RÌn kü n¨ng
céng, trõ sè thËp ph©n líp 5
A. PhÇn më ®Çu
I. Lý do chän ®Ò tµi
1. XuÊt ph¸t tõ vai trß cña m«n to¸n ë tiÓu häc.
Môc ®Ých cña viÖc d¹y to¸n ë tiÓu häc lµ cung cÊp tíi häc sinh nh÷ng kiÕn thøc
c¬ b¶n vµ toµn thÓ vÒ sè tù nhiªn vµ x· héi ®Ó trÎ tiÕp tôc häc ë cÊp II, ®ång thêi chuÈn
bÞ tri thøc kÜ n¨ng cÇn thiÕt cho trÎ trong cuéc sèng, lao ®éng sau nµy. Trong c¸c m«n
häc, m«n to¸n ®ãng vai trß rÊt quan träng .Nã cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sè,
nh÷ng phÐp tÝnh, nh÷ng ®¹i lîng vµ kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ h×nh häc. Bªn c¹nh ®ã, m«n
to¸n cßn gióp c¸c em lµm quen víi víi nh÷ng yÕu tè ®¹i sè. M«n to¸n ë tiÓu häc lµ mét
m«n häc thèng nhÊt kh«ng ph©n chia thµnh c¸c ph©n m«n kh¸c nhau. Khèi lîng häc
cña m«n to¸n nhiÒu h¬n so víi c¸c m«n kh¸c. Nh vËy, m«n to¸n gãp phÇn vµo viÖc ph¸t
triÓn t duy, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng suy luËn, trau dåi trÝ nhí, kÝch thÝch häc sinh ham thÝch
t×m hiÓu, kh¸m ph¸ vµ gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch trÎ tiÓu häc.
2. XuÊt ph¸t tõ sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y m«n
to¸n ë líp 5.
Chóng ta ®· thùc hiÖn thay s¸ch sau 11 n¨m. Ch¬ng tr×nh míi ®· thõa kÕ nh÷ng
u ®iÓm cña ch¬ng tr×nh cò ®ång thêi c¶i c¸ch, c¶i tiÕn söa ®æi nh÷ng h¹n chÕ, bæ xung
nh÷ng ®iÓm cßn cha ®Çy ®ñ vµ cËp nhËt cña ch¬ng tr×nh cã thÓ míi ®¸p øng ®îc nhu
cÇu ph¸t triÓn cña §Êt níc. Ch¬ng tr×nh míi ®· ®îc thö nghiÖm réng r·i t¹i tÊt c¶ c¸c
trêng tiÓu häc thuéc c¶ níc nh»m ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn néi dung ch¬ng tr×nh vµ ph¬ng
ph¸p d¹y häc. ë líp 4 lµ líp ®Çu tiªn cña giai ®o¹n häc tËp s©u h¬n nh»m cñng cè
nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, n©ng cao h¬n n÷a kü n¨ng c¨n b¶n vÒ sè tù nhiªn.
Sè tù nhiªn rÊt quyen thuéc víi c¸c em do vËy c¸c em ph¶i hiÓu b¶n chÊt, cÊu t¹o
cña chóng, ph¶i biÕt céng, trõ, nh©n, chia sè tù nhiªn vµ c¸c bµi to¸n cã liªn quan ®Õn
sè tù nhiªn mét c¸ch thuÇn thôc ®Ó tõ ®ã cã thÓ vËn dông tÝnh to¸n vµo thùc tÕ cuéc
sèng.
3. Thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc ë Chua Ta.
3.1 Nh÷ng thuËn lîi
Chua Ta lµ mét trêng thuéc x· Ph× Nhõ, huyÖn §iÖn Biªn §«ng, tØnh §iÖn Biªn.
Nhê sù quan t©m cña §¶ng, Nhµ níc ®· cã chÝnh s¸ch u tiªn, nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m
®éng viªn gi¸o viªn vµ häc sinh vïng khã kh¨n nh : ChÕ ®é u ®·i, thu hót kÞp thêi nh»m
thóc ®Èy phong trµo d¹y vµ häc.
1
§éi ngò gi¸o viªn ®îc ®µo t¹o c¬ b¶n, cã søc khoÎ, trÎ trung, cã tinh thÇn nç lùc
vît khã.
§¶ng uû, chÝnh quyÒn x· lu«n quan t©m ®Õn sù nghiÖp gi¸o dôc cña x· nhµ.
Häc sinh ngoan ngo·n, lÔ ®é, nghe lêi thÇy c«, ch¨m chØ.
3.2 Nh÷ng khã kh¨n
100% häc sinh lµ häc sinh d©n téc thiÓu sè, ng«n ng÷ bÊt ®ång, häc sinh líp 1
cha qua c¸c líp mÉu gi¸o, kh«ng biÕt tiÕng phæ th«ng.
§Þa bµn häc sinh r¶i r¸c, xa trêng, xa trung t©m. §êi sèng cßn thÊp, chñ yÕu lµm
n«ng nghiÖp, trång trät trªn n¬ng rÉy. Ngoµi giê häc, häc sinh ph¶i lao ®éng vÊt v¶ nh
nh÷ng lao ®éng chÝnh trong nhµ nªn viÖc dµnh thêi gian cho viÖc häc cßn Ýt. Trong
c«ng t¸c gi¶ng d¹y, do bÊt ®ång ng«n ng÷ nªn trong viÖc tiÕp thu kiÕn thøc rÊt khã
kh¨n. Gi¸o viªn so¹n vµ gi¶ng d¹y chu ®¸o th«i vÉn cha ®ñ mµ ph¶i biÕt tiÕng d©n téc
®Ó gi¶i thÝch cho häc sinh.
§iÓm trêng lµ vïng s©u, vïng xa hÎo l¸nh nªn kiÕn thøc thùc tÕ rÊt trõu tîng
nhÊt lµ ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi. Ph¬ng tiÖn ®å ®ïng d¹y tuy ®· ®ñ vÒ sè lîng
(theo danh môc) song cha thùc sù ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶.
Phô huynh vµ häc sinh nhiÒu khi cha x¸c ®Þnh ®îc mét c¸ch râ rµng môc ®Ých
cña viÖc häc tËp do vËy nh÷ng kiÕn thøc häc sinh cã ®îc chñ yÕu lµ dùa vµo viÖc gi¶ng
d¹y cña thÇy c« gi¸o lµ c¬ b¶n.
3.3 ViÖc gi¶ng d¹y vµ häc tËp vÒ sè vµ cÊu t¹o sè tù nhiªn.
Nh ®· nãi ë trªn, sè tù nhiªn lµ mét kh¸i niÖm rÊt quen thuéc víi häc sinh tiÓu
häc. C¸c em ®· biÕt thùc hiÖn ®îc c¸c phÐp tÝnh víi sè tù nhiªn. ViÖc hiÓu hÕt ý nghÜa
cña sè vµ cÊu t¹o sè tù nhiªn vµ thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh víi c¸c em lµ rÊt khã kh¨n, chñ
yÕu lµ c¸c thao t¸c b¾t tríc theo mÉu ë møc ®é ®¬n gi¶n. Khi gÆp nh÷ng phÐp tÝnh céng,
trõ ë d¹ng ®Æc biÖt nh céng sè thËp ph©n víi phÇn nguyªn b»ng 0 ( chØ cã phÇn thËp ph©n
) hoÆc d¹ng sè tù nhiªn víi sè thËp ph©n… KÕt qu¶ th êng sai lÖch, thiÕu chÝnh x¸c. Víi
nh÷ng phÐp tÝnh, phÐp to¸n cã liªn quan ®Õn ®o lêng mµ c¸c sè ®o díi d¹ng sè thËp
ph©n, do cha hiÓu ®îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ nªn thêng nhÇm lÉn dÉn ®Õn kÕt qu¶
cha ®óng.
II, Môc ®Ých cña ®Ò tµi:
- Trong viÖc thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n kÕt qu¶ thêng thiÕu
chÝnh x¸c. Nguyªn nh©n do ®©u? Kh¾c phôc b»ng c¸ch nµo ®Ó n©ng cao kü n¨ng thùc
hiÖn? §ã chÝnh lµ lý do ®Ó t«i lùa chän ®Ò tµi nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm.
- T×m hiÓu néi dung, cÊu tróc ch¬ng tr×nh to¸n 5. T×m hiÓu nh÷ng phương pháp
dạy học phân số thập phân trong sách toán 5.
2
- ¸p dông gi¶ng d¹y phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n cho häc sinh d©n téc vïng
cao nãi chung, Chua Ta nãi riªng lµm c¬ së cho viÖc häc c¸c phÐp tÝnh nh©n, chia sè
thËp ph©n. Trªn c¬ së ®ã, häc sinh biÕt vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn ®Ó tÝnh to¸n
trong cuéc sèng t¹i ®Þa ph¬ng.
III, Giíi h¹n cña ®Ò tµi :
Trong nghiªn cøu vÒ ch¬ng tr×nh, néi dung, ph¬ng ph¸p nh»m rÌn kü n¨ng thùc
hiÖn phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n cho häc sinh ë Chua Ta.
IV, Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu :
1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn.
B»ng viÖc thu thËp c¸c tµi liÖu s½n cã, nh÷ng thµnh tùu vÒ lÜnh vùc t©m lý, to¸n
häc, gi¸o dôc häc ®Ó vËn dông vµo viÖc d¹y to¸n theo híng ®æi míi ®ã chÝnh lµ ph¬ng
ph¸p d¹y häc tÝch cùc “ LÊy häc sinh lµm trung t©m ” mµ t«i ®· thu thËp ®îc trong
kho¸ häc. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu kÕt qu¶ ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ®Ó thõa nhËn c¸i
hay, c¸i tÝch cùc, g¹t bá nh÷ng ®iÓm cßn tån t¹i, cßn h¹n chÕ ®Ó bæ sung hoµn chØnh
cho c¸c nhËn thøc ®· ®¹t ®îc trong viÖc d¹y, häc c¸c phÐp tÝnh ®èi víi sè thËp ph©n.
Gióp häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch tÝch cùc, tù tin vµ tõ ®ã ham häc m«n to¸n.
2. Ph¬ng ph¸p quan s¸t.
Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, dù giê ®ång nghiÖp, qua c¸c buæi ho¹t ®éng chuyªn ®Ò,
båi dìng thêng xuyªn vµ quan s¸t thùc tÕ viÖc häc cña häc sinh trªn líp, t«i thÊy vÊn ®Ò
d¹y to¸n ë tiÓu häc ngµy cµng ®îc n©ng cao tõ h×nh thøc tr×nh bµy ®Õn néi dung bµi
gi¶i. Do vËy ngêi gi¸o viªn buéc ph¶i nghiªn cøu, quan s¸t (cã môc ®Ých, cã néi dung,
cã tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ cô thÓ) ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c t×nh huèng s ph¹m phong phó, bæ
Ých víi ®Çy ®ñ t liÖu ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu.
3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm :
Lµ ph¬ng ph¸p kiÓm nghiÖm qua thùc tÕ nh»m kiÓm tra tÝnh kh¶ thi cña viÖc ¸p
dông d¹y häc céng, trõ sè thËp ph©n víi ®èi tîng häc sinh thiÓu sè vïng cao cña tØnh
§iÖn Biªn.
4. Tæng kÕt kinh nghiÖm :
§©y lµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ vµ kh¸i qu¸t c¸c kinh nghiÖm d¹y to¸n - häc to¸n ®Ó tõ
®ã l¹i tiÕp tôc ph¸t hiÖn ra c¸c vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu hoÆc kh¸m ph¸ ra nh÷ng mèi liªn
hÖ cã tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng gi¸o dôc.
Nh÷ng kinh nghiÖm nµy ph¶i lµ nh÷ng kinh nghiÖm cã gi¸ trÞ khoa häc ( kÓ c¶
nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ kinh nghiÖm thÊt b¹i ) ®· ®îc soi s¸ng b»ng lý luËn
cô thÓ.
3
B. Néi dung c¬ b¶n
Ch¬ng I:
Nh÷ng c¬ së khoa häc cña viÖc “ RÌn kü n¨ng
céng, trõ sè thËp ph©n líp 5 ”.
I, C¬ së lý luËn to¸n häc vµ t©m lý häc, gi¸o dôc tiÓu häc.
* ¡ng ghen ®· tõng viÕt : “§èi tîng cña to¸n häc thuÇn tuý lµ nh÷ng h×nh d¹ng
kh«ng gian vµ nh÷ng quan hÖ sè lîng cña thÕ giíi hiÖn thùc”. Lµ mét khoa häc nghiªn
cøu nh÷ng mÆt x¸c ®Þnh cña thÕ giíi hiÖn thùc, to¸n häc cã nguån gèc thùc tiÔn, vËt
chÊt, sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Con ngêi chØ râ c¸c kh¸i niÖm sè tù nhiªn, c¸c
h×nh häc, ph©n sè, sè thËp ph©n… ®· n¶y sinh do nhu cÇu thùc tiÔn cña con ng êi trong
qu¸ tr×nh lao ®éng (®Õm, ®o ®¹c, tÝnh to¸n…).
Nh vËy ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh to¸n häc cã tÝnh trõu tîng, kh¸i qu¸t xuÊt ph¸t tõ
thùc tiÔn. ViÖc thùc hiÖn c¸c kh¸i niÖm, c¸c phÐp tÝnh kh«ng chØ víi sè tù nhiªn mµ víi
c¶ sè thËp ph©n ®Òu cã nguÇn gèc tõ thùc tÕ cuéc sèng, phôc vô cuéc sèng.
§øng tríc nhu cÇu vÒ sù ph¸t triÓn cña §Êt níc: Sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng
nghÖ, cña nÒn kinh tÕ §Êt níc, nhu cÇu héi nhËp víi thÕ giíi … ®ßi hái con ng êi ph¶i
ph¸t triÓn toµn diÖn.
ë tiÓu häc, m«n to¸n lµ sù khëi ®Çu cho sù tÝnh to¸n cho c¶ qu¸ tr×nh häc tÝnh
to¸n ë phæ th«ng. Nã hç trî cho nhiÒu m«n häc kh¸c nh VËt lý, Ho¸ häc, sinh häc…
§ãng gãp cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn cho häc sinh tiÓu häc. Sè thËp ph©n - ®ã
lµ néi dung rÊt trõu tîng vµ khã ®èi víi häc sinh vïng cao §iÖn Biªn §«ng. Do cha
hiÓu râ b¶n chÊt nªn c¸c em chØ tÝnh to¸n ®¬n thuÇn lµ lµm theo mÉu. NÕu thay ®æi tªn
®¬n vÞ hay gi¸ trÞ cña sè (chØ cã phÇn thËp ph©n hoÆc lµ sè tù nhiªn) th× kÕt qu¶ lµm l¹i
sai.
* C¬ së t©m lý gi¸o dôc häc løa tuæi tiÓu häc:
T duy cña häc sinh tiÓu häc trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cßn ë trong
giai ®o¹n “t duy cô thÓ” do ®ã viÖc nhËn thøc c¸c kiÕn thøc to¸n häc trõu tîng lµ vÊn ®Ò
khã.
C¸c quy luËt cña gi¸o dôc häc sÏ chi phèi, t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh d¹y häc m«n
to¸n. Chóng ta võa vËn dông c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña lý luËn d¹y häc ®Ó x¸c ®Þnh
môc ®Ých ®Æt c¸c yªu cÇu võa søc víi häc sinh tiÓu häc song còng t¹o c¬ së cho c¸c em
®¹t yªu cÇu vÒ kiÒn thøc, kü n¨ng tÝnh to¸n, kü n¨ng thùc hiÖn céng, trõ sè thËp ph©n.
T¹o ra høng thó, kÝch thÝch sù t×m tßi s¸ng t¹o, t¹o ra sù nç lùc phÊn ®Êu cao h¬n víi
phÐp tÝnh nh©n, chia sè thËp ph©n vµ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p h¬n trong cuéc sèng lao
®éng vµ s¸ng t¹o.
4
Mçi giai ®o¹n, mçi løa tuæi cã quy luËt ph¸t triÓn riªng. Do vËy muèn viÖc häc
to¸n thµnh c«ng chóng ta ph¶i hiÓu trÎ em víi ®Çy ®ñ ý nghÜa cña chóng th× míi cã thÓ
tiÕn hµnh d¹y to¸n vµ ®em l¹i kÕt qu¶ tèt.
II, C¬ së thùc tiÔn.
1. S¸ch gi¸o khoa líp 5 Ch¬ng tr×nh to¸n líp 5 gåm 5 néi dung c¬ b¶n:
1 - Sè häc vµ c¸c yÕu tè ®¹i sè
2 - §¹i lîng vµ ®o ®¹i lîng
3 - YÕu tè h×nh häc
4 - YÕu tè thèng kª
5 - Gi¶i to¸n
C¸c néi dung trªn phèi hîp chÆt chÏ víi nhau, qu¸n triÖt tÝnh thèng nhÊt cña to¸n
häc, ®¶m b¶o sù liªn tôc gi÷a c¸c líp trong bËc tiÓu häc, gi÷a tiÓu häc vµ trung häc
theo nguyªn t¾c ®ång t©m.
Toµn bé c¸c néi dung trªn ®îc chia thµnh 175 bµi häc hoÆc bµi thùc hµnh, luyÖn
tËp, «n tËp, kiÓm tra. Mçi bµi ®îc thùc hiÖn trong 1 tiÕt häc kÐo dµi 40 phót. §Æc biÖt
to¸n líp 5 quan t©m ®Õn cñng cè «n tËp, hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng c¬ b¶n
cña ch¬ng tr×nh m«n to¸n ë tiÓu häc. H×nh thøc «n tËp chñ yÕu th«ng qua luyÖn tËp,
thùc hµnh.
Do møc ®é trõu tîng, kh¸i qu¸t cña to¸n 5 cao h¬n nªn c¸c h×nh ¶nh minh häa
®Òu ®îc c¸c t¸c gi¶ lùa chän, c©n nh¾c sao cho chóng hç trî ®óng møc sù ph¸t triÓn
tr×nh ®é nhËn thøc, t duy cña häc sinh cuèi cÊp tiÓu häc.
Khi d¹y häc gi¸o viªn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ cña ®Þa ph¬ng, cña tõng
líp häc mµ lùa chän, bæ sung, gi¶m bít hoÆc thay thÕ mét sè h×nh ¶nh minh ho¹ trong
s¸ch giao khoa gióp häc sinh häc tËp ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt mµ kh«ng h¹ thÊp hoÆc n©ng
cao nhËn thøc cña häc sinh.
S¸ch gi¸o khoa to¸n 5 chuyÓn mét sè néi dung lý thuyÕt thµnh bµi tËp nh»m t¨ng
cêng c¬ héi ®Ó häc sinh tù ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc.
2. S¸ch gi¸o viªn:
S¸ch gi¸o viªn to¸n 5 lµ tµi liÖu híng dÉn gi¸o viªn d¹y häc m«n to¸n ë líp 5
theo ch¬ng tr×nh tiÓu häc do Bé trëng bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ban hµnh.
S¸ch gi¸o viªn gióp gi¸o viªn n¾m v÷ng ch¬ng tr×nh m«n to¸n líp 5 bao gåm:
Môc tiªu d¹y m«n häc, ph¹m vi cÊu tróc néi dung, chuÈn kiÕn thøc vµ kü n¨ng ph¬ng
ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, c¸ch thøc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
5
Gióp gi¸o viªn n¾m v÷ng néi dung s¸ch gi¸o khoa to¸n 5, gãp phÇn ®Èy m¹nh
®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ®æi míi, c¸ch so¹n bµi.
Cung cÊp mét sè t liÖu vµ biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc häc tËp to¸n phï hîp
víi tõng ®èi tîng häc sinh.
S¸ch gi¸o viªn to¸n 5 bao gåm3 phÇn:
PhÇn 1: Giíi thiÖu vÒ to¸n 5 s¸ch gi¸o viªn
PhÇn 2: Giíi thiÖu chung vÒ m«n to¸n líp 5
PhÇn 3: Híng dÉn d¹y häc tõng bµi trong s¸ch gi¸o khoa to¸n 5.
Néi dung ch¬ng tr×nh, cÊu tróc cña s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn cã u ®iÓm:
Tr×nh ®é chung cña ch¬ng tr×nh phï hîp víi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña häc sinh tiÓu häc,
phï hîp víi tr×nh ®é phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay.
Träng t©m cña to¸n 5 lµ sè häc ph©n sè, sè thËp ph©n trong ®ã tËp trung vµo sè tù
nhiªn vµ sè thËp ph©n.
C¸c tri thøc vµ kü n¨ng ®îc h×nh thµnh chñ yÕu b»ng ho¹t ®éng thùc hµnh luyÖn
tËp mét c¸ch cã hÖ thèng. Qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n 5 gãp phÇn h×nh thµnh ph¬ng ph¸p
suy nghÜ, ph¬ng ph¸p häc tËp vµ lµm viÖc tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o h¬n.
S¸ch gi¸o khoa, tµi liÖu híng dÉn gãp phÇn trî gióp cho gi¸o viªn t¹o ra c¸c t×nh
huèng cã vÊn ®Ò, l«i cuèn häc sinh ®ñ ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Nh÷ng kiÕn thøc trong ch¬ng tr×nh to¸n 5 rÊt gÇn gòi, nã g¾n víi thùc tÕ cuéc
sèng nh: DiÖn tÝch m¶nh vên, sè mÐt v¶i dÖt ®îc, khèi lîng hoa qu¶, qu·ng ®êng ®i ®îc…
Lµm cho häc sinh cã c¶m nhËn nh m×nh ®ang gi¶i quyÕt ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cña
gia ®×nh m×nh.
Ch¬ng II :
RÌn kü n¨ng céng trõ sè thËp ph©n.
I, D¹y vµ häc céng trõ sè thËp ph©n.
D¹y céng, trõ sè thËp ph©n cho häc sinh líp 5 cÇn ®¶m b¶o ®óng kü thuËt. Th«ng
qua c¸c vÝ dôT×nh
cô thÓ,
c¸c thùc
em n¾m
huèng
tÕ b¾t ®îc c¸ch lµm. Kü thuËt ®ã cã thÓ biÓu hiÖn th«ng
Kü thuËt tÝnh:
qua s¬ ®å tæng thÓ sau:
- §Æt tÝnh
PhÐp tÝnh víi sè thËp
ph©n
ChuyÓn vÒ phÐp tÝnh
víi sè tù nhiªn
- TÝnh (nh ®èi víi
sè tù nhiªn, chó ý
dÊu phÈy).
6
Th«ng qua qu¸ tr×nh trùc tiÕp d¹y häc vµ dù giê cña ®ång nghiÖp, t«i ®· ph¸t
hiÖn ®îc nh÷ng tån t¹i c¬ b¶n vµ cÇn kh¾c phôc b»ng c¸c biÖn ph¸p cô thÓ:
1 Cñng cè vÒ cÊu tróc sè thËp ph©n.
Gi¸o viªn cho häc sinh nªu mét lo¹t c¸c vÝ dô vÒ sè thËp ph©n. Sau ®ã lùa chän
c¸c sè thËp ph©n ë d¹ng ®Æc trng theo nhãm.
VÝ dô:
42,75
106,215
0,817
275
Cã ®ñ phÇn nguyªn vµ phÇn thËp ph©n
ChØ cã phÇn thËp ph©n hoÆc chØ cã phÇn nguyªn
Gi¸o viªn lËp b¶ng, gióp häc sinh chØ ra ®îc cÊu tróc sè thËp ph©n:
PhÇn nguyªn
Sè
Tr¨m
42,75
106,215
1
Chôc
§¬n
vÞ
,
PhÇn
mêi
PhÇn
Tr¨m
4
2
,
7
5
0
6
,
2
1
5
0
,
8
1
7
0,817
279
2
PhÇn thËp ph©n
7
PhÇn
ngh×n
9
Häc sinh nªu c¸c ®äc, c¸ch viÕt sè thËp ph©n, ph¸t hiÖn trong nh÷ng sè trªn sè
nµo lµ sè thËp ph©n ®Æc biÖt? §Æc biÖt nh thÕ nµo?
Sè 0,817 : PhÇn nguyªn b»ng 0.
Sè 279
: ChØ cã phÇn nguyªn kh«ng cã phÇn thËp ph©n (sè tù nhiªn)
Gi¸o viªn híng dÉn cho häc sinh c¸ch biÕn mét sè tù nhiªn thµnh sè thËp ph©n
sau khi ®· cho häc sinh tù t×m c¸ch lµm.
7
§¸nh dÊu phÈy vµo bªn ph¶i ch÷ sè ë hµng cuèi cïng (hµng ®¬n vÞ), sau ®ã thªm
c¸c ch÷ sè 0 vµo bªn ph¶i dÊu phÈy mµ gi¸ trÞ cña sè thËp ph©n ®ã kh«ng ®æi. B»ng
c¸ch lµm ®ã, häc sinh cã thÓ tiÕn hµnh céng, trõ sè thËp ph©n ë nh÷ng d¹ng ®Æc biÖt mµ
kÕt qu¶ vÉn chÝnh x¸c, trªn c¬ së ®· thÊu hiÓu b¶n chÊt vµ gi¸ trÞ cña sè thËp ph©n.
2. Céng trõ c¸c ®¹i lîng díi d¹ng sè thËp ph©n.
Trong ch¬ng tr×nh to¸n 5, viÕt c¸c ®¬n vi ®o lêng sè thËp ph©n (®¬n vÞ ®o ®é dµi;
khèi lîng; thÓ tÝch; thêi gian…) ®ßi hái häc sinh ph¶i n¾m ® îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c
®¬n vÞ ®o ®Ó chuyÓn ®æi cho chÝnh x¸c, cã nh thÕ c¸c phÐp tÝnh céng (trõ) sè thËp ph©n
míi ®¶m b¶o. Trªn thùc tÕ, do kh«ng n¾m ®îc b¶n chÊt vµ c¸ch lµm nªn thêng sai rÊt
nhiÒu.
Khi d¹y phÇn nµy, trong s¸ch gi¸o khoa kh«ng cã c¸c bµi tËp d¹y ®æi ®¬n vÞ ®o
nªn trong luyÖn tËp, thùc hµnh, tÝnh to¸n häc sinh gÆp rÊt nhiÒu trë ng¹i.
VÝ dô:
3,5m + 2,45dm = ?
NÕu kh«ng hiÓu râ b¶n chÊt cña 2 sè ®o trªn, häc sinh dÔ dµng ®Æt phÐp tÝnh:
+
3,5
2,45
5,95
Vµ cho kÕt qu¶: 3,5 m + 2,45 dm = 5,95 m
HoÆc 3,5 m + 2,45 dm = 5,95 dm
§Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, khi d¹y gi¸o viªn ph¶i chó ý mét sè thao t¸c sau:
- §Æt ®óng vÞ trÝ dÊu phÈy sang tr¸i, sang ph¶i cña sè thËp ph©n, lµm “mÊt ®i”
hoÆc xuÊt hiÖn dÊu phÈy cña sè thËp ph©n, vÞ trÝ c¸c ch÷ sè thËp ph©n, vai trß cña ch÷
sè 0 (viÕt thªm hoÆc xo¸ ®i), viÕt ®óng tªn vµ ®óng vÞ trÝ cña sè ®ã trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn phÐp céng, phÐp trõ.
- Khi chuyÓn ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cÇn chó ý vÞ trÝ trong b¶ng ®¬n vÞ ®o vµ thùc
hiÖn phÐp tÝnh theo quan hÖ gi÷a 2 ®¬n vÞ kÕ tiÕp.
VÝ dô: ë phÐp tÝnh trªn, ta cÇn thùc hiÖn tõng bíc phÐp ®æi:
3,5m = 35dm
Råi míi tiÕn hµnh phÐp tÝnh:
+ 35
8
2,45
37,45
Nh vËy khi tiÕn hµnh céng, trõ c¸c ®¹i lîng cÇn ph¶i chó ý ®a chóng vÒ cïng ®¬n
vÞ ®o qua tiÕn hµnh phÐp ®æi.
3. T×m thµnh phÇn cha biÕt cña phÐp tÝnh.
Khi hùc hiÖn céng, trõ hai sè thËp ph©n, kh«ng chØ lµ kü thuËt tÝnh to¸n mµ ph¶i
suy luËn ®Ó t×m ra thµnh phÇn cha biÕt.
Tríc hÕt, ph¶i gióp häc sinh x¸c ®Þnh ®îc thµnh phÇn cha biÕt ®ã gi÷ vai trß g×?
Dùa vµo c¸c quy t¾c sau ®©y ®Ó tiÕn hµnh thùc nghiÖm:
- T×m sè h¹ng cha biÕt khi biÕt tæng cña 2 sè
- T×m sè bÞ trõ cha biÕt cña hiÖu 2 sè
- T×m sè trõ cha biÕt cña hiÖu 2 sè
VÝ dô 1:
X - 5,2 = 5,7
X lµ sè bÞ trõ cha biÕt cña hiÖu 2 sè.
Gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m ®îc t×m sè bÞ trõ b»ng c¸ch lÊy hiÖu céng víi sè
trõ.
Nh vËy:
X - 5,2 = 5,7
X = 5,7 + 5,2
X = 10,9
VÝ dô 2:
X + 2,7 = 8,7 + 4,9
Gi¸o viªn cho häc sinh nhËn d¹ng: X lµ sè h¹ng cha biÕt
Khi biÕt mét sè h¹ng vµ tæng hai sè h¹ng ë d¹ng cña mét tæng.
Häc sinh th¶o luËn vµ t×m ra c¸ch lµm:
T×m tæng hai sè bªn ph¶i dÊu b»ng. Tõ tæng ®ã t×m sè h¹ng cha biÕt b»ng c¸ch
lÊy tæng ®ã trõ ®i sè h¹ng ®· biÕt, phÐp tÝnh t×m thµnh phÇn cha biÕt ®ã sÏ ®îc gi¶i
quyÕt:
X + 2,7 = 8,7 + 4,9
X + 2,7 = 13,6
X
= 13,6 - 2,7
X
= 10,9
9
Qu¸ tr×nh t×m hiÓu thµnh phÇn cha biÕt trong phÐp tÝnh chÝnh lµ qu¸ tr×nh «n
luyÖn phÐp céng, phÐp trõ vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a phÐp céng vµ phÐp trõ - chóng
lµ hai phÐp tÝnh tr¸i ngîc cña nhau.
4. Kü n¨ng tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sè thËp ph©n.
Trong ch¬ng tr×nh to¸n tiÓu häc nãi chung, líp 5 nãi riªng viÖc tÝnh gi¸ trÞ biÓu
thøc tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. Dï kh«ng ®Þnh nghÜa kh¸i niÖm biÓu thøc nhng hÇu nh
c¸c em ®îc híng dÉn vµ hiÓu r»ng biÓu thøc cã h×nh thøc thÓ hiÖn lµ c¸c sè liªn kÕt bëi
dÊu phÐp tÝnh. Ch¼ng h¹n:
6,78 - (8,951 + 4,784)
ë líp 5, c¸c em ®· biÕt thùc hiÖn kh¸ thµnh th¹o, song còng cÇn nhÊn m¹nh quy
tr×nh thùc hiÖn th«ng qua c¸c quy t¾c:
Quy t¾c 1: NÕu biÓu thøc chØ cã dÊu phÐp tÝnh céng, trõ hoÆc chØ cã nh©n, chia
th× thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh tõ tr¸i sang ph¶i.
VÝ dô: 3,5 + 4,28 + 5,62
Quy t¾c 2: NÕu biÓu thøc cã dÊu phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia th× tríc hÕt ph¶i
lµm phÐp tÝnh nh©n chia tríc råi sau ®ã míi lµm phÐp tÝnh céng trõ.
Quy t¾c 3: NÕu biÓu thøc cã dÊu ngoÆc th× tríc hÕt ph¶i thùc hiÖn phÐp tÝnh trong
ngoÆc (theo quy t¾c 1 vµ 2). Sau ®ã míi thùc hiÖn phÐp tÝnh ngoµi ngoÆc (theo quy t¾c
1 vµ 2).
Trong viÖc tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc, chóng ta ph¶i chó ý ®Õn viÖc vËn dông c¸c tÝnh
chÊt phÐp tÝnh ®Ó tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc mét c¸ch nhanh, hîp lý, thuËn tiÖn vµ chÝnh x¸c.
(Cßn gäi lµ tÝnh nhanh).
§©y chÝnh lµ ®iÓm mÊu chèt ®Ó thùc hiÖn kü n¨ng. C¸c tÝnh chÊt nh giao ho¸n,
kÕt hîp ®îc sö dông. Nhê ®ã häc sinh nhÈm dÔ, kÕt qu¶ nhanh vµ ®óng. Ch¼ng h¹n:
TÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt:
6,9 + 8,4 +3,1 + 0,2.
Ta cã thÓ híng dÉn häc sinh thùc hiÖn nhÈm nh sau:
(6,9 + 3,1) + (8,4 + 0,2)
= 10
=
+
8,6
18,6
Hay: 42, 37 - 28,73 -11,27
Cã thÓ lµm díi d¹ng mét sè trõ ®i mét tæng:
42,37 - (28,73 + 11,27)
=
42,37 - 40,00
10
=
2,37
C¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng (giao ho¸n, kÕt hîp) ®îc sö dông mét c¸ch thµnh
th¹o, nhuÇn nhuyÔn ®· gióp cho häc sinh cñng cè vµ n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn kh«ng
chØ víi phÐp tÝnh céng, trõ mµ cßn lµm nÒn t¶ng cho viÖc thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh nh©n,
chia vµ c¸c bµi to¸n cã v¨n liªn quan ®Õn sè thËp ph©n: BiÕt chän c¸c gi¶i ng¾n gän ( c¸c
phÐp to¸n ®îc dån l¹i, s¾p xÕp thµnh biÓu thøc)
VÝ dô: Mét thïng ®ùng 28,75 Kg ®êng. Thïng thø hai ®ùng ®îc Ýt h¬n thïng thø
nhÊt 6 Kg. Hái c¶ hai thïng ®ùng ®îc tÊt c¶ bao nhiªu Kg ®êng?
Sau khi häc sinh x¸c ®Þnh ®îc c¸i ®· cho; c¸i ph¶i t×m, c¸c em cã thÓ ®i ®Õn bµi
gi¶i.
Th«ng thêng c¸c em cã thÓ lµm:
Bµi gi¶i:
Sè ®êng ë thïng thø hai lµ:
28,75 - 6 = 22,75 (Kg)
Sè ®êng ë c¶ hai thïng lµ:
28,75 + 22,75 = 51,5 (Kg)
§¸p sè: 51,5 Kg
C¸c em còng cã thÓ gi¶i bµi to¸n mét c¸ch ng¾n gän nh sau:
Sè ®êng cña hai thïng lµ:
28,75 + (28,75 - 6) = 51,5 (Kg)
§¸p sè 51,5 Kg
B»ng c¸ch híng dÉn tû mØ, tËn t×nh chu ®¸o, tõ nh÷ng vÝ dô cô thÓ ®Õn ®¬n gi¶n,
gi¸o viªn ®· dÉn d¾t häc sinh n¾m ®îc b¶n chÊt cña vÊn ®Ò. Trªn c¬ së ®ã, c¸c em cã
thÓ thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n mét c¸ch dÔ dµng vµ thµnh thôc.
II, ChuÈn bÞ thùc nghiÖm.
1, KÕ ho¹ch bµi d¹y
Gi¸o ¸n sè 2
Bµi 54: LuyÖn tËp chung (55)
I. Môc tiªu:
Gióp häc sinh cñng cè vÒ
- Kü n¨ng céng, trõ sè thËp ph©n.
- TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sè, t×m mét thµnh phÇn cha biÕt cña phÐp tÝnh.
- VËn dông tÝnh chÊt cña phÐp céng, phÐp trõ ®Ó tÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt.
11
II. §å dïng d¹y häc:
- B¶ng phô ho¹t ®éng nhãm (3 chiÕc)
- PhiÕu bµi tËp
III. Ho¹t ®éng d¹y - häc chñ yÕu.
Thêi
lîng
5
phót
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
1. KiÓm tra:
- TÝnh b»ng 2 c¸ch:
- Gi¸o viªn ®a phÐp tÝnh
8,3 - 1,4 - 3,6
- Yªu cÇu häc sinh lªn b¶ng
C¸ch 1: Thùc hiÖn thø tù cña biÓu thøc.
C¸ch 1: Thùc hiÖn 1 sè trõ ®i mét tæng.
- Hai häc sinh lªn b¶ng
C¸ch 1:
8,3 - 1,4 - 3,6
= 6,9 - 3,6
= 3,3
C¸ch 2:
8,3 - (1,4 + 3,6)
= 8,3 - (1,4 + 3,6)
= 8,3 - 5,0
= 3,3
- NhËn xÐt kÕt qu¶
- Líp nhËn xÐt c¸ch lµm, ®¸nh gi¸ c¸ch
lµm.
2. Bµi míi.
6
Ho¹t ®éng 1: Ho¹t ®éng c¶
líp.
Bµi 1:
Gi¸o viªn híng dÉn cho häc
sinh lµm vµo vë:
- Hai häc sinh lªn b¶ng tÝnh.
- §Æt tÝnh
- Thùc hiÖn phÐp tÝnh (chó ý
®Æt dÊu phÈy th¼ng cét)
- Häc sinh lµm vµo vë.
+
605,26
217,3
822,56
16,39 + 5,25 - 10,3
-
800,56
384,48
416,08
= 21,64 - 10,3
= 11,34
12
Bµi 2: T×m x
7
Ho¹t ®éng 2: Nhãm ®«i:
a, x - 5,2 = 1,9 + 3,8
Gi¸o viªn chia líp thµnh c¸c
nhãm ®«i, lµm bµi tËp trªn
phiÕu.
x - 5,2 = 5,7
- C¸c nhãm thùc hiÖn.
- Gäi 2 nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶.
- Líp nhËn xÐt c¸ch lµm kÕt
qu¶.
x = 5,7 + 5,2
x = 10,9
b, x + 2,7 = 8,7 +4,9
x + 2,7 = 13,6
x = 13,6 - 2,7
x = 10,9
- Líp ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, c¸ch tr×nh bµy.
Bµi 3: TÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt?
7
Ho¹t ®éng 3: Ho¹t ®éng líp.
- Gäi 2 häc sinh nªu yªu cÇu:
Em hiÓu thÕ nµo lµ c¸ch tÝnh
thuËn tiÖn.
- VËn dông c¸c tÝnh chÊt giao ho¸n, kÕt hîp
®Ó thùc hiÖn tÝnhgi¸ trÞ biÓu thøc nhanh,
chÝnh x¸c.
a, 12,45 + 6,98 + 7,55
= 12,45 + 7,55 + 6,98
= 20
+ 6,98
= 20,98
VËn dông tÝnh chÊt giao ho¸n ®Ó dÔ nhÈm.
b, 42,37 - 28,73 - 11,27
= 42,37 - (28,73 + 40)
= 2,37
Sö dông tÝnh chÊt kÕt hîp ®Ó biÕn biÓu thøc
vÒ d¹ng mét sè trõ ®I mét tæng.
Bµi 4:
10
Ho¹t ®éng 4: Bµi to¸n.
- Häc sinh ®äc bµi to¸n.
Gi¸o viªn híng dÉn khai th¸c
bµi to¸n:
- Häc sinh tãm t¾t bµi to¸n:
? Bµi cho biÕt g×?
Giê thø nhÊt: 13,25 km
? Bµi yªu cÇu t×m g×?
Giê thø hai: Ýt h¬n giê ®Çu1,5 km
? Muèn biÕt giê thø ba ®i ®îc
bao nhiªu km ph¶i biÕt g×?
Giê thø ba: …km.
3 giê: 36 km
- Ph¶i biÕt qu·ng ®êng ®· ®i ®îc trong 2 giê
13
®Çu.
- C¸c nhãm th¶o luËn tr×nh bµy c¸ch lµm
trªn b¶ng nhãm.
Bµi gi¶i:
C¸ch 1:
Qu·ng ®êng ®i dîc trong giê thø hai:
13,25 - 1,5 = 11,75 (km)
- Chia nhãm thµnh 6 nhãm lín
- C¸c nhãm thùc hiÖn trªn b¶ng
nhãm.
Hai giê ®Çu ®i ®îc sè km lµ
- Gi¸o viªn cho líp nhËn xÐt
c¸ch lµm, kÕt qu¶ lùa chän
c¸ch gi¶i tèi u nhÊt?
Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ
13,25 + 11,75 = 25 (km)
36 - 25 = 11 (km)
§¸p sè: 11 km
C¸ch 2:
Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ:
36 - 13,25 - (13,25 - 1,5) =11(km)
§¸p sè: 11 km
5
3. Cñng cè.
- Nªu l¹i c¸ch céng, trõ sè thËp
ph©n.
HS nªu
- Muèn tÝnh kÕt qu¶ cña biÓu
thøc nhanh, chÝnh x¸c cÇn chó
ý nh÷ng g×? (VËn dông
c¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng)
- DÆn dß chuÈn bÞ bµi cho bµi
sau.
Gi¸o ¸n sè 1
Bµi 53: LuyÖn tËp (T54)
I. Môc tiªu:
Gióp häc sinh:
14
- RÌn luyÖn kü n¨ng céng, trõ hai sè thËp ph©n.
- T×m thµnh phÇn cha biÕt trong phÐp tÝnh.
- Thùc hiÖn phÐp tÝnh díi d¹ng trõ mét sè cho mét tæng
II- §å dïng:
PhiÕu bµi tËp, b¶ng phô.
III- Ho¹t ®éng d¹y häc:
1. KiÓm tra
Nªu c¸ch thùc hiÖn
- HS nªu l¹i quy t¾c
PhÐp trõ sè thËp ph©n
- VËn dông thùc hµnh
172,58
13,62
158,96
GV ®¸nh gi¸ cho ®iÓm
2. Bµi míi:
a) Giêi thiÖu bµi.
b) Néi dung
Híng dÉn HS thùc hµnh vËn dông.
- HS nhËn xÐt phÇn ®Æt tÝnh kÕt qu¶ tÝnh
Bµi 1: §Æt tÝnh råi tÝnh.
- HS ®äc yªu cÇu.
- 1-> 2 HS nªu l¹i c¸ch ®Æt tÝnh.
? Nªu c¸ch ®Æt tÝnh
- HS thùc hiÖn vµo vë.
a) 68,72
52,37
29,91
8,64
38,81
43,73
b) 75,5
60
30,26
12,45
45,24
47,55
- Nªu kÕt qu¶, líp so s¸nh ®èi chiÕu
Bµi 2: T×m X:
Híng dÉn bµi tËp 2
- 1 HS ®äc yªu cÇu vµ nghiªn cøu néi dung
bµi.
? X gi÷ vai trß g× trong phÐp tÝnh ?
- Sè h¹ng cha biÕt; sè bÞ trõ, sè trõ.
? Muèn t×m sè h¹ng cha biÕt ta lµm nh - LÊy tæng trõ ®i sè h¹ng ®· biÕt
thÕ nµo?
? Muèn tÝnh sè bÞ trõ cha biÕt ta lµm - LÊy sè bÞ trõ trõ ®i sè hiÖu
nh thÕ nµo ?
HS vËn dông thùc hµnh vµo vë.
a) X + 4,32 = 8,67.
X = 8,67 - 4,32
15
X = 4,35
6,85 + X = 10,29
X = 10,29 - 6,85
X = 3,44
b) X - 3,64 = 5,86
X = 5,86 + 3,64
X = 9,5
7,9 - X = 2,5
X= 7,9 - 2,5
X = 5,4
- HS nªu kÕt qu¶
Líp so s¸nh, nhËn xÐt.
Híng dÉn bµi 3
Bµi to¸n
- 2 HS ®äc bµi to¸n
? Bµi to¸n cho biÕt g× ?
HS nªu tãm t¾t
3 qu¶: 14,5kg.
Qu¶ thøc nhÊt: 4,8kg.
Qu¶ thø hai: nhÑ h¬n 1,2kg.
Qu¶ thø ba: …………kg.
? Muèn biÕt qu¶ thø 3 nÆng bao nhiªu - Qu¶ thø nhÊt vµ qu¶ thø hai n¨ng bao
nhiªu kg.
cÇn biÕt g×?
- Qu¶ thø hai nÆng lµ bao nhiªu.
? CÇn t×m g× ?
- 1 HS lªn b¶ng, líp lµm vµo vë
Bµi gi¶i
Qu¶ thø hai cã sè kg lµ:
4,8 - 1,2 = 3,6 (kg)
Qu¶ thø nhÊt vµ qu¶ thø hai nÆng lµ:
4,8 + 3,6 = 8,4 (kg)
Qu¶ thø ba nÆng lµ:
14,5 - 8,4 = 6,1 (kg).
§¸p sè: 6,1 kg.
? Cã c¸ch nµo lµm ng¾n gän, nhanh HS nªu c¸ch lµm:
Líp nhËn xÐt vµ ®a ra ý kiÕn thèng nhÊt .
h¬n mµ kÕt qu¶ vÉn chÝnh x¸c ?
Qu¶ thø ba nÆng lµ:
14,5 - (4,8 + 3,6) = 6,1 (kg)
§¸p sè: 6,1 kg.
Bµi 4:
Híng dÉn bµi 4:
b) TÝnh b»ng hai c¸ch:
- HS ®äc yªu cÇu vµ néi dung bµi.
- HS nªu ®Æc ®iÓm vµ tù lµm bµi vµo vë
- Líp ch÷a bµi:
8,3 - 1,4 - 3,6 = ?
16
C¸ch 1: 8,3 - 1,4 - 3,6 = 6,9 - 3,6
= 3,3.
C¸ch 2: 8,3 - 1,4 - 3,6 = 8,3 - 5
= 3,3
18,64 - (6,24 + 10,5) = ?
C¸ch 1: 18,64 - 16,74
= 1,9.
C¸ch 2: 18,64 - 6,24 - 10,5
= 12,4 - 10,5
= 1,9.
? NhËn xÐt ®Æc ®iÓm, c¸c c¸ch thùc cña - HS ®a ra ý kiÕn c¸ nh©n.
c¸c biÓu thøc trªn.
? C¸ch nµo th©n thiÖn h¬n
- C¸ch thùc hiÖn mét sè trõ ®i mét tæng.
3. Cñng cè, tæng kÕt
GV nhËn xÐt tiÕt häc.
DÆn dß lµm bµi tËp sã 4 (a) ë nhµ.
KÕ ho¹ch bµi d¹y
Gi¸o ¸n sè 2
Bµi 54: LuyÖn tËp chung (55)
I. Môc tiªu:
Gióp häc sinh cñng cè vÒ
- Kü n¨ng céng, trõ sè thËp ph©n.
- TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sè, t×m mét thµnh phÇn cha biÕt cña phÐp tÝnh.
- VËn dông tÝnh chÊt cña phÐp céng, phÐ trõ ®Ó tÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt.
II. §å dïng d¹y häc:
- B¶ng phô ho¹t ®éng nhãm (3 chiÕc)
- PhiÕu bµi tËp
III. Ho¹t ®éng d¹y - häc chñ yÕu.
Thêi
lîng
5
phót
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
1. KiÓm tra:
- TÝnh b»ng 2 c¸ch:
- Gi¸o viªn ®a phÐp tÝnh
8,3 - 1,4 - 3,6
- Yªu cÇu häc sinh lªn b¶ng
C¸ch 1: Thùc hiÖn thø tù cña biÓu thøc.
C¸ch 1: Thùc hiÖn 1 sè trõ ®i mét tæng.
17
- Hai häc sinh lªn b¶ng
C¸ch 1:
8,3 - 1,4 - 3,6
= 6,9 - 3,6
= 3,3
C¸ch 2:
8,3 - (1,4 + 3,6)
= 8,3 - (1,4 + 3,6)
= 8,3 - 5,0
= 3,3
- NhËn xÐt kÕt qu¶
6
- Líp nhËn xÐt c¸ch lµm, ®¸nh gi¸ c¸ch
lµm.
2. Bµi míi.
Ho¹t ®éng 1: Ho¹t ®éng c¶ líp.
Bµi 1:
Gi¸o viªn híng dÉn cho häc sinh
lµm vµo vë:
- Häc sinh lµm vµo vë.
- §Æt tÝnh
- Thùc hiÖn phÐp tÝnh (chó ý ®Æt
dÊu phÈy th¼ng cét)
- Hai häc sinh lªn b¶ng tÝnh.
+
605,26
217,3
822,56
16,39 + 5,25 - 10,3
-
800,56
384,48
416,08
= 21,64 - 10,3
= 11,34
7
Bµi 2: T×m x
Ho¹t ®éng 2: Nhãm ®«i:
a, x - 5,2 = 1,9 + 3,8
Gi¸o viªn chia líp thµnh c¸c
nhãm ®«i, lµm bµi tËp trªn
phiÕu.
x - 5,2 = 5,7
- C¸c nhãm thùc hiÖn.
- Gäi 2 nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶.
- Líp nhËn xÐt c¸ch lµm kÕt qu¶.
x = 5,7 + 5,2
x = 10,9
b, x + 2,7 = 8,7 +4,9
x + 2,7 = 13,6
x = 13,6 - 2,7
x = 10,9
18
- Líp ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, c¸ch tr×nh bµy.
7
Ho¹t ®éng 3: Ho¹t ®éng líp.
Bµi 3: TÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt?
- Gäi 2 häc sinh nªu yªu cÇu:
Em hiÓu thÕ nµo lµ c¸ch tÝnh
thuËn tiÖn.
- VËn dông c¸c tÝnh chÊt giao ho¸n, kÕt
hîp ®Ó thùc hiÖn tÝnhgi¸ trÞ biÓu thøc
nhanh, chÝnh x¸c.
a, 12,45 + 6,98 + 7,55
= 12,45 + 7,55 + 6,98
=
20
=
20,98
+ 6,98
VËn dông tÝnh chÊt giao ho¸n ®Ó dÔ nhÈm.
b, 42,37 - 28,73 - 11,27
= 42,37 - (28,73 + 40)
= 2,37
10
Ho¹t ®éng 4: Bµi to¸n.
Gi¸o viªn híng dÉn khai th¸c
bµi to¸n:
? Bµi cho biÕt g×?
? Bµi yªu cÇu t×m g×?
Sö dông tÝnh chÊt kÕt hîp ®Ó biÕn biÓu
thøc vÒ d¹ng mét sè trõ ®I mét tæng.
Bµi 4:
- Häc sinh ®äc bµi to¸n.
- Häc sinh tãm t¾t bµi to¸n:
3 giê: 36 km
Giê thø nhÊt: 13,25 km
? Muèn biÕt giê thø ba ®i ®îc bao
Giê thø hai: Ýt h¬n giê ®Çu1,5 km
nhiªu km ph¶i biÕt g×?
Giê thø ba: …km.
- Ph¶i biÕt qu·ng ®êng ®· ®i ®îc trong 2
giê ®Çu.
- C¸c nhãm th¶o luËn tr×nh bµy c¸ch lµm
trªn b¶ng nhãm.
Bµi gi¶i:
- Chia nhãm thµnh 6 nhãm lín
- C¸c nhãm thùc hiÖn trªn b¶ng
nhãm.
- Gi¸o viªn cho líp nhËn xÐt
c¸ch lµm, kÕt qu¶ lùa chän c¸ch
C¸ch 1:
Qu·ng ®êng ®i dîc trong giê thø hai:
13,25 - 1,5 = 11,75 (km)
Hai giê ®Çu ®i ®îc sè km lµ
13,25 + 11,75 = 25 (km)
19
gi¶i tèi u nhÊt?
Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ
36 - 25 = 11 (km)
§¸p sè: 11 km
C¸ch 2:
Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ:
36 - 13,25 - (13,25 - 1,5) =11(km)
5
§¸p sè: 11 km
3. Cñng cè.
- Nªu l¹i c¸ch céng, trõ sè thËp
ph©n.
- Muèn tÝnh kÕt qu¶ cña biÓu
thøc nhanh, chÝnh x¸c cÇn chó ý
nh÷ng g×? (VËn dông
c¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng)
- DÆn dß chuÈn bÞ bµi cho bµi
sau.
C. PhÇn kÕt luËn.
I. Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc:
Trªn c¬ së nghiªn cøu vÒ vai trß cña m«n to¸n trong cuéc sèng, nghiªn cøu vÒ
môc tiªu, néi dung, kÕ ho¹ch cña ch¬ng tr×nh cña ch¬ng tr×nh to¸n 5, kÕt hîp víi ®iÒu
tra thùc tÕ, sau khi nghiªn cøu bai tËp nghiÖp vô s ph¹m, t«i ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶
chÝnh sau ®©y ®Ó lµm bµi häc rót ra cho b¶n th©n vµ ®ång nghiÖp nh sau:
- T×m hiÓu ®îc mét c¸ch s©u s¾c cÊu tróc ch¬ng tr×nh to¸n 5. X¸c ®Þnh râ h¬n
môc tiªu, kÕ ho¹ch, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y to¸n 5 nãi chung, phÇn sè thËp ph©n nãi
riªng.
- T×m hiÓu ®îc thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc phÇn sè thËp ë líp 5. ThÊy ®îc u ®iÓm
còng nh khuyÕt ®iÓm cña häc sinh vµ gi¸o viªn vïng cao cña Chua Ta. Tõ ®ã rót ra ®îc
mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn viÖc d¹y vµ häc m¹ch kiÕn thøc nµy.
20
- Xem thêm -