Tài liệu Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam chi nhánh huyện nghi lộc nghệ an

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ---------- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An LÊ NGỌC THÀNH Ngành Quản trị Kinh doanh Chuyên ngành Quản trị Kinh doanh Giảng viên hướng dẫn: TS. Đào Thanh Bình Bộ môn: Quản lý Tài chính Viện: Kinh tế và Quản lý HÀ NỘI, 11/2019 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ---------- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An LÊ NGỌC THÀNH Ngành Quản trị Kinh doanh Chuyên ngành Quản trị Kinh doanh Giảng viên hướng dẫn: TS. Đào Thanh Bình Bộ môn: Quản lý Tài chính Viện: Kinh tế và Quản lý HÀ NỘI, 11/2019 Chữ ký của GVHD CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc BẢN XÁC NHẬN CHỈNH SỬA LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ và tên tác giả luận văn: Lê Ngọc Thành Đề tài luận văn: Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. Chuyên ngành: Quản trị Kinh doanh Mã số SV: CB170063 Tác giả, Người hướng dẫn khoa học và Hội đồng chấm luận văn xác nhận tác giả đã sửa chữa, bổ sung luận văn theo biên bản họp Hội đồng ngày 28/10/2019 với các nội dung sau: - Chỉnh sửa lại phương pháp nghiên cứu (Trong Phần mở đầu) - Sửa lỗi chính tả, lỗi kỹ thuật trong toàn bộ luận văn. Ngày ….. tháng 11 năm 2019 Giáo viên hướng dẫn Tác giả luận văn CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SĐH.QT9.BM11 Ban hành lần 1 ngày 11/11/2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu thống kê nêu trong Luận văn được trích dẫn trung thực, chính xác. Những thông tin trong Luận văn do tôi độc lập nghiên cứu, tìm hiểu. Những kết luận được đưa ra trên cơ sở phân tích, đánh giá thông tin một cách khách quan, trung thực. Tác giả luận văn Lê Ngọc Thành i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, hướng dẫn nhiệt tình của thầy giáo TS. Đào Thanh Bình– Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, đồng thời tôi cũng xin cảm ơn sự giúp đỡ của Ban lãnh đạo và toàn thể cán bộ công nhân viên đang công tác tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. Là một đề tài không mới nhưng là mối quan tâm của rất nhiều cá nhân, tổ chức và các ngân hàng, do tính chất phong phú của lĩnh vực nghiên cứu nên luận văn không tránh khỏi những hạn chế, tôi rất mong nhận được sư góp ý của các thầy cô, các bạn để luận văn hoàn thiện và có tính ứng dụng thực tế cao hơn. Tác giả luận văn Lê Ngọc Thành ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i MỤC LỤC ........................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................. viii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................1 2. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ........................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................4 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4 6. Kết cấu của luận văn ........................................................................................5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CHO VAY TIÊU DÙNG VÀ PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .............6 1.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại ...........................................................6 1.1.1 Khái niệm của ngân hàng thương mại................................................................... 6 1.1.2 Chức năng, vai trò của ngân hàng thương mại ..................................................... 6 1.1.3 Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại ................................................ 8 1.2 Tổng quan về tín dụng của ngân hàng thương mại .....................................9 1.2.1 Khái niệm về tín dụng của ngân hàng thương mại ............................................... 9 1.2.2 Chức năng về tín dụng của ngân hàng thương mại ............................................ 10 1.2.3 Vai trò về tín dụng của ngân hàng thương mại ................................................... 11 1.3 Cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng trong hoạt động của ngân hàng thương mại ........................................................................................15 1.3.1 Đặc điểm cho vay tiêu dùng ................................................................................. 15 1.3.2 Một số hình thức cho vay tiêu dùng .................................................................... 16 1.3.3 Vai trò của cho vay tiêu dùng............................................................................... 20 1.3.4 Quan điểm về phát triển cho vay tiêu dùng......................................................... 22 1.3.5 Các tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá mức độ phát triển cho vay tiêu dùng ............. 22 1.4 Các yếu tố ảnh hướng đến phát triển cho vay tiêu dùng trong hoạt động của ngân hàng thương mại .................................................................................27 iii 1.4.1 Nhân tố khách quan .............................................................................................. 27 1.4.2 Nhân tố chủ quan ................................................................................................. 30 1.5 Kinh nghiệm phát triển cho vay tiêu dùng của một số Ngân hàng thương mại trong và ngoài nước .............................................................................................32 1.5.1 Kinh nghiệm của Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) ..................................... 33 1.5.2 Kinh nghiệm của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ...................... 34 1.5.3 Kinh nghiệm của Ngân hàng Citibank tại Nhật Bản ...................................... 35 1.5.4 Bài học kinh nghiệm cho các NHTM tại Việt Nam ....................................... 37 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .........................................................................................39 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN NGHI LỘC NGHỆ AN ..............................................................40 2.1 Giới thiệu chung về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An.....................................................40 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An .................................... 40 2.1.2 Cơ cấu tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An............................................... 40 2.1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh của NHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An trong những năm gần đây ................................................. 52 2.2 Phân tích thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại NHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An.....................................................57 2.2.1 Kết quả cho tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An những năm qua .................................... 57 2.2.2 Thực trạng mức độ phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An ................... 66 2.2.3 Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An .................................................................................................................................... 91 2.3 Đánh giá chung về mức độ phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An................................................................................................................99 iv 2.3.1 Những thành tựu đạt được.................................................................................... 99 2.3.2 Những hạn chế còn tồn tại.................................................................................. 101 2.3.3 Nguyên nhân ....................................................................................................... 102 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .......................................................................................107 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN NGHI LỘC NGHỆ AN ............108 3.1 Quan điểm, định hướng phát triển CVTD tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An .....108 3.1.1 Quan điểm phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An .................................. 108 3.1.2 Định hướng phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An.......................... 108 3.2 Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An..............111 3.2.1 Giải pháp về kiểm soát việc tuân thủ quy trình CVTD tại chi nhánh.............. 112 3.2.2 Giải pháp về tăng cường vai trò công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ trong hoạt động CVTD .................................................................................................................. 115 3.2.3 Giải pháp đẩy mạnh công tác thu hồi nợ xấu CVTD ....................................... 116 3.2.4 Giải pháp về nâng cao chất lượng nhân sự CVTD tại chi nhánh .................... 117 3.2.5 Giải pháp tăng trưởng số lượng khách hàng vay tiêu dùng ............................. 119 3.2.6 Giải pháp về nâng cao cơ sở vật chất, công nghệ thông tin của Ngân hàng ... 121 3.2.7 Giải pháp nâng cao vai trò của công tác Marketing, tiếp thị, nâng cao thương hiệu ....................................................................................................................................... 123 3.3 Một số kiến nghị với các cơ quan liên quan .............................................126 3.3.1 Kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương........................... 126 3.3.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam .. 127 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .......................................................................................130 KẾT LUẬN ............................................................................................................131 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................133 PHIẾU KHẢO SÁT KHÁCH HÀNG .................................................................134 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT NGHĨA ĐẦY ĐỦ STT TỪ VIẾT TẮT 1 Agribank 2 BĐS 3 CBCNV 4 CBTD 5 CN 6 CVTD Cho vay tiêu dùng 7 GDV Giao dịch viên 8 KH 9 KHKD 10 NA Nghệ An 11 NH Ngân hàng 12 NHNN 13 NHNN & PTNT 14 NHTM 15 NHTMCP 16 NXB Nhà xuất bản 17 PGD Phòng Giao dịch 18 PGĐ Phó Giám đốc 19 TCTD Tổ chức tín dụng 20 TCKT Tổ chức kinh tế 21 TKTT Tài khoản thanh toán 22 TS 23 TSBĐ 24 TX Tên giao dịch viết tắt bằng tiếng Anh của Ngân hàng Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển Việt Nam Bất động sản Cán bộ công nhân viên Cán bộ tín dụng Chi nhánh Khách hàng Kế hoạch Kinh doanh Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Ngân hàng Thương mại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Trụ sở Tài sản bảo đảm Thị xã vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Tình hình huy động vốn của NHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoạn 2016-2018 ..................................................................52 Bảng 2.2. Tình hình dư nợ tín dụng tại NHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoan 2016-2018 ..................................................................54 Bảng 2.3. Kết quả kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoạn 2016-2018 ..................56 Bảng 2.4. Kết quả kiểm tra nội bộ việc tuân thủ quy trình CVTD tại NHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoạn 2016-2018 ..................62 Bảng 2.5. Kết quả cho vay tiêu dùng tại NHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoạn 2016-2018 .......................................................64 Bảng 2.6. Cơ cấu dư nợ CVTD tại NHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoạn 2016-2018 ..................................................................67 Bảng 2.7. Tình hình dư nợ cho vay tiêu dùng tại các chi nhánh trực thuộcNHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh Nghệ An.....................................................................72 Bảng 2.8. Tình hình KH vay tiêu dùng tại NHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoạn 2016-2018 .......................................................74 Bảng 2.9. Tình hình nợ xấu CVTD củaNHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An ....................................................................................................76 Bảng 2.10. Tình hình nợ xấu CVTD tại các chi nhánh trực thuộcNHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh Nghệ An .......................................................................................79 Bảng 2.11. Tình hình thu lãi từ CVTD NHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An giai đoạn 2016-2018 ..................................................................80 Bảng 2.12. So sánh sản phẩm cho vay tiêu dùng tại NHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An với các ngân hàng cùng địa bàn ...........................82 Bảng 2.13. So sánh lãi suất cho vay tiêu dùng tại NHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An với các ngân hàng cùng địa bàn ...........................83 Bảng 2.14. So sánh về các loại phí cho vay tiêu dùng tại NHNN & PTNT Việt Nam - Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An với các ngân hàng cùng địa bàn..................83 Bảng 2.15. Các chương trình ưu đãi đối với loại hình cho vay tiêu dùng của các NHTM trên địa bàn huyện Nghi Lộc (thời điểm 31/12/2018) ..................................84 vii Bảng 2.16. Một số đặc điểm của mẫu khảo sát .........................................................87 Bảng 2.17. Mục đích và hình thức vay vốn tiêu dùng ..............................................88 Bảng 2.18. Kết quả khảo sát của khách hàng về hoạt động CVTD tại NHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An ....................................................85 Bảng 2.19. Tình hình nhân sự CVTD của NHNN & PTNT Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An (thời điểm 31/12/2018) ...................................................95 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Chức năng trung gian tín dụng của Ngân hàng thương mại ......................7 Sơ đồ 1.2. Sơ đồ cho vay tiêu dùng gián tiếp............................................................18 Sơ đồ 1.3. Sơ đồ cho vay tiêu dùng trực tiếp ............................................................19 Sơ đồ 2.1. Mô hình tổ chức NHNo & PTNT Việt Nam ...........................................42 Sơ đồ 2.2. Mô hình tổ chức NHNN & PTNT Việt Nam- Chi nhánhhuyện Nghi Lộc Nghệ An ....................................................................................................................51 Sơ đồ 2.3. Quy trình CVTD tại NHNN & PTNT Việt Nam- Chi nhánhhuyện Nghi Lộc Nghệ An .............................................................................................................58 viii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, các sản phẩm, dịch vụ tiêu dùng ngày càng trở nên phong phú, đa dạng, phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng. Tuy nhiên, với mức thu nhập như hiện nay, phần lớn người tiêu dùng không thể chi trả cho tất cả các nhu cầu mua sắm cùng lúc, đặc biệt là những vật dụng đắt tiền. Nếu người tiêu dùng có thể vay được tiền từ ngân hàng thì họ có thể thoả mãn được nhu cầu của họ ngay trong hiện tại. Điều đó làm tăng sự tiêu dùng hàng hoá, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của các hãng, tạo nhiều công ăn việc làm cho người lao động, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế chung của toàn xã hội một cách nhanh chóng. Do đó, với việc thực hiện hoạt động cho vay tiêu dùng, một mặt có thể thực hiện tốt nhiệm vụ kích cầu cho nền kinh tế, tạo nên sự hoà hợp giữa Cung & Cầu tiêu dùng. Mặt khác, nó còn đem lại những khoản lợi nhuận lớn cho ngân hàng. Chính vì vậy, cho vay tiêu dùng được xem là một hướng đi mới, một lĩnh vực kinh doanh đầy triển vọng cho các NHTM Việt Nam. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An là một chi nhánh có lịch sử hoạt động lâu năm trên địa bàn huyện Nghi Lộc tỉnh Nghệ An. Trong những năm gần đây, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An đã chú trọng việc phát triển dịch vụ bán lẻ đặc biệt là cho vay tiêu dùng. Bước đầu, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An đã đạt được một số thành tựu cơ bản khi dư nợ, số lượng khách hàng vay tiêu dùng tăng lên qua các năm. Tuy nhiên, việc phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An còn rất manh mún, rời rạc, chưa có sự hoạch định chiến lược rõ ràng trong khi thị trường của huyện Nghi Lộc rất tiềm năng, các ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng khác đã và đang mở rộng mạng lưới các phòng giao dịch trên địa bàn huyện. Vì vậy cần có những giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An với mục đích giữ vững thị phần của Chi nhánh trong địa bàn huyện, góp phần hoàn thành chung kế hoạch kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. Do đó, với vị trí công tác là Cán bộ tín 1 dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An, tôi lựa chọn đề tài “Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Một số công trình nghiên cứu có liên quan bao gồm: Luận văn thạc sĩ của tác giả: Lê Thị Mai Liên – Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, bảo vệ thành công năm 2013 về đề tài: “Phân tích và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An”. Luận văn đã trình bày trình bày tổng quan lý luận cơ bản về hoạt động tín dụng và chất lượng tín dụng, những tiêu chí đánh giá chất lượng tín dụng tại các NHTM.Luận văn cũng đi sâu vào phân tích chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An nêu lên những kết quả đạt được và những hạn chế cần khắc phục đồng thời đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng. Tuy nhiên với thời kỳ nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu độc lập nên tác giả chỉ nêu lên vấn đề nâng cao chất lượng tín dụng nói chung mà không đi sâu vào các hình thức cấp tín dụng cụ thể. Luận văn thạc sĩ của tác giả: Đặng Mạnh Huy – Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, bảo vệ thành công năm 2014 về đề tài: “Một số giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Quảng Ninh”. Luận văn đã trình bày trình bày tổng quan lý luận cơ bản về cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng, những tiêu chí đánh giá mức độ phát triển cho vay tiêu dùng tại các NHTM.Luận văn cũng đi sâu vào phân tích mức độ phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Chi nhánh Quảng Ninh, nêu lên những kết quả đạt được và những hạn chế cần khắc phục đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng.Tuy nhiên luận văn chỉ đi sâu nghiên cứu các chỉ tiêu đánh giá mức độ phát triển cho vay tiêu dùng đứng trên góc độ Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Chi nhánh Quảng Ninh mà chưa chỉ ra các yếu tố đánh giá từ góc độ của khách hàng và nền kinh tế. Luận án tiến sĩ của tác giả: Nguyễn Thị Như Thủy - Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, bảo vệ thành công năm 2015 về đề tài: “Hiệu quả tín dụng của 2 Ngân hàng Nông nghiệp & phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam”. Trong Luận án tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn các tiêu chí đo lường và các nhân tố và các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tín dụng của NHTM nhằm đưa ra hệ thống các tiêu chí đo lường hiệu quả tín dụng cho chi nhánh cấp tỉnh trong hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam. Trên cơ sở áp dụng các tiêu chí đo lường, các nhân tố ảnh hưởng trong giai đoạn 2009 - 2013 thông qua mô hình kinh tế lượng để chỉ ra hướng tác động và mức độ ảnh hưởng của mỗi chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tín dụng đến hiệu quả tín dụng tổng thể của Ngân hàng. Tác giả tìm ra được những thuận lợi và khó khăn của ngân hàng cũng như tồn tại trong quản lý, điều hành dẫn đến hiệu quả tín dụng chưa cao. Đồng thời tác giả cũng đã đưa ra nhưng đề xuất hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới. Tuy nhiên với thời kỳ nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu hoàn toàn độc lập nên vấn đề quản lý cho vay chỉ là một phần được đề cập trong luận án. Trong số những nghiên cứu mà tôi biết, đến nay chưa có nghiên cứu nào về việc phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. Từ thực tế đó, tác giả sẽ kế thừa và nghiên cứu thông qua việc phân tích thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An để đưa ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. Kết quả nghiên cứu của luận văn là cơ sở để đánh giá thực trạng hoạt động phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An, với mong muốn sẽ có những đóng góp cụ thể thiết thực cho sự phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An trong thời gian tới. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu chung: Đề xuất được một số giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. Để đạt được mục tiêu đó, đề tài thực hiện các nhiệm vụ cụ thể: 3 - Hệ thống hóa những lý thuyết chung về hoạt động cho vay tiêu dùng, việc phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại. - Phân tích, đánh giá thực trạng, mức độ phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. Từ đó chỉ ra được những điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân tồn tại trong việc phát triển cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh. - Đề xuất kiến nghị, giải pháp nhằm phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An - Phạm vi nghiên cứu: + Nội dung nghiên cứu: Luận văn chỉ nghiên cứu về việc phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An + Không gian nghiên cứu: Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An + Thời gian nghiên cứu: Số liệu được thu thập từ năm 2016-2018, các giải pháp đưa ra đề xuất đến năm 2025. 5. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả sử dụng các biện pháp nghiên cứu chủ yếu trong nghiên cứu kinh tế như: phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp hệ thống. Luận văn sử dụng các phương pháp thu thập thông tin truyền thống, phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An. Ngoài ra tác giả còn sử dụng thêm phương pháp so sánh, khảo sát để làm sáng tỏ hơn các kết luận trong từng hoàn cảnh cụ thể. 4 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục đi kèm, nội dung chính của luận văn được kết cấu trong 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý thuyết về cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Nghi Lộc Nghệ An 5 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CHO VAY TIÊU DÙNG VÀ PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm của ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại (NHTM) là tổ chức kinh doanh tiền tệ có vị trí quan trọng nhất trong nền kinh tế thị trường ở các nước. Hiện tại có rất nhiều khái niệm khác nhau về ngân hàng thương mại. Đạo luật ngân hàng của Pháp (1941) cũng đã định nghĩa: "Ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính". Tại Việt Nam, Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 được Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 16/06/2012 đã định nghĩa: “Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Theo định nghĩa trên, Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 được Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 16/06/2012 đã quy định: “Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: Nhận tiền gửi; Cấp tín dụng; Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản”. Bên cạnh các hoạt động ngân hàng, NHTM có thể thực hiện các hoạt động kinh doanh khác được cấp phép trong Giấy phép cấp cho từng NHTM. Có thể thấy NHTM là tổ chức trung gian tài chính quan trọng nhất trong các tổ chức tín dụng.Hoạt động của nó ảnh hưởng to lớn đến nền kinh tế.Bởi vậy, pháp luật các nước rất quan tâm đến loại hình hoạt động tín dụng này. 1.1.2 Chức năng, vai trò của ngân hàng thương mại 1.1.2.1 Chức năng của ngân hàng thương mại a. Chức năng trung gian tín dụng 6 Sơ đồ 1.1. Chức năng trung gian tín dụng của Ngân hàng thương mại Kênh gián tiếp Ngân hàng thương mại (Trung gian tài chính) Vốn Vốn Vốn Người dư thừa vốn Vốn Thị trường tài chính Người cần vốn Vốn Kênh trực tiếp (Nguồn: Đinh Xuân Hạng, Phạm Ngọc Dũng 2011) - Ngân hàng thương mại là cầu nối giữa những người có vốn dư thừa và những người có nhu cầu về vốn. Trong đó NHTM huy động các nguồn vốn từ các chủ thể tiết kiệm, có vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế để cấp tín dụng đầu tư đáp ứng nhu cầu về vốn cho các chủ thể trong nền kinh tế xã hội. b. Chức năng trung gian thanh toán Ngân hàng thương mại làm trung gian thanh toán khi nó thực hiện thanh toán theo yêu cầu của khách hàng như trích tiền từ tài khoản tiền gửi của họ để thanh toán tiền hàng hoá, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi của khách hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh của họ. Ở đây ngân hàng thương mại đóng vai trò là người "thủ quỹ" cho các doanh nghiệp và cá nhân bởi ngân hàng là người giữ tài khoản của họ. c. Chức năng tạo tiền Đây là hệ quả của hai chức năng trên trong hoạt động ngân hàng thương mại: Từ một số dự trữ ban đầu thông qua quá trình cho vay và thanh toán bằng chuyển khoản của ngân hàng thì lượng tiền gửi mới được tạo ra và nó lớn hơn so với lượng dự trữ ban đầu gấp nhiều lần, gọi là quá trình tạo tiền của hệ thống ngân hàng. 1.1.2.2 Vai trò của ngân hàng thương mại Các ngân hàng ngày nay có những vai trò cơ bản sau: Thứ nhất, NHTM là trung gian tài chính. 7 Thứ hai, NHTM giữ vai trò là trung gian thanh toán. Thứ ba, NHTM giữ vai trò là người bảo lãnh. Thứ tư, NHTM giữ vai trò đại lý, thay mặt khách hàng quản lý và bảo vệ tài sản của họ, phát hành hoặc chuộc lại chứng khoán… Thứ năm, NHTM là người thực hiện các chính sách kinh tế của Chính phủ góp phần điều tiết sự tăng trưởng kinh tế và theo đuổi các mục tiêu xã hội Thứ sáu, NHTM là cầu nối cho việc phát triển kinh tế đối ngoại giữa các quốc gia. 1.1.3 Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại 1.1.3.1 Hoạt động huy động vốn Ngân hàng kinh doanh ngoại tệ dưới hình thức huy động, cho vay, đầu tư và cung cấp các dịch vụ khác.Hoạt động huy động - hoạt động tạo nguồn vốn cho Ngân hàng thương mại - đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của Ngân hàng thương mại. Một Ngân hàng thương mại bất kì nào cũng bắt đầu hoạt động của mình bằng việc huy động nguồn vốn. Đối tượng huy động của Ngân hàng thương mại là nguồn tiền nhàn rỗi trong các tổ chức kinh tế, dân cư. Nguồn vốn quan trọng nhất,và chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng nguồn vốn của Ngân hàng thương mại là tiền gửi của khách hàng. Hoạt động nhận tiền gửi của Ngân hàng có ý nghĩa to lớn với người gửi tiền, nền kinh tế, cũng như bản thân Ngân hàng. Thông qua hoạt động này mà Ngân hàng có thể tập hợp được các khoản tiền nhàn rỗi, nhỏ bé, phân tán tạm thời chưa sử dụng với các thời hạn hết sức khác nhau thành nguồn tiền lớn tài trợ cho nền kinh tế, hoặc cho các cá nhân có nhu cầu sử dụng.Việc tập hợp được những nguồn tiền nhàn rỗi trong dân chúng để đưa vào kinh doanh đã góp phần tiết kiệm và sử dụng có hiệu quả nguồn lực của nền kinh tế. Ngoài ra hoạt động nhận tiền gửi của Ngân hàng cũng góp phần tiết kiệm chi phí lưu thông tiền tệ. 1.1.3.2 Hoạt động sử dụng vốn Khi đã huy động được vốn, nắm trong tay một số tiền nhất định thì các Ngân hàng thương mại phải làm như thế nào để hiệu quả hoá những nguồn này, nghĩa là tìm cách để những khoản tiền đó được đầu tư đúng nơi, đúng chỗ, có hiệu quả, an toàn, đem lại nhiều lợi nhuận cho Ngân hàng. Và hoạt động sử dụng vốn của Ngân hàng bằng những cách sau: Ngân hàng đã tài trợ lại cho nền kinh tế dưới dạng các 8 thành phần kinh tế vay, hoặc Ngân hàng đầu tư trực tiếp, Ngân hàng tham gia góp vốn cùng kinh doanh hay cho thuê tài sản, Ngân hàng gửi tiền tại các Ngân hàng khác - tại Ngân hàng Nhà nước - những tổ chức tín dụng khác, Ngân hàng đầu tư trên thị trường chứng khoán, Ngân hàng nắm giữ chứng khoán vì chúng mang lại thu nhập cho Ngân hàng và có thể bán đi để ra tăng ngân quỹ khi cần thiết... Những đối tượng tài trợ không chỉ có các tổ chức kinh tế thực hiện hoạt động trong lĩnh vực thương mại mà còn có cả các cá nhân tiêu dùng, thậm chí Chính phủ cũng được Ngân hàng tài trợ dưới những hình thức: Ngân hàng thương mại mua tín phiếu kho bạc, trái phiếu của chính phủ trên thị trường tiền tệ. Sự phát triển của hoạt động cho vay, đã giúp Ngân hàng có vị trí ngày càng quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Hơn nữa thông qua hoạt động cho vay, Ngân hàng thương mại có khả năng “tạo tiền” hay mở rộng lượng tiền cung ứng. Tuy nhiên hoạt động cho vay của Ngân hàng chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro nên Ngân hàng thường áp dụng các nguyên tắc hoạt động và quản lý tiền vay một cách chặt chẽ. 1.1.3.3 Ngân hàng thực hiện các dịch vụ trung gian Ngoài hai hoạt động cơ bản là hoạt động huy động vốn và hoạt động sử dụng vốn thìNgân hàng thương mại cũng thực hiện các dịch vụ trung gian cho khách hàng của mình. Các dịch vụ này được coi là hoạt động trung gian bởi vì khi thực hiện các hoạt động này Ngân hàng không đứng vai trò là con nợ hay chủ nợ mà đứng ở vị trí trung gian để thoả mãn nhu cầu khách hàng về dịch vụ mà khách hàng cần. 1.2 Tổng quan về tín dụng của ngân hàng thương mại 1.2.1 Khái niệm về tín dụng của ngân hàng thương mại Trong nền kinh tế hàng hoá, trong cùng một thời gian luôn có một số người tạm thời thừa vốn, có vốn tạm thời nhàn rỗi và có nhu cầu cho vay. Bên cạnh đó luôn có một số người tạm thời thiếu vốn, có nhu cầu đi vay. Hiện tượng này làm nảy sinh mối quan hệ kinh tế mà nội dung của nó là vốn được dịch chuyển từ nơi tạm thời thừa sang nơi thiếu với điều kiện hoàn trả vốn và lãi tiền vay là lợi nhuận thu được do sử dụng vốn vay. Đây chính là quan hệ tín dụng. Như vậy tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên nguyên tắc hoàn trả kèm theo lợi tức, nó để thoả mãn nhu cầu của cả 2 bên, do đó nó là một quan hệ bình đẳng, cả hai bên cùng có lợi và mang tính thoả thuận lớn. 9