I. ®Æt vÊn ®Ò:
§ång dao lµ nh÷ng bµi th¬, ca dao, tôc ng÷ ®îc truyÒn miÖng trong d©n
gian qua nhiÒu thÕ hÖ. Ngay tõ thña Êu th¬, c¸c em ®· ®îc nghe ®ång dao qua lêi
ru cña bµ, cña mÑ. Khi trÎ hai, ba tuæi, c¸c trß ch¬i cã g¾n víi lêi, néi dung cña
bµi ®ång dao ®· cuèn hót c¸c em mét c¸ch thÝch thó. §ång dao ngÊm vµo c¶m
xóc tuæi th¬ cña mçi ngêi nh mét lÏ tù nhiªn. Bëi vËy, khi lín lªn, mçi khi chøng
kiÕn trÎ nhá diÔn xíng ®ång dao, chóng ta ®Òu c¶m thÊy m×nh nh trÎ l¹i, nh÷ng
ký øc thêi th¬ Êu l¹i t¸i hiÖn mang l¹i cho ta c¶m gi¸c yªu ®êi vµ gîi l¹i nh÷ng kû
niÖm ®Ñp khã quªn vÒ mét thêi th¬ Êu hån nhiªn, th¸nh thiÖn, v« t ch¼ng bao giê
trë l¹i n÷a. Ên tîng vÒ nh÷ng bµi ®ång dao thËt s©u s¾c ®èi víi mçi ngêi. Ên tîng
Êy cã ®îc lµ bëi néi dung cña c¸c bµi ®ång dao ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ thuéc, phï
hîp víi nhËn thøc vµ ho¹t ®éng vui ch¬i cña trÎ th¬. Ng«n tõ cña ®ång dao gÇn
gòi víi c¸ch nãi vÇn vÌ, giµu nhÞp ®iÖu cña ng«n ng÷ nhi ®ång. NhiÒu bµi ®ång
dao cã lèi kÕt cÊu vßng trßn, trÎ cã thÓ ®äc ®i ®äc l¹i kh«ng ch¸n, kh«ng kÕt thóc.
§ång dao cã chøc n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña c¸c em nhá do lêi ®ång
dao g¾n víi trß ch¬i.
Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt nh vËy, ®ång dao
thùc sù lµ mét mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu cña trÎ em. Song hiÖn nay, sè lîng cña c¸c bµi ®ång dao tuyÓn chän trong ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cho trÎ mÇm
non cßn qu¸ h¹n chÕ. §Æc biÖt, néi dung cha ®ñ phôc vô cho c¸c chñ ®iÓm gi¸o
dôc trÎ mÇm non. Do vËy, khi d¹y theo híng ®æi míi, gi¸o viªn gÆp nhiÒu khã
kh¨n vÒ tµi liÖu, lóng tóng vÒ ph¬ng ph¸p. Tõ nh÷ng lý do trªn, t«i chän ®Ò tµi
“Kinh nghiÖm su tÇm, tuyÓn chän c¸c bµi ®ång dao cho trÎ mÇm non theo chñ
®iÓm” nh»m lµm phong phó thªm m¶ng v¨n häc dµnh cho løa tuæi mÇm non, gióp
cho gi¸o viªn cã thªm ph¬ng tiÖn ®Ó gi¸o dôc trÎ nhá ph¸t triÓn toµn diÖn.
II. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh:
a. ThuËn lîi:
Gi¸o viªn n¾m ®îc ®Þnh híng ®æi míi gi¸o dôc mÇm non. HiÖn nay, néi
dung, h×nh thøc, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc mÇm non cha t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ ho¹t
®éng tÝch cùc. Lµ mét gi¸o viªn nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc, hÕt lßng th¬ng yªu trÎ,
cã giäng ®äc hay, truyÒn c¶m, t«i ®· gióp trÎ c¶m thô ®ång dao nh mét t¸c phÈm
1
nghÖ thuËt, ®Æc biÖt lµ gióp trÎ ph¸t triÓn vèn tõ, ng«n ng÷ cho trÎ “24 – 36
th¸ng” mét c¸ch nhanh nhÊt.
§ång dao ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng trÎ th¬. §ã lµ nh÷ng c©u
tôc ng÷, ca dao cã néi dung gÇn gòi víi trÎ, trÎ thêng ®äc khi vui ch¬i. TrÎ nhá cã
t©m hån trong s¸ng, bay bæng, giµu tëng tîng, giµu c¶m xóc, ham ho¹t ®éng,
thÝch vui ch¬i, thÝch cã bÇu b¹n. Do ®ã, c¸c em dÔ hoµ nhËp vµo t©m tr¹ng cña
c¸c nh©n vËt mét c¸ch hån nhiªn v« t. T¸c phÈm ®ång dao ®· tho¶ m·n nhu cÇu
nµy cña c¸c em.
§îc sù quan t©m, gióp ®ì cña Ban gi¸m hiÖu vµ ®ång nghiÖp trong Trêng;
víi trêng líp réng, tho¸ng m¸t, ®Çy ®ñ ®å dïng d¹y häc hiÖn ®¹i, rÊt thuËn lîi cho
viÖc n©ng cao chÊt lîng bé m«n lµm quen v¨n häc nãi chung vµ ®ång dao nãi
riªng. §å dïng, ph¬ng tiÖn, tµi liÖu phôc vô cho chñ ®iÓm lµm quen v¨n häc kh¸
phong phó.
Khi trÎ ®äc c¸c bµi ®ång dao ®ã, t«i thÊy phô huynh rÊt vui v× ®a sè c¸c bµi
®ång dao ®Òu mang tÝnh gi¸o dôc cao, gióp trÎ ph¸t triÓn ng«n ng÷, t×nh c¶m,
thÈm mü mét c¸ch tù nhiªn, ®¸ng yªu.
b. Khã kh¨n:
Sè lîng bµi ®ång dao tuyÓn chän cho trÎ mÇm non cßn Ýt. V× vËy, khi tuyÓn
chän bµi ®ång dao, gi¸o viªn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, cha cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn
theo ý muèn, nhÊt lµ mÆt gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña mét sè bµi, cã bµi néi dung kiÕn
thøc cha phï hîp víi tõng ®é tuæi, tõng chñ ®iÓm. §iÒu ®ã lµm h¹n chÕ viÖc c¶m
nhËn cña trÎ víi c¸c bµi ®ång dao. §iÓm qua nh÷ng tuyÓn tËp trß ch¬i, th¬ truyÖn,
bµi h¸t cho trÎ mÇm non, t«i thÊy sè lîng c¸c t¸c phÈm ®ång dao cßn qu¸ nghÌo
nµn. GÇn ®©y, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc cã xuÊt b¶n mét sè tuyÓn tËp “ BÐ víi khóc
®ång dao”, “§ång dao ViÖt Nam”,...thËt sù lµ vèn quý cho bé m«n lµm quen v¨n
häc. Nhng sè lîng c¸c t¸c phÈm cßn rÊt Ýt víi néi dung cßn s¬ sµi, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®æi míi khi thùc hiÖn theo chñ ®iÓm cña ch¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm
non.
Qu¸ tr×nh ®æi míi gi¸o dôc mÇm non, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, cßn cã
mét sè h¹n chÕ, bÊt cËp vÒ ®éi ngò gi¸o viªn, ®å dïng häc tËp,... ®Ó tiÕn hµnh d¹y
theo chñ ®iÓm. ViÖc d¹y trÎ c¸c bµi ®ång dao cßn khã kh¨n do gi¸o viªn cha biÕt
lùa chän ®a ®ång dao vµo d¹y theo chñ ®iÓm. ViÖc lùa chän bµi cã néi dung phï
hîp víi ®èi tîng trÎ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §©y còng lµ c¬ së vµ biÖn ph¸p ®Ó tuyÓn
chän t¸c phÈm ®ång dao phôc vô nhu cÇu thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh d¹y trÎ.
2. C¸c biÖn ph¸p:
2
XuÊt ph¸t tõ mét sè thuËn lîi, khã kh¨n nªu trªn, t«i ®· thêng xuyªn suy
nghÜ t×m tßi c¸c biÖn ph¸p ®Ó lµm sao ®a néi dung gi¸o dôc ®ång dao vµo trong
c¸c ho¹t ®éng cña trÎ mét c¸ch cã hÖ thèng, khoa häc vµ hiÖu qu¶.
* BiÖn ph¸p 1: Lùa chän c¸c t¸c phÈm phï hîp víi chñ ®iÓm ®éng vËt.
Gi¸o dôc trÎ mÇm non theo ch¬ng tr×nh ®æi míi hiÖn nay ®îc ph©n theo
tõng chñ ®iÓm rÊt râ rµng, ®iÒu ®ã ®· gîi më cho t«i lùa chän ý tëng su tÇm vµ
tuyÓn chän thªm c¸c t¸c phÈm ®ång dao phï hîp theo tõng chñ ®iÓm.
T×m hiÓu néi dung cña c¸c bµi ®ång dao, ®iÒu ta dÔ nhËn ra lµ sè bµi ®ång
dao vÒ ®éng vËt phong phó h¬n c¶. ThÕ giíi loµi vËt trong ®ång dao hiÖn lªn ®Çy
ngé nghÜnh, hÊp dÉn vµ thËt sinh ®éng, n¸o nhiÖt.
Nh÷ng con vËt nhá bÐ dÔ th¬ng gÇn gòi trong ®êi sèng hµng ngµy ®· ®îc
thÓ hiÖn ë mét sè bµi ®ång dao díi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau.
- D¹ng ca dao:
“C¸ bèng cßn ë trong hang
C¸i rau tËp tµng cßn ë n¬ng d©u
Ta vÒ ta s¾m cÇn c©u
C©u lÊy c¸ bèng nÊu rau tËp tµng.”
“Con cua mµ cã hai cµng
§Çu tai kh«ng cã bß ngang c¶ ®êi
Con c¸ mµ cã c¸i ®u«i
Hai v©y vung vÈy nã b¬i rÊt tµi
Con rïa mµ cã c¸i mai
C¸i cæ thôt ng¾n, thôt dµi vµo ra
Con voi mµ cã hai ngµ
C¸i vßi nã cuèn ®æ nhµ, ®æ c©y
Con chim mµ cã c¸nh bay
Bay cïng nam, b¾c, ®«ng, t©y tá ®êng”.
Qua ®ång dao, c¸c em nh l¹c vµo vên b¸ch thó víi ®ñ c¸c loµi chim
mu«ng, chóng cã mèi quan hÖ th©n thiÕt, ruét thÞt gièng nh con ngêi qua bµi ®ång
dao sau:
“Tu hó lµ chó bå c¸c
S¸o sËu lµ cËu s¸o ®en
Bå c¸c lµ b¸c chim ri
S¸o ®en lµ em tu hó
Chim ri lµ d× s¸o sËu
Tu hó lµ chó bå c¸c.”
Hay
3
Ngoµi ra cßn cã nh÷ng bµi ®ång dao vÒ c¸c con vËt nu«i trong gia ®×nh,
mçi con cã ®Æc ®iÓm vµ lîi Ých kh¸c nhau:
“Gäi ngêi dËy sím lµ gµ trèng choai
Hay kªu côc t¸c ®Î qu¶ trøng trßn
Êp në thµnh con lµ c« gµ m¸i
B¬i díi ao s©u vÞt bÇu mß tÐp
Hay sña g©u g©u lµ con chã vÖn
¨n no ñn Øn lµ chó heo con
Leo trÌo c©y cau lµ chÞ mÌo míp
KÐo cµy ch¨m chØ mÊy b¸c tr©u giµ
ChiÒu nghe tiÕng mâ tÊt c¶ cïng vÒ
Qu©y quÇn xum häp loµi vËt chóng ta
Cã Ých mäi nhµ ai ai còng quý.”
Råi kh«ng chØ lµ nh÷ng con vËt quen thuéc trong gia ®×nh, nh÷ng con vËt ë
n¬i rõng nói xa x«i còng ®îc nh¾c ®Õn víi nh÷ng vÇn ®iÖu dÔ nhí:
“ Con vái con voi
Cßn c¸i ®u«i
C¸i vßi ®i tríc
§i sau rèt
Hai ch©n tríc ®i tríc
T«i xin kÓ nèt
Hai ch©n sau ®i sau
C¸i chuyÖn con voi.”
C¸c con vËt hiÖn ra trong ®ång dao víi nhiÒu s¾c mµu rùc rì, víi nh÷ng
®éng t¸c uyÓn chuyÓn nhÞp nhµng:
“Con c«ng hay móa
Nã chôm ch©n vµo
Nã móa lµm sao
Nã xoÌ c¸nh ra.”
Bªn c¹nh sù phong phó vÒ chñng lo¹i, ®ång dao cßn gióp c¸c em hiÓu ®Æc
tÝnh riªng biÖt cña c¸c loµi ®éng vËt kh¸c nhau:
“Con chim se sÎ
Nã ¨n h¹t ng«
Nã ¨n g¹o tÎ
Nã kªu lÐp nhÐp.”
Nã hãt lÝu lo
HoÆc bµi vÒ con cß:
“Con cß cao c¼ng
Cß cao c¼ng bíc
Bíc th¼ng xuèng ®ång
Cói ®Çu xuèng níc
ThÊy c¸ ch¹y r«ng
Cß mæ c¸ ¨n.”
§äc c¸c bµi ®ång dao, c¸c em nhá ®· bÞ thu hót bëi ©m thanh vui tai cña
tiÕng hãt c¸c loµi vËt, chóng tha hå b¾t chíc nh÷ng hµnh ®éng: leo trÌo, nh¶y
móa, ... cña nh÷ng con vËt nghÞch ngîm Êy. Tõng c©u, tõng ®o¹n cã vÇn ®iÖu
nghe rÊt thó vÞ... Cã lÏ v× vËy mµ thÕ giíi ®éng vËt hÊp dÉn c¸c em v« cïng.
4
* BiÖn ph¸p 2: Lùa chän c¸c bµi ®ång dao theo chñ ®iÓm thùc vËt.
NÕu thÕ giíi ®éng vËt thu hót c¸c em bëi sù nhén nhÞp, hÊp dÉn vµ ®Çy
®¸ng yªu cña loµi cña vËt, th× thÕ giíi thùc vËt trong ®ång dao quyÕt rò c¸c em bëi
mµu s¾c, h¬ng vÞ, h×nh d¸ng cña c¸c loµi c©y, loµi qu¶.
§i vµo thÕ giíi thùc vËt, c¸c em bÞ léi cuèn ngay bëi mÇu s¾c vµ tªn gäi kú
l¹ cña hä nhµ hoa:
“V¸c bãng mµ soi
Lµm b¹n víi c¸
Lµ hoa b«ng giÕng
Lµ hoa san h«
Hay bay hay liÖng
C¹o ®Çu ®i tu
Lµ hoa chim chim
Lµ hoa b«ng bôt
Xuèng níc mµ d×m
Khãi bay nghi ngót
Lµ hoa b«ng ®·
Lµ hoa h¾c h¬ng”.
Sù ®a d¹ng, giµu mÇu s¾c cña loµi hoa Êy ®· t¹o thµnh nh÷ng lo¹i qu¶ th¬m
ngon, qu¶ nµo còng hÊp dÉn:
“MÝt vµng, cam ®á
Quýt bÐ con con
Hång chÝn, quýt xanh
Cam trßn ung ñng
Bèn anh hiÒn lµnh
MÝt b»ng c¸i thóng
ThÝch ¨n qu¶ g×?
Hång ®á, hång ng©m”.
Bªn c¹nh viÖc biÕt ®îc h¬ng vÞ th¬m ngon cña c¸c lo¹i qu¶, c¸c em cßn
biÕt vÒ mïa qu¶ chÝn:
“Th¸ng b¶y «ng thÞ ®á da
¤ng mÝt ch¬m chím, «ng ®a rông rêi
¤ng mÝt ®ãng cäc mµ ph¬i
¤ng ®a rông rêi ®á c¶ ch©n tay.”
Ngoµi ra, ®ång dao cßn ®a c¸c em ®Õn mét thÕ giíi hÊp dÉn vµ thËt phong
phó:
“Nghe vÎ nghe ve
Lµ rau ngµnh ng¹ch
Nghe vÌ c¸i rau
Trong lßng b¸t ch¸nh
Thø ë hçn hµo
Lµ rau muèng biÓn
Quan ®ßi kh«ng kiÖn
Lµ rau diÕp c¸
B×nh b¸t nÊu canh
Kh«ng ba, cã m¸
¨n h¬i tanh tanh
Rau m¸ mäc bê.”
Vµ ë ®ã c¸c em cßn b¾t gÆp mét mèi quan hÖ ch¼ng kh¸c g× con ngêi :
“Lóa ng« lµ c« ®Ëu nµnh
§Ëu nµnh lµ anh da chuét
Da chuét lµ chÞ ruét da gang
5
Vµ råi:
Da gang lµ chÞ chµng da hÊu
Da hÊu lµ cËu lóa ng«
Lóa ng« lµ c« ®Ëu nµnh.”
“C©y ng« ®ång kh«ng trång mµ mäc
RÔ ng« ®ång rÔ däc rÔ ngang
Qu¶ da gang trong vµng ngoµi tr¾ng
Qu¶ míp ®¾ng trong tr¾ng ngoµi xanh.”
ThÕ giíi phong phó vµ hÊp dÉn Êy ®· thu hót vµ quyÕn rò ®îc c¸c em.
* BiÖn ph¸p 3: Chñ ®iÓm gia ®×nh trong ®ång dao:
Tõ l©u nh©n d©n ta ®· nhËn thÊy gi¸o dôc trÎ th¬ t×nh c¶m gia ®×nh lµ viÖc
lµm rÊt quan träng. §ång dao lµ mét trong c¸c thÓ lo¹i v¨n häc thiÕu nhi cã t¸c
dông kh«ng nhá gióp c¸c em hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng vµ con ngêi xung quanh,
h×nh thµnh cho c¸c em t×nh c¶m tèt ®Ñp. Qua ®ång dao, trÎ hiÓu ®îc c«ng ¬n cha
mÑ nu«i dìng to lín nhêng nµo. Cha mÑ lu«n lµ ngêi dµnh cho chóng ta nh÷ng
®iÒu tèt ®Ñp nhÊt.
“C¸i g× nh thÓ khÝ trêi
Ngµy ®ªm quanh quÈn ë n¬i c¹nh m×nh
Kh«ng h¬ng kh«ng s¾c kh«ng h×nh
Kh«ng h×nh kh«ng s¾c mµ m×nh kh«ng quªn.”
ThÊu hiÓu ®îc c«ng ¬n sinh thµnh, nu«i dìng cña «ng bµ, cha mÑ, nh÷ng
bµi ®ång dao cßn gi¸o dôc c¸c em lµm nh÷ng c«ng viÖc nhá tuú theo søc cña
m×nh ®Ó gióp ®ì «ng bµ, cha mÑ.
“C¸i bèng lµ c¸i bèng bang
KhÐo s¶y khÐo sµng gióp mÑ nÊu c¬m
MÑ bèng di chî ®êng tr¬n
Bèng ra gióp mÑ ch¹y c¬n ma dÇm”.
Kh«ng chØ cã thÕ, trong ®ång dao cßn cã nh÷ng bµi häc d¹y cho c¸c em sù
lÔ phÐp, biÕt kÝnh trªn, nhêng díi ®· ®îc phæ nh¹c qua bµi ®ång dao “G¸nh g¸nh
gång gång”:
“G¸nh g¸nh gång gång
Mét phÇn cho cha
G¸nh s«ng g¸nh nói
Mét phÇn cho bµ
G¸nh cñi g¸nh cµnh
Mét phÇn cho chÞ
Ta ch¹y cho nhanh
Mét phÇn cho anh
VÒ x©y nhµ bÕp
Ta ch¹y cho nhanh
NÊu nåi c¬m nÕp
VÒ x©y nhµ bÕp
Chia ra n¨m phÇn
NÊu nåi c¬m nÕp...”
6
Mét phÇn cho mÑ
Ngoµi ra, qua ®ång dao c¸c em cßn hiÓu thªm vÒ mèi quan hÖ th©n thiÕt
ruét thÞt cña nh÷ng ngêi trong gia ®×nh, c¸c em ph¶i biÕt sãng hoµ thuËn, yªu th¬ng lÉn nhau:
“Sím mai t«i lªn nói
§em vÒ cho chó
B¾t ®îc con c«ng
Chó cho tr¸i cam
§em vÒ cho «ng
Chó thÝm rÇy lén víi nhau
¤ng cho tr¸i thÞ
Th«i t«i tr¶ tr¸i cam cho chó
§em vÒ cho chÞ
T«i tr¶ b¸nh ó cho c«
ChÞ cho c¸ r«
Tr¶ c¸ r« cho chÞ
§em vÒ cho c«
Tr¶ tr¸i thÞ cho «ng
C« cho b¸nh ó
T«i x¸ch con c«ng vÒ rõng.”
Râ rµng, nh÷ng bµi ®ång dao cã t¸c dông kh«ng nhá trong viÖc gi¸o dôc trÎ
em ViÖt Nam t×nh c¶m, kÝnh yªu cha mÑ, ®oµn kÕt, ®ïm bäc, th¬ng nhau, giµu
lßng nh©n ¸i, vÞ tha…
* BiÖn ph¸p 4: Chñ ®iÓm lao ®éng vµ ngµnh nghÒ trong ®ång dao:
Còng nh c¸c chñ ®iÓm kh¸c, lao ®éng ngµnh nghÒ trong ®ång dao v« cïng
phong phó, ®a d¹ng:
“Tay ®Ñp
Tay ®¾p nói
Mét tay ®Ñp
Tay ®µo s«ng
Hai tay ®Ñp
Tay c¹o l«ng
Ba tay ®Ñp
Tay mæ lîn
Tay dÖt v¶i
Tay b¾t vîn
Tay v·i rau
Tay b¾t voi
Tay bu«ng c©u
Tay bÎ roi
Tay chÆt cñi
Tay ®¸nh hæ.”
C¸c ngµnh nghÒ ®i vµo ®ång dao thËt b×nh dÞ, tù nhiªn mµ trong qu¸ tr×nh
lao ®éng con ngêi s¸ng t¸c ra : nghÒ dÖt v¶i, ®¾p nói, chÆt cñi...®ã lµ c«ng viÖc
cña nhµ n«ng. Qua nh÷ng bµi ®ång dao, trÎ ®îc më réng hiÓu biÕt vÒ c¸c ngµnh
nghÒ trong x· héi.
Nh÷ng bµi ®ång dao vÒ lao ®éng, nghÒ nghiÖp cã vÇn, cã nhÞp vµ thêng ®îc
g¾n víi c¸c trß ch¬i cña trÎ th¬ ®Ó trß ch¬i thªm vui nhén. V× thÕ c¸c em rÊt dÔ
thuéc, còng v× thÕ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c ngµnh nghÒ trong bµi ®ång dao ®îc c¸c
em tiÕp nhËn thËt tù nhiªn vµ nhÑ nhµng:
“KÐo ca lõa xÎ
KÐo ca kõa kÝt
¤ng thî nµo khoÎ
Lµm Ýt ¨n nhiÒu
7
Th× ¨n c¬m vua
N»m ®©u ngñ ®Êy
¤ng thî nµo thua
Nã lÊy mÊt ca
VÒ bó tÝ mÑ
LÊy g× mµ kÐo.”
Kh«ng chØ cã nghÒ nghiÖp mµ ngay c¶ dông cô cña tõng nghÒ còng ®îc ®a
vµo bµi ®ång dao nh mét khóc h¸t:
“Vuèt hét næ
C¸i n¸ b¾n chim
§æ b¸nh bÌo
C¸i kim may ¸o
Xao x¸c v¹c kªu
C¸i gi¸o ®i s¨n
Nåi ®ång vung mÐ
C¸i kh¨n bÞt trèc
C¸i kÐo thî may
C¸i nèc ®i bu«n
C¸i cµy lµm ruéng
C¸i khu«n ®óc b¸nh
C¸i thuæng ®¾p bê
C¸i chÐn móc chÌ
C¸i lê th¶ c¸
C¸i ve móc rîu.”
Trong x· héi cã biÕt bao ngµnh nghÒ, mçi ngµnh nghÒ l¹i cã mét c«ng cô
lµm viÖc riªng. §Ó gióp c¸c em biÕt nghÒ nµo cÇn c«ng cô g× kh«ng ph¶i lµ dÔ.
§ång dao b»ng nh÷ng lêi ca vÇn vÎ ®· lµm ®îc c¸i ®iÒu kú diÖu Êy. §Æc biÖt, nã
nãi ®Õn mét sè nghÒ vµ mét sè dông cô lao ®éng mµ nhiÒu trÎ Ýt quan t©m.
* BiÖn ph¸p 5: Chñ ®iÓm thiªn nhiªn trong ®ång dao:
Thiªn nhiªn trong ®ång dao thËt trong trÎo, t¬i s¸ng, ®¸ng yªu. §ång dao
®· t¹o ra mét kh«ng gian, Êm ¸p t×nh ngêi, mét vÇng tr¨ng, mét v× sao ®èi víi trÎ
th¬ kh«ng cã g× cao xa. ¤ng tr¨ng, «ng sao ... nh lµ mét ngêi b¹n th©n thiÕt gÇn
gòi ®èi víi c¸c em, c¸c em cã thÓ rñ xuèng ch¬i:
“¤ng d¼ng «ng d¨ng
Cã nåi c¬m nÕp
Xuèng ch¬i víi t«i
Cã nÖp b¸nh chng
Cã bÇu, cã b¹n
Cã lng hò rîu...”
Cã v¸n c¬m x«i
ThËm chÝ c¸c em cßn vui vÎ chia c¶ quµ cña m×nh cho «ng sao:
“¤ng s¶o «ng sao
«ng ngåi lªn chiÕu
¤ng vµo cöa sæ
T«i biÕu cñ khoai...”
¤ng ë víi t«i
ThÕ giíi tù nhiªn cßn chøa biÕt bao nhiªu ®iÒu thó vÞ gióp cho c¸c em lu«n
thÊy hÊp dÉn vµ mong muèn ®îc kh¸m ph¸. H¹t ma tõ trªn trêi r¬i xuèng tëng
r»ng v« Ých nµo ngê ma ®em l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých:
“T«i ë trªn trêi
T«i r¬i xuèng ®Êt
Ch¼ng ho¸ t«i kh«ng
T«i ch¶y ra s«ng
8
Tëng r»ng t«i mÊt
Nu«i loµi t«m c¸...”
Kh«ng chØ cã h¹t ma mµ cßn cã n¾ng, c¸c em cßn biÕt gäi c¶ n¾ng:
“N¾ng lªn ®i hìi n¾ng vµng
N¾ng cho d©n b¶n ph¬i thãc ná
N¾ng cho d©n b¶n uèng rîu la ®µ
N¾ng cho d©n cµy ¨n c¬m cµ, c¸ níng.”
Nh÷ng bµi häc vÒ m«i trêng, tù nhiªn thËt ®a d¹ng vµ phong phó. Nhê viÕt
theo lèi c©u ca dao mµ c¸c em lu«n cã thÓ ®äc ë mäi n¬i, mäi lóc, c¶ khi häc vµ
khi ch¬i mét c¸ch rÊt tù nhiªn.
“Dung d¨ng dung dÎ
Thë lµn kh«ng khÝ
D¾t trÎ ®i ch¬i
Võa s¹ch võa trong
§Õn chç m¸t trêi
Lßng ®· h¶ lßng
Chí nªn bá phÝ
Th©n cµng m¹nh mÏ.”
Hay bµi ®ång dao thÓ hiÖn sù vui vÎ trong lao ®éng:
“Lén cÇu vång
Cã chÞ mêi ba
Níc trong níc ch¶y
Hai chÞ em ta
Cã c« mêi b¶y
Ra lén cÇu vång.”
Tãm l¹i: ThÕ giíi thiªn nhiªn trong ®ång dao thËt phong phó, trong trÎo vµ
hån nhiªn, cã t¸c dông gi¸o dôc mäi mÆt, lµ tµi s¶n tinh thÇn cña d©n téc ta cÇn ®îc khai th¸c, b¶o tån vµ ph¸t triÓn.
3. KÕt qu¶:
Qua mét thêi gian nghiªn cøu, su tÇm, tuyÓn chän, s¾p xÕp c¸c bµi ®ång
dao theo chñ ®iÓm, t«i tù nhËn thÊy viÖc ¸p dông néi dung c¸c bµi ®ång dao trªn
vµo bé m«n lµm quen v¨n häc vµ c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i nãi chung, c¸c tiÕt d¹y,
c¸c ho¹t ®éng nãi riªng cña trÎ ®· thu ®îc kÕt qu¶ sau:
- Lùa chän néi dung phï hîp ®Ó ®a vµo ch¬ng tr×nh d¹y trÎ;
- Khi thuéc ®ång dao, trong bÊt cø t×nh huèng nµo, t«i còng cã thÓ ®a ra bµi
cã néi dung phï hîp víi t×nh huèng ®ã;
- TrÎ hµo høng vui ch¬i theo c¸c bµi ®ång dao, vèn tõ, kh¶ n¨ng v¨n häc
cña trÎ ph¸t triÓn tiÕn bé râ nÐt;
- Cha mÑ trÎ rÊt thÝch thó vµ ng¹c nhiªn, trao ®æi víi gi¸o viªn trong líp
“kh«ng ngê con cßn biÕt vµ thuéc nhiÒu bµi ®ång dao h¬n c¶ bè mÑ c« ¹”.
- Sè lîng bµi ®ång dao ®· su tÇm ®îc:
+ Chñ ®iÓm ®éng vËt: 9 bµi;
+ Chñ ®iÓm thùc vËt: 7 bµi;
9
+ Chñ ®iÓm gia ®×nh: 4 bµi;
+ Chñ ®iÓm lao ®éng vµ ngµnh nghÒ: 3 bµi;
+ Chñ ®iÓm thiªn nhiªn: 6 bµi.
III. KÕt thóc vÊn ®Ò
Su tÇm, tuyÓn chän c¸c bµi ®ång dao cho trÎ mÇm non theo chñ ®iÓm lµ
mét vÊn ®Ò mang ý nghÜa hÕt søc thiÕt thùc, ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi gi¸o dôc
mÇm non. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ
kh©u tuyÓn chän, su tÇm sè lîng c¸c bµi ®ång dao cho ch¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm
non cßn t¶n m¹n, Ýt ®îc c¸c nhµ gi¸o dôc quan t©m ph¸t hµnh. §iÒu tr¨n trë ®ã
theo t«i trong suèt thêi gian dµi. Dï ®i ch¬i, tham quan du lÞch hoÆc hiÕm hoi cã
dÞp vÒ nh÷ng miÒn quª xa x«i, t«i lu«n ®Ó t©m l¾ng nghe, tÝch gãp su tÇm ®ång
dao cña tõng vïng, miÒn… Tæng hîp, ®óc rót kinh nghiÖm ®Ó cã thªm tµi liÖu
quý phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng häc tËp vµ vui ch¬i cña trÎ rÊt thiÕt thùc vµ bæ Ých.
T«i c¶m thÊy vui vµ tù hµo khi gãp c«ng søc nhá bÐ cña m×nh vµo thùc hiÖn ®æi
míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm non. §ång thêi, ®©y còng lµ dÞp chóng t«i ®îc ®i
s©u t×m hiÓu viÖc tiÕp xóc cña trÎ víi lo¹i h×nh v¨n ho¸ d©n gian d©n téc ViÖt
Nam. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi còng lµ qu¸ tr×nh t«i ®îc häc hái, ®îc rÌn luyÖn
lµm viÖc mét c¸ch nghiªm tóc vµ më réng thªm hiÓu biÕt cña b¶n th©n.
10
T«i lu«n lu«n t©m niÖm: lµ mét gi¸o viªn mÇm non t©m huyÕt víi nghÒ, víi
trÎ th¬ ph¶i kh«ng ngõng tiÕp tôc su tÇm vµ tuyÓn chän thªm nhiÒu bµi ®ång dao
h¬n n÷a ®Ó lµm phong phó thªm h×nh thøc, néi dung ch¬ng tr×nh d¹y trÎ mÇm non
mét c¸ch s¸ng t¹o, linh ho¹t, gióp trÎ kh«ng nh÷ng ngoan, khoÎ, mµ cßn ph¸t
triÓn toµn diÖn vÒ mäi mÆt.
Qu¸ tr×nh lùa chän c¸c bµi ®ång dao cÇn lu ý:
- Lùa chän nh÷ng bµi ®ång dao cã vÇn ®iÖu, ng«n ng÷ trong s¸ng, giµu
h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu, dÔ nhí, dÔ thuéc;
- Cã chñ ®Ò t tëng râ rµng, th¸i ®é ca ngîi, phª ph¸n cô thÓ;
- Nh©n vËt sinh ®éng vµ cã c¸ tÝnh;
- KÕt cÊu ng¾n gän.
Trªn ®©y lµ kinh nghiÖm su tÇm, tuyÓn chän c¸c bµi ®ång dao cho trÎ mÇm
non theo chñ ®iÓm cña t«i. RÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña ngêi ®äc vÒ ®Ò tµi
nghiªn cøu nµy.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Hµ Néi, th¸ng 4 n¨m 2009
Ngêi viÕt
Ph¹m ThÞ Thuû
11
Phô lôc
* Chñ ®iÓm trêng mÇm non:
“Con c«ng hay móa
Nã móa lµm sao
Nã dôt cæ vµo
Nã xße c¸nh ra
Nã ®ç cµnh ®a
Nã kªu vÝt vÝt
Nã ®ç cµnh mÝt
Nã kªu vÞt chÌ
Nã ®ç cµnh tre
Nã kªu bÌ muèng
Nã ®ç díi ruéng
Nã kªu tÇm v«ng
Con c«ng hay móa.”
* Chñ ®iÓm ®«ng vËt:
“Con gµ côc t¸c l¸ chanh
Con lîn ñn Øn mua hµnh cho t«i
Con chã khãc ®øng, khãc ngåi
Bµ ¬i ®i chî mua t«i ®ång going.”
“Con mÌo mµ trÌo c©y cau
Hái th¨m chó chuét ®i ®©u v¾ng nhµ.”
* Chñ ®iÓm thùc vËt:
“C©y cam, c©y quýt
C©y mÝt, c©y hang
Ta trång ta ¨n
Ta lo ta liÖu
Ai trång thiÕu
Th× trång thªm.”
“Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng sen
L¸ xanh b«ng tr¾ng l¹i chen nhÞ vµng
NhÞ vµng b«ng tr¾ng l¸ xanh
GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn.”
12
* Chñ ®iÓm gia ®×nh:
“«ng cha nh nói ngÊt trêi
NghÜa mÑ nh níc ë ngoµi biÓn §«ng
Nói cao biÓn réng mªnh m«ng
Cï lao chÝn ch÷ ghi lßng con ¬i.”
“BÇu ¬i th¬ng lÊy bÝ cïng
Tuy r»ng kh¸c gièng nhng chung mét giµn.”
* Chñ ®iÓm lao ®éng vµ ngµnh nghÒ:
“DÒnh dÒnh dµng dµng
DÖt v¶i cho bµ
Ba gang chiÕu tr¶i
V¶i hoa v¶i tr¾ng
XÝch l¹i cho gÇn
§Õn mai trêi n¾ng
Mét ngêi hai ch©n
§em v¶i ra ph¬i
Hai ngêi bèn ch©n
§Õn mèt ®Ñp trêi
Ba ngêi s¸u ch©n
§em ra may ¸o
Bèn ngêi t¸m ch©n
DÒnh dÒnh dµng dµng.”
Ch©n gÇy ch©n bÐo…”
“§i cÇu ®i qu¸n
§i b¸n lîn con
§i mua c¸i xoong
§em vÒ ®un nÊu
Mua qu¶ da hÊu…”
* Chñ ®iÓm thiªn nhiªn:
“Th¸ng giªng lµ th¸ng ma xu©n
Th¸ng hai ma bôi dÇn dÇn ma ra
Th¸ng ba ma nô ma hoa
Th¸ng t h ®Êt biÕt lµ ®©u h¬n
Th¸ng n¨m, th¸ng s¸u ma c¬n
Bíc sang th¸ng b¶y dËp dên ma ng©u.”
“Trªn trêi cã ®«ng cã t©y
Cã nam, cã b¾c cã c©y ng« ®ång
Trªn trêi cã c¶ cÇu vång
13
Cã c¸i mèng côt ®»ng ®«ng sê sê…”
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. Lª Thu H¬ng – Híng dÉn tæ chøc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc
trong trêng mÇm non theo chñ ®Ò (trÎ 5-6 tuæi), Nxb Gi¸o dôc, 2007;
2. §Æng Thu Quúnh – TuyÓn chän truyÖn th¬, c©u ®è mÉu gi¸o, Nxb
Gi¸o dôc, 2007;
3. TrÇn Gia Linh - §ång dao ViÖt Nam dµnh cho häc sinh tiÓu häc,
Nxb Gi¸o dôc, 2006;
4. TrÇn Gia Linh – Kho tµng ®ång dao ViÖt Nam, Nxb Gi¸o dôc,
2006;
5. Bïi Hµ My – BÐ víi khóc ®ång dao, Nxb Gi¸o dôc, 2006;
6. NguyÔn Hång Thu – Gi¸o dôc dinh dìng qua trß ch¬i, th¬ ca, c©u
®è, Nxb Gi¸o dôc, 2006;
Vµ c¸c tµi liÖu kh¸c.
14
Môc lôc
Trang
1
2
13
15
I. ®Æt vÊn ®Ò
II. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
III. KÕt thóc vÊn ®Ò
Phô lôc
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
15
I. ®Æt vÊn ®Ò:
§ång dao lµ nh÷ng bµi th¬, ca dao, tôc ng÷ ®îc truyÒn miÖng trong d©n
gian qua nhiÒu thÕ hÖ. Ngay tõ thña Êu th¬, c¸c em ®· ®îc nghe ®ång dao qua lêi
ru cña bµ, cña mÑ. Khi trÎ hai, ba tuæi, c¸c trß ch¬i cã g¾n víi lêi, néi dung cña
bµi ®ång dao ®· cuèn hót c¸c em mét c¸ch thÝch thó. §ång dao ngÊm vµo c¶m
xóc tuæi th¬ cña mçi ngêi nh mét lÏ tù nhiªn. Bëi vËy, khi lín lªn, mçi khi chøng
kiÕn trÎ nhá diÔn xíng ®ång dao, chóng ta ®Òu c¶m thÊy m×nh nh trÎ l¹i, nh÷ng
ký øc thêi th¬ Êu l¹i t¸i hiÖn mang l¹i cho ta c¶m gi¸c yªu ®êi vµ gîi l¹i nh÷ng kû
niÖm ®Ñp khã quªn vÒ mét thêi th¬ Êu hån nhiªn, th¸nh thiÖn, v« t ch¼ng bao giê
trë l¹i n÷a. Ên tîng vÒ nh÷ng bµi ®ång dao thËt s©u s¾c ®èi víi mçi ngêi. Ên tîng
Êy cã ®îc lµ bëi néi dung cña c¸c bµi ®ång dao ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ thuéc, phï
hîp víi nhËn thøc vµ ho¹t ®éng vui ch¬i cña trÎ th¬. Ng«n tõ cña ®ång dao gÇn
gòi víi c¸ch nãi vÇn vÌ, giµu nhÞp ®iÖu cña ng«n ng÷ nhi ®ång. NhiÒu bµi ®ång
dao cã lèi kÕt cÊu vßng trßn, trÎ cã thÓ ®äc ®i ®äc l¹i kh«ng ch¸n, kh«ng kÕt thóc.
§ång dao cã chøc n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña c¸c em nhá do lêi ®ång
dao g¾n víi trß ch¬i.
Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt nh vËy, ®ång dao
thùc sù lµ mét mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu cña trÎ em. Song hiÖn nay, sè lîng cña c¸c bµi ®ång dao tuyÓn chän trong ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cho trÎ mÇm
non cßn qu¸ h¹n chÕ. §Æc biÖt, néi dung cha ®ñ phôc vô cho c¸c chñ ®Ò gi¸o dôc
trÎ mÇm non. Do vËy, khi d¹y theo ch¬ng tr×nh thÝ ®iÓm gi¸o dôc mÇm non míi
t«i kh«ng ngõng tham kh¶o vµ t×m tßi thªm c¸c biÖn ph¸p kh¸c.Qua mét n¨m
thùc hiÖn t«i thÊy trÎ thùc sù yªu thÝch ®ång dao,trÎ l«i cuèn bëi nhiÒu trß ch¬i
hÊp dÉn mang tÝnh gi¸o dôc cao. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc 2008-2009 víi
chñ ®Ò “X©y dùng trêng häc th©n thiÖn, häc sinh tÝch cùc”trong gi¸o dôc mÇm
non xo¸y s©u ®a trß ch¬i d©n gian vµo trong gi¸o dôc trÎ, mµ nh÷ng trß ch¬i d©n
gian Êy l¹i g¾n liÒn víi lêi h¸t ®ång dao, trÎ tham gia vµo trß ch¬i d©n gian th× cÇn
ph¶i thuéc ®ång dao.Víi nh÷ng lý do trªn, t«i tiÕp tôc ®i s©u vµo ®Ò tµi “Kinh
nghiÖm su tÇm, tuyÓn chän c¸c bµi ®ång dao cho trÎ mÇm non theo chñ ®Ò” víi
16
®Ò tµi nµy cña t«i n¨m häc 2008-2009 ®· ®¹t gi¶i B cÊp QuËn,t«i hy väng sù ®ãng
gãp nhá cña t«i sÏ lµm phong phó thªm m¶ng v¨n häc dµnh cho løa tuæi mÇm
non, gióp cho gi¸o viªn cã thªm ph¬ng tiÖn ®Ó gi¸o dôc trÎ nhá ph¸t triÓn toµn
diÖn trong c¸c lÜnh vùc.
II. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
1.§Æc ®iÓm t×nh h×nh:
a.ThuËn lîi:
Gi¸o viªn n¾m ®îc ®Þnh híng ch¬ng tr×nh thÝ ®iÓm gi¸o dôc mÇm non míi.
Lµ mét gi¸o viªn nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc, hÕt lßng th¬ng yªu trÎ, cã giäng ®äc
hay, truyÒn c¶m, t«i ®· gióp trÎ c¶m thô ®ång dao nh mét t¸c phÈm nghÖ thuËt,
®Æc biÖt lµ gióp trÎ ph¸t triÓn vèn tõ, ng«n ng÷ cho trÎ mÇm non mét c¸ch nhanh
nhÊt.
§ång dao ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng trÎ th¬. §ã lµ nh÷ng c©u
tôc ng÷, ca dao cã néi dung gÇn gòi víi trÎ, trÎ thêng ®äc khi vui ch¬i. TrÎ nhá cã
t©m hån trong s¸ng, bay bæng, giµu tëng tîng, giµu c¶m xóc, ham ho¹t ®éng,
17
thÝch vui ch¬i, thÝch cã bÇu b¹n. Do ®ã, c¸c em dÔ hoµ nhËp vµo t©m tr¹ng cña
c¸c nh©n vËt mét c¸ch hån nhiªn v« t. T¸c phÈm ®ång dao ®· tho¶ m·n nhu cÇu
nµy cña c¸c em.
§îc sù quan t©m, gióp ®ì cña Ban gi¸m hiÖu vµ ®ång nghiÖp trong Trêng;
víi trêng líp réng, tho¸ng m¸t, ®Çy ®ñ ®å dïng d¹y häc hiÖn ®¹i, rÊt thuËn lîi cho
viÖc n©ng cao chÊt lîng bé m«n lµm quen v¨n häc nãi chung vµ ®ång dao nãi
riªng. §å dïng, ph¬ng tiÖn, tµi liÖu phôc vô cho chñ ®Ò lµm quen v¨n häc kh¸
phong phó.
Khi trÎ ®äc c¸c bµi ®ång dao ®ã, t«i thÊy phô huynh rÊt vui v× ®a sè c¸c bµi
®ång dao ®Òu mang tÝnh gi¸o dôc cao, gióp trÎ ph¸t triÓn ng«n ng÷, t×nh c¶m,
thÈm mü mét c¸ch tù nhiªn, ®¸ng yªu.
b.Khã kh¨n:
Sè lîng bµi ®ång dao tuyÓn chän cho trÎ mÇm non cßn Ýt. V× vËy, khi tuyÓn
chän bµi ®ång dao, gi¸o viªn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, cha cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn
theo ý muèn, nhÊt lµ mÆt gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña mét sè bµi, cã bµi néi dung kiÕn
thøc cha phï hîp víi tõng ®é tuæi, tõng chñ ®Ò. §iÒu ®ã lµm h¹n chÕ viÖc c¶m
nhËn cña trÎ víi c¸c bµi ®ång dao. §iÓm qua nh÷ng tuyÓn tËp trß ch¬i, th¬ truyÖn,
bµi h¸t cho trÎ mÇm non, t«i thÊy sè lîng c¸c t¸c phÈm ®ång dao cßn qu¸ nghÌo
nµn. GÇn ®©y, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc cã xuÊt b¶n mét sè tuyÓn tËp “ BÐ víi khóc
®ång dao”, “§ång dao ViÖt Nam”,...thËt sù lµ vèn quý cho bé m«n lµm quen v¨n
häc. Nhng sè lîng c¸c t¸c phÈm cßn rÊt Ýt víi néi dung cßn s¬ sµi, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®æi míi khi thùc hiÖn theo chñ ®Ò cña ch¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm non.
Qu¸ tr×nh ®æi míi gi¸o dôc mÇm non, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, cßn cã
mét sè h¹n chÕ, bÊt cËp vÒ ®éi ngò gi¸o viªn, ®å dïng häc tËp,... ®Ó tiÕn hµnh d¹y
theo chñ ®Ò. ViÖc d¹y trÎ c¸c bµi ®ång dao cßn khã kh¨n do gi¸o viªn cha biÕt lùa
chän ®a ®ång dao vµo d¹y theo chñ ®Ò. ViÖc lùa chän bµi cã néi dung phï hîp víi
®èi tîng trÎ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §©y còng lµ c¬ së vµ biÖn ph¸p ®Ó tuyÓn chän t¸c
phÈm ®ång dao phôc vô nhu cÇu thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh d¹y trÎ.
2. C¸c biÖn ph¸p:
XuÊt ph¸t tõ mét sè thuËn lîi, khã kh¨n nªu trªn, t«i ®· thêng xuyªn suy
nghÜ t×m tßi c¸c biÖn ph¸p ®Ó lµm sao ®a néi dung gi¸o dôc ®ång dao vµo trong
c¸c ho¹t ®éng cña trÎ mét c¸ch cã hÖ thèng, khoa häc vµ hiÖu qu¶.
BiÖn ph¸p 1:Kh¶o s¸t
§Ó híng tíi chñ ®Ò n¨m häc, t«i ®· tÝch cùc ®a trß ch¬i d©n gian vµo
gi¸o dôc trÎ.C¸c trß ch¬i d©n gian thêng g¾n liÒn víi lêi h¸t ®ång dao,mµ thùc
tr¹ng trong ch¬ng tr×nh theo s¸ch híng dÉn c¸c bµi ®ång dao con Ýt cha ®¸p
18
øng ®îc nhu cÇu gi¸o dôc trÎ hiÖn nay. Bëi vËy t«i ®· tÝch cùc t×m tßi b»ng
nhiÒu h×nh thøc:
-Su tÇm trong ch¬ng tr×nh häc
-Qua phô huynh
-T×m trªn m¹ng
-Häc hái ®ång nghiÖp trong vµ ngoµi trêng
-Gia ®×nh
-Tham kh¶o tµi liÖu s¸ch b¸o
Tõ thùc tr¹ng trªn t«i cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó su tÇm tuyÓn chän c¸c bµi
®ång dao theo chñ ®Ò.
* BiÖn ph¸p 2: Lùa chän c¸c t¸c phÈm phï hîp víi chñ ®Ò ®éng vËt.
Gi¸o dôc trÎ mÇm non theo ch¬ng tr×nh ®æi míi hiÖn nay ®îc ph©n theo
tõng chñ ®Ò rÊt râ rµng, ®iÒu ®ã ®· gîi më cho t«i lùa chän ý tëng su tÇm vµ tuyÓn
chän thªm c¸c t¸c phÈm ®ång dao phï hîp theo tõng chñ ®Ò.
T×m hiÓu néi dung cña c¸c bµi ®ång dao, ®iÒu ta dÔ nhËn ra lµ sè bµi ®ång
dao vÒ ®éng vËt phong phó h¬n c¶. ThÕ giíi loµi vËt trong ®ång dao hiÖn lªn ®Çy
ngé nghÜnh, hÊp dÉn vµ thËt sinh ®éng, n¸o nhiÖt.
Nh÷ng con vËt nhá bÐ dÔ th¬ng gÇn gòi trong ®êi sèng hµng ngµy ®· ®îc
thÓ hiÖn ë mét sè bµi ®ång dao díi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau.
- D¹ng ca dao:
“C¸ bèng cßn ë trong hang
C¸i rau tËp tµng cßn ë n¬ng d©u
Ta vÒ ta s¾m cÇn c©u
C©u lÊy c¸ bèng nÊu rau tËp tµng.”
-Hay
“Con cua mµ cã hai cµng
§Çu tai kh«ng cã bß ngang c¶ ®êi
Con c¸ mµ cã c¸i ®u«i
Hai v©y vung vÈy nã b¬i rÊt tµi
Con rïa mµ cã c¸i mai
C¸i cæ thôt ng¾n, thôt dµi vµo ra
Con voi mµ cã hai ngµ
C¸i vßi nã cuèn ®æ nhµ, ®æ c©y
Con chim mµ cã c¸nh bay
Bay cïng nam, b¾c, ®«ng, t©y tá ®êng”.
19
Qua ®ång dao, c¸c em nh l¹c vµo vên b¸ch thó víi ®ñ c¸c loµi chim
mu«ng, chóng cã mèi quan hÖ th©n thiÕt, ruét thÞt gièng nh con ngêi qua bµi ®ång
dao sau:
“Tu hó lµ chó bå c¸c
S¸o sËu lµ cËu s¸o ®en
Bå c¸c lµ b¸c chim ri
S¸o ®en lµ em tu hó
Chim ri lµ d× s¸o sËu
Tu hó lµ chó bå c¸c.”
§ång dao vÒ lµng chim:
“Hay ch¹y lon ton
MÑ con nhµ vÞt
Lµ gµ míi në
Hay la hay hÐt
C¸i mÆt hay ®á
Lµ con bå chao
Lµ con gµ mµo
Hay bay bæ nhµo
Hay b¬i díi ao
MÑ con bãi c¸.”
Ngoµi ra cßn cã nh÷ng bµi ®ång dao vÒ c¸c con vËt nu«i trong gia ®×nh,
mçi con cã ®Æc ®iÓm vµ lîi Ých kh¸c nhau:
“Gäi ngêi dËy sím lµ gµ trèng choai
Hay kªu côc t¸c ®Î qu¶ trøng trßn
Êp në thµnh con lµ c« gµ m¸i
B¬i díi ao s©u vÞt bÇu mß tÐp
20
- Xem thêm -