ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN VĂN HỒNG
QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN VĂN HỒNG
QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH
Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Thị Tính
THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan các số liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn
gốc rõ ràng, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây
Thái Nguyên, ngày 20 tháng 5 năm 2020
Tác giả
Nguyễn Văn Hồng
i
LỜI CẢM ƠN
Bên cạnh sự cố gẳng của bản thân, tác giả đã nhận được rất nhiều sự
quan tâm, động viên, giúp đỡ của thầy cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp
để hoàn thành chương trình cao học và luận văn thạc sĩ.
Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tập thể cán bộ, giảng viên
của Trường Đại học Sư phạm đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học
tập chương trình Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Giáo dục tại Nhà trường.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Tính - người
đã dành nhiều thời gian tâm huyết, trực tiếp hướng dẫn tận tình và giúp đỡ để
tôi có thể hoàn thành công trình nghiên cứu khoa học đầu tiên của mình.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các tổ chức, cá nhân trong hệ thống tổ
chức bộ máy quản lý nhà nước về giáo dục đào tạo huyện Quế Võ, tỉnh Bắc
Ninh, các trường tiểu học trên địa bàn, những phụ huynh học sinh tại các cơ sở
đào tạo đã tạo giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài liệu phục
vụ cho luận văn.
Tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình hoàn thiện luận văn.
Do thời gian có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chưa nhiều nên
luận văn vẫn còn những điểm thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp của
Quý Thầy/Cô và các anh chị học viên.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả
Nguyễn Văn Hồng
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC KÝ TỰ VIẾT TẮT.................................................................. vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................viii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Phương pháp nghiên cứu đề tài ....................................................................... 3
7. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở TRƯỜNG
TIỂU HỌC ........................................................................................................... 6
1.1. Tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ................ 6
1.1.1 Những nghiên cứu về quản lý dạy học ....................................................... 6
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý giáo dục, dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu học .... 7
1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................... 8
1.2.1. Dạy học ...................................................................................................... 8
1.2.2. Dạy học môn Đạo đức ............................................................................. 11
1.2.3. Quản lý dạy học môn Đạo đức ................................................................ 14
1.3. Những vấn đề cơ bản về dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ
thông mới ở trường tiểu học .................................................................... 14
1.3.1. Mục tiêu, nội dung chương trình dạy học môn Đạo đức theo chương
trình phổ thông mới ở trường tiểu học .................................................... 14
1.3.2. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức theo chương
trình phổ thông mới ở trường tiểu học .................................................... 17
iii
1.3.3. Đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở trường tiểu học .............................................................................. 20
1.3.4. Yêu cầu về năng lực giáo viên và điều kiện dạy học môn Đạo đức
theo chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học ............................... 21
1.4 Quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở
trường tiểu học......................................................................................... 23
1.4.1. Lập kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở trường tiểu học .............................................................................. 23
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................................. 26
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................................. 27
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo
chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học ....................................... 29
1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương
trình phổ thông mới ở trường tiểu học .................................................... 30
1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................... 30
1.5.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 32
Kết luận chương 1.............................................................................................. 34
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH ................ 35
2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ................................. 35
2.1.1. Khái quát về giáo dục tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ............... 35
2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 40
2.2. Thực trạng dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở
các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ................................. 42
2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về mục tiêu
chương trình dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới
ở trường tiểu học ..................................................................................... 42
iv
2.2.2. Thực trạng nội dung chương trình dạy học môn Đạo đức theo
chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học ....................................... 43
2.2.3. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh............. 46
2.2.4. Đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................... 51
2.2.5. Các điều kiện dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................... 53
2.3. Quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở các
trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh........................................ 54
2.3.1. Lập kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................... 54
2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..... 56
2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..... 59
2.3.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện
Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................ 62
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh............. 65
2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh............. 68
Kết luận chương 2.............................................................................................. 71
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU
HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH............................. 72
3.1 Nguyên tắc đề xuất biện pháp ..................................................................... 72
3.1.1. Đảm bảo tính mục đích............................................................................ 72
3.1.2 Đảm bảo tính khoa học ............................................................................. 72
v
3.1.3 Đảm bảo tính toàn diện............................................................................. 73
3.1.4 Đảm bảo tính kế thừa................................................................................ 73
3.1.5 Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ............................................................ 74
3.2. Các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ................................................................................... 75
3.2.1 Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên
về dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ................... 75
3.2.2 Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ........................ 79
3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn tăng cường tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo
hướng nghiên cứu bài học để thực hiện chương trình dạy học môn Đạo
đức mới..................................................................................................... 83
3.2.4. Xây dựng cơ chế giám sát thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức
ở trường tiểu học theo chương trình phổ thông mới ............................... 87
3.2.5. Đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện hỗ trợ dạy và
học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới .............................. 90
3.3 Mối quan hệ giữa các giải pháp ................................................................... 93
3.4 Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất .... 94
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 94
3.4.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 94
3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 94
3.4.4 Kết quả khảo sát ....................................................................................... 95
Kết luận chương 3.............................................................................................. 97
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 101
PHỤ LỤC ...............................................................................................................
vi
DANH MỤC CÁC KÝ TỰ VIẾT TẮT
STT
CHỮ VIẾT TẮT
NGHĨA ĐẦY ĐỦ
1
CBQL
Cán bộ quản lý
2
CNTT
Công nghệ thông tin
3
CSVC
Cơ sở vật chất
4
CSXH
Chính sách xã hội
5
ĐH
Đại học
6
GDĐĐ
Giáo dục đạo đức
7
GDĐT
Giáo dục và Đào tạo
8
GDPT
Giáo dục phổ thông
9
GV
Giáo viên
10
HĐND
Hội đồng nhân dân
11
HS
Học sinh
12
ND
Nội dung
13
PP
Phương pháp
14
QLGD
Quản lý giáo dục
15
TB
Trung bình
16
TBDH
Thiết bị dạy học
17
TW
Trung Ương
18
UBND
Ủy ban nhân dân
vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1
Quy mô phát triển của giáo dục tiểu học huyện Quế Võ giai
đoạn 2017-2019 ........................................................................... 37
Bảng 2.2
Đội ngũ CBQL, GV tiểu học huyện Quế Võ .............................. 38
Bảng 2.3
Thang điểm quy đổi tương ứng với các mức đánh giá trong
thực hiện khảo sát ........................................................................ 41
Bảng 2.4
Mức độ thực hiện nội dung dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..................................................... 45
Bảng 2.5
Phương pháp dạy học đạo đức theo chương trình giáo dục phổ
thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....... 47
Bảng 2.6
Hình thức dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ
thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....... 49
Bảng 2.7
Hình thức đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mớí ở các trường tiểu học
huyện Quế Võ, tỉnh Bác Ninh ..................................................... 51
Bảng 2.8
Các điều kiện dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh ...................................................................................... 53
Bảng 2.9
Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..................................................... 55
Bảng 2.10
Biện pháp tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu
học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .............................................. 58
Bảng 2.11
Biện pháp chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu
học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .............................................. 60
viii
Bảng 2.12
Biện pháp kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn
Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở ở các
trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .......................... 64
Bảng 2.13
Những yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu
học trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .......................... 67
Bảng 3.1
Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp đề xuất .................................................................. 95
ix
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xã hội càng phát triển, con người càng phải hoàn thiện; một con người
hoàn thiện về nhân cách là con người không chỉ có tài mà cần phải có cả đức.
Nhân cách của con người muốn được xây dựng và phát triển cần bắt đầu ngay
từ khi mới sinh ra và đặc biệt là trong giai đoạn ngồi trên ghế nhà trường. Có
thể nói, việc hình thành và phát triển các phẩm chất đạo đức, trí thức cho thế hệ
trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, đây cũng là một trong
những nhiệm vụ của nhà trường nói riêng, của ngành giáo dục nói chung cần
phải thực hiện.
Giáo dục đạo đức (GDĐĐ) cho học sinh (HS) tiểu học là hoạt động giáo
dục cơ bản nhằm hình thành ý thức cá nhân, thái độ và hành vi đạo đức, lối
sống cho học sinh trong các mối quan hệ với bản thân, người khác và với quê
hướng, đất nước. Giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học có thể thực hiện bằng
nhiều con đường khác nhau thông qua hoạt động dạy học, giáo dục lao động,
giáo dục thể chất, thẩm mỹ; hoạt động trải nghiệm và các hoạt động xã hội vv..
Trong các con đường giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường tiểu học,
dạy học đạo đức là con đường cơ bản, quan trọng, thuận lợi nhất trong nhà
trường tiểu học.
Thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, chương trình dạy
học môn Đạo đức có nhiều thay đổi: Thay đổi về cách tiếp cận phát triển
chương trình dạy học chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phẩm chất,
năng lực học sinh; Thay đổi về mục tiêu dạy học; Thay đổi về nội dung,
phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá kết quả dạy học.
Môn Đạo đức trong nhà trường tiểu học là môn học vừa mang tính khoa
học, đồng thời mang tính giáo dục sâu sắc. Giáo dục học sinh thông qua dạy
các môn học nói chung và dạy môn Đạo đức nói riêng là con đường giáo dục
có hiệu quả nhằm giúp học sinh hình thành các năng lực tự chủ, tự học; năng
1
lực giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, hợp tác vv… và các phẩm chất nhân
cách như yêu nước, nhân ái; trung thực, chăm chỉ; trách nhiệm.
Chất lượng dạy học môn Đạo đức đến đâu tùy thuộc vào nhiều yếu tố,
trong đó phụ thuộc trực tiếp vào quản lý (QL) của hiệu trưởng trường tiểu học
đối với dạy học môn học.
Mặt khác, QL dạy học môn Đạo đức không chỉ hình thành tri thức, thái
độ mà còn hình thành năng lực thực hiện hành vi, các kỹ năng hành vi của HS.
Điều này hoàn toàn đáp ứng và phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ
thông hiện nay. Vì vậy, nghiên cứu quản lý dạy học môn Đạo đức cho học sinh
tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông mới là cần thiết và có giá trị cao
trong việc nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức, chất lượng năng lực thực
hiện hành động của học sinh.
Trong những năm gần đây mặc dù chưa triển khai thực hiện chương trình
dạy học môn Đạo đức mới ở các trường tiểu học, nhưng Bộ Giáo dục - Đào tạo
đã triển khai công văn 4612 về đổi mới dạy học theo định hướng chương trình
mới để hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh. Thực hiện theo công văn
trên Phòng Giáo dục - Đào huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai đổi mới
dạy học nói chung và dạy học môn Đạo đức nói riêng theo định hướng chương
trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên trong quá trình triển khai còn những
điểm bất cập, vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế
Võ, tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng dạy học môn Đạo đức theo
chương trình mới tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc
Ninh, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Đạo đức ở các
trường tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhằm nâng cao chất
lượng dạy học môn Đạo đức, đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục tiểu học.
2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở
trường tiểu học.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động dạy học môn
Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở các trường tiểu học tại
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
4. Phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới của Hiệu trưởng
ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
Phạm vi khảo sát: Tiến hành khảo sát thực trạng dạy học môn Đạo đức
và thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới
của Hiệu trưởng tại 5 trường tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
5. Giả thuyết khoa học
Dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới còn nhiều điểm
khác biệt so với chương trình hiện hành, nếu nghiên cứu đánh giá đúng thực
trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức mang tính
đồng bộ, phù hợp với mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục mới sẽ góp
phần nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức và chất lượng thực hiện
chương trình giáo dục mới ở trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
6. Phương pháp nghiên cứu đề tài
6.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết để xây dựng cơ
sở lý luận của vấn đề nghiên cứu:
Nghiên cứu phân tích chương trình dạy học môn Đạo đức mới và chương
trình dạy học môn Đạo đức trong chương trình hiện hành; nghiên cứu hệ thống
3
các tài liệu về dạy học Đạo đức ở các trường tiểu học và các công trình nghiên
cứu về giáo dục Đạo đức, dạy học Đạo đức, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa
để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
6.2 Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
i) Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi:
Đề tài sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi tiến hành khảo sát
trên cán bộ quản lý nhà trường, giáo viên tiểu học để đánh giá thực trạng dạy
học và thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu học.
ii) Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Đề tài sử dụng phương pháp
nghiên cứu các sản phẩm của hoạt động dạy học và sản phẩm của quản lý dạy
học môn Đạo đức ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh để đánh
giá đúng thực trạng dạy học và thực trạng quản lý dạy học.
iii) Phương pháp phỏng vấn sâu: Đề tài sử dụng phương pháp phỏng vấn
sâu để phỏng vấn cán bộ quản lý trường tiểu học và giáo viên để làm rõ thực
trạng dạy học và thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức ở huyện Quế Võ,
tỉnh Bắc Ninh.
iv) Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia về mẫu phiếu
khảo sát đánh giá thực trạng và các biện pháp đề xuất quản lý dạy học môn Đạo
đức của chương trình phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh.
6.3 Các phương pháp bổ trợ
Tác giả luận văn sử dụng Toán Thống kê và các phần mềm tin học để xử
lý số liệu khảo sát.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung luận văn được
kết cấu làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học
4
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình
giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh
Chương 3: Các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Quế Võ,
tỉnh Bắc Ninh
5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1 Tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
1.1.1 Những nghiên cứu về quản lý dạy học
Hiện nay cũng đã có nhiều đề tài đề cập tới quản lý dạy học tại các
trường phổ thông nói chung và trường tiểu học nói riêng như:
Nguyễn Thanh Hà (2016), Quản lý hoạt động dạy học trong trường tiểu
học ở quận Hoàn Kiếm theo mô hình trường học mới (VNEN), Luận văn Thạc
sỹ Quản lý giáo dục, Trường Đại học Giáo dục (ĐHQGHN) [6]. Luận văn làm
sáng tỏ các vấn đề về công tác quản lý hoạt động dạy học cấp tiểu học tại các
đơn vị trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, chỉ ra những thành
công và hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số phương pháp
quản lý hiệu quả cho hoạt động này.
Lưu Bích Ý (2013), Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học ở các
trường tiểu học quận 11, thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn Thạc sỹ Khoa học
giáo dục, ĐH Vinh [21]. Luận văn nghiên cứu công tác quản lý hoạt động dạy
học của hiệu trưởng trong các trường tiểu học của quận 11, TP. Hồ Chí Minh.
Đối với lĩnh vực quản lý dạy học các môn học tại các trường phổ thông
hiện nay, hiện đang có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu như:
Lê Văn Hiến (2017), nghiên cứu về “Quản lý dạy học môn toán ở các
trường trung học cơ sở huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội theo định hướng phát
triển năng lực học sinh [7]. Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học
môn Toán Theo định hướng phát triển năng lực và thực trạng quản lý dạy học
môn Toán Theo định hướng phát triển năng lực ở các trường trung học cơ sở
huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội , từ đó đề xuất những biện pháp quản lý dạy
học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THCS huyện
6
Mỹ Đức, thành phố Hà Nội nhằm góp phần quản lý một cách hiệu quả chất
lượng dạy học nói chung và dạy học môn toán nói riêng.
Vi Thị Quỳnh Anh (2017), nghiên cứu về “Quản lý hoạt động dạy học
môn Mỹ thuật ở các trường tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên theo
định hướng đổi mới giáo dục” [1]. Tác giả đã nghiên cứu về cơ sở lý luận của
quản lý dạy học môn Mỹ thuật ở các trường tiểu học, phân tích, đánh giá thực
trạng quản lý dạy học môn Mỹ thuật ở các trường tiểu học huyện Định Hóa,
tỉnh Thái Nguyên theo định hướng đổi mới giáo dục và đề xuất những biện
pháp quản lý dạy học môn mỹ thuật theo hướng đổi mới giáo dục ở trường tiểu
học tại huyện Định Hóa nhằm góp phần quản lý một cách hiệu quả chất lượng
dạy học nói chung và dạy học môn mỹ thuật nói riêng.
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu học
Tại Việt Nam, nghiên cứu về dạy học đạo đức cho học sinh tiểu học.
Tiêu biểu còn khiêm tốn chủ yếu là các sách, tài liệu dạy học:
Nguyễn Hữu Hợp (2006), nghiên cứu về phương pháp dạy học đạo đức
từ xa dành cho sinh viên đại học sư phạm, NXb ĐHSP Hà Nội.
Nguyễn Thị Tính(2009) nghiên cứu về phương pháp dạy học Đạo đức ở
trường tiểu học, tác giả đã hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về dạy học Đạo
đức ở trường tiểu học và thiết kế một số bài tập tình huống dạy học Đạo đức
cho học sinh ở trường tiểu học.
Nguyễn Hữu Hợp (2019), đã phân tích cách xác định mục tiêu dạy học
một số bài trong môn Đạo đức lớp 4 theo hướng phát triển năng lực học sinh
được thể hiện ở 4 mặt: nội dung bài học Đạo đức, phương pháp được xác định
để dạy bài học đó, hình thức tổ chức dạy học và cách thức giáo viên kiểm tra,
đánh giá kết quả dạy học. Như vậy cách tiếp cận chỉ rõ các hành động của
người giáo viên hướng tới mục tiêu năng lực, học sinh cần tư duy, trải nghiệm
để xử lí một tình huống trong cuộc sống (tức là năng lực giải quyết vấn đề)
(Nguyễn Hữu Hợp, Thiết kế bài học phát triển năng lực học sinh tiểu học, NXB
Đại học sư phạm, Hà Nội).
7
Tài liệu tập huấn về dạy học tích hợp ở trường tiểu học của Bộ GD&DT
(2018) có đề cấp đến một số chủ đề dạy học có liên quan đến môn Đạo đức
cũng đẫ cung cấp cho giáo viên thực hiện dạy học tích hợp theo định hướng đổi
mới của chương trình giáo dục phổ thông mới (Bộ GD&ĐT, Tài liệu tập huấn
dạy học tích hợp ở trường tiểu học, NXB Đại học sư phạm)
Nhìn chung các nghiên cứu về dạy học Đạo đức theo chương trình mới
chưa có nhiều công trình, vì vậy tác giả luận văn chọn đề tài để nghiên cứu:
“Quản lý dạy học môn Đạo đức ở các trường tiểu học theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh”. Có
thể khẳng định việc nghiên cứu đề tài này là cấp thiết và không trùng với những
nghiên cứu trước đó đã công bố mà tác giả được biết.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Dạy học
1.2.1.1 Khái niệm
Khái niệm dạy học được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau, Nguyễn
Hữu Hợp: “Dạy học - một trong các bộ phận của quá trình tổng thể giáo dục
nhân cách toàn vẹn - là quá trình tác động qua lại giữa giáo viên và học sinh
nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng kỹ xảo hoạt động
nhận thức và thực tiễn, để trên cơ sở đó hình thành thế giới quan, phát triển
năng lực sáng tạo và xây dựng phát triển các phẩm chất của nhân cách người
học theo mục đích giáo dục” [10]. Cách tiếp cận trên thể hiện dạy học là một bộ
phận của quá trình sư phạm tổng thể hướng vào việc hình thành phát triển nhân
cách học sinh theo mục tiêu của cấp học và mục đích giáo dục đặt ra.
Dưới góc độ Tâm lí học: Dạy học được hiểu là sự biến đổi hợp lí hoạt
động và hành vi của người học trên cơ sở cộng tác hoạt động và hành vi của
người dạy và người học.
8
Dưới góc độ Điều khiển học: Dạy học là quá trình cộng tác giữa thầy và
trò nhằm điều khiển - truyền đạt và tự điều khiển - lĩnh hội tri thức nhân loại
nhằm thực hiện mục đích giáo dục [11].
Dưới góc độ Lý luận dạy học hiện đại: Dạy học là quá trình tương tác
giữa người dạy với người học và đối tượng (nội dung) học tập. Trong đó giáo
viên giữ vai trò là người tổ chức, hướng dẫn; học sinh là người chủ động, tích
cực tự tổ chức, tự học [5].
Nguyễn Thị Tính cùng nhóm tác giả quan niệm: Dạy học là quá trình
được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, trong đó, dưới vai trò chủ đạo của giáo
viên, học sinh tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động
nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ dạy học, đạt mục đích dạy
học đề ra” [18].
Tác giả luận văn chọn khái niệm sau đây là khái niệm công cụ của đề tài:
Dạy học là một quá trình xã hội được tổ chức một cách có mục đích, có
kế hoạch. Trong đó dưới vai trò chủ đạo của giáo viên (tổ chức, hướng dẫn, chỉ
đạo) học sinh tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động
nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ dạy học, đạt mục đích dạy
học đề ra.
1.2.1.2 Quản lí
Quản lý trở thành một hoạt động phổ biến, mọi nơi, mọi lúc, mọi lĩnh
vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người. Đó là một loại hoạt động bắt
nguồn từ tính chất cộng đồng, dựa trên sự phân công và hợp tác để làm một
công việc nhằm đạt một mục tiêu chung. Quản lí đã trở thành một lĩnh vực
khoa học được sự quan tâm của rất nhiều nhà khoa học đến từ các lĩnh vực
khác nhau. Trong quá trình phát triển của lý luận quản lý, các nhà nghiên cứu
lý luận cũng như thực hành quản lý đưa ra quan điểm quản lý dưới các góc độ
khác nhau.
Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: Hoạt động quản lý là hoạt động bao
gồm hai quá trình "quản" và "lý" tích hợp vào nhau; trong đó, "quản" có nghĩa
9
- Xem thêm -