SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯNG YÊN
TRƯỜNG THPT HƯNG YÊN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
DẠY KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
MÔN TIẾNG ANH CẤP THPT
Tên tác giả
: Nguyễn Thị Duyên
Giáo viên môn : Tiếng Anh
Tổ trưởng chuyên môn
Năm học: 2015 – 2016
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU………………………………………………….................
1
I. Lý do chọn đề tài ……………………………………………….............
1
II. Mục đích của đề tài……………………………………………………
2
III. Đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu…………...........
3
IV. Đề tài đưa ra giải pháp mới……………………..................................
3
V. Phạm vi nghiên cứu……………………………………………………
5
VI. Thời gian nghiên cứu…………………………………………………
5
PHẦN NỘI DUNG………………………………………………..................
6
I. Lịch sử vấn đề…………………………………………………...............
6
II. Cơ sở lý luận……………………………………………………………
6
III. Cơ sở thực tiễn ………………………………………………………..
7
IV. Các kĩ năng đọc hiểu và các dạng câu hỏi thường gặp trong bài
9
đọc hiểu môn Tiếng Anh THPT …………………………………………....
4.1. Các kĩ năng đọc hiểu ……………………………………………….
9
4.2. Các dạng câu hỏi thường gặp trong bài đọc hiểu môn Tiếng Anh 10
THPT ………………………………………………………………………...
V. Các bước tiến hành trong việc dạy kĩ năng đọc hiểu theo định
hướng phát triển năng lực học sinh ……………………………………….. 14
5.1. Các bước tiến hành trong 1 bài dạy đọc hiểu……………………..
14
5.2. Sử dụng các kĩ thuật và phương pháp dạy học tích cực ………… 16
5.3. Lồng ghép các kiến thức liên môn…………………………………
20
5.4. Quy trình chuẩn bị một giờ học……………………………………
21
VI. Một số bài học minh họa và loại bài tập luyện tập đã được áp dụng
khi giảng dạy cho học sinh trường THPT Hưng Yên…………………….
22
6.1. Một số bài dạy minh họa theo giáo trình SGK …………………..
22
6.2. Một số bài luyện tập minh họa theo dạng bài thi THPT Quốc
Gia …………………………………………………………………………… 34
VII. Kết quả đạt được sau khi áp dụng SKKN………………………….. 42
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………………………
44
I. Kết luận………………………………………………………………....
44
II. Kiến nghị………………………………………………………………
44
1. Đối với giáo viên………………………………………………………
44
2. Đối với học sinh………………………………………………………
45
3. Đối với Ban giám hiệu nhà trường…………………………………
45
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………….
47
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT…………………………………
48
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, việc học ngoại ngữ nói chung và môn Tiếng
Anh nói riêng ở các trường THPT đã được chú trọng hơn rất nhiều đặc biệt khi
ngoại ngữ là môn thi bắt buộc trong kì thi THPT Quốc Gia. Khi tiếng Anh đã
khẳng định vai trò và tầm quan trọng của nó trong các trường học và các cấp
học, thì việc nâng cao chất lượng dạy và học là rất quan trọng. Vậy làm thế nào
để nâng cao được hiệu quả của việc dạy và học là một nhu cầu thiết yếu không
chỉ đối với người học mà đặc biệt là đối với người đang trực tiếp giảng dạy bộ
môn tiếng Anh. Chúng ta đều biết rằng học tiếng Anh đơn thuần chỉ là học một
ngôn ngữ. Muốn sử dụng thành thạo ngôn ngữ đó thì người học phải rèn luyện 4
kĩ năng cơ bản: Nghe, Nói, Đọc và Viết. Nếu các em học tốt bốn kĩ năng này, thì
sẽ dễ dàng tiếp cận với tin học, khoa học công nghệ và rất thuận lợi trong việc
giao tiếp. Đặc biệt kĩ năng đọc hiểu là một trong nhưng kĩ năng cơ bản được chú
trọng trong quá trình dạy và học ngoại ngữ. Nó quyết định xem người học có
hiểu nội dung của bài hay không. Vì vậy nếu học sinh có khả năng đọc hiểu
tiếng Anh tốt thì các em có thể đọc hiểu được sách, báo, tài liệu được viết bằng
tiếng Anh với những nội dung phù hợp với trình độ và lứa tuổi của học sinh,
giúp học sinh có điều kiện nâng cao trình độ tiếng Anh. Trong một tiết đọc hiểu
giáo viên không chỉ đơn thuần giúp học sinh hiểu được ngữ liệu trong mỗi đoạn
văn mà còn phải biết vận dụng một cách linh hoạt các thủ thuật sao cho phù hợp
với nội dung cụ thể của từng bài để gây hứng thú cho học sinh và tạo ra những
hoạt động luyện tập giúp học sinh thực hành tốt hơn.
Trong chương trình tiếng Anh, một bài đọc thường có rất nhiều từ và cấu
trúc mới mà học sinh chưa được tiếp cận hoặc đã quên. Vì vậy, việc phát triển
kỹ năng đọc hiểu cho HS là một nhiệm vụ thiết yếu để cho các em có khả năng
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
4
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
không chỉ đọc, hiểu những bài trong chương trình mà còn có thể tự đọc ở nhà để
mở mang vốn kiến thức. Tuy nhiên phần lớn học sinh rất ngại luyện tập. Nguyên
nhân là do tiếng Anh hoàn toàn khác với tiếng mẹ đẻ, khó học, khó nhớ. Hơn
nữa các em rất lười học từ nên vốn từ vựng của các em quá ít, chuẩn bị bài mới
sơ sài, học đối phó nhất là những em học yếu. Các em luôn sợ nói sai dẫn đến
ngại phát biểu làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập của bộ môn.
Kỹ năng đọc hiểu là một trong bốn kỹ năng hết sức quan trọng trong quá
trình dạy và học tiếng Anh : nghe, nói, đọc, viết. Thành thạo kỹ năng đọc hiểu
còn giúp cho việc phát triển tư duy, sáng tạo, tính độc lập tự chủ của các em,
phục vụ cho quá trình học tiếng Anh nói chung, với mục đích biến tiếng Anh
thành ngôn ngữ của chính bản thân mình trong giao tiếp, sử dụng nó như một
chiếc chìa khoá vàng mở ra kho tàng tri thức quí báu vô tận của nhân loại. Để có
thể giúp các em tiếp cận với các bài đọc trong chương trình tiếng Anh một cách
dễ dàng, khoa học và tích cực hơn, tôi xin trình bày một số ý kiến về đổi mới
phương pháp trong quá trình dạy đọc hiểu. Đó cũng chính là lí do tôi chọn đề tài
"Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn
Tiếng Anh cấp THPT" để làm báo cáo, cùng đồng nghiệp nghiên cứu, thảo
luận để góp phần nâng cao hứng thú học tập cho học sinh, nâng cao chất lượng
đào tạo của môn học.
II. Mục đích của đề tài
- Tổng hợp những kĩ thuật và phương pháp dạy học tích cực nhằm phát
triển năng lực học sinh theo yêu cầu mới, phù hợp với sự thay đổi của xã hội.
+ Chuẩn bị, tổ chức các hoạt động học tập kĩ năng đọc hiểu một cách hiệu
quả, gây hứng thú cho học sinh khi học tiếng Anh, từ đó học sinh tích cực tham
gia tự giác vào các hoạt động học và tiếp thu bài tốt hơn, ghi nhớ bài học gắn
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
5
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
với ngữ cảnh giao tiếp thực tế, nâng cao khả năng tự học hỏi, làm giàu vốn kiến
thức của mình và tự tin trong giao tiếp ngoài xã hội.
+ Nâng cao chất lượng học tập của bộ môn.
- Tổng hợp các dạng bài tập để luyện tập từ vựng có hiệu quả giúp học
sinh nắm vững kiến thức, nhớ từ và có thể sử dụng trong giao tiếp.
Nói tóm lại, SKKN hướng đến mục đích cuối cùng là cải tiến phương
pháp dạy học, tạo thêm hứng thú cho học sinh, giúp học sinh tích cực, chủ động
tiếp nhận tri thức và hình thành kỹ năng, phát triển nhân cách, phát triển năng
lực giao tiếp và bồi dưỡng các phẩm chất và năng lực chung khác.
III. Đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu:
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Các bài học trong chương trình tiếng Anh THPT và việc đổi mới
phương pháp giảng dạy tại trường THPT Hưng Yên là ngữ liệu cơ bản của sáng
kiến.
- Các kĩ thuật dạy học tích cực.
- Các phương pháp dạy học tích cực.
- Thực tế giảng dạy môn tiếng Anh tại trường THPT Hưng Yên từ năm
học 2013 – 2014 đến nay.
- Khách thể trợ giúp nghiên cứu: Các đồng nghiệp cùng chuyên môn
trong và ngoài trường, cùng trao đổi, dự giờ, học hỏi kinh nghiệm.
3.2. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp điều tra thực tiễn.
- Phương pháp nghiên cứu và thực hành.
- Phương pháp tổng hợp
IV. Đề tài đưa ra giải pháp mới
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
6
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
Đọc là kỹ năng cơ bản được chú trọng trong quá trình dạy và học ngoại
ngữ tuy nhiên thực tế giảng dạy kỹ năng đọc chưa thực sự đạt được hiệu quả tối
ưu do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nguyên nhân chủ yếu đó là giáo
viên chưa có phương pháp dạy đọc đúng.
Bởi vậy, đề tài “Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng
lực học sinh môn Tiếng Anh cấp THPT” đã đưa ra giải pháp giảng dạy hiệu
quả, tích cực phù hợp với từng bài, từng đối tượng học sinh kỹ năng đọc hiểu
môn tiếng Anh THPT nói riêng kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh nói chung: Đó
chính là dạy kỹ năng đọc hiểu với khung ba giai đoạn, ở mỗi giai đoạn tác giả đề
cập đến mục đích và gợi ý một số giải pháp giúp người dạy thiết kế được các
hoạt động phù hợp với từng đối tượng học sinh, không chỉ kích thích được hứng
thú của học sinh mà còn giải quyết được các vấn đề về ngôn ngữ thông qua các
bài tập và các câu hỏi được đưa ra một cách hiệu quả hơn nhằm góp phần nâng
cao hiệu quả của quá trình dạy kỹ năng này.
Đề tài đã xác định và làm sáng tỏ thêm cơ sở lý luận phương pháp dạy
học "Lấy học sinh làm trung tâm", kết hợp với việc vận dụng sáng tạo, linh
hoạt các phương pháp trong giảng dạy kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh từng
bước nâng cao chất lượng giảng dạy kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh THPT nói
riêng và chất lượng giảng dạy môn tiếng Anh nói chung.
* Hiệu quả áp dụng:
- Các tiết học trở nên hiệu quả, sôi nổi và sinh động hơn và phát huy được
trí lực học trò.
- Học sinh đã hình thành các phẩm chât, kĩ năng, thái độ sau các bài học.
- Khả năng giao tiếp bằng Tiếng Anh của các em tăng lên rõ rệt.
- Các em học sinh yếu kém cũng đã tiến bộ hơn so với khả năng của các
em. Các em tự tin hơn trong các tiết học.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
7
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
V. Phạm vi nghiên cứu
+ Chương trình tiếng Anh THPT.
+ Học sinh 2 khối lớp 11, 12 năm học 2013-2014 và 2014 - 2015 tại
trường THPT Hưng Yên.
VI. Thời gian nghiên cứu
+ Thời gian nghiên cứu:
Từ tháng 9 năm 2013 đến hết tháng 5 năm 2015
+ Thời gian hoàn thành:
Ngày 30 tháng 10 năm 2015
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
8
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
PHẦN NỘI DUNG
I. Lịch sử vấn đề
Từ trước đến nay, các tiết dạy đọc hiểu thường khá nặng nề và nhàm chán
đối với cả giáo viên và học sinh. Học sinh thụ động tiếp cận bài và chủ yếu là
nghe giáo viên giải thích đấp án. Kết quả là sau tiết học, học sinh hiểu bài lơ mơ,
kiến thức và năng lực ngôn ngữ không được cải thiện nhiều. Vì vậy, ở SKKN
này, tôi tập trung vào tổng hợp các phương pháp, kĩ năng và một số kịnh nghiệm
nhằm đem lại hiệu quả cao nhất trong việc dạy đọc hiểu - một tiêu chí quan
trọng trong việc học ngoại ngữ.
II. Cơ sở lý luận
Đã từ lâu, Đảng và Nhà nước ta đã thực hiện chủ trương đổi mới giáo
dục, chú trọng đến việc dạy và học tiếng Anh một cách đúng mức. Mục tiêu
giáo dục phổ thông của chúng ta là “ Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo
đức, trí tuệ thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực các
nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân các con người Việt Nam Xã
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nghiệm công dân, chuẩn bị cho học
sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo
vệ tổ quốc”.
Nói tóm lại chúng ta phải giáo dục học sinh một cách toàn diện, ứng dụng
phương pháp dạy học hiện đại, đổi mới phương pháp dạy học và làm thế nào
cho tiết học phải sinh động, cuốn hút học sinh tự giác tham gia vào tích cực, chủ
động tìm ra kiến thức và sử dụng được kiến thức đó. Ta cần phải thay đổi công
việc giảng dạy theo hướng chú trọng năng lực của người học, nhất là tư duy
sáng tạo, vận dụng giải quyết những vấn đề trong cuộc sống. Đây là yếu tố quan
trọng, hướng tới một nền giáo dục tiên tiến, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân
lực có chất lượng, đủ sức cạnh tranh và hội nhập quốc tế.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
9
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
III. Cơ sở thực tiễn
3.1. Thực trạng:
Hiện nay trong nhà trường phổ thông, cũng giống như các bộ môn khác,
việc dạy và học tiếng Anh đang diễn ra cùng với sự đổi mới phương pháp giáo
dục, cải cách sách giáo khoa, giảm tải nội dung chương trình học nhằm làm
phù hợp với nhận thức của học sinh, giúp học sinh hình thành và phát triển
năng lực cũng như các phẩm chất cần thiết của một công dân trong xã hội hiện
đại.
Tuy nhiên, từ trước đến nay, chúng ta chủ yếu dạy học theo phương pháp
truyền thống: giáo viên là trung tâm. Người dạy (giáo viên) đọc bài, giảng giải...
học sinh thụ động tiếp thu kiến thức.
Hơn nữa đa số các em học sinh lười học nên kiến thức nhanh chóng bị
lãng quên chứ chưa nói đến việc áp dụng nó vào trong cuộc sống hàng ngày.
Kết quả học tập của các lớp ở trường PTTH Hưng Yên chưa cao. Tỉ lệ
học sinh dưới điểm trung bình còn chiếm một số lượng khá lớn:
* Năm học 2012 - 2013, tại trường THPT Hưng Yên, kết quả trung bình môn
tiếng Anh 3 lớp 10 là:
Lớp
Sĩ số
Giỏi
Trung
Khá
bình
Yếu
Kém
Sl
%
Sl
%
Sl
%
Sl
%
Sl
%
10A1 45
03
6
10
22
20
45
12
27
0
0
10A5 40
0
0
06
15
15
37
14
35
05
13
10C2 41
0
0
05
12
16
39
14
34
06
15
Tổng 126
03
2
21
17
51
40
40
32
11
9
Chính vì thực trạng trên tôi đã tìm hiểu nguyên nhân:
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
10
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
3.2. Nguyên nhân:
* Đối với học sinh:
- Không biết cách học hiệu quả: tự tìm hiểu và chiếm lĩnh kiến thức dưới
sự hướng dẫn của giáo viên.
- Chưa có niềm hứng thú học tập đối với môn học.
- Chưa chịu khó trau dồi kiến thức và rèn luyện kĩ năng, phẩm c
* Đối với giáo viên:
- Chưa có phương pháp dạy học thật sự hiệu quả, chưa chịu khó học hỏi
kinh nghiệm.
- Ít sử dụng đồ dùng dạy học, ít soạn giảng ứng dụng công nghệ thông tin.
- Chưa có sự đầu tư, tìm tòi các thủ thuật dạy tích cực, gây hứng thú cho
học sinh trong khi học.
- Chưa có sự đầu tư trong việc soạn giáo án, làm đồ dùng dạy học và thiết
kế các hoạt động bổ trợ, giúp học sinh học tập tích cực, tiếp thu kiến thức chủ
động hơn và luyện tập ghi nhớ từ.
- Chưa tạo ra được môi trường giao tiếp bằng tiếng Anh hiệu quả.
3. 3. Cách giải quyết thực trạng của vấn đề:
* Đối với giáo viên:
Để học sinh học tập hứng thú, tích cực với giờ học tiếng Anh thì mỗi
người giáo viên cần phải:
- Chuẩn bị bài thật kỹ và chi tiết trước khi đến lớp.
- Đầu tư nhiều cho việc soạn giảng, tìm kiếm tài liệu, hình ảnh liên quan
đến chủ đề, tự học và học hỏi từ các đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên
môn.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
11
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
- Tìm tòi, học hỏi, thiết kế ra nhiều dạng hoạt động phong phú trong suốt
tiết học, trong đó có các phương pháp giới thiệu từ vựng nhằm giúp học sinh tìm
thấy niềm hứng thú trong học tập mà không cảm thấy nhàm chán, mệt mỏi.
- Tích cực áp dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy sẽ gây hứng thú
cho học sinh.
* Đối với học sinh:
- Luôn luyện tập, thực hành các kĩ năng, chuẩn bị kĩ bài trước khi đến lớp.
Sưu tầm tài liệu, tranh ảnh liên quan đến các bài giảng cùng giáo viên.
- Tích cực tham gia vào quá trình học, chủ động chiếm lĩnh tri thức.
- Tích cực tìm tòi đọc thêm các tài liệu bằng tiếng Anh.
IV. Các kĩ năng đọc hiểu và các dạng câu hỏi thường gặp trong bài đọc hiểu
môn Tiếng Anh THPT
4.1. Các kĩ năng đọc hiểu
Để đảm bảo cho học sinh có được các kỹ năng đọc hiểu thông thạo khi đọc,
người đọc cần có các kỹ năng khác như :
- Kỹ năng đọc để tìm ra những thông tin cần thiết (scanning)
- Kỹ năng đọc lướt tổng quát để lấy nội dung chính (skimming)
- Kỹ năng đọc phán đoán trước khi đọc.
- Kỹ năng đoán từ chưa biết trong ngữ cảnh.
- Kỹ năng sử dụng từ điển.
Ta có thể xác định được rằng: mục tiêu cuối cùng phải đạt được của việc đọc
là hiểu được văn bản, lấy được và sở lý được những thông tin cần thiết cho mục
đích riêng của mình. Để phương pháp dạy đọc đạt được hiệu quả tối đa, giáo
viên cần giúp người học phân biệt được những loại đọc cơ bản và mục đích của
từng loại. Có rất nhiều quan điểm khác nhau về các loại đọc cơ bản, nhưng nếu
dựa trên tiêu chí cách thức đọc người ta phân thành các loại như sau:
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
12
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
4.1.1. Đọc nhanh để hiểu ý tổng quát. ( Skimming for gist).
Là cách đọc lướt tổng quát để nắm ý chính và nắm được nội dung chính
của đoạn văn và tìm ra một tựa đề phù hợp với nội dung của đoạn văn trong một
thời gian nhất định.
4.1.2. Đọc lướt để tìm thông tin cụ thể. ( Scanning for specific information )
Là cách đọc lướt để lấy thông tin cần thiết trong một thời gian nhất định;
là cách đặt câu hỏi về một thông tin cụ thể có trong đoạn văn; là những trò chơi
tìm thông tin trong thời gian ngắn nhất.
4.1.3. Hiểu mối liên quan giữa các câu và mệnh đề. (Understading the
relationship between sentences and clauses)
Là cách sắp xếp lại câu hay đoạn văn tìm những yếu tố có chức năng nối
kết với những yếu tố khác trong văn bản (Ví dụ: từ nối, đại từ, động từ thay thế
do, does, did.); cung cấp từ nối cho một văn bản; đoán trước dòng tiếp theo từ
nối trong một văn bản là gì.
4.1.4. Đọc thêm (Extensive reading)
Là cách sử dụng cho các bài đọc trong các bài ôn tập hoặc đọc thêm hoặc
qua các truyện ngắn được viết lại phù hợp với trình độ của học sinh. 4.1.5. Đọc
sâu (Intensive reading) Là các dạng bài tập chuyển dịch thông tin; ghi lại diễn
tiến sự việc xảy ra trong văn bản; trả lời câu hỏi đúng - sai. (True-False
question); đọc để bổ sung cho nhau (Jigsaw reading). Ngoài các kỹ năng trên khi
dạy đọc hiểu giáo viên cần quan tâm một số loại đọc khác như: kỹ năng đọc to
thành lời để rèn phát âm, kỹ năng phán đoán để xác định nội dung chính, kỹ
năng đoán từ chưa biết qua ngữ cảnh của bài đọc, kỹ năng sử dụng từ điển...
4.2. Các dạng câu hỏi thường gặp trong bài đọc hiểu môn Tiếng Anh THPT
Câu hỏi ý chính toàn đoạn (main idea questions)
Câu hỏi chi tiết trong đoạn văn (detail questions)
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
13
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
Chi tiết được nhắc đến trong bài (stated detail questions)
Chi tiết không được nhắc đến trong bài (unstated detail questions)
Câu hỏi từ vựng (vocabulary questions)
Câu hỏi ngụ ý (inference questions)
…………………….
Ví dụ: Câu hỏi ý chính toàn đoạn (main idea questions)
Đây thường là câu hỏi đầu tiên trong các bài tập đọc hiểu nhằm mục đích
kiểm tra kĩ năng đọc lướt (skimming) và tìm ý chính trong đoạn văn. Vì thế,
chúng ta đừng quá đi sâu vào chi tiết hay từ mới mà chỉ cần chú ý đến cấu trúc
và những từ khóa (key words) trong bài mà thôi. Một đoạn văn có thể được trình
bày theo các cấu trúc sau:
Theo trình tự Thời Gian (time order), Theo cấu trúc Nguyên nhân - Kết quả
(Cause-Effect), Theo cấu trúc Định nghĩa- Ví dụ (Definition-Example), Theo
cấu trúc so sánh (Comparison-Contrast)
Để nhận ra cấu trúc của bài viết không khó. Chúng ta chỉ cần chú ý đến
một số dấu hiệu. Ví dụ:
Trình tự thời gian thường có dấu hiệu là các trạng ngữ chỉ thời gian (at first,
then, after that, v.v.).
Cấu trúc Nguyên nhân-kết quả thường có dấu hiệu là các từ nối: because, since,
as, lead to, as a result, v.v.
Từ khóa trong bài thường được lặp lại y nguyên hoặc được thay thế bởi một từ
đồng nghĩa. Dựa vào những từ khóa này, ta có thể suy luận ra ý chính toàn đoạn
văn.
Trước khi đến với ví dụ cụ thể, chúng ta hãy cùng tìm cách nhận biết dạng câu
hỏi này. Có rất nhiều cách ra đề câu hỏi về ý chính của đoạn văn.
Ví dụ :What is the topic of the passage? (Đâu là nội dung chính của đoạn văn?)
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
14
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
What is the subject of the passage? (Đâu là nội dung chính của đoạn
văn?)
What is the main idea of the passage? (Đâu là nội dung chính của đoạn
văn?)
What is the author's main point in the passage? (Đâu là ý chính của tác
giả trong đoạn văn?)
With what is the author primarily concerned? (Tác giả đề cập chính đến
vấn đề nào?)
Which of the following would be the best title? (Đâu là tiêu đề hợp lý
nhất cho đoạn văn?)
Để trả lời dạng câu hỏi này, chúng ta làm như sau:
1. Đọc dòng đầu tiên của đoạn văn
2. Tìm mối liên hệ giữa những dòng đầu tiên của đoạn văn.
3. Đọc lướt qua những dòng còn lại, kiểm tra liệu ý chính của những dòng đầu
tiên có đúng với những dòng còn lại hay không. Trong quá trình đọc chú ý đến
những từ khóa được lặp đi lặp lại hay những từ đồng nghĩa.
4. Loại bỏ phương án sai. Phương án sai là những phương án: Không tìm được
thông tin trong bài, Trái với thông tin đề cập trong bài, Quá chi tiết (thông tin về
thời gian, địa điểm, miêu tả cụ thể)
Ví dụ: Basketball was invented in 1891 by a physical education instructor in
Springfield, Massachusetts, by the name of James Naismith. Because of terrible
weather in winter, his physical education students were indoors rather than
outdoors. They really did not like the idea of boring, repetitive exercises and
preferred the excitement and challenge of a game. Naismith figured out a team
sport that could be played indoors on a gymnasium floor, that involved a lot of
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
15
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
running, that kept all team members involved, and that did not allow the
tackling and physical contact of American style football.
Câu hỏi: What is the topic of this passage?
A. The life of James Naismith
B. The history of sports
C. Physical education and exercise
D. The origin of basketball
Câu đầu tiên của đoạn văn đề cập đến “basketball was invented” (Môn
bóng rổ ra đời), vậy ý chính của đoạn văn có thể có liên quan đến môn bóng rổ.
Chúng ta tiếp tục đọc qua các dòng còn lại, và thấy rất nhiều từ liên quan đến
thể thao ví dụ “game, physical contact, running”.
Để có thể chắc chắn về câu trả lời của mình, chúng ta không thể không
điểm qua các phương án trả lời.
A. The life of James Naismith: cuộc đời của James Naismith
B. The history of sports: lịch sử các môn thể thao
C. Physical education and exercise: giáo dục thể chất và thể dục
D. The origin of basketball: Nguồn gốc môn bóng rổ
Chúng ta dễ dàng loại A vì James Naismith chỉ được nhắc đến như người
phát minh ra bộ môn thể thao bóng rổ, chứ không có thông tin về cuộc đời, sự
nghiệp của ông. Đáp án B bị loại vì chỉ có duy nhất môn bóng rổ được nhắc đến
trong đoạn văn, không có thông tin về các môn thể thao khác nên không thể là
„history of sports‟. Ta loại đáp án C vì thông tin về Physical education chỉ được
nhắc đến một lần trong đoạn văn và không có thông tin hỗ trợ thêm. Vậy đáp án
chính xác phải là D: nguồn gốc môn bóng rổ. Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy
các thông tin hỗ trợ đáp án trên: người sáng lập ra bộ môn bóng rổ, thời điểm ra
đời, nguyên nhân, đặc điểm riêng. Vậy đáp án D là đáp án chính xác.
Tuy nhiên, với những loại câu hỏi khác, ta làm theo các bước sau:
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
16
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
- Đọc từng câu hỏi và tìm nội dung những câu hỏi đó trong phần nào của
đoạn văn ( định vị chỗ chứa thông tin trả lời câu hỏi đó trong bài đọc).
- Đọc kĩ lại câu hỏi để hiểu rõ câu hỏi đó muốn hỏi về vấn đề gì.
- Đọc kĩ lại phần có chứa thông tin trả lời cho câu hỏi đó.
- Đọc kĩ 4 phương án lựa chọn để tìm đáp án gần nhất với nội dung có
phần thong tin trả lời cho câu hỏi (chú ý các từ đồng nghĩa, ngược nghĩa).
Trên đây là các bước làm các dạng câu hỏi đọc hiểu. Để có thể chắc chắn
về câu trả lời của mình, chúng ta bắt buộc làm qua những bước trên. Tuy nhiên,
với sự luyện tập, chúng ta sẽ làm nhanh hơn. Ban đầu có những bạn phải mất
đến hai, ba phút để trả lời một câu hỏi đọc hiểu, dần dần khi các bạn đã thành
thạo kĩ năng và có vốn từ vựng đủ dùng, các bạn sẽ chỉ mất 30 giây hay 1 phút
cho mỗi câu.
V. Các bước tiến hành trong việc dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng
phát triển năng lực học sinh.
5.1. Các bước tiến hành trong 1 bài dạy đọc hiểu.
Trong tiết đọc hiểu, vai trò của giáo viên chỉ là người đưa ra các hướng
dẫn còn học sinh là người chủ động nắm bắt nội dung. Tiết học được tiến hành
theo ba giai đoạn sau:
A. Pre - reading
( Trước khi đọc )
B. While - reading ( Trong khi đọc )
C. Post – reading ( Sau khi đọc )
1. Pre - reading : (Trước khi đọc)
Để có được giờ dạy thành công, ngay ở bước hoạt động đầu tiên của tiết
dạy là bước mở bài, giáo viên cần tạo ra được một không khí học tập thuận lợi
về cả mặt tâm lí lần nội dung cho hoạt động dạy học tiếp theo đó.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
17
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
Những hoạt động gây không khí học tập này thường rất ngắn (5-7 phút)
nhưng vô cùng quan trọng. Vậy mở bài nên làm những gì và làm thế nào để có
thể thực hiện được các mục đích đó.
* Các hoạt động mở bài.
Các hoạt động mở bài nhằm giúp học sinh hình dung trước nội dung chủ điểm
hay nội dung tình huống của bài các em sẽ đọc.
Để thực hiện hoạt động trước khi đọc giáo viên nên giới thiệu chủ đề của bài.
Để giới thiệu chủ đề của bài giáo viên có thể sử dụng một trong các thủ thuật
sau:
- Trao đổi, thu thập các ý kiến, những hiểu biết và kiến thức hoặc quan điểm của
học sinh về chủ điểm của bài trước khi các em đọc về nó qua các hoạt động dạy
học hay thủ thuật như: Brainstorming, Discussions...
- Đoán trước nội dung sắp học bằng cách trả lời các câu hỏi đoán về nội dung
bài hoặc qua các câu hỏi dặt trước. ( Pre- questions)
- Đưa ra một số câu nhận định, yêu cầu học sinh làm bài tập đúng sai dựa vào
kiến thức cho sẵn. ( T/F statements )
- Yêu cầu học sinh sắp xếp lại những câu nhận định cho sẵn theo đúng trình tự
nội dung của bài học. ( Ordering statements or pictures )
2. While – reading ( Trong khi đọc )
Các hoạt động luyện tập trong khi đọc nhằm giúp học sinh hiểu nội dung bài
đọc, và kiểm tra lại bài tập đoán mình vừa làm ở phần trước khi đọc.
Những dạng bài tập tôi thường cho học sinh làm gồm:
+ Đánh dấu tick ( P) vào câu đúng sai ( True / false), hoặc viết T/F
+ Hoàn thành câu ( Complete the sentences)
+ Điền thông tin vào bảng ( Fill in the chart)
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
18
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
+ Sắp xếp các câu theo trình tự câu truyện hay sắp xếp câu theo tranh.(
Ordering statements)
+ Trả lời câu hỏi theo nội dung bài đọc ( Comprehension questions)
3. Post – reading ( Sau khi đọc )
Các hoạt động và bài tập sau khi đọc là những bài tập cần đến sự hiểu biết
tổng quát của từng bài đọc,liên hệ thực tế, chuyển hóa nội dung thông tin và
kiến thức có được từ bài đọc, qua đó thực hành luyện tập sử dụng ngôn ngữ đã
học.
Các dạng bài tập tôi thường cho học sinh làm là:
+ Tóm tắt nội dung bài đọc dạng gap fill ( Summarize the text)
+ Viết lại nội dung bài đọc dùng các từ gợi ý.
+ Sắp xếp các sự kiện cho bài đọc ( Arange the events in order)
+ Kể lại câu truyện theo tranh ( Retell the story)
+ Thảo luận ( Discussion )
5.2. Sử dụng các kĩ thuật và phương pháp dạy học tích cực
5.2.1. Sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực.
Là một giáo viên, chúng ta phải nắm vững các kĩ thuật dạy học như: kĩ thuật
“khăn trải bàn”, kĩ thuật “Các mảnh ghép”, “Dạy học theo sơ đồ KWL”, “Sơ
đồ tư duy”, …
Thế nào là kĩ thuật “khăn trải bàn”?
Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá
nhân và hoạt động nhóm nhằm:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực.
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS.
- Phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS.
Thế nào là kĩ thuật “Các mảnh ghép”?
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
19
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Dạy kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Tiếng Anh THPT
Là hình thức học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các
nhóm nhằm:
- Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp (có nhiều chủ đề)
- Kích thích sự tham gia tích cực của HS:
- Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác (Không chỉ hoàn thành
nhiệm vụ ở Vòng 1 mà còn phải truyền đạt lại kết quả vòng 1 và hoàn thành
nhiệm vụ ở Vòng 2).
Dạy học theo sơ đồ KWL
KWL do Donna Ogle giới thiệu năm 1986, vốn là một hình thức tổ chức
dạy học hoạt động đọc hiểu. Học sinh bắt đầu bằng việc động não tất cả những
gì các em đã biết về chủ đề bài đọc. Thông tin này sẽ được ghi nhận vào cột K
của biểu đồ. Sau đó học sinh nêu lên danh sách các câu hỏi về những điều các
em muốn biết thêm trong chủ đề này. Những câu hỏi đó sẽ được ghi nhận vào
cột W của biểu đồ. Trong quá trình đọc hoặc sau khi đọc xong, các em sẽ tự trả
lời cho các câu hỏi ở cột W. Những thông tin này sẽ được ghi nhận vào cột L.
Mục đích sử dụng biểu đồ KWL
Biểu đồ KWL phục vụ cho các mục đích sau:
• Tìm hiểu kiến thức có sẵn của học sinh về bài đọc.
• Đặt ra mục tiêu cho hoạt động đọc.
• Giúp học sinh tự giám sát quá trình đọc hiểu của các em.
• Cho phép học sinh đánh giá quá trình đọc hiểu của các em.
• Tạo cơ hội cho học sinh diễn tả ý tưởng của các em vượt ra ngoài khuôn khổ
bài đọc.
Sơ đồ tư duy
Lược đồ tư duy (còn được gọi là bản đồ khái niệm) là một sơ đồ nhằm
trình bày một cách rõ ràng những ý tưởng mang tính kế hoạch hay kết quả làm
Người thực hiện: Nguyễn Thị Duyên_Đơn vị: Trường THPT Hưng Yên
20
- Xem thêm -