Tài liệu Kc050 chính sách tỷ giá hối đoái và vấn đề tự do tỷ giá ở vn

Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A Néi dung §Æt vÊn ®Ò Ch-¬ng I : C¬ së lý luËn vÒ tû gi¸ vµ tù do ho¸ tû gi¸ I . Kh¸i niÖm vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i 1.Kh¸i niÖm 2.C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn tû gi¸ 3. Vai trß cña tû gi¸ trong nÒn kinh tÕ II. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i III. Quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò tù do ho¸ tû gi¸ 1.Kh¸i niÖm vÒ tù do ho¸ tû gi¸ 2.¦u nh-îc ®iÓm cña tû gi¸ tù do Ch-¬ng II : Qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam I. Hoµn c¶nh chung II. Thùc tr¹ng III. §¸nh gi¸ Ch-¬ng III : Gi¶i ph¸p ®æi míi chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam I. Nh÷ng bÊt lîi cña ViÖt Nam nÕu thùc hiÖn tù do ho¸ trong ®iÒu kiÖ hiÖn nay. II. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò tù do ho¸ tû gi¸ KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A ®Æt vÊn ®Ò Tû gi¸ lµ mét biÕn sè kinh tÕ vÜ m« quan träng cã t¸c ®éng tíi nhiÒu mÆt ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ . Nã ra ®êi tõ ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng vµ quay trë l¹i t¸c ®éng lªn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸n c©n th-¬ng m¹i c¸n c©n thanh to¸n cña mçi quèc gia. X©y dùng thµnh c«ng mét chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh tû gi¸ thÝch hîp lµ mét vÊn ®Ò v« cïng khã kh¨n phøc t¹p. Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy lµ mét ®Ò tµi mang tÝnh cÊp thiÕt trong thêi gian gÇn ®©y. Gãp phÇn vµo nh÷ng nghiªn cøu, ph©n tÝch , trong bµi tiÓu luËn nµy em còng xin ®-îc tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña m×nh vÒ mét vÊn ®Ò ®a d¹ng, phøc t¹p vµ còng v« cïng quan träng nµy th«ng qua ®Ò tµi :“ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i v¯ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù do ho¸ tû gi¸ ë ViÖt nam “ . Bµi tiÓu luËn b¾t ®Çu tõ viÖc ph©n tÝch c¬ së lÝ luËn cña tû gi¸ ,c¬ chÕ x¸c ®Þnh, nh÷ng yÕu tè ¶nh h-ëng vµ vai trß cña tû gi¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ . Tõ ®ã lµm s¸ng tá lªn tÇm quan träng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« . Mét vÊn ®Ò còng ®-îc coi träng tr×nh bµy lµ nh÷ng lÝ luËn vÒ tù do ho¸ hay th¶ næi tû gi¸ . Xu thÕ toµn cÇu lµ tõng b-íc th¶ næi tû gi¸ ®Ó cho nã ®-îc tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ tr-êng theo quy luËt cung cÇu ngo¹i hèi. Tù do ho¸ mang l¹i nhiÒu lîi thÕ vµ muèn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ th× c¸c quèc gia kh«ng thÓ bá qua . Tuy nhiªn bÊt cø mét vÊn ®Ò nµo còng cã mÆt tr¸i cña nã. Kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viªc tù do ho¸ tû gi¸ thµnh c«ng. §èi víi c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ míi chuyÓn ®æi cã khuyÕn nghÞ lµ vÉn nªn duy tr× ë mét møc ®é t-¬ng ®èi cao nh÷ng c«ng cô qu¶n lý mang tÝnh hµnh chÝnh. Mét sù tù do ho¸ véi v· sÏ dÉn ®Õn nh÷ng tæn th-¬ng mµ nÒn t¶ng kinh tÕ vÜ m« ch-a ®ñ v÷ng ch¾c ®Ó cã thÓ chèng ®ì vµ kÕt qu¶ lµ sù ch¹y trèn cña c¸c luång vèn .Tr×nh bµy bµi häc 2 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A kinh nghiÖm cña c¸c n-íc lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch . Thùc tr¹ng ®iÒu hµnh tû gi¸ ë ViÖt Nam thêi gian qua lµ mét néi dung quan träng . Kh¸i qu¸t c¶ m-êi n¨m ®æi míi hÖ thèng tµi chÝnh trªn lÜnh vùc tû gi¸ nh»m lµm s¸ng tá nh÷ng -u nh-îc ®iÓm ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ®-îc ®Ò cËp ë ch-¬ng cuèi nªu lªn mét vµi gîi më cho vÊn ®Ò. Víi kiÕn thøc cßn nhiÒu thiÕu sãt , c¬ së sè liÖu thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ vµ tÝnh phøc t¹p cña ®Ò tµi nªn trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái khiÕm khuyÕt rÊt mong ®-îc sù gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o vµ c¸c b¹n. 3 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A ch-¬ng I tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i I Kh¸i niÖm vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i 1,Kh¸i niÖm : Khèi l-îng th-¬ng m¹i quèc tÕ ®· t¨ng lªn trong suèt bèn m-¬i n¨m qua lµm cho c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng phô thuéc lÉn nhau.trong xu h-íng toµn cÇu ho¸ dÇn xo¸ nhoµ c¸c ®-êng biªn giíi quèc gia vµ lµm cho c¸c dßng t- b¶n l-u chuyÓn linh ho¹t h¬n.trong qu¸ tr×nh ®ã , mçi quèc gia ®Òu cè g¾ng ®-a ®ång néi tÖ cã thÓ chuyÓn ®æi vµ t×m kiÕm mét chÝnh s¸ch tû gi¸ thÝch hîp. VËy tû gi¸ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn khi cã th-¬ng m¹i quèc tÕ . Nã lµ møc gi¸ gi÷a hai n-íc mµ t¹i ®ã hä trao ®æi víi nhau. a, Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa : lµ gi¸ c¶ cña mét ®ång tiÒn n-íc nµy tÝnh theo ®¬n vÞ tiÒn tÖ n-íc kh¸c. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã hai ph-¬ng ph¸p niªm yÕt tû gi¸ lµ ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp . *Ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp : ký hiÖu e , lµ ph-¬ng ph¸p biÓu hiÖn mét ®¬n vÞ néi tÖ b»ng c¸c ®¬n vÞ ngo¹i tÖ . VÝ dô: T¹i thÞ tr-êng hèi ®o¸i London yÕt gi¸ 1b¶ng Anh=1,6191 ®«la Mü *Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp : ký hiÖu E , lµ ph-¬ng ph¸p tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång ngo¹i tÖ .Nã chÝnh lµ gi¸ cña mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ tÝnh theo sè ®¬n vÞ néi tÖ. VÝ dô : gi¸ cña ®«la Mü(USD) tÝnh theo ®ång ViÖt Nam(VND) lµ14058VND/USD.§iÒu nµy nãi lªn r»ng 1USD cã gi¸ trÞ b»ng 14058 VND Theo th«ng lÖ quèc tÕ chØ cã ba lo¹i ®ång tiÒn m¹nh trªn thÕ giíi (®ång b¶ng Anh , ®ång Euro, ®ång USD ) ®-îc phÐp niªm yÕt gi¸ trùc tiÕp . Cã 4 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A nghÜa lµ trªn c¸c n-íc së t¹i ®-îc phÐp c«ng bè tû gi¸ e.TÊt c¶ c¸c lo¹i tiÒn kh¸c ngoµi ba ®ång tiÒn nªu trªn th× ph¶i niªm yÕt gi¸ gi¸n tiÕp . Cã nghÜa lµ trªn ®Êt n-íc së t¹i kh«ng ®-îc phÐp c«ng bè tû gi¸ e mµ ph¶i niªm yÕt gi¸ th«ng qua mét ®ång tiÒn m¹nh . b.Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ: lµ gi¸ t-¬ng ®èi cña hµng ho¸ ë hai n-íc C«ng thøc tÝnh tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ e“=e*P/P“ e“: Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ e : Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa P: P“: Møc gi¸ trong n-íc Møc gi¸ n­íc ngo¯i NÕu xÐt cho mét hµng ho¸ cô thÓ th× P chÝnh lµ gi¸ hµng néi tÝnh b»ng néi tÖ (gi² néi ®Þa ) cßn P’ chÝnh l¯ gi² mÆt h¯ng cïng lo³i ë n­íc ngoµi tÝnh theo gi¸ ngo¹i tÖ . VÝ dô : gi¶ sö cã mét chiÕc ¸o s¬ mi ë ViÖt Nam víi gi¸ P=70000VND/chiÕc cñng chiÕc ²o ®ã s°n suÊt t³i Mü P’=20USD ,gi° sö e=1/14000 Khi ®ã tû gi² hèi ®o²i thùc tÕ b´ng e’=e*P/P’=1/14000*(70000/20)=1/4 §iÒu nµy nãi lªn r»ng mét chiÕc ¸o s¬ mi ViÖt Nam cã thÓ b»ng 1/4 chiÕc ¸o s¬ mi bªn Mü . Do chÊt l-îng mÉu m· nh- nhau nªn hµng ViÖt Nam rÎ h¬n 1/4 hµng Mü . Do ®ã hµng ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh h¬n hµng Mü , hµng ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu sang Mü . NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ cao , hµng ngo¹i t-¬ng ®èi rÎ vµ hµng néi t-¬ng ®èi ®¾t vµ ng-îc l¹i c. C¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ : tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch tû gi¸ mçi quèc gia c1, C¬ chÕ thÞ tr-êng : tû gi¸ còng lµ mét lo¹i gi¸ c¶, nã ®-îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¸c lùc l-îng cung cÇu néi ngo¹i tÖ trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi. ThÞ tr-êng ngo¹i hèi lµ n¬i mua b¸n trao ®æi ®ång néi vµ ngo¹i tÖ. 5 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A - XuÊt hiÖn viÖc cung tiÒn cña n-íc A trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi so víi ®ång tiÒn n-íc B khi ng-¬× d©n n-íc A mua hµng nhËp khÈu tõ B hoÆc khi ng-êi d©n n-íc A ®Çu t- sang n-íc B . §-êng cung vÒ tiÒn cã ®é dèc d-¬ng trong kh«ng gian hai chiÒu tû gi¸ vµ l-îng cung tiÒn - XuÊt hiÖn vÒ cÇu tiÒn n-íc A trªn Tû e thÞ tr-êng ngo¹i hèi khi ng-êi n-íc gi¸ S (VND) B mua hµng xuÊt khÈu tõ n-íc A hoÆc khi ng-êi n-íc ng-êi d©n n-íc B ®Çu t- sang n-íc A. §-êng cÇu vÒ cã ®é e* dèc ©m trong kh«ng gian hai chiÒu tû gi¸ vµ l-îng tiÒn . D (VND) Sù c©n b»ng cung cÇu tiÒn ®¹t ®-îc khi hai ®-êng nµy giao nhau vµ tû gi¸ c©n Q* Q(VND) b»ng ®-îc x¸c ®Þnh. C2, C¬ chÕ hµnh chÝnh : ë nh÷ng n-íc theo ®uæi chÝnh s¸ch kiÒm chÕ tµi chÝnh vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ nguån vèn th-êng ®-a ra mét møc tû gi¸ neo cè ®Þnh .Tû gi¸ nµy cã thÓ ®-îc thay ®æi ®iÒu chØnh song kh«ng ph¶i do c¸c lùc l-îng thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh. Nã ®-îc Ên ®Þnh l¹i khi c¸c nhµ qu¶n lý cÇn thÊy ph¶i thay ®æi nã ®Ó phôc vô cho mét môc ®Ých nµo ®ã. 2. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn tû gi¸ a.C¸c nh©n tè thuéc vÒ dµi h¹n : *Møc gi¸ c¶ t-¬ng ®èi : VÒ l©u dµi mét sù t¨ng lªn møc gi¸ cña mét n-íc (t-¬ng ®èi so víi møc gi¸ n-íc kh¸c )lµm cho ®ång tiÒn n-íc ®ã gi¶m gi¸ vµ mét sù gi¶m gi¸ xuèng cña møc gi¸ t-¬ng ®èi lµm cho ®ång tiÒn n-íc ®ã t¨ng gi¸ . *ThuÕ vµ C«-ta: §©y lµ hµng rµo ®èi víi hµng nhËp khÈu vµ b¶o hé hnµg s¶n xuÊt trong n-íc . §iÒu nµy lµm t¨ng cÇu hµng néi vµ dÉn ®Õn viÖc t¨ng gi¸ cña ®ång néi tÖ. ThuÕ quan vµ c«-ta vÒ l©u dµi lµm cho ®ång tiÒn cña mét 6 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A n-íc lªn gi¸. Tuy vËy mét quèc gia thùc hiÖn chÝnh s²ch “bÕ quan to° c°ng” th× vÊn ®Ò tû gi¸ ®èi víi hä kh«ng cã nhiÒu ý nghÜa l¾m. * ¦a thÝch hµng néi so víi hµng ngo¹i : Mét sù -a thÝch hµng ngo¹i lµm t¨ng cÇu vÒ ngo¹i tÖ khiÕn cho cung néi tÖ t¨ng dÞch chuyÓn vµ gi¸ ®ång néi tÖ gi¶m xuèng .VÒ l©u dµi cÇu vÒ hµng xuÊt khÈu cña mét n-íc lµm cho ®ång tiÒn cña n-íc ®ã t¨ng gi¸ trong khi c©ï vÒ hµng nhËp t¨ng lªn lµm cho ®ång tiÒn n-íc ®ã t¨ng gi¸. * N¨ng suÊt lao ®éng : N¨ng suÊt lao ®éng cao lµm gi¸ hµng cña mét n-íc rÎ t-¬ng ®èi so víi c¸c n-íc kh¸c . CÇu hµng xuÊt n-íc ®ã cao lªn kÐo theo sù t¨ng gi¸ cña ®ång tiÒn n-íc ®ã. VÒ l©u dµi , do n¨ng su¸t lao ®éng cña mét n-íc cao h¬n t-¬ng ®èi so víi n-íc kh¸c , nªn ®ång tiÒn cña n-íc ®ã t¨ng gi¸. *YÕu tè t©m lý còng ¶nh h-ëng ®Õn tû gi¸ : PhÇn lín c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu ph°i ®èi mÆt víi t×nh tr³ng “§«la ho²” trong nÒn kinh tÕ.§ã l¯ sù mÊt niÒm tin vµo ®ång b¶n tÖ , ng-êi d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ g¨m gi÷ ®«la vµ chØ tÝn nhiÖm ®ßng tiÒn nµy trong thanh to¸n trao ®æi . Do vËy cÇu USD rÊt lín vµ gi¸ c¸c ®ång b¶n tÖ xuèng thÊp c¸c n-íc lu«n trong t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng vÒ dù tr÷ ngo¹i hèi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n . *Tû lÖ l¹m ph¸t: NÕu tû lÖ l¹m ph¸t n-íc A cao h¬n tû lÖ l¹m ph¸t n-íc B,n-íc A cÇn nhiÒu tiÒn h¬n ®Ó ®æi lÊy mét l-îng tiÒn nhÊt ®Þnh cña n-íc B. Gi¸ ®ång tiÒn n-íc A gi¶m xuèng . * C¸n c©n th-¬ng m¹i: Nã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu .XuÊt khÈu lín tû gi¸ lªn gi¸ b,C¸c nh©n tè thuéc vÒ ng¾n h¹n * L·i suÊt : L·i suÊt lµ mét biÕn sè kinh tÕ tæng hîp t¸c ®éng ®Õn nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau trong ®ã tû gi¸ vµ l·i suÊt cã mèi quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ víi nhau. Trong mét n-íc nÕu l·i suÊt néi tÖ t¨ng trong khi l·i suÊt thÕ giíi æn ®Þnh sÏ lµm cho c¸c luång vèn quèc tÕ ®æ vµo nhiÒu v× møc l·i suÊt qu¸ hÊp dÉn . Do vËy cÇu tiÒn n-íc nµy t¨ng lªn vµ tû gi¸ t¨ng theo . 7 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A * C¸n c©n thanh to¸n: C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ph¶n ¸nh møc cung- cÇu vÒ ngo¹i tÖ trªn thÞ tr-êng ,do ®ã nã cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i . Béi thu c¸n c©n thanh to¸n sÏ lµm cho tû gi¸ gi¶m vµ béi chi c¸n c©nthanh to¸n sÏ lµm cho tû gi¸ t¨ng 3,Vai trß cña tû gi¸ trong nÒn kinh tÕ Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét c«ng cô kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®Ó ®iÒu tiÕt c¸n c©n th-¬ng m¹i quèc tÕ theo môc tiªu ®· ®Þnh tr-íc cña nhµ n-íc .Nã ra ®êi tõ ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ vµ quay trë l¹i t¸c ®éng thóc ®Èy ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng ph¸t triÓn. Bëi v× tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ t- b¶n (vèn), gi¸ c¶ hµng ho¸ trong n-íc , do ®ã nã cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mét n-íc. Khi tû gi¸ gi¶m , tøc gi¸ trÞ ®ång néi tÖ gi¶m nªn gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt khÈu tÝnh b»ng tiÒn n-íc ngoµi gi¶m , søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®ã trªn thÞ tr-êng thÕ giíi sÏ t¨ng lªn cã t¸c dông ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ . §ång thêi víi viÖc tû gi¸ gi¶m lµm cho gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu t¨ng lªn dÉn ®Õn h¹n chÕ nhËp khÈu. Ng-îc l¹i khi tû gi¸ t¨ng, nghÜa lµ gi¸ trÞ ®ång néi tÖ t¨ng th× cã t¸c ®éng gi¶m xuÊt khÈu vµ t¨ng nhËp khÈu hµng ho¸. Tû gi¸ thay ®æi còng cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt viÖc di chuyÓn t- b¶n (vèn) tõ quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c. ViÖc di chuyÓn t- b¶n trªn thÕ giíi nh»m môc ®Ých kiÕm lêi nhuËn vµ tr¸nh rñi ro. Do ®ã, nÕu tû gi¸ gi¶m trong tr-êng hîp ng-êi ta dù ®o¸n tû gi¸ kh«ng tiÕp tôc gi¶m n÷a th× t- b¶n nhËp khÈu sÏ gia t¨ng vµ t- b¶n xuÊt khÈu sÏ gi¶m . Ngoµi c¸c nh©n tè kh¸c ,vËt gi¸ trong mét quèc gia cßn chÞu sù t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i . Khi tû gi¸ gi¶m ,gi¸ t- liÖu s¶n xuÊt vµ t- liÖu tiªu dïng nhËp khÈu t¨ng lªn kÐo theo gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng trong n-íc cã liªn quan còng t¨ng theo. §ång thêi do t¸c ®éng gi¶m nhËp khÈu nªn cÇu vÒ c¸c hµng ho¸ nhËp khÈu còng sÏ gia t¨ng,tÊt ®iÒu ®ã lµm cho gi¸ c¶ chung trong nÒn kinh tÕ còng gia t¨ng. Ng-îc l¹i , khi tû gi¸ t¨ng sÏ cã t¸c ®éng lµm cho møc gi¸ chung gi¶m. 8 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A II. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i Tû gi¸ nh- ph©n tÝch trªn cã vai trß quan träng ®èi víi sù t¨ng tr-ëng vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ . Do vËy, chÝnh s¸ch hèi ®o¸i cña bÊt kú mét quèc gia nµo còng ®Òu ®-îc coi nh- mét trong nh÷ng bé phËn cÊu thµnh quan träng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia .Duy tr× , gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ vÜ m« lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®Ó t¨ng tr-ëng kinh tÕ lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ tËp trung cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ, trong ®ã cã chÝnh s¸ch tû gi¸. Mét quèc gia tuútheo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh vµ thêi ®iÓm sÏ x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch tû gi¸ thÝch hîp. Trªn thÕ giíi hiÖn nay c¸c n-íc theo ®uæi c¸c c¸ch ®iÒu hµnh tû gi¸ kh¸c nhau song rót l¹i ®Òu ®i theo c¸c xu h-íng hoÆc lµ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc lµ chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn hoÆc th¶ næi cã kiÓm so¸t. HÖ thèng tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn : Do cung cÇu trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi quyÕt ®Þnh tû gi¸ .Kh«ng cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ . HÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh: ®ã lµ tû gi¸ do ng©n hµng trung -¬ng Ên ®Þnh ë mét møc nµo ®Êy . Tû gi¸ cã cè ®Þnh thÓ cao h¬n hay thÊp h¬n tû gi¸ c©n b»ng trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi §Ó gi÷ ®-îc tû gi¸ ë møc cè ®Þnh ng©n hµng trung -¬ng ph¶i mua b¸n ngoai tÖ trªnthÞ tr-êng ngo¹i hèi .Vµ nh- vËy , cung tiÒn tuét khái tay sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng trung -¬ng .Ng©n hµng trung -¬ng chØ cã thÓ ®¹t ®-îc mét trong hai môc tiªu :hoÆc gi÷ cho tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc lµ kiÓm so¸t ®-îc møc cung tiÒn chø kh«ng thÓ ®ång thêi thùc hiÖn ®-îc hai môc tiªu ®ã . HÖ thèng tû gi¸ th¶ næi cã kiÓm so¸t : N»m gi÷a hai th¸i cùc trªn.Quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ tr-êng ph¸i chÝnh hiÖn ®¹i coi träng c¶ vai trß kinh tÕ cða ChÝnh phð v¯ quy luËt “b¯n tay v« h×nh”. Tû gi² ®­îc h×nh th¯nh trªn c¬ së thÞ tr-êng theoquy luËt cung cÇu , c¬ quan ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chØ t¸c ®éng lªn tû gi¸ b»ng c¸c c«ng cô mang tÝnh thÞ tr-êng t¸c ®éng lªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi 9 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A Nh-ng vÊn ®Ò dÆt ra lµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i nµo: cè ®Þnh, th¶ næi hoµn toµn hay th¶ næi cã kiÓm so¸t. Mét cuéc tranh luËn vÒ nh÷ng chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ®· næ ra .ThÕ giíi ®· chuyÓn tõ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh , ®-¬c thùc hiÖn tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi II ®Õn ®Çu n¨m 1973 , sang chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi , linh ho¹t thay ®æi hµng ngµy .Nh-ng vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn béc lé t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn c¸c nÒn kinh tÕ vµ ng-êi ta b¾t ®Çu nghÜ ®Õn mét chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã ®iÒu tiÕt ,nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cña chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t .HiÖn nay,c¸c chÝnh phñ ®Òu muèn can thiÖp ®Ó h¹n chÕ nh÷ng biÕn ®éng m¹nh mÏ lªn xuèng cña tû gi¸ ,mét mÆt lµ cÇn thiÕt ®Ó c©n b»ng cung cÇu trong thêi gian ng¾n, nh-ng mÆt kh¸c l¹i g©y ra nh÷ng biÕn ®éng kh«ng mong muèncho gi¸ c¶ vµ ®Çu ra ë trong n-íc. III.Quan ®iÓm vÊn ®Ò vÒ tù do ho¸ tû gi¸ 1. Kh¸i niÖm tù do ho¸ tû gi¸ Tù do ho¸ tµi chÝnh lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu. Trong thÕ giíi hiÖn ®¹i kh«ng n-íc nµo cã thÓ ®øng bªn lÒ cña trµo l-u quèc tÕ ho¸ . NÕu muèn m-u cÇu mét sù ph¸t triÓn c¸c n-íc ph¶i chuÈn bÞ thËt v÷ng ch¾c nh÷ng tiÒn ®Ò cho viÖc héi nhËp. Tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ tù do ho¸ tµi chÝnh yªu cÇu c¸c quèc gia dÇn ph¶i tõ bá c¸ch kiÓm so¸t qu¸ chÆt chÏ tû gi¸ vµ tµi kho¶n vèn , nhanh chãng ®-a ®ång b¶n tÖ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi. Khi mét quèc gia ®Ó cho tû gi¸ ®-îc tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ tr-êng vµ chÝnh phñ tõ bá viÑc can thiÖp cña m×nh ta nãi n-íc ®ã ®ang theo ®uæi chÝnh s¸ch tû gi¸ tù do. Vµ v× vËy tù do ho¸ tû gi¸ lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn tíi cho phÐp tû gi¸ ®-îc tù x¸c ®Þnh trªn thÞ tr-êng 2. ¦u nh-îc ®iÓm cña tù do ho¸ tû gi¸ Tõ kh¸i niÖm trªn vÒ tû gi¸ tù do ho¸ ta thÊy ®©y lµ chÕ ®é dÇn dÇn th¶ næi tû gi¸ ®Ó mÆc c¸c lùc l-îng cung cÇu thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch can thiÖp hµnh chÝnh cña nhµ n-íc ®-îc tõng b-íc triÖt tho¸i. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tiÕn tr×nh tù do ho¸ mçi quèc gia cã lé tr×nh riªng cho m×nh phï hîp víi hoµn c¶nh riªng vµ xu h-íng thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch cña c¸c 10 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A c-êng quèc tµi chÝnh . Song tiÕn tr×nh nµy vÉn cã nh÷ng ®Æc®iÓm chung vµ môc tiªu ®ång nhÊt. Ban ®Çu c¸c ng©n hµng trung -¬ng thùc hiÖn sù linh ho¹t tû gi¸ b»ng c¸ch níi réng c¸c biªn ®é dao ®éngcña tû gi¸. Ng©n hµng Trung -¬ng cè g¾ng h¹n chÕ sù can thiÖp cña m×nh chØ hµnh ®éng khi cã nh÷ng xu h-íng bÊt lîi hoÆc v-ît qu¸ mét giìi h¹n cho phÐp ®èi víi nÒn kinh tÕ.TiÕp dÇn ®ã c¸c ng©n hµng sÏ sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp mang tÝnh thÞ tr-êng ®Ó h-íng dÉn tû gi¸ thÞ tr-êng. Tû gi¸ tù do mang l¹i nhiÒu lîi thÕ. Nã cho phÐp c¸c quèc gia kh«ng cßn ph¶ kh- kh- ngåi gi÷ cho møc tû gi¸ æn ®Þnh mµ hä dån søc cho c¸c môc tiªu kh¸c cÇn kÝp h¬n, lóc nµy tû gi¸ ®ãng vai trß lµ mét c«ng cô ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chø kh«ng cßn ph¶i lµ môc tiªu n÷a. ChÝnh s¸ch tû gi¸ tù do tr¸nh cho c¸c quèc gia nh÷ng tæn th-¬ng dÔ gÆp ph¶i khi cè ®Þnh tû gi¸ , ®ã lµ nh÷ng ®e do¹ tr-íc nh÷ng biÕn ®éng tû gi¸ gi÷a c¸c ®ång tiÒn m¹nh. ChÝnh s¸ch tû gi¸ tù do c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n cña mçi quèc gia. Tuy nhiªn tû gi¸ tù do còng tiÒm Èn trong nã nh÷ng bÊt æn nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn 3 . Kinh nghiÖm thÕ giíi trong viÖc tù do ho¸ tû gi¸ Dï tû gi¸ tù do cßn nhiÒu t¸c ®éng mÆt tr¸i ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ song nã vÉn lµ môc tiªu theo ®uæi cña c¸c quèc gia. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu quèc gia tiÕn hµnh thµnh c«ng tû gi¸ tù do song nhiÒu n-íc l¹i ph¶i quay trë l¹i víi con ®-êng kiÓm so¸t tû gi¸ . Häc tËp c¸c n-íc ®i tr-íc lµ ®iÒu cÇn chó träng khi mét ®Êt n-íc muèn tiÕn hµnh thµnh c«ng tiÕn tr×nh tù do ho¸ tû gi¸ . §óc kÕt tõ c¸c bµi häc cña c¸c n-íc ®i tr-íc, kinh nghiÖm vµ lý thuyÕt chØ ra r»ng muèn tù do tû gi¸ thµnh c«ng th× ph¶i cã nh÷ng tiÕn tr×nh ho¹ch ®Þnh sau: - Qu¸ tr×nh tù do tû gi¸ cÇn tiÕn hµnh tuÇn tù theo hai giai ®o¹n B-íc 1: DÇn níi láng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh thiÕt kÕ vµ dÇn chuyÓn sang sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp mang tÝnh thÞ tr-êng B-íc 2: §Ó tû gi¸ tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi 11 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A - Trong giai ®o¹n ®Çu dù tr÷ ngo¹i hèi cßn thÊp c¸c n-íc cÇn qu¶n lý chÆt ngo¹i hèi, x©y dùng quü ngo¹i tÖ ®Ó ®¶m b¶o can thiÖp khi cÇn thiÕt ,cÇn tÝch luü mét l-îng dù tr÷ ngo¹i tÖ ®ñ lín ®Ó æn ®Þnh gi¸ trÞ néi tÖ . - NÒn kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ t¨ng tr-ëng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt.CÇn cã mét thÞ tr-êng ngo¹i hèi vµ thÞ tr-êng néi tÖ t-¬ng ®èi ph¸t triÓn, víi c¸c c«ng cô t-¬ng ®èi phong phó vµ ®a d¹ng . 12 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A Ch-¬ng II Qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ I Hoµn c¶nh chung Qua h¬n m-êi n¨m thùc hiÖn ®æi míi trong lÜnh vùc tû gi¸ chóng ta ®· thu ®-îc nh÷ng thµnh tùu b-íc ®Çu quan träng. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch s©u réng mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ- x· héi. Tr-íc n¨m1986, nÒn kinh tÕ n-íc ta ë trong t×nh tr¹ng kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é mäi vÊn ®Ò vÒ s¶n xuÊt c¸i g× , s¶n xuÊt nh- thÕ nµo , vµ s¶n xuÊt cho ai hoµn toµn lµ do ý muèn chñ quan cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. NÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng tr× trÖ ®ßi hái mét sù ®æi míi kÞp thêi vµ toµn diÖn. Trong thêi kú nµy quan hÖ ngo¹i th-¬ng cña n-íc ta chØ bã hÑp trong khèi c¸c n-íc XHCN . Ngoµi ®ång Róp chuyÓn nh-îng lµ chÝnh , dù tr÷ ngo¹i hèi cña chóng ta rÊt Ýt c¸c ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi kh¸c. §©y lµ mét khã kh¨n rÊt lín cho chóng ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Thêi kú nµy, ®Êt n-íc bÞ ®Æt trong t×nh tr¹ng rÊt nhiÒu th¸ch thøc l¹m ph¸t phi m·, c¸n c©n thanh to¸n mÊt c©n ®èi nghiªm träng . Yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ lóc nµy lµ cÇn nhanh chãng cã mét ®-êng lèi ®æi míi ®-a ®Êt n-íc ra khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ suy tho¸i kÐo dµi. N¨m 1986, b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ. C¬ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp bÞ xo¸ bá, b¾t ®Çu ®Þnh h-íng mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. To¯n bé c²c tæ chøc kinh tÕ ®­îc “cëi trãi”, ho¯n to¯n tù chð vÒ t¯i chÝnh vµ s¶n xuÊt bung ra lµm ¨n t¹o nªn mét sinh khÝ míi cho nÒn kinh tÕ quècgia. HÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh còng b¾t ®Çu ®-îc c¶i c¸ch . Víi viÖc t¸ch 13 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A hÖ thèng ng©n hµng tõ mét cÊp thµnh hai cÊp ®· ph¶n ¸nh ®-îc t- duy thÞ tr-êng trong ho¹t ®éng ng©n hµng . Tr-íc kia chØ cã mét cÊp Ng©n hµng nhµ n-íc võa lµm nhiÖm vô cña c¬ quan nhµ n-íc qu¶n lÝ tiÒn tÖ võa lµ ng-êi cho vay trong nÒn kinh tÕ . ViÖc “võa ®² bãng võa thæi cßi” ®± g©y nªn sù mÊt hiÖu qu¶ trªn c¶ hai mÆt ho¹t ®éng. Nay t¸ch ra lµm hai: * Ng©n hµng nhµ nuíc: C¬ quan thay mÆt nhµ n-íc thiÕt kÕ vµ thi hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, nghiÖp vô ng-êi cho vay cuèi cïng * HÖ thèng ng©n hµng Th-¬ng m¹i: nhiÖm vô kinh doanh tiÒn tÖ thu lîi nhuËn ,nhê nã mµ vèn ®-îc ph©n phèi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕPh¸p lÖnh vÒ c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ cøc tÝn dông vµ sau nµy ®uîc söa ®æi bæ sung thµnh luËt ®· ph¸p luËt ho¸ vµ baá hé quyÒn lîi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ nµy .Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i dÇn trë nªn s«i ®éng ®ßi hái ph¶i cãchÝnh s¸ch tû gi¸ phï hîp. Trong nh÷ng n¨m ®Çu tiªn sau ®æi míi chóng ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ dù tr÷ ngo¹i hèi vµ thanh to¸n quèc tÕ . Song víi c¸ch ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ®óng ®¾n lµ th¶ næi cã kiÓm so¸t ,nhanh chãng kh¾c phôc thiÕu sãt vµ víi sù tr-ëng m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ ®· gióp ta nhanh chãng lµm chñ c«ng cô tû gi¸. II. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn 1, Giai ®o¹n 1988 ®Õn 1991 Tõ n¨m 1987 ®Õn n¨m 1991 lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ chÕ ®iÒu chØnh tû gi¸ ®ång ViÖt Nam (VND) víi §«la Mü ( ®«la Mü lµ ®ång tiÒn ®ãng vai trß quan träng trong quan hÖ thanh to¸n cña ViÖt Nam víi n-íc ngoµi ). Thêi kú nµy tèc ®é l¹m ph¸t diÔn ra víi tû lÖ cao chãng mÆt . B¶ng1 N¨m 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 Tû lÖ 191,6 587,2 416,7 410,9 176,0 167,1 167,5 lp(%) Ngµy 20/10/1988 Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr-ëng (nay lµ thñ t-íng ChÝnh phñ ) 14 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A ra quyÕt ®Þnh sè 271/CT cho phÐp Ng©n hµng Nhµ n-íc ®-îc phÐp ®iÒu chØnh tû gi¸ phï hîp víi sù biÐn ®éng gi¸ c¶ trong n-íc theo nguyªn t¾c thêi gi¸ trõ lïi10% ®Õn 30% c¸ biÖt ®Õn 50%. ë ViÖt Nam ,tõ khi xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp qua hÖ thèng gi¸ c¶ cho ®Õn nay ,hÇu hÕt gi¸ c¶ ®-îc h×nh thµnh trªn thÞ tr-êng vµ nã ®-îc biÕn ®éng theoquy lu©t cung cÇu ,th× tû gi¸ ViÖt Nam còng ph¶i ®-îc ®iÒu chØnh mét c¸ch linh ho¹t h¬n phï hîp víi sù biÕn ®éng gi¸ c¶ trong vµ ngoµi n-íc . Khi b-íc sang c¬ chÕ thÞ tr-êng mäi chÕ ®é , chÝnh s¸ch còng nh- c¬ chÕ ®iÒu hµnh trong thêi kú tËp trung bao cÊp ®Òu ph¶i chuyÓn ®æi phï hîp víi c¬ chÕ kinh tÕ míi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÎn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng . Tû gi¸ lµ mét yÕu tè hÕt søc nh¹y c¶m ®èi víi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. §ang tõ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh vµ ®a tû gi¸ chuyÓn sang c¬ chÕ tû gi¸ thÞ tr-êng biÕn ®éng theo cung cÇu vµ thèng nhÊt m«t tû gi¸ lµ c¶ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n . NÕu kh«ng cã nh÷ng b-íc ®i thËn träng , tÝnh to¸n tr-íc nh÷ng t¸c ®éng cña tû gi¸ vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh linh ho¹t cña Ng©n hµng trung -¬ng th× khã cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh c«ng c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh sang c¬ chÕt th¶ næi cã kiÓm so¸t . Tõ n¨m 1987 ®Õn n¨m 1991, trong sù biÕn ®éng chung cña gi¸ trong n-íc vµ quèc tÕ , tû gi¸ còng ®-îc b-íc ®Çu ®iÒu chØnh mÆc dï chØ sè gi¸ c¶ h»ng n¨m biÕn ®éng rÊt lín. NÕu tÝnh ®¬n thuÇn vÒ mÆt sè häc vµ c¸c c«ng thøc lý thuyÕt vÒ søc mua ngang gi¸ cña ®ång ViÖt Nam víi ngo¹i tÖ th× tû gi¸ ®ång ViÖt Nam ph¶i ph¸ gi¸ rÊt lín . Tuy nhiªn , víi chøc n¨ng chÝnh cña Ng©n hµng trung -¬ng lµ ®¶m b¶o sù æn ®Þnh gi¸ c¶ trong n-íc thóc ®Èy xuÊt khÈu , ®ång thêi khuyÕn khÝch tèi ®a nguån vèn trong n-íc vµ quèc tÕ , nÕu mét chÝnh s¸ch tû gi¸ mµ kh«ng ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh t-¬ng ®èi th× kh«ng thÓ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu ttrong vµ ngoµi n-íc bá vèn ra ®Çu t- v× rñi ro tû gi¸ qu¸ lín. Víi tr¸ch nhiÖm hÕt søc nÆng nÒ , lµm sao võa tõng b-íc chuyÓn ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ theo h-íng thÞ tr-êng nh-ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o khuyÕn khÝch xuÊt kh©ñ , kÝch thÝch ®Çu t- trong n-íc vµ ngoµi n-íc mµ kh«ng t¹o nh÷ng có sèc 15 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A ®Õn ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ trong bèi c¶nh cña ViÖt Nam lóc ®ã hÕt ®ang søc khã kh¨n vÒ c¸n c©n th-¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ th©m hôt trÇm träng . §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn , tr-íc hÕt Ng©n hµng Nhµ n-íc ®· tõng b-íc ®-a dÇn tû gi¸ lªn(tøc ph¸ gi¸ ®ång ViÖt Nam ) , mÆc dï gi¸ c¶ biÕn ®éng lín nh-ng Ng©n hµng Trung -¬ng ®· xem xÐt møc ®é ¶nh h-ëng cña tû gi¸ khi ®-a lªn qu¸ cao sÏ l¹i trùc tiÕp ¶nh h-ëng ®Õn gi¸ ®Çu vµo cña s¶n phÈm vµ ®Èy gi¸ ®Çu ra lªn cao,g©y bÊt æn ®Þnh cho cho møc gi¸ c¶ trong n-íc . Thùc tÕ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 1988,1989 xuÊt khÈu chØ b»ng 1/3 nhËp khÈu . V× vËy, khi n©ng tû gi¸ cao ®ét ngét sÏ g©y t¸c ®éng m¹nh ®Õn møc gi¸ trong n-íc . XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trong c¸ch ®iÒu chØnh tû gi¸ ®ång ViÖt Nam víi ngo¹i tÖ (chñ yÕu lµ USD) lµ møc gi¸ c¶ dï biÕn ®éng lín nh- trong b¶ng 1, nh-ng tû lÖ ®iÒu chØnh tû gi¸ chØ kho¶ng tõ 10-30% so víi møc thay ®æi gi¸ thùc tÕ. Nh÷ng n¨m ®Çu khi kho¶ng c¸ch tû gi¸ danh nghi· víi tû gi¸ thùc tÕ cßn c¸ch xa th× c¸c b-íc ®iÒu chØnh trªn d-íi 10%mçi lÇn vµ cô thÓ riªng trong n¨m 1989 ®· ®iÒu chØnh gi¸ ®ång ViÖt Nam 43%trong khi tû lÖ l¹m ph¸t lµ 176% lµ t-¬ng ®èi phï hîp . 2. Giai ®o¹n 1991_1994 Thêi kú 1991-1994 lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ theo h-íng thÞ tr-êng . Trong giai ®o¹n nµy , ®øng vÒ ph-¬ng diÖn thanh to¸n quèc tÕ, ViÖt Nam l¹i chÞu thªm mét søc Ðp v« cïng khã kh¨n. TÊt c¶ c¸c n-íc XHCN cò cã quan hÖ thanh to¸n víi ViÖt Nam ®Òu ®ång lo¹t chuyÓn sang thanh to¸n víi ViÖt Nam b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi trong c¶ quan hÖ mËu dÞch vµ phi mËu dÞch . ViÖc chuyÓn ®æi cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ViÖt Nam b»ng dù tr÷ ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi V× tõ tr-íc nh÷ng n¨m 1991 hÇu hÕt nguån thu ngo¹i tÖ cña ViÖt Nam ®Òu b»ng ®ång Róp chuyÓn nh-îng, chØ cã mét tû lÖ rÊt nhá b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi. C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ c¸n c©n th-¬ng m¹i cña ViÖt Nam thiÕu hôt lín, nhËp khÈu gÊp ba lÇn xuÊt khÈu, sù thiÕu hôt trong c¸n c©n th-ong m¹i ®-îc bï ®¾p b»ng c¸c kho¶n viÖn trî , cho vay cña c¸c n-íc XHCN vµ chñ yÕu cña Liªnx« cò. 16 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A §øng tr-íc t×nh thÕ hÕt søc khã kh¨n vÒ cung cÇu ngo¹i tÖ cña nÒn kinh tÕ vµ nhu cÇu bøc b¸ch vÒ ngo¹i tÖ cho thanh to¸n quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ , lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò trªn mµ kh«ng t¸c ®éng m¹nh ®Õn t×nh h×nh gi¸ c¶ trong n-íc, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Xö lý vÊn ®Ò nµy kh«ng ph¶i chØ cã ngµnh ng©n hµng mµ ph¶i phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c chÝnh s¸ch lín cña chÝnh phñ vµ cña c¸c ngµnh . a, C¸c chÝnh s¸ch lín cña chÝnh phñ NghÞ quyÕt §¹i héi thanh to¸n quèc tÕ lÇn thø 6 ®Ò ra 3 ch-ong tr×nh kinh tÕ lín mµ §¶ng ,Nhµ n-íc , ChÝnh phñ ph¶i tËp trung chØ ®¹o: - Ch-¬ng tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu; - Ch-¬ng tr×nh khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ; - Ch-¬ng tr×nh l-¬ng thùc thùc phÈm. Víi ba ch-¬ng tr×nh kinh tÕ lín ®ã ®· hç trî ®¾c lùc cho cung ngo¹i tÖcña nÒn kinh tÕ vµ gi¶m nhu cÇu chi ngo¹i tÖ t¹o nªn thÕ c©n b»ng cho c¸n c©n thanh to¸n cña ViÖt Nam. b, VÒ phÝa Ng©n hµng Nhµ n-íc Lµ c¬ quan ®-îc Nhµ n-íc giao cho träng tr¸ch qu¶n lý nguån ngoai tÖ vµo ra cña nÒn kinh tÕ, phôc vô ®¾c lùc cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc vµ x©y dùng ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸, n¨m 1988 víi sù tham cña Ng©n hµng Nhµ n-íc, ChÝnh phñ ®· ban hµnh v¨n b¶n qu¶n lý ngo¹i hèi míi trong ®ã cã mét sè ®iÓm thay ®æi c¬ b¶n nh»m khuyÕn khÝchmäi nguån ngo¹i tÖ chuyÓn vµo ViÖt Nam vµ tËp trung thu hót nguån ngo¹i tÖ trong n-íc cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc . Thµnh lËp quü ®iÒu hoµ ngo¹i tÖ: Ng©n hµng Nhµ n-íc ®· tham m-u cho ChÝnh phñ thµnh lËp quü®iÒu hoµ ngo¹i tÖ t¹i Ng©n hµng Nhµ n-íc ®Ó tËp trung ®¸p nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n ®Çu cßn khã kh¨n vµ can thiÖp thÞ tr-êng ®Ó æn ®Þnh tû gi¸ . 17 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A ViÖc thµnh lËp quü ®iÒu hoµ ngo¹i tÖ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ ®iÒu hµnh mét c¸ch linh ho¹t theo c¬ chÕ thÞ tr-êng®Çy biÕn ®éng, kÞp thêi can thiÖp khi cã biÕn ®éng lín vÒ tû gi¸ trªn thÞ tr-êng. Trong thêi gian qua víi viÖc ®iÒu hµnh quü ®iÒu hoµ mét c¸ch rÊt linh ho¹t vµ hiÖu qu¶ , mét mÆt t¹o cho ng©n hµng Trung -¬ng mét lùc thùc sù ®Ó can thiÖp cã hiÖu qu¶ nh»m æn ®Þnh chÝnh s¸ch tû gi¸ , ®¸p øng nhu cÇu bøc thiÕt cña nÒn kinh tÕ vÒ ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n quèc tÕ , mÆt kh¸c th«ng qua viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ qua quü ®iÒu hoµ kh«ng nh÷ng quü kh«ng gi¶m mµ cßn t¨ng lªn møc ®¸ng kÓ trong khi tû gi¸ ®-îc æn ®Þnh mét c¸ch t-¬ng ®èi. Thµnh lËp hai trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ : N¨m 1991 lµ n¨m ®¸nh dÊu mèc lÞch sö vÒ viÖc h×nh thµnh nÒn mãng thÞ tr-êng hèi ®o¸i t¹i ViÖt Nam , ®ã lµ viÖc NHNN ®· h×nh thµnh hai trung t©m giao dÞch t¹i Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµo th¸ng 8 vag th¸ng 11 n¨m 1991.ViÖc thµnh lËp hai trung t©m giao dÞch lµ b-íc ngoÆt ®Çu tiªn cña hÖ thèng ng©n hµng trong qu¸ tr×nh ®æi míi thùc sù c¬ chÕ theo h-íng thÞ tr-êng . Nã lµ tiÒn than cña thÞ tr-êng hèi ®o¸i sau nµy . Th«ng qua mua b¸n trªn trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ mµ Ng©n hµng Trung -¬ng lµ ng-êi tæ chøc vµ ®iÒu hµnh ,Ng©n hµng Trung -¬ng kÞp thêi n¾m b¾t ®-îc cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr-êng ®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng nh- tû gi¸ theo tÝn hiÖu thÞ tr-êng . Th«ng qua viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ t¹i hai Trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ Ng©n hµng Trung -¬ng ®· h-íng nhu cÇu ngo¹i tÖ vµo c¸c môc tiªu thiÕt yÕu cña m×nh. ViÖc c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia vµo giao dÞch t¹i hai trung t©m lµ b-íc tËp d-ît ®Çu tiªn trong giao dÞch ngo¹i tÖ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng . Tû gi¸ ngo¹i tÖ vµ ®ång ViÖt Nam ®-îc h×nh thµnh t-¬ng ®èi kh¸ch quan theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr-êng . C¸ch thøc giao dÞch mua b¸n ngo¹i tÖ theo ph-¬ng thøc ®Êu gi¸ . Trong thêi kú ®Çu ho¹t ®éng cña trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ, cung ngo¹i tÖ cßn thÊp h¬n cÇu ngo¹i tÖ rÊt nhiÒu, nÕu ®Ó tû gi¸ h×nh thµnh theo quan hÖ thÞ tr-êng cung cÇu, tû gi¸ sÏ biÕn ®éng rÊt lín, ®iÒu nµy t¸c ®éng kh«ng tèt tíi møc gi¸ trong n-íc . V× vËy th«ng qua h×nh thøc can thiÖp cña Ng©n hµng 18 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A Trung -¬ng, tû gi¸ biÕn ®éng víi mét møc ®é hîp lý , mét mÆt vÉn ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu mÆt kh¸c kh«ng g©y t¸c ®éng tíi gi¸ c¶ vµ t¹o mét t©m lý æn ®Þnh cho c¸c nhµ ®Çu t- trong vµ ngoµi n-íc còng nh- d©n chóng yªn t©m ®Çu t- vµ göi tiÒn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Sau mét thêi gian dµi tõ n¨n 1992 ®Õn n¨m 1993, Ng©n hµng Trung -¬ng kiÒnt quan ®iÓm æn ®Þnh tû gi¸ vµ to¹ lßng tin cho d©n chóng vµo sù æn ®Þnh cña ®ång ViÖt Nam còng nh- t©m lý æn ®Þnh cña thÞ tr-êng ®· thu hót ®-îc nguån ngo¹i tÖ lín lao tõ kiÒu hèi, ®Çu t- n-íc ngoµi, vay nî vµo ViÖt Nam; mÆt kh¸c viÖc duy tr× l·i suÊt thùc d-¬ng ®ång ViÖt Nam cao ®· khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc c¸ nh©n b¸n ngo¹i tÖ ®Î göi ®ång ViÖt Nam. C¶ hai yÕu tè trªn ®· ®ång thêi ¶nh h-ëng tÝch cùc ®Õn sù æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång ViÖt Nam vµ t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia. Sù æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång ViÖt Nam kh«ng ph¶i chØ vÒ danh nghÜa mµ c¶ vÒ gi¸ trÞ thùc . ViÖc æn ®Þnh tû gi¸ cã ¶nh h-ëng tèt tíi mÆt b»ng gi¸ trong n-íc dÉn ®Õn chØ sè l¹m ph¸t ®-îc duy tr× ë møc chÊp nhËn ®-îc vµ cã chiÒu h-íng ®i xuèng , trong khi tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam qua c¸c n¨m kh«ng ngõng t¨ng lµm cho quan hÖ tiÒn hµng ®-îc ®¶m b¶o vµ gi¸ trÞ cña ®ång ViÖt Nam ®-îc æn ®Þnh t¹o ra m«i tr-êng æn ®Þnh v÷ng ch¾c vÜ m« cho ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. Giai ®o¹n ®Çu khi míi b¾t ®Çu ®iÒu hµnh tû gi¸ theo v¬ chÕ thÞ tr-êng , viÖc can thiÖp cña Ng©n hµng Trung -¬ng rÊt chÆt chÏ trªn thÞ tr-êng, tuy nhiªn thêi gian tiÕp theo khi nguån vèn ngo¹i tÖ vµo ViÖt Nam t¨ng lª, quan hÖ cung cÇu kh«ng cßn kho¶ng c¸ch qu¸ lín th× Ng©n hµng Trung -¬ng ®· tõng b-íc gi¶m sù can thiÖpvµ ®Ó cho tû gi¸ h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan h¬n trªn thÞ tr-êng theo quy luËt cung cÇu. ViÖc ®iÒu hµnh can thiÖp cña Ng©n hµng Trung -¬ng rÊt linh ho¹t cã lóc ph¶i b¸n ngo¹itÖ ra ®Î gi¶m bít viÖc xuèng gi¸ cña ®ång ViÖt Nam qu¸ m¹nh nh÷ng n¨m 1991, nh-ng cã lóc ph¶i mua vµo rÊt nhiÒu nh- cuèi n¨m 1992 vµ n¨m 1995 còng nh- 6 th¸ng ®Çu n¨m 1996 nh»m h¹n chÕ viÖc lªn gi¸ cña ®ång ViÖt Nam . Tû gi¸ chÝnh thøc ®ång ViÖt Nam tr-íc kia ®-îc Ng©n hµng Trung -¬ng tÝnh to¸n trªn c¬ së kinh tÕ mang tÝnh ch¸t ch-a ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu 19 Kinh tÕ thÞ tr-êng Vò Lª Thu PHS 19A vµ c¸c yÕu tè thÞ tr-êng kh¸c. Tõ khi Trung t©m giao dÞch ra ®êi th× tû gi¸ chÝnh thøc cña ®ång ViÖt Nam ®-îc x¸c ®Þnh cã c¨n cø vµo tû gi¸ ®ãng cöa t¹i c¸c phiªn giaodÞch ngo¹i tÖ t¹i hai trung t©m. Sau mét kho¶ng thêi gian dµi kho¶ng h¬n 3 n¨m ho¹t ®éng cña hai trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ ®· ph¸t huy tÝch cùc vai trß trong viÖc ®iÒu hoµ cung cÇu ngo¹i tÖ, t¹o ra ph-¬ng thøc kinh doanh giao dÞch mang tÝhn thÞ tr-êng gãp phÇn æn ®Þnh tû gi¸ , gi¸ c¶. Tuy nhiªn,víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nhu cÇu giao dÞch ngo¹i tÖ cña c¶ n-íc, còng nh- tÝnh nhanh nh¹y kÞp thêi trong giao dÞch vµ thanh to¸n cña c¬ chÕ thÞ tr-êng ngµy cµng s«i ®éng. Thùc tÕ ®ßi hái ph¶i cã m« h×nh míi linh ho¹t h¬n vµ mang tÝnh thÞ tr-êng trong c¶ n-íc h¬n chø kh«ng ph¶i chØ cã Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 3 Giai ®o¹n tõ th¸ng 10/1994 ®Õn 1997 Th¸ng 10/1994 ®Ó ®¸p øng nhu cÇu bøc thiÕt trong nhu cÇu giao dÞch,thanh to¸n ngo¹i tÖ cña nÒn kinh tÕ, víi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan thuËn lîi, hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· ph¸t triÓn cao vÒ mÆt sè l-îng còng nh- vÒ mÆt chÊt l-îng, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ mÆt kü thËt trang thiÕt bÞ cho phÐp , tr×nh ®é giao dÞch cña c¸c ng©n hµng ®· n©ng cao. Nguån ngo¹i tÖ cña nÒn kinh tÕ dåi dµo, thÞ tr-êng ngo¹i tÖ Liªn ng©n hµng ra ®êi ®· chÝnh thøc ra ®êi víi sè thµnh viªn tham gia ®Çu tiªnlµ 24 ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ ®Õn nay lµ ®· cã h¬n 40 thµnh viªn. Thµnh viªn tham gia thÞ tr-êng Liªn ng©n hµng ngoµi c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cßn cã c¶ nh÷ng nhµ xuÊt khÈu lín vµ c¸c tæ chøc cã thu ngo¹i tÖ lín. Thêi gian giao dÞch hÇu hÕt c¸c ngµy lµm viÖc trong tuÇn , h×nh thøc giao dÞch gi¸n tiÕp th«ng qua hÖ thèng m¸y vi tÝnh, cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr-¬ng nµy lín ph¶n ¸nh hÇu nh- toµn bé cung cÇu ngo¹i tÖ trong nÒn kinh tÕ. Tû gi¸ h×nh thµnh trªn thÞ tr-êng ngo¹i tÖ Liªn ng©n hµng mang tÝnh thÞ tr-êng cao , linh ho¹t ,s©u réng vµ kh¸ch quan. Tõ ®ã tû gi¸ ®ång ViÖt Nam víi ngo¹i tÖ còng ®-îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan h¬n vµ ph¶n ¸nh 20