Lêi më ®Çu
S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ ®iÒu kiÖn ®Ó loµi ng-êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Cïng
víi x· héi, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng më réng
vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng. §Ó qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh kh«ng ph©n biÖt doanh nghiÖp ®ã thuéc lo¹i h×nh, thµnh phÇn kinh tÕ hay
h×nh thøc së h÷u nµo ®Òu ph¶i sö dông ®ång thêi hµng lo¹t c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¸c
nhau, trong ®ã kÕ to¸n ®-îc coi nh- mét c«ng cô h÷u hiÖu.
Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ
n-íc, c¸c doanh nghiÖp cã m«i tr-êng s¶n xuÊt kinh doanh thuËn lîi nh-ng còng vÊp
ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n tõ sù t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng.
§Ó v-ît qua sù chän läc, ®µo th¶i kh¾t khe cña thÞ tr-êng, tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc th×
c¸c doanh nghiÖp ph¶i gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. Trong ®ã, viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ yªu
cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp cã tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh, nã gióp cho doanh nghiÖp biÕt ®-îc c¸c nguyªn nh©n, nh©n tè lµm
biÕn ®éng ®Õn chi tiªu, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c, nã t¹o
®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã nh÷ng biÖn ph¸p phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ thÊp gi¸
thµnh, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, tõ ®ã gióp cho nhµ qu¶n lý n¾m ®-îc c¸c th«ng
tin cÇn thiÕt cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý tèi -u. §©y còng chÝnh lµ mét trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®-îc thÞ tr-êng chÊp nhËn, c¹nh
tranh ®-îc víi c¸c s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong vµ ngoµi n-íc.
Nh- vËy, thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, c«ng t¸c kÕ to¸n lµ
mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ ë c¸c doanh nghiÖp. Trong
c«ng t¸c kÕ to¸n ë doanh nghiÖp cã nhiÒu kh©u, nhiÒu phÇn hµnh nh-ng gi÷a chóng cã
mèi quan hÖ h÷u c¬ g¾n bã t¹o thµnh mét hÖ thèng cã hiÖu qu¶ cao. Trong ®ã, kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét bé phËn quan träng kh«ng
thÓ thiÕu ®-îc. Nã ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn ®-îc c¸c ®Þnh møc chi phÝ, dù to¸n chi
phÝ vµ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng kh¶ n¨ng
tiÒm tµng ®Ó ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp cho doanh nghiÖp m×nh.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Pin Hµ Néi
®-îc ®èi diÖn víi thùc tr¹ng qu¶n lý kinh tÕ, kÕt hîp víi nh÷ng nhËn thøc cña b¶n th©n
vÒ tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm, Em ®· m¹nh d¹n ®i s©u vµo t×m hiÓu vµ lùa chän ®Ò tµi : “KÕ to¸n tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Pin Hµ Néi...
Néi dung chuyªn ®Ò, ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 thµnh phÇn chÝnh sau:
Ch-¬ng I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
2
Ch-¬ng II: Thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ë C«ng ty Pin Hµ Néi.
Ch-¬ng III: Mèt sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty Pin Hµ Néi.
§Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy Em ®· nhËn ®-îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c c¸n bé
phßng kÕ to¸n C«ng ty vµ h-íng dÉn cña C« gi¸o:
nh-ng do thêi gian thùc tËp vµ l-îng kiÕn thøc tÝch luü cã h¹n, trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn
nh÷ng vÊn ®Ò míi mÆc dï rÊt cè g¾ng song cuèn b¸o c¸o chuyªn ®Ò cña Em khã tr¸nh
khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. V× vËy, Em rÊt mong ®-îc sù gãp ý, gióp ®ì cña thÇy
c« vµ c¸c c« chó trong phßng kÕ to¸n C«ng ty vÒ cuèn b¸o c¸o chuyªn ®Ò nµy ®Ó Em cã
®iÒu kiÖn bæ sung, n©ng cao kiÕn thøc cña m×nh vµ ®Ó phôc vô tèt cho qu¸ tr×nh häc tËp
vµ c«ng t¸c thùc tÕ sau nµy.
3
Ch-¬ng I:
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp h¬p chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
I) B¶n chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
doanh nghiÖp:
1. Chi phÝ s¶n xuÊt:
a. B¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt:
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tån t¹i d-íi bÊt cø h×nh thøc nµo còng lµ qu¸ tr×nh
tiªu hao c¸c yÕu tè: t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ møc lao ®éng. §ã chÝnh lµ
c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña ho¹t ®«ng kinh doanh.
§Çu vµo nguyªn vËt
liÖu, nh©n c«ng,
m¸y mãc thiÕt bÞ.
S¶n
xuÊt
§-a ra s¶n
phÈm
BiÓu hiÖn cña viÖc sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo lµ c¸c kho¶n chi phÝ mµ nhµ s¶n xuÊt
ph¶i bá ra nh-: chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho viÖc sö dông nguyªn vËt liÖu, chi phÝ tiÒn
l-¬ng cho viÖc sö dông nh©n c«ng, chi phÝ khÊu hao cho viÖc sö dông m¸y mãc thiÕt
bÞ…
b. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt:
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao
®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh( th¸ng, quý, n¨m). Nh- vËy chi phÝ s¶n
xuÊt gåm 2 bé phËn:
Chi phÝ vÒ lao ®éng sèng: Lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc sö dông yÕu tè møc
lao ®éng nh- : chi phÝ vÒ tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng( BHXH, BHYT, KPC§)
Chi phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc sö dông t- liÖu
lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng nh- chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn vËt
liÖu.
NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn
®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Hay qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña 3 yÕu tè: T- liÖu s¶n xuÊt, ®èi t-îng lao ®éng vµ søc
lao ®éng. §ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña chÝnh
b¶n th©n c¸c yÕu tè trªn. Nh- vËy, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, ng-êi s¶n xuÊt ph¶i
bá chÝ phÝ vÒ thï lao lao ®éng, t- liÖu lao ®éng, vµ ®èi t-îng lao ®éng. Sù h×nh thµnh
nªn chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o nªn gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, kh«ng phô thuoc
vµo ý chÝ chñ quan cña ng-êi s¶n xuÊt
Trong bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo còng cÇn ph©n biÖt chi phÝ vµ chi tiªu. V× chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong thêi kú kh«ng trïng víi chØ tiªu ®Çu t- kú ®ã. Cã nh÷ng
kho¶n ®· chi tiªu trong kú nh-ng kh«ng ®-îc tÝnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kú ®ã
(chi mua nguyªn vËt liÖu vÒ nhËp kho nh-ng ch-a sö dông) hoÆc cã nh÷ng kho¶n ch-a
chi tiªu trong kú nh-ng l¹i ®-îc tÝn lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kú ®ã( chi phÝ trÝch
tr-íc)
4
Chi phÝ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt
ho¸ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nh- vËy, chØ ®-îc tÝnh lµ chi
phÝ cña kú h¹ch to¸n nh÷ng hao phÝ vÒ tµi s¶n vµ lao cã liªn quan ®Õn khèi l-îng s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra trong kú chø kh«ng ph¶i mäi kho¶n chi ra trong kú h¹ch to¸n.
Chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn c¸c lo¹i vËt t-, tµi s¶n, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp
bÊt kÓ nã ®-îc dïng vµo môc ®Ých g×. Tæng sè chØ tiªu trong kú cña doanh nghiÖp bao
gåm chi tiªu cho qu¸ tr×nh cung cÊp( chi mua s¾m vËt t, hµng ho¸…) chi tiªu cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh( cho cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, c«ng t¸c qu¶n lý…) vµ
chi tiªu cho qu¸ tr×nh tiªu thô ( chi vËn chuyÓn, bèc dì, qu¶ng c¸o…)
Chi phÝ vµ chi tiªu lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau nh-ng cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau.
Chi tiªu lµ c¬ së ph¸t sinh cña chi phÝ, kh«ng cã chi tiªu th× kh«ng cã chi phÝ. Tæng sè
chi phÝ trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hao phÝ hoÆc tiªu
dïng hÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tÝnh vµo kú nµy.
Cã thÓ nãi r»ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao
phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ
tiªu thô s¶n phÈm. Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù dÞch chuyÓn v«n - chuyÓn gi¸ trÞ cña
c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸( s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô…)
c. Ph©n lo¹i chi phÝ:
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i, nhiÒu kho¶n kh¸c nhau
c¶ vÒ néi dung kinh tÕ, tÝnh chÊt, c«ng dông, vai trß, vÞ trÝ… trong qu¸ tr×nh kinh doanh.
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng loai sÏ n©ng cao tÝnh chi tiÕt cña th«ng tin h¹ch
to¸n, phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ qu¶n lý nãi chung ®ång thêi cã c¬
së tin cËy cho viÖc phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña chi phÝ.
§Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n th× cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hanh ph©n lo¹i
chi phÝ s¶n xuÊt. XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý, chi phÝ
s¶n xuÊt còng ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµo tõng lo¹i, tõng nhãm kh¸c
nhau theo nh÷ng ®Æc tr-ng nhÊt ®Þnh. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ
khac nhau vµ mçi c¸ch ph©n lo¹i ®Òu ¸p øng Ýt nhiÒu cho môc ®Ých qu¶n lý, h¹ch to¸n,
kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ ph¸t sinh ë c¸c gãc ®é khac nhau. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch
ph©n lo¹i chñ yÕu:
Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, ®Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp qu¶n lý chi phÝ theo néi dung
kinh tÕ ban ®Çu thèng nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®ªns c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t
sinh cña chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n theo yÕu tè vµ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th×
toµn bé chi phÝ ®-îc chia lµm 7 yÕu tè sau:
YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt
liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t
®éng s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt trong kú( lo¹i trõ sè dïng kh«ng hªts nhËp l¹i kho vµ
phÕ liÖu thu håi).
YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo quÊ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong kú(
lo¹i trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
YÕu tè tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng: Gåm tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô
cÊp mang tÝnh chÊt l-¬ng ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng nh©n viªn chøc.
5
YÕu tè BHXH, BHYT, KPC§: Ph¶n ¸nh phÇn BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo
tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn chøc.
YÕu tè khÊu hao TSC§: Bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ sö dông á
c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt trong kú.
YÕu tè dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bè sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ®· chi tr¶
vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp.
YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt trong ky ngoµi c¸c yÕu tè ®· nªu ë trªn.
ViÖc ph©n lo¹i theo yÕu tè cã t¸c dông lµ cho biÕt tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ ®Ó
ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. §ång thêi lµ c¨n cø ®Ó lËp b¸o c¸o
chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t-, kÕ ho¹ch quü l-¬ng vµ kÕ ho¹ch vÒ vèn l-u ®éng
cho kú sau. Ngoµi ra cßn cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu nhËp quèc d©n trong c¸c
ngµnh s¶n xuÊt.
Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm( hay cßn gäi lµ ph©n
lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ).
C¨n cø vµo ý nghÜa c¶u chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈmvµ ®Ó thuËn lîi cho
viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n chia theo kho¶n môc. C¸ch ph©n
lo¹i nµy dùa trªn nguyªn t¾c xem xÐt c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho
tõng ®èi t-oùng:
VÒ mÆt h¹ch toµn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay, gi¸ thµnh s¶n xuÊt( gi¸
thµnh c«ng x-ëng) bao gåm 3 kho¶n môc chi phÝ:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu
chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liªu… sö dông trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n
phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dich vô.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Gåm tiÒn l-¬ng, phô cÊp l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch
cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ víi tiÒn l-¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n
trùc tiÕp s¶n xuÊt.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ nh÷ng chi phÝ dung chung cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt ë
ph©n x-ëng hoÆc tæ ®éi s¶n xuÊt.
Ngoµi ra, khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé( hay gi¸ thµnh ®Çy ®ñ) th× chØ tiªu gi¸ thµnh
cßn bao gåm kho¶n môc sau:
- Chi phÝ b¸n hµng: Bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng b¸n hµng
nh- l-¬ng nh©n viªn b¸n hµng, nguyªn vËt liÖu dïng cho b¸n hµng, khÊu hao TSC§
dïng cho b¸n hµng.
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Bao gåm nh÷ng chi phÝ lao ®éng ®Õn ho¹t ®éng
qu¶n lý doanh nghiÖp nh- l-¬ng nh©n viÖn qu¶n lý, nguyªn vËt liÖu dïng cho qu¶n lý,
khÊu hao TSC§ dïng cho qu¶n lý.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc cung cÊp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
cho nh-ng s¶n phÈm hoµn thµnh, phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh
møc vµ gióp cho viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÐe ho¹ch gi¸ thµnh ®-îc ®¶m baá
liªn tôc.C¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh
ph-¬ng h-íng, biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm . §Ó lµm ®-îc ®iÒu
6
®ã th× ph¶i phÊn ®Êu gi¶m thÊp c¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt liÖu, lao ®éng, c¶i tiÕn c«ng
nghÖ, hîp lý s¶n xuÊt. §èi víi c¸c chi phÝ chung th× cÇn triÖt ®Ó ®Ó tiÕt kiÖm, h¹n chÕ
thËm chÝ lo¹i trõ nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo chøc n¨ng trong s¶n xuÊt kinh doanh:
C¨n xø vµo chøc n¨ng ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ chi phÝ liªn quan ®Õn
viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc chia lµm 3 lo¹i:
- Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt: gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn
viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô trong ph¹m vi ph©n x-ëng.
- Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng tiªu thô: gåm tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn
quan ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm, hµng hãa, lao vô…
- Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: Bao gåm c¸c chi phÝ qu¶n lý kinh doanh,
hµnh chÝnh vµ nh÷ng chi phÝ chung ph¸t sinh liªn quan ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp.
C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh c«ng x-ëng, gi¸ thµnh
toµn bé, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho, ph©n biÖt ®-îc chi phÝ theo tõng chøc n¨ng còng
nh- lµm c¨n cø ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý chi phÝ.
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ quan hÖ víi ®èi
t-îng chÞu phÝ:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt chia lµm 2 lo¹i:
- Chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ trùc tiÕp víi viÕc s¶n xuÊt
ra mét s¶n phÈm, mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh vµ cã thÓ ®-îc ghi chÐp ngay tõ nh÷ng chøng
tõ gèc cho tõng ®èi t-îng.
- Chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp: lµ chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu
c«ng viÖc mµ kh«ng thÓ ghi chÐp riªng cho tõng ®èi t-îng, kÕ to¸n phØa dïng ph-¬ng
ph¸p kÕ to¸n ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc
x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi t-îng cã liªn
quan mét c¸ch ®óng ®¾n vµ hîp lý.
Ph©n lo¹i theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ:
Theo c¸ch nµy th× chi phÝ ®-îc chia thµnh:
- Chi phÝ ®¬n nhÊt lµ chi phÝ do mét yÕu tè duy nhÊt cÊu thµnh nh- chi phÝ nguyªn
vËt liÖu chÝnh dïnh cho s¶n xuÊt, tiÒn l¬ng do c«ng nh©n s¶n xuÊt …
- Chi phÝ tæng hîp: lµ nh÷ng chi phÝ do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau tËp hîp l¹i theo
cïng mét c«ng dông nh- chi phÝ s¶n xuÊt chung.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho nhµ qu¶n lý nhËn thøc ®-îc tõng lo¹i phÝ ®Ó tæ chøc
c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp.
Ph©n lo¹i chi phÝ c¨n cø vµo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt s¶n phÈm vµ qóa tr×nh kinh doanh :
- Chi phÝ c¬ b¶n: lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quy tr×nh c«ng nghÖ
s¶n xuÊt s¶n phÈm nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ khÊu
hao TSC§ dïng trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Chi phÝ c¬ b¶n cã thÓ lµ chi
phÝ trùc tiÕp nh-ng cã thÓ lµ chi phÝ gi¸n tiÕp khi cã liªn quan ®Õn hai hay nhiÒu ®èi
t-îng kh¸c nhau.
- Chi phÝ chung: lµ c¸c lo¹i chi phÝ dïng vµo tæ chøc qu¶n lý vµ phôc vô cho s¶n
xuÊt cã tÝnh chÊt chung nh- chi phÝ qu¶n lý ë ph©n x-ëng, chi phÝ qu¶n ly doanh
7
nghiÖp, chi phÝ b¸n hµng. Chi phÝ chung th-êng lµ chi phÝ gi¸n tiÕp nh-ng cã thÓ lµ chi
phÝ trùc tiÕp nÕu phana x-ëng chØ s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi khèi l-îng c«ng
viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh( ph©n lo¹i theo c¸ch øng xö cña chi phÝ ).
§Ó thuËn lîi cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ ®iÒu tra chi phÝ, ®ång thêi lµm c¨n cø ®Ó ®Ò ra
c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc ph©n chia theo
mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh trong kú. Theo c¸ch nµy, chi
phÝ ®-îc chia thµnh hai lo¹i:
- Chi phÝ kh¶ biÕn( biÕn phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l-îng t-¬ng quan
tØ lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú.
- Chi phÝ bÊt biÕn ( ®Þnh phÝ ) : lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè cho dï
cã sù thay ®æi trong møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc thay ®æi khèi l-îng s¶n phÈm
s¶n xuÊt trong kú.
Ngoµi ra cßn chi phÝ hçn hîp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ mµ b¶n th©n nã bao gåm c¶
yÕu tè biÕn phÝ vµ yÕu tè ®Þnh phÝ. Thuéc lo¹i nµy gåm cã chi phÝ nh tiÒn ®iÖn tho¹i…
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông ®èi víi viÖc qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Trong viÖc ph©n
tÝch ®iÒu hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm:
a. Kh¸i niÖm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n
hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng viÖc, s¶n
phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh.
B¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt
bao gåm hai mÆt cã quan hÖ mËt thiÕt h÷u c¬ víi nhau. Mét mÆt lµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt
mµ c¸c doanh nghiÖp ®· chi ra, mÆt thø hai lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®· thu ®-îc nh÷ng s¶n
phÈm, khèi l-îng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng cña
x· héi. Nh- vËy, khi quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã doanh nghiÖp cÇn
ph¶i tÝnh ®Ðn tÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ®· thùc sù chi ra cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n
phÈm ®ã, nghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i x¸c dÞnh ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸, gi¸
thµnh s¶n phÈm l¹i lµ mét chØ tiªu tÝnh to¸n kh«ng thÓ thiÕu cña qu¶n lý theo nguyªn t¾c
h¹cht o¸n kinh tÕ, do vËy cã thÓ nãi gi¸ thµnh s¶n phÈm võa mang tÝnh chÊt kh¸ch quan
võa mang tÝnh chÊt chñ quan ë mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh. §¹c ®iÓm ®ã dÉn ®Ðn sù cÇn
thiÕt ph¶i xem xÐt gi¸ thµnh trªn nhiÒu gãc ®é nh»m sö dông chØ tiªu gi¸ thµnh cã hiÖu
qu¶ trong viÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh, thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n
xuÊt më réng.
Tãm l¹i, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt l-îng
toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh ®-îc tÝnh to¸n chÝnh x¸c cho tõng lo¹i s¶n phÈm hoÆc lao vô cô thÓ( ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh ) vµ chØ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®èi víi sè l-îng s¶n phÈm hoÆc lao vô
®· hoµn thµnh khi kÕt thóc mét sè giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt( Nöa thµnh phÈm).
b. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh:
8
§Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña qu¶n lý, H¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nhyªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®-îc xem xÐt d-íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu
ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. C¨n cø vµo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau nªn trong doanh
nghiÖp gi¸ thµnh ®-îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:
Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh:
XÐt theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia
thµnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc vµ gi¸ thµnh thùc tÕ.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt
kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh
nghiÖp tÝnh, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc tÝnh tr-íc khi tiªn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ nã
lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ h¹ gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Gi¸ thµnh ®Þnh møc ®-îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi
phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú ( th-êng lµ ngµy ®Çu th¸ng )
Gi¸ thµnh nµy chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm do b« phËn qu¶n lý quy ®Þnh møc cña
doanh nghiÖp vµ ®ù¬c tÝnh tr-íc khi tiÕn hµnh quy tr×nh s¶n xuÊt . Gi¸ thµnh ®Þnh møc
lµ møc cña doanh nghiÖp tÝnh vµ còng ®-îc tÝnh tr-íc khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¶n
xuÊt .Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ th-íc ®o ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ viÖc sö dông tµi s¶n , vËt t- ,
lao ®éng trong s¶n xuÊt gióp cho ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ
doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn.
Gi¸ thµnh thùc tÕ : lµ chØ tiªu ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu s¶n xuÊt thùc tÕ ®·
ph¸t sinh thùc tÕ tËp hîp ®-îc trong kú vµ s¶n l-îng s¶n phÈm th-c tÕ ®· s¶n xuÊt hoµn
thµnh trong kú . Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ ®-îc tÝnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt .Gi¸
thµnh thùc tÕ ®-îc coi lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¸ phÊn ®Êu cña doanh
nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc kinh tÕ , tæ chøc kü thuËt
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp .
Ph©n lo¹i theo pham vi ph¸t sinh chi phÝ gi¸ thµnh ®-îc chia thµnh gi¸ thµnh s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô :
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ( gi¸ thµnh c«ng x-ëng ) : lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng
chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm , c«ng viÖc , lao vô ®· hoµn thµnh trong ph¹m
vi ph©n x-ëng s¶n xuÊt( chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n
xuÊt chung). Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®-îc dïng ®Ó ghi sæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp
kho, nh÷ng s¶n phÈm göi b¸n vµ nh÷ng s¶n phÈm ®· b¸n. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ c¨n cø
®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n vµ tÝnh to¸n l·i gép trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh.
- Gi¸ thµnh tiªu thô( gi¸ thµnh toµn bé): lµ chØ tiªu bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña
s¶n phÈm + chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã.Gi¸
thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®-îc tÝnh ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ nh÷ng s¶n phÈm ®· tiªu
thô. Do vËy, gi¸ thµnh tiªu thô cßn ®-îc gäi lµ gi¸ thµnh ®Çy ®ñ hay gi¸ thµnh toµn bé
vµ ®-îc tÝnh theo c«ng thøc:
Gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh
Chi phÝ
Chi phÝ
Toµn bé
= s¶n xuÊt +
qu¶n lý + tiªu thô
S¶n phÈm tiªu thô
s¶n phÈm
doanh nghiÖp
s¶n phÈm
9
3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm :
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt tiªu biÓu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
cã mèi quan hÖ rÊt mËt thiÕt víi nhau v× néi dung c¬ b¶n cña chóng ®Òu lµ nh÷ng hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt trong mét kú lµ c¬ së ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þng gi¸ thµnh cña nh÷ng
s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh. ViÖc sö dông tiÕt kiÖm hîp lý chi phÝ s¶n
xuÊt cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Tuy nhiªn, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh,
sù kh¸c nhau ®ã thÓ hiÖn:
- Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi thêi kú ph¸t sinh chi phÝ cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm g¾n
víi khèi l-îng s¶n phÈm, lao vô ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh.
- Chi phÝ s¶n xuÊt trong mét kú bao gåm c¶ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tr¶ tr-íc nh-ng
ch-a ph©n bæ cho kú nµy vµ nh÷ng chi phÝ ph¶i tr¶ cña kú tr-íc nh-ng kú nµy míi ph¸t
sinh thùc tÕ. Ng-îc l¹i, gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ liªn quan ®Õn chi phÝ ph¶i tr¶ trong kú
vµ chi phÝ tr¶ tr-íc ph©n bæ trong kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh
mµ cßn liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®ang cßn dë dang ë cuèi kú vµ nh÷ng s¶n phÈm
háng, trong khi ®ã gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt dë dang
cña kú tr-íc chuyÓn sang.
Cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm qua c«ng
thøc sau:
Tæng gi¸ thµnh Chi phÝ SX
Chi phÝ SX
Chi phÝ SX
s¶n phÈm
= dë dang + ph¸t sinh - dë dang
hoµn thµnh
®Çu kú
trong kú
cuèi kú
Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang (chi phÝ s¶n xuÊt dë dang) ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng
nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
b»ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú.
ViÖc ph©n biÖt trªn gióp cho c«ng t¸c kÕ to¸n s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong bé m¸y kÕ to¸n cña doanh nghiÖp, ®¶m b¶o cho
gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi.
4. NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm :
- KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ phÇn hµnh kÕ to¸n quan träng cã
liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu phÇn hµnh kÕ to¸n kh¸c nh- nguyªn vËt liÖu, tiÒn l-¬ng, tµi s¶n
cè ®Þnh, x¸c ®Þnh kÕt qu¶… th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh lµ c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh
kÕt qu¶, x¸c ®Þnh ®iÓm hoµn vèn, møc lîi nhuËn s¶n phÈm , lËp b¸o c¸o tµi chÝnh.
- §ång thêi chØ tiªu gi¸ thµnh còng ph¶n ¸nh chÊt l-îng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp, gióp nhµ qu¶n trÞ ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c vµ kÞp
thêi. V× thÕ tæ chøc tèt phÇn hµnh kÕ to¸n chi phÝ gi¸ thµnh lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan.
H¬n n÷a trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay,c¹nh tranh ®· trë nªn khèc liÖt.
Sù c¹nh tranh ®· chuyÓn tõ chiÒu réng lµ c¹nh tranh vÒ mÉu m·, h×nh thøc vÒ s¶n phÈm
sang c¹nh tranh vÒ chiÒu s©u lµ chÊt l-îng vµ gi¸ b¸n. V× vËy yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi mäi
doanh nghiÖp lµ muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ ph¶i t¨ng søc m¹nh c¹nh tranh b»ng c¸ch
n©ng cao chÊt l-îng vµ h¹ gi¸ thµnh. §iÒu ®ã khiÕn cho c¸c nhµ doanh nghiÖp hiÖn nay
10
rÊt quan t©m ®Õn viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh chÝnh x¸c ®Çy ®ñ, t×m
mäi biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- Ngoµi môc ®Ých qu¶n trÞ doanh nghiÖp, c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh
còng ®-îc ®Ó cung cÊp cho bªn quan t©m kh¸c( c¬ quan qu¶n lý NN, ng©n hµng, tæ
chøc tÝn dông…) trong viÖc ®Þnh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ kh¶ n¨ng ph¸t
triÓn trong t-¬ng lai cña doanh nghiÖp.
- §Ó thùc sù lµ c«ng cô ®¾c lùc cho qu¶n lý, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸
thµnh ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
+ X¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi
ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ, ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng
nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc cña doanh nghiÖp.
+ Lùa chän h×nh thøc ghi sæ kÕ to¸n phï hîp, thùc hiÖn h¹ch to¸n ghi sæ ®óng chª
®é quy ®Þnh.
+ Lùa chän kú tÝnh gi¸ thµnh tæng hîp.
+ TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®óng ®èi t-îng vµ hîp lý.
+ Lùa chän ph-¬ng ph¸p vµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
+ Cã sù liªn hÖ chÆt chÏ vµ phèi hîp víi c¸c bé phËn kÕ to¸n kh¸c mét c¸ch hiÖu
qu¶.
+ §Þnh kú lËp b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt va tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, tiÕn hµnh so
s¸nh ®Þnh møc vÒ chi phÝ lËp dù to¸n vÒ chi phÝ, ®Þnh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch
chi phÝ gi¸ thµnh, ®-a ra biÖn ph¸p tiÕt kÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
II) §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt:
1. §èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt :
X¸c ®Þnh ®èi t-îng chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ néi dung ®Çu tiªn
vµ c¬ b¶n nhÊt cña tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ChØ
khi nµo x¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
th× míi cã thÓ tiÕn hµnh tÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh chÝnh x¸c, kÞp thêi.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu néi dung kinh tÕ,
c«ng dông kh¸c nhau, ph¸t sinh ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. Môc ®Ých cña viÖc bá ra
chi phÝ lµ t¹o nªn nh÷ng s¶n phÈm, lao vô. Nh÷ng s¶n phÈm. Lao vô cña doanh nghiÖp
®-îc s¶n xuÊt, chÕ t¹o, thùc hiÖn ë c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt kh¸c nhau theo
quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Do ®ã, ®Ó h¹cht o¸n chi phÝ s¶n xuÊt
®-îc chÝnh x¸c, kÞp thêi th× ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ nhµ qu¶n lý ph¶i lµm lµ x¸c
®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n t©pj hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
§èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: lµ viÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n tËp hîp chi
phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ:
§Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp, cÇn ph¶i
dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
- §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ: s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p, ®èi víi s¶n xuÊt
gi¶n ®¬n th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm hoÆc nhãm s¶n phÈm. Cßn
®èi víi s¶n xuÊt phøc t¹p th× cã thÓ lµ bé phËn chi tiÕt, nhãm chi tiÕt s¶n phÈm.
11
- Lo¹i h×nh s¶n xuÊt: s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá hay s¶n xuÊt
hµng lo¹t lín. Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá cã thÓ lµ ®¬n ®Æt hµng
riªng biÖt cßn ®èi víi s¶n xuÊt hµng lo¹t cã thÓ lµ s¶n phÈm,chi tiÕt, nhãm chi tiÕt.
- Theo tÝnh chÊt s¶n phÈm: §¬n nhÊt hay cã kÕt cÊu phøc t¹p. §èi víi s¶n phÈm
®¬n nhÊt, ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng lo¹i s¶n phÈm víi s¶n phÈm cã
kÕt cÊu phøc t¹p th× cã thÓ lµ tõng bé phËn cña s¶n phÈm.
Ngoµi ra, ta còng cÇn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
- §Æc ®iÓm tæ chøc cña doanh nghiÖp.
- Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- §Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ.
- Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- Yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh .
Trªn thùc tÕ, mçi doanh nghiÖp tuú theo ®Æc ®iÓm, quy tr×nh s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é
qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®ã mµ ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ:
+ Mçi lo¹i chi tiÕt, mçi bé phËn
+ Nhãm chi tiÕt.
+ Mçi lo¹i s¶n phÈm, nhãm dÞch vô.
+ Mçi ®¬n ®Æt hµng.
+ Mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t-îng quy ®Þnh mét c¸ch hîp lý th× cã
t¸c dông phôc vô tèt cho viÖc t¨ng c-êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ còng phôc vô tèt
cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh trung thùc vµ hîp lý.
2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt .
a. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét trong ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng
c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m
vi giíi h¹n cña ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. VÒ c¬ b¶n ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ
bao gåm c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ theo s¶n phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng, theo
giai ®o¹n c«ng nghÖ , theo ph©n xëng, theo nhãm s¶n phÈm …Do vËy, ®Ó tÝnh to¸n
chÝnh x¸c chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm th× vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®-îc nghiªn cøu, lùa chän
ngay tõ kh©u tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ lùa chän
®óng ®¾n ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cho chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®iÒu kiÖn quy ®Þnh cho ph-¬ng
ph¸p ®ã.
Néi dung chñ yÕu cña ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kÕ to¸n më thÎ(
hoÆc sæ) chi tiÕt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi t-îng ®· x¸c ®Þnh , ph¶n ¸nh
c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn ®èi t-îng, hµng th¸ng tæng hîp chi phÝ theo tõng ®èi
t-îng. Mçi ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ øng víi mét ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ nªn
tªn gäi cña mçi ph-¬ng ph¸p biÓu hiÖn ®èi t-îng mµ nã cÇn tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi
phÝ. Cã thÓ tËp hîp thµnh 2 ph-¬ng ph¸p chÝnh nh- sau:
- Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp: Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c chi
phÝ liªn quan ®Õn ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh. Khi h¹ch to¸n, mäi chi phÝ s¶n
xuÊt liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi t-îng nµo ®-îc tËp hîp riªng cho ®èi t-îng ®ã.
12
- Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ chung : Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c chi
phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng mµ ta kh«ng thÓ thÓ hiÖn tËp hîp trùc tiÕp. Do ®ã khi
cÇn tËp hîp theo ®èi t-îng th× ta ph¶i ph©n bæ hîp lý bé phËn chi phÝ nµy.
Tr×nh tù kÕ to¸n:
ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®-îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù hîp lý, khoa
häc th× mãi cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi ®-îc. Tr×nh tù
nµy, phô thuéc vµo ®Æcc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng ngµnh nghÒ, tõng doanh nghiÖp, vµo
mèi quan hÖ gi÷a c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp, vµo tr×nh ®é
c«ng t¸c vµ qu¶n lý h¹ch to¸n. Tuy nhiªn, cã thÓ kh¸i qu¸t chung viÖc tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt qua c¸c b-íc sau:
B-íc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng sö
dông.
B-íc 2: TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c nghµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô
cho tõng ®èi t-îng sö dông trªn c¬ së khèi l-îng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao
vô.
B-íc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm, dÞch
vô cã liªn quan.
B-íc 4: X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú, tÝnh ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸
thµnh ®¬n vÞ.
Trong ®iÒu kiÖn qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp n-íc ta hiÖn nay, doanh nghiÖp s¶n xuÊt
cã thÓ sö dông mét trong hai ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n phæ biÕn sau:
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn: lµ ph-¬ng ph¸p theo dâi mét c¸ch th-êng
xuyªn trªn sæ kÕ to¸n( b¶ng kª nhËp, xuÊt, tån kho) vµ viÖc nhËp, xuÊt, tån kho nguyªn
vËt liÖu, hµng ho¸, s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm… Ph¬ng ph¸p nµy thêng ¸p dông
®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« s¶n xuÊt kinh doanh lín, tiÕn hµnh nhiÒu lo¹i
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau.
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: lµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n kh«ng theo dâi mét c¸ch
thêng xuyªn trªn sæ kÕ to¸n ( b¶ng kª nhËp, xuÊt, tån kho…) vµ viÖc nhËp, xuÊt, tån
kho nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸ thµnh phÈm,… mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu
kú vµ hµng tån kho cuèi kú. Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã quy
m« s¶n xuÊt kinh doanh nhá, chØ cã mét lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh .
a. Tµi kho¶n sö dông:
C¸c tµi kho¶n sö dông chñ yÕu trong c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo
ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn lµ:
- TK 621: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp.
- TK 622: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- TK 627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang.
TK 621 ‟ “ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”.
Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ ( Ph©n x-ëng, bé
phËn s¶n xuÊt …) vµ ®îc sö dông ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp
dïng cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ph¸t sinh trong kú, cuèi kú kÕt chuyÓn sang tµi
kho¶n 154 ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
13
TK 622 ‟ “ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp sè chi phÝ tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho tõng c«ng nh©n s¶n
xuÊt trùc tiÕp s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nh- tiÒn l-¬ng chÝnh,
l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã mang tÝnh chÊt l-¬ng, tiÒn th-ëng vµ c¸c kho¶n trÝch
cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l-¬ng ph¸t sinh
cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
TK 627 ‟ “ Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
TK 627 ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ
nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh
trong ph¹m vi c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d- vµ ®-îc më chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng, bé phËn
s¶n xuÊt. TK 627 më chi tiÕt thµnh 6 tµi kho¶n cÊp 2 ®Ó theo dâi ph¶n ¸nh riªng cho
tõng néi dung chi phÝ.
TK 6271 ‟ Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng.
TK 6272 ‟ Chi phÝ vËt liÖu
TK 6273 ‟ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt.
TK 6274 ‟ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
TK 6277 ‟ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
TK 6278 ‟ Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
TK 154 ‟ “ Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú liªn quan ®Õn ho¹t
®éng s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh. Ngoµi ra, TK 154 cßn
ph¶n ¸nh tÊt c¶ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô, thuª ngoµi
gia c«ng chÕ biÕn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p
kiÓm kª ®Þnh kú th× TK 154 chØ dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
®Çu kú vµ cuèi kú.
TK 154 ®-îc chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ (ngµnh s¶n xuÊt, tõng n¬i
ph¸t sinh chi phÝ hay tõng lo¹i s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh…).
c. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ
to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn.
Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp:
Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu
phô, nhiªn liÖu… ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. Trêng hîp
doanh nghiÖp mua nöa thµnh phÈm ®Ó l¾p r¸p, gia c«ng thªm thµnh phÈm th× nöa thµnh
phÈm mua ngoµi còng ®-îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp ®-îc c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho ®Ó tÝnh ra gi¸
trÞ thùc tÕ vËt liÖu trùc tiÕp xuÊt dïng vµ c¨n cø vµo c¸c ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt ®· x¸c ®Þnh ®Ó tËp hîp. Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®-îc th× ph¶i ¸p dông ph-¬ng
ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng cã liªn quan. Tiªu thøc
14
ph©n bæ th-êng ®-îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng
lîng, sè s¶n phÈm …
C«ng thøc ph©n bæ nh- sau:
Chi phÝ vËt liÖu
Tæng tiªu thøc
Tû lÖ
ph©n bæ cho = ph©n bæ cña
x
( hÖ sè )
tõng ®èi t-îng
tõng ®èi t-îng
ph©n bæ
Trong ®ã:
Tû lÖ
Tæng chi phÝ vËt liÖu cÇn ph©n bæ
( hay hÖ sè ) =
ph©n bæ
Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi t-îng
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ:
XuÊt kho trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô:
Nî TK 621( chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng )
Cã TK 152: Gi¸ thµnh thùc tÕ xuÊt dïng theo tõng lo¹i.
Tr-êng hîp nhËn vËt liÖu vÒ kh«ng nhËp kho mµ xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n
phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô th× c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng:
Nî TK 621 ( Chi tiÕt theo ®èi t-îng )
Nî TK 133(1331): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ ( víi vËt liÖu mua ngoµi vµ doanh
nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ).
Cã TK 111, 112, 331: vËt liÖu mua ngoµi.
Cã TK 411: NhËn cÊp ph¸t, nhËn liªn doanh.
Cã TK 154: vËt liÖu tù s¶n xuÊt hay thuª ngoµi gia c«ng.
Cã c¸c TK kh¸c( 311, 336, 338…): vËt liÖu vay, mîn…
Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hoÆc cã phÕ liÖu thu håi:
Nî TK 152( chi tiÕt vËt liÖu )
Cã TK 621 ( chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng )
Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp :
VÒ nguyªn t¾c chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng ®-îc tËp hîp gièng nh- ®èi víi chi
phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp. Tr-ßng hîp cÇn ph©n bæ gi¸n tiÕp th× Tiªu thcs ph©n bæ lµ
tiÒn c«ng hay giê c«ng ®Þnh møc hay còng cã thÓ lµ giê c«ng thùc tÒ( chñ yÕu lµ ®èi víi
tiÒn l-¬ng phô cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ).
Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n cô thÓ nh- sau:
TÝnh ra tæng sè tiÒn c«ng, tiÒn l-¬ng, tiÒn phô cÊp ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng
nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp ra s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô trong kú:
Nî Tk 622 ( chi tiÕt thoe ®èi t-îng )
Cã TK 334: Tæng sè tiÒn l-¬ng , phô cÊp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp.
TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh( phÇn tÝnh vµo chi phÝ ‟ 19%):
Nî TK 622
Cã TK 338( 3382,3383,3384)
TiÒn l-¬ng trÝch tr-íc vµo chi phÝ ( víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh thêi
vô) vµ c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng trÝch tr-íc kh¸c( ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch):
15
Nî TK 622 ( chi tiÕt theo ®èi t-îng )
Cã TK 335: TiÒn l-¬ng trÝch tr-íc.
Cuèi kú kÕt chuyªbr chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh theo
tõng ®èi t-îng :
Nî TK 154( chi tiÕt theo ®èi t-îng 0
Cã TK 622 ( chi tiÕt theo ®èi t-îng )
Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n x-ëng, bé
phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cho c¸c kho¶n chi phÝ vÒ tiÒn c«ng nh©n viªn qu¶n lý
ph©n x-ëng, chi phÝ vËt liÖu, dông cô qu¶n lý ë c¸c ph©n x-ëng, khÊu hao TSC§ thuéc
c¸c ph©n xëng … C¸c chi phÝ nµy thêng ®îc ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ
liªn quan theo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, theo chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc
còng cã thÓ ph©n bæ theo c¶ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc
tiÕp hoÆc còng cã thÓ ph©n bæ theo ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung. ViÖc tËp hîp, kÕt
chuyÓn vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc thùc hiÖn trªn TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt
chung vµ ®-îc h¹ch to¸n cô thÓ nh- sau:
TÝnh ra tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n x-ëng :
Nî TK 627 ( 6271- chi tiÕt ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt )
Cã TK 334
TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh( phÇn tÝnh vµo chi phÝ )
Nî TK 627( 6271- chi tiÕt ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt )
Cã TK 338( 3382, 3383, 3384)
Chi phÝ vËt liÖu dïng cho tõng ph©n x-ëng:
Nî TK 627( 6273 ‟ chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng)
Cã TK 152: chi tiÕt tiÓu kho¶n
TrÝch khÊu hao TSC§ cña ph©n x-ëng :
Nî TK 627( 6274‟ chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng)
Cã TK 214: chi tiÕt tiÓu kho¶n
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi:
Nî TK 627(6277 ‟ chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng)
Nî TK 133(1331): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã TK 111, 112, 331…: Gi¸ trÞ mua ngoµi
Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn( tiÕp t©n, héi nghÞ…)
Nî TK 627( 6278 ‟ chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng)
Cã TK 111, 112
C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Nî c¸c TK liªn quan( 111, 112, 152, 138…)
Cã TK 627 (chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng)
Cuèi kú kÕt chuyÓn vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ TK 154:
Nî TK 154( chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng)
Cã TK 627‟ chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n)
16
KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc vµ chi phÝ ph¶i tr¶.
KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc
Chi phÝ tr¶ tr-íc( hay chi phÝ chê ph©n bæ ) lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh
nh-ng ch-a ®-îc tÝnh hÕt vµo chi phÝ SXKD c¶u ký nµy mµ dd-îc tÝnh cho hai hay
nhiÒu kú h¹ch to¸n sau ®ã. §©y lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín hoÆc
do b¶n th©n chi phÝ ph¸t sinh cã t¸c dông tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhiÒu kú h¹ch to¸n.
Trong doanh nghiÖp chi phÝ tr¶ tr-íc cã thÓ gåm c¸c kho¶n:
- Gi¸ trÞ c«ng cô, dông cô nhá xuÊt dïng thuéc lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn( tõ 2 lÇn trë
lªn )
- Gi¸ trÞ söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch.
- TiÒn thuª TSC§, ph¬ng tiÖn kinh doanh … tr¶ tríc.
- Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª.
- DÞch vô mua ngoµi tr¶ tríc( ®iÖn, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh…)
- Chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp chê kÕt chuyÓn( víi doanh
nghiÖp cã chu kú kinh doanh dµi).
- Chi phÝ mua b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm kinh doanh, lÖ phÝ giao th«ng, bÕn b·i…
Chi phÝ nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, ph¸t minh s¸ng chÕ…( gi¸ trÞ cha tÝnh vµo TSC§
v« h×nh ).
- L·i thuª mua TSC§( thuª tµi chÝnh )
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr-íc, kÕ to¸n sö dông TK 142 ‟ “ Chi phÝ tr¶
tríc”.
Tµi kho¶n 142 ®-îc chi tiÕt lµm 2 tiÓu kho¶n;
- TK 1421- Chi phÝ tr¶ tr-íc.
- TK 1422- Chi phÝ chê kÕt chuyÓn.
Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc:
Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr-íc, c¨n cø vµo tõng tr-êng hîp cô thÓ ghi:
Nî TK 1421- chi phÝ tr¶ tr-íc thùc tÕ ph¸t sinh.
Nî TK 133(1331): ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ.
Cã TK111,112: Tr¶ tríc tiÒn thuª d/cô, nhµ xëng,dÞch vô mua ngoµi…
Cã TK 153: G/trÞ xuÊt dïng CCDC, bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª
Cã TK 342; Sè l·i thuª TSC§ ph¶i tr¶.
Cã TK 331: C¸c kho¶n ph¶i tr¶ tr-íc kh¸c.
Hµng th¸ng c¨n cø vµo kÕ ho¹ch ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr-íc, tiÕn hµnh ph©n bæ chi
phÝ tr¶ tr-íc vµo chi phÝ SXKD cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ :
Nî c¸c TK liªn quan( 241, 627, 641, 642)
Cã TK 1421: Ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr-íc .
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh dµi, ®Ó ®¶m b¶o
nguyªn t¾c phï hîp gi÷a doanh thu vµ chi phÝ, toµn bé chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n
lý doanh nghiÖp chØ ra trong ký sau khi ®-îc tËp hîp sÏ ®-îc kÕt chuyÓn vµo bªn nî TK
142(1422):
Nî TK 142(1422): Chi tiÕt tõng lo¹i.
Cã TK 641, 642.
17
+ Tuú thuéc vµo doanh thu ®-îc ghi nhËn trong kú( lín hay nhá) sè chi phÝ nµy sÏ
®-îc kÕt chuyÓn dÇn( hoÆc) mét lÇn vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶:
Nî TK 911: x¸c ®Þnh kÕt qu¶.
Cã TK 142: chi tiÕt tõng lo¹i.
KÕ to¸n chi phÝ ph¶i tr¶
Chi phÝ ph¶i tr¶( chi phÝ trÝch tr-íc) lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ ch-a ph¸t sinh
nh-ng ®-îc ghi nhËn lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n. §©y lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ trong kÕ
ho¹ch cña ®¬n vÞ ®-îc tÝnh tr-íc vµo chi phÝ kinh doanh cho c¸c ®èi t-îng nh»m ®¶m
b¶o cho gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý khái ®ét biÕn t¨ng khi
c¸c kho¶n chi phÝ nµy ph¸t sinh.
Thuéc c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ th-êng bao gåm:
- TiÒn l-¬ng phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ( víi c¸c DN mang tÝnh chÊt thêi vô)
- Chi phÝ söa ch÷a TSC§ trong kÕ ho¹ch.
- ThiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt trong kÕ ho¹ch.
- Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm trong kÕ ho¹ch.
- L·i tiÒn vay ch-a ®Õn kú h¹n tr¶.
- TiÒn thuª TSC§, mÆt b»ng kinh doanh , … cha tr¶.
- C¸c dÞch vô mua ngoµi sÏ cung cÊp.
Nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®-îc theo dâi vµ tËp hîp vµo TK 335 ‟“ Chi phÝ ph¶i
tr¶”.
Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ ph¶i tr¶:
TÝnh tr-íc theo kÕ ho¹ch chi phÝ ph¶i tr¶ vµo chi phÝ SXKD:
Nî TK liªn quan ( 622, 627, 641, 642, 241 )
Cã TK 335
Khi c¸c chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh :
Nî TK 335: Chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh
Nî TK 133(1331) : ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ( c¸c kho¶n mua ngoµi)
Cã TK 241( 2413) : Chi phÝ söa ch÷a TSC§ theo kÕ ho¹ch.
Cã TK 334: tiÒn l-¬ng phÐp c«ng nh©n s¶n xuÊt thùc tÕ ph¶i tr¶.
Cã TK 331: C¸c kho¶n ph¶i tr¶ víi bªn ngoµi
Cã c¸c TK kh¸c ( 111, 112, 152, 153…): C¸c chi phÝ kh¸c.
Tr-êng hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh lín h¬n tæng chi phÝ ph¶i tr¶ ®· ghi nhËn th×
sè chªnh lÖch ®-îc ghi bæ sung t¨ng chi phÝ kinh doanh:
Nî TK liªn quan (622, 627, 642)
Cã TK 335
Tr-êng hîp chi phÝ ph¶i tr¶ tÝnh tr-íc vµo chi phÝ kinh doanh lín h¬n chi phÝ
thùc tÕ ph¸t sinh, sè chªnh lÖch ®-îc ghi gi¶m chi phÝ kinh doanh:
Nî TK 335
Cã c¸c TK liªn quan ( 622, 627, 641, 642)
18
S¬ ®å 1:
S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph-¬ng ph¸p kª
khai th-êng xuyªn
TK 154
TK 152,
D®k:xxx
(6)
TK 111, 112, 152…
TK 621 (5a)
(1)
TK 155
TK 334, 338
TK 622
(7a)
(2)
(5b)
TK 157
TK 241
TK 627
(7b)
(3)
(5c)
TK 111, 112, 142…
TK 632
(7c)
(4)
Dck:xxx
(1) XuÊt v©TK liÖu dïng trùc tiÕp chÕ t¹o s¶n phÈm, qu¶n lý ph©n x-ëng .
(2) TiÒn l-¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n s¶n
xuÊt, nh©n viªn ph©n x-ëng.
(3) Chi phÝ khÊu hao TSC§ thuéc ph©n x-ëng.
(4) C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c.
(5) KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ
s¶n xuÊt chung.
(6) C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n phÈm.
(7a) Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho.
(7b) Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm göi b¸n.
(7c) Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm tiªu thô th¼ng.
d. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ
to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
th-êng ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nhá cã quy m« nhá,
chØ tiÕn hµnh mét lo¹i ho¹t ®éng.
Sù kh¸c biÖt gi÷a kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng
xuyªn vµ ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
Sù kh¸c biÖt ®-îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau:
- Tµi kho¶n dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ
TK 631 ‟ “ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt”, cßn TK 154 ‟ “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”
19
chØ ®-îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh giµ trÞn s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú c¨n cø vµo kÕt
qu¶ kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þng kú sö dông TK 611 ‟ “ Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc
tiÕp” ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vËt liÖu ®· xuÊt dïng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm. C¸c chi phÝ
®-îc ph¶n ¸nh trªn TK 611 kh«ng ghi theo tõng chøng tõ xuÊt dïng nguyªn, vËt liÖu mµ
®-îc ghi mét lÇn vµo cuèi kú h¹ch to¸n, sau khi tiÕn hµnh kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ
nguyªn, vËt liÖu tån kho ®-îc tÝnh nh- sau:
Gi¸ thùc tÕ
Gi¸ thùc tÕ
nguyªn, vËt liÖu
=
NVL tån
xuÊt dïng trong kú ®Çu kú trong kú
Gi¸ thùc tÕ
+ NVL nhËp
cuåi kú
-
Gi¸ thùc tÕ
NVL tån
- §Æc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ khi xuÊt vËt liÖu, dông cô cho
c¸c môc ®Ých th× kÕ to¸n kh«ng ph¶n ¸nh theo tõng chøng tõ mµ cuèi kú míi x¸c ®Þnh
gi¸ trÞ cña chóng trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª hµng tån kho nªn chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng
cho môc ®Ých s¶n xuÊt, qu¶n lý hay cho tiªu thô s¶n phÈm. §©y lµ nh-îc ®iÓm lín cña
ph-¬ng ph¸p nµy vÒ t×nh h×nh xuÊt dïng vµ sö dông nguyªn, vËt liÖu.
Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
Tµi kho¶n sö dông :
TK 631 ‟ “ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt”
TK 631 ®-îc sö dông ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tµi
kho¶n nµy ®-îc h¹ch to¸n chi tiÕt theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ ( ph©n x-ëng, bé
phËn s¶n xuÊt …) vµ theo lo¹i, nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm … cña c¶ bé phËn s¶n
xuÊt kinh doanh chÝnh, s¶n xuÊt kinh doanh phô, chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn.
TK 631 cuèi kú kh«ng cã sè d- v× gÝa trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÕt chuyÓn ngay
vµo tµi kho¶n 154 ‟ Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang.
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ nh- sau:
§Çu kú kÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang:
Nî TK 631
Cã TK 154
Cuèi kú kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong c¸c kú theo tõng lo¹i s¶n
phÈm, lao vô, dÞch vô…
- KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp :
Nî TK 631
Cã TK 621
- KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp :
Nî TK 631
Cã TK 622
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung :
Nî TK 154
Cã TK 627
Cuèi kú c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang, ghi:
20
Nî TK 154
Cã TK 631
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh:
Nî TK 632
Cã TK 631
TK 154
TK 631
(1)
TK 611
TK 154
(6)
TK 621
TK 632
(2)
(5a)
TK 334,338
(7)
TK 622
(5b)
(3)
TK 111,112,214
TK 627
(5c)
(4)
1) KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm, dÞch vô dë dang ®Çu kú.
2) Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng cho s¶n phÈm qu¶n lý ph©n x-ëng.
3) TiÒn l-¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n
trùc tiÕp s¶n xuÊt, nh©n viªn ph©n x-ëng
4) C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung kÕ ho¹ch¸c.
5) KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ
s¶n xuÊt chung.
21
- Xem thêm -