Tài liệu Dưới sao vàng.pdf

DÛÚÁI SAO VAÂNG 1 V DÛÚÁI SAO VAÂNG (In theo baãn in cuãa Cûáu Quöëc Trung ûúng 1949) 2 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU DÛÚÁI SAO VAÂNG BAÂI THÚ CUÃA MEÅ VIÏÅT MUÖN ÀÚÂI Nù’ng trong xanh, trúâi cuäng trong xanh. Mêy bay, traái giúän trïn caânh. Möåt con chim caánh vaâng nhû nù’ng Bay qua thöng coân haát thanh thanh. Thöng ngêm, söng cuäng long lanh, Nûúác non rêët àöîi an laânh, Möåt buöíi trûa cuãa Meå hoa giam rñu rñt trong maânh thúâi gian. Trûa höm nay loâng con sao caãm xuác! Rùng thaánh tha nhû hai lûúåt phñm àaân; Búâ bïn mù’t lïå àêìy nhû chêíy truát, Vò vui, vò mûâng, vò ngúåi Viïåt Nam. Trûa höm nay con ngöìi nhû treã nhoã, Giûäa àaáy trûa, trong loâng meå vö cuâng. Con laâ saáo, meå laâ ngaân vaån gioá, Meå laâ trúâi, con laâ haåt sûúng rung. Sûúng uöëng maäi chùèng bao giúâ hïët saáng Cuãa trúâi cao choái loái möîi triïìu ngaây. Saáo ca maäi loâng tre run choaáng vaáng, Gioá vêîn àêy ngaân nöåi böën phûúng bay. 3 4 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Khöng Khöng Khöng Khöng noái noái noái noái àûúåc àûúåc àûúåc àûúåc lúâi hûúng lïn thoã theã. trûa, khöng noái àûúåc ngaây. loâng con tön quyá Meå, trúâi, khöng noái àûúåc mêy. Meå coân ngûå mïnh möng vaâ diïîm lïå, AÁnh linh lung soi àöi mù’t dõu hiïìn. Nûúác böng böëng dúän vúái trúâi se seä, Canh la àaâ bïn Meå vêîn laâm duyïn. Nuái cao ngêët àûáng hêìu nhû treã nñt, Cuöën thên xanh dûúái chên Meå biïín nùçm. Soáng xïëp nïëp caãnh gia àònh quêën quñt, Dúâ con têìm höìi höåp mêëy ngaân nùm. Miïìn Trung Böå nhû voâng cung sù’p bù’n, Daáng em Nam mïìm maåi chiïëc chên gioã, Chõ Bù’c Böå caánh quaåt xoâe tûúi tù’n: Ba veã cuâng biïng biïëc möåt maâu tú. Höì sù’c cöëm húåp vúái àöìng laá maå, Ao caá rö ïm aã nguã chúâ sung, Laâng tre thêìm àiïím nhaâ vaâng maái raå: Öi nhûäng chiïìu quï, öi nhûäng chiïìu höìng. DÛÚÁI SAO VAÂNG Quêìn xù’n göëi, chên nêu ài vùåm vúä; AÁo tûá thên hay theo nhõp gaánh göìng; Möi trêìu thù’m haåt na cûúâi húán húã; Meå thaái bònh yïu nhûäng viïåc nhaâ nöng. Con chim hoát, con bûúám thò àêåp caánh, Con caá búi, con trêu lûäng lúâ nhai, Con nñt chaåy àuöíi nhau cûúâi nhñ nhaãnh, Meå tûúi vui öm êëp caã trùm loaâi. Viïåt Viïåt Viïåt Viïåt Nam húäi! öi rûâng vaâng biïín baåc! thanh thanh. Viïåt sù’c saão mùån maâ, röång múã nhû nuå cûúâi nûúác Viïåt, muön àúâi! con xin gûãi baâi ca. 5 6 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU TRÊÅN TRÛÚÂNG KY Thûa Meå Viïåt Nam, Meå loâng söng biïín! Múã Cöång Hoâa, hai mûúi triïåu chuáng con Dêng tùång Meå trêån trûúâng kyâ khaáng chiïën. Quaâ thiïng liïng tûúi thù’m caã linh höìn. Quaâ trong àoá thõt chuáng con run rêíy Tûâng vïët thûúng nhû àêët ruöåt caây lïn. Thõt chúi vúái àaån mûúâi hai ly bêíy, Chuáng con vaâo trong cuöåc diïîn troâ àiïn. Meå àaä khoác àïí chuáng con söëng maäi, Chuáng con àau àïí cho Meå laåi cûúâi. Traâng ngoåc lïå traâo tuön trong boáng khoái Laâ haåt cûúâi choái loái aánh ngaây mai. Chuáng con àöët möåt ngoån àeân vö têån Múã trong àïm nhû àöi mù’t trûâng trûâng, Àôa dêìu maáu, möåt àôa àeân cùm giêån, Tù’t boáng àen trïn ngoån chaáy bûâng bûâng. Àïm dêìu daâi, àeân coân daâi hún nûäa. Thù’p tranh khuya day dûát chùèng hïì taân. Cho àïën luác ngaân chim reo tiïëng lûãa, Ngoån àeân vaâo trong cuöåc muáa hên hoan. DÛÚÁI SAO VAÂNG Nhûäng nhaâ àöí nhû ngûúâi ài tù’m biïín, Gaác lao thên trong tiïëng soáng êìm êìm. Gaåch ngoái vúä möåt trêån cûúâi aão huyïín! Bêíy hû khöng, thaânh phöë ruã nhau nùçm. Nhûäng àûúâng caái àûát ruöåt têm àöi àoaån, Xeá mònh ra höë thùèm vúái thaânh cao; Nhûäng cêìu cöëng nhû nhûäng bònh vúä raån; Nhûäng nuái àeâo hun huát tûåa chiïm bao. Nhûäng baân ghïë chaåy ra àûúâng khêëp khïính, Xoám laâng ài traánh àúä luåt saâi lang. Khùn goái xaách, gaánh göìng àu têëp tïính, Giûäa àïm kïu döìn dêåp tiïëng: “lïn àaâng!” Àuâa vúái söëng, thêåt laâ àuâa aác liïåt! Söëng muön nùm tûâ chöî chïët sinh ra. Tay phaãi dûång, tay traái thò cheám giïët; Trûúác mùåt: sao, sau lûng: lûãa àöët nhaâ. Àoã khe kheá chuáng con vaâo nhêíy muáa, Mònh thûúng yïu lùn vúái xaác choá dï, Thên thïí quyá xeá tûâng àuâi dêîy duåa, Traái tim quùng nhû lûåu àaån neám chi. Àïm trúã daå nùång àûáa con àöåc lêåp, Àeâo Haãi Vên nguã àûúåc chuát naâo àêu. Cûãa Àaâ Nùéng vêîn tûác mònh soáng àêåp, Nghô cho ra nhûäng trêån Phaáp rúi àêìu. 7 8 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Àöìng Thaáp Mûúâi múái vûâa lïn tiïëng noái, Àöìi Kiïën An; ngûåc àaä núã dûúâng hoa; Tiïëng Thaáp Mûúâi laâ tiïëng cûúâi àöëi choåi, Gioång Saâi Goân thaách goåi luä taâ ma. Boåc Cêìu Àuöëng nhûäng moã goâ nheå thïëch Maãi chiïën tranh, quay theo tiïëng suáng troân! Mûúâi thaáng chùén vêîn nûãa àïm truyïìn hõch! Nguã coân theâm - nhûng àöåt kñch thò ngon! Àïm nûúác Viïåt laå nhû ngaây Bù’c Cûåc. Sao úã trïn chù’c cuäng phaãi tûác cûúâi! Àïm phaát àöång muön bûác thaânh sûác lûåc Nhû khuya caânh àêm núã löåc xanh tûúi. DÛÚÁI SAO VAÂNG 9 MAI Meå hiïìn úi, chuáng con nhû luáa saå, Thêëy nûúác lïn phaãi lïn kõp vúái triïìu. Àêìu luáa nhoã, nhûng maâ àöng luáa caã, Lïn raâo raâo nhû möåt luä têìm kïu. Àïm dûúái nûúác ngaåt vö cuâng nö lïå. Àúâi chòm àù’m boáp cheåt hïët mêìu vui, Nïn böng luáa chaåy thi tûâng thïë hïå Lïn trïn trúâi núã lêëy haåt vaâng chúi! Meå yïu dêëu, chuáng con àuâa thïë àoá; Meå chuáng con àêy, loâng chuáng con àêy, Höì Chuã Tõch söëng möåt nghòn tuöíi thoå Xem chuáng con xêy, xem chuáng con caây. Xem chuáng con laâm, chuáng con dïåt cûãi, Dïåt luön höìn vaâo bûác gêëm nhên gian; Ruöång àêët lan traân, muön vaân gieo gûãi, Giûäa tiïëng chim ca, giûäa tiïëng gioá àaân. 10 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Àúâi àeåp quaá, rêët àaáng cho ta chïët! Caãm tûã quên cûúâi rúát tûåa hoa bay Vò Töí quöëc, vò nhûäng àaân con nñt, Vò mù’t xanh maâ àöí baát maáu àêìy. Tiïëng tûâng tiïëng trïn àöìng höì vaån lyá, Ngaây tûâng ngaây trïn bûúác nhõp thúâi gian, Trêån tûâng trêån àiïím vaâo kho thïë kyã, Túâ tûâng túâ daây cuöën sûã gian nan. Chúi àaåi sûå, khoác cûúâi àïìu sûúáng caã. Trêån trûúâng kyâ laâ cuöåc veä tranh to, Àen cöåc löëc lêîn vúái vaâng oáng aã, Neát cuöëi cuâng múái taã àûúåc niïìm thú. Trùm tay xù’n àang diïîn vaâo cuöåc êëy, Meå thiïng liïng xin nhêån lêëy quaâ naây. Àêy maáu àöët, vaâ àêy laâ lûãa chaáy, Àêy höìn vaâng, vaâ àêy chuáng con àêy... DÛÚÁI SAO VAÂNG 11 CØM HÚÂN Àaä àûáng lïn, nhûäng con ngûúâi uêët ûác, Nhûäng thïë hïå nuöët oan húân giûäa ngûåc; Àaä àûáng lïn nhûäng chiïën sô, nhûäng anh huâng, Nhûäng gûúm thiïng, nhûäng giaáo nhoån, nhûäng gan àöìng, Nhûäng daå sù’t: àaä àûáng lïn têët caã! Giaä tûâ quaá khûá trùm nùm hêån, Möåt bûúác sa cú tuãi voá huâm! Ngoaãnh laåi thúâi gian, bao hêåm hûåc! Lúä àûúâng, nïn nöîi giêån trùm nùm. Àaä chaáy röìi, aánh saáng giûäa àïm tùm; Àaä moåc giêåy sao vaâng trïn nïëp gioá. Trong thù’m thiïët, giûäa bêìu vinh dûå àoã; Maáu naây laâ sù’c àoã cuãa loâng dên. Luä chuáng bay, loaâi baåc aác vö nhên Xêy sung sûúáng trïn nhoåc nhùçn keã khaác; Lêëy gian khöí cuãa ngûúâi laâm cûåc laåc, Rûúåu möì höi nûúác mù’t, baánh xûúng tuãy tim gan, Thõt nhên quêìn, chuáng maây vêîn uöëng ùn! Sao naây laâ ngöi sao dù’t neão, Maáu naây laâ maáu àïí àûa àûúâng. 12 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Àoã naây quaã quyïët nhû baân thaåch, Vaâng naây laâ möåt aánh triïìu dûúng. Tûâ khöng gian àûa laåi tiïëng trùm phûúng, Tûâ mùåt àêët naãy lïn bao quyïët chiïën, Tûâ cêy cöëi mêìm ra muön sûác àiïån, Nûúác non naây hiïín hiïån thïë hiïn ngang. - Söng trûúân daâi giêîy giuåa àuöíi saâi lang, Nuái dûång àûáng hoãi chên trúâi àöåc lêåp; Laâng maåc theát tûâng möîi thön möîi êëp, Rùång tre thaânh gêåy göåc, búâ buåi hoáa thûâng giêy, Sù’t àöìng thaânh giaáo maác, caânh nhaánh hoáa chên tay, Àêët thaânh khöëi, caát quêy quêìn neám àaá: Nghòn nghõ lûåc àaä àûáng lïn têët caã! Luä chuáng bay taân taå, hïët cêìu mong! Maáu naây laâ maáu gioâng anh huâng. Àaä chaãy trïn non, chaãy dûúái àöìng, Àaä chaãy trïn quên Nguyïn, trïn giùåc Maän, Àoã naây laâ àoã khöëi höìn chung. Vò túái àêy àoaân luä taám mûúi àöng, Bay àaä nhuåc caã àïën loaâi cêy coã. Ngûúâi chùèng phuåc; cho àïën thên ngûåa choá Cuâng gùåm gûâ cùm giêån mùåt quên bay. Xiïìng àaä kïu trïn nghòn vaån cöí tay, Xñch àaä siïët nhûäng cuöåc àúâi haão haán; Mùåt àaä vúä, oác àaä rúâi trïn traán, Tay lòa thên, àêìu ruång, tiïëc àau thûúng Cho möåt loaâi khaát maáu; tiïëc vö lûúng! Nhûäng Baãn Thuöåt, nhûäng Kon Tum, Lao Baão, Nhûäng Baâ Raáá, nhûäng Sún La, Cön Àaão, DÛÚÁI SAO VAÂNG 13 Coân rûâng thiïng nûúác àöåc, coân nuái hiïím àeâo cao, Coân caát khö, àaão vù’ng, biïín sêu naâo Bay chùèng àoåa nhûäng anh huâng, chiïën sô? - Bay cöë nhöët trong lao tuâ ñch kyã Caã loâng yïu, yá töët cuãa trúâi Nam. Maáu naây laâ maáu loâng cùm hêån Àoã búãi tim gan giêån tñm chaâm. Àoã naây laâ àoã trùm nùm trûúác Thù’m laåi tûng bûâng triïåt giöëng tham. Giïët chuáng bay laâ töåi chuáng bay laâm. Nhûäng töåi aác chuáng bay gieo nay àaä moåc Thaânh suáng öëng, thaânh gûúm dao, thaânh gêåy göåc, Thaânh caát bay àaá chaåy, thaânh mûa giöng, Thaânh sêëm vang, thaânh baäo taáp àuâng àuâng! Giïët! Seä giïët! Chïët! Chuáng bay seä chïët! Àoaân dên Viïåt möåt loâng cùm àûáng hïët Öm non söng cûúâi ngaåo vúái nghòn thu: “- Xaác thuâ laâ xaác nhöìi phên ruöång, ”Maáu thuâ laâ maáu rûãa quên nhu. “Sao naây laâ sao àûa haånh phuác, ”Àoã naây laâ àoã diïåt quên thuâ!". 23-9-1945 Ngaây khaáng chiïën 14 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU XUÊN VIÏÅT NAM I Xuên nûúác Viïåt khúãi möåt ngaây Thaáng Taám. Triïìu dên gian lïn vúái soáng Höìng Haâ. Luåt cúâ àoã nöíi giûäa ngaây u aám. Trúâi sao vaâng moåc luác nûúác bao la. Xuên laå luâng thay! traân tiïëng Quên Ca, Àïën maänh liïåt, vúä caã búâ söëng cuä. Loâng con treã, loâng thanh niïn nhûåa ûá. Ai coá nghe loâng múái cuãa nöng phu? Hoå àûáng lïn giêåt lêëy nuái ngaân thu; Söng vônh viïîn, hoå uâa vaâo cûúáp àûúåc. Soáng dên chuáng lïn vúái triïìu mûåc nûúác, Vúái triïìu cúâ, triïìu nhaåc: vúái triïìu xuên. Àêíy tan taânh möåt thïë kyã muâa àöng, Xuên Thaáng Taám àùåc nghòn xuên, bêët têån. Rûúåu àaä àöí trong caânh leo, buåi quêën. Men àaä truâm trïn nöåi coã, àöìng sûúng. DÛÚÁI SAO VAÂNG 15 II Khù’p ngö khoai nhû coá yá lïn àûúâng, Suöët nuå löåc cuäng ra chiïìu hïí haã: Xuên trúâi àêët xêy bùçng hoa, bùçng laá, Ngûúâi Viïåt Nam xêy bùçng suáng, bùçng gûúm. Xuên muön nùm lêëy sù’t lûãa maâ laâm. Hoa haånh phuác núã trong loâng àaåi baác, Loâng lûåu àaån chûáa hûúng thúm ngaâo ngaåt, Neám ài! bù’n ài! gûúm giaáo cheám ài! Chùåt ngang thên loaâi cûúáp nûúác gian phi, Luä coã daåi, bù’n vaâo haâng nguä chuáng! Xuên seä núã khi àûát àêìu phaãn àöång! Maáu Viïåt Nam khöng chen maáu tanh höi. Binh sô ta àem caã sûác vö höìi, Bù’t taåo hoáa núã nuå cûúâi àöå lûúång, Neám taåc àaån cho ngûúâi vui, vêåt sûúáng, Bù’n liïn thanh cho àêët lùång, trúâi ïm. III Xuên àêët trúâi xêy bùçng bûúám, bùçng chim, Ngûúâi nûúác Viïåt dûång bùçng xûúng, bùçng maáu. Huyïët Àïì Thaám möåt khöëi höìng àau àaáu, Lïå Àònh Phuâng roác raách xuöëng àeâo cao. Nguåc Cön Lön, tuâ Lao Baão haân giao, Dên Nghïå Tônh kïët lïn cuâng Quaãng Ngaäi: Nhûäng suöëi maáu thêëm quanh höìn chaãy maäi, Möåt trùm nùm múái àem àûúåc xuên vïì. 16 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Giûä xuên nay, muön chiïën sô say mï Lêëy maáu tuãy àöí ra àúâi baát ngaát. Ngûâng tay laåi, thêëy sù’c xuên coân nhaåt, Roát maáu thïm, cho àïën luác toaân höìng! IV Xuên Viïåt Nam ngaân nùm vêîn chûa xong, Cuöëi ba thaáng, xuên vêîn coân xêy dûång. Hïët aánh saáng cuãa nhûäng ngaây nù’ng ûãng Seä nhòn cúâ maâ dûång giûäa muâa àöng. Tiïën Quên Ca nhû soáng vöî bïn loâng, Daâo daåt maäi tiïëng cuãa gioâng maáu treã... Viïåt Nam múái, Viïåt Nam xuên, Viïåt Nam cúâ àoã sao vaâng diïîm lïå! Tûâ Laång Sún cho àïën choát Caâ Mau, Qua Haãi Vên, söng nuái ûúác mú nhau, Dûúái sù’c àoã, àaánh baãn àaân húåp têëu. Caán lù’p bùçng gûúm cúâ pha vúái maáu. Suáng cuâng gûúm chung sûác maáu cuâng xûúng. Nùm Cöång Hoâa Thûá Nhêët, giûäa vinh quang, Möåt thïë kyã, àêy laâ Xuên Thûá Nhêët. Tïët Àöåc Lêåp 1946 DÛÚÁI SAO VAÂNG 17 ÀÏM ÀÏM TIÏËNG CUÃA LOÂNG TRUNG BØÆC... Àïm àïm tiïëng cuãa loâng Trung Bù’c Qua nuái, qua söng, túái cûãa àeâo, Men biïín, men rûâng vö túái ruöång, Tòm em Nam Böå gûãi tònh theo. Tiïëng yïu ài thùèng vaâo gan ruöåt, Nhû maáu trong thên chaãy möåt gioâng. Tiïëng cuãa tay chên thûúng maáu muã, Tiïëng buöìng gan phöíi caãm non söng. Mònh buöìn, ta cuäng chau àöi mù’t, Maáu chaãy cho nïn ruöåt phaãi mïìm Gûãi suáng, gûãi tin, vaâ gûãi daå Vaâo Nam vun maäi àù’p cho em. Àïm trùng nguã thiïëp trïn mêy baåc, Sao nguã trong tú, sûúng dûúái caânh, Chim nguã àùçng chim, trúâi cuäng dõu; Loâng thûúng àêu nguã àûúåc nùm canh! Ngaây chùm cuöëc àêët, lo ngö sù’n, Àïm chuát thaãnh thúi múái nghó laâm, Loâng Bù’c Trung nhû sûúng phuã thù’m, Àïm àïm vö tûúái daå miïìn Nam. 12-10-1946 18 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU CHUÁNG TA... Tuåi xaão aác muöën giúã troâ cûúáp nûúác. Choá gian ngoa àûa möìm suãa àoaân ngûúâi. Cù’n rùng laåi, Anh Em úi! cûá bûúác! Ngaây mai höìng àêåp vúä boáng àen thui. Giùåc phaãn àöång huãa theo quên cûúáp nûúác. Suáng cuäng suöng, miïång lûúäi coá laâm gò! Cù’n rùng laåi, Anh Em úi! cûá bûúác! Àúâi vö cuâng seä diïåt giöëng gian phi. Boån chuáng ta àûáng vaâo haâng caách maång, Àöí triïìu vua, xïëp àùåt laåi non söng, Giûäa sêëm seát àaä nïu cúâ saán laån, Lêëy sao mai àùåt giûäa maáu phun höìng; Theát vúä cöí khi böën bïì lùång nguã, Daám tay khöng cûúáp suáng giûäa nghòn quên, Thuyïìn khùèng khaái àeâ trïn gioâng thaác luä, Xeãng huy hoaâng cuöëc tûâng maãng àïm tùm. DÛÚÁI SAO VAÂNG Luä chuáng noá àaä thuöåc vaâo quaá khûá. Chuáng ta àêy laâ cuöåc söëng ài hoaâi. Àeâ beåp chuáng coá baánh xe lõch sûã, Höå phoâ ta coá caã aánh ngaây mai. Ta nhõp bûúác vúái vaån truâng nhên loaåi, Chuáng ài riïng trong möåt töëp buöìn àúâi. Chuáng nhùn mùåt oaán ngoån triïìu vô àaåi, Ta cûúâi xoâa roát caã têëm loâng trai! Ta laâ coã luác raâo raâo aánh thaác, Laâ böng hoa khi núã khù’p rûâng, àöìng. Ta chïët möåt, àaä coá nghòn ta khaác, Chuáng ta laâ haåt nù’ng dûång vûâng àöng! Cúâ haånh phuác dêîn muön dên túái trûúác. Sñt thù’t lûng, nai nõt caã loâng vaâng, Cù’n rùng laåi, Anh Em úi! cûá bûúác ! Loaâi anh huâng heån àïën chöën vinh quang. 19 20 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU NGUÖÌN THÚ MÚÁI Coá möåt suöëi thú chaãy tûâ gêìn guäi, Ra xa xöi, vaâ laåi àïën gêìn quanh. Möåt suöëi thú laá ngoåt vúái hoa laânh Noái trong xoám, vaâ dúän cûúâi dûúái phöë, Nguöìn chùèng coá tiïn ca, khöng haåc muáa, Baách tuâng khöng, sûúng khoái cuäng àïìu tan. Nhûäng nuái, àöìi toaân úã xûá nhên gian, Nhûäng cêy cöëi laâ thên ngûúâi coá maáu, Mûa thïë kyã tuön vaâo loâng nûúác daåo, Nïëm àêåm àaâ laâ búãi muöëi böì höi, Nghe thúm tho cuäng búãi coá húi ngûúâi, Hûúng sûác lûåc lan traân trïn bù’p thõt. Sûúng nûúác mù’t khoác maâ nghe rñu rñt, Vò buöìn nay, nhûng sung sûúáng ngaây mai. Suöëi thú àêy mang meã têëc loâng ngûúâi Nïn böën biïín daåt daâo trong àaáy ngoåc. Hai bïn búâ gioâng suöëi thú khöng loåc, Tha höì chen! Cuöåc àúâi àïën soi chung. DÛÚÁI SAO VAÂNG 21 Anh tröìng rau dù’t anh thúå ài cuâng. Tiïëng con nñt kïët chuöîi cûúâi roác raách, Cö gaái lúán ngûåc cùng troân khuác khñch, Baâ cuå giaâ tônh mõch àïën, tay vin; Maâu àoái no lêín vúái sù’c trúâi in. Gioâng thú chaãy, söi söi nhû laão àaão, Nhû êëp uã möëi cùm húân gioá baäo, Nhû chúâ tin khúãi nghôa cuãa bònh minh! Nhû say sûa theo rêìm röå biïíu tònh, Nhû baát ngaát vúái loaâi ngûúâi biïín àöång. Maáu chaãy vaâo tim, triïìu lïn giûäa gioång, Suöëi àêy khöng uöën eáo, chùèng laâm duyïn. Suöëi thêåt thaâ nhû sûå söëng, suöëi say àiïn Vaâ tónh taáo nguöìn thú nhên loaåi. Suöëi... 8-1946 22 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU HÖÌN CAÁCH MAÅNG I Àöåi binh vùn sô vúái ngûúâi thú Nghe thöíi trong keân loâng cûáu nûúác, Ruác lïn tûâ nhûäng ngûåc troân xoe Nhûäng tiïëng cùm húân khöng neán àûúåc; Nghe döìn mùåt àêët, chuyïín khöng gian Suáng khaåc ngang thuâ, dao theát ngûúåc: Luöëng run trong daå nhûäng giêy àúân Tï taái nhûäng ngaây than cö àún. II Run vò tuãi höí nhûäng ngaây qua Leo maäi cêìu thang cuãa thaáp ngaâ. Chûa àuã cao sang, xêy maäi noác; Treâo lïn lûng quyã, tröën ngûúâi ta. Búãi chûng cún reát ngaân nùm àïën Trïn chiïëc thuyïìn “Töi” tröi laåc bïën, Khoác rúi nûúác mù’t tûåa sao múâ Buöìn toãa hûúng xa nhû gioá quyïån. DÛÚÁI SAO VAÂNG 23 III Àau thûúng moân moãi kiïëp chúi vúi, Thiïëu caã maâu xanh, thiïëu aánh trúâi. Thiïëu cûãa vö cuâng trïn sûå söëng, Taái teo da thõt, buát taân húi. Nùm ba hoåp àïën cûúâi vïnh vaáo, Mêy khoái traân ài huát ngêåm nguâi, Höìn boáng boåt theo mêy boáng boåt, Uöíng cöng xanh àoã taåo àöì chúi! IV Böîng tûâ ruöång luáa rûâng cêy nöíi Möåt yá cang cûúâng nhû baäo túái. Nhûäng trang aáo raách boång ve sêìu Vaác chñ anh huâng ra chêëp chúái. Ra ài múã höåi cuãa giang san, Khöí vúái phong sûúng, hoåp vúái àaân; Hûáa gùåp cuöåc àúâi trïn choát àónh, Àaánh cho àïm cuä boáng lòa tan. V Buáa àe, caây cuöëc nhûäng lo chung, Cêy buát kiïu cùng hoáa ngûúång nguâng. Ngûúâi thêåt anh huâng, cûúâi giaãn dõ, Ta sao laâm böå giûäa hoaâng cung? 24 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Cung vaâng cuäng phaá ra dên chuáng, Huöëng nûäa baâi vùn àoáng bõt buâng? Sûå söëng vêîn coân hún caã chûä, Maáu xûúng hún caã nhûäng lúâi trong! VI Àöåi binh vùn sô vúái ngûúâi thú Múái giêåt mònh run trong aão tûúãng: Muä thiïn tûã giaã, aáo hoa vúâ, Tiïn nûä sûúng múâ, tri kyã gûúång... Thaáp ngaâ laånh leäo tûåa möì chön, Xuöëng vöåi, ra àûúâng tòm aánh saáng! Bêëy lêu khuyïn nhuã vêîn àïm höìn, Möåt phuát tónh bûâng vò Caách maång! VII Nghe triïìu múái biïët bïí nhên gian Söng phaãi vïì theo, suöëi phaãi haâng. Àöí giöëc trùm nguöìn vïì sûå söëng, AÁnh vui lïn maäi vûúåt thúâi gian. Ta ài, mùåc kïå nhûäng ngûúâi rúi. Nghe tiïëng gaâ kïu, hoå chïët röìi! Thú êím muâi men, vùn ngaåt thuöëc, Hoå taân, - Ta cûá bûúác lïn thöi! DÛÚÁI SAO VAÂNG 25 VIII Buát ta mong àûúåc àêìy húi söëng, Húi cuãa muön nghòn, húi àaåi chuáng. Àêìy niïìm trúã daå cuãa thúâi nay Mang nùång tûúng lai, hûáa àïën ngaây... Àêìy rêîy hoa xuên nhên loaåi múái, Àêìy thïm mêåt ngoåt bûúám vaâng bay. Vaâ àêìy nhûäng caánh mûâng phúi phúái Khi chuyïín ngaân thên, quên tiïën túái... IX Chûä nùçm trong trêån tûåa muön binh, Cêu sù’p theo cêu hoåp biïíu tònh, Ra lïånh cho vêìn khöng àûúåc dúän, Theo coâi, nhùçm túái àñch xa xanh. Huyïët quaãn laâ gioâng mûåc laáng lai, Àöåi binh vùn sô cuãa ngaây mai Hûúáng àöi caánh muäi theo húi suáng Vaác buát lïn àaâng, bûúác: “möåt! hai!”. Thaáng Taám 1946 26 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU TIÏËNG VAÂNG Àïm trong àöång möåt tiïëng vaâng, Tiïëng nghe ïm aái, lù’ng caâng dõu trong. Tiïëng àûa hoâa dõu vaâo khöng, Nhû rúi gioåt baåc nùçm trong da trúâi. Lung linh xoay gioåt lïå cûúâi, Vuöët ve man maác nhû lúâi nûúác xanh, ÊËy laâ tiïëng sao lanh laãnh noái, Haåt boáng trùng soi doåi àöìng bùçng; Sûúng ài coân möåt gioåt ngûâng, Mûa trúâi thu àoång trïn tûâng biïëc cao Gioá qua laåi rò raâo nùm caánh, Luåa phêët phú kïu aánh sao vaâng. Vûâng xa söng suöëi noái nùng, Non vui veã daå, rûâng hùm húã loâng; Chim yïn trong laá mú moâng, Soáng ngoaâi khúi dúån nhû troâng mù’t ïm, Nùm canh giûä thûác höìn àïm; Khaách àúâi ngûãa mùåt nhòn xem hûúáng àûúâng. Voâm ngoåc baåc traáng gûúng xa tù’p, Gioång sao vaâng ùm ù’p thanh thiïn!... 1940 DÛÚÁI SAO VAÂNG TIÏËNG NOÁI VIÏÅT NAM “Àêy laâ Tiïëng noái Viïåt Nam...” Saáng tinh sûúng àaä giêåy laâm triïìu dûúng. Mai xanh nhû luác chiïìu vaâng, Trûa höìng hay buöíi àïm sûúng laånh luâng, Cuäng àûa tiïëng noái trong khöng, Phöë chen àûáng laåi; - trong phoâng bûâng lïn. Trong tiïëng noái haäy rïìn gioång gioá, Lúán: àöìng vang; luác nhoã: tú tùçm. “Àêy laâ Tiïëng noái Viïåt Nam...” Tiïëng buöng ïm dõu, tiïëng haâm giêån cùm, Tiïëng Töí Quöëc àïm nùçm vùng vùèng, Ngaây vêën vûúng tai lù’ng nghe xa: Söng run, nuái cuäng ngên nga, Thoác ngö hoâa àiïåu, coã hoa dúän cûúâi. 27 28 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Biïët bao maáu chaãy trong húi, Meå ru ngaây nhoã bïn nöi chêåp chûâng, Lúán lïn, toã vui mûâng, sêìu thaãm. Cuäng tiïëng naây thöng caãm aái ên. “Àêy laâ Tiïëng Noái Viïåt Nam...” Nûúác non chûa àuã, coân tham biïín trúâi! Àûa ài qua triïåu loâng ngûúâi, Àem vïì Nam Bù’c möåt lúâi àöìng thanh, Tiïëng dûä döåi, trong laânh quyïën ruä, Tiïëng Viïåt Nam Dên Chuã Cöång Hoâa. Têëm loâng Haâ Nöåi phaát ra; Thiïët tha TIÏËNG NOÁI - Àêy laâ VIÏÅT NAM! 1946 DÛÚÁI SAO VAÂNG 29 ÀAÂN CHIM DÊN TÖÅC Tùång nhi àöìng Viïåt Nam Möåt, hai! Möåt, hai! Caác em nhi àöìng suáng vaác vai, Nhõp kyä trùm chên nhû möåt bûúác, Lo troân böín phêån lñnh tûúng lai. Àöåi trûúãng trang nghiïm tiïën dêîn àêìu. Raáng son pha sù’c cuác vaâng thêu, Cúâ thiïng töí quöëc àûa vinh dûå Lïn mùåt anh huâng chûa coá rêu. Böîng tiïëng àêu lïn tûåa suöëi àaân, Trong nhû chuöng súám, núã àïìu ran! Caã àoaân ngûúác cöí ca lanh laãnh, Trïn phöë tûng bûâng chim Viïåt Nam! Dên töåc huy hoaâng luác saáng ra, Nhi àöìng böîng chöëc hoáa sún ca. Àêu àêu phöë lúán sang laâng quaånh, Rñu rñt muön em cêët tiïëng hoâa. Àaân chim dên töåc lñu lo buöng Chuöîi tiïëng troân xinh khù’p meá àûúâng, 30 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Trong buöíi nù’ng mai hay giûäa töëi, Say sûa húáp thúã lêëy vûâng dûúng! Loâng non sùn àoán aánh quang vinh, Dêng khöëi tinh thaânh àïën CHÑ MINH! Êu yïëm cuäng vui loâng Chuã tõch Nhòn àaân con treã hoáa bònh minh. Rñu rñt trong khöng, tiïëng cuöåc àúâi! Haát naây khöng chó haát vui chúi, Suáng tuy suáng giaã, nhûng loâng thêåt, Gûúm dêîu chûa töi, chó saáng ngúâi. Maáu àoã cha, anh àaä nhuöåm cúâ; Caác em haá chó biïët ngêy thú! Caác em thêëu roä húân non nûúác Nïn theát oan cûâu vúái ngûåc tú. Chên nhoã dûúâng mùng, tay tyá hon, Maái àêìu mún múãn, maá con con, Möi nhû chim choác ûa àuâa cúåt, Tin tûúãng reo trong mù’t múã troân; Thên beá cuäng àùng haâng cûáu quöëc, Caác em àïí theån lù’m àaân öng! Lù’m keã thên to khöng biïët nûúác, Nïn quay trúã laåi hoåc nhi àöìng! Möåt, hai! Möåt, hai! Laâm troân böín phêån lñnh tûúng lai! Caác em chûa àaánh, nïn ca haát, Cho Viïåt Nam xuên núã khù’p cûúâi. DÛÚÁI SAO VAÂNG MÖÅT CUÖÅC BIÏÍU TÒNH... Bûäa kia trong vaâi phöë Haâ Nöåi, Coá cuöåc biïíu tònh, (nghô cuäng töåi!) Veãn veån àïëm àûúåc nhûäng ba mûúi Lñnh baãy thùçng ngûúâi ài quêëy röëi. Khuyïín Ûng möåt luä sù’p mûu gian, Cai quaãn ñt nhiïìu àaân öëm àoái, Ài qua mêëy phöë diïîn troâ hïì, Khiïën caã quöëc dên àïìu... bõt muäi! Biïíu tònh chi àoá? Biïíu tònh ai? Ai baão biïíu tònh, maâ laå nhó! Hö àïìu nhû thïí... àuäa so lo, Bûúác maånh nhû laâ... ngûúâi thêët chñ. - Baâ úi! dù’t chaáu ngoá kyâ quan! - Múå noá ngûâng tay, ra ngù’m tyá. Möåt àoaân nhú nhuöëc mang trïn traán Uïí oaãi haá möìm rao baánh raán: “Têíy chay tuyïín cûã” vúái...nhên dên! “Liïn hiïåp quöëc gia” cuâng ... nûúác baån! 31 32 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Vaâi öng mùåc lñnh bûúác xa xa Höå vïå àaân ngûúâi àem nûúác baán. (Lñnh naâo ùn mùåc giaã trang kia, Khöng phaãi Viïåt Nam, thûa caác baån!) Têíy chay tuyïín cûã. - Cûá têíy chay! Dên Viïåt Nam töi cûá tuyïín cûã! Quöëc gia liïn hiïåp... Quöëc gia liïn... Nhûng hiïåp vúái ai, öng noái thûã? - Nhûäng quên liïëm goát saåch bong röìi, Múái daám anh huâng nhû thïë chûá! Ai àem maáy aãnh chuåp giuâm töi! Nghô àïën biïíu tònh maâ xêëu höí! Ài nhû phu bù’t phaãi khiïng àoân; Kïu tûåa laâm cöng cho caác chuá. Mêëy anh mang suáng keâm hai bïn, Thónh thoaãng nhù’c vaâo: - Hö ài chûá! Chen nhau àöng tûå chuâa Baâ Àanh! Hùng haái nhû ngûúâi àang ngaái nguã! Thuïë ngûúâi - hoãi thêåt - mêëy quan kim? - Gúám! Cûá loâe nhau chó thïë, cuå! Baáo Àöåc lêåp ngaây 23-12-1945 (Kyã niïåm cuöåc “biïíu tònh àaã àaão Töíng tuyïín cûã” do boån tay sai ngoaåi quöëc diïîn úã Thuã Àö) DÛÚÁI SAO VAÂNG TÖÍNG... BÊËT ÀÒNH CÖNG Töíng àònh cöng húäi! Töíng àònh cöng! Tûúãng coá, ai ngúâ laåi hoáa khöng! Trúâi húäi, àêët úi, xin chûáng giaám! Lêëy mo maâ bõt mùåt cho xong! Töíng àònh cöng àêëy, nghô maâ thûúng. Phöë àoáng sao maâ cûãa múã toang? Têìu àiïån long cong ra vêîn chaåy! Àöìng Xuên êìm yä hoåp nhû thûúâng! Töíng àònh cöng húäi! Töíng àònh cöng! Dên chuáng sao maâ xoã chuáng öng? Tûúãng chù’c àûúåc dên nïn múái “töíng”; Maâ dên khöng àûúåc, thïë laâ... tong! Àêët húäi, sao maây vêîn cûá quay? Sao maây khöng chõu nghó höm nay? Öng trúâi sao chùèng chiïìu nhau tyá, Nöí sêëm cho töi lêëy möåt ngaây! Töíng àònh cöng húäi! Töíng àònh cöng! Muöëi mùåt nhû àûa, nghô theån thuâng! Mònh àaä tûå xûng laâ têët caã Àaân baâ, con nñt, vúái àaân öng; 33 34 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Tûå xûng dên chuáng bêëy lêu nay, Lêëy tiïëng laâ dên, chûãi caã ngaây; ÊËy thïë maâ nay sao leã teã? “Laá cúâ dên chuáng” óu xòu thay! Töíng àònh cöng húäi! Töíng àònh cöng! Hoå chùèng àònh cho, laåi hoåp àöng! Tiu nghóu nhû meâo tai bõ cù’t, Nûúác naây àem baán, baán khöng xong. Quêín quanh ta traách chõ haâng rau, Traách chõ buön töm, chõ baán giêìu. Traách baån cêìn lao, em baán baáo; Traách xe, traách chúå, traách con têìu! Möåt lêìn tuyïín cûã phaá khöng xong. Nay khöëi nhên dên vêîn möåt loâng, Biïët trûúác thöi àaânh cêm miïång hïën, Töíng àònh cöng húäi! Töíng àònh cöng! Baáo Sûå Thêåt ngaây 20-2-1946 (Kyã niïåm cuöåc vêån àöång Töíng àònh cöng cuãa boån phaãn àöång taåi Thuã Àö DÛÚÁI SAO VAÂNG 35 BIÏÍU TÒNH MÛA (19 thaáng Taám 1946) Biïíu tònh! Biïíu tònh! Trïn àûúâng reáo möåt tiïëng söng, tiïëng thaác, Quêìn aáo chaãy dûúái mûa nghe xaâo xaåc, Cöí hêìu kïu mûúâng tûúång tiïëng mûa bay. Thaác aâo aâo gêìn nghe tûåa xa xa: Tiïëng mûa ài luâa sûúng trïn àûúâng nhûåa, Tiïëng gioá vaâo goåi cûãa, Tiïëng ngûúâi reo laâm lûãa giûäa mûa kïu. Nûúác dûúái chên chaãy xoaáy, tuön liïìn, Chaãy khöng kõp sûác mûa trúâi truát xuöëng. Mûa têìm taä, mûa dûúâng nhû cuäng cuöëng! Àöí chan hoâa khöng kõp vúái ngûúâi ài. Biïíu tònh! Biïíu tònh quyïën duä, mï ly, Cuöën hún nhaåc, mûa cuäng say bùçng rûúåu! Höìn khúãi nghôa löi caã thaânh Hoaâng Diïåu! Gioá vö cuâng phiïëu diïîu thöíi rûâng chên. 36 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Chñnh quyïìn nùm ngoaái Vûâa möåt tuöíi xuên. Nhúá chiïìu thûá nhêët Vang gêìm soáng dên. Nhúá gioåt mûa tuön, luåt vïì ùm ù’p, Nhúá tay vöî úã cöng trûúâng baäo taáp Nïn höm nay mûúâi vaån xñch nhau gêìn. Lù’ng nghe! Lù’ng nghe! Tiïëng vang trïn bûúác coã. Àûúâng caách maång dên laâm mûa, laâm gioá, Nhaåc binh döìn laâ möåt khuác mûa theo. DÛÚÁI SAO VAÂNG MÏ QUÊÌN CHUÁNG Phaãi laâ soáng núã hay chuöng àaánh? Gioá chúã ngêåp mònh, giöng chuyïín baánh. Trúâi úi, àûát thúã giûäa phêìn àöng! Nguåc tûåa phao con thúã phêåp phöìng. Töi run thên xaác, töi run toác, Miïång muöën gêìm vang, tay muöën khoác, Muöën cûúâi khoan khoaái úã baân chên, Laåi muöën cuöìng àiïn trïn mù’t ngoåc. Vaån ngûúâi sao böîng ruã nhau ài? Tay saát bïn tay, bûúác heån thïì. Vaãi noái lúâi gò trûúng phêëp phúái? Cúâ tung thùèng caánh sûúáng nhû phi! Búãi sao nùm caánh goåi àùçng xa Nïn lúáp ngûúâi vui cho nù’ng nûúáp. Con trai, con gaái, nhûäng öng giaâ, Nhûäng treã yïu yïu mêìm söëng buáp; Nhûäng tay àaánh maånh, nhûäng chên nêu, Nhûäng tiïëng reo kïu giûäa cöí hêìu. Öi soáng loaâi ngûúâi! Öi biïín caã! Nguöìn hy voång chaãy giûäa àúâi àau. 37 38 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Laâm sao àuã sûác öm cho hïët Sûå söëng muön truâng lïn àoã kheát? Caánh tay múã röång muöën lòa xûúng, Ngûåc tiïëp hûúng ngûúâi say tûúãng chïët. Möì höi kñch thñch nhû hûúng daåi Cuãa àaám hoa rûâng, rûâng nhên loaåi. Muöëi khöng saánh àêåm vúái húi ngûúâi, Rûúåu cuäng thua nöìng da noáng höíi. Töi ra úã giûäa baån nhên gian Run rêíy nhû thên möåt chiïëc àaân. Maåch maáu biïën thaânh tú chó vûúáng, Trúâi úi quêìn chuáng quaá tònh nhên! Töi laâ ngûúâi vúå rêët yïu àûúng Cuãa àaám tay chên ngêåp phöë àûúâng, Dên chuáng traâo nhû xuên êëm aáp, Maâ töi: chiïëc laá àêåp húi dûúng. Töi khöng coá ngûåc, búãi chung quanh Àaä thúã giuâm töi vaån möëi tònh. Trong buöíi têìm lïn nhên loaåi múái, Loâng töi nhû thïí chiïëc nong xanh. Hoå ài, têët caã qua - hoan hyã, Nhû möåt àoaân quên lïn sûác quyã. Sûác thêìn, sûác quyã: sûác nhên gian, Sûác lûåc cêìn lao àoâi ngûå trõ! Ngûúâi ài àêu àoá? - soáng xuên úi! Kñp àuöíi chên theo keão laåc àúâi! Coá nghe nhûäng tiïëng àöí saân saåt Nhû dûúái chên voi cêy beåp naát? Nhûäng xiïìng, nhûäng xñch, trùm thûá göng, DÛÚÁI SAO VAÂNG 39 Vò bûúác muön ngûúâi maâ hoáa khöng! Coá nghe àêåp chïët nhûäng thùçng cûúáp Búãi àaám anh huâng quêìn aáo mûúáp? Nghe loaâi buång phïå thúã húi ra, Nghe boån xêm lùng khoác tuöíi giaâ? Coá nghe sû tûã vaâ höí baáo Boån ùn thõt ngûúâi run dûúái aáo? Coá nghe àïë quöëc vúä nhû bònh, Bûác àõa àöì xûa quêåt chuyïín mònh? Möåt gioåt maáu dên sa xuöëng àêët, Loaâi choá phaãi rúi muön maáu mù’t! Loaâi tham vaá vñu chù’p cuâng nhau Nhûäng loå tan taânh coân nûäa àêu! Töi mï aánh saáng, töi mï sûác, Ngûåc hñt loaâi ngûúâi àau àïën tûác, Loâng naây dêîu naát dûúái chên xe, Coân coá àeân höìn luön vêîn thûác, Ài ài, àoaân luä cuãa nhên gian! Ài haái tûúng lai giûäa coäi trêìn! Ài àöí möì höi theo nûúác mù’t Cho loâng àêët cuä núã hoa tên. Ài muön chên bûúác, ài muön aánh, Biïín bûúác trïn àûúâng, tay núã caánh. Buång àoái, tay mang sûác lûåc àêìy! 12-1946 40 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU THUà ÀÖ ÀÏM MÛÚÂI CHÑN Haâ Nöåi àûáng trong àïm mûúâi chñn lûãa, Suáng cùm thuâ vêy buãa luä taân tham, Suáng rûãa húân, suáng cuãa nûúác Viïåt Nam, Sêëm cöng lyá àaánh àêìu quên bêët tñn. Suáng quên tûã chñn thaáng trúâi giûä kñn, Gûúång cûúâi àau xem bêìy choá cù’n àiïn. Suáng chûa kïu, chuáng noá tûúãng suáng húân; Naát mùåt chuáng, suáng bêy giúâ múái biïët! Boáng töëi mïnh mang, àiïím giúâ lêîm liïåt Nöí buâng ra loâng giêån àaä traân höng. Giêån rñt cùm cùm, giêån nöí àuâng àuâng. Giêån tûác quaá hoáa tiïëng cûúâi sùåc sùåc: Vïå Quöëc Quên! Tûå Vïå! Du Kñch Àöåi! Dên Quên! Nhûäng thanh niïn maånh àeåp tûåa thiïn thêìn Múã cúâ àoã sao vaâng trong maåch maáu. Hoå sûúáng quaá. Ngûåc cùng buöìm dûúái aáo, Gioá triïìu lïn, thuyïìn hoå hïët nùçm khöng, Cöí bao lêu khö khaát maáu thuâ chung, Gan tûác töëi phaãi mêëy lêìn goái gheám. Nay thaã cûãa! tha höì ra baân cheám! Lñnh Viïåt aâo thaânh trêån soáng xung phong. DÛÚÁI SAO VAÂNG Haâ Nöåi mïnh möng! Haâ Nöåi anh huâng! Thaânh thûá nhêët cuãa Cöång Hoâa Dên Quöëc; Haâo khñ Thuã Àö! oai linh chuãng töåc! Àaån trïn àêìu Hoaâng Diïåu tûåa haâo quang. Suáng Viïåt Nam böën phña naãy sao vaâng, Àem chñnh nghôa giïët möåt loaâi suác vêåt Giïët chuáng noá! a ha! dòm xuöëng àêët Boån cön àöì nö lïå Àûác höm kia, Nay àïën àêy ùn hiïëp nhûäng phu xe, Cûúáp thuöëc laá, bù’n nhûäng ngûúâi haânh khêët, Xeá con nñt vûát xuöëng gioâng thaãm khöëc, Haäm àaân baâ daå chûãa, àöët öng laäo run tay, Luä giïët ngûúâi! theâm ùn bûãn, uöëng say! Luä choá maá àöåi löët ngûúâi trùng trù’ng, Hoân Gai giêån vúái Bù’c Ninh cay àù’ng, Thuâ Cao nguyïn vêîn nùång, maáu Nam Böå khöng tan, Laång Sún gùçm dên vö töåi chïët oan, Haãi Phoâng tûác möåt goác trúâi thûúng caãng: Nhûäng töåi êëy chêët àaä àêìy chñn thaáng, Àïën höm nay Haâ Nöåi nuöët gan maây! 41 42 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Chuáng noá nùçm nhû möåt àöëng thên cêy, Chuáng noá chïët nhû caã bêìy lúån beáo. Buång àïë quöëc, múä thûåc dên dêìy xeáo Dûúái chûn trêìn sung sûúáng vaån quên Nam. Anh huâng rúm trïn thiïët giaáp hung hùng, Traáng sô voã laâm oai núi suáng maáy, Trúâi húäi àêët! àïm nay huâng biïët mêëy! Chuáng giú tay xin lêëy phêån àêìu haâng. Haâ Nöåi àêy, àêy hêìm bêîy xe tùng, Àêy cöåt göî; àêy haâng raâo chúán chúã, Àêët àaâo xuöëng cho biïët loâng möîi phöë, Sù’t tröìng lïn, cêy ngaä xuöëng ngang taâng, Àêy rêìm rêìm àïm Mûúâi Chñn, hiïn ngang, Haâ Nöåi àûáng vúái caã loâng bïí lûãa, Cúâ huâng vô laâ möåt voâm trúâi àoã; Toaân nûúác nhaâ theo lúâi goåi Thuã Àö. Nùm Thûá Ba, dên Viïåt thêëy tha höì Quên cûúáp nûúác chïët giûäa àûúâng Haâ Nöåi. 19 thaáng 8, 1946 DÛÚÁI SAO VAÂNG NHÚÁ MUÂA THAÁNG TAÁM Cúâ Àoã Sao Vaâng... Thaáng Taám Böën Mûúi Nhùm... Nhaâ Haát Lúán... Muâa Thu Nùm Caách Maång... Haâ Nöåi Thuã Àö... Viïåt Minh Mùåt Trêån... Tûå Do Àöåc Lêåp... Dên Chuã Cöång Hoâa... - Nhûäng tiïëng thêìn reo rù’t maäi, maäi loâng ta! Nhúá húäi nhúá, khoác oâa vui biïët mêëy! “Caái thuúã ban àêìu Dên quöëc êëy, ”Nghòn nùm chûa dïí àaä ai quïn..." Cuå Höì vïì, lêìn thûá nhêët giao duyïn Vúái nûúác Viïåt, maâ sao tònh khù’ng khñt! Thu úi muâa thu úi! ta söëng hay laâ chïët? Caã höìn ta thûúng nhúá quaá ài thöi! Viïåt muön nùm, nûúác Viïåt laåi ra àúâi. Ta töi moåi, ta thaânh ngûúâi trúã laåi. Hai nùm qua, nay laåi muâa thu túái. Möîi lêìn thu túái, laåi múái muâa thu. Thu tûâ àêy khöng thu thaãm, thu sêìu, Maâ thu sûúáng, nhuöåm mêìu xuên maát maát. Laá biïëc xanh xanh, trúâi múã ngaát ngaát, Da tûúi thõt thù’m núã laåi cuâng sûúng. AÁng mêy bay nhû muáa cuöåc nghï thûúâng, Nù’ng haå gioång noái nhûäng lúâi dõu saáng: 43 44 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Möåt ñt thõt xûúng ta - àaä theo cuâng Caách Maång! Muâa Thu Thaáng Taám, Nùm Böën Mûúi Nhùm! Khúãi nghôa ài lïn, dên chuáng rêìm rêìm, Maáu àûúâng phöë gêìm gêìm, nghe noáng noáng. Vaâ tûâ êëy trïn thúâi gian to röång, Thu Viïåt Nam coá nghôa möåt muâa xuên. Trùm nùm sau, nghe Thaáng Taám gêìn gêìn, Nghòn dên laåi nhúá tònh dên múái beán, Nhúá tûå do àêìu, àoã vaâng ûúác heån, Sao rêët thu vaâng trong saáng nhû gûúng, Àoã rêët xuên, thúm rûåc maáu böng hûúâng, Ngaây khúãi nghôa àïí Thaáp Ruâa ngêy ngêët! Nhúá têët caã Nùm Cöång Hoâa Thûá Nhêët, Nhû laá vaâng cuäng coá nghôa laâ vui. Nhû mûa ngêu dûúâng coá võ ngoåt buâi, Nhû luåt löåi chó taåi loâng traân ngêåp. Haâ Nöåi! Thuã Àö! Cöång Hoâa! Àöåc Lêåp! Nhúá thûúng öi ngaây múái tuöíi hoa lay Chñnh quyïìn vïì àêìy rêîy nhûäng baân tay, Khiïën chên àaão, khiïën ngûúâi say; nhúá lù’m! Têët caã nhúá quêy quêìn Thaáng Taám Nhû bûúám àiïn mï khûúát möåt àaâi hoa. Loâng tiïët trinh vui trong tiïåc saáng loâa, Tònh nguyïn thuãy vêîn haäy coân run rêíy... “Caãi thuúã ban àêìu Dên quöëc êëy. ”Nghòn nùm chûa dïî mêëy ai quïn!". Thaáng Taám 1947 DÛÚÁI SAO VAÂNG 45 AÃNH CUÅ HÖÌ Cuå Höì, êëy laâ Viïåt Nam sinh àeã, Nïn nghòn xûa coân laåi veã nhaâ nho, Traãi thïë gian qua biïët mêëy àõa àöì, Möi bêët huã vêîn nuå cûúâi nûúác Viïåt; Vêîn caái traán non cao, vêîn mù’t ngúâi nûúác biïëc, Vêîn choâm rêu hoâa nhaä cuãa phûúng Àöng. Dên sinh ra, nïn noái tûåa dên àöìng, Lúâi chuyïån vaän laåi nöm na tuåc ngûä. AÁo maâu xaám vêîn giûä tro vaån thuúã Cuãa nûúng dêu, baäi àêåu hoùåc vûúân ngö. Söëng rau dûa, giaây muä vaãi thö sú, Àúâi giaãn dõ cuäng àûúåm maâu hiïìn triïët. Cuå Höì àaä hoáa laâm söng nuái, Möîi neát löng maây möîi neát non. Dên chuáng tûúãng mong Höì Chuã Tõch Nghe ïm trong daå, êëm trong höìn. Cuå Höì quen thuöåc thên yïu quaá. Dên chuáng thiïng liïng veä tûå loâng, Veä aãnh cuå Höì khöng giöëng Cuå, Vò xem Chuã Tõch tûåa non söng. 46 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Tha höì thïm thù’t theo yïu mïën, Miïîn àûúåc dung nhan àïí ngù’m gêìn, Loâng tûåa Nguyïåt Nga trong chuyïån cuä, Lêëy trong bûác aãnh gûãi niïìm thên. Treã con súám giêåy thoaãng tú vûúng, Baác úã trong loâng, biïët mêëy thûúng! Bö laäo àïm nùçm mú lûáa tuöíi, Thêëy vui nhû nhúá möåt vûâng dûúng. Gaánh rau, gaánh cuãi, gaánh hoa hûúng Vù’t gioåt möì höi, àùåt xuöëng àûúâng, Phe phêíy noán cúâi, ngöìi nhúá Cuå: - Nghô nhiïìu, toác coá ngaã maâu sûúng? Caái cûa, caái àuåc, caâi caây sêu Nhúá mù’t tinh anh, nheå búát sêìu. Chiïëc buát, chiïëc gûúm nhû chiïëc suáng Nghe cêu khuyïn baão tûåa vaâo nhau. Mai mai hoâa àiïåu nhûäng àïm àïm, Nhû tiïëng söng tuön, tiïëng gioá thêìm, Loâng cuãa dên gian yïu Chuã Tõch Hoáa thaânh khuác nhaåc toãa muön nùm. 1945 - 1948 DÛÚÁI SAO VAÂNG 47 KIM CHÓ Chuáng ta laâ cêy kim, Chuáng ta laâ súåi chó, Àïí may laåi cuöåc àúâi Cho liïìn trong vaån kyã. Boån Tay Cù’t Huát cûúáp àúâi, cûúáp nûúác cêìm suáng, cêìm dao xeã mònh nhên loaåi, maáu àaâo vúái nhau. Nhûäng nuái lúã vò cûa Vêîn haäy coân lúã loái. Möí xeã ruöång cuâng àöìng, Nhûäng raänh caây hêëp höëi. Söng chùåt thaânh khuác nhoã Ruöåt àûát vêîn nhòn nhau. Hai búâ quen caách trúã, Sêìu bao nhiïu nhõp cêìu. Buöåc bùçng giêy theáp gai, Nhûäng biïn thuây rúám maáu Àau nhûác chöî chia nhau, Chõu muön àúâi sao thêëu. 48 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Mònh thïë gian raách naát, Öi caái aáo ùn maây Chuáng ta laâ kim chó Thûúng khoá nhûäng àïm ngaây. Xûúng laâm cêy kim may, Maåch maáu cuâng nöëi kïët Àêy súåi chó vö cuâng Cuöën bao giúâ cho hïët! Vo vo muön tiïëng luåa, Rñu rñt luä ong àoái, Gioá thöíi trïn àûúâng dïåt, Maáu ngûúâi ca khù’p núi: “Chuáng ta laâ cêy kim ”Chuáng ta laâ súåi chó “Quyïët may laåi cuöåc àúâi ”Cho liïìn trong vaån kyã." Thaáng 4 - 1948 DÛÚÁI SAO VAÂNG 49 NHÚÁ TAY CHÊN Tùång Thûúng Binh Coá nhûäng khi mûa dêìm daâi dùåc nhû trúâi nhûác nhöëi úã trïn mêy; Coá nhûäng àïm trùng lùång gieo trïn taâu laá chuöëi; Coá nhûäng khi bïn an dûúäng àûúâng chiïìu vêy hiu hù’t nhû nhúá nhung chi; Coá nhûäng khi... Coá nhûäng khi... Nhûäng khi naâo, naâo ai àïëm hïët? Nhûäng khi möåt mònh hay khi thanh vù’ng, Khi khù’c luåa vaâ khi mù’t vúåi, Khi trúâi ài theo àaám mêy bay, Khi mai àïm hay luác chiïìu ngaây, Khi tiïëng haát nùçm trong trñ nhúá Lïn gioång haát thêìm nhû möåt cuöån tú nûác núã, Ngûúâi thûúng binh böîng nhúá tay chên. Nhúá naâo hún nhúá trong thên thïí? Nhúá naâo hún caái nhúá tay chên? Chim thùèng dong coân luác nhúá rûâng, Mêy phiïu baåc lûng chûâng nhúá nuái, Nhûäng nghïå sô nhúá con àûúâng gioá buåi, Nhúá mùåt trùng trúâi laâ nhûäng hoa àïm, 50 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU “Anh nhúá em, em húäi! anh nhúá em” Laâ caái nhúá cuãa tònh nhên muön thúã; Nhûng nhúá àêu coá nhúá Nhû ngûúâi thûúng binh böîng nhúá tay chên. Àïm nay laånh luâng buöng toãa bêng khuêng, Ngûúâi thûúng binh trúã mònh, nghe reát núi chên àaä mêët; Chên àaä mêët, nhûng reát coân vêîn reát Núi loâng chên ma, núi ngoán chên ma. Núi mù’t caá taân, núi àêìu göëi àaä qua. - Öi caái chên, em úi, em àaä lòa thên thïí Àem nguyïn tûã traã cho voâng luên chuyïín, Anh àïí em rúi boán àêët nûúác nhaâ; Nhû möåt laá vaâng em vöåi vaâng xa; Cúá laâm sao àïm nay em laåi vïì nhû cuä, Nghe em àoá, maâ khöng coân em nûäa, Reát khöng em, öi kyã niïåm baân chên, Reát giuâm em, anh vêîn laånh toaân thên. Ngûúâi thûúng binh keáo chùn nhû tûúãng àù’p Phña chên vù’ng vúái caã loâng uã êëp, Ngûúâi thûúng binh khe kheä gioång ru ru, Ru chên, ru mònh, ru dõu muâa thu, Ru töí quöëc, ru vaâ trúâi àêët nûäa; Ru nhûäng nöîi àau, ru maâu khoái lûãa, Ru ngûúâi ta, àïí thêëy àûúåc ngûúâi ru... - Nhúá tay chên laâ mêëy nhúá tûúng tû... 9-1948 DÛÚÁI SAO VAÂNG 51 BIÏÅT LY KHAÁNG CHIÏËN Tiïëng ly biïåt truyïìn ra, Möi móm cûúâi vúái mù’t. Mù’t noái chi vúái loâng, Loâng noái gò vúái nhau. Ly biïåt laâ böng hoa Núã trïn àûúâng khaáng chiïën. Hoa ly biïåt núã nhiïìu Haát cuâng hoa thûúng mïën. Höm qua biïët höm nay Seä chia tay, chia tay. Chim trïn trúâi hoåp àïën Röìi chim bay, chim bay... Tay haái hoa höìng àoã, Tay nêng àoáa cuác vaâng. Cuác vaâng xa thûúng nhúá, Hoa höìng gêìn yïu thûúng. 11-1948 52 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU MAÄI MAÄI - Vêng, anh seä yïu em maäi maäi; Maäi maäi laâ trong nhûäng phuát giêy. Sù’c höìng maäi maäi höm nay, Hoa sim núã röå cuöìng say möåt àöìi; Em noái nhoã: “húäi ngûúâi yïu dêëu, Haäy yïu em maäi maäi nghe anh?” Say xûa anh cuäng dùån tònh: “Yïu anh maäi maäi nghe! Mònh yïu anh.” Hoa nûãa buöíi muöën thaânh vaån thuúã, Loâng möåt àúâi tñnh àöå ngaân nùm; Söng tröi nuái lúã êm thêìm, Àûúâng ài vuä truå coá cêìm àûúåc àêu! Nhûng ta seä yïu nhau maäi maäi, Maäi maäi laâ trong nhûäng phuát giêy; Lêu daâi laâ boáng, laâ mêy, Laâ möi kyâ ngöå, laâ tay haão cêìu. Maäi maäi úã trong cêu hoâ heån, Maäi maäi trong yá nguyïån bònh sinh; Thúâi gian khöng phaãi cuãa mònh, Tònh chó maäi maäi bùçng tònh thaáng nùm? Vêng, anh seä yïu em maäi maäi, Trong phuát giêy ên aái muön àúâi. Mai kia duâ coá reä rúâi, Àöi ta àaä maäi maäi ngöìi bïn nhau. 1948 DÛÚÁI SAO VAÂNG 53 HÛÚNG ÀÚÂI Àúâi ta têët caã, nhûng cuäng coá gò àêu? - Miïëng vêën chïnh kïu giûäa dõp cêìu, Möåt buöíi chiïìu sûúng nghe choá suãa, Sên heâ thoác traãi liïång böì cêu. Tiïëng chên yïu mïën vaâo trong daå, Gioång noái thên yïu múái àöíi maâu. Caái nù’ng öì lïn trong tiïëng laá: Àúâi laâ têët caã - coá gò àêu! Möåt bûúác chên buöìn giûäa phöë thu, Phêët vuöng cúâ àoã cûãa àïm muâ. Gioá sûúng böën biïín pha húi êëm, Trong maáy truyïìn thanh tiïëng Cuå Höì. Coá thïë, nhûng àúâi laâ têët caã Cöåt giêy theáp àûáng haát muâa thu, Àúâi laâ têët caã, nhûng cuäng coá gò àêu? Nhû àöi àûáa mònh lùång leä nhòn nhau. Möåt caái nù’m tay, möåt àêìu thuöëc dúã, Möåt tiïëng vang trong möåt maái àêìu. AÁnh àeân trong àïm töëi. Taách caâ phï nêu. 54 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU ÀÖI HOA GAÅO Thaáng hai, hoa àêët nûúác Múã caánh ngêåp àöìi xa, Maáu àaâo tung toáe vúä, Chên mêy thúã saáng loâa. Mù’t töi thaânh biïín àoã, Chên àïën höìng ngên nga. Cêy maånh àûáng giang tay Huát daåt daâo sûác àêët. Maáu söng nuái lïn hoâa Rûúåu mùåt trúâi múái cêët. Giûäa àúâi xuên múái túái, Höåi àoã cuäng vûâa lïn. Àoã nhû möi, nhû maá, Àoã nhû suöëi, nhû men, Nhû ngûåc dêng triïìu ûá, Nhû tònh vûâa nù’ng nhen. DÛÚÁI SAO VAÂNG 55 Möåt khoaãng thù’m àûa tin Hùçng haâ sa söë àoã Khù’p caã möåt àöìng bùçng Soi saáng bùçng hoa àoã. Töi say hay hoa say? Nù’m tay cuãa nù’m tay Ruã hïët loaâi ngûúâi nhaãy Dûúái triïìu hoa gaåo àêy Vö vaân loâng traãi luåc Tuön ra möåt thaác ngaây. Vui vui nhûäng caânh tú Àïí buáp höìng múã, múã. Gioá chim ngoaâi chên trúâi Cuäng vïì chen höåi àoã. Chêu Tûå Do 2 - 1948 56 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU MÖÅT NGAÂY XUÊN Möåt ngaây xuên xanh tûúi nhû mù’t biïëc, Gioá biïín Àöng phú phêët thöíi lïn rûâng. AÁo Viïåt Bù’c maâu chaâm pha vûäng chù’c Cuäng thïu thuâa nhûäng àûúâng nù’ng mïnh möng. Töi bûúác ài trïn nhûäng àûúâng phaá vúä, Lù’ng tai nghe khaáng chiïën haát mú höì. Muâi chiïën thù’ng gieo trong khöng khñ núã, Àûúâng xuyïn rûâng hay àûúâng laåi Thuã Àö? Cheâo laá nhoã xuöi xuöi buöng thaã maái, Gioá àem tú ài nöëi nhûäng chên trúâi, Nhûäng tay treã öm troân voâng thïë giúái; Tûå àêu vïì? Traái àêët nöíi baâi vui. DÛÚÁI SAO VAÂNG 57 Chaâng vïå quöëc suáng mang ài raão bûúác. Ngûåa giao thöng nghiïng àêìu ngoaåm coã xanh. Cêìu khêëp khïính toáe lïn àöi aánh nûúác. Quaán cûãa nhòn haâng luåa mù’t long lanh. Àaâng xa êëy chù’c lûúån voâng tha thiïët, Gioâng söng Lö ca haát úã Khu Mûúâi. Phöë Àaåi Tûâ hay Cao Vên chùèng biïët! Ta laâ mònh, maâ anh cuäng laâ töi. Maáu tûúi chaãy ba nùm trúâi chiïën sô, Coá höm nay möåt buöíi súám mai àúâi. Muön cöí hoång chim trúâi kïu rñu rñt Khiïën mùåt trúâi böëi röëi caã àûúâng tú. 11 - 1948 58 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU TRÚà VÏÌ Cuäng búãi vò töi nhúá, töi mong, Möåt súám mai höìng, töi seä lïn àûúâng trúã laåi Giûäa vuä truå nhên gian, trong gia àònh xaä höåi Giûäa quöëc gia nhên loaåi, trong thïë giúái gia àònh, Möåt súám mai höìng, vù’ng möåt bònh minh Xanh mù’t treã con, Höìng möi thiïëu nûä. Töi seä trúã vïì, chên vui roán reán Nhû hûúng ài nhûäng àïm xuên hoâ heån, Nhû mù’t yïu len leán, Nhû tay vuöët quen quen; Nhû àûa treã con nhay vuá meå hiïìn, Trong loâng àúâi töi laåi vïì naáo àöång. Baâ meå àúâi du dûúng tay múã röång, Töi nùçm troân laâm möåt gioåt sûúng hoa, Hoãi coã cêy: mònh coá nhúá thûúng ta? Ta rêët nhúá thûúng mònh, nïn trúã laåi. DÛÚÁI SAO VAÂNG 59 - Vò àang söëng, töi vêîn coân söëng maäi, Vò coân yïu, töi laåi muöën yïu thïm; Vò mù’t töi no àuã boáng ngaây àïm, Tai àêîy tiïëng, hay möi mïìm caãm giaác, Höm nay vêîn nghô àeân àúâi bûäa khaác, Nhû àûáa con vûâa buá meå möåt bïn, Möåt bïn kia vêîn mún vuá meå hiïìn. Töi phaãi vïì vò quaá àöîi yïu thûúng Nhûäng con ngûúâi laâm bùçng maáu vaâ xûúng Vò thù’c mù’c sau khi mònh àaä chïët, Höåi vui quaá thïë maâ mònh khöng biïët. Töi laåi vïì vò khuác nhaåc sau àêy Àêåp vang trúâi, múâi caã nûúác cuâng mêy. Duâ muöën nguã, cuäng thïë naâo nguã àûúåc! Nhû möåt súám trïn àûúâng vang tiïëng guöëc, Nhû möåt trûa chim choác reáo muâa heâ Tiïëng duäa reân àêåp nù’ng nhaãy vaâng hoe. Tiïëng tia saáng muáa vúân quanh chiïëc buáa; Nhûäng baánh xe quay, nhûäng guöìng maáy luåa Nhûäng baân chên dêåm, nhûäng caánh tay nhanh, Tiïëng cêët nhaâ, trúâi àêët! göî lanh canh Kïu thaánh thoát trong khi thaânh cûãa söí! Nhûäng toa maáy phò phò àang têåp thúã, Nhûäng con taâu àêîy sûác ruác huyïn thiïn: - Töi phaãi vïì nghe dûå nhaåc àoaân viïn Nhên loaåi múái noái cûúâi nhû treã nhoã. 60 TOAÂN TÊÅP XUÊN DIÏÅU Viïåt Nam sau möåt thúâi lao khöí, Bêy giúâ cûúâi nhû hoa núã. Cö gaái Viïåt gaánh göìng xinh xinh, Àêu cuäng laâ nhûäng cö gaái Bù’c Ninh. Höåi loaâi ngûúâi àöng vui, luyïën aái. Cö Haånh Phuác, àúåi chúâ cö maäi! Gêìy dûång cö, sûát meã nhûäng baân tay, Trêåt baã vai, roã maáu nhûäng löng maây. Nhûng cö àïën, caã huy hoaâng trïn traán, Àêu àaä muöån röìi, haäy coân súám chaán! Höåi loâa ngûúâi vui veã lù’m, ngaây mai. Töi seä xin Àúâi, vïì möåt súám mai. 8 - 1948