Tài liệu Một số câu hỏi trắc nghiệm khách quan chương Giao thoa ánh sáng trong chương trình vật lý đại cương

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH KHOA VAÄT LYÙ  LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP (K30, 2004 – 2008) ÑEÀ TAØI: MOÄT SOÁ CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM KHAÙCH QUAN CHÖÔNG GIAO THOA AÙNH SAÙNG TRONG CHÖÔNG TRÌNH VAÄT LYÙ ÑAÏI CÖÔNG GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN : THAÀY TRAÀN VAÊN TAÁN SINH VIEÂN THÖÏC HIEÄN : LEÂ NGUYEÃN BAÛO THÖ TP HOÀ CHÍ MINH THAÙNG 5/ 2008 Lôøi caûm ôn Trong cuoäc ñôøi naøy, coù maáy ai thaønh coâng maø khoâng caàn nhaän söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi khaùc. Söï giuùp ñôõ , khoâng nhaát thieát phaûi laø ñieàu gì lôùn lao maø ñoâi khi chæ laø moät lôøi ñoäng vieân chaân thaønh cuõng ñaõ tieáp theâm söùc maïnh cho ngöôøi ñöôïc nhaän. Trong suoát thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi, em cuõng gaëp khoâng ít khoù khaên. Tuy nhieân, thaät may maén khi em ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu söï giuùp ñôõ maø neáu nhö khoâng coù nhöõng söï giuùp ñôõ aáy, ñeà taøi cuûa em khoù theå hoaøn thaønh toát ñöôïc. Vì vaäy, em raát muoán gôûi lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán nhöõng ngöôøi ñaõ ñoäng vieân, goùp yù, ñeå em coù theå hoaøn thaønh toát baøi luaän vaên naøy. Ñaàu tieân, em xin caûm ôn thaày Traàn Vaên Taán, –laø giaûng vieân tröïc tieáp höôùng daãn em thöïc hieän luaän vaên naøy. Em xin caûm ôn thaày vì tuy raát baän roän nhöng thaày ñaõ boû ra khoâng ít thôøi gian taän tình chæ baûo nhöõng thieáu soùt, sai laàm trong quaù trình laøm luaän vaên. Beân caïnh ñoù, em cuõng xin gôûi lôøi caûm ôn ñeán caùc thaày coâ trong khoa Vaät Lyù, thaày Lyù Minh Tieân ôû khoa Taâm Lyù Giaùo Duïc tröôøng ÑH Sö Phaïm tp Hoà Chí Minh vì söï giuùp ñôõ trong thôøi gian qua. Xin caûm ôn caùc baïn trong lôùp Lyù 4B ñaõ giuùp ñôõ, chia seû vôùi mình nhöõng thoâng tin höõu ích cho ñeà taøi. Vaø cuoái cuøng em xin caûm ôn moïi ngöôøi trong gia ñình vì ñaõ ñoäng vieân vaø giuùp ñôõ em raát nhieàu! Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán PHAÀN MÔÛ ÑAÀU I) Lí do choïn ñeà taøi: Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, nhaân toá con ngöôøi ñoùng moät vai troø heát söùc quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa moät ñaát nöôùc. Muoán coù ñöôïc nhöõng con ngöôøi toát thì neàn giaùo duïc phaûi phaùt trieån theo kòp nhöõng chuyeån bieán cuûa thôøi ñaïi. Neàn giaùo duïc Vieät Nam chöa ñaùp öùng toát nhöõng yeâu caàu naøy. Do ñoù, moät trong nhöõng vaán ñeà ñöôïc xaõ hoäi quan taâm nhaát hieän nay laø xaây döïng moät neàn giaùo duïc vôùi chaát löôïng ngaøy caøng cao ñeå khoâng chæ goùp phaàn naâng cao daân trí maø coøn taêng cöôøng chaát löôïng nguoàn nhaân löïc Vieät Nam trong quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy chuùng ta ñang tieán haønh nhieàu phöông thöùc ñeå ñoåi môùi giaùo duïc. Vaø moät trong nhöõng ñoåi môùi ñöôïc dö luaän thöôøng nhaéc ñeán laø ñoåi môùi trong hình thöùc kieåm tra ñaùnh giaù: chuyeån daàn töø hình thöùc kieåm tra töï luaän sang hình thöùc kieåm tra traéc nghieäm khaùch quan. Maëc duø vaãn coøn nhieàu yù kieán traùi ngöôïc nhau veà öu nhöôïc ñieåm cuûa hình thöùc traéc nghieäm khaùch quan, nhöng hình thöùc naøy cuõng ñaõ chöùng toû ñöôïc moät soá öu ñieåm noåi baät cuûa noù so vôùi hình thöùc kieåm tra töï luaän nhö : coù theå kieåm tra kieán thöùc ôû möùc ñoä bao quaùt; traùnh naïn hoïc veït, hoïc tuû; haïn cheá nhöõng tieâu cöïc trong coâng taùc kieåm tra, ñaùnh giaù… Ôû baäc ñaïi hoïc, vieäc aùp duïng hình thöùc kieåm tra traéc nghieäm khaùch quan coù raát nhieàu öu ñieåm. Noù coù theå giuùp giaûng vieân thöôøng xuyeân kieåm tra sinh vieân hôn vì kieåm tra baèng hình thöùc traéc nghieäm khoâng toán nhieàu thôøi gian, nhôø ñoù caûi tieán vieäc daïy hoïc toát hôn. Ngoaøi ra noù coøn coù theå giuùp giaûng vieân nghieân cöùu theâm khoa hoïc giaùo duïc, coù theå caûi tieán phöông phaùp löôïng hoùa hoïc taäp. Ñoái vôùi caùc tröôøng sö phaïm, noù coøn coù yù nghóa giuùp sinh vieân laøm quen vôùi hình thöùc kieåm tra traéc nghieäm, ñeå khi veà tröôøng phoå thoâng deã daøng hôn trong vieäc söû duïng hình thöùc traéc nghieäm khaùch quan ñeå ñaùnh giaù hoïc sinh. Ôû tröôøng ÑH Sö Phaïm TpHCM, möùc ñoä phoå bieán cuûa hình thöùc kieåm tra naøy coøn tuøy theo khoa. Ñoái vôùi khoa Vaät Lyù, hình thöùc kieåm tra traéc nghieäm khaùch quan ñaõ ñöôïc aùp duïng ôû moät soá boä moân, rieâng ñoái vôùi boä moân Quang hoïc thì vaãn chöa nhieàu. Trong moân Quang hoïc, chöông “Giao thoa aùnh saùng” laø moät chöông khaù hay, coù nhieàu kieán thöùc troïng taâm maø caùc kieán thöùc naøy laïi töông ñoái ñoäc laäp vôùi caùc chöông khaùc, thích hôïp ñeå soaïn moät baøi traéc nghieäm ñoäc laäp. Chính vì vaäy, vôùi mong muoán coù theå thuùc ñaåy vieäc aùp duïng hình thöùc kieåm tra traéc nghieäm khaùch quan ôû boä moân Quang hoïc trong chöông trình Vaät lyù ñaïi cöông, em xin choïn ñeà taøi: “ Moät soá caâu hoûi traéc nghieäm khaùch quan - chöông “Giao thoa aùnh saùng” trong chöông trình Vaät lyù ñaïi cöông”. SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán 2) Nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñeà taøi -Nghieân cöùu caùc kyõ thuaät xaây döïng moät baøi traéc nghieäm khaùch quan nhieàu löïa choïn vaø phaân tích noäi dung caùc kieán thöùc, caùc muïc tieâu caàn ñaït ñöôïc trong chöông “ Giao thoa aùnh saùng” ñeå töø ñoù xaây döïng heä thoáng goàm khoaûng 50-55 caâu hoûi traéc nghieäm khaùch quan nhieàu löïa choïn cho chöông naøy. -Thöïc nghieäm sö phaïm nhaèm ñöa ra nhöõng ñaùnh giaù sô boä ban ñaàu veà trình ñoä kieán thöùc, caùc quan nieäm, caùch hieåu chöa ñuùng cuûa sinh vieân naêm 2 veà caùc vaán ñeà coù trong chöông “ Giao thoa aùnh saùng” ñöôïc theå hieän qua baøi traéc nghieäm. 3) Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi -Heä thoáng caùc caâu traéc nghieäm trong chöông “ Giao thoa aùnh saùng” daønh ñeå khaûo saùt sinh vieân naêm 2 khoa Vaät Lyù Tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Tp Hoà Chí Minh. 4) Giôùi haïn nghieân cöùu -Caùc caâu hoûi traéc nghieäm ñöôïc soaïn thaûo chuû yeáu döïa treân noäi dung giaûng daïy chöông “ Giao thoa aùnh saùng” cuûa toå Vaät Lyù Ñaïi Cöông, khoa Vaät Lyù, tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm tp Hoà Chí Minh. 5) Phöông phaùp nghieân cöùu -Nghieân cöùu, tìm hieåu, tham khaûo vaø toång hôïp caùc kieán thöùc lieân quan ñeå soaïn thaûo ra heä thoáng caâu hoûi traéc nghieäm phuø hôïp vôùi noäi dung, muïc tieâu cuûa chöông “ Giao thoa aùnh saùng” -Thöïc nghieäm sö phaïm, thu hoài nhöõng soá lieäu khaûo saùt vaø cho ra nhöõng nhaän xeùt, ñaùnh giaù sô boä. SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KIEÅM TRA ÑAÙNH GIAÙ BAÈNG TRAÉC NGHIEÄM KHAÙCH QUAN I)Nhu caàu veà ño löôøng, ñaùnh giaù trong giaùo duïc Trong moïi hoaït ñoäng haèng ngaøy con ngöôøi luoân muoán bieát keát quaû saøn phaåm do mình laøm ra laø toát hay xaáu, coù ñaït yeâu caàu hay chöa, phaûi ñieàu chænh nhö theá naøo cho coù hieäu quaû toát hôn...Vì theá luùc naøo con ngöôøi cuõng coù nhu caàu ñaùnh giaù. Ñaëc bieät trong giaùo duïc thì nhu caàu ñaùnh giaù laø khoâng theå thieáu cho caû giaùo vieân laãn hoïc vieân. Vieäc ñaùnh giaù giuùp giaùo vieân hieåu veà nhöõng khaû naêng cuõng nhö nhöõng khuyeát ñieåm, sai laàm trong kieán thöùc cuûa hoïc vieân, töø ñoù ñieàu chình phöông phaùp vaø muïc tieâu giaûng daïy cuûa mình cho phuø hôïp. Muoán ñaùnh giaù chính xaùc thì phaûi ño löôøng. Chuùng ta khoâng theå ñaùnh giaù chính xaùc ñieàu gì maø khoâng caàn ño, ñong, ñeám. Chính vì theá maø ño löôøng vaø ñaùnh giaù khoâng theå taùch rôøi nhau. Do thaåm ñònh vaø ño löôøng ñoùng vai troø quan troïng neân noù sôùm ñöôïc nghieân cöùu vaøo ñaàu theá kæ 19, ngaøy nay trong phöông phaùp ño löôøng ngöôøi ta chuù troïng veà maët ñònh tính laãn ñònh löôïng. Nhôø phöông phaùp ñònh löôïng phaùt trieån nhieàu tieán boä quan troïng trong giaùo duïc vaø trong khoa hoïc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong theá kæ qua. Vôùi nhöõng kó thuaät ño löôøng vaø nhöõng baøi traéc nghieäm töông öùng, chuùng ta ruùt ra ñöôïc nhöõng keát luaän chính xaùc trong caùc nghieân cöùu thöïc nghieäm veà giaùo duïc vaø taâm lyù. II) Caùc duïng cuï ño löôøng Trong giaùo duïc, duïng cuï ño löôøng chính laø caùc hình thöùc kieåm tra ñaùnh giaù, coù theå chia laøm 2 loaïi: 1. Phöông phaùp traéc nghieäm 2. Phöông phaùp quan saùt haønh vi coù ñöôïc trong hoïc taäp Trong caùc tröôøng phoå thoâng cuõng nhö caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, hieän nay hình thöùc kieåm tra phoå bieán laø kieåm tra vieát vôùi 2 daïng: luaän ñeà vaø traéc nghieäm khaùch quan. Moãi hình thöùc ñeàu coù nhöõng öu khuyeát ñieåm rieâng cuûa noù. Sô ñoà caùc phöông phaùp kieåm tra trong giaùo duïc: SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán Kieåm tra ñaùnh giaù Quan saùt sö phaïm Caùc phöông phaùp traéc nghieäm Vaán ñaùp Vieát Traéc nghieäm töï luaän Tieåu luaän Traéc nghieäm khaùch quan Caâu ñieàn khuyeát Caâu gheùp ñoâi Caâu traû lôøi ngaén Caâu ñuùng sai Caâu nhieàu löïa choïn III) Hình thöùc traéc nghieäm khaùch quan 1.So saùnh traéc nghieäm khaùch quan vaø luaän ñeà a) Nhöõng ñieåm töông ñoàng giöõa traéc nghieäm khaùch quan vaø luaän ñeà - Traéc nghieäm khaùch quan( TNKQ) hay luaän ñeà ñeàu coù theå ño löôøng keát quaû hoïc taäp cuûa ngöôøi caàn kieåm tra. -TNKQ hay luaän ñeà ñeàu coù theå khuyeán khích HS hoïc taäp nhaèm ñaït ñeán muïc tieâu: hieåu, phoái hôïp vaø vaän duïng caùc kieán thöùc ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. -Giaù trò cuûa TNKQ vaø luaän ñeà tuøy thuoäc vaøo tính khaùch quan vaø ñoä tin caäy cuûa chuùng. b. Nhöõng ñieåm khaùc bieät giöõa TNKQ vaø luaän ñeà Luaän ñeà -Soaïn ñeà nhanh hôn, khoù chaám baøi hôn, ñieåm soá cuõng khoâng thaät chính xaùc, coâng baèng vì coøn tuøy thuoäc ngöôøi chaám baøi. -Soá caâu hoûi ít vaø noäi dung kieán thöùc kieåm tra khoâng nhieàu. - Thöôøng xaûy ra tình traïng hoïc veït, hoïc tuû. SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Traéc nghieäm -Soaïn ñeà toán nhieàu thôøi gian nhöng deã chaám baøi, ñieåm soá coâng baèng, khoâng leä thuoäc ngöôøi chaám baøi. -Soá caâu hoûi nhieàu khaûo saùt ñöôïc nhieàu vaán ñeà vôùi nhieàu khía caïnh hôn -Traùnh naïn hoïc veït, hoïc tuû. Luaän vaên toát nghieäp -Thaáy ñöôïc loái tö duy, khaû naêng dieãn giaûi, saép xeáp, toång hôïp vaán ñeà cuûa hoïc vieân. -Thôøi gian ñöôïc duøng ñeå suy nghó vaø dieãn ñaït yù kieán GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán -Haïn cheá khaû naêng trình baøy dieãn ñaït. -Thôøi gian ñöôïc duøng ñeå ñoïc vaø suy nghó, löïa choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát. 2) Nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm cuûa traéc nghieäm khaùch quan *Öu ñieåm: -Bao phuû ñöôïc moân hoïc( choáng hoïc tuû) -Chaám baøi nhanh, khaùch quan. -Ñoä tin caäy cao. -Coù theå so saùnh ñaùnh giaù trong giaùo duïc. *Nhöôïc ñieåm: -Toán coâng söùc trong vieäc ra ñeà. - Khoâng phaùt huy khaû naêng dieãn ñaït cuûa hoïc sinh. -Khoâng phaùt huy ñöôïc khaû naêng saùng taïo cuûa hoïc sinh. 3) Khi naøo neân söû duïng traéc nghieäm khaùch quan TNKQ vaø luaän ñeà ñeàu laø nhöõng phöông tieän khaûo saùt thaønh quaû hoïc taäp moät caùch hieäu quaû vaø ñeàu caàn thieát, mieãn laø ta naém vöõng phöông phaùp soaïn thaûo vaø coâng duïng cuûa moãi loaïi. Caû hai phöông phaùp naøy ñeàu coù theå söû duïng ñeå:  Ño löôøng thaønh quaû hoïc taäp  Khaûo saùt khaû naêng hieåu vaø aùp duïng caùc nguyeân lyù  Khaûo saùt khaû naêng suy nghó coù pheâ phaùn  Khaûo saùt khaû naêng giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà môùi.  Khaûo saùt khaû naêng löïa choïn nhöõng söï kieän thích hôïp vaø caùc nguyeân taéc ñeå phoái hôïp chuùng laïi vôùi nhau nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà phöùc taïp  Khuyeán khích hoïc taäp ñeå naém vöõng kieán thöùc. Theo yù kieán caùc chuyeân gia veà traéc nghieäm ta neân söû duïng TNKQ ñeå khaûo saùt thaønh quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh trong nhöõng tröôøng hôïp sau:  Khi ta caàn khaûo saùt thaønh tích hoïc taäp cuûa soá ñoâng hoïc sinh, hay muoán raèng baøi khaûo saùt aáy coù theå söû duïng laïi vaøo luùc khaùc.  Khi ta muoán coù nhöõng ñieåm soá ñaùng tin caäy, khoâng phuï thuoäc vaøo chuû quan ngöôøi chaám baøi.  Khi ta coù nhieàu caâu TNKQ toát ñaõ ñöôïc döï tröõ saün ñeå coù theå löïa choïn vaø soaïn laïi moät baøi TNKQ môùi vaø muoán chaám nhanh ñeå sôùm coâng boá keát quaû. SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán  Khi ta muoán ngaên ngöøa naïn hoïc tuû, hoïc veït vaø tieâu cöïc , gian laän trong thi cöû. IV) Traéc nghieäm khaùch quan nhieàu löïa choïn (TNKQ NLC) 1) Öu nhöôïc ñieåm cuûa traéc nghieäm khaùch quan nhieàu löïa choïn Caâu traéc nghieäm khaùch quan nhieàu löïa choïn laø loaïi caâu goàm coù hai phaàn: phaàn goác vaø phaàn löïa choïn. Phaàn goác laø caâu hoûi hay caâu boû löûng. Phaàn löïa choïn goàm moät yù traû lôøi ñuùng nhaát vaø caùc yù sai nhöng coù veû ñuùng vaø haáp daãn ñoái vôùi hoïc sinh khoâng hieåu baøi roõ goïi laø moài nhöû. Thoâng thöôøng moät caâu coù 4, 5 löïa choïn. *Öu ñieåm: Giaûm khaû naêng ñoaùn moø cuûa hoïc sinh vì xaùc suaát may ruûi chæ coù 25%( ñoái vôùi caâu TNKQ 4 löïa choïn) hay 20% ( ñoái vôùi caâu TNKQ 5 löïa choïn) neân ñoä tin caäy cao hôn. Yeâu caàu hoïc vieân phaûi hieåu vaø coù theå phaân tích kieán thöùc moät caùch roõ raøng. Neáu hoïc vieân chæ hoïc veït thì khoù coù theå choïn ñaùp aùn ñuùng ñöôïc vì caùc caâu ñöôïc soaïn luoân “ troâng coù veû” chính xaùc. Caâu hoûi phong phuù, ño ñöôïc nhieàu khaû naêng nhaän thöùc cuûa hoïc vieân ôû nhieàu caáp ñoä khaùc nhau nhö: nhôù, hieåu, vaän duïng, toång hôïp... Caùc caâu traû lôøi sai cuõng theå hieän ñöôïc möùc ñoä naém kieán thöùc, nhöõng sai laàm trong caùch suy nghó cuûa hoïc vieân. Vì theá noù cuõng coù giaù trò toát hôn. Baèng caùc soá lieäu vaø caùc phaàn meàm thoáng keâ coù theå phaân bieät nhöõng caâu hoûi ñoù laø khoù, deã hay mô hoà vôùi hoïc vieân. Cho ñöôïc keát quaû phaûn hoài nhanh choùng, chính xaùc. Tính khaùch quan khi chaám ñieåm. *Khuyeát ñieåm Caâu traéc nghieäm nhieàu löïa choïn khoù soaïn thaûo. Ngöôøi soaïn phaûi maát nhieàu thôøi gian vaø coâng söùc ñeå coù ñöôïc caùc caâu traéc nghieäm chaát löôïng. Ñoâi khi haïn cheá khaû naêng saùng taïo cuûa hoïc vieân . * Nhaän xeùt Ñaây laø loaïi caâu traéc nghieäm phong phuù, coù theå trình baøy ôû nhieàu daïng khaùc nhau, coù nhieàu öu ñieåm. 2) Caùc böôùc soaïn thaûo moät baøi traéc nghieäm khaùch quan. Böôùc 1: Xaùc ñònh muïc ñích baøi kieåm tra Tuøy theo muïc ñích khaùc nhau maø baøi traéc nghieäm ñöôïc soaïn seõ coù noäi dung möùc ñoä khoù deã cuûa baøi, soá löôïng caâu vaø thôøi gian laøm baøi khaùc nhau. Böôùc 2: Phaân tích noäi dung chöông trình caàn kieåm tra. Khi phaân tích noäi dung cuûa moät vaøi chöông caàn kieåm tra hoïc sinh, ta coù theå tieán haønh theo caùc böôùc sau: Tìm ra nhöõng yù töôûng chính yeáu cuûa noäi dung caàn kieåm tra. Löïa choïn nhöõng ñònh nghóa, töø ngöõ, khaùi nieäm, coâng thöùc, maø hoïc vieân caàn naém ñöôïc, SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán Phaân loaïi hai daïng thoâng tin: nhöõng thoâng tin duøng giaûi thích minh hoïa vaø nhöõng thoâng tin quan troïng caàn ghi nhôù, hieåu roõ. Löïa choïn nhöõng thoâng tin maø hoïc vieân caàn bieát caùch vaän duïng trong tình huoáng môùi. Böôùc 3: Vieát muïc tieâu caàn kieåm tra ñaùnh giaù. Ñoái vôùi töøng noäi dung ñaõ phaân tích trong sô ñoà treân giaùo vieân vieát ra caùc muïc tieâu toång quaùt vaø muïc tieâu cuï theå cho töøng yù nhoû. Ngöôøi ta vaãn thöôøng duøng nhöõng töø nhö: bieát, hieåu, naém roõ ñeå dieãn ñaït muïc tieâu maø hoïc vieân caàn ñaït ñeán. Theá nhöng ñoù chæ laø nhöõng ñoäng töø chung khoâng giuùp ích cho ta khi ta ñaët buùt vieát caâu traéc nghieäm. Vì theá giaùo vieân caàn vieát ra nhöõng muïc tieâu cuï theå hôn. Theo Benjamin Bloom coù 6 möùc ñoä cuûa muïc tieâu nhaän thöùc töø thaáp tôùi cao: bieát, hieåu, vaän duïng, phaân tích, toång hôïp, ñaùnh giaù. Caùc ñoäng töø thöôøng duøng ñeå chæ muïc tieâu nhaän thöùc nhö sau: Bieát Ñònh nghóa Moâ taû Thuaät laïi Vieát Nhaän bieát Nhôù laïi Goïi teân Keå ra Löïa choïn Tìm kieám Tìm caùi phuø hôïp Keå laïi Chæ roõ vò trí Chæ ra Phaùt bieåu Toùm löôïc Hieåu Giaûi thích Caét nghóa So saùnh Ñoái chieáu Chæ ra Minh hoïa Suy luaän Ñaùnh giaù Cho ví duï Chæ roõ Phaân bieät Toùm taét Trình baøy Ñoïc Vaän duïng Söû duïng Tính toaùn Thieát keá Vaän duïng Giaûi quyeát Ghi laïi Chöùng minh Hoaøn thieän Döï ñoaùn Tìm laïi Thay ñoåi Öôùc tính Saép xeáp thöù töï Ñieàu khieån Phaân tích Phaân tích Phaân bieät Laäp sô ñoà Toång hôïp Taïo neân Keát hôïp Thöïc hieän Ñaùnh giaù Choïn Thaûo luaän Phaân loaïi Phaân caùch Taùch baïch So saùnh Ñoái chieáu Phaân chia Tìm ra Laäp giaû thuyeát Choïn loïc Soaïn Ñeà xuaát Laøm ra Ñaët keá hoaïch Giaûng giaûi Thieát keá Keå laïi Toå chöùc Keát luaän Quyeát ñònh Phaùn ñoaùn Ñaùnh giaù Tranh luaän So saùnh Caân nhaéc SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán Pheâ phaùn UÛng hoä Xaùc ñònh Baûo veä Böôùc 4 : Thieát keá daøn baøi traéc nghieäm Böôùc naøy nhaèm quy ñònh soá caâu traéc nghieäm cho moãi phaàn vaø laäp baûng quy ñònh 2 chieàu theå hieän soá caâu vaø tæ leä % cho töøng noäi dung, muïc tieâu nhaän thöùc. Baûng 2 chieàu coù theå coù daïng nhö sau: Noäi dung Muïc tieâu Giao thoa khoâng ñònh xöù cuûa hai nguoàn saùng ñieåm ..... Bieát Hieåu Vaän duïng Toång coäng Tæ leä 1 1 2 4 10% .... .... .... ..... .... Ñeå coù ñoä tin caäy toát caùc chuyeân gia khuyeân baøi traéc nghieäm neân coù töø 30 caâu trôû leân. Ñoái vôùi caâu traéc nghieäm khaùch quan nhieàu löïa choïn thì thôøi gian laøm baøi cuûa moãi caâu vaøo khoaûng 1 phuùt ñeán 2 phuùt. Tuy nhieân theo yeâu caàu cuûa ñeà thi ñaët ra, möùc ñoä khoù deã cuûa caùc caâu traéc nghieäm maø thôøi gian laøm baøi coù theå daøi hay ngaén hôn. Böôùc 5: Löïa choïn caâu hoûi cho baøi traéc nghieäm Vôùi cuøng moät muïc tieâu nhöng coù theå coù nhieàu caâu traéc nghieäm khaùc nhau, do ñoù giaùo vieân phaûi löïa choïn caùc caâu hoûi coù möùc ñoä khoù phuø hôïp vôùi muïc ñích, ñoái töôïng tham gia baøi kieåm tra. Ban ñaàu khi môùi vieát ra caâu traéc nghieäm thì möùc ñoä khoù cuûa caâu traéc nghieäm laø do söï phaùn ñoaùn chuû quan cuûa giaùo vieân cuøng vôùi yù kieán tham khaûo töø ñoàng nghieäp. Sau khi cho hoïc sinh caùc lôùp laøm vaøi laàn giaùo vieân coù theå thoáng keâ ra chæ soá ñoä khoù vaø phaân caùch caâu. Töø ñoù giaùo vieân coù cô sôû khaùch quan hôn ñeå löïa choïn caâu hoûi cho moät baøi kieåm tra môùi vaøo laàn khaùc. Böôùc 6: Trình baøy baøi kieåm tra. Caùc caâu traéc nghieäm phaûi vieát roõ raøng, khoâng vieát taét, neáu caàn phaûi coù chuù thích roõ raøng. Nhöõng töø caàn nhaán maïnh cho hoïc sinh chuù yù neân gaïch döôùi hay in ñaäm. Hoïc vieân khoâng ñaùnh thaúng leân ñeà maø ñaùnh vaøo moät phieáu traû lôùi. Treân phieáu traû lôøi chuù yù phaûi daën doø hoïc sinh qui öôùc ñaùnh daáu, boû, choïn laïi. Nhaèm haïn cheá toái ña tình traïng gian laän, neân taïo ra toái thieåu laø 4 ñeà khaùc nhau treân cô sôû ñaûo loän traät töï caâu. 3)Nguyeân taéc soaïn thaûo caâu TNKQNLC Yeâu caàu: Phaàn goác caàn ñöôïc dieãn ñaït maïch laïc, roõ raøng, ñaày ñuû vaán ñeà caàn hoûi. Phaàn löïa choïn thì ngaén goïn, ñuû yù. SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán Caùc löïa choïn phaûi “khaù haáp daãn”, töùc coù veû hôïp lyù ñoái vôùi hoïc vieân, khoâng sai moät caùch quaù hieån nhieân. **Caùc böôùc soaïn thaûo caâu TNKQNLC: Böôùc 1: Ngöôøi vieát löïa choïn noäi dung vaø caùc yù töôûng töông öùng caàn khaûo saùt. Vieát ra giaáy nhaùp nhöõng yù töôûng naøy ñeå laøm cô sôû cho vieäc soaïn thaûo. Nhöõng yù töôûng caàn ñöôïc löïa choïn sao cho toái ña hoùa vieäc phaân bieät hoïc vieân gioûi, hoïc vieân khaù, hoïc vieân trung bình vaø hoïc vieân keùm. Böôùc 2: Vieát caâu traéc nghieäm döïa treân caùc yù töôûng ra giaáy. + Vieát phaàn goác tröôùc. Ñaây laø caâu hoûi hay caâu boû löûng nhöng phaûi ñaày ñuû yù, dieãn ñaït roõ raøng. + Xeáp caâu traû lôøi ñuùng vaøo moät vò trí A, B, C moät caùch ngaãu nhieân. + Theâm caùc moài nhöû vaøo vò trí khaùc. Böôùc 3: Coù khi caâu traû lôøi ñuùng döôùi caùi nhìn chuû quan cuûa ngöôøi soaïn cuõng khoâng thaät chính xaùc hay toái nghóa. Vì theá caàn tham khaûo yù kieán nhieàu giaùo vieân veà tính ñuùng sai cuûa caùc caâu traéc nghieäm, veà möùc ñoä “ coù veû hôïp lyù” cuûa caùc caâu moài nhöû. Böôùc 4: Ñöa vaøo caùc baøi kieåm tra ñeå hoïc vieân ñaùnh daáu vaø töø keát quaû ñoù ñeå phaân tích ñoä khoù, ñoä phaân caùch vaø moài nhöû cuûa caâu. Sau ñoù, chænh söûa caâu traéc nghieäm cho toát hôn. Böôùc 5: Nhaän xeùt nhöõng ñieåm sai soùt, nhöõng quan nieäm sai laàm thöôøng gaëp nhaát cuûa hoïc vieân qua caùc laàn khaûo saùt ñeå töø ñoù coù bieän phaùp kòp thôøi chaán chænh nhöõng sai laàm naøy. Caùc ñieåm caàn löu yù trong quaù trình soaïn caâu traéc nghieäm khaùch quan nhieàu löïa chonï:.  Ôû phaàn goác cuõng nhö phaàn löïa choïn neân traùnh duøng theå phuû ñònh lieân tieáp nhieàu laàn. Neáu duøng moät laàn cuõng neân nhaán maïnh baèng caùch gaïch döôùi hay in ñaäm phaàn phuû ñònh.  Ñoä daøi caâu traû lôøi ñuùng vaø moài nhöû neân töông nhau. Traùnh tröôøng hôïp yù ñuùng thöôøng daøi hôn moài nhöû.  Caùc moài nhöû khoâng neân quaù gioáng nhau veà tính chaát.  Traùnh tröôøng hôïp caâu maø caâu ñaùp aùn vaø caùc moài nhöû coù yù nghóa traùi ngöôïc nhau, hoïc vieân seõ deã daøng ra ñaùp aùn töø loái “suy luaän moø” SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán  Khoâng neân duøng nhieàu caâu coù löïa choïn “ taát caû ñeàu ñuùng”, “ taát caû ñeàu sai”: nhö theá hoïc sinh deã ñoaùn moø ñeå loaïi tröø moät phöông aùn khi ñaõ bieát hai phöông aùn coøn laïi.  Caâu traû lôøi ñuùng ñöôïc ñaët ngaãu nhieân ôû caùc vò trí khaùc nhau, khoâng theo moät trình töï ñaëc bieät naøo.  Khoâng neân ñaët caùc caâu hoûi khoâng coù trong thöïc teá. V. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ BAØI TNKQ NLC 1. Caùc chæ soá thoáng keâ duøng ñeå ñaùnh giaù baøi traéc nghieäm. A. Heä soá tin caäy YÙ nghóa Moät baøi traéc nghieäm vôùi caùc keát quaû thu ñöôïc coù ñaùng tin caäy hay khoâng ñöôïc xaùc ñònh nhôø vaøo heä soá tin caäy cuûa baøi. Baøi traéc nghieäm coù heä soá tin caäy r trong khoaûng : 0.6 <= r <=1 laø moät baøi traéc nghieäm ñaùng tin töôûng. Nhöõng baøi traéc nghieäm coù heä soá tin caäy thaáp hôn thì neân söûa laïi caùc caâu traéc nghieäm vì vôùi moät baøi traéc nghieäm coù heä soá tin caäy thaáp chöùng toû ñieåm soá khoâng vöõng chaéc, hoïc vieân choïn ngaãu nhieân khaù nhieàu, ñieåm soá thu ñöôïc khoâng theå laøm cô sôû cho vieäc kieåm tra, ñaùnh giaù. Caùch tính. Coù nhieàu phöông phaùp ñeå tính heä soá tin caäy cuûa baøi traéc nghieäm, thoâng duïng nhaát hieän nay laø phöông phaùp phaân ñoâi baøi traéc nghieäm vaø phöông phaùp Kuder Richardson. Trong luaän vaên naøy em cuõng söû duïng phöông phaùp Kuder Richarson cuøng vôùi phaàn meàm Test töông öùng cuûa thaày Lyù Minh Tieân. Coâng thöùc Kuder Richarson cô baûn: k  i ) r= (1  2 k 1 2  i : đñoä leäch tieâu chuaån cuûa caâu i.  : ñoä leäch tieâu chuaån cuûa toaøn baøi. k: soá caâu cuûa baøi kieåm tra. Ñeå gia taêng tính tin caäy cuûa baøi traéc nghieäm khaùch quan ta caàn löu yù:  Taêng chieàu daøi baøi traéc nghieäm.  Gia taêng khaû naêng phaân caùch cuûa moãi caâu traéc nghieäm.  Giaûm thieåu yeáu toá may ruûi baèng caùch haïn cheá söû duïng caâu hai löïa choïn. B. TRUNG BÌNH LYÙ THUYEÁT MEAN . YÙ nghóa: Ñaây laø soá ñieåm trung bình theo lyù thuyeát maø hoïc vieân caàn ñaït ñöôïc. Tuøy theo soá löïa choïn trong moät caâu, soá caâu traéc nghieäm trong baøi maø Mean LT coù SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán giaù trò khaùc nhau. Ñaây seõ laø coät moác ñeå xaùc ñònh xem baøi traéc nghieäm ñoái vôùi moãi nhoùm hoïc vieân ñöôïc khaûo saùt laø deã hay khoù. Caùch tính Mean LT=( K+T)/2 K: soá ñieåm toái ña cuûa baøi traéc nghieäm. T: soá ñieåm do may ruûi maø coù. Tuøy vaøo soá caâu vaø soá löïa choïn ôû moãi caâu maø T ñöôïc tính khaùc nhau. Ví duï: Baøi traéc nghieäm coù 50 caâu, moãi caâu coù 4 löïa choïn thì: T= (50x25)% = 12.5 -> Mean LT = ( 50+ 12.5)/2 = 31.25 Baøi traéc nghieäm coù 46 caâu, moãi caâu coù 4 löïa choïn thì: T= ( 46x25)% = 11.5 -> Mean LT = ( 42+11.5)/2 = 28.75 C.TRUNG BÌNH BAØI TRAÉC NGHIEÄM (MEAN) Caùch tính: Mean  X i N Xi : soá ñieåm baøi traéc nghieäm cuûa hoïc sinh thöù i N: toång soá hoïc sinh laøm baøi. YÙ nghóa So saùnh ñieåm trung bình baøi test vôùi ñieåm trung bình lyù thuyeát ta bieát baøi kieåm tra laø khoù, deã hay vöøa söùc vôùi nhoùm hoïc vieân ñöôïc khaûo saùt. Khi so saùnh ta thaáy:  Neáu Mean xaáp xæ Mean LT: baøi traéc nghieäm vöøa söùc nhoùm hoïc vieân.  Neáu Mean > Mean LT : baøi traéc nghieäm deã vôùi nhoùm hoïc vieân.  Neáu Mean< Mean LT : baøi traéc nghieäm laø khoù vôùi nhoùm hoïc vieân. Trong caùch so saùnh treân chuùng ta phaûi hieåu yù nghóa cuûa kí hieäu “ xaáp xæ”, “ lôùn hôn”, “ nhoû hôn” vôùi caùc giaù trò bieân döôùi vaø bieân treân nhö sau: S N S Giaù trò bieân treân = Mean + Z  N Giaù trò bieân döôùi = Mean – Z  Vôùi : Mean: ñieåm trung bình lôùp S: ñoä leäch tieâu chuaån N: soá hoïc sinh Z: tuøy thuoäc xaùc suaát tin caäy choïn tröôùc. Ví duï: xaùc suaát tin caäy = 95% thì Z = 1.96 Xaùc suaát tin caäy = 90% thì Z= 2.58 SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp Ta coù truïc soá sau: Deã GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán vöøa söùc khoù Bieân döôùi Bieân treân Baøi traéc nghieäm laø khoù, deã hay vöøa söùc hoïc vieân tuøy thuoäc vaøo giaù trò Mean LT rôi vaøo mieàn naøo treân truïc soá. D. ÑOÄ LEÄCH TIEÂU CHUAÅN Caùch tính: SD    N  X i2  ( X i ) 2 N ( N  1) Xi : toång ñieåm baøi traéc nghieäm cuûa caâu i N: soá ngöôøi laøm baøi traéc nghieäm YÙ nghóa: Ñoä leäch tieâu chuaån cho ta bieát ñieåm soá coù phaân boá leäch so vôùi trung bình laø bao nhieâu. Neáu  nhoû thì ñieåm soá taäp trung quanh giaù trò trung bình Neáu  lôùn thì ñieåm soá leäch xa giaù trò trung bình Vì theá ñoä leäch tieâu chuaån ñöôïc söû duïng ñeå so saùnh möùc phaân taùn hay ñoàng nhaát cuûa 2 hay nhieàu nhoùm ñieåm soá vaø xeùt tính chaát töôïng tröng cuûa trung bình coäng ( SD caøng nhoû thì tính chaát töôïng tröng cuûa trung bình caøng lôùn). C. SAI SOÁ TIEÂU CHUAÅN ÑO LÖÔØNG Caùch tính: SEM   1  r SEM: sai soá tieâu chuaån ño löôøng  : ñoä leäch tieâu chuaån baøi traéc nghieäm r: heä soá tin caäy baøi traéc nghieäm YÙ nghóa Sai soá naøy cho ta bieát möùc bieán thieân maø ta coù theå kì voïng ôû ñieåm soá cuûa moät hoïc sinh naøo ñoù neáu ngöôøi naøy ñöôïc khaûo saùt treân baøi traéc nghieäm ñoù nhieàu laàn. SEM caøng nhoû thì keát quaû thu ñöôïc caøng chính xaùc vôùi trình ñoä moãi hoïc sinh Ví duï: Moät hoïc sinh laøm baøi traéc nghieäm ñaït ñieåm thoâ laø 50 ta khoâng theå keát luaän ngay ñoù laø khaû naêng thaät söï cuûa hoïc sinh do coù sai soá tieâu chuaån cuûa ño löôøng. Ta coù theå tin töôûng ñieåm soá hoïc sinh naøy naèm trong khoaûng 50  Z.SEM, trong ñoù Z phuï thuoäc vaøo xaùc suaát tin caäy maø ta choïn tröôùc. 2.Caùc chæ soá thoáng keâ duøng ñaùnh giaù caâu traéc nghieäm A. Ñoä khoù vöøa phaûi cuûa caâu YÙù nghóa SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán Ñaây laø ñoä khoù tính veà maët lyù thuyeát cuûa moät caâu, noù ñöôïc söû duïng nhö coät moác ñeå xaùc ñònh xem nhö theá naøo laø caâu deã, nhö theá naøo laø caâu khoù. Caùch tính: Ñoái vôùi caâu traéc nghieäm 4 löïa choïn thì ñoä khoù vöøa phaûi ñöôïc tình theo coâng thöùc sau” ÑKVP  100  2 100 4  0.625 B. Ñoä khoù caâu YÙ nghóa Muoán bieát caâu i laø khoù hay deã so vôùi trình ñoä hieän coù cuûa hoïc vieân ta so saùnh ñoä khoù caâu i vôùi ñoä khoù vöøa phaûi cuûa caâu ñoù. Caùch tính Soá ngöôøi traû lôøi ñuùng caâu i Ñoä khoù caâu I (Mean) = Soá ngöôøi laøm baøi traéc nghieäm Möùc ñoä khoù, deã cuûa caâu thöù i coù theå ñöôïc xaùc ñònh theo thang ño sau:  0.91  Mean  1: caâu raát deã  0.71  Mean  0.9 : caâu deã  0.51  Mean  0.7 : caâu trung bình  0.21  Mean  0.5: caâu khoù  Mean  0.2: caâu raát khoù. C. Ñoä phaân caùch caâu. YÙ nghóa: Ñoä phaân caùch caâu cho ta bieát caâu traéc nghieäm coù phaân caùch ñöôïc hoïc sinh gioûi, khaù, hay trung bình, yeáu khoâng. Noù taïo neân giaù trò cuûa caâu traéc nghieäm. Neáu moät caâu traéc nghieäm maø taát caû ñeàu laøm ñuùng thì caâu traéc nghieäm aáy khoâng coù ñoä phaân caùch. Caùch tính Coù nhieàu caùch tính ñoä phaân caùch caâu traéc nghieäm. Sau ñaây laø moät trong nhieàu caùch tieän lôïi:  Xeáp baûng traû lôøi theo thöù töï toång ñieåm töø thaáp ñeán cao, laáy 27% soá ngöôøi ñaït ñieåm cao( nhoùm cao) vaø 27% soá ngöôøi ñaït ñieåm thaáp ( nhoùm thaáp)  Laäp baûng tæ leä ngöôøi laøm ñuùng caâu i ôû nhoùm cao vaø nhoùm thaáp.  Tính ñoä phaân caùch caâu i theo coâng thöùc: Di = Tæ leä % nhoùm cao laøm ñuùng caâu i – tæ leä % nhoùm thaáp laøm ñuùng caâu i *Ñoä phaân caùch tính theo coâng thöùc treân ñöôïc giôùi haïn trong khoaûng -1  D  1 SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán  D = 1: taát caû hoïc vieân ôû nhoùm cao ñeàu laøm ñuùng, taát caû hoïc vieân ôû nhoùm thaáp ñeàu laøm sai  D > 0.4 : caâu phaân caùch raát toát: soá hoïc sinh nhoùm cao laøm ñuùng caâu i nhieàu hôn soá hoïc sinh nhoùm thaáp laøm ñuùng caâu i  0.3  D  0.39: caâu phaân caùch toát, coù theå laøm toát hôn.  0.18  D  0.29: ñoä phaân caùch taïm ñöôïc, caàn chænh söûa.  D  0.18: ñoä phaân caùch keùm caàn chænh söûa nhieàu laàn.  D < 0 khi soá hoïc sinh ôû nhoùm thaáp laøm ñuùng caâu i nhieàu hôn soá hoïc sinh nhoùm cao laøm ñuùng caâu i. Trong moät baøi traéc nghieäm neân choïn nhieàu caâu coù ñoä phaân caùch cao. Luaän vaên söû duïng phaàn meàm Test vôùi heä soá töông quan ñieåm nhò phaân (R.point-biserial correlation,vieát taét Rpibs) ñeå phaân tích. Heä soá naøy ñöôïc xem nhö laø heä soá töông quan caëp Pearson giöõa caâu traéc nghieäm vaø toång ñieåm treân toaøn baøi traéc nghieäm, ñaây laø phöông phaùp tính chæ soá ñoä phaân caùch phoåbieán nhaát vôùi caùc chöông trình maùy tính hieän nay. Rpbis  Mp  Mq pq  Vôùi : Mp : trung bình ñieåm cuûa caùc baøi laøm ñuùng caâu i. Mq : trung bình ñieåm cuûa caùc baøi laøm sai caâu i. p : tæ leä hoïc vieân laøm ñuùng caâu i. q : tæ leä hoïc vieân laøm sai caâu i.  : ñoä leäch tieâu chuaån cuûa baøi traéc nghieäm. 3. Caùc loaïi ñieåm soá : A. Ñieåm phaàn traêm. * YÙ nghóa: Giuùp ta so saùnh thaønh quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh so vôùi thaønh quaû toái ña coù theå ñaït tôùi cuûa baøi traéc nghieäm. Tuy nhieân vieäc xaùc ñònh ñieåm soá cuûa hoïc sinh theo caùch naøy deã daãn ñeán vieäc thay ñoåi tuøy tieän caùc tieâu chuaån ño löôøng nhö theâm vaøo hay bôùt ñi caùc caâu hoûi khoù hôn hay deã hôn. * Caùch tính : X  100 D D : soá caâu laøm ñuùng. T : toång soá caâu trong baøi. B. Ñieåm tieâu chuaån. * Ñieåm tieâu chuaån Z : SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö T Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán Z XX  X : Ñieåm thoâ X : Ñieåm thoâ trung bình cuûa lôùp  : Ñoä leäch tieâu chuaån cuûa lôùp. * YÙ nghóa : -Ñieåm tieâu chuaån Z cho ta bieát söï phaân boá ñieåm soá qua giaù trò trung bình cuûa lôùp -Giöõ nguyeân hình thaùi cuûa phaân boá ñieåm thoâ vaø chæ thay ñoåi giaù trò -So saùnh ñöôïc caùc baøi traéc nghieäm vaø caùc nhoùm lôùp - Moãi ñoä leäch tieâu chuaån coù trung bình vaø ñoä leäch tieâu chuaån chung cho moïi nhoùm, moïi baøi traéc nghieäm * Ñieåm tieâu chuaån Y : Tuøy heä thoáng ñieåm ñöôïc söû duïng maø ngöôøi ta tính ñieåm tieâu chuaån V khaùc nhau. Nöôùc ta hieän nay söû duïng heä thoáng ñieåm 11 baâc (0_10) (ñoä leäch tieâu chuaån laø 2, trung bình laø 5) V  2Z  5 VI.ÑOÂI NEÙT VEÀ LYÙ THUYEÁT ÑAÙP ÖÙNG CAÂU HOÛI IRT ( Item Response Theory) Ñeå ñaùnh giaù veà moät baøi traéc nghieäm khaùch quan, ngoaøi caùch ñaùnh giaù vöøa trình baøy ôû treân ( ñöôïc goïi laø caùch ñaùnh giaù theo lyù thuyeát traéc nghieäm coå ñieån CTT- Classical Test Theory) coøn coù moät lyù thuyeát duøng ñaùnh giaù baøi traéc nghieäm nöõa ít ñöôïc söû duïng ôû Vieät Nam hôn: lyù thuyeát ñaùp öùng caâu hoûi IRT( Item Response Theory). Sau ñaây laø moät vaøi neùt khaùi quaùt veà lyù thuyeát naøy. 1. Toång quan Trong khi khaùi nieäm haøm ñaùp öùng caâu hoûi ñaõ ñöôïc bieát ñeán töø ñaàu nhöõng naêm 1950, thì IRT chæ ñöôïc khaùm phaù nhö laø moät lyù thuyeát töø nhöõng thaäp nieân 1950 -1960. Hai ngöôøi tieân phong trong lónh vöïc naøy laø nhaø taâm lyù hoïc ño löôøng giaùo duïc Federic.M.Lord vaø nhaø toaùn hoïc ngöôøi Ñan Maïch Georg Rash. Tuy nhieân, trong khi nhöõng cô sôû toaùn hoïc ñaõ ñöôïc ñöa ra, IRT vaãn khoâng ñöôïc söû duïng roäng raõi cho ñeán thaäp nieân 1970- 1980 khi söï ra ñôøi cuûa caùc maùy tính caù nhaân ñaõ khieán maùy tính trôû thaønh moät coâng cuï tieän lôïi vaø caàn thieát cho caùc nhaø nghieân cöùu. IRT xaây döïng caùc moâ hình toaùn ñeå xöû lyù döõ lieäu döïa treân vieäc nghieân cöùu moïi caëp töông taùc nguyeân toá “thí sinh – caâu hoûi” khi trieån khai moät baøi TNKQ. Moãi thí sinh ñöùng tröôùc moät caâu hoûi seõ ñaùp öùng nhö theá naøo, ñieàu ñoù phuï thuoäc naêng löïc tieàm aån cuûa thí sinh vaø caùc ñaëc tröng cuûa caâu hoûi. SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán So vôùi lyù thuyeát traéc nghieäm coå ñieån, lyù thuyeát öùng ñaùp caâu hoûi coù nhieàu ñieåm öu vieät. Vôùi IRT, thaønh töïu kì dieäu nhaát maø noù mang laïi laø caùc thoâng soá ñaëc tröng cuûa caâu hoûi ( lieân quan ñeán ñoä khoù, ñoä phaân caùch, möùc ñoä ñoaùn moø) khoâng phuï thuoäc maãu thöû ñeå ñònh côõ, vaø naêng löïc ño ñöôïc cuûa thí sinh khoâng phuï thuoäc vaøo baøi traéc nghieäm cuï theå ñöôïc laáy töø ngaân haøng caâu hoûi ñaõ ñöôïc ñònh côõ. Nhö vaäy theo IRT, moãi caâu hoûi coù caùc thuoäc tính ñaëc tröng cho noù, vaø moãi thí sinh ôû moät trình ñoä naøo ñoù coù moät naêng löïc tieàm aån xaùc ñònh, caùc thuoäc tính vaø ñaëc tröng naøy khoâng phuï thuoäc pheùp ño, hay noùi caùch khaùc, chuùng laø caùc baát bieán. Thaønh töïu caên baûn noùi treân cuûa IRT cuõng ñem laïi moät soá öu ñieåm quan troïng cho traéc nghieäm hieän ñaïi. IRT cho pheùp tính caùc haøm thoâng tin cuûa töøng caâu hoûi vaø cuûa caû baøi traéc nghieäm vaø sai soá chuaån cuûa caùc pheùp ño theo caùc möùc naêng löïc tieàm aån chöù khoâng phaûi moät sai soá chuaån trung bình chung cho caû pheùp ño nhö traéc nghieäm coå ñieån. Hôn nöõa, IRT cho pheùp thieát keá caùc ñeà traéc nghieäm vôùi möùc ñoä töông ñöông cao ñeå ñaûm baûo caùc ñeà traéc nghieäm khaùc nhau coù theå cho cuøng moät keát quaû nhö nhau khi ñaùnh giaù naêng löïc cuûa moät thí sinh naøo ñoù. Caùc thaønh töïu quan troïng ñoù cuûa IRT ñaõ naâng ñoä chính xaùc cuûa pheùp ño löôøng trong taâm lyù vaø giaùo duïc leân moät taàm cao môùi veà chaát so vôùi caùc lyù thuyeát ño löôøng coå ñieån. Töø thaønh töïu toång quaùt ñoù cuûa IRT, ngöôøi ta coù theå ñöa ra caùc quy trình ñeå xaây döïng ngaân haøng caâu hoûi, phaân tích caùc keát quaû traéc nghieäm khaùch quan ñeå tu chænh ngaân haøng caâu hoûi, chuû ñoäng thieát keá caùc ñeà traéc nghieäm theo muïc tieâu mong muoán. 2. Moät soá khaùi nieäm cô baûn cuûa lyù thuyeát IRT: 2.1 Caùc giaû ñònh. Phaàn nhieàu caùc moâ hình IRT ñeàu ñöa ra giaû ñònh raèng chæ coù moät ñaëc ñieåm ( trait) duy nhaát laøm caên baûn cho thaønh tích ñaùp öùng caâu hoûi. Taát caû caùc moâ hình IRT ñeàu giaû ñònh raèng ngöôøi ta coù theå moâ taû baèng toaùn hoïc moái lieân heä giöõa möùc khaû naêng cuûa moät ngöôøi vaø thaønh tích ñaùp öùng cuûa ngöôøi aáy vôùi moät caâu hoûi. Loái moâ taû baèng toaùn hoïc naøy ñöôïc goïi laø “ Haøm ñaùp öùng caâu hoûi” ( Item response function) hay “Ñöôøng cong ñaëc tröng cuûa caâu hoûi “ ( item characterisric curve) 2.2 Haøm ñaùp öùng caâu hoûi Vôùi caùc caâu traéc nghieäm coù hai ñieåm soá ( 0 = sai, 1 = ñuùng), haøm ñaùp öùng caâu hoûi (IRF) cho ta bieát xaùc suaát ñaùp öùng ñuùng moät caâu hoûi ôû moät möùc ñoä khaû naêng naøo ñoù. Xaùc suaát coù ñieàu kieän naøy laø haøm cuûa caùc ñaëc tính cuûa caâu hoûi hay caùc “thoâng soá” ( parameters). Haøm ñaùp öùng caâu hoûi (IRF) ñöôïc phaùt bieåu nhö sau: SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán “ Neáu u bieåu thò cho moät ñaùp öùng caâu hoûi i ( 0 = sai, 1 = ñuùng) vaø  laø khaû naêng ñang ñöôïc ño löôøng thì haøm ñaùp öùng caâu hoûi ( logistic item response function) laø: p ( u i  1 θ)  ci + (1 - ci ) 1  e1,702a i (θ - bi ) Vaø haøm ñaùp öùng hình voøm chuaån ( normal ogive item response function) laø : p ( u i  1 θ)  ci + (1 - ci )  [a i ( - bi )] Trong ñoù  [a i ( - bi )] laø haøm phaân boá tích luõy chuaån ( normal cumulative distribution function). Trong caùc phöông trình treân ñaây, ai, bi, ci laø nhöõng thoâng soá moâ taû caùc ñaëc tröng caâu hoûi thöù i. Hình veõ döôùi ñaây trình baøy haøm ñaùp öùng caâu hoûi (IRF) vaø yù nghóa cuûa ba thoâng soá noùi treân: ai laø thoâng soá ñoä phaân caùch ( discrimination) cuûa caâu hoûi. Noù coù lieân heä ñeán ñoä doác cuûa ñöôøng bieåu dieãn ôû ñieåm uoán ( point of inflection) cuûa ñöôøng aáy; bi laø ñoä khoù cuûa caâu hoûi. Noù laø möùc  ôû ñieåm uoán cuûa ñöôøng bieåu dieãn; ci laø thoâng soá taïm coi nhö laø thoâng soá ñoaùn moø. Noù laø xaùc suaát cuûa moät ngöôøi laøm traéc nghieäm vôùi khaû naêng raát thaáp vaø ñaùp öùng ñöôïc ñuùng caâu hoûi. YÙ nghóa cuûa caùc thoâng soá caâu hoûi. Khoâng phaûi taát caû moïi caâu hoûi ñeàu ñoøi hoûi phaûi coù ñuû ba thoâng soá noùi treân. Moät soá chuyeân gia ño löôøng thöïc hieän coâng trình nghieân cöùu cuûa hoï vôùi hai thoâng soá : ai( ñoä phaân caùch) vaø bi ( ñoä khoù) ( cho ci = 0). Nhieàu ngöôøi khaùc, thöïc hieän caùc moâ hình vôùi moät thoâng soá maø thoâi: bi ( cho ai coá ñònh, ci =0) ( moâ hình Rash). *Treân ñaây laø moät soá thoâng tin cô baûn veà lyù thuyeát IRT, vì neáu ñi saâu hôn seõ phaûi lieân quan ñeán moät soá khaùi nieäm toaùn hoïc phöùc taïp neân em khoâng nhaéc tôùi ôû ñaây. Vaø maëc duø coù nhieàu öu ñieåm hôn lyù thuyeát coå ñieån nhö vaäy, nhöng IRT cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm. Haàu nhö ngöôøi ta khoâng theå kieåm chöùng ñöôïc hoaøn toaøn tính chính xaùc cuûa caùc giaû ñònh maø lyù thuyeát aáy ñöa ra, caên cöù treân SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö Luaän vaên toát nghieäp GVHD: Thaày Traàn Vaên Taán caùc döõ lieäu thu thaäp ñöôïc. Hôn nöõa, caùc öùng duïng cuûa lyù thuyeát ñaùp öùng caâu hoûi IRT raát toán keùm veà chi phí vaø coâng söùc so vôùi caùc öùng duïng töông töï cuûa lyù thuyeát coå ñieån, vì trong ña soá caùc öùng duïng cuûa IRT, ngöôøi ta phaûi söû duïng maùy tính raát maïnh vaø hieän ñaïi. Do ñoù vieäc aùp duïng lyù thuyeát naøy caàn coù söï caân nhaéc vaø phaûi coù nhöõng ñieàu kieän thích hôïp. SVTH : Leâ Nguyeãn Baûo Thö