Tài liệu Giáo trình nhập môn cờ vua dành cho học sinh tiểu học

GIÁO TRÌNH NHẬP MÔN CỜ VUA DÀNH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC BIÊN SOẠN: ĐỖ PHÚ PHI Học sinh truy cập website để làm bài tập tương tác và tải phần mềm đấu cờ miễn phí. Mọi ý kiến và đóng góp xin gửi qua email [email protected]. Ấn bản PDF lần 1, tháng 1/2020 Mục lục 1 Bàn cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.1 Nguồn gốc cờ vua 7 1.2 Kể chuyện cờ vua 7 1.3 Luật chơi cơ bản 7 1.4 Giới thiệu bàn cờ 7 1.5 Bài tập 9 1.6 Tô màu 10 2 Quân cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.1 Giới thiệu 11 2.2 Cách xếp cờ 11 2.3 Tô màu 13 3 Tốt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3.1 Nước đi của tốt 15 3.2 Ván cờ thực hành 18 4 Xe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4.1 Nước đi của xe 19 4.2 Ván cờ thực hành 20 5 Tượng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 5.1 Nước đi của tượng 21 5.2 Ván cờ thực hành 22 6 Hậu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 6.1 Nước đi của hậu 23 6.2 Ván cờ thực hành 24 7 Mã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 7.1 Nước đi của Mã 25 7.2 Bài tập thực hành 26 7.3 Ván cờ thực hành 27 8 Vua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 8.1 Nước đi của vua 29 8.2 Ván cờ thực hành 30 9 Tấn công và phòng thủ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 9.1 Tấn công 31 9.2 Phòng thủ 31 9.3 Bài tập tấn công 33 9.4 Bài tập phòng thủ 34 10 Chiếu hay chiếu bí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 10.1 Chiếu và cách thoát khỏi nước chiếu 37 10.2 Bài tập 38 11 Chiếu bí trong 1 nước . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 11.1 Chiếu bí với tốt 41 11.2 Chiếu bí với xe 42 11.3 Chiếu bí với tượng 44 11.4 Chiếu bí với hậu 45 11.5 Chiếu bí với mã 46 12 Cờ bí hay chiếu bí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 12.1 Khi nào thì cờ bí ? 49 12.2 Vận dụng luật cờ bí 50 12.3 Cờ bí hay chiếu bí ? 51 12.4 Cờ bí, chiếu bí hay chơi tiếp ? 52 12.5 Thủ hòa 53 13 Nhập thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 13.1 Mục đích nước nhập thành 55 13.2 Điều kiện nhập thành 57 13.3 Bài tập 58 14 Đổi quân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 14.1 Giá trị tuyệt đối 61 14.2 Giá trị tương đối 62 14.3 So sánh số quân tấn công và phòng thủ 62 14.4 Bài tập 63 15 Hòa cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 15.1 Khi nào thì hòa cờ ? 65 15.2 Cả 2 bên không đủ lực lượng để chiếu bí 65 15.3 Một thế cờ lặp lại 3 lần 66 15.4 Chiếu vĩnh viễn thành hòa 68 16 Chiếu bí vua đơn độc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 16.1 Chiếu bí với 2 xe 71 16.2 Chiếu bí với 1 hậu 72 16.3 Chiếu bí với 1 xe 73 17 Nước đi đặc biệt của tốt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 17.1 Phong cấp tốt 75 17.2 Bắt tốt qua đường 77 6 18 Ghi chép lại ván cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 18.1 Ký hiệu quân cờ 79 18.2 Ký hiệu nước đi 79 18.3 Ký hiệu nước đi đặc biệt 80 18.4 Ván cờ minh họa 81 19 Bắt đầu ván cờ như thế nào? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 19.1 Yếu lĩnh khai cuộc 19.1.1 Nguyên tắc 1: Chiếm lĩnh hoặc khống chế khu trung tâm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 85 19.1.2 Nguyên tắc 2: Xuất quân nhanh chóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 19.1.3 Nguyên tắc 3: Ngăn chế kế hoạch hành động của đối phương . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 19.1.4 Nguyên tắc 4: Tránh để hình trận có khiếm khuyết . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 19.2 Những sai lầm điển hình 19.2.1 Sai lầm 1: Không tích cực tranh đoạt khu trung tâm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 19.2.2 Sai lầm 2: Tham tốt hoặc đi một quân nhiều lần làm chậm tốc độ xuất quân . . . . . . . 89 20 Những danh thủ cờ vua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 20.1 François-André Danican Philidor (1726-1795) 93 20.2 Paul Charles Morphy (1837-1884) 95 87 1. Bàn cờ 1.1 Nguồn gốc cờ vua Vào khoảng thế kỷ thứ 6, các nhà thông thái Ấn Độ đã sáng tạo một trò chơi gọi là “Saturanga”, tức cờ vua ngày nay. Các quân tượng trưng cho một thế trận đầy đủ chỉ huy và bốn binh chủng quân đội thời bấy giờ. Lúc đầu thế trận được bày trên đất, có cả "sông" và "núi" ngăn cách. Dần dà thế trận rộng lớn được thu nhỏ lại trên một bàn cờ được chia thành các ô và quân được cách điệu hóa. Từ đó cờ dễ dàng đến với tất cả mọi người, chu du khắp thiên hạ. 1.2 Kể chuyện cờ vua Truyền thuyết kể lại rằng sau khi phát minh ra cờ vua, nhà phát minh được nhà vua cho phép tự chọn phần thưởng cho mình. Ông bèn tâu lên: "Muôn tâu bệ hạ, bàn cờ của hạ thần có 64 ô vuông, xin bệ hạ cho đặt ở ô thứ nhất một hạt thóc, ô thứ hai gấp đôi ô thứ nhất tức là hai hạt và cứ thế số thóc của ô sau gấp đôi ô trước". Nhà vua thấy rằng những hạt thóc nhỏ bé được đặt vào 64 ô cờ chắc chẳng đáng là bao, bèn đồng ý ngay và giục quần thần đếm thóc thưởng cho ông. Sau một hồi tính toán, quần thần kinh hãi tâu cho vua rằng: toàn bộ số thóc có trong vương quốc cộng với số thóc của các nước lân bang cũng không đủ thưởng cho nhà phát minh. 1.3 Luật chơi cơ bản Cờ vua là trò chơi hai người, chơi theo lượt, một người cầm trắng và người còn lại cầm đen, bên trắng luôn luôn đi trước. Một bên giành chiến thắng bằng cách bắt vua đối phương. 1.4 Giới thiệu bàn cờ Bàn cờ hình vuông, gồm 64 ô vuông nhỏ bằng nhau hợp thành. Ô có màu sáng gọi là ô trắng, ô có màu sẫm gọi là ô đen. Chương 1. Bàn cờ 8 Cột: các ô cùng trên một đường thẳng đứng. Ví dụ: cột a, cột d và cột g. 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Đường chéo: do các ô cùng màu tạo thành. Tên gọi đường chéo do hai ô cờ ở mỗi đầu tạo thành. Ví dụ: đường chéo a1-h8. 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Hàng: các ô cùng trên một đường ngang. Ví dụ: hàng 1, hàng 5 và hàng 7. Khu trung tâm: khu hình vuông ở giữa bàn cờ do 4 ô d4, d5, e4, e5 hợp thành. Khu trung tâm là khu vực quan trọng nhất trên bàn cờ. 8 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 7 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 Ô: là giao điểm của cột và hàng. Tên gọi của a b c d e f g h chúng là kết hợp tên cột và hàng. Ví dụ: ô e4, ô Cánh hậu: do 4 cột a, b, c, d hợp thành. g6. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h 1.5 Bài tập 9 Cánh vua: do 4 cột e, f, g, h hợp thành. 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a 1.5 b c d e f g h Bài tập Bài 1: Đánh dấu X vào các ô a1, c8, e4, g7. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h Bài 2: Ghi tên các ô có đánh dấu X. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h Bài 3: Ghi tên các cột sau. 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Bài 4: Ghi tên các hàng sau. 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Chương 1. Bàn cờ 10 Bài 5: Ghi tên đường chéo sau. Bài 6: Đánh dấu X vào 4 ô thuộc khu trung tâm. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a 1.6 b Tô màu c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h 2. Quân cờ 2.1 Giới thiệu Cờ vua có cả thảy 32 quân cờ, chia thành hai phe, một phe cờ trắng, một phe cờ đen. Mỗi bên có 16 quân cờ, bao gồm 6 binh chủng: 1 vua, 1 hậu, 2 xe (chiến xa hoặc pháo đài), 2 tượng (lính cưỡi voi), 2 mã (lính cưỡi ngựa), 8 tốt (bộ binh). 2.2 Cách xếp cờ Bước 1: Xoay bàn cờ cho đúng, góc phải bàn cờ luôn là ô trắng. Bên trắng sẽ là ô h1, bên đen sẽ là ô a8. 0Z0Z0Z0Z opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Bước 2: Xếp 8 tốt trước tiên. Tốt trắng ở hàng 2, tốt đen ở hàng 7. a b c d e f g Bước 3: Xếp 2 xe ở 2 góc bàn cờ. h Chương 2. Quân cờ 12 rZ0Z0Z0s opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 S0Z0Z0ZR 8 7 a b c d e f g h Bước 4: Xếp 2 mã nằm cạnh 2 xe. Bước 6: Xếp hậu trắng nằm ô trắng, hậu đen nằm ô đen. rmbl0ans opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 SNAQZBMR 8 7 a rm0Z0Zns opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 SNZ0Z0MR b c d e f g h Bước 7: Xếp vua nằm cạnh hậu. 8 7 a b c d e f g h Bước 5: Xếp 2 tượng nằm cạnh 2 mã. rmbZ0ans opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 SNA0ZBMR 8 7 a b c d e f g h rmblkans opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 SNAQJBMR 8 7 a b c d e f g h Cần nhớ: Góc phải bàn cờ luôn là ô trắng. Hậu trắng nằm ô trắng và hậu đen nằm ô đen. 2.3 Tô màu 2.3 Tô màu 13 3. Tốt 3.1 Nước đi của tốt Tốt tượng trưng cho bộ binh và là quân có giá trị nhỏ nhất trên bàn cờ. Trong giai đoạn khởi đầu, mỗi người chơi có 8 tốt, tốt trắng nằm ở hàng 2 còn tốt đen nằm ở hàng 7, xếp ở vị trí như hình sau: 0Z0Z0Z0Z opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Tốt đi thẳng, ăn chéo: đi thẳng tiến 1 ô, và ăn chéo 1 ô. Tốt không đi lùi hoặc ăn lùi, cũng không đi ngang hoặc ăn ngang. 0Z0Z0Z0Z Z0Z0o0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0O0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Tốt trắng và tốt đen đều nằm ở vị trí ban đầu. Tốt trắng sẽ tiến lên 1 ô. Chương 3. Tốt 16 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0o0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0ZPZ0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0o0Z0 4 0Z0O0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Vị trí tốt trắng sau khi tiến lên 1 ô. Tới lượt mình, Tới đây, tốt trắng có thể chọn đi thẳng hoặc chọn tốt đen tiến lên 1 ô. nước ăn chéo. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0ZpZ0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0ZPZ0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0o0Z0 4 0Z0O0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Hình cờ sau mỗi lượt đi của trắng và đen. Ván cờ Tốt trắng bắt chéo 1 ô, ăn tốt đen. vẫn tiếp diễn. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0ZpZ0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0O0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0O0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Hình cờ sau khi tốt trắng ăn tốt đen. Ở đây, tốt đen bị lấy ra khỏi bàn cờ và tốt trắng thay chỗ. Tốt bị cản đường: khi có quân cờ nằm ngay 3.1 Nước đi của tốt 17 phía trước. Tốt có thể đi 1 ô hoặc 2 ô tùy ý. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0onZ0 4 0Z0ZPZ0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0o0 4 0O0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Tốt trắng không thể đi thẳng khi bị tốt đen Tốt sau khi di chuyển thì chỉ đi được 1 ô. cản đường. Nhưng tốt trắng có thể ăn mã. Tốt không thể đi 2 ô: khi có quân cản phía trước. 8 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0oPZ0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 7 a b c d e f g h Tốt chỉ đi chéo nếu có nước ăn quân. Tốt ở vị trí ban đầu có thể đi được 2 ô: tốt trắng ở hàng 2 hoặc tốt đen ở hàng 7 có thể đi 2 ô. 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0o0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0O0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0ZNZ0Z0 2 0Z0O0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0o0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0O0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h a b c d e f g h Chương 3. Tốt 18 3.2 Ván cờ thực hành Trò chơi: bắn xe tăng. 0Z0Z0Z0Z opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h Luật chơi như sau: 1. Một bên giành chiến thắng bằng cách cho 1 chiếc xe tăng chạy về đích (hàng cuối) hoặc bắn cháy hết xe tăng đối phương. 2. Bên trắng luôn luôn đi trước. 3. Mỗi người đi 1 lượt, chờ đối phương đi xong rồi mình mới đi. 4. Chạm quân nào bắt buộc đi quân đó, còn chạm quân đối phương phải ăn. 5. Đi rồi không được đi lại (thả tay ra là hoàn thành nước đi). 6. Đi và bắt quân bằng 1 tay, không được đi 2 tay. 4. Xe 4.1 Nước đi của xe Xe di chuyển trên cột dọc và hàng ngang, đi bao nhiêu ô là tùy ý. 0Z0Z0Z0Z 7 Z0o0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0ZRZ0ZrZ 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 0Z0Z0Z0Z Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0ZRZ0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 7 a b c d e f g h a b c d e f g h Xe trắng tấn công tốt đen ở c7, xe đen ở g4. Xe tấn công những quân cờ nằm trên đường đi Xe bị cản đường khi có quân khác nằm trên đường đi của mình. của mình. Chương 4. Xe 20 0Z0Z0Z0Z 7 Z0o0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0ZRZ0ZPZ 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h 0Z0Z0Z0Z 7 Z0Z0Z0Z0 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0ZRZ0ZPs 3 Z0Z0Z0Z0 2 0Z0Z0Z0Z 1 Z0Z0Z0Z0 8 a b c d e f g h Xe trắng không thể nhảy qua đầu tốt đen để đến Xe trắng không thể ăn xe đen do bị tốt cản đường. ô c8, cũng không thể nhảy qua đầu tốt trắng để tới ô h4. 4.2 Ván cờ thực hành Trò chơi: Ván cờ xe tốt. rZ0Z0Z0s opopopop 6 0Z0Z0Z0Z 5 Z0Z0Z0Z0 4 0Z0Z0Z0Z 3 Z0Z0Z0Z0 2 POPOPOPO 1 S0Z0Z0ZR 8 7 a b c d e f g h Một bên giành chiến thắng khi: 1. Có 1 tốt chạy về đích (hàng cuối). 2. Có tổng giá trị các quân trên bàn cờ nhiều hơn đối thủ (tốt = 1 điểm, xe = 5 điểm) ngay khi dừng cuộc chơi.