MỞ ĐẦU
Công tác đền ơn đáp nghĩa là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta,
một hoạt động mang tính nhân văn sâu sắc, một phương thức ứng xử giàu văn hóa của
dân tộc Việt Nam với triết lý sống “Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng
cây”. Trong nhiều năm qua, ưu đãi xã hội đối với người có công và gia đình họ đã trở
thành vấn đề chính trị, xã hội, kinh tế hết sửa đặc biệt. Thực hiện chủ trương lớn của
Đảng, cùng với các địa phương trên cả nước, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh là
một trong những địa phương có số lượng người có công khá cao, đã và đang xây
dựng, triển khai thực hiện tốt các chính sách, kế hoạch theo quy định của Nhà nước,
các phong trào đền ơn đáp nghĩa nhằm trợ giúp họ ổn định về đời sống vật chất, xoa
dịu những mất mát, hy sinh, an ủi, động viên về mặt tinh thần, để giảm bớt khó khăn,
từng bước vươn lên trong cuộc sống, xây dựng những mái ấm tình thương trong toàn
xã hội.
Để hiểu rõ hơn về đối tượng người có công, cũng như việc thực hiện các chính
sách đối với người có công trên địa bàn thành phố Cẩm Phả đã và đang triển khai, nay
nhóm 5 chọn đề tài “Công tác xã hội với người có công”. Bài tiểu luận còn nhiều hạn
chế, rất mong nhận được sự góp ý của các học viên trong lớp và giảng viên Ts. Mai
Kim Thanh để bài tiểu luận được hoàn thiện hơn.
Nhóm Em xin chân thành cảm ơn!
1. MÔ TẢ TRƯỜNG HỢP
1
1.1 Hoàn cảnh và vấn đề của thân chủ
Gia đình ông Đào văn H bao gồm 4 thành viên. Ông Đào văn H (1953), tham
gia hoạt động kháng chiến và bị nhiễm chất độc hóa học, Ông bị suy giảm 60% sức
lao động, Hiện nay hàng tháng ông được hưởng trợ cấp 1.549.000đ/tháng theo quy
định của Nhà nước. Lúc rảnh rỗi ông chỉ có thể giúp vợ việc nhà, thỉnh thoảng cơn
đau lại tái phát làm ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống của Ông và gia đình.
Vợ chồng ông H sinh được 2 người con, con trai lớn là anh Đào Văn A (1992).
Con gái út là em Đào Thị N (1996). Vợ ông là bà Nguyễn Thị T (1960), hiện đang làm
công nhân tại nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả. Với đồng lương ít ỏi 2.245.000đ/tháng. Bà
phải xoay sở, làm thêm tăng ca để có thêm tiền trang trải cuộc sống gia đình và nuôi
các con ăn học cũng như thuốc thang những lúc Ông H phải nằm viện. Thời gian
khoảng 1 năm trở lại đây tình hình sức khỏe của Ông H không được tốt, Ông trở bệnh
thường xuyên hơn khiến ông không những không giúp gì được cho vợ con mà còn
làm cho gia đình trở nên khó khăn hơn với số tiền trợ cấp và lương của vợ ông thì
không đủ trang trải cuộc sống, vợ ông phải vay mượn bà con làng xóm…bao vất vả
dồn lên vai bà T.
Từ khi ông H yếu đi cùng với việc phải lo cho các con ăn học, thì cuộc sống gia đình
Ông ngày càng khó khăn. Vì lý do đó cùng với áp lực công việc, mỗi khi trở về nhà vợ
ông H thường có thái độ trách móc, có những lời nói coi thường và xúc phạm Ông H,
bà coi ông là người vô dụng và sống phụ thuộc vào bà và cho rằng vì ông mà mọi
người trong gia đình phải vất vả..Nhiều lần vợ chồng ổng đã sảy ra cãi vã, khiến cho
ông ngày càng suy nghĩ tiêu cực, thất vọng về bản thân, băn khoăn, lo lắng và trăn trở
về cuộc sống của gia đình nhiều hơn. Đối mặt với hoàn cảnh đó, ông H vô cùng đau
khổ…Nhưng do điều kiện chủ quan, nên ông không thể làm gì để thay đổi tình hình,
ông H tự trách bản thân mình, ông mặc cảm và cho rằng mình là gánh nặng cho vợ
con. Khi chứng kiến cảnh mâu thuẫn của bố mẹ, 2 người con chỉ biết im lặng và lắng
nghe, mà không có phản ứng căn ngăn, hoặc bày tỏ ý kiến, suy nghĩ của mình về hoàn
cảnh gia đình. Trong khi, cậu con trai chưa tìm kiếm được việc làm, cô con gái đang
ôn thi đại học thì gia đình thường xuyên xảy ra mâu thuẫn. Chính quyền địa phương
cũng nắm được tình hình, Các tổ chức hội như: Hội cự chiến Binh, Hội phụ nữ cũng,
2
hàng xóm cũng khuyên can, động viên nhưng k làm thay đổi được tình hình nhất là
những biểu hiện suy nghĩ tiêu cực của ông H.
Phân tích tính huống của Ông Đào Văn H, nhóm xác định đây là tình huống có
vấn đề đối với thân chủ Đào Văn H.
1.2 Xác định vấn đề của thân chủ Đào Văn H:
Phân loại
Nội dung
vấn đề
Vấn đề gia Ông H mâu thuẫn với vợ
đình
-Sức khỏe suy giảm
Vấn đề cá -Lo lắng, tự ti, tiêu cực
nhân
-Không có việc làm phù
hợp tạo ra thu nhập.
Vấn đề xã Ít giao tiếp xã hội do sức
hội
khỏe và tự ti tiêu cực.
Biểu hiện
Thường xuyên cãi vã với bà T, Bà T có
những lời lẽ xúc phạm ông.
-Thường xuyên đau ốm, đi viện
-Chán nản, lo lắng, buồn rầu
Sống khép kín
Như vậy thân chủ Đào Văn H là người có vấn đề về:
- Suy giảm sức khỏe bản thân.
- Mâu thuẫn với vợ ông và khó khăn về kinh tế gia đình.
- Mất niềm tin vào bản thân, cuộc sống, đặc biệt là ông cảm thấy lo lắng và có
những suy nghĩ tiêu cực
1.3 BẢNG PHÂN TÍCH ĐIỂM ĐIỂM MẠNH – ĐIỂM YẾU
TT
Họ và tên
Mối quan hệ
với thân chủ
1
Ô. Đào Văn H
Thân chủ
2
B. Nguyễn Thị T Vợ TC
Điểm mạnh
- Trước đó là người yêu thương vợ
con.
- Khi khỏe ông thường giúp đỡ vợ
con việc nhà.
- Ông nhiệt tình tham gia các hoạt
động tại xóm, khu.
- Ông hiền lành, chân thành với mọi
người.
- Bà là người chịu khó và chăm sóc
cho các thành viên trong gia đình.
- Bà tham gia các hoạt động tăng
thêm thu nhập cho gia đình
Điểm yếu
- Sức khỏe ông H
còn hạn chế. Gần
đây thường đau
ốm nhiều hơn
- Suy nghĩ tiêu
cực về cuộc sống
- Bà T là người ít
tham gia hoạt
động xã hội.
- Bà
thường
xuyên có lời nói
3
3
A. Đào Văn A
Con trai TC
- Là người ngoan ngoãn, yêu
thương bố mẹ.
- Anh A con ngoan, động viên và
giúp đỡ ông Hải.
- Nhiệt tình tham gia các hoạt động
chung
4
E. Đào Thu N
Con gái TC
- Là người ngoan ngoãn, nghe lời
bố mẹ.
- Học tập chăm chỉ.
5
- Hàng xóm quan tâm, động viên
gia đình ông Hải.
Quan hệ thân
Môi trường xung
- Chính quyền địa phương, thường
thiết với thân
quanh
xuyên tổ chức thăm hỏi gia đình
chủ.
ông theo quy định của Nhà nước và
địa phương.
mắng, chửi, sỉ
nhục ông H
- Hiện tại, anh A
chưa tìm được
việc làm.
- Anh A thiếu kỹ
năng giúp đỡ bố
mẹ giải quyết
xung đột.
E. N chưa biết
cách đưa ra ý kiến
hỗ trợ bố mẹ giải
quyết xung đột.
Chưa xác định và
có biện pháp hỗ
trợ cụ thể đối với
những khó khăn
ông Hải đang phải
đối mặt.
- Dựa vào Bảng phân tích điểm mạnh – điểm yếu ta nhận thấy:
- Ông H trước khi suy giảm sức khỏe và khó khăn kinh tế bác là người yêu
thương và chăm gia đình, biết động viên vợ con, nên đứng trước hoàn cảnh khó khăn
của gia đình ông buồn, lo lắng cho cuộc sống hiện tại và trong tương lai.
- Qua những buổi trao đổi, và phân. Nhận thấy, bà T là người ít tham gia các
hoạt động xã hội như Hội Phụ nữ do tính chất công việc và khó khăn gia đình…nên ít
được động viên, chia sẻ, hay trợ giúp bà về mặt tâm lý, cũng như những khó khăn mà
bà đang đối mặt. Đây cũng là một trong những điểm yếu của bà.
Không những
thế, gánh nặng cuộc sống, mọi việc trong gia đình đều do mình bà chăm lo và gây
dựng. Nên bà thường cảm thấy mệt mỏi và áp lực, thường mắng chửi/ cáu gắt chồng
và con cái. Bà thường làm tăng ca để tăng có đủ thu nhập, thể hiện bà là người lo lắng,
có trách nhiệm với gia đình, bà luôn cố gắng hết sức trong mọi việc để cuộc sống gia
đình bác tốt đẹp hơn.
- Anh Đào Văn A con trai ông H và em Đào Thu N con gái ông: là những thành
viên ngoan ngoãn, lễ phép, yêu thương bố mẹ. Đặc biệt anh Đào Văn A nhiệt tình
tham gia các hoạt động chung của đoàn thể. Tuy nhiên anh A đang gặp khó khăn về
vấn đề việc làm. Thế nhưng, hai người con, chưa biết cách đưa ra những ý kiến của
mình trước xung đột của bố mẹ. Mặc dù, cả 2 người đã bước vào độ tuổi thanh niên, 2
4
anh chị đã có nhận thức về cuộc sống. Nhưng không đưa ra lời khuyên trợ giúp bố mẹ
xóa bỏ xung đột.
- Môi trường xung quanh, thân thiết với ông H như hàng xóm, Hội Cựu chiến
binh… bao gồm cá nhân, tổ chức thường xuyên động viên, thăm hỏi ông H cùng gia
đình. Tuy nhiên, môi trường này chưa thực sự quan tâm và có biện pháp trợ giúp cụ
thể về những vấn đề mà ông H cũng như các thành viên trong gia đình đang phải đối
mặt.
Như vậy, những đối tượng trợ giúp thân chủ đều tồn tại những điểm mạnh và
điểm hạn chế riêng. Nên cần phải khai thác, phát huy điểm mạnh của đối tượng và
những người liên quan tới vấn đề của đối tượng, để có các biện pháp hỗ trợ đối tượng
phù hợp.
2. Tiến trình giải quyết vấn đề của thân chủ (Áp dụng mô hình quản lý ca)
2.1. Giai đoạn 1: Tiếp nhận đối tượng
Cách thức tiếp cận và đánh giá nhu cầu của thân chủ. Qua quá trình tiếp xúc và
thu thập thông tin về vấn đề và hoàn cảnh của thân chủ, nhân viên CTXH xác định
vấn đề như sau: Thân chủ là người đang phải đối mặt với trạng thái tâm lý hoang
mang, lo lắng và thất vọng về cuộc sống, thân chủ đang tồn tại cảm xúc, suy nghĩ tiêu
cực của bản thân, mâu thuẫn trong gia đình ngày một tăng, tình trang sức khỏe ngày
càng yếu hơn. Chính vì vậy, để hỗ trợ thân chủ giải quyết được vấn đề của mình, nhân
viên CTXH phải thường xuyên trao đổi, trò chuyện, tiếp xúc với thân chủ đề từ đó có
những thông tin phân tích vấn đề khó khăn của thân chủ. Bên cạnh đó, để quá trình hỗ
trợ đạt kết quả cao, nhân viên CTXH phải chủ động tiếp xúc với các nguồn lực liên
quan trực tiếp tới vấn đề của thân chủ.
2.2. Giai đoạn 2: Thu thập thông tin
2.2.1. Thông tin về thân chủ
a. Thông tin cá nhân
Họ và tên: Đào Văn H.
Sinh năm: 1953.
Nơi ở: Tổ 2, khu 1A, phường Cẩm Tây, Cẩm Phả, Quảng Ninh.
5
Ông H nhập ngũ năm 1971, tại chiến trường B. Ông tham gia hoạt động kháng
chiến và bị nhiễm chất độc hóa học, suy giảm 60% sức lao động.
Tình trạng sức khỏe: Ông H bị suy nhược cơ thể, rối loạn chức năng gan, viêm
phế quản.
Các mức hưởng trợ cấp: Căn cứ theo Nghị định số 101/2013/NĐ-CP ngày
04/09/2013 của Chính Phủ về việc Quy định mức trợ cấp, phụ cấp ưu đãi đối với
người có công với các mạng. Ông được hưởng trợ cấp hàng tháng theo quy định của
Nhà nước, với mức phụ cấp là 1.549.000đ/tháng.
Ngoài ra ông còn được hưởng các chế độ ưu đãi sau: Ông được cấp thẻ Bảo
hiểm y tế, phục vụ cho việc khám và chữa bệnh. Hàng năm, ông được đi điều dưỡng
theo quy định của địa phương.
Hiện nay, gia đình ông H đang phải đối mặt với những khó khăn về vấn đề kinh
tế. Mặc dù, ông cố gắng hết sức để cải thiện kinh tế cho gia đình, nhưng vợ của ông
lại chưa thấu hiểu cho sự cố gắng ấy. Bà thường có thái độ trách móc, có những lời
nói coi thường ông H, gây ảnh hưởng trực tiếp tới ông. Đứng trước vấn đề đó, ông H
cảm thấy buồn, lo lắng, cho cuộc sống của mình và gia đình, ông thấy thất vọng và
ông tự coi mình là người vô trách nhiệm, và tự trách bản thân mình. Dường như, tinh
thần ông bị suy sụp và bất lực trước cuộc sống.
Để hỗ trợ thân chủ giải quyết được vấn đề của mình, nhân viên CTXH cần phải
giúp thân chủ thay đổi được những suy nghĩ tiêu cực đó bằng cách tiếp cận với môi
trường xung quanh (gia đình, chính quyền địa phương…), Như vậy, đối tượng đang
bị khủng hoảng tâm lý, bên cạnh những mặt tích cực về tâm lý thì còn có những mặt
tiêu cực nhất định, và nó sẽ ảnh hưởng trục tiếp tới hành vi và quyết định của thân chủ
trong những giai đoạn tiếp theo.
b. Thông tin về bối cảnh môi trường, những nguồn lực từ gia đình, cộng
đồng và xã hội
- Những thông tin về hoàn cảnh gia đình đối tượng.
Gia đình ông Đào Văn H bao gồm 4 thành viên:
Bà Nguyễn Thị T, sinh năm 1953, hiện nay bà đang làm việc tại Nhà máy nhiệt
điện Cẩm Phả. Bà là người tần tảo, chịu khó, ngoài giờ làm việc tại cơ quan, bà T còn
đảm nhận vai trò của người vợ và người mẹ là chăm sóc các thành viên trong gia
6
đình. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây do phải đối mặt với nhiều áp lực cuộc sống,
nên bà T thường có thái độ cáu gắt, trách mắng, và coi thường ông H.
Con trai lớn của ông H là anh Đào Văn A, sinh năm 1992. Đã tốt nghiệp trường
Cao đẳng nghề mỏ Hồng Cẩm, hiện đang tìm việc làm. Anh A là người con ngoan
ngoãn, anh cũng xác định trách nhiệm của mình đối với gia đình, nên anh chịu khó đi
tìm việc làm để ổn định thu nhập cho gia đình.
Con gái của ông H, là em Đào Thu N, sinh năm 1999. Hiện đang học tại trường
Trung học phổ thông Lương Thế Vinh. Em là người chăm ngoan, học giỏi.
- Mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình.
Qua quá trình tương tác giữa các thành viên trong gia đình có thể nhận thấy
rằng, giữa các thành viên trong gia đình không có sự tương tác tích cực, mà đang tồn
tại những mâu thuẫn cần giải quyết.
c. Những yếu tố và môi trường tác động tới thân chủ H
Có thể khẳng định rằng, những môi trường tác động trực tiếp tới thân chủ đó là:
- Chính quyền địa phương, Hội Cựu chiến binh là môi trường tác động trực tiếp
tới ông H.
- Hội Phụ nữ là nguồn lực có thể trợ giúp bà T, giải tỏa tâm lý, áp lực cuộc
sống, thay đổi suy nghĩ, cảm xúc và hành vi.
- Phòng Lao động TB&XH và vấn đề việc làm là một trong những yếu tố quan
trọng trợ giúp thân chủ về vấn đề việc làm, để tăng thêm thu nhập cải thiện kinh tế gia
đình ông H, trợ giúp gia đình ông có cuộc sống tốt đẹp hơn
2.2.2. Giai đoạn 3: Đánh giá và xác định vấn đề
Thông qua việc sử dụng các kỹ năng, kỹ thuật trong CTXH và việc áp dụng các
kiến thức chuyên ngành CTXH. Nhân viên CTXH đã trao đổi, tiếp xúc, thiết lập mối
quan hệ tương tác với thân chủ, từ đó có những đánh giá và nhận xét về vấn đề của
thân chủ.
- Bố mẹ ông H sinh được 2 người con trai. Em trai ông H (1956), hiện đang
sinh sống tại huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình, cùng với người mẹ, vợ và 2 người con.
Do ông H xa nhà và sống tự lập từ nhỏ nên, ông có mối quan hệ thân thiết với người
em trai, giữa bác và người mẹ đang sinh sống ở quê chỉ tồn tại các hoạt động hỏi
thăm… không có sự chia sẻ và đồng cảm với nhau, như vậy giữa bác và người mẹ có
7
mối quan hệ tương tác một chiều với nhau. Mặc dù có tồn tại mối quan hệ thân thiết,
tuy nhiên do điều kiện khách quan nên khó tiếp cận với mối quan hệ này để hỗ trợ ông
H giải quyết được vấn đề của mình.
- Mẹ vợ của ông H, là bà Trần Thị A, năm nay 75 tuổi. Do bà tuổi cao, sức yếu,
nên ông H đảm nhận vai trò của người con luôn chăm sóc và hỏi thăm bà A. Tuy
nhiên, do bà A tuổi đã cao, suy nghĩ của bà đã thay đổi, nên ông H không thể trò
chuyện thường xuyên hay tâm sự với bà. Vì thế, không thể dựa vào mối quan hệ này
để hỗ trợ ông H.
- Vợ chồng ông H kết hôn và sinh được 2 người con (1 trai, 1 gái). Ta thấy mối
quan hệ tương tác của ông H với các thành viên trong gia đình như sau:
Do mọi hoạt động kinh tế và chăm sóc gia đình cơ bản phụ thuộc vào bà T, nên
áp lực cuộc sống đối với bà ngày càng gia tăng. Nên bà T thường xuyên có những lời
nói lăng mạ và trách móc chồng của mình, bà T cho rằng ông H là người vô dụng,
sống phụ thuộc vào bà quá nhiều, ông không có trách nhiệm chăm sóc gia đình của
mình, nên mâu thuẫn giữa vợ chồng ông H ngày càng gia tăng. Đây cũng là mâu thuẫn
chính dẫn đến những vấn đề mà ông H đang cần giải quyết. Vì vậy, cần phải hỗ trợ vợ
chồng ông H giải quyết những mâu thuẫn trên.
Do ông H đã từng trải qua khó khăn, gian khổ của cuộc sống. Nay khi đất nước
đổi mới, nhưng ông cũng không mang lại cho 2 người con của mình cuộc sống no đủ
và hạnh phúc. Nên ông rất thương và lo lắng cho cuộc sống hiện tại và tương lai của 2
người con. Và ngược lại 2 người con cũng rất thương ông nhất là khi hai anh em phải
chứng kiến cảnh người cha chịu những lời nói lăng mạ của người mẹ và những di
chứng mà vết thương chiến tranh để lại cho người cha. Vì vậy, giữa ông H và hai
người con có mối quan hệ tương tác 2 chiều, họ có thể cùng nhau trao đổi, chia sẻ tâm
tư, tình cảm, từ đó có thể dựa vào mối quan hệ này để hỗ trợ ông H giải quyết vấn đề
của mình.
Tóm lại, giữa vợ chồng ông H đang có quan hệ mâu thuẫn, xung đột cần hỗ trợ
giải quyết. Đây cũng chính là mâu thuẫn dẫn đến vấn đề của ông H. Để hạn chế mâu
thuẫn này, cần dựa vào mối quan hệ giữa ông H và các thành viên khác, nhất là 2
người con. Có như vậy, quan hệ mâu thuẫn mới được giải quyết.
Biểu đồ sinh thái
8
Hội
Phụ nữ
Hội Cựu
chiến
binh
Gia đình
ông H
Việc
làm
Đoàn
thanh
niên
Chính quyền
địa phương,
hàng xóm
Phòng
LĐTBX
H
Chú thích:
Quan hệ 1 chiều
Quan hệ 2 chiều
Quan hệ xa cách
Phân tích biểu đồ sinh thái.
Dựa vào hoàn cảnh và vấn đề của ông H, ta có thể phân tích các nguồn lực trợ
giúp như sau:
- Hội Cựu chiến binh: Ông H là người tham gia hoạt động kháng chiến và bị
nhiễm chất độc hóa học, nên sau khi bước vào thời kỳ xây dựng và phát triển đất
nước, ông H tham gia vào Hội Cựu chiến binh của khu.
Trong quá trình tham gia ông H nhiệt tình, tích cực tham gia mọi hoạt động của
hội. Để tạo điều kiện cho các thành viên trong hội nói chung và ông H nói riêng, hội
đã thường xuyên tổ chức các buổi văn hóa, văn nghệ, giao lưu và trò chuyên, thăm hỏi
các hộ gia đình…Vì vậy, hội là tập hợp những người có cùng hoàn cảnh sống, cùng
chung suy nghĩ và quan điểm, nên ban lãnh đạo hội là những người hiểu rõ nhất mọi
hoàn cảnh và tâm sự của ông H. NVXH có thể nhờ sự trợ giúp của ban lãnh đạo cùng
9
với thành viên gần gũi và thân thiết nhất với ông H, đây là lực lượng có thể cung cấp
thông tin cần thiết về ông, đồng thời họ sẽ động viên giúp đỡ hỗ trợ bác giải quyết vấn
đề của mình. Nên giữa ông và Hội Cựu chiến binh có mối quan hệ tác động qua lại
với nhau.
- Chính quyền địa phương: Với trách nhiệm và nhiệm vụ của mình, chính quyền
địa phương là lực lượng gần gũi với nhân dân và hiểu rõ hoàn cảnh của dân. Đại diện
của chính quyền địa phương là Tổ dân phố, bao gồm những cá nhân thường xuyên
tiếp xúc, quan sát và gần gũi với các thành viên trong gia đình ông H, nên họ đóng vai
trò là người cung cấp thông tin, động viên hỗ trợ thân chủ giải quyết vấn đề của mình.
Dựa vào thông tin này, nhân viên xã hội sẽ có thêm thông tin để phân tích vấn đề của
thân chủ, và đây sẽ là nguồn lực để hỗ trợ thân chủ cũng như gia đình của ông. Giữa
ông và chính quyền địa phương có mối quan hệ tác động qua lại 2 chiều với nhau.
- Hội Phụ nữ: Bà Nguyễn Thị T, vợ ông H, hiện đang làm tại nhà máy nhiệt
điện Cẩm Phả. Bà tham gia Hội Phụ nữ của khu trong nhiều năm nay, tuy nhiên do
thời gian có hạn nên bà T không tích cực, chủ động tham gia các hoạt động của hội.
Nên để hỗ trợ bà T giải quyết vấn đề, Hội Phụ nữ cần phải chủ động tiếp xúc và trò
chuyện cùng bà T, đẩy mạnh mối quan hệ tương tác tích cực giữa bà T với các thành
viên trong hội. Có như vậy, hội sẽ thu thập thêm nhiều thông tin và thấu hiểu tâm
trạng, cảm xúc và vấn đề của bà T. Vì vậy, Hội Phụ nữ là lực lượng cung cấp thông tin
cho nhân viên CTXH và hỗ trợ bà T giải quyết những khó khăn trong cuộc sống.
- Đoàn Thanh niên: Gia đình bác có 2 người con, con trai lớn là anh Đào Văn A
(1992), đã tốt nghiệp trường Cao đẳng nghề mỏ Hồng Cẩm, hiện đang tìm việc làm.
Con gái út là em Đào Thu N (1999), hiện đang học trường THPT Lương Thế Vinh.
Đoàn Thanh niên là lực lượng cung cấp thông tin về 2 người con, từ đó nhân viên có
biện pháp thu thập thông tin và hỗ trợ cho phù hợp.
- Phòng Lao động TB&XH: là lực lượng hỗ trợ thân chủ về vấn đề việc làm,
chính sách.
- Việc làm: Trong gia đình ông H, bà T là người tham gia lao động chính cho
gia đình. Còn ông H là người đóng góp 1 phần thu nhập cho gia đình, bằng các khoản
trợ cấp tiền của Nhà nước. Với các khoản thu nhập đó, không đủ trang trải cho sinh
hoạt của gia đình ông H. Bên cạnh đó, anh A hiện đang tìm việc làm, khiến kinh tế gia
10
đình ông ngày càng khó khăn. Vì vậy, vấn đề việc làm là vấn đề quan trọng đối với gia
đình bác H, nhưng vẫn còn tồn tại mối quan hệ xã cách, các thành viên chưa được tiếp
cận với nguồn lực này.
11
Cây vấn đề
Ông H gặp khó khăn về vấn đề tâm lý
Ông H mặc cảm, tự ti
bản thân mình.
Ông tham
gia hoạt
động
kháng bị
nhiễm chất
độc hóa
nên sức
khỏe suy
yếu.
Ông sống
phụ thuộc
vào
gia
đình.
Ông thường xuyên bị vợ
trách móc, coi là người vô
dụng
Thu nhập
hàng tháng
của ông H
không đủ
trang trải
cuộc sống
gia đình
Mọi hoạt
động kinh
tế-chăm
sóc các
thành viên
trong gia
đình, do
bà T đảm
nhận.
Ông lo lắng cho 2 người
con
Con trai
lớn của
ông H đã
ra trường
nhưng
chưa có
việc làm
Mâu thuẫn
trong gia
đình có
thể tác
động tới
tâm lý của
2 người
con
12
Phân tích nội dung cây vấn đề:
Từ cây vấn đề, ta có thể phân tích nguyên nhân dẫn tới vấn đề của ông H như
sau:
- Ông Đào Văn H tham gia hoạt động kháng chiến và bị nhiễm chất độc hóa
học, ông bị suy giảm 60% sức lao động. Mọi hoạt động sinh hoạt của bác không giống
như những cá nhân khác, bác không thể làm việc quá sức, cơ thể ông thường bị đau
nhức khi thời tiết thay đổi, kèm theo những biến chứng của căn bệnh bác đang mang
trong mình…Chính vì vậy, sức khỏe là vấn đề khó khăn nhất đối với bản thân bác,
khiến ông luôn đau buồn về thể xác và tinh thần, bác cho rằng mình không thể giúp đỡ
vợ con, và bác trở thành gánh nặng cho gia đình mỗi khi nỗi đau chiến tranh đè nặng
lên thân thể của ông. Điều đó, khiến cho ông H luôn có cảm giác mặc cảm, tự ti trong
nhiều năm nay. Nên cần hỗ trợ ông H xóa bỏ trạng thái tâm lý trên, thông qua việc vận
dụng kỹ năng, kỹ thuật trong quá trình làm việc.
Do ông H là người tham gia hoạt động kháng chiến, nên bác được hưởng trợ
cấp hàng tháng theo Nhà nước quy định với mức trợ cấp hàng tháng là 1.549.000đ/
tháng. Tuy nhiên, mức trợ cấp này không đủ cho ông trang trải nhu cầu sống của các
thành viên trong gia đình, mặc dù thêm tiền lương của người vợ, nhưng kinh tế gia
đình còn khó khăn, vất vả nên ông H luôn cố gắng hết sức để cải thiện cuộc sống. Ông
tự nhận thấy điều này, nên đã làm những công việc nhẹ giúp đỡ vợ con. Do ông là
người chủ gia đình, nhưng không trợ giúp vợ con được nhiều, nên ông cảm thấy mặc
cảm, tội lỗi vì trở thành ghánh nặng cho gia đình mình.
- Vợ ông là bà Nguyễn thị T, hiện đang làm tại nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả,
công việc chính của bà là nhân viên tạp vụ, với mức lương 2.245.000đ/tháng. Bà T tần
tảo chịu khó đi làm đủ công trong tháng để có đồng lương trang trải cho cuộc sống gia
đình. Tuy nhiên, nhu cầu cuộc sống của các thành viên trong gia đình ngày càng
nhiều, vợ chồng bà phải trang trải tiền học thêm cho con gái út, và trả nợ kinh phí xin
việc cho con trai cả và tiền chi phí mỗi khi ông H đau ốm…nên áp lực kinh tế trong
gia đình ngày càng gia tăng. Vợ chồng ông H cảm thấy lo lắng cho cuộc sống sinh
hoạt của gia đình, và tương lai của các con. Mặc dù, bà T luôn yêu thương, lo lắng và
có trách nhiệm với gia đình của mình, nhưng mọi việc dường như quá khó khăn đối
với bà.
13
Không những áp lực về kinh tế, ngoài giờ làm việc tại nhà máy, bà T phải chăm
lo công việc gia đình. Do sức khỏe của ông H hạn chế, người con gái thì tập trung vào
việc học tập, con trai lớn thì đi tìm việc làm, nên các thành viên trong gia đình không
ai có thể phụ giúp bà T chăm lo công việc gia đình. Mọi hoạt động trong gia đình, đều
do 1 mình bà T đảm nhận.
Đối mặt với những khó khăn đó mâu thuẫn giữa vợ chồng ông H bắt đầu xuất
hiện. Bà T thường có thái độ cáu gắt, mắng các con và người chồng. Bà T cho rằng
ông H là người vô dụng, khoản tiền kiếm được hàng tháng không đủ trang trải cho
cuộc sống của ông, bà T thường coi ông là người ăn bám, cuộc sống của ông phụ
thuộc vào đồng lương ít ỏi của bà T. Tình trạng này lặp đi lặp lại từ nhiều tháng nay,
bắt đầu từ khi con trai bà tốt nghiệp và đang tìm việc làm.
Khi đối mặt với những lời nói thiếu tôn trọng, trách móc của người vợ, ông H
vô cùng lo lắng và đau buồn, có phần thất vọng, những lời nói đó khiến ông H luôn
suy nghĩ, và trăn trở, ông tự trách bản thân mình là gánh nặng cho gia đình, ông không
những phụ thuộc vào kinh tế, mà gia đình còn là chỗ dựa cho ông về tinh thần. Vì vậy,
cuộc sống của ông ngày càng trở nên khó khăn và áp lực. Đây cũng là một trong
những nguyên nhân khiến tâm lý ông bất ổn trong thời gian gần đây.
- Cuộc sống vốn đã khó khăn nay lại càng khó khăn hơn khi con trai lớn của
gia đình ông là anh Đào Văn A đã tốt nghiệp trường Cao đẳng nghề mỏ Hồng Cẩm,
gia đình đã mất một khoản tiền lớn để xin việc cho cậu con trai, nhưng đến nay vẫn
chưa tìm được việc làm. Phần lớn thời gian trong ngày, anh A thường tìm kiếm việc
làm thêm, nhưng chưa có kết quả. Nên ông H ngày càng buồn và tự trách bản thân về
những khó khăn mình mang tới gia đình. Nhất là khi, ông đã không thể giúp người
con trai có việc làm để ổn định cuộc sống.
Bên cạnh đó, trong thời gian gần đây giữa vợ chồng ông H có xảy ra mâu thuẫn.
Nhưng hai người con không có phản ứng can ngăn, hoặc đóng góp ý kiến để xóa bỏ
mâu thuẫn trong gia đình. Mà hai anh em hay buồn vì gia cảnh khó khăn của gia đình,
cả hai đều trầm ngâm, ít trò chuyện cùng với bố mẹ. Điều đó, khiến ông lo lắng mâu
thuẫn của gia đình sẽ tác động tới suy nghĩ, cảm xúc của 2 người con, ông lo sợ điều
gì đó tiêu cực có thể xảy ra với hai người con của mình.
Như vậy: Vấn đề chính ông H đang cần hỗ trợ đó là ông đang gặp khó khăn về
vấn đề tâm lý. Những nguyên nhân chính dẫn đến vấn đề của ông là hiện tại ông cảm
14
thấy mặc cảm, tự ti về bản thân; do áp lực từ nhiều chiều nên ông thường xuyên bị bà
T trách móc, có những lời nói tiên cực tác động tới ông; và ông lo lắng cho 2 người
con của mình. Những điều này, khiến ông buồn, lo lắng, và ông như mất niềm tin vào
cuộc sống. Vì vậy, NVXH cần có các biện pháp phù hợp để, hỗ trợ ông H giải quyết
vấn đề.
2.2.3. Giai đoạn 4: Lập kế hoạch can thiệp và hỗ trợ thân chủ
a. Xác định mục tiêu
Mục tiêu hỗ trợ thân chủ giải quyết vấn đề như sau:
Hỗ trợ ông H ổn định sức khỏe thông qua thăm khám, điều trị.
Hỗ trợ ông H giải tỏa những căng thẳng, áp lực về mặt tinh thần, có suy nghĩ
lạc quan về cuộc sống.
Hỗ trợ ông H giải quyết mâu thuẫn đang tồn tại trong gia đình. Đồng thời cải
thiện các mối quan hệ trong gia đình.
Hỗ trợ tìm việc làm tại nhà phù hợp cho ông H sau khi ổn định sức khỏe và
người con trai.
b. Kế hoạch can thiệp hỗ trợ thân chủ
Dựa trên những thông tin thu thập được và những nhu cầu của thân chủ và dựa
trên những nguồn lực sẵn có thì kế hoạch hỗ trợ ông H giải quyết vấn đề như sau:
15
Bảng kế hoạch can thiệp hỗ trợ thân chủ H
STT
1
2
Mục tiêu
Hoạt động
Trợ giúp thăm khám
sức khỏe cho ông H
Trợ giúp TC có suy NVCTXH trực tiếp tham vấn, trao
nghĩ lạc qua về cuộc đổi với thân chủ.
sống
Huy động nguồn lực
Hỗ trợ tìm việc làm
phù hợp khả năng
- NVCTXH trực tiếp tham vấn, trợ
Hỗ trợ bà T giải tỏa giúp đối tượng giải tỏa áp lực tâm
áp lực của cuộc
lý.
sống
- NVCTXH liên hệ Hội Phụ nữ của
khu, cùng tham gia hỗ trợ.
3
Hỗ trợ ông H giải
quyết mâu thuẫn
giữa 2 vợ chồng.
4
Hỗ trợ giải quyết
vấn đề việc làm:
- Tìm kiếm việc làm
cho con ông H.
- Giúp ông H có
thêm việc làm ổn
định tại nhà.
- Giới thiệu anh A tới Trung tâm tìm
kiếm việc làm.
- Liên hệ với chuyên viên lĩnh vực
lao động việc làm của LĐTBXH
Chia tay ông H.
Thực hiện chuyển
giao ca cho bác tổ
trưởng.
Trao đổi, tổng hợp kết quả. Đánh
giá ưu nhược điểm của quá trình
hỗ trợ thân chủ.
Chuẩn bị tâm lý cho TC khi
không có sự giúp đỡ của NVXH.
5
- Tham vấn, trị liệu tâm lí, cung cấp
kiến thức
Thời gian
Nguồn lực
Nguồn lực
Nguồn lực
bên trong
bên ngoài
Kết quả
2/2 - 25/2
Thân chủ
cùng 2
người con.
Chính quyền
địa phương,
Hội Cựu chiến
binh
Các tổ chức xã
hội khác
-Sức khỏe ổn định
-Tâm lý thân chủ vào
trạng thái cân bằng.
-Có việc làm phù hợp
khả năng
1/3 - 3/3
Vợ thân
chủ
Chính quyền
địa phương
Hội Phụ nữ
Bà T giảm bớt 1 phần
những suy nghĩ tiêu
cực về gia đình
13/3 - 16/3
Gia đình
thân chủ
Thân chủ
và con trai
lớn
Trung tâm giới
thiệu việc làm.
Cán bộ phòng
LĐTBXH, cán
bộ chuyên
trách lĩnh vực
LĐXH
Thân chủ
Ông H cân bằng tâm
lý, suy nghĩ lạc quan.
Bác tổ trưởng
- Chuyển giao ca cho
bác tổ trưởng.
17/3 - 19/3
24/3 - 26/3
04/04
Giảm bớt mâu thuẫn
của vợ chồng ông H,
tăng sự gắn kết các
thành viên trong gia
đình.
- Con trai ông H tìm
được việc làm.
- Ông H có việc làm
tại nhà phù hợp với
tình hình sức khỏe
16
2.2.4. Giai đoạn 5: Triển khai và thực hiện kế hoạch
a. Công tác chuẩn bị trước khi triển khai và thực hiện kế hoạch
Để chuẩn bị cho việc triển khai và thực hiện kế đã đặt ra nhân viên CTXH đã
chuẩn bị trước các câu hỏi đặt ra cho thân chủ, và những người có liên quan, chuẩn
bị tâm thế và tư thế để đối mặt với những tình huống phát sinh có thể xảy ra. Bên
cạnh đó, nhân viên CTXH cần phải nắm bắt những kỹ năng và cách thức làm việc,
để hạn chế tối đa những sai sót có thể xảy ra, và khắc phục khuyết điểm của những
buổi trao đổi lần trước.
Chuẩn bị tâm thế và tư thế sẵn sàng cho thân chủ. Đó là giúp cho thân chủ có
tâm trạng thoải mái, giải thích cho thân chủ biết sẽ có những tình huống không
may xảy ra trong quá trình giải quyết vấn đề, và thân chủ phải biết chấp nhận nó.
Đồng thời thân chủ cần phải kết hợp với những nguồn lực (từ gia đình và xã hội)
sẵn có để tự giải quyết vấn đề.
b. Thực hiện kế hoạch
Sau khi NVXH cùng TC trao đổi, thống nhất kế hoạch hành động. Nhân viên
CTXH đã đi liên hệ các nguồn lực để trợ giúp TC giải quyết vấn đề của mình. Và
thực hiện kế hoạch theo đúng mục tiêu và hoạt động đã đặt ra.
- Những mục tiêu đã được thực hiện:
+ Mục tiêu 1: Hỗ trợ thân chủ lấy lại cân bằng tâm lý. Đây là một trong
những mục tiêu trọng tâm, là tiền đề để giải quyết các vấn đề tiếp theo.
Theo kế hoạch, NVXH đã sử dụng các kỹ năng chuyên môn để trợ giúp thân
chủ thực hiện mục tiêu này. Do đây là mục tiêu khá quan trọng, nên NVXH đã
thường xuyên, trực tiếp tới gặp gỡ thân chủ để trò chuyện, giúp thân chủ cởi mở và
có định hướng để giải tỏa tâm lý của bản thân.
NVXH đã thực hiện 2 buổi tham vấn với thân chủ. Trong 2 buổi này, đã đạt
được những kết quả nhất định đó là: Thân chủ đã cởi mở chia sẻ cảm xúc và suy
nghĩ của bản thân. Thông qua việc tham vấn NVXH đã giúp thân chủ có tinh thần
lạc quan hơn, và ông sẽ suy ngẫm những biện pháp để tự mình giải thoát những suy
nghĩ tiêu cực của bản thân và giải tỏa mâu thuẫn căng thẳng trong gia đình. Đây là
những suy nghĩ, tích cực mà thân chủ chưa từng nghĩ đến. Đây có thể coi là 1 trong
những thành công của mục tiêu, NVXH cùng thân chủ đã hoàn thành 1 trong
những mục tiêu của kế hoạch.
17
+ Mục tiêu 4: Hỗ trợ giải quyết việc làm
Vấn đề việc làm là 1 trong những nhu cầu quan trọng mà các thành viên
trong gia đình cũng như thân chủ muốn hướng tới. NVXH đã tiếp cận với chuyên
viên phụ trách lĩnh vực việc làm và lao động của phòng LĐ-TB&XH thành phố
Cẩm Phả để vận động sự giúp đỡ trực tiếp từ nguồn lực này.
Qua quá trình trao đổi thông tin về hoàn cảnh gia đình, nhu cầu của anh A và
thân chủ. Chuyên viên của phòng đã đồng ý trợ giúp anh A là con trai lớn của TC,
tìm kiếm việc làm, thông qua việc chuyên viên sẽ trực tiếp huy động sự giúp đỡ
của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố. Tuy nhiên, về phía thân chủ thì
chuyên viên phòng còn xem xét và cân nhắc.
Mặc dù, kế hoạch là trợ giúp hai bố con thân chủ tìm kiếm việc làm, cụ thể
là anh A tìm được công việc có thu nhập và có việc làm, còn thân chủ tìm công việc
nhẹ nhàng có thể làm tại gia đình. Nhưng theo đánh giá của chuyên viên phòng
LĐ-TB&XH là không nên để chủ làm việc vì lý do sức khỏe. Vì vậy, mục tiêu hỗ
trợ việc làm cho thân chủ chưa đạt kết quả tốt.
+ Mục tiêu 5: Chia tay thân chủ và chuyển giao ca.
Qua một quá trình thực hiện quy trình công tác xã hội cá nhân, trợ giúp thân
chủ giải quyết kế hoạch. Đến buổi làm việc cuối cùng, thân chủ đã cởi mở chia sẻ
tất cả mọi suy nghĩ, về quá trình trợ giúp của NVXH.
Do một số mục tiêu chưa được thực hiện, và kết quả chưa được nhìn nhận.
Nên nhân viên XH chuyển giao ca cho bác tổ trưởng, nơi thân chủ đang sinh sống.
* Mục tiêu chưa được thực hiện:
+ Mục tiêu 1: Hỗ trợ bà T, vợ của thân chủ giải tỏa áp lực cuộc sống.
Mặc dù NVXH, đã trực tiếp tới gặp bà T, có sự trợ giúp của cán bộ Hội Phụ
nữ nhưng bà T từ chối sự hợp tác, bà cho rằng NVXH chưa đủ trình độ và kinh
nghiệm sống nên không đủ khả năng trợ giúp bà. Bà phủ nhận mọi thông tin về
thân chủ mà NVXH cung cấp.
Vì vậy, NVXH chỉ cung cấp cuốn sổ nhật ký mà thân chủ đã chia sẻ mọi suy
nghĩ, hành vi, cảm xúc về cuộc sống, cho bà T. Với hy vọng, bà T sẽ đọc và suy
ngẫm về những dòng tâm sự đó, để sau này bà có thể thay đổi suy nghĩ của bản
thân về gia đình của mình.
18
Do bà T từ chối sự trợ giúp của NVXH, nên NVXH đã nhờ sự giúp đỡ của
Hội Phụ nữ để nhìn nhận sự thay đổi của bà T sau khi đọc cuốn sổ. Hoặc hội sẽ
thường xuyên động viên, quan tâm, gặp gỡ bà T để bà có thể giải tỏa áp lực cuộc
sống với các thành viên trong hội.
+ Mục tiêu 2: Hỗ trợ giải quyết mâu thuẫn của vợ chồng thân chủ.
Do vợ thân chủ không đồng ý để NVXH trợ giúp giải tỏa tâm lý, nên bà
cũng không thể tham gia vào mục tiêu này.
Ngược lại, do thân chủ đã có suy nghĩ tích cực và chủ động thay đổi bản
thân, tìm cách giải quyết mâu thuẫn đang tồn tại trong gia đình. Nên mục tiêu này
sẽ do thân chủ tự giải quyết mà không có sự giúp đỡ của NVXH. Tuy nhiên, với
trách nhiệm của mình, NVXH cùng người tổ trưởng sẽ theo dõi sự thay đổi và
hướng giải quyết của thân chủ.
Như vậy, NVXH đã trợ giúp thân chủ thực hiện mục tiêu trợ giúp thân chủ
cân bằng tâm lý và mục tiêu hỗ trợ việc làm. Tuy nhiên, mục tiêu hỗ trợ thân chủ
giải quyết mâu thuẫn và giải tỏa áp lực tâm lý cho người vợ thân chủ, chưa được
NVXH thực hiện thành công.
2.2.5. Giai đoạn 6: Lượng giá và chuyển giao ca
a. Lượng giá
* Đối với thân chủ
- Mặt tích cực
+ Sau khi làm việc với NVXH, thân chủ vượt qua những khó khăn về vấn đề
tâm lý. Với việc thực hiện các hoạt động trợ giúp, NVXH đã trợ giúp TC có những
suy nghĩ tích cực, tinh thần lạc quan, có thêm niềm tin vào cuộc sống. Đặc biệt thân
chủ đã chủ động thay đổi suy nghĩ của bản thân và tự mình tìm cách giải quyết mâu
thuẫn của gia đình
+ Đồng thời, một số vấn đề liên quan trực tiếp tới vấn đề của thân chủ cũng
đã được hỗ trợ giải quyết như vấn đề việc làm, tham vấn hỗ trợ tâm lý cho một số
thành viên liên quan… cũng đạt được kết quả tích cực.
- Mặt hạn chế
Do những yếu tố chủ quan, nên không hoàn thiện kế hoạch theo đúng mục
tiêu đặt ra, về việc hỗ trợ bà T giải tỏa tâm lý và giải quyết mâu thuẫn đang tồn tại
trong gia đình thân chủ.
19
* Đối với nhân viên công tác xã hội
- Những mặt tích cực
+ NVCTXH đã biết vận dụng kiến thức chuyên ngành Công tác xã hội vào
quá trình trợ giúp thân chủ như: Tham vấn, tâm lý, kiến thức về công tác xã hội cá
nhân… góp phần xác định và phân tích vấn đề một cách chính xác nhất. Từ đó, hỗ
trợ thân chủ cách thức giải quyết vấn đề phù hợp.
+ Trong các buổi làm việc với thân chủ, NVCTXH đã biết áp dụng kỹ năng,
kỹ thuật của nghề để hỗ trợ thân chủ, như: kỹ năng thấu hiểu, kỹ năng quan sát, kỹ
năng tham vấn,… NVCTXH đã sử dụng khá hiệu quả kỹ năng lắng nghe, kỹ năng
ghi chép và xử lý thông tin, kỹ năng quan sát,… Tất cả các kỹ năng đã được vận
dụng trong tất cả các bước của tiến trình trợ giúp thân chủ.
+ Bên cạnh đó, qua quá trình trợ giúp cá nhân NVCTXH có thêm cơ hội để
trau dồi, kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, đặc biệt NVCTXH củng cố
về đạo đức và nguyên tắc của nghề Công tác xã hội nói chung và công tác xã hội cá
nhân nói riêng.
+ Đối với ca cá nhân này, NVCTXH đã xác định vấn đề và hỗ trợ cho đối
tượng giải quyết một phần vấn đề của mình, đó là hỗ trợ thân chủ có được trạng
thái tâm lý cân bằng, suy nghĩ lạc quan hơn về cuộc sống.
- Mặt tiêu cực.
+ Việc vận dụng kỹ năng vào thực tế hơi khó, và do chưa có nhiều kinh
nghiễm thực tiễn. Nên trong quá trình làm việc còn lúng túng, thiếu bình tĩnh, đôi
khi vận dụng kỹ năng không phù hợp với bối cảnh…
+ NVCTXH tự nhận thấy do thời gian hạn chế và có một số vấn đề của đối
tượng chưa được giải quyết dứt điểm.
b. Kết thúc và chuyển giao ca
- Nhân viên xã hội và đối tượng trao đổi để chia tay và chuẩn bị về mặt tâm
lý cho đối tượng chuẩn bị tâm thế cho tương lai.
- Do thời gian hạn chế, nên NVCTXH chuyển giao ca cho bác tổ trưởng nơi
thân chủ đang sinh sống.
NVCTXH có trách nhiệm bàn giao toàn bộ hồ sơ, và kết quả trợ giúp thân
chủ đã được thực hiện cho tổ trưởng.
20
- Xem thêm -