KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN VIÊN
HÀNH NGHỀ NĂM 2016
KẾ TOÁN TÀI CHÍNH
NÂNG CAO
PGS,TS. MAI NGỌC ANH
[email protected]
1
2
Cách tiếp cận nội dung ôn thi
Sử dụng tài liệu do Bộ Tài chính phát hành năm 2016
Khái quát các vấn đề lý thuyết theo chuẩn mực kế toán,
chế độ kế toán liên quan
Lựa chọn, trình bày các vấn đề cơ bản, trọng tâm
Học viên kết hợp nghiên cứu CMKT, Chế độ kế toán
Các dạng câu hỏi và phương án trả lời
Bài tập tình huống và gợi ý trả lời
Những lưu ý khi làm bài ở từng nội dung
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
1
3
Tài liệu ôn thi
Sử dụng tài liệu ôn thi do Bộ Tài chính phát hành 2016
Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam
Chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo TT200/2014
và TT 202/2014.
Các văn bản sửa đổi, bổ sung chế độ kế toán
Thông tư 20, 21, ngày 20/3/2006
Thông tư 161 ngày 31/12/2007
Thông tư 53 ngày 21/3/2016
Học viên có thể tham khảo thêm giáo trình kế toán tài
chính, kế toán quản trị các trường Đại học viết từ năm
2015 sau khi đã cập nhật chế độ kế toán mới.
4
Dự kiến chương trình
STT
1
2
3
4
5
6
Nội dung
Ghi chú
• Giới thiệu tổng quan
• Luật kế toán
• Các khái niệm, nguyên tắc kế toán
• Lập và trình bày BCTC
• Kế toán tiền, nợ phải thu và các
nghiệp vụ gốc ngoại tệ
• Kế toán hàng tồn kho
•Kế toán tài sản cố định, BĐS đầu tư
•Kế toán tài sản cố định, BĐS đầu tư
• Kế toán bán hàng, thuế TNDN
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
2
5
Dự kiến chương trình
STT
Nội dung
7
• Kế toán nợ phải trả, dự phòng phải
trả, trái phiếu phát hành, chi phí đi vay,
vốn chủ sở hữu.
• Kế toán đầu tư tài chính
• Kế toán hợp nhất kinh doanh và
BCTC hợp nhất
• Kế toán các sự kiện phát sinh sau
ngày kết thúc kì kế toán năm
• Sai sót, thay đổi chính sách kế toán
8
9
Ghi
chú
6
Dự kiến chương trình
STT
10
11
12
13
14
Nội dung
• Các vấn đề khác về KTTC
• Kế toán quản trị chi phí
• Kế toán quản trị chi phí
• Kế toán quản trị chi phí
• Thông tin thích hợp
Ghi chú
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
3
KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN VIÊN
HÀNH NGHỀ NĂM 2016
KHUNG PHÁP LÝ VÀ LUẬT
KẾ TOÁN VIỆT NAM
VẤN ĐỀ 1
7
8
Tổng quan về khung pháp lý kế toán
Sự hình thành khung pháp lý kế toán
Mô hình các nước Anglo – saxong
Mô hình các nước Châu Âu lục địa
Các yếu tố cấu thành khung pháp lý kế toán Việt
Nam hiện hành
Luật kế toán
Chuẩn mực kế toán
Chế độ kế toán
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
4
9
Tổng quan về khung pháp lý kế toán
Các mô hình thiết lập khung pháp lý kế toán
Các nước theo luật La Mã (Roman Law)
Các nước theo luật chung (Common Law)
Các nhân tố ảnh hưởng
Tính chất sở hữu
Thị trường chứng khoán
Thuế
Văn hóa, chính trị
Vấn đề 1 – Khung pháp lý kế toán và Luật kế toán
Loại VB
Nội dung
Thời gian
Luật
Kế toán 2003/Luật kế toán 2015
Nghị định 129
Hướng dẫn kế toán trong lĩnh vực kinh 31/05/2004
doanh
Nghị định 51
Quy định về hóa đơn bán hàng…
Nghị định 185
Xử phạt hành chính trong lĩnh vực kế toán 4/11/2004
14/05/2010
(Sửa đổi theo NĐ 39 ngày 26/5/2011…)
Quyết định…
Ban hành chuẩn mực kế toán Việt Nam
26 chuẩn mực kế toán
Từ
năm
2001 – 2005
Thông tư 200
Ban hành chế độ kế toán doanh nghiệp
22/12/2014
Quyết định 48
Ban hành chế độ kế toán DNNVV
14/09/2006
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
5
Vấn đề 1 – Khung pháp lý kế toán và Luật kế toán
Loại VB
Nội dung
Thời gian
Thông tư 161
Hướng dẫn các chuẩn mực KT đợt 1,2,3
31/12/2007
Thông tư 20
Hướng dẫn các chuẩn mực kế toán đợt 4
20/03/2006
Thông tư 21
Hướng dẫn các chuẩn mực kế toán đợt 5
20/03/2006
Thông tư 96
Hướng dẫn xử lý, phục hồi tài liệu kế toán 05/07/2010
Thông tư 53
Sửa đổi bổ sung một số điều của TT 200
….
Các quy định về chính sách tài chính ảnh
hưởng đến kế toán
21/3/2016
12
Vấn đề 1. Luật kế toán Việt Nam
Nội dung cơ bản của Luật kế toán 2015
o Các định nghĩa liên quan
o Các nhiệm vụ, yêu cầu và nguyên tắc cơ bản của kế
toán
o Đối tượng của kế toán
o Các quy định về đơn vị tính, chữ viết, chữ số; kì kế
toán
o Các hành vi bị nghiêm cấm trong kế toán
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
6
13
Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN
Các
quy định về chứng từ
o
Nội dung của chứng từ kế toán
o
Chứng từ điện tử
o
Lập chứng từ kế toán
o
Kí chứng từ kế toán
o
Hóa đơn bán hàng
o
Quản lý, sử dụng chứng từ kế toán
14
Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN
Các
quy định về tài khoản và sổ kế toán
o
Quy định chung về tài khoản, hệ thống TK
o
Quy định về mở sổ, ghi sổ, khóa sổ kế toán
Chữa sổ kế toán: Các phương pháp sữa sổ kế
toán: Điều kiện áp dụng và nội dung phương
pháp chữa sổ kế toán
o
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
7
15
Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN
Quy
o
định về Báo cáo tài chính
Các quy định chung
o
Lập báo cáo tài chính
o
Nội dung và hình thức công khai BCTC
o
Báo cáo tài chính Nhà Nước
16
Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN
Một số vấn đề khác
o
Công tác kiểm tra kế toán
o
Kiểm kê tài sản, bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán
o
Công tác kế toán trong trường hợp tài liệu kế toán bị mất
hoặc bị hủy hoại..
o
Công việc kế toán trong các trường hợp:
o
Chia tách
o
Hợp nhất; chuyển đổi hình thức sở hữu
o
Giải thể, phá sản..
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
8
17
Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN
Các
quy định về tổ chức công tác kế toán
o
Quy định về tổ chức công tác kế toán
o
Quy định về người làm kế toán, kế toán trưởng
Trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật, kế
toán trưởng và người làm kế toán
o
o
o
Quy định về hành nghề kế toán
Thuê làm kế toán, thuê làm kế toán trưởng
18
Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN
Quy định về hoạt động nghề nghiệp kế toán
o
Quy định về hành nghề kế toán
o
Chứng chỉ kế toán viên
o
Thuê làm kế toán, thuê làm kế toán trưởng
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
9
19
Phụ lục vấn đề 1
Quan điểm xây dựng chế độ kế toán doanh
nghiệp theo TT 200/2014
Kế thừa các quy định của luật kế toán và hệ
thống chuẩn mực kế toán đã ban hành.
Tôn trọng bản chất hơn hình thức của nghiệp vụ
Linh hoạt, mở hướng đến các đơn vị
Phù hợp với thông lệ quốc tế
Xử lý kế toán tách biệt với xử lý thuế
Đề cao trách nhiệm của người hành nghề
20
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Đối tượng áp dụng
Thông tư này hướng dẫn kế toán áp dụng đối với các
doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh
tế.
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang thực hiện kế toán
theo Chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp vừa
và nhỏ được vận dụng quy định của Thông tư này để
kế toán phù hợp với đặc điểm kinh doanh và yêu cầu
quản lý của mình.
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
10
21
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Phạm vi điều chỉnh
Thông tư này hướng dẫn việc ghi sổ kế toán, lập và
trình bày Báo cáo tài chính, không áp dụng cho việc
xác định nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp đối với ngân
sách Nhà nước.
22
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Đơn vị tiền tệ trong kế toán
“Đơn vị tiền tệ trong kế toán” là Đồng Việt Nam (ký
hiệu quốc gia là “đ”; ký hiệu quốc tế là “VND”) được
dùng để ghi sổ kế toán, lập và trình bày Báo cáo tài
chính của doanh nghiệp. Trường hợp đơn vị kế toán
chủ yếu thu, chi bằng ngoại tệ, đáp ứng được các tiêu
chuẩn quy định tại Điều 4 Thông tư này thì được
chọn một loại ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ để ghi sổ kế
toán.
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
11
23
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
• Đơn vị tiền tệ trong kế toán là đơn vị tiền tệ:
• a) Được sử dụng chủ yếu trong các giao dịch bán
hàng, cung cấp dịch vụ của đơn vị, có ảnh hưởng lớn
đến giá bán HH và cung cấp dịch vụ và thường chính
là đơn vị tiền tệ dùng để niêm yết giá bán và được
thanh toán; và
• b) Được sử dụng chủ yếu trong việc mua hàng hóa,
dịch vụ, có ảnh hưởng lớn đến chi phí NC, NVL và
các chi phí sxkd khác, thông thường chính là đơn vị
tiền tệ dùng để thanh toán cho các chi phí đó.
24
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Tổ chức kế toán tại các đơn vị trực thuộc không
có tư cách pháp nhân hạch toán phụ thuộc (gọi tắt
là đơn vị hạch toán phụ thuộc)
Doanh nghiệp có trách nhiệm tổ chức bộ máy kế toán
và phân cấp hạch toán ở các đơn vị hạch toán phụ
thuộc phù hợp với đặc điểm hoạt động, yêu cầu quản
lý của mình và không trái với quy định của pháp luật.
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
12
25
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
2. Doanh nghiệp quyết định việc kế toán tại đơn vị hạch
toán phụ thuộc có tổ chức bộ máy kế toán riêng đối với:
a) Việc ghi nhận khoản vốn kinh doanh được doanh
nghiệp cấp: Ghi nhận là nợ phải trả hoặc VCSH;
b) Đối với các giao dịch mua, bán, điều chuyển sản phẩm,
hàng hóa, dịch vụ nội bộ: Doanh thu, giá vốn chỉ được
ghi nhận riêng tại từng đơn vị hạch toán phụ thuộc nếu
sự luân chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ giữa các
khâu trong nội bộ về bản chất tạo ra GTGT trong sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ.
26
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Việc phân cấp kế toán tại đơn vị hạch toán phụ
thuộc: Tùy thuộc mô hình tổ chức kế toán tập trung
hay phân tán, doanh nghiệp có thể giao đơn vị hạch
toán phụ thuộc phản ánh đến lợi nhuận sau thuế chưa
phân phối hoặc chỉ phản ánh đến doanh thu, chi phí.
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
13
27
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Hệ thống chứng từ kế toán
Đảm bảo các yêu cầu chung về chứng từ kế toán
theo luật kế toán: các yếu tố, lập, kí chứng từ…
Tăng cường sự chủ động cho doanh nghiệp
- Chứng từ hướng dẫn
- Sử dụng chứng từ của lĩnh vực khác quy định
- Chứng từ điện tử
28
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Hệ thống tài khoản kế toán
Thiết kế hệ thống tài khoản theo hướng gọn hơn,
giảm số lượng tài khoản
Căn cứ vào bản chất kinh tế của đối tượng kế toán
để thiết kế tài khoản
Không phân biệt các tài khoản kế toán gắn với việc
phân loại ngắn hạn, dài hạn (Tài sản, nợ phải trả).
Vận dụng, mở tài khoản chi tiết theo yêu cầu quản
trị của doanh nghiệp.
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
14
29
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Hệ thống sổ kế toán
Hướng dẫn các hình thức sổ kế toán
Đảm bảo các yếu tố cơ bản của sổ kế toán và yêu
cầu mở sổ, ghi sổ, chữa sổ và khóa sổ theo luật
Không bắt buộc về mẫu biểu, kể cả sổ tổng hợp
DN tự quyết định dùng loại sổ, số lượng sổ kế toán
Tôn trọng các loại sổ được kết xuất từ các phần
mềm kế toán.
30
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Hệ thống báo cáo tài chính
Dựa trên cơ sở các quy định của VAS 21 và kế
thừa các quy định của QĐ 15 về khuôn mẫu, trình
bày và phương pháp lập 4 BCTC.
Phân loại tài sản, nợ phải trả ngắn hạn và dài hạn
triệt để hơn theo VAS 21.
Nhiều chỉ tiêu được bổ sung để đảm bảo triệt để
phân loại.
Tổng hợp các chỉ tiêu theo đúng nội dung kinh tế
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
15
31
Phụ lục vấn đề 1 về TT 200/2014
Hệ thống báo cáo tài chính
Các chỉ tiêu không có số liệu được miễn trình bày;
DN không được phép đánh số lại các chỉ tiêu.
Cho phép trình bày theo tính thanh khoản giảm
dần của tài sản và nợ phải trả.
Quy định về nguyên tắc lập BCTC trong một số
trường hợp đặc thù như: Chia, tách, sáp nhập doanh
nghiệp; doanh nghiệp không đảm bảo giả định hoạt
động liên tục.
32
Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN
Lưu ý:
Các câu hỏi thường là trình bày các quy định
Xác định đúng phạm vi câu hỏi (Theo từng điều của
luật hoặc bao quát một số điều có liên hệ với nhau)
Phân bổ thời gian hợp lý cho các câu hỏi lý thuyết
này
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
16
KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN VIÊN
HÀNH NGHỀ NĂM 2016
NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN
& TRÌNH BÀY BCTC
VẤN ĐỀ 2
33
34
2.1. Các nguyên tắc kế toán cơ bản
(Chuẩn mực chung – VAS 01)
Chuẩn mực chung – VAS 01
Đưa ra khuôn khổ chung hình thành chuẩn mực kế
toán (Các nước gọi đây là khuôn mẫu chung/khuôn mẫu
lý thuyết kế toán)
Đề cập những vấn đề cơ bản
Áp dụng khi chuẩn mực cụ thể không có quy định
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
17
35
2.1. Các nguyên tắc kế toán cơ bản
(Chuẩn mực chung – VAS 01)
Các yêu cầu đối với kế toán.
o Tính trung thực
o Tính khách quan
o Tính đầy đủ
o Tính kịp thời
o Tính dễ hiểu
o Tính có thể so sánh
Lưu ý: IFRS gọi đây là các đặc tính chất lượng của thông tin kế
toán. FW 2010 phân chia các thuộc tính cơ bản và các thuộc
tính nâng cao.
36
2.1. Các nguyên tắc kế toán cơ bản
(Chuẩn mực chung – VAS 01)
Các nguyên tắc kế toán cơ bản quy định trong VAS 01 là
cơ sở cho việc đánh giá, ghi nhận và trình bày trên BCTC.
o Nguyên tắc cơ sở dồn tích
o Nguyên tắc hoạt động liên tục
o Nguyên tắc giá gốc
o Nguyên tắc thận trọng
o Nguyên tắc nhất quán
o Nguyên tắc Phù hợp
o Nguyên tắc Trọng yếu.
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
18
37
2.1. Các nguyên tắc kế toán cơ bản
(Chuẩn mực chung – VAS 01)
Theo luật kế toán
Các nguyên tắc kế toán cơ bản quy định trong luật kế toán
2015 có khác biệt so với VAS 01
Luật kế toán bao hàm cả kế toán kinh doanh và KTNN
Cách tiếp cận của Luật và chuẩn mực kế toán có khác
nhau (vấn đề chuyên môn/quản lý Nhà nước)
Lưu ý:
Nguyên tắc tính theo giá trị hợp lý
Nguyên tắc ưu tiên phản ánh theo bản chất
38
2.1. Các nguyên tắc kế toán cơ bản
(Chuẩn mực chung – VAS 01)
Dạng câu hỏi lý thuyết:
o
Trình bày nội dung nguyên tắc?
o
Vận dụng nguyên tắc trong kế toán …… như thế nào?
o
Cho ví dụ minh họa?
Ví dụ 1: Trình bày nội dung nguyên tắc giá gốc? Nguyên
tắc này được vận dụng trong đánh giá TSCĐ HH như
thế nào? Cho ví dụ minh họa xác định nguyên giá TSCĐ
hình thành do mua trả góp?
Ví dụ 2: Nội dung nguyên tắc trọng yếu? Cho ví dụ minh
họa việc vận dụng nguyên tắc trọng yếu?
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
19
39
2.2. Các yếu tố của Báo cáo Tài chính
VAS 01 – Chuẩn mực chung
Tình hình tài chính, gồm các yếu tố:
o Tài sản
o Nợ phải trả
o Vốn chủ sở hữu
Tình hình kinh doanh, gồm các yếu tố:
o Doanh thu và thu nhập khác
o Chi phí
Lưu ý: (Học viên đọc VAS 01 để nắm được định nghĩa,
điều kiện ghi nhận các yếu tố của BCTC)
40
2.2. Các yếu tố của Báo cáo Tài chính
VAS 01 – Chuẩn mực chung
Khi nghiên cứu các yếu tố của BCTC, lưu ý:
Cách tiếp cận “rủi ro và kiểm soát”
Phản ảnh quá khứ, hiện tại và tương lai
Lợi ích kinh tế hiện tại và tương lai
Bản chất được ưu tiên hơn hình thức.
Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016
20