S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
phßng gi¸o dôc huyÖn ©n Thi
Trêng TiÓu häc Hång Quang
-------------------------------------
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
n©ng cao chÊt lîng d¹y v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh
líp 5
Gi¸o viªn : L¬ng ThÞ H»ng
N¨m häc: 2012 – 2013
Môc lôc
A.PhÇn më ®Çu
1. C¬ së lÝ luËn
2.C¬ së
2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
.3. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu.
Trang 4
Trang 4
Trang 6
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
B. PhÇn néi dung
Ch¬ng I
C¬ së lÝ luËn cña viÖc x©y dùng néi dung d¹y tËp lµm v¨n
kiÓu bµi : t¶ c¶nh cho phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh líp
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng d¹y vµ häc tËp lµm v¨n - kiÓu bµi : t¶ c¶nh
cña häc sinh líp 5
Trang 8
Trang 8
Trang 10
Ch¬ng III
I.M« t¶ mét sè bµi tËp, d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5
phï hîp tr×nh ®é häc sinh
1. Nh÷ng khã kh¨n cña gi¸o viªn trong viÖc häc v¨n
t¶ c¶nh líp 5
2. Quy tr×nh d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp
víi tr×nh ®é häc sinh.
3. Mét sè biÖn ph¸p gi¶m khã cho c¸c bµi tËp trong SGK
tiÕng viÖt líp 5.
Trang 18
II.Bµi d¹y thùc nghiÖm
Trang 27
Trang 18
Trang 19
Trang 19
Trang 28
III. KÕt qu¶ thùc nghiÖm
C.PhÇn kÕt luËn
Trang 28
Phần I
PhÇn më ®Çu
I-C¬ së khoa häc cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm:
1-C¬ së lÝ luËn:
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
Gi¸o dôc TiÓu häc lµ bËc häc nÒn t¶ng cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n,cã nhiÖm vô
x©y dùng vµ ph¸t triÓn t×nh c¶m ®¹o ®øc,trÝ tuÖ thÈm mÜ vµ thÓ chÊt trÝ tuÖ cho häc
sinh,nh»m h×nh thµnh ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ngêi x· héi chñ nghÜa.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu trªn nhµ trêng tiÓu häc ®· coi träng d¹y ®ñ 9 m«n trong ®ã
m«n TiÕng ViÖt lµ mét trong 9 m«n ®îc coi träng vµ chiÕm mét thêi lîng t¬ng ®èi
nhiÒu.M«n TiÕng ViÖt bíc ®Çu d¹y cho häc sinh nhËn biÕt nh÷ng tri thøc c¬ b¶n trªn
c¬ së ®ã rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng ng«n ng÷: nãi,®äc,viÕt…nh»m gióp häc sinh sö dông
hiÖu qu¶ TiÕng ViÖt trong suy nghÜ vµ giao tiÕp.Ngoµi ra nã cßn gãp phÇn båi dìng
cho c¸c em nh÷ng t×nh c¶m ch©n chÝnh lµnh m¹nh,®ång thêi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
ë c¸c em nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp.
So víi c¸c ph©n m«n kh¸c th× ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ mét ph©n m«n khã. C¸i
khã kh«ng chØ b¾t nguån tõ sù míi mÎ vÒ hÖ thèng kiÕn thøc kÜ n¨ng lµm v¨n mµ cßn
lµ ph©n m«n tæng hîp c¸c kiÕn thøc kÜ n¨ng sö dông ng«n ng÷. nhiÖm vô chñ yÕu
cña ph©n m«n nµy lµ rÌn cho häc sinh kÜ n¨ng tiÕp nhËn vµ s¶n sinh ng«n b¶n díi
d¹ng nãi vµ d¹ng viÕt ®Ó sö dông trong häc tËp vµ giao tiÕp, gãp phÇn cïng c¸c ph©n
m«n kh¸c ph¸t triÓn ng«n ng÷, më réng vèn tõ, rÌn luyÖn t duy logic, t duy h×nh tîng
cho häc sinh, båi dìng t©m hån, c¶m xóc thÈm mÜ, h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc
sinh.
2-C¬ së thùc tiÔn:
D¹y kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5 lµ ph¶i biÕt c¸ch gióp häc sinh c¸ch
tr×nh bµy thÓ hiÖn t tëng, t×nh c¶m mong muèn cña m×nh ®èi víi ngêi kh¸c, ®Ó t¸c
®éng ®Õn hä, ®Ó thay ®æi nhËn thøc, t×nh c¶m vµ hµnh ®éng theo híng mµ ngêi viÕt
mong muèn. Mçi häc sinh líp 5 l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nhËn thøc riªng, cã n¨ng lùc
ng«n ng÷ riªng, cã tr×nh ®é tiÕng mÑ ®Î riªng nh: Cïng mét néi dung d¹y häc nhng
häc sinh ë tr×nh ®é kh¸c nhau ®ßi hái c¸ch tæ chøc , híng dÉn kh¸c nhau. Cïng mét
®Ò bµi, häc sinh kh¸ giái cã thÓ thùc hiÖn dÔ dµng, häc sinh trung b×nh vµ yÕu sÏ
chÊp nhËn kÕt qu¶ thô ®éng. Ngîc l¹i, nÕu gi¸o viªn kh«ng quan t©m ®Õn häc sinh
kh¸ giái th× c¸c em kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kh¶ n¨ng cña m×nh.
VËy, lµm thÕ nµo ®Ó mäi häc sinh ë mäi tr×nh ®é kh¸c nhau trong cïng mét m«i
trêng häc tËp ®Òu tù lµm ®îc c¸c bµi tËp, ®Òu ®îc ph¸t triÓn n¨ng lùc sö dông TiÕng
ViÖt ®Æc biÖt lµ häc sinh trung b×nh yÕu.
Qua thùc tÕ diÔn ra, t«i thÊy viÖc d¹y kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5 ®Æc
biÖt lµ häc sinh trung b×nh, yÕu gÆp khã kh¨n. C¸i khã tõ sù míi mÎ trong hÖ thèng
kiÕn thøc , kÜ n¨ng lµm v¨n ®îc triÓn khai trong SGK. Ngoµi ra khi d¹y gi¸o viªn rÊt
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
lóng tóng cha quan t©m hÕt ®èi tîng häc sinh. Bëi vËy , nhiÒu häc sinh trung b×nh ,
yÕu chØ nghe c¸c b¹n häc sinh kh¸ giái tr×nh bµy vµ dùa vµo v¨n mÉu.
Do vËy, ®Ó tÊt c¶ häc sinh ®Òu ®îc quan t©m vµ ph¸t triÓn nh nhau trong giê TËp
lµm v¨n t¶ c¶nh th× kh«ng thÓ ¸p dông mét c¸ch d¹y chung.
Víi mong muèn tÊt c¶ häc sinh ®Òu viÕt ®îc v¨n t¶ c¶nh, gióp häc sinh trung
b×nh , yÕu viÕt v¨n tèt, ®¸p øng víi nguyªn t¾c cña Bé gi¸o dôc ®Ò ra “ Häc sinh lµ
nh©n vËt trung t©m trong giê häc tËp, vui ch¬i rÌn luyÖn..” ( ë trªn líp còng nh
ngoµi giê lªn líp), ho¹t ®éng theo híng dÉn cña gi¸o viªn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña
tõng häc sinh, cña tËp thÓ häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc vµ gi¸o dôc. T«i chän néi
dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm : x©y dùng néi dung d¹y tËp lµm v¨n líp 5 phï hîp víi
tr×nh ®é häc sinh - kiÓu bµi t¶ c¶nh ”. T«i rÊt mong ®îc ®ãng gãp phÇn t×m hiÓu vµ
mét sè biÖn ph¸p gi¶m ®é khã bµi tËp, chó ý ®èi tîng häc sinh trung b×nh, yÕu , ®Ó
n©ng cao chÊt lîng häc v¨n t¶ c¶nh vµ kh¶ n¨ng viÕt v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh trung
b×nh, yÕu.
II.Môc ®Ých ,nhiÖm vô nghiªn cøu:
1-Môc ®Ých:
-Cã ph¬ng ph¸p d¹y tËp lµm v¨n hiÖu qu¶ ,nhÑ nhµng.
- D¹y häc tËp lµm v¨n phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh,gióp tÊt c¶ häc sinh ®Òu ®îc
häc v¨n theo kh¶ n¨ng cña m×nh,n©ng cao chÊt lîng m«n tËp lµm v¨n nãi chung vµ
kiÓu bµi miªu t¶ nãi riªng.
- Gióp c¸c em yªu mÕn m«n tËp lµm v¨n vµ qua v¨n miªu t¶ lµm cho c¸c em cã t×nh
c¶m yªu mÕn thiªn nhiªn,g¾n bã víi quª h¬ng ®Êt níc.
2-NhiÖm vô:
-Ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn lµm c¬ së cho viÖc d¹y häc tËp lµm v¨n phï hîp víi
tr×nh ®é häc sinh.
-T×m hiÓu thùc tiÔn cña viÖc d¹y tËp lµm v¨n kiÓu bµi t¶ c¶nh phï hîp víi tr×nh ®é
häc sinh.
-Trªn c¬ së ph©n tÝch c¬ së lÝ luËn,c¬ së thùc tiÔn cña viÖc d¹y TËp lµm v¨n -KiÓu bµi
t¶ c¶nh - ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p d¹y TËp lµm v¨n -KiÓu bµi t¶ c¶nh-phï hîp víi tr×nh
®é häc sinh.
III. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu.
1. §èi tîng:
- S¸ch gi¸o khoa TiÕng ViÖt 5, S¸ch gi¸o viªn, néi dung d¹y häc kiÓu bµi v¨n t¶
c¶nh líp 5.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
- Thùc tr¹ng d¹y häc kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh ë líp 5A, 5B, 5C cã nhiÒu tr×nh ®é kh¸c
nhau ë Trêng TiÓu häc Hồng Quang - huyÖn ¢n Thi -tØnh Hng Yªn.
2. Ph¹m vi nghiªn cøu:
Qua s¸ng kiÕn nµy, t«i mong muèn ®îc gãp phÇn nhá vµo viÖc n©ng cao chÊt lîng
d¹y häc kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh líp 5 b»ng mét sè bµi tËp vµ hÖ thèng c©u hái nh»m gi¶m
®é khã gióp häc sinh trung b×nh , yÕu lµm ®îc c¸c bµi tËp trong SGK, t¹o cho häc sinh
thãi quen trau dåi vèn TiÕng ViÖt, häc tèt bé m«n TiÕng ViÖt, h×nh thµnh ph¸t triÓn
kiÕu thÈm mÜ, ãc s¸ng t¹o, gi÷ g×n, ph¸t huy c¸i hay c¸i ®Ñp cña TiÕng ViÖt.
VI. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
1.Ph¬ng ph¸p ®äc vµ ph©n tÝch c¸c tµi liÖu d¹y häc.
§äc nghiªn cøu c¸c tµi liÖu: S¸ch gi¸o khoa, S¸ch gi¸o viªn, s¸ch b¸o kh¸c liªn
quan tíi ®Ò tµi ®Ó hiÓu râ c¬ së lÝ luËn vµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu ®Ó x©y dùng c¸c bµi
tËp nh»m tæ chøc giê d¹y v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp tr×nh ®é häc sinh trung b×nh, yÕu.
2.Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra.
ViÖc ®iÒu tra thùc tÕ d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 cña gi¸o viªn vµ häc sinh, kh¶o
s¸t ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa ®Ó thÊy râ nh÷ng khã kh¨n mµ häc sinh trung b×nh,
yÕu thêng m¾c ph¶i ®Ó x©y dùng gi¸o ¸n , bµi tËp phï hîp kh¶ n¨ng cña häc sinh.
3.Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm.
T«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm ë líp cã nhiÒu ®èi tîng häc sinh ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸
kh¶ n¨ng vËn dông cña s¸ng kiÕn vµ thùc tÕ d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5.
V.KÕ ho¹ch nghiªn cøu:
1.Kh¶o s¸t néi dung d¹y häc TËp lµm v¨n kiÓu bµi t¶ ngêi ë líp 5 chØ ra bµi tËp
khã ®èi víi häc sinh.
2.T×m hiÓu tr×nh ®é häc sinh ®a ra biÖn ph¸p cô thÓ víi tõng ®èi tîng.
3.VËn dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó d¹y thùc nghiÖm
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
Phần II
PhÇn néi dung
Ch¬ng I
C¬ së lÝ luËn cña viÖc x©y dùng néi dung d¹y tËp lµm v¨n - kiÓu
bµi : t¶ c¶nh cho phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh líp 5
1. §Æc ®iÓm t©m lÝ cña häc sinh líp 5.
C¸c em lµ líp cuèi cïng cña bËc TiÓu häc nªn kh«ng cßn bì ngì n÷a ®· coi ho¹t
®éng häc tËp lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o. C¸c em ®· cã ý thøc vÒ ngêi lín nªn dÔ xóc ®éng,
hay tù ¸i cÇn ®îc t«n träng. T duy cña c¸c em ®· ph¸t triÓn h¬n c¸c líp díi. N¨ng lùc
häc tËp cña c¸c em ®· h×nh thµnh vµ dÇn chuyÓn sang t duy trõu tîng, c¸c em cã thÓ
kh¸i qu¸t hãa nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó thùc hµnh viÕt v¨n.
VÝ dô: Trªn c¬ së c¸c em ®· hiÓu ®îc c¸ch më bµi trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, c¸c em
sÏ lµm ®îc bµi tËp theo yªu cÇu sau:
ViÕt mét ®o¹n më bµi theo kiÓu gi¸n tiÕp cho bµi v¨n t¶ c¶nh thiªn nhiªn ë ®Þa
ph¬ng em.
- Víi häc sinh kh¸ giái, c¸c em cã nhiÒu s¸ng t¹o trong t duy. C¸c em chñ ®éng,
tù gi¸c, tÝch cùc häc ®Ó kh¸m ph¸ kiÕn thøc míi. Kh¶ n¨ng suy luËn , lËp luËn tèt, c¸c
em cã qu¸ tr×nh quan s¸t ph¸t hiÖn nhanh, tinh tÕ h¬n. C¸c em cã trÝ tëng tîng, sù t×m
tßi, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò s¸ng t¹o ®éc ®¸o h¬n. C¸c em rÊt say mª häc, tù tin trong qu¸
tr×nh häc tËp, tá ra nhanh trÝ tù gi¸c vµ ghi nhí tèt.
- Víi häc sinh trung b×nh, yÕu, n¨ng lùc, t duy ph¸t triÓn ë møc ®é thÊp h¬n . Kh¶
n¨ng s¸ng t¹o rÊt Ýt. C¸c em vÉn ch¨m chó chñ ®éng häc nhng cã khi ghi nhí rÊt Ýt vµ
chó ý chÐp v¨n hoÆc tham kh¶o bµi cña b¹n thêng lµ c¸c im lÆng, nhót nh¸t, thiÕu tù
tin vµ rÊt ng¹i khi tr×nh bµy vµ viÕt v¨n.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
VËy, tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm häc sinh kh¸ giái, trung b×nh, yÕu khi x©y dùng bµi
tËp hoÆc gi¸o ¸n, gi¸o viªn cÇn chó ý kh¶ n¨ng nhËn thøc, t duy vµ ngìng ph¸t triÓn trÝ
tuÖ cña c¸c em. Quan träng lµ lµm cho c¸c em ®éng n·o, suy nghÜ , s¸ng t¹o trong qu¸
tr×nh lµm bµi. CÇn t«n träng vèn kinh nghiÖm, tri thøc s½n cã cña häc sinh, tõ ®ã gióp
c¸c em h×nh thµnh nh÷ng tri thøc míi. Cã nh vËy, c¸c em míi ham muèn, høng thó
häc v¨n t¶ c¶nh ë häc sinh trung b×nh, yÕu. Ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o ë häc sinh kh¸ giái.
2. C¬ së gi¸o dôc.
Lµ häc sinh ngêi ViÖt tríc khi tíi trêng c¸c em ph¶i biÕt nãi TiÕng ViÖt , hiÓu
TiÕng ViÖt ë møc ®é s¬ ®¼ng. §Ó c¸c em ®Òu ®îc quan t©m, ®îc lµm viÖc vµ ph¸t triÓn
nh thÕ cÇn cã nh÷ng bµi tËp n©ng cao cho häc sinh kh¸ giái vµ cã nh÷ng gîi ý, dÉn d¾t,
gi¶m ®é khã cña bµi tËp cho häc sinh trung b×nh, yÕu.
- C¸ch ®¸nh gi¸ bµi v¨n cña c¸c em còng ph¶i ë møc ®é kh¸c nhau nh: Cïng mét
®Ò bµi th× yªu cÇu häc sinh kh¸ giái ph¶i lµm ë møc ®é cao h¬n ( hay, phong phó, hÊp
dÉn, sinh ®éng h¬n). Nh vËy, nÕu quan t©m ®Õn tr×nh ®é tiÕng mÑ ®Î cña häc sinh th×
gióp c¸c em ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc tÝch cùc, h¹n chÕ xãa bá nh÷ng tiªu cùc trong sö
dông TiÕng ViÖt. §©y lµ nhiÖm vô yªu cÇu cÇn ®îc quan t©m.
- D¹y v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh lµ ®Ó ph¸t triÓn t duy cho
häc sinh, khi d¹y, gi¸o viªn x©y dùng hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý cho häc sinh tõ
ý ®Õn lêi. Thµnh c©u thµnh ®o¹n v¨n, bµi v¨n trªn c¬ së vèn s«ng, vèn kinh nghiÖm, tri
thøc s½n cã cña häc sinh hay d¹y häc phï hîp tr×nh ®é häc sinh, ®Ó c¸c em míi cã tri
thøc , kÜ n¨ng, kÜ x¶o míi. Cã nh vËy, c¸c em míi ham häc vµ lµm bµi theo môc tiªu
cña bµi häc. §Æc biÖt lµ häc sinh trung b×nh, yÕu, thêng h¹n chÕ kÜ n¨ng liªn kÕt c©u
thµnh ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n thµnh bµi, øng dông c¸c kiÕn thøc v¨n häc vµo viÕt v¨n. Bëi
vËy, gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng ng÷ ph¸p v¨n b¶n ®Ó vËn dông phï hîp ®èi tîng häc sinh.
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng d¹y vµ häc tËp lµm v¨n - kiÓu bµi : t¶ c¶nh
cña häc sinh líp 5
1. Néi dung ch¬ng tr×nh SGK TiÕng ViÖt líp 5 vÒ c¸c tiÕt d¹y, kiÓu bµi
v¨n t¶ c¶nh.
TuÇn
1
TiÕt
1
2
2
3
1
1
2
Néi dung
- CÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh.
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
Trang
11
14
21
31
34
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
4
1
2
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
- T¶ c¶nh. ( KiÓm tra viÕt)
43
44
5
6
2
2
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
53
62
7
1
2
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
70
74
8
1
2
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh.
- LuyÖn tËp t¶ c¶nh. ( Dùng ®o¹n më bµi, kÕt bµi)
81
83
11
31
32
1
1
2
2
- Tr¶ bµi v¨n t¶ c¶nh.
- ¤n tËp vÒ t¶ c¶nh.
- ¤n tËp vÒ t¶ c¶nh.
- T¶ c¶nh. ( KiÓm tra viÕt)
109
131
134
144
34
1
- Tr¶ bµi v¨n t¶ c¶nh.
158
2. KÜ n¨ng d¹y kiÓu bµi t¶ c¶nh khèi líp 5.
KÜ n¨ng ®Þnh híng v¨n b¶n.
VÝ dô: KiÓm tra viÕt.
§Ò bµi gîi ý: SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 44.
1. T¶ c¶nh buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong mét vên c©y ( hay trong c«ng
viªn, trªn ®êng phè, trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy).
2. T¶ mét c¬n ma
3. T¶ ng«i nhµ cña em. ( hoÆc c¨n hé, phßng ë cña gia ®×nh em)
KÜ n¨ng t×m ý, lËp dµn ý.
VÝ dô1: LËp dµn ý bµi v¨n t¶ c¶nh, mét buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong mét
vên c©y ( hay trong c«ng viªn, trªn ®êng phè, trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy).
SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 14.
VÝ dô2: Tõ nh÷ng ®iÒu em quan s¸t ®îc, h·y lËp vµ tr×nh bµy dµn ý bµi v¨n
miªu t¶ mét c¬n ma.
SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 32.
KÜ n¨ng diÔn ®¹t thµnh v¨n b¶n.
VÝ dô1: Chän mét phÇn trong dµn ý bµi v¨n t¶ c¬n ma em võa tr×nh bµy trong
tiÕt tríc, viÕt thµnh ®o¹n v¨n.
SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 34.
VÝ dô 2: T¶ mét c¬n ma.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
KÜ n¨ng kiÓm tra, söa ch÷a v¨n b¶n.
Cô thÓ hãa trong tiÕt tr¶ bµi.
NhËn xÐt.
+ ¦u ®iÓm:
Qua kh¶o s¸t SGK, chóng t«i thÊy SGK xÕp ch¬ng tr×nh theo møc ®é tõ dÔ ®Õn
khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, khi b¾t ®Çu häc vÒ v¨n t¶ c¶nh. Häc sinh lµm quen, hiÓu
cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh råi viÕt tõng ®o¹n, thµnh bµi hoµn chØnh. §©y lµ c¬ së häc sinh
tr¸nh viÕt lan man, biÕt viÕt c¸i g× tríc, c¸i g× sau, sö dông c¸c gi¸c quan nµo ®Ó quan
s¸t, tr×nh bµy theo cÊu tróc mét bµi.
- Néi dung gÇn gòi, ®èi tîng lµ nh÷ng c¶nh vËt gÇn gòi c¸c em thêng xuyªn tiÕp
xóc ( t¶ c¶nh trong vên c©y, c¶nh mét c¬n ma, c¶nh s«ng níc).
- Khi häc kiÓu bµi t¶ c¶nh: C¸c em ®îc häc tiÕt lÝ thuyÕt rÊt riªng cô thÓ: CÊu t¹o
bµi v¨n t¶ c¶nh, cã bµi mÉu, häc sinh viÕt dÔ dµng.
- Ch¬ng tr×nh SGK míi ®¸p øng ®îc môc tiªu gi¸o dôc: “ Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc,
tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o phï hîp ®Æc ®iÓm tõng líp häc, m«n häc. S¸ch ®a ra nhiÒu
®Ò bµi cho häc sinh lùa chän, ®Ó t¹o høng thó cho c¸c em”.
- §iÒu quan träng lµ häc sinh ®îc häc c¸ch viÕt ®o¹n v¨n lµ c¬ së cu¶ viÖc viÕt
bµi v¨n hoµn chØnh, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc viÕt bµi.
Mét sè ®iÓm cßn bÊt cËp:
- Mçi tuÇn häc 2 tiÕt theo c¸c chñ ®iÓm nhng sù ph©n bè thêi gian cña m¹ch
kiÕn thøc cha hîp lÝ.
VÝ dô: Ngay tuÇn 1, häc sinh ®îc häc v¨n t¶ c¶nh th× tiÕt 2 tuÇn 2 l¹i häc b¸o
c¸o thèng kª råi tuÇn 3, 4 míi tiÕp tôc lµm dµn ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh.
Theo t«i, t¶ c¶nh lµ lo¹i v¨n miªu t¶ t¬ng ®è khã v× c¶nh vËt nh vËy nhng c¸c em
ph¶i cã c¸ch c¶m nhËn, quan s¸t thËt tinh tÕ míi cã thÓ lét t¶ hÕt ®îc vÎ ®Ñp cña c¶nh,
míi gÆp khã kh¨n, khi luyÖn tËp viÕt ®oan v¨n t¶ c¶nh.
Trong phÇn lËp dµn ý, SGK cha hÒ ®a ra c¸ch lËp dµn ý mµ chØ ®a vµo cÊu t¹o
bµi v¨n mÉu råi yªu cÇu lËp dµn ý cho bµi v¨n kh¸c.
C¸c phÇn luyÖn dùng ®o¹n më bµi, kÕt bµi theo c¸c c¸ch: Më bµi trùc tiÕp, gi¸n
tiÕp - KÕt bµi më réng, kh«ng më réng cha nªu râ mµ chØ ®a ra mÉu sau ®ã dùa vµo
mÉu ®Ó viÕt.
VÝ dô: TuÇn 8 - TiÕt 2.
Bµi tËp 1: Hai ®o¹n më bµi cho bµi v¨n t¶ con ®êng quen thuéc tõ nhµ em tíi trêng.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
a) Tõ nhµ t«i ®Õn trêng cã thÓ ®i theo nhiÒu ng¶ ®êng, nhng con ®êng mµ t«i
thÝch h¬n c¶ lµ ®êng NguyÔn Trêng Té.
b) Tuæi th¬ cña t«i cã biÕt bao kØ niÖm, g¾n víi nh÷ng c¶nh vËt cña quª h¬ng .
§©y lµ dßng s«ng nhá ®Çy ¾p tiÕng cêi cña bän trÎ chóng t«i mçi buæi chiÒu hÌ . Kia lµ
triÒn ®ª rén r· tiÕng h¸t cña thanh niªn nam n÷, nh÷ng ®ªm tr¨ng s¸ng. Nhng gÇn gòi,
th©n thiÕt nhÊt víi t«i vÉn lµ con ®êng tõ nhµ ®Õn trêng, con ®êng ®Ñp ®Ï suèt nh÷ng
n¨m th¸ng häc trß cña t«i.
- §o¹n nµo më bµi theo kiÓu trùc tiÕp, ®o¹n nµo më bµi theo kiÓu gi¸n tiÕp?
Nªu c¸ch viÕt mçi kiÓu më bµi ®ã?
Bµi tËp 2: Hai kiÓu kÕt bµi cña bµi v¨n t¶ con ®êng.
a) Con ®êng tõ nhµ em ®Õn trêng cã lÏ kh«ng kh¸c nhiÒu l¾m nh÷ng con ®êng
trong thµnh phè, nhng nã thËt th©n thiÕt ®èi víi em.
b) Em rÊt yªu quý con ®êng tõ nhµ ®Õn trêng . S¸ng nµo ®i häc, em còng thÊy
con ®êng rÊt s¹ch sÏ. Em biÕt ®©y lµ nhê c«ng quÐt dän ngµy ®ªm cña c¸c c«, c¸c b¸c
c«ng nh©n vÖ sinh. Em vµ c¸c b¹n nhá b¶o nhau kh«ng x¶ r¸c bõa b·i ®Ó con ®êng
lu«n s¹ch ®Ñp.
Em h·y cho biÕt ®o¹n kÕt bµi theo kiÓu kh«ng më réng ( a ) gièng vµ kh¸c
®o¹n kÕt bµi theo kiÓu më réng ( b ) ë ®iÓm nµo?
Bµi tËp 3: ViÕt mét ®o¹n më bµi kiÓu gi¸n tiÕp vµ mét ®o¹n kÕt bµi kiÓu më
réng cho bµi v¨n t¶ c¶nh thiªn nhiªn ë ®Þa ph¬ng em.
Nh vËy, víi néi dung vµ cÊu tróc trªn, c¸c em häc sinh kh¸ giái dÔ dµng ®¹t ®îc
môc ®Ých, yªu cÇu cña tiÕt d¹y. Nhng víi häc sinh trung b×nh, yÕu viÖc thay ®æi ch¬ng
tr×nh lµ ®iÒu khã. V× vËy, ®Ó c¸c em trung b×nh, yÕu ®îc ph¸t huy n¨ng lùc ng«n ng÷,
n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o ®Ó ®¹t tíi ®Ých mµ bµi häc nªu ra chóng ta ph¶i lµm g×? §ã
chÝnh lµ néi dung chóng t«i ®Ò cËp tíi ë ch¬ng tiÕp theo.
Mét sè bµi tËp khã trong néi dung d¹y v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5.
- Mét sè bµi tËp khã do ng÷ liÖu dµi.
VÝ dô 1:
Bµi cÊu t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh. Khi lµm bµi tËp phÇn nhËn xÐt ®Ó rót ra ®îc cÊu t¹o
cña bµi v¨n t¶ c¶nh häc sinh ph¶i ®äc, ph©n ®o¹n, x¸c ®Þnh néi dung cña tõng ®o¹n cña
bµi v¨n: “ Hoµng h«n trªn s«ng H¬ng- dµi 271 ch÷, bµi “ Quang c¶nh lµng m¹c
ngµy mïa- dµi 276 ch÷. Nh vËy, c¸c em mÊt nhiÒu thêi gian ®äc v¨n b¶n v× Ýt nhÊt ®äc
3 lÇn c¸c em míi thùc hiÖn ®îc yªu cÇu cña s¸ch.
VÝ dô 2:
TiÕt luyÖn tËp t¶ c¶nh tuÇn 2 trang 21
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
§Ó ®äc ®îc c¸ch quan s¸t, sö dông c¸c h×nh ¶nh khi miªu t¶ c¶nh mét buæi
trong ngµy häc sinh ph¶i ®äc 2 bµi v¨n t¶ c¶nh kh¸ dµi “Rõng tra” gåm 105 ch÷ vµ
bµi “ ChiÒu tèi” gåm 167 ch÷
VÝ dô 3:
TiÕt luyÖn tËp t¶ c¶nh tuÇn 7 trang 70 häc sinh ph¶i ®äc bµi “ VÞnh H¹
Long- dµi 329 ch÷.
- Mét sè bµi tËp khã do néi dung bµi tËp cßn míi víi häc sinh.
VÝ dô 1:
NhËn xÐt cÊu t¹o bµi v¨n “ N¾ng tra” (TiÕng ViÖt 5 tËp 1 trang 12 )
VÝ dô 2:
§äc bµi v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái:
Ma rµo
a) Nh÷ng dÊu hiÖu nµo b¸o c¬n ma s¾p ®Õn?
b) T×m nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ tiÕng ma vµ h¹t ma tõ lóc b¾t ®Çu ®Õn lóc kÕt thóc
c¬n ma?
c) T×m nh÷ng tõ ng÷ t¶ c©y cèi, con vËt, bÇu trêi trong vµ sau trËn ma?
d) T¸c gi¶ ®· quan s¸t c¬n ma b»ng nh÷ng gi¸c quan nµo?
( S¸ch TiÕng ViÖt 5 tËp 1 trang 31)
VÝ dô 3:
LËp dµn ý bµi v¨n t¶ c¶nh mét buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong vên c©y hay
trong c«ng viªn, trªn ®êng phè trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy.
( S¸ch TiÕng ViÖt 5 tËp 1 trang 14)
3. Ph¬ng ph¸p d¹y v¨n t¶ c¶nh líp 5.
-
-
Thùc tÕ gi¸o viªn d¹y líp 5 ¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p qua s¸ch gi¸o viªn nh:
a) Gióp häc sinh n¾m v÷ng yªu cÇu bµi tËp.
Cho häc sinh ®äc thÇm råi tr×nh bµy l¹i yªu cÇu cña bµi tËp.
Gi¸o viªn gi¶i thÝch râ yªu cÇu cña bµi tËp.
Tæ chøc cho häc sinh thùc hÖn lµm mÉu mét phÇn cña bµi tËp ®Ó c¶ líp n¾m ®îc yªu cÇu cña bµi tËp ®ã .
b) Tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn bµi tËp.
Tæ chøc cho häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n hoÆc theo cÆp, theo nhãm ®Ó thùc hiÖn
lµm bµi tËp.
Tæ chøc cho häc sinh b¸o c¸o kÕt qu¶ b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.
Trao ®æi víi häc sinh, söa lçi cho häc sinh hoÆc tæ chøc ®Ó häc sinh gãp ý cho
nhau, ®¸nh gi¸ nhau trong qu¸ tr×nh lµm bµi.
S¬ kÕt, tæng kÕt ý kiÕn cña häc sinh, ghi b¶ng cÇn thiÕt.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
4. Thùc tr¹ng d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5 ë Trêng
TiÓu häc Hång Quang.
4.1. Thùc tr¹ng d¹y v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5.
§©y lµ kiÓu bµi khã, tæng hîp kiÕn thøc cña tõng m«n. Gi¸o viªn gÆp rÊt nhiÒu
khã kh¨n. trong viÖc triÓn khia h×nh thøc d¹y trªn líp ®Ó tÊt c¶ häc sinh ®Òu ®îc thùc
hiÖn yªu cÇu cña bµi tËp. Khi d¹y thÝ ®iÓm hÇu hÕt c¸c gi¸o viªn ®Òu ¸p dông ph¬ng
ph¸p d¹y nh SGV hay tµi liÖu båi dìng ®a ra. Giao viªn vÉn sö dông ph¬ng ph¸p cña
ch¬ng tr×nh cò nªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc híng dÉn häc sinh t×m hiÓu cÊu
t¹o cña bµi v¨n, cÊu tróc ®o¹n v¨n, sù liÒn m¹ch trong c¸c ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n thµnh
bµi, ng«n ng÷ sö dông ®Æc trng cho kiÓu bµi t¶ c¶nh.
Do hiÓu t©m lÝ, ®Æc ®iÓm cña häc sinh trung b×nh vµ yÕu cßn h¹n chÕ nªn gi¸o
viªn thÊy khã kh¨n, lóng tóng khi híng dÉn c¸ch häc cho häc sinh.
Thùc tÕ gi¸o viªn nµo còng thÊy ®ã lµ kiÓu bµi khã vµ nhiÒu. Cã nhiÒu míi lÇn
®Çu tiªn c¸c em lµm quen.
VÝ dô:
Dùa vµo kÕt qu¶ quan s¸t cña m×nh, em h·y lËp dµn ý bµi v¨n miªu t¶
mét ¶nh s«ng níc ( 1 vïng biÓn, 1 dßng s«ng, 1 con suèi hay 1 hå níc).
VËy, thùc tÕ lµ nhiÒu bµi tËp vµ bµi tËp khã nªn gi¸o viªn d¹y tiÕt TËp lµm v¨n t¶
c¶nh kh«ng ®ñ giê. Víi hiÖn tîng nµy th× häc sinh giái sÏ hoµn chØnh ®îc bµi tËp nhng
víi häc sinh trung b×nh, th× c¸c em kh«ng ®îc híng dÉn cô thÓ, kh«ng thÓ tù lµm ®îc
bµi tËp.
Trong tiÕt tr¶ bµi hoÆc kiÓm tra ®¸nh gi¸ bµi lµm cña häc sinh, gi¸o viªn thêng ph¸t
hiÖn chÝnh x¸c lçi cña häc sinh, thêng phª ra lÒ kh«ng cô thÓ râ rµng ®Ó c¸c em nhËn
râ lçi sai vµ söa sai. Do ®ã häc sinh trung b×nh, yÕu khã cã thÓ ch÷a ®îc lçi cña m×nh,
®Ó lÇn sau kh«ng bÞ m¾c l¹i n÷a.
4.2. Thùc tr¹ng häc v¨n t¶ c¶nh cña häc sinh líp 5.
- Nh×n chung ch¬ng tr×nh TËp lµm v¨n hiÖn hµnh, häc sinh kh¸ giái ®Òu dÔ dµng
thùc hiÖn yªu cÇu cña gi¸o viªn, víi vèn kiÕn thøc, vèn ng«n ng÷ phï hîp l¹i ®îc
luyÖn rÊt nhiÒu tõ c¸ch viÕt v¨n ®Õn bµi v¨n. Tuy nhiªn, víi häc sinh trung b×nh, yÕu sÏ
gÆp khã kh¨n.
- HÇu hÕt c¸c em cho r»ng ®©y lµ kiÓu bµi khã nhÊt, ph¶i quan s¸t suy nghÜ l©u
míi cã thÓ lËp ®îc dµn ý, t×m ®îc c©u v¨n thÝch hîp, thËm chÝ ®äc xong yªu cÇu, c¸c
em cßn kh«ng biÕt c¸ch lµm, nhiÒu c©u hái khã c¸c em kh«ng tr¶ lêi ®îc.
- C¸c bµi tËp khã, c¸c em chØ ngåi nghe c¸c b¹n kh¸ giái tr×nh bµy.
- Víi c¸ch híng dÉn nh SGV th× hÇu hÕt c¸c em häc sinh trung b×nh, yÕu kh«ng
lµm ®îc bµi tËp.
- Do thùc tr¹ng d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh ë líp 5 qua kh¶o s¸t t«i thÊy häc
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
sinh trung b×nh, yÕu thêng m¾c nh÷ng lçi sau trong khi thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n hay
bµi v¨n .
- Häc sinh khi viÕt v¨n thêng liÖt kª c¸c bé phËn, ®Æc ®iÓm cña c¶nh vËt.
VÝ dô: Mét häc sinh viÕt ®îc ®o¹n v¨n t¶ c¶nh ng«i trêng.
“ Trêng em cã ba d·y líp häc, d·y ë nhiÒu líp nhÊt lµ cã 6 líp vµ d·y cßn l¹i
chØ cã 3 líp, têng ®îc quÐt v«i vµng, c¸c c¸nh cöa ®îc s¬n xanh, giê ra ch¬i chóng
em thêng ch¬i díi s©n. S©n trêng rÊt réng r·i.
Nh vËy, chóng ta chØ míi thÊy em biÕt liÖt kª c¸c bé phËn cña c¶nh trêng, d·y
líp häc, trêng, c¸nh cöa, s©n trêng, mµ cha nªu bËt ®îc vÎ ®Ñp cña ng«i trêng, cha biÕt
dïng tõ ng÷ miªu t¶ ®Ó thÊy ®îc t¶ c¶nh cña em víi m«i trêng.
- Häc sinh viÕt v¨n cßn dùa trªn v¨n mÉu.
HÇu hÕt häc sinh trung b×nh, yÕu qu¸ phô thuéc vµo ®¸p ¸n mµ gi¸o viªn ® a ra,
hay chi tiÕt, h×nh ¶nh, ®o¹n v¨n cña c¸c b¹n kh¸, giái cßn nh÷ng ®o¹n më bµi, kÕt bµi
cña nhiÒu em gièng nhau. C¸c em kh«ng cã s¸ng t¹o hoÆc dùa vµo c¶m xóc, hiÓu biÕt,
sù tëng tîng cña m×nh ®Ó viÕt v¨n. Do vËy, nhiÖm vô cña gi¸o viªn lµ cÇn ph¶i gióp
gi¸o viªn cña b¹n hay cña s¸ch tham kh¶o.
- Häc sinh viÕt v¨n s¸o rçng, nghÌo ý.
Lçi nµy rÊt phæ biÕn víi häc sinh trung b×nh, yÕu khi viÕt c¸c em chØ nªu ®Æc
®iÓm liÖt kª mµ kh«ng biÕt dïng tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, giµu c¶m xóc, tõ ng÷ gîi t¶ ®Ó
lµm cho bµi viÕt sinh ®éng giµu c¶m xóc.
- Häc sinh kÐm vÒ s¾p xÕp ý trong mét ®o¹n v¨n liªn kÕt ®o¹n thµnh bµi.
XuÊt ph¸t tõ c¬ së lÝ luËn vµ thùc tr¹ng d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh ë líp 5 cho
häc sinh trung b×nh, yÕu ®îc tèt h¬n. Cô thÓ ®îc tr×nh bµy trong ch¬ng III tiÕp theo
Ch¬ng III
I.M« t¶ mét sè bµi tËp, d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5
phï hîp tr×nh ®é häc sinh
1. Nh÷ng khã kh¨n cña gi¸o viªn trong viÖc häc v¨n t¶ c¶nh líp 5
Trong qu¸ tr×nh lªn líp SGK lµ tµi liÖu b¾t buéc cßn s¸ch gi¸o viªn lµ tµi liÖu tham
kh¶o hç trî gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y.
Song thùc tÕ, phÇn lín c¸c bµi so¹n, híng dÉn trong s¸ch gi¸o viªn cha thÓ ®¸p øng
yªu cÇu d¹y thùc tÕ cña ®èi tîng häc sinh ë tõng líp, tõng vïng miÒn. C¸ch híng dÉn
nh vËy chØ phï hîp víi häc sinh kh¸ giái khi c¸c em tÝch cùc, tù gi¸c lµm viÖc. Cßn
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
c¸c em häc sinh trung b×nh, yÕu r¬i vµo t×nh tr¹ng thô ®éng, chÊp nhËn ®¸p ¸n. D¹y
v¨n t¶ c¶nh kiÓu bµi khã, ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã nhiÒu s¸ng t¹o khi d¹y. V× ph¶i d¹y
cho häc sinh c¸ch tiÕp nhËn t¹o lËp vµ s¶n sinh ng«n b¶n, kÓ c¶ d¹ng nãi vµ d¹ng viÕt.
§Ó häc sinh líp 5 ®Æc biÖt lµ häc sinh trung b×nh, yÕu nghe, nãi, viÕt thµnh th¹o trong
häc tËp vµ giao tiÕp kh«ng ®¬n gi¶n. PhÇn lín gi¸o viªn ®Òu gÆp khã kh¨n, khi d¹y mµ
bµi tËp th× nhiÒu bµi khã chiÕm tØ lÖ cao mµ häc sinh chËm.
2. Quy tr×nh d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh.
Qua thùc tiÔn d¹y häc, chóng t«i ®a ra quy tr×nh d¹y phï hîp víi tõng lo¹i bµi nh sau:
* Quy tr×nh d¹y bµi h×nh thµnh kiÕn thøc.
NhËn diÖn ®Æc ®iÓm lo¹i v¨n :
+ Gi¸o viªn híng dÉn gîi ý.
+ Häc sinh kh¶o s¸t v¨n b¶n, th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái ®Ó nhËn ra ®Æc ®iÓm lo¹i v¨n.
- Thùc hµnh vËn dông:
Häc sinh thùc hiÖn c¸c thao t¸c thùc hµnh vËn dông m« h×nh mÉu ®Ó lµm c¸c bµi
tËp.
- §¸nh gi¸ bµi:
+ Häc sinh tù söa lçi trao ®æi víi nhau vÒ c¸ch lµm c¸c s¶n phÈm hay.
+ Gi¸o viªn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, bµi lµm cña häc sinh.
* Quy tr×nh d¹y bµi luyÖn tËp thùc hµnh
- NhËn biÕt yªu cÇu luyÖn tËp
+ Gi¸o viªn híng dÉn, gîi ý ®Ó häc sinh hiÓu ®îc yªu cÇu luyÖn tËp.
+ Häc sinh ph©n tÝch ®Ò bµi, lËp dµn ý ghi chÐp nh÷ng ®iÒu quan s¸t.
- Nãi viÕt thµnh v¨n b¶n.
+ Gi¸o viªn gióp ®ì nh÷ng häc sinh gÆp khã kh¨n trong viÖc liªn kÕt c¸c ý
thµnh ®o¹n, thµnh bµi.
+ Häc sinh tËp nãi, viÕt nh¸p thµnh ®o¹n, bµi sau ®ã dùa vµo dµn ý ®Ó tr×nh
bµy kÕt qu¶ lµm viÖc cña m×nh.
- KiÓm tra söa ch÷a v¨n b¶n.
+ Gi¸o viªn nhËn xÐt kÕt qu¶ bµi lµm cña häc sinh.
+ Häc sinh nhËn xÐt, kiÓm tra l¹i, söa ch÷a bµi lµm cña m×nh.
3. Mét sè biÖn ph¸p gi¶m khã cho c¸c bµi tËp trong SGK tiÕng viÖt líp 5.
3.1. Chia nhá lÖnh bµi tËp cho phï hîp víi häc sinh trung b×nh, yÕu.
Víi nh÷ng bµi lÖnh dµi, khã t«i tiÕn hµnh chia nhá lÖnh ®Ó häc sinh thùc hiÖn
tõng bu¬c, cuèi cïng thùc hiÖn ®îc môc ®Ých, yªu cÇu ®Ò ra.
VD: Bµi tËp 2, SGK tiÕng viÖt 5, tËp 1, trang 12.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
SGK ®a ra yªu cÇu, thø tù trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c víi bµi “Quang c¶nh
lµng m¹c ngµy mïa” mµ em míi häc ? Tõ hai bµi v¨n ®ã h·y rót ra nhËn xÐt cÊu
t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh?
§Ó gióp häc sinh trung b×nh, yÕu lµm ®îc bµi tËp chóng t«i chia thµnh c¸c
yªu cÇu:
1. §äc bµi v¨n “Quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa.”
2. T¸c gi¶ t¶ c¶nh lµng m¹c ngµy mïa trheo tr×nh tù nµo ?
3. T¸c gi¶ t¶ c¶nh Hoµng h«n trªn S«ng H¬ng theo tr×nh tù nµo?
4. Thø tù miªu t¶ trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c nhau ?
5. Tõ hai bµi v¨n ®ã h·y rót ra nhËn xÐt cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh?
3.2 DiÔn ®¹t l¹i h×nh thøc bµi tËp cho phï hîp víi tr×nh ®é cña häc sinh.
VÝ dô 1: Bµi tËp luyÖn tËp trang 12 tiÕng viÖt 5.
NhËn xÐt cÊu t¹o cña bµi “N¾ng tra”.
Sau ®©y lµ bµi tËp gi¶m ®é khã cña chóng t«i
1.Em h·y ®äc bµi v¨n n¾ng tra vµ viÕt tiÕp vµo chç… trong b¶ng ®Ó hoµn
chØnh cÊu t¹o bµi v¨n
Më bµi
C©u…..
Giíi thiÖu…………………n¾ng tra
Th©n bµi §o¹n…..
§o¹n…..
§o¹n…..
§o¹n…..
T¶………………………trong n¾ng tra
T¶.........................trong n¾ng tra d÷ déi.
T¶...........vµ .....................trong n¾ng tra.
T¶.......vµ...................trong n¾ng tra.
T¶ h×nh ¶nh.........................trong n¾ng tra.
§o¹n…...
KÕt bµi
C©u…..
Nªu c¶m nghÜ vÒ.......................................
2. T¸c gi¶ t¶ c¶nh n¾ng tra theo tr×nh tù.........................................
VÝ dô 2: Bµi tËp 1 trang 70 tiÕng viÖt tËp 1.
* §äc bµi v¨n VÞnh H¹ Long vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:
- X¸c ®Þnh phÇn më bµi, th©n bµi, kÕt bµi cña bµi v¨n trªn.
a. PhÇn th©n bµi gåm cã mÊy ®o¹n ? Mçi ®o¹n miªu t¶ nh÷ng g× ?
b. Nh÷ng c©u v¨n in ®Ëm cã vai trß g× trong mçi ®o¹n vµ c¶ bµi ?
Sau ®©y lµ bµi tËp gi¶m ®é khã cña chóng t«i
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
Em h·y ®äc bµi v¨n “VÞnh H¹ Long” vµ viÕt tiÕp vµo chç… trong b¶ng.
Më bµi
Tõ VÞnh H¹ Long ®Õn…
Th©n bµi Tõ………………………...
Giíi thiÖu…………………
T¶
§o¹n 1
§Õn……………………….
Tõ………………………...
T¶………………………………...
§o¹n 2
§Õn……………………….
Tõ………………………...
T¶…………………………………
§o¹n 3
§Õn……………………….
Tõ………………………...
T¶……………………………...
KÕt bµi
§Õn……………………….
Tõ………….. ®Õn………..
Nªu ………………………
3.3 Bæ sung thªm c¸c c©u hái gîi ý cho phï hîp tr×nh ®é häc sinh trung b×nh,
yÕu.
VÝ dô 1: §Ò bµi: Quan s¸t trêng em. Tõ nh÷ng ®iÒu quan s¸t ®îc lËp dµn ý cho
bµi v¨n miªu t¶ ng«i trêng. ( TiÕng viÖt 5 trang 43 )
* Híng dÉn cña s¸ch gi¸o viªn.
- Mét vµi häc sinh tr×nh bµy kÕt qu¶ quan s¸t ë nhµ.
- Häc sinh lËp dµn ý chi tiÕt, gi¸o viªn ph¸t bót cho 2-3 häc sinh.
- Häc sinh tr×nh bµy dµn ý. Mêi mét häc sinh lµm bµi tèt trªn giÊy d¸n lªn
b¶ng. C¶ líp bæ sung, hoµn chØnh.
* C¸c c©u hái gîi ý cña chóng t«i.
1. §èi tîng em ®Þnh miªu t¶ lµ c¶nh g× ?
2. Em quan s¸t ng«i trêng vµo thêi ®iÓm nµo ?
3. Nh×n tõ xa ng«i trêng cã g× ®Ñp ?
4. Em t¶ nh÷ng phÇn nµo cña trêng ?
5. Em thÊy c¶nh vËt ë ®©y nh thÕ nµo ?
6. C¶nh g× lµ næi bËt nhÊt ?
7. Em cã thÓ quan s¸t tõng c¶nh vËt tõ gi¸c quan nµo ?
8. Em c¶m nhËn ®îc g× vÒ c¶nh vËt tõ c¸c gi¸c quan ®ã ?
3.4 VËn dông mét sè biÖn ph¸p gi¶m ®é khã ®Ó thiÕt kÕ c¸c bµi tËp, hÖ
thèng c©u hái phï hîp tr×nh ®é häc sinh trung b×nh, yÕu.
3.4.1. Gi¶m ®é khã cho c¸c bµi h×nh thµnh kiÕn thøc.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
- Nh»m gióp häc sinh nhËn diÖn ®îc cÊu t¹o cña bµi v¨n, nhËn diÖn ®îc tõng
®o¹n, néi dung chÝnh cña ®o¹n, nhËn diÖn ®îc kiÓu më bµi trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp,
nhËn diÖn ®îc h×nh ¶nh, gi¸c quan khi quan s¸t, vËn dông viÕt ®o¹n, bµi v¨n.
VÝ dô: Bµi cÊu t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh ( TiÕng viÖt 5 trang 11 )
- Yªu cÇu cña SGK.
1. §äc vµ ph©n ®o¹n bµi v¨n díi ®©y. X¸c ®Þnh néi dung tõng ®o¹n.
2. Thø tù miªu t¶ trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c víi bµi quang c¶nh, lµng m¹c
ngµy mïa, mµ em míi häc ? Tõ hai bµi v¨n ®ã, h·y rót ra nhËn xÐt cÊu t¹o cña bµi
v¨n t¶ c¶nh.
* Híng dÉn cña gi¸o viªn.
Bµi tËp 1:
- Mét häc sinh ®äc yªu cÇu cña bµi, ®äc mét lît bµi :Hoµng h«n trªn s«ng
H¬ng; ®äc thÇm phÇn gi¶i nghÜa tõ ng÷ khã trong bµi: Mµu ngäc lam.
- Gi¸o
viªn gi¶i nghÜa thªm tõ “hoµng h«n”, giíi thiÖu vÒ S«ng H¬ng.
- C¶ líp ®äc thÇm l¹i ®o¹n v¨n, tù x¸c ®Þnh ®o¹n.
- Häc sinh ph¸t biÓu ý kiÕn.
- Gi¸o viªn nhËn xÐt, chèt lêi gi¶i ®óng.
Bµi tËp 2:
- Gi¸o viªn yªu cÇu bµi tËp.
- Häc sinh trao ®æi m¹nh, sau ®ã tr×nh bµy vµ ®a ra ®¸p ¸n ®óng.
- Häc sinh ra nhËn xÐt cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh qua hai bµi v¨n trªn.
*Híng dÉn cña t«i.
Bµi tËp 1: C¸c c©u hái.
1. Bµi v¨n gåm mÊy ®o¹n?
2. Dùa vµo ®©u mµ em cã thÓ nhËn biÕt ®îc ®ã lµ mét ®o¹n v¨n ?
3. §o¹n nµo lµ phÇn më bµi ? PhÇn më bµi t¸c gi¶ giíi thiÖu bao qu¸t ®Æc
®iÓm g× cña HuÕ lóc hoµng h«n ?
4. KÕt bµi lµ ®o¹n v¨n ? PhÇn kÕt bµi t¸c gi¶ ®· nãi lªn c¶m nhËn vÒ HuÕ ë
thêi ®iÓm nµo ?
5. Th©n bµi lµ nh÷ng ®o¹n nµo ?
6. §o¹n 2, t¸c gi¶ t¶ ®Æc ®iÓm thay ®æi mµu s¾c cña s«ng H¬ng tõ lóc nµo
®Õn lóc nµo ? Nh÷ng tõ ng÷ nµo cho em biÕt ®iÒu ®ã ?
7. §o¹n 3, t¸c gi¶ t¶ c¶nh g× ?
- Gi¸o viªn ghi b¶ng v¾n t¾t nh÷ng ý häc sinh tr¶ vµo néi dung tõng phÇn cña
bµi v¨n “Hoµng h«n trªn s«ng H¬ng”.
+ Më bµi: Giíi thiÖu ®Æc ®iÓm cña HuÕ lóc hoµng h«n rÊt yªn tÜnh.
+ Th©n bµi : T¶ sù thay ®æi s¾c mµu cña s«ng H¬ng, ho¹t ®éng cña con ngêi
trªn s«ng, bªn bê s«ng tõ lóc hoµng h«n ®Õn khi thµnh phè lªn ®Òn.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
+ KÕt bµi : Sù thøc dËy cña HuÕ sau hoµng h«n.
- Yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i ®o¹n, néi dung tõng ®o¹n cña bµi v¨n.
Bµi tËp 2:
1. §äc bµi v¨n " Quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa".
2. T¸c gi¶ t¶ quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa theo tr×nh tù nµo ?
3. T¸c gi¶ t¶ c¶nh hoµng h«n trªn s«ng h¬ng theo tr×nh tù nµo?
4. Thø tù miªu t¶ trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c nhau?
5. Tõ hai bµi v¨n ®ã, h·y rót ra nhËn xÐt vÒ cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh?
3.4.2 Gi¶m bµi khã cho c¸c bµi thùc hµnh luyÖn tËp.
VÝ dô 1: Bµi : LuyÖn tËp t¶ c¶nh ( TiÕng ViÖt 5 trang 32).
Bµi tËp 1:
Em h·y ®äc ®o¹n v¨n " Ma rµo" vµ lµm c¸c bµi tËp sau.
1. ViÕt vµo chç chÊm nh÷ng dÊu hiÖu b¸o c¬n ma s¾p ®Õn.
M©y...........................................................
DÊu hiÖu b¸o c¬n
ma s¾p ®Õn
Giã.............................................................
2. ViÕt nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ vµo chç chÊm cho phï hîp.
Lóc ®Çu.......................................................
TiÕng ma
VÒ sau...........................................................
3. ViÕt nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶vµo chç chÊm cho phï hîp.
L¸ ®µo.........................................................
Trong c¬n ma
Con gµ sèng..................................................
Vßm trêi......................................................
Chim chµo mµo...........................................
M¶ng trêi trong v¾t…………………………
Sau c¬n ma
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
MÆt trêi…………………………………….
4. ViÕt tªn c¸c giai ®o¹n mµ t¸c gi¶ sö dông khi quan s¸t c¬n ma vµo(........)
cho phï hîp.
a. B»ng (........) nªn thÊy nh÷ng ®¸m m©y biÕn ®æi tríc c¬n ma, thÊy ma r¬i,
nh÷ng thay ®æi cña c©y cèi, con vËt, bÇu trêi, c¶nh vËt xung quanh khi ma
tu«n, lóc ma ngít.
b. B»ng (........) nªn nghe thÊy tiÕng giã thæi ; tiÕng ma ; tiÕng sÊm ; tiÕng
hãt cña chµo mµo.
c. B»ng (........) nªn c¶m thÊy sù m¸t l¹nh cña lµn giã nhuèm h¬i níc.
d. B»ng (........) nªn biÕt ®îc mïi nång, ngai ng¸i, c¸i mïi l¹, man m¸c cña
nh÷ng trËn ma ®Çu mïa.
3.4.3. HÖ thèng c©u hái gióp häc sinh trung b×nh, yÕu lËp dµn ý cho bµi
v¨n.
Häc sinh viÕt ®îc mét bµi v¨n t¶ c¶nh ®óng cÇn ph¶i lËp ®îc dµn ý chi tiÕt,
ph¶i cã sù quan s¸t c¶nh vËt mét c¸ch tinh tÕ, s¸ng t¹o. Do vËy, muèn häc sinh trung
b×nh, yÕu lËp ®îc dµn ý chi tiÕt, víi nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh cña riªng m×nh, gi¸o viªn
ph¶i x©y dùng ®îc hÖ thèng c©u hái huy ®éng c¸c gi¸c quan ®Ó thu nhËn nhiÒu h×nh
¶nh, gióp häc sinh lËp dµn ý tèt sau khi c¸c em ®· quan s¸t c¶nh vËt theo yªu cÇu cña
tõng ®Ò bµi.
VÝ dô 1: TiÕt : LuyÖn tËp t¶ c¶nh( TiÕng ViÖt 5 trang 14).
Bµi tËp 2 : LËp dµn ý bµi v¨n t¶ c¶nh buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong vên
c©y( hay trong c«ng viªn, trªn ®êng phè, trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy)
* C¸c c©u hái gîi ý:
+ Më bµi:
1. Em ®Þnh t¶ g×? ë ®©u?
2. Em t¶ c¶nh vËt ®ã vµo thêi ®iÓm nµo ?
3. T¹i sao em l¹i chän c¶nh vËt ®ã ®Ó miªu t¶?
+ Th©n bµi:
1. Em t¶ c¶nh theo tr×nh tù nµo?
2. Em cÇn chän t¶ nh÷ng chi tiÕt, ®Æc ®iÓm tiªu biÓu nµo cña c¶nh vËt?
3. Em quan s¸t ®îc nh÷ng c¶nh vËt nµo? Ghi l¹i ®Æc ®iÓm cña c¶nh vËt ®ã?
- Thêi tiÕt.
- BÇu trêi.
- C©y cèi.
- Mµu s¾c.
- Con ngêi.
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
*************************************************************************************************************
- Con vËt kh¸c.
- C¸c c¶nh vËt xung quanh.
+ KÕt bµi:
1. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh vËt ®ã?
2. Nªu c¶m nghÜ cña em khi ®øng tríc c¶nh vËt ®ã.
* Bµi tËp gi¶m ®é khã:
B¹n Hµ viÕt c¸c ®o¹n v¨n t¶ c¶nh nhng cha hoµn chØnh. Em h·y chän mét
®o¹n vµ gióp b¹n viÕt thªm vµo chç chÊm (...) ®Ó hoµn chØnh néi dung ®o¹n.
a. Buæi s¸ng ë khu phè nhµ em thËt ªm ®Òm. Khi «ng mÆt trêi (...) mäi nhµ,
mäi ngêi (...) ¸nh ®Ìn ®iÖn trªn ®êng vôt t¾t. §©u ®ã v¼ng lªn tiÕng chã sña, tiÕng
mÌo kªu " meo meo" ®ßi ¨n. Trong nhµ, tiÕng xoong nåi (...) , tiÕng níc ch¶y (...) .
C¸c cô giµ ®i tËp thÓ dôc vÒ (...), tho¶ng trong kh«ng khÝ mïi (...) lµn giã (...).
b. MÆt trêi dÇn lui xuèng sau rÆng tre. Nh÷ng trµ n¾ng (...) ®µn tr©u (...). C¸nh
®ång lµng chØ cßn mét kho¶ng kh«ng mê, xam x¸m. Bãng tèi trïm lªn c¶nh vËt nh
(...) . Trong nhµ, ®iÖn ®· bËt s¸ng. TiÕng chã sña (...) tÊt c¶ nh ®ang muèn nghØ ng¬i
sau mét ngµy lµm viÖc. Lµn giã (...).
c. C¸i n¾ng nãng cña buæi tra thËt ®¸ng sî. Trong vên c©y na, c©y mËn(...) .
Con mÌo (...) §µn gµ con (...) . Tra n¾ng, kh«ng mét tiÕng chim, kh«ng mét lµn giã.
§êng lµng, ngâ xãm (...). Mäi ngêi (...). §©u ®ã v¼ng l¹i tiÕng h¸t ru em.
VÝ dô 2: TiÕt : LuyÖn tËp t¶ c¶nh ( TiÕng ViÖt 5, trang 83).
* Bµi tËp gi¶m ®é khã.
Bµi tËp 2: Chän viÕt mét ®o¹n v¨n theo dµn ý v¨n miªu t¶ ng«i trêng theo gîi ý
sau:
C¸ch 1: Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ë phÇn th©n bµi cho bµi v¨n miªu t¶ ng«i trêng theo gîi ý sau:
- Em chän ®o¹n v¨n nµo ®Ó viÕt?
- Trong ®o¹n v¨n ®ã em t¶ c¶nh g×?
- C¶nh Êy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× næi bËt?
a) C©y cèi.
b) Mµu s¾c.
c) Trang trÝ.
d) Ho¹t ®éng cña con ngêi.
e) Nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c.
C¸ch 2: §o¹n v¨n sau t¶ c¶nh g×? Dùa vµo néi dung em h·y viÕt tiÕp mét trong
hai ®o¹n th©n bµi cho bµi v¨n miªu t¶ c¶nh ng«i trêng.
- Th¼ng phÝa cæng trêng vµo lµ s©n trêng, kh«ng réng l¾m nhng ®©y lµ thiªn ®êng
cña chóng em sau mçi giê häc. Gi÷a s©n trêng (...) .
*******************************************************************************
Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng
Trêng TiÓu häc Hång Quang
- Xem thêm -