o ra khèi lîng
x©y l¾p ®ã cÇn chi phÝ x©y l¾p bá ra cha h¼n ®· hoµn toµn hîp lý vµ ®îc thõa
nhËn.
Nh vËy lµ cã sù kh¸c nhau song gi÷a gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi
quan hÖ mËt thiÕt víi nhau tµi liÖu h¹ch to¸n chi phÝ x©y l¾p lµ c¬ së ®Ó tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. NÕu nh x¸c ®Þnh viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y
l¾p lµ c«ng t¸c chñ yÕu trong h¹ch to¸n kÕ to¸n th× chi phÝ x©y l¾p cã t¸c dông
quyÕt ®Þnh ®Õn sù chÝnh x¸c cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
3. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
NhiÖm vô chñ yÕu cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp vµ
ph¬ng ph¸p cña kÕ to¸n theo tr×nh tù logic, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kiÓm tra c¸c
kh©u h¹ch to¸n nh tiÒn l¬ng, vËt liÖu, TSC§ … x¸c ®Þnh sè liÖu cÇn thiÕt cho
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Cô thÓ
ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
6
- Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ kÞp thêi toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ
ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n.
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vËt t lao ®éng, chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n
chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, c¸c chi phÝ ngoµi kÕ ho¹ch trong thi c«ng.
- TÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ kÞp gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
- KiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp theo
tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, v¹ch ra kh¶ n¨ng vµ c¸c biÖn ph¸p h¹
gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi lîng c«ng t¸c
x©y dùng ®· hoµn thµnh. §Þnh kú kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ khèi lîng thi c«ng dë
dang theo nguyªn t¾c quy ®Þnh.
§¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng, ®éi x©y dùng … trong tõng
thêi kú nh»m phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp.
7
4. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
4.1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ.
4.1.1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ
§èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ c¸c chi phÝ
s¶n xuÊt ph¸t sinh ®îc tËp hîp nh»m ®¸p øng nhu cÇu kiÓm tra, gi¸m s¸t chi
phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh
®óng ®¾n ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm
cña tõng c«ng tr×nh thi c«ng vµ ®¸p øng ®îc yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp
míi t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó tæ chøc c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
x©y l¾p cÇu ph¶i dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
- §Æc ®iÓm tæ chøc thi c«ng cña doanh nghiÖp
- Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt ra s¶n phÈm x©y l¾p
- §Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ
- Yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp
Dùa vµo nh÷ng vÊn ®Ò trªn, ®èi tîng kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng ®éi c«ng tr×nh,
hay môc c«ng tr×nh…
* Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
V× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt nhiÒu vµ kh¸c nhau do ®ã h×nh
thµnh c¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau. Th«ng thêng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn theo 2
ph¬ng ph¸p chñ yÕu:
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ nµo th× tËp hîp trùc tiÕp theo ®èi tîng ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m
b¶o tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho ®èi tîng mét c¸ch chÝnh x¸c, cung cÊp sè
liÖu chÝnh x¸c cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng
tr×nh vµ cã t¸c dông t¨ng cêng kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ®èi
tîng ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy víi c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu ph¶i thùc hiÖn
chÆt chÏ, ph¶n ¸nh ghi chÐp cô thÓ râ rµng chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng
chÞu chi phÝ.
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ gi¸n tiÕp.
Theo ph¬ng ph¸p nµy chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ch to¸n ban ®Çu kh«ng thÓ ghi chÐp riªng cho tõng
®èi tîng ph¶i lùa chän ph¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi tîng
8
tËp hîp chi phÝ, ¸p dông ph¬ng ph¸p chi phÝ gi¸n tiÕp ®îc tiÕn hµnh theo c¸c
bíc sau.
+ TËp hîp chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng.
+ X¸c ®Þnh hÖ sã ph©n bæ trªn c¬ së tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý theo
c«ng thøc.
HÖ sè ph©n bæ =
+ X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
Chi phÝ s¶n xuÊt
Tæng tiªu thøc
HÖ sè
cña tõng ®èi tîng tËp hîp = ph©n bæ cña ®èi tîng x ph©n bæ
chi phÝ
tËp hîp chi phÝ
¸p dông ph¬ng ph¸p nµy tÝnh chÝnh x¸c phô thuéc vµo viÖc lùa chän
tiªu chuÈn ph©n bè, do ®ã kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, tr×nh ®é, yªu cÇu qu¶n lý vµ ®Æc ®iÓm chi phÝ ®Ó lùa chän.
4.1.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc do doanh nghiÖp
s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn
bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, nã cã ý nghÜa quan träng lµ c¨n cø ®Ó
kÕ to¸n më c¸i b¶ng chi tiÕt tÝnh gi¸ thµnh vµ tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh theo tõng
®èi tîng phôc vô cho viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸
thµnh.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i dùa vµo c¬ së ®Æc ®iÓm s¶n
xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ quy
tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp x©y l¾p víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt x©y
l¾p ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh hoÆc tõng khèi lîng c«ng nghÖ x©y l¾p cã thiÕt kÕ
riªng (dù to¸n riªng)
* Kú tÝnh gi¸thµnh.
Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú ph©n bæ kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn ph¶i tiÕn
hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh
kú tÝnh gi¸thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, chu kú s¶n xuÊt
s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, chu kú tÝnh gi¸ thµnh
®îc x¸c ®Þnh nh sau:
- NÕu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn
thµnh hoÆc theo ®¬n ®Æt hµng th× thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh hoÆc ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh.
9
- NÕu ®èi tîng gi¸ thµnh lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc quy ®Þnh thanh
to¸n theo giai ®o¹n x©y dùng th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ theo giai ®o¹n x©y dùng
hoµn thµnh.
- NÕu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ nh÷ng h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc thanh
to¸n ®Þnh kú theo khèi lîng tõng lo¹i c«ng viÖc trªn c¬ së gi¸ dù to¸n thi kú
tÝnh gi¸ thµnh lµ theo th¸ng (quý)
4.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ®èi täng tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi÷a ®èi tîng tÝnh gi¸ vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã sù kh¸c nhau v×
vËy cÇn ph¶i ph©n biÖt 2 vÊn ®Ò nµy, nÕu kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh víi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®èi
tîng mét c¸ch ®óng ®¾n môc ®Ých vµ giíi h¹n c«ng viÖc kiÓm tra c¸c chi phÝ
s¶n xuÊt theo n¬i ph¸t sinh vµ theo c«ng dông cña c¸c chi phÝ. MÆt kh¸c còng
kh«ng cho phÐp thùc hiÖn kiÓm tra s¶n xuÊt nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh, ph¸t hiÖn
nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong s¶n xuÊt, v¹ch ra ph¬ng híng phÊn ®Êu gi¶m
chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ lµ c¨n cø kÕ to¸n më c¸c tµi
kho¶n, sæ chi tiÕt, tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu, tËp hîp tµi liÖu chi phÝ
s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng vµ viÖc x¸c ®Þnh ®èi tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ
to¸n lËp c¸c b¶ng biÓu chi tiÕt tÝnh gi¸ thµnh vµ tæ chøc c«ng t¸c gi¸ thµnh
theo tõng ®èi tîng.
Gi÷a ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh l¹i
cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vÒ b¶n chÊt, chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n
®Ó tËp hîp ®îc trong kú lµ c¬ së, c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
4.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p.
4.2.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
§Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ
nh phiÕu xuÊt kho, phiÕu xuÊt kho, phiÕu xuÊt vËt t, theo h¹n møc, b¶ng ph©n
bæ ®· giao cèt pha. KÕ to¸n ph¶n ¸nh trùc tiÕp trªn tµi kho¶n 621 "chi phÝ
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp". Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn
vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
- KÕt cÊu tµi kho¶n 621.
Bªn nî: TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL ®a vµo sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y
l¾p trong kú h¹ch to¸n.
Bªn Cã:
+ TrÞ gi¸ NVL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho
10
+ KÕt chuyÓn, ph©n bæ trÞ gi¸ NVL thùc tÕ sö dông cho ho¹t ®éng x©y
l¾p trong kú vµo TK 154 "chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang".
TK nµy cuèi kú kh«ng cã sè d
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ
Khi xuÊt kho NVL dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p ghi
Nî TK 621 "Chi phÝ NVL trùc tiÕp"
Cã TK 152 "nguyªn liÖu, vËt liÖu"
Trêng hîp mua NVL ®a th¼ng vµo sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y
l¾p.
§èi víi ®¬n vÞ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ ghi.
Nî TK 621 "Chi phÝ NVL trùc tiÕp" gi¸ cha thuÕ.
Nî TK 133 "ThuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ"
Cã TK 111, 112, 331, gi¸ cha thanh to¸n.
§èi víi ®¬n vÞ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ghi.
Nî TK 621 "chi phÝ NVL trùc tiÕp"
Cã TK 111, 112, 331 gi¸ thanh to¸n
Trêng hîp chi phÝ lµ ®· giao, cèp pha khi xuÊt kho chia vµo sö dông cho
ho¹t ®éng x©y l¾p ghi.
Nî TK 142: "Chi phÝ tr¶ tríc"
Cã TK 153 "C«ng cô, dông cô"
Cuèi th¸ng c¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ gi¸o, cèp pha cho tõng c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh ghi.
Nî TK 621 "Chi phÝ NVL trùc tiÕp"
Cã TK 142 "chi phÝ tr¶ tríc
Cuèi kú kiÓm kª x¸c ®Þnh NVL dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho ghi
Nî TK 152 "nguyªn liÖu, vËt liÖu"
Cã TK 621 "Chi phÝ NVL thùc tÕ sö dông cho tõng ®èi tîng.
Cuèi kú tÝnh to¸n x¸c ®Þnh NVL thùc tÕ sö dông cho tõng ®èi tîng.
= + - Khi ®ã kÕ to¸n ghi.
Nî TK 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang"
Cã TK 621 "Chi phÝ NVL trùc tiÕp"
4.2.2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i
tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p nh: tiÒn l¬ng tiÒn c«ng, c¸c kho¶n
11
phô cÊp gåm l¬ng cña c«ng nh©n trong danh s¸ch vµ c¶ tiÒn thu lao ®éng bªn
ngoµi.
TKSD 622 "chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp"
- KÕt cÊu cña TK 622
Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng
bao gåm tiÒn l¬ng lao ®éng (ë ho¹t ®éng x©y l¾p bao gåm c¸c kho¶n trÝch tiÒn
l¬ng vÒ BHXH, BHYT, KPC§)
Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo bªn nî TK 154 "Chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang"
TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n.
C¨n cø vµo b¶ng tÝnh l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp
s¶n xuÊt x©y l¾p ghi.
TK 622 "Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp"
Cã TK 334 "ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn"
Cã TK 331 " ph¶i tr¶ ngêi b¸n"
Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ghi.
Nî TK 154 " Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang"
Cã TK 622 "chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp"
4.2.3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ho¹t ®éng x©y l¾p ngoµi c¸c chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp.
§Ó tËp hîp chi phÝ vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông
TK 627 "chi phÝ s¶n xuÊt chung"
- KÕt cÊu TK 627
- Bªn Nî " C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ë qu¸ tr×nh thi c«ng ph¸t sinh
trong kú.
Bªn Cã:
+ C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung ë qu¸ tr×nh thi c«ng
+ KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho qu¸ tr×nh thi c«ng vµo bªn nî
TK 154.
TK 627 kh«ng cã sè d vµ cã 6 TK cÊp 2.
TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ®éi x©y dùng
TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu
TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
12
TK 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ
C¨n cø vµo b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn qu¶n lý ®éi thi
c«ng vµ c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, ghi.
Nî TK 627 (6271) " Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, bé phËn"
Cã TK 334 " Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn"
Ki trÝch c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, nhana
viªn qu¶n lý ®éi, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 627 ( 6271): " Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, bé phËn"
Cã TK 338 ( 3382, 3383, 3384) " C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c"
C¨n cø phiÕu xuÊt kho vËt liÖu ë tæ ®éi x©y l¾p ghi:
Nî TK 627 ( 6272) "Chi phÝ vËt liÖu"
Cã TK 152 "Nguyªn liÖu, vËt liÖu"
Khi xuÊt c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt sö dông ë tæ ®éi ghi:
Nî TK 627 ( 6273) " Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt"
Cã TK 152 "c«ng cô dông cô"
Khi tÝnh khÊu hao TSC§ dïng ë tæ ®éi x©y dùng, m¸y thi c«ng ghi.
Nî TK 627 ( 6274) "Chi phÝ khÊu hao TSC§"
Cã TK 214 "Hao mßn TSC§"
Khi tÝnh dÞch vô mua ngoµi sö dông ë tæ ®éi x©y dùng vµ chi phÝ liªn
quan ®Õn sö dông m¸y thi c«ng (söa ch÷a, ®iÖn níc…) ghi.
Nî TK 627 ( 6277) " Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi"
Nî TK 133 ( 1331) "ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ"
Cã TK 111, 112, 331.
Khi ph¸t sinh chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ë tæ ®éi x©y dùng ghi.
Nî TK 627 (6278) " chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn"
Cã TK 111, 112.
C¨n cø chi phÝ s¶n xuÊt chung tËp hîp cuèi kú kÕ to¸n ph©n bæ, kÕt
chuyÓn cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tuú theo tõng doanh nghiÖp
cã thÓ ph©n bæ theo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, ph©n bæ theo ®Þnh møc chi phÝ
s¶n xuÊt chung.
= x
KÕ to¸n ghi:
13
Nî TK 154 " Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang"
Cã TK 627 "Chi phÝ s¶n xuÊt chung"
4.2.4. KÕ to¸n c¸c kho¶n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt x©y l¾p.
ThiÖt h¹i trong ho¹t ®éng x©y l¾p gåm:
- ThiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i, khi khèi lîng x©y l¾p kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng, quy c¸ch, mÉu m· thiÕt kÕ hoÆc ®¬n vÞ chñ ®Çu t thay ®æi thiÕt kÕ, chi
phÝ thiÖt h¹i gåm: tiÒn c«ng ph¸ dì c¸c khèi lîng x©y l¾p bÞ háng vµ c¸c
kho¶n chi phÝ vËt liÖu nh©n c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c ph¶i chi ®Ó lµm h¹ khèi lîng x©y l¾p bÞ háng ph¶i ph¸ ®i.
- ThiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt do nguyªn nh©n bÊt thêng nh: Khi bÞ ma giã
b·o lôt, h¶o ho¹n… c«ng nh©n ph¶i ngõng s¶n xuÊt. Chi phÝ thiÖt h¹i bao gåm
c¸c kho¶n chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt do
nguyªn nh©n bÊt thêng (l¬ng khÊu hao…) víi nh÷ng kho¶n chi phÝ theo dù
kiÕn, kÕ to¸n theo dâi trªn TK 335 "chi phÝ ph¶i tr¶" vµ ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh
s¶n phÈm trong trêng hîp ngõng s¶n xuÊt bÊt thêng do kh«ng ®îc chÊp nhËnh
nÕu mäi thÞet h¹i ph¶i ®îc theo dâi riªng. Mäi chi phÝ vÒ thiÖt h¹i do ngõng
s¶n xuÊt cuèi kú sau khi trõ ®i phÇn thu håi (nÕu do ®îc båi thêng), gi¸ trÞ
thiÖt h¹i thËt sÏ ®îc trõ vµo thu nhËp nh kho¶n chi phÝ thêi kú.
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ:
§èi víi thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt trong kÕ ho¹ch, kÕ to¸n tiÕn hµnh
tËp hîp c¸c chi phÝ ph¸t sinh ghi.
Nî TK 335 "chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh khi ngõng s¶n xuÊt"
Cã TK 152, 214, 334.
Ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú ghi:
Nî TK 627 " Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang" (chi tiÕt)
Cã TK 335 "trÝch tríc chi phÝ vÒ ngõng s¶n xuÊt trong kÕ ho¹ch"
Cuèi kÕt chuyÓn vµo bªn nî TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
kú, ghi:
Nî TK 154 " chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang" (chi tiÕt).
Cã TK 335 "chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú"
§èi víi thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt ngoµi kÕ ho¹ch, kÕ to¸n ghi gi¶ hci
phÝ cã thÓ x¶y ra c¸c trêng hîp sau:
NÕu thiÖt h¹i do chñ ®Çu t g©y ra (thay ®æi thiÕt kÕ) th× sè thiÖt ®ã do
®¬n vÞ chñ ®Çu t chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng.
Nî TK 131 " Sè båi thêng thiÖt h¹i ph¶i thu cña chñ ®Çu t"
14
Cã TK 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang" (chi tiÕt)
NÕu thiÖt h¹i do c¸ nh©n g©y ra ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng vËt chÊt
ghi:
Nî TK 334 " Trõ vµo l¬ng"
Nî TK 138 " Sè ph¶i thu"
Cã TK 154 "chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang"
NÕu thiÖt h¹i do chñ doanh nghiÖp g©y ga nh sö dông kh«ng ®óng
chñng lo¹i vËt liÖu, kh«ng ®óng thiÕt kÕ ghi
Nî TK 821 "Chi phÝ bÊt thêng"
Cã TK 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang"
Gi¸ trÞ vËt liÖu thu håi (nÕu cã) ghi
Nî TK 152 "Gi¸ trÞ vËt liÖu thu håi"
Cã TK 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang" (chi tiÕt)
15
4.2.5. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p, chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh ®îc
tËp hîp theo tõng kho¶n môc chi phÝ. Cuèi kú kÕ to¸n ph¶i tæng hîp toµn bé
chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó tæng
hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó
tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p kÕ to¸n sö dông TK 154 "Chi phÝ SXKD dë
dang". TK nµy dïng h¹ch to¸n vµ tËp hîp chii phÝ SXKD phôc vô cho viÖc
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, s¶n phÈm c«ng nghiÖp, dÞch vô lao vô trong
doanh nghiÖp x©y l¾p ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn trong h¹ch
to¸n hµng tån kho.
TK 154 ®îc më chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
- Néi dung kÕtcÊu TK 154
Bªn Nî
+ C¸c chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n
xuÊt chung ph¸t sinh trong kú liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p c«ng
tr×nh.
+ Gi¸ thµnh x©y l¾p cña nhµ thÇu phô hoµn thµnh bµn giao cho nhµ thÇu
chÝnh cha ®îc x¸c ®Þnh tiªu thô trong kú.
Bªn Cã: Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao.
Sè d bªn Nî: Chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú
TK 154 cã 4 tµi kho¶n cÊp 2
TK 1541: X©y l¾p
TK 1542: S¶n phÈm kh¸c
TK 1543: DÞch vô
TK 1544: Chi phÝ b¶o hµnh x©y l¾p
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ
Cuèi kú c¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ chi phÝ NVL trùc tiÕp cho tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ghi:
Nî TK 154: "Chi phÝ SXKD dë dang"
Cã TK 622 "Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp"
Cuèi kú c¨n cø vµo chi phÝ SXC ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh:
Nî TK 154 "Chi phÝ SXKD dë dang"
Cã TK 627 "Chi phÝ SXC"
Cuèi kú c¨n cø vµo gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
hoµn thµnh bµn giao ghi:
16
Nî TK 632 "Gi¸ vèn hµng b¸n"
Cã TK 154 "Chi phÝ SXKD dë dang"
NÕu c«ng tr×nh hoµn thµnh chê b¸n hoÆc cha bµn giao ghi:
Nî TK 155 "Thµnh phÇn"
Cã TK 154 "Chi phÝ SXKD dë dang"
4.2.6. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn
kho¸n s¶n phÈm
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p ph¬ng thøc thanh to¸n kho¸n s¶n phÈm x©y
l¾p cho c¸c ®¬n vÞ c¬ së, c¸c tæ ®éi thi c«ng lµ ph¬ng thøc qu¶n lý thÝch hîp
víi c¬ chÕ thÞ trêng. Nã g¾n lîi Ých vËt chÊt cña ngêi lao ®éng, tæ ®éi víi khèi
lîng, chÊt lîng s¶n phÈm còng nh tiÕn ®é thi c«ng cña c«ng tr×nh, ®ång thêi
më réng quyÒn tù chñ vÒ h¹ch to¸n kinh doanh, lùa chän ph¬ng ph¸p tæ chøc
lao ®éng, tæ chøc thi c«ng, ph¸t huy kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña tõng tæ ®éi.
ViÖc kho¸n s¶n phÈm x©y l¾p cho c¸c tæ ®éi thi c«ng ®îc tiÕn hµnh theo
2 ph¬ng thøc:
- Kho¸n gän c«ng tr×nh - h¹ng môc c«ng tr×nh
- Kho¸n kho¶n môc chi phÝ
Thùc hiÖn ph¬ng thøc kho¸n s¶n phÈm x©y l¾p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
®îc thùc hiÖn nh sau:
* Trêng hîp kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
- KÕ to¸n ë ®¬n vÞ nhËn kho¸n
+ NhËn tiÒn, vËt t do ®¬n vÞ giao kho¸n øng
Nî TK 111, 112, 152
Cã TK 336
+ Mua vËt t vÒ nhËp kho: Nî TK 152, 153
Nî TK 133
Cã TK 111, 112, 331
+ XuÊt kho vËt t ®a vµo s¶n xuÊt, thi c«ng
Nî TK 621
Cã TK 152
+ MuaNVL chuyÓn th¼ng vµo s¶n xuÊt thi c«ng
Nî TK 621
Nî TK 133
Cã TK 111, 112, 331
+ Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ NVL
Nî TK 154
Cã TK 621
17
+ TÝnh l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
Nî TK 622
Cã TK 334
+ NÕu ®¬n vÞ thuª lao ®éng bªn ngoµi
Nî TK 622
Cã TK 111
+ Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Nî TK 154
Cã TK 622
+ Chi phÝ thuéc chi phÝ SXC:
Nî TK 627
Cã TK liªn quan (111, 112, 331…)
Cuèi kú c¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ chi phÝ SXC theo tõng c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh, kÕ to¸n tiÕn hµnh kÕt chuyÓn chi phÝ SXC.
Nî TK 154
Cã TK 627
+ Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao cho bªn giao kho¸n
Nî TK 336
Cã TK 152
Cã TK 333
+ Gi¸ thµnh thùc tÐ c«ng tr×nh bµn giao:
Nî TK 632
Cã TK 154
- KÕ to¸n ë ®¬n vÞ giao kho¸n
øng vËt t tiÒn vèn cho c¸c ®¬n vÞ giao kho¸n
Nî TK 136
Cã TK 111, 112, 152
Ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ théc néi dung chi phÝ qu¶n lý
Nî TK 642
Cã TK liªn quan
NhËn c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh do bªn nhËn kho¸n
bµn giao.
Nî TK 154
Nî TK 632
Nî TK 133
Cã TK 136
Khi thanh to¸n cho bªn nhËn kho¸n
18
Nî TK 136
Cã TK 111, 112
* Trêng hîp kho¸n kho¶n môc chi phÝ
- KÕ to¸n ë ®¬n vÞ nhËn kho¸n
T¹m øng vËt t tiÒn vèn cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n
Nî TK 141
Cã TK 111, 112
NhËn b¶ng quyÕt to¸n t¹m øng vÒ gi¸ trÞ khèi lîng x©y l¾p ®· hoµn
thµnh bµn giao:
Nî TK 621, 622, 627
Nî TK 133
Cã TK 141
NÕu t¹m øng thiÕu, kÕ to¸n ph¶i thanh to¸n nèt sè thiÕu
Nî TK 141
Cã TK 111, 112
NÕu t¹m øng thõa, kÕ to¸n thu håi sè t¹m øng thõa
Nî TK 111, 112
Cã TK 141
4.2.7. Tæ chøc sæ s¸ch kÕ to¸n
Sæ kÕ to¸n ghi chÐp, tËp hîp chi phÝ gåm 2 sæ kÕ to¸n:
- Sæ kÕ to¸n phôc vô cho kÕ to¸n tµi chÝnh lµ sæ kÕ to¸n tæng hîp, tuú
theo h×nh thøc kÕ to¸n mµ mçi doanh nghiÖp x©y l¾p ¸p dông ®Ó t¹o ra hÖ
thèng c¬ së kÕ to¸n phï hîp vÒ h×nh thøc, sæ nµo còng ®Òu cã sæ c¸i c¸c tµi
kho¶n tæng hîp, mçi tµi kho¶n kÕ to¸n tµi chÝnh ®Òu më mét sæ c¸i. Víi kÕ
to¸n tæng hîp vÒ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p th× kÕ to¸n më sæ tæng hîp cña TK
154 ®Ó tæng hîp toµn bé chi phÝ x©y l¾p vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao ®ång thêi ph¶i më sæ chi
tiÕt ®Ó theo dâi chi phÝ vµ gi¸ thµnh theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
cã lËp dù to¸n riªng.
- Sæ kÕ to¸n phôc vô cho kÕ to¸n qu¶n trÞ vÒ x©y l¾p tuú theo yªu cÇu
qu¶n lý cô thÓ vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh mµ kÕ to¸n chi phÝ më
sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó tËp hîp chi phÝ theo ®èi tîng:
VÒ tr×nh tù tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ x©y l¾p, kÕ to¸n tiÕn hµnh theo
ph¬ng ph¸p mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän, tuú theo tõng m« h×nh doanh
nghiÖp mµ kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông theo h×nh thøc sau:
+ NhËt ký chung
+ Chøng tõ ghi sæ
19
+ NhËt ký sæ c¸i
+ NhËt ký chøng tõ
4.3. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm x©y l¾p dë dang
S¶n phÈm x©y l¾p dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc x©y l¾p cßn
®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p cha ®¹t tíi ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý ®·
quy ®Þnh hoÆc ®· hoµn thµnh nhng cha ®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh ®Ó bµn giao.
§¸nh gi¸ s¶n phÈm x©y l¾p dë dang lµ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ
mµ s¶n phÈm dë dang ph¶i chÞu, viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang hîp lý,
chÝnh x¸c lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc
cña gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh bµn giao.
Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang tuú
thuéc vµo ph¬ng thøc thanh to¸n khèi lîng x©y l¾p gi÷a doanh nghiÖp x©y l¾p
víi ngêi giao thÇu. NÕu quy ®Þnh thanh to¸n s¶n phÈm x©y dùng sau khi hoµn
thµnh toµn bé th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang lµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p tõ
khi khëi c«ng ®Õn thêi ®iÓm kiÓm kª ®¸nh gi¸. NÕu quy ®Þnh thanh to¸n s¶n
phÈm x©y dùng hoµn thµnh theo giai ®o¹n x©y dùng th× s¶n phÈm dë dang lµ
khèi lîng s¶n phÈm x©y l¾p cha ®¹t tíi ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý ®· quy
®Þnh.
Víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë
dang cuèi kú ®îc tiÕn hµnh nh sau:
- Cuèi kú kiÓm kª x¸c ®Þnh khèi lîng x©y l¾p dë dang vµ møc ®é hoµn
thµnh.
- C¨n cø vµo dù to¸n x¸c ®Þnh gi¸ dù to¸n cña khèi lîng x©y l¾p dë dang
theo møc ®é hoµn thµnh.
- TÝnh chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p dë dang.
Chi phÝ cña s¶n phÈm + Chi phÝ ph¸t
Gi¸ dù
Chi phÝ cña s¶n =
dë dang ®Çu kú
sinh trong kú x to¸n cña
phÈm dë dang
giai ®o¹n
Gi¸ dù to¸n cña
Gi¸
dù
to¸n
cña
giai
cuèi kú
x©y l¾p
®o¹n x©y
®o¹n x©y l¾p hoµn
+ giai
dë
dang
l¾p
dë
dang
thµnh
cuèi kú
cuèi kú
4.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ c¸ch thøc, ph¬ng ph¸p
sö dông ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc
khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ®· tËp hîp
cña kÕ to¸n theo c¸c kho¶n môc chi phÝ ®· quy ®Þnh.
20
- Xem thêm -