Tài liệu Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần giống bò sữa mộc châu

Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi môc lôc Danh môc ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t LêI Më §ÇU Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm......................................................... 1.1. Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt....................................... 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt....................................................... 1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.............................................................. 1.1.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ho¹t ®éng vµ c«ng dông kinh tÕ....................................................................................... 1.1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ................................................................................ 1.1.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra................................................................ 1.1.4. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt............................................ 1.1.4.1. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp......................................... 1.1.4.2. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp...................... 1.1.5. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹i Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.......................................... 1.1.5.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.................................. 1.1.5.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.......................................... 1.1.5.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung................................................. 1.1.6. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú............................................................................ 1.1.7. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.................................... 1.1.7.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp................................................................................... 1.1.7.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng...................................................................... 1.1.7.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc ................................................................................................ 1.2. KÕ to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm.................................................................. 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm............................................... 1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm...................................................... Hå ThÞ H¬ng Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi 1.2.3. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh................................. 1.2.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.......................................... 1.2.4.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ( ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n)......................... 1.2.4.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng......................... 1.2.4.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lo¹i trõ chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô................................................................................ 1.2.4.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè..................................... 1.2.4.5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ....................................... 1.2.4.6. Ph¬ng ph¸p gi¸ thµnh ph©n bíc.............................................. 1.2.4.6.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm......................................................................... 1.2.4.6.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm................................................................ Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn gièng bß s÷a méc ch©u....................................................................... 2.1. Tæng quan vÒ C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u...................... 2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u.............................................................. 2.1.2. NhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh.................................................... 2.1.3. §Æc ®iÓm tæ chøc, qu¶n lý........................................................... 2.1.4. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n cña C«ng ty......................... 2.1.5. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty trong hai n¨m 2006 – 2007................................................................................ 2.1.5.1. T×nh h×nh tµi s¶n vµ nguån vèn cña C«ng ty ( Xem ë phÇn phô lôc – biÓu sè 01)............................................................ 2.1.5.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty trong hai n¨m 2006-2007.............................................................................. 2.2. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u............................ 2.2.1. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña C«ng ty ....................................................................................................... Hå ThÞ H¬ng Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi 2.2.1.1. §Æc ®iÓm qu¶n lý vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cña C«ng ty................................................................................... 2.2.1.2. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u......................................................... 2.2.1.3. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ t¹i C«ng ty.................................. 2.2.1.3.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp......................... 2.2.1.3.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp................................. 2.2.1.3.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung........................................ 2.2.1.3.3.1. KÕ to¸n chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng............................ 2.2.1.3.3.2. KÕ to¸n chi phÝ vËt liÖu................................................. 2.2.1.4. KÕ to¸n ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u......................................................... 2.2.2. KÕ to¸n tËp hîp tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty................ 2.2.2.1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty......................................... 2.2.2.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh....................................................... 2.2.3. §¸nh gi¸ s¬ bé vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty....... Ch¬ng 3: Mét sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn gièng bß s÷a méc ch©u.............................................................................. 3.1. NhËn xÐt chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u. ............................................................................................................. 3.1.1 ¦u ®iÓm cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u..................................................................................... 3.1.2 Mét sè h¹n chÕ cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u..................................................................................... 3.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u............................................................................................ Hå ThÞ H¬ng Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o phô lôc Hå ThÞ H¬ng Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi Danh môc ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t  CPSX: Chi phÝ s¶n xuÊt  NVL: Nguyªn vËt liÖu  TSC§: Tµi s¶n cè ®Þnh  BHXH: B¶o hiÓm x· héi  BHYT: B¶o hiÓm y tÕ  KPC§: kinh phÝ c«ng ®oµn  TK: Tµi kho¶n  CPNVLTT: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp  CPNCTT: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp  CPSXC: Chi phÝ s¶n xuÊt chung  SPDD: S¶n phÈm dë dang  CPBH: Chi phÝ b¸n hµng  CPQLDN: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp  NN&PTNT: N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n  XDCB: X©y dùng c¬ b¶n  TSNH: Tµi s¶n ng¾n h¹n  TSDH: Tµi s¶n dµi h¹n  CNTTSX: C«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt  VAT: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng Hå ThÞ H¬ng Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi LêI Më §ÇU Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tù do c¹nh tranh nh hiÖn nay, mäi c¸ nh©n, tæ chøc ®Òu cã môc tiªu hµng ®Çu lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy Doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi nhiÒu biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, qu¶ng b¸ mÉu m· réng r·i, n©ng cao hiÖu qu¶ tiªu thô. S¶n phÈm ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn sÏ t¹o ra uy tÝn cña Doanh nghiÖp, më réng thÞ trêng lµm t¨ng doanh thu, t¨ng tèc ®é quay vßng cña ®ång vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông nhiÒu c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ kh¸c nhau vµ mét trong sè ®ã lµ KÕ to¸n. KÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý s¾c bÐn bëi nã lµ khoa häc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp toµn bé th«ng tin vÒ tµi s¶n, sù vËn ®éng cña tµi s¶n vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®ã. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét bé phËn quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n cña Doanh nghiÖp, cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o Doanh nghiÖp tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ thùc hiÖn cña ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ ®Ó cã thÓ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý. XuÊt ph¸t tõ vai trß quan träng ®ã, qua qu¸ tr×nh tiÕp cËn víi thùc tiÔn t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u” ®Ó lµm luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. Trªn c¬ së ®ã ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n t¹i C«ng ty. Bµi luËn v¨n cña Em ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn ®îc chia lµm 3 ch¬ng chÝnh: Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u. Ch¬ng 3: Mét sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u. Trong thêi gian võa qua Em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c ThÇy, C« trong khoa KÕ to¸n. §Æc biÖt lµ sù híng dÉn trùc tiÕp cña ThÇy gi¸o: Gi¸o s – TiÕn sÜ L¬ng Träng Yªm, cïng víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c C«, Chó trong phßng KÕ to¸n C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u, sù cè g¾ng cña b¶n th©n Em ®· hoµn thµnh bµi luËn v¨n cña m×nh. Tuy nhiªn do tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn nh÷ng vÊn ®Ò trong thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty nªn bµi viÕt cña Em kh«ng tr¸nh khái Hå ThÞ H¬ng Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi thiÕu sãt. V× vËy, Em rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ThÇy, C« gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó Em cã thÓ hiÓu vÊn ®Ò s©u s¾c vµ ®óng ®¾n h¬n phôc vô cho qu¸ tr×nh häc tËp vµ c«ng t¸c sau nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Méc Ch©u, ngµy th¸ng n¨m 2009 Sinh viªn thùc hiÖn Hå ThÞ H¬ng Hå ThÞ H¬ng Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi Ch¬ng 1 Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1. Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt BÊt cø mét Doanh nghiÖp nµo khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè ®ã lµ: T liÖu lao ®«ng, lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. Sù tham gia cña 3 yÕu tè trªn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ t¬ng øng. C¸c chi phÝ nµy ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. VËy “ Chi phÝ s¶n xuÊt cña mét Doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt hãa vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ Doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm trong mét thêi lú nhÊt ®Þnh”. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh cã tÝnh chÊt thêng xuyªn vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. 1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt cña Doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, ®Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý h¹ch to¸n, kiÓm tra chi phÝ vµ phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh thêng ®îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc thÝch hîp. 1.1.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ho¹t ®éng vµ c«ng dông kinh tÕ Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp vµo viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt theo quy ®Þnh. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý vµ phôc vô cho s¶n xuÊt chung t¹i c¸c bé phËn ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt. CPSXC bao gåm c¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt sau: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ dông cô ®å dïng v¨n phßng, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. Ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc trªn sÏ gióp cho Doanh nghiÖp cã c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §ång thêi c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cña chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña sù biÕn ®éng tõng kho¶n môc chi phÝ ®èi víi toµn bé gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn viÖc ph©n lo¹i nµy kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh mµ cã thÓ thay ®æi phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña Doanh nghiÖp. 1.1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, toµn bé chi phÝ ®îc chia ra c¸c yÕu tè sau: Hå ThÞ H¬ng 1 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi - YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ NVL chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô … sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh. - YÕu tè chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm c¸c kho¶n vÒ chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn chøc. - YÕu tè chi phÝ khÊu hao TSC§: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. - YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh. - YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Chi phÝ cña Doanh nghiÖp ®îc ph©n lo¹i theo tiªu thøc trªn sÏ gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý biÕt ®îc néi dung, kÕt cÊu, tû träng cña tõng lo¹i chi phÝ trong toµn bé chi phÝ ®· dïng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nã lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ®Þnh møc, lËp dù to¸n chi phÝ cho kú sau, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh, thu thËp d÷ liÖu thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh phôc vô cho yªu cÇu th«ng tin vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. 1.1.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh: - Chi phÝ bÊt biÕn (chi phÝ cè ®Þnh): Lµ nh÷ng chi phÝ cã tÝnh chÊt æn ®Þnh so víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt. Tuy vËy, sù æn ®Þnh nµy cã giíi h¹n nhÊt ®Þnh, tøc lµ khi cã sù thay ®æi lín vÒ quy m« s¶n xuÊt sÏ cã sù thay ®æi vÒ c¸c chi phÝ cè ®Þnh. - Chi phÝ kh¶ biÕn (chi phÝ biÕn ®æi): Lµ c¸c chi phÝ thay ®æi vÒ lîng theo mèi quan hÖ tû lÖ thuËn víi khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú. - Chi phÝ hçn hîp: Lµ nh÷ng chi phÝ võa mang tÝnh chÊt cña ®Þnh phÝ võa mang tÝnh chÊt cña biÕn phÝ. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc trªn cã ý nghÜa lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, lËp dù to¸n chi phÝ cho kú t¬ng lai th«ng qua viÖc xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ®îc víi chi phÝ bá ra, c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ t×m ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp víi tõng lo¹i chi phÝ ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng s¶n phÈm thÝch hîp ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Tãm l¹i, ph©n lo¹i CPSX lµ mét viÖc lµm tÊt yÕu trong doanh nghiÖp s¶n Hå ThÞ H¬ng 2 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi xuÊt. Th«ng qua viÖc ph©n lo¹i chi phÝ, c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ xem xÐt kÕt cÊu CPSX vµ xu híng thay ®æi kÕt cÊu CPSX tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh hîp lý nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1.3. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX lµ ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ kh©u ®Çu tiªn ®èi víi c«ng t¸c tËp hîp CPSX, nÕu x¸c ®Þnh hîp lý, khoa häc th× c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ sÏ hÖ thèng vµ hiÖu qu¶ h¬n. Khi x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX, c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i c¨n cø vµo: + Môc ®Ých sö dông cña chi phÝ + §Æc ®iÓm tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh + Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt + Lo¹i h×nh s¶n xuÊt + Kh¶ n¨ng tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý cña Doanh nghiÖp Tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ mµ ®èi tîng kÕ to¸n CPSX trong c¸c Doanh nghiÖp cã thÓ lµ: - Tõng s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng. - Tõng ph©n xëng, giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt - Toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, toµn Doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX cã vai trß quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý CPSX t¹i Doanh nghiÖp. §èi tîng kÕ to¸n CPSX ®îc x¸c ®Þnh hîp lý, khoa häc sÏ lµ c¬ së ®Ó tæ chøc kÕ to¸n CPSX ngay tõ viÖc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng hîp sè liÖu, ghi chÐp trªn tµi kho¶n sæ chi tiÕt CPSX … ®ång thêi c¸c chi phÝ ph¸t sinh sau khi ®· ®îc tËp hîp x¸c ®Þnh theo c¸c ®èi tîng kÕ to¸n CPSX lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô vµ dÞch vô theo ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh. 1.1.4. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX lµ c¸ch thøc kÕ to¸n sö dông ®Ó tËp hîp, ph©n lo¹i c¸c kho¶n CPSX ph¸t sinh trong kú theo c¸c ®èi tîng chi phÝ ®· x¸c ®Þnh. Tïy thuéc vµo kh¶ n¨ng quy n¹p cña chi phÝ vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kÕ to¸n ¸p dông ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX mét c¸ch thÝch hîp. T¹i c¸c Doanh nghiÖp thêng sö dông hai ph¬ng ph¸p sau ®©y: 1.1.4.1. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ®Ó tËp hîp c¸c lo¹i CPSX riªng biÖt. Theo Hå ThÞ H¬ng 3 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi ph¬ng ph¸p nµy chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp liªn quan ®Õn ®èi tîng tËp hîp chi phÝ nµo th× chi phÝ sÏ ®îc tËp hîp, quy n¹p trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Do ®ã cã thÓ c¨n cø vµo chøng tõ ban ®Çu ®Ó h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t îng chÞu chi phÝ. Ph¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao nªn cÇn ¸p dông tèi ®a ®iÒu kiÖn cho phÐp. 1.1.4.2. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ gi¸n tiÕp, c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh mµ kÕ to¸n kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp chi phÝ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt. Theo ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n tËp hîp chung c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng, sau ®ã thùc hiÖn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng kÕ to¸n riªng biÖt theo tiªu thøc ph©n bæ phï hîp. ViÖc ph©n bæ tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau: - X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ theo c«ng thøc: C H = T Trong ®ã: C lµ tæng chi phÝ ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng T lµ tæng ®èi tîng tiªu chuÈn ph©n bæ cña c¸c ®èi tîng cÇn ph©n bæ - X¸c ®Þnh chi phÝ cÇn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp cô thÓ: Ci = H x Ti Trong ®ã: Ci lµ phÇn chi phÝ ph©n bæ cho ®èi tîng i Ti lµ ®èi tîng tiªu chuÈn cÇn ph©n bæ i Víi ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp, møc ®é chÝnh x¸c cña CPSX tÝnh cho ®èi tîng tËp hîp CPSX phô thuéc vµo tÝnh hîp lý cña tiªu chuÈn ph©n bæ ®îc lùa chän. ViÖc x¸c ®Þnh tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ cã thÓ x¸c ®Þnh riªng rÏ theo tõng néi dung chi phÝ cÇn ph©n bæ. Khi ®ã ph¶i x¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ theo tõng néi dung chi phÝ nµy hoÆc còng cã thÓ x¸c ®Þnh chung cho tÊt c¶ c¸c chi phÝ cÇn ph©n bæ. ViÖc x¸c ®Þnh tiªu chuÈn ph©n bæ tïy thuéc vµo ®Æc thï cô thÓ cña Doanh nghiÖp. 1.1.5. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹i Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. 1.1.5.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp * Néi dung: CPNVLTT lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ vÒ NVL chÝnh, nöa thµnh phÈm Hå ThÞ H¬ng 4 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi mua ngoµi, vËt liÖu phô… sö dông trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. CPNVLTT thùc tÕ trong kú ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo c¸c yÕu tè: - TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp xuÊt dïng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong kú - TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp cßn l¹i ®Çu kú - TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp cßn l¹i cuèi kú - TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi (nÕu cã). CPNVLTT thùc tÕ trong kú ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Chi phÝ NVL TrÞ gi¸ NVL TrÞ gi¸ NVL TrÞ gi¸ NVL TrÞ gi¸ phÕ trùc tiÕp thùc = trùc tiÕp + trùc tiÕp xuÊt - trùc tiÕp cßn - liÖu thu håi cßn tÕ trong kú l¹i ®Çu kú dïng trong kú l¹i cuèi kú (nÕu cã) * Chøng tõ kÕ to¸n sö dông: Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ vÒ NVL trùc tiÕp, kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ sau ®Ó h¹ch to¸n: - PhiÕu xuÊt kho (MÉu 02-VT) - PhiÕu nhËp kho (MÉu 01-VT) - PhiÕu b¸o vËt t cßn l¹i cuèi kú (MÉu sè 04-VT) - B¶ng kª mua hµng (MÉu sè 06-VT) - B¶ng ph©n bæ nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô (MÉu 07-VT) - C¸c chøng tõ liªn quan kh¸c… * Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông: §Ó tiÖn cho viÖc theo dâi c¸c kho¶n CPNVLTT kÕ to¸n sö dông TK621 “Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp”. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX (Ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, c«ng viÖc, s¶n phÈm…) TK621 cã kÕt cÊu: - Bªn Nî: TËp hîp CPNVLTT xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. - Bªn Cã: + Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt + TrÞ gi¸ cña phÕ liÖu thu håi (nÕu cã) + KÕt chuyÓn CPNVLTT sö dông cho s¶n xuÊt trong kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh + KÕt chuyÓn CPNVLTT vît trªn møc b×nh thêng - TK621 kh«ng cã sè d cuèi kú. S¬ ®å kÕ to¸n CPNVLTT theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 01) 1.1.5.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Hå ThÞ H¬ng 5 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô bao gåm: TiÒn l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo sè tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. CPNCTT s¶n xuÊt thêng ®îc tÝnh vµo ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan. Trêng hîp CPNCTT liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng h¹ch to¸n ®îc trùc tiÕp nh: tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp th× cã thÓ tËp hîp chung sau ®ã chän tiªu thøc thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan. Tiªu chuÈn ®Ó ph©n bæ CPNCTT cã thÓ lµ: ®Þnh møc tiÒn l¬ng cña tõng ®èi tîng hoÆc kÕ ho¹ch hoÆc giê c«ng thùc tÕ, hay khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt, tïy theo ®iÒu kiÖn cô thÓ. §Ó theo dâi CPNCTT kÕ to¸n sö dông TK622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX. TK 622 cã kÕt cÊu: - Bªn Nî: TËp hîp CPNCTT s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn lao vô, dÞch vô ph¸t sinh - Bªn Cã: + KÕt chuyÓn CPNCTT ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm + KÕt chuyÓn CPNCTT vît trªn møc b×nh thêng - TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú. S¬ ®å h¹ch to¸n CPNCTT theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 02) 1.1.5.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô qu¶n lý vµ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi tõng ph©n xëng s¶n xuÊt. CPSXC lµ chi phÝ tæng hîp bao gåm: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ vËt liÖu vµ dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng ë ph©n xëng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn dïng ë ph©n xëng. CPSXC ®îc tËp hîp theo tõng ph©n xëng hoÆc bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc tËp hîp ®îc thùc hiÖn hµng th¸ng vµ cuèi mçi th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn vµo ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. KÕ to¸n sö dông TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung” ®Ó kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ CPSXC. TK 627 cã kÕt cÊu: - Bªn Nî: TËp hîp CPSXC thùc tÕ ph¸t sinh trong kú - Bªn Cã: + C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC + KÕt chuyÓn CPSXC ®Ó tÝnh gi¸ thµnh Hå ThÞ H¬ng 6 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi - TK 627 kh«ng cã sè d cuèi kú do ®· kÕt chuyÓn hay ph©n bæ hÕt cho c¸c lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô vµ ®îc chi tiÕt thµnh 6 tµi kho¶n cÊp 2: + TK 6271 “Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng” + TK 6272 “Chi phÝ vËt liÖu” + TK 6273 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt” + TK 6274 “Chi phÝ khÊu hao TSC§” + TK 6277 “Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi” + TK 6278 “Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c”. Do CPSXC cã liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong ph©n xëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng ( s¶n phÈm, dÞch vô) theo tiªu thøc phï hîp, theo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt thùc tÕ, sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. §èi víi CPSXC biÕn ®æi, kÕ to¸n sÏ ph©n bæ hÕt cho lîng s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh theo c«ng thøc: Tæng biÕn phÝ s¶n xuÊt Møc biÕn phÝ s¶n Tæng tiªu thøc chung cÇn ph©n bæ xuÊt chung Tæng tiªu thøc ph©n = x ph©n bæ cña ph©n bæ cho bæ tõng ®èi tîng tõng ®èi tîng cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng §èi víi ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung, trong trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ cao h¬n møc c«ng suÊt b×nh thêng (møc c«ng suÊt b×nh thêng lµ møc s¶n phÈm ®¹t ®îc ë møc trung b×nh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh thêng) th× ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ®îc ph©n bæ cho sè s¶n phÈm theo c«ng thøc: Tæng ®Þnh phÝ s¶n xuÊt Møc ®Þnh phÝ s¶n Tæng tiªu thøc chung cÇn ph©n bæ xuÊt chung ph©n bæ ph©n bæ cña Tæng tiªu thøc ph©n = x cho tõng ®èi tîng tõng ®èi tîng bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng Trêng hîp møc s¶n xuÊt ra nhá h¬n møc c«ng suÊt b×nh thêng th× phÇn ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ph©n bæ theo c«ng suÊt b×nh thêng trong ®ã sè ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho lîng s¶n phÈm chªnh lÖch thùc tÕ so víi møc b×nh thêng ®îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng tiªu thô (cßn gäi lµ ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ph©n bæ). C«ng thøc ph©n bæ: Tæng ®Þnh phÝ s¶n Møc ®Þnh phÝ s¶n xuÊt Tæng tiªu thøc xuÊt chung ph©n bæ chung cÇn ph©n bæ ph©n bæ cña Tæng tiªu thøc ph©n cho møc s¶n phÈm = x tõng ®èi tîng bæ thùc tÕ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng Møc CPSXC tÝnh cho phÇn chªnh lÖch s¶n phÈm thùc tÕ víi c«ng suÊt b×nh Hå ThÞ H¬ng 7 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi thêng sÏ tÝnh nh sau: Møc ®Þnh phÝ s¶n Tæng ®Þnh phÝ Møc ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung (kh«ng ph©n bæ) = s¶n xuÊt chung x xuÊt chung ph©n bæ tÝnh cho lîng SP chªnh lÖch cÇn ph©n bæ cho møc SP thùc tÕ S¬ ®å h¹ch to¸n CPSXC theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 03). Sau khi ®· tËp hîp riªng cho tõng kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh vµ kÕt chuyÓn ph©n bæ chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, KÕ to¸n sö dông TK 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” ®Ó tËp hîp chi phÝ cho toµn ph©n xëng ®ång thêi më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 04). 1.1.6. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Nh÷ng Doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú thêng lµ nh÷ng Doanh nghiÖp s¶n xuÊt víi quy m« nhá, Ýt chñng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa, KÕ to¸n sö dông TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” ®Ó tËp hîp CPSX cho toµn Doanh nghiÖp vµ chØ sö dông cho TK 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” ®Ó kÕt chuyÓn CPSX dë dang cuèi kú, sang kú sau l¹i kÕt chuyÓn TK 631 tiÕp tôc tÝnh gi¸. TK 154, TK 631 cóng ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸. S¬ ®å h¹ch to¸n tµi kho¶n gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (Xem ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 05). 1.1.7. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lóc nµo Doanh nghiÖp còng s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm hoµn chØnh mµ cßn cã c¶ nh÷ng s¶n phÈm dë dang. Nã thêng xen gi÷a c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt, cuèi th¸ng hay cuèi quý. S¶n phÈm dë dang kµ khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc cha kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn, cßn ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh KÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang hîp lý sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh trung thùc, hîp lý cña gi¸ thµnh. MÆc dï vËy, viÖc tÝnh to¸n s¶n phÈm dë dang còng rÊt phøc t¹p, nã phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng Doanh nghiÖp. CPSX s¶n phÈm dë dang cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau: 1.1.7.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ tÝnh phÇn chi phÝ NVL chÝnh trùc tiÕp hoÆc CPNVLTT, cßn CPNCTT vµ CPSXC th× tÝnh cho c¶ s¶n Hå ThÞ H¬ng 8 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi phÈm hoµn thµnh. MÆt kh¸c, khi tÝnh theo ph¬ng ph¸p nµy, ®Ó ®¬n gi¶n gi¶m bít khèi lîng tÝnh to¸n, KÕ to¸n thêng sö dông quan niÖm CPNVLTT hoÆc CPNVLTT bá hÕt mét lÇn ngay tõ ®Çu quy tr×nh s¶n phÈm. V× vËy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®îc tÝnh: Gi¸ trÞ s¶n phÈm Chi phÝ ph¸t sinh Gi¸ trÞ + Sè lîng s¶n dë dang ®Çu kú trong kú s¶n phÈm = x phÈm dë dang dë dang Sè lîng s¶n phÈm Sè lîng s¶n phÈm cuèi kú + cuèi kú hoµn thµnh dë dang cuèi kú Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ SPDD theo CPNVLTT ®¬n gi¶n nhng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, chØ nªn ¸p dông ®èi víi Doanh nghiÖp cã CPNVLTT chiÕm tû träng lín, khèi lîng SPDD cuèi kú Ýt vµ kh«ng biÕn ®éng nhiÒu so víi ®Çu kú. 1.1.7.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Theo ph¬ng ph¸p nµy, ph¶i tÝnh to¸n tÊt c¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ SPDD vµ møc ®é chÕ biÕn cña chóng ®Ó tÝnh khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Sau ®ã x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc chi phÝ cho SPDD. §èi víi kho¶n môc chi phÝ bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (nh NVL trùc tiÕp, NVL chÝnh trùc tiÕp) th× tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh vµ SPDD nh sau: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt Gi¸ trÞ s¶n + cña SPDD ®Çu kú ph¸t sinh trong kú Sè lîng s¶n xuÊt SPDD = x Sè lîng s¶n phÈm Sè lîng SPDD phÈm quy ®æi cuèi kú + hoµn thµnh quy ®æi Trong ®ã: Sè lîng s¶n phÈm quy ®æi = Sè lîng SPDD x % hoµn thµnh KÕt qu¶ tÝnh theo ph¬ng ph¸p nµy cã tÝnh chÝnh x¸c cao nhng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian, khèi lîng tÝnh to¸n lín vµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña SPDD. Thêng ¸p dông víi nh÷ng s¶n phÈm cã chi phÝ NVL kh«ng lín, khèi lîng SPDD cuèi kú nhiÒu vµ biÕn ®éng lín so víi ®Çu kú. 1.1.7.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc §èi víi c¸c Doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc hÖ thèng ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ cho tõng lo¹i s¶n phÈm th× Doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ SPDD theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc. Theo ph¬ng ph¸p nµy, KÕ to¸n c¨n cø vµo khèi lîng SPDD, møc ®é hoµn thµnh cña SPDD ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ trÞ SPDD theo chi phÝ ®Þnh møc. 1.2. KÕ to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm (Zsp) lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n Hå ThÞ H¬ng 9 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh, ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông cña c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ mµ Doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ thÊp chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn cho Doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh cßn lµ c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã chøc n¨ng quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng. §Þnh gi¸ s¶n phÈm b¸n ra ph¶i lµm sao bï ®¾p ®îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¬n thÕ n÷a lµ ph¶i cã l·i. Do ®ã, gi¸ thµnh ®îc coi lµ yÕu tè quan träng trong rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh hëng tíi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña s¶n phÈm ®ã trªn thÞ trêng. 1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau nhng ®Ó gióp cho viÖc nghiªn cøu vµ qu¶n lý tèt s¶n phÈm, KÕ to¸n chia lµm hai lo¹i chñ yÕu sau: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Lµ lo¹i gi¸ thµnh bao gåm toµn bé chi phÝ tÝnh cho s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt bao gåm c¸c lo¹i CPSX sau: CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC. - Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: Lµ lo¹i gi¸ thµnh bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ ngoµi gi¸ thµnh s¶n xuÊt nh: CPBH, CPQLDN tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. Gi¸ thµnh Chi phÝ qu¶n Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Chi phÝ toµn bé cña = + lý doanh + cña s¶n phÈm b¸n hµng s¶n phÈm nghiÖp Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh ba lo¹i nh sau: + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së CPSX kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. Bé phËn kÕ ho¹ch cña Doanh nghiÖp tÝnh to¸n gi¸ thµnh nµy vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. + Gi¸ thaµh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Thêng viÖc ®Þnh gi¸ nµy ®îc tiÕn hµnh ë bé phËn kÕ ho¹ch th«ng qua c¸c dù to¸n tríc khi chÝnh thøc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. + Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn cë së sè liÖu CPSX thùc tÕ ®· ph¸t sinh ®îc tËp hîp trong kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra trong kú. Hå ThÞ H¬ng 10 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi ChØ khi nµo kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn t¹o ra s¶n phÈm gi¸ thµnh thùc tÕ míi tÝnh to¸n ®îc. 1.2.3. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh. * §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô mµ Doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. NÕu Doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng lo¹i s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu Doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th× tõng lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. §èi víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®¬n gi¶n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh cuèi cïng cña quy tr×nh c«ng nghÖ, cßn c¸c Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn phøc t¹p th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n vµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n, c«ng nghÖ cuèi cïng vµ còng cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng chi tiÕt s¶n phÈm vµ s¶n phÈm ®· l¾p r¸p hoµn thµnh. * Kú tÝnh gi¸ thµnh §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ®Ó chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm cña Doanh nghiÖp dùa trªn ®Æc ®iÓm cña viÖc s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ th¸ng, quý, n¨m. 1.2.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, nã mang tÝnh thuÇn tóy, kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh, tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn tæ chøc, yªu cÇu qu¶n lý vµ quy tr×nh s¶n xuÊt mµ Doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sau: 1.2.4.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ( ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n) Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh b»ng c¸ch c¨n cø trùc tiÕp vµo CPSX ®· tËp hîp ®îc theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n CPSX trong kú vµ gi¸ trÞ SPDD ®Çu kú, cuèi kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh nh sau: Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm Gi¸ thµnh ®¬n vÞ thùc tÕ Hå ThÞ H¬ng Chi phÝ s¶n Chi phÝ s¶n = xuÊt cña + xuÊt ph¸t SPDD ®Çu kú sinh trong kú = - Chi phÝ s¶n xuÊt cña SPDD cuèi kú Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ Khèi lîng (sè lîng) s¶n phÈm thùc tÕ nhËp kho 11 Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi nh÷ng s¶n phÈm cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®¬n gi¶n, khÐp kÝn, tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, ®èi t îng tÝnh gi¸ thµnh t¬ng ®èi phï hîp víi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh hµng th¸ng ph¶i phï hîp víi kú b¸o c¸o. 1.2.4.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¸ thµnh ®îc tÝnh riªng biÖt theo tõng ®¬n ®Æt hµng nªn viÖc tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ ph¶i biÕt ®îc chi tiÕt hãa theo tõng ®¬n ®Æt hµng. Gi¸ thµnh cña tõng ®¬n ®Æt hµng lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh kÓ tõ lóc b¾t ®Çu thùc hiÖn cho ®Õn lóc hoµn thµnh ®¬n ®Æt hµng theo ®óng tiªu chuÈn kü thuËt, ®îc tháa thuËn trong hîp ®ång s¶n xuÊt. 1.2.4.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lo¹i trõ chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô. Theo ph¬ng ph¸p nµy ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh, KÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. §Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, CPSX cña s¶n phÈm phô cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh theo chi phÝ íc tÝnh, hoÆc dùa vµo gi¸ b¸n cña s¶n phÈm phô sau khi trõ ®i lîi nhuËn ®Þnh møc. CPSX cña s¶n phÈm phô theo tõng kho¶n môc ®îc x¸c ®Þnh: CPSX cña s¶n phÈm phô Kho¶n môc chi Tû träng CPSX = x theo tõng kho¶n môc phÝ cña s¶n phÈm phô Trong ®ã: Tû träng CPSX cña s¶n CPSX cña s¶n phÈm phô = Tæng CPSX ph¸t sinh trong kú x 100 phÈm phô 1.2.4.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè §Çu tiªn, KÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc. Tõ ®ã dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n = phÈm i (Zi) Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc (Zo) x HÖ sè quy ®æi s¶n phÈm i (Hi) Trong ®ã: Sè lîng s¶n phÈm gèc (Qo) Hå ThÞ H¬ng = Sè lîng s¶n phÈm i (Qi) 12 x HÖ sè quy ®æi s¶n phÈm i (Hi) Líp: 1LT0307T Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi Tæng gi¸ thµnh Tæng chi phÝ Gi¸ trÞ SPDD Gi¸ trÞ SPDD s¶n xuÊt cña c¸c = + s¶n xuÊt ph¸t ®Çu kú cuèi kú lo¹i s¶n phÈm sinh trong kú 1.2.4.5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a CPSX thùc tÕ vµ CPSX kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc) KÕ to¸n sÏ tÝnh vµo gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch Gi¸ thµnh thùc Tû lÖ gi÷a chi phÝ thùc tÕ vµ (hoÆc ®Þnh møc) ®¬n tÕ ®¬n vÞ s¶n = x chi phÝ kÕ ho¹ch (®Þnh møc) vÞ thùc tÕ SP tõng phÈm tõng lo¹i cña tÊt c¶ c¸c lo¹i SP lo¹i 1.2.4.6. Ph¬ng ph¸p gi¸ thµnh ph©n bíc 1.2.4.6.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm. Theo ph¬ng ph¸p nµy, KÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm cña bíc tríc ( hay giai ®o¹n 1) vµ tËp hîp CPSX cña bíc tiÕp theo ( hay giai ®o¹n 2) ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm giai ®o¹n sau, cø thÕ lÇn lît cho ®Õn bíc cuèi cïng sÏ tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm. 1.2.4.6.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm. Theo ph¬ng ph¸p nµy, KÕ to¸n x¸c ®Þnh phÇn CPSX cña tõng giai ®o¹n n»m trong thµnh phÈm theo tõng kho¶n môc chi phÝ sau ®ã tæng céng song song tõng kho¶n môc chi phÝ cña tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt n»m trong thµnh phÈm th× sÏ tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm. Hå ThÞ H¬ng 13 Líp: 1LT0307T