Tài liệu Một số biện pháp dạy học môn mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp đan mạch

.PDF

125

dangvantuan Báo vi phạm

Tải xuống 125

Mô tả:

a ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC MÔN MĨ THUẬT CHO HỌC SINH LỚP 5 THEO PHƯƠNG PHÁP ĐAN MẠCH Giáo viên hướng dẫn : T.S Đàm Văn Thọ Sinh viên thực hiện : Vũ Thị Thúy Phương Lớp : 14STH Đà Nẵng, tháng 04 năm 2018 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ Để hoàn thành tốt được khóa luận tốt nghiệp này, em đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của quý thầy cô. Trước hết em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy Đàm Văn Thọ, người trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em về kiến thức và phương pháp để em hoàn thành được khóa luận tốt nghiệp này. Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong khoa GD Tiểu học trường ĐH Sư Phạm Đà Nẵng đã hướng dẫn, giảng giải, cung cấp kiến thức, quan trọng, động viên nhiệt tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập cũng như thời gian em thực hiện đề tài. Qua đây, em cũng xin gửi lời cảm ơn đến các cô trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi – Thành phố Đà Nẵng đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình tiến hành thực nghiệm của đề tài. Cuối cùng em xin cảm ơn gia đình, những người thân, bạn bè đã quan tâm động viên em trong suốt quãng đường học tập vừa qua. Do trình độ nghiên cứu và thời gian có hạn nên bài khóa luận này không khỏi những thiếu sót, vì vậy em mong được sự góp ý và chỉ dẫn của quý thầy cô. Em xin chân trọng cảm ơn! Đà Năng, tháng 4 năm 2018 Sinh viên thực hiện Vũ Thị Thúy Phương SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 7 1. Lý do chọn đề tài: ................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiêm cứu ........................................................................................... 3 3. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 3.1.Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 3 4. Đối tượng nghiêm cứu .......................................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4 5.1.Phương pháp đọc tài liệu và xử lí tài liệu ......................................................... 4 5.2.Phương pháp điều tra phỏng vấn ...................................................................... 4 5.3.Phương pháp quan sát sư phạm ........................................................................ 4 5.4.Phương pháp thống kê tính toán ....................................................................... 4 5.5.Phương pháp thực nghiệm................................................................................. 5 5.6.Phương pháp phân tích, tổng hợp ..................................................................... 5 5.7.Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ................................................................... 5 6. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 5 7. Cấu trúc khóa luận ............................................................................................... 5 NỘI DUNG ................................................................................................................ 7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ...................................................... 7 1.1 Lịch sử nghiên cứu.............................................................................................. 7 1.2.Cơ sở lý thuyết giáo dục học .............................................................................. 7 1.2.1. Khái niệm về Mĩ thuật.................................................................................... 7 1.2.2. Vị trí môn Mĩ thuật ở tiểu học ....................................................................... 8 1.2.3. Mục đích môn Mĩ thuật ở tiểu học ................................................................ 8 1.2.4. Nhiệm vụ môn Mĩ thuật ở tiểu học ............................................................... 9 1.2.5. Nội dung chương trình Mĩ thuật ở tiểu học ................................................. 9 1.2.5.1. Kế hoạch dạy học .......................................................................................... 9 1.2.5.2. Nội dung dạy học ở lớp 5 ............................................................................. 9 1.2.6. Các phương pháp dạy học cụ thể môn Mĩ thuật ....................................... 10 SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ 1.2.6.1. Phương pháp trực quan ............................................................................. 10 1.2.6.2. Phương pháp quan sát ............................................................................... 11 1.2.6.3. Phương pháp vấn đáp ................................................................................ 11 1.2.6.4. Phương pháp giải thích, minh họa ............................................................ 13 1.2.6.5. Phương pháp thực hành luyện tập ............................................................ 14 1.2.6.6. Phương pháp trò chơi................................................................................. 14 1.2.6.7. Phương pháp hợp tác nhóm ...................................................................... 15 1.3.Một số vấn đề chung về định hướng đổi mới dạy – học Mĩ thuật ở tiểu học theo phương pháp Đan Mạch ................................................................................ 15 1.3.1. Những định hướng và mục tiêu giáo dục Mĩ thuật ở bậc tiểu học ........... 15 1.3.2. Phương pháp giảng dạy Mĩ thuật ở tiểu học theo hướng đổi mới của Đan Mạch (SAEPS) ........................................................................................................ 16 1.4.Đặc điểm tâm lí học sinh tiểu học .................................................................... 18 1.4.1. Đặc điểm nhận thức ...................................................................................... 18 1.4.1.1. Tri giác ........................................................................................................ 18 1.4.1.2. Chú ý ........................................................................................................... 19 1.4.1.3. Trí nhớ ........................................................................................................ 19 1.4.1.4. Tưởng tượng............................................................................................... 20 1.4.1.5. Tư duy ......................................................................................................... 20 1.4.2. Nhân cách học sinh tiểu học......................................................................... 20 1.4.2.1. Tính cách .................................................................................................... 20 1.4.2.2. Nhu cầu nhân cách .................................................................................... 21 1.4.2.3. Tình cảm ..................................................................................................... 21 1.4.2.4. Sự phát triển của năng khiếu .................................................................... 21 1.5. Một số năng lực cá nhân của HS trong quá trình học tập môn Mĩ thuật dạy theo phương pháp Đan Mạch ................................................................................ 22 1.5.1. Năng lực trải nghiệm ................................................................................... 22 1.5.2. Năng lực kĩ năng và kĩ thuật (đặc thù môn học)........................................ 22 1.5.3 Năng lực biểu đạt ........................................................................................... 23 1.5.4. Năng lực phân tích và diễn giải Phân tích .................................................. 24 1.5.5. Năng lực giao tiếp và đánh giá.................................................................... 24 SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ 1.6.Một số vấn đề về dạy học Mĩ thuật ở Tiểu học theo phương pháp Đan Mạch. ...................................................................................................................... 25 1.6.1. Về mục tiêu .................................................................................................... 26 1.6.2. Nội dung chương trình ................................................................................. 26 1.6.3. Các quy trình Mỹ thuật................................................................................ 27 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 28 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ............................................... 29 2.1 Khảo sát thực trạng việc dạy và học bộ môn Mĩ thuật lớp 5 trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi thành phố Đà Nẵng .................................................................. 29 2.1.1. Mục đích khảo sát ......................................................................................... 29 2.1.2. Đối tượng điều tra......................................................................................... 29 2.1.3. Phương pháp điều tra................................................................................... 29 2.1.4. Nội dung điều tra .......................................................................................... 29 2.1.4.1. Đối với giáo viên ........................................................................................ 29 2.1.4.2. Đối với học sinh .......................................................................................... 30 2.1.5. Kết quả điều tra ............................................................................................ 30 2.1.5.1. Kết quả khảo sát giáo viên ......................................................................... 30 2.1.5.2. Kết quả khảo sát học sinh .......................................................................... 36 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... 44 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY VÀ HỌC MÔN MĨ THUẬT CHO HỌC SINH LỚP 5 THEO PHƯƠNG PHÁP ĐAN MẠCH................................ 46 3.1.Cơ sở đề xuất biện pháp ................................................................................... 46 3.2.1. Biện pháp 1: Lập kế hoạch dạy học chi tiết, khoa học và đảm bảo đúng tinh thần đổi mới theo phương pháp của SAEPS .......................................................... 46 3.2.1.1. Mục đích ..................................................................................................... 46 3.2.1.2. Cách thức thực hiện................................................................................... 46 3.2.1.3. Dự kiến các hoạt động dạy - học diễn ra theo trình tự hợp lý và nối tiếp nhau 50 3.2.1.4. Dự kiến cách giới thiệu bài phong phú, đa dạng để lôi cuốn học sinh tham gia tích cực vào tiết học ................................................................................ 51 3.2.1.5. Xây dựng các nội dung giúp học sinh trải nghiệm ................................. 52 SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ 3.2.1.6. Tổ chức hình thức học tập theo quy trình hiệu quả nhất ...................... 54 3.2.1.7. Kế hoạch giảng dạy một chủ đề (giáo án) ................................................ 55 3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng các chủ đề học tập có nội dung gần gũi, quen thuộc và phù hợp với khả năng nhận thức của các em ................................................... 56 3.2.2.1. Mục đích ..................................................................................................... 56 3.2.2.2. Cách thức thực hiện................................................................................... 56 3.2.3. Biện pháp 3: Vận dụng linh hoạt 7 quy trình Mĩ thuật mới phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh và điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường .............. 3.2.3.1. Mục đích ..................................................................................................... 60 3.2.3.2. Cách thức thực hiện................................................................................... 60 3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng bầu không khí lớp học thân thiện, tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua các hoạt động thi đua, trò chơi.................................. 64 3.2.4.1. Mục đích ..................................................................................................... 64 3.2.4.2. Cách thức thực hiện................................................................................... 64 3.2.4.2.1. Xây dựng bầu không khí học tập thân thiện ........................................ 64 3.2.4.2.2. Tăng cường tổ chức các trò chơi lồng ghép vào quá trình học tập ........ 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường nhận xét, đánh giá học sinh............................... 69 3.2.5.1. Mục đích ..................................................................................................... 69 3.2.5.2. Cách thức thực hiện................................................................................... 69 CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ......................................................... 72 4.1. Mục đích thực nghiệm ..................................................................................... 72 4.2. Chuẩn bị thực nghiệm ..................................................................................... 72 4.2.1. Đối tượng thực nghiệm ................................................................................. 72 4.2.2 Nội dung thực nghiệm ................................................................................... 73 4.3. Tiến hành thực nghiệm ................................................................................... 73 4.4. Kết quả và đánh giá kết quả thực nghiệm ..................................................... 75 4.4.1. Xử lí kết quả thực nghiệm............................................................................ 75 4.4.2. So sánh với lớp đối chứng ............................................................................ 76 4.5. Tổng kết thực nghiệm ...................................................................................... 78 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................... 79 1. Kết luận chung .................................................................................................... 79 SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ 2. Ý kiến đề xuất ..................................................................................................... 79 3.Hướng nghiêm cứu tiếp theo của đề tài ............................................................. 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 88 SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện tỉ lệ mức độ đạt hiệu quả khi áp dụng phương pháp Đan Mạch vào giảng dạy phân môn Mĩ thuật lớp 5. ................................................ 35 Biểu đồ 2.2: Mức độ hứng thú của học sinh khi học Mĩ thuật. ................................ 37 Biểu đồ 2.3: biểu thị ý thức quan sát bài học của học sinh. ...................................... 39 Biểu đồ 2.4: Biểu đồ thể hiện sự tự giác hứng thú với môn Mĩ thuật của học sinh. 40 Biểu đồ 2.5: Biểu đồ thể hiện trí tưởng tượng sáng tạo của học sinh. ...................... 41 Biểu đồ 2.6: Biểu đồ biểu thị hình thức tổ chức phương pháp phát huy trí tưởng tượng cho học sinh. ................................................................................................... 42 Bản đồ 2.7: Bản đồ biểu thị sự thích thú học theo phương pháp Đan Mạch mới..... 43 Biểu đồ 4.1: Biểu đồ so sánh kết quả thực nghiệm của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. ....................................................................................................................... 77 SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Biểu thị mức độ quan trọng của Phương pháp mới.................................. 30 Bảng 2.2: Bảng nhận xét của giáo viên về sự phát triển tư duy sáng tạo, trí tưởng tượng của học sinh lớp 5. .......................................................................................... 31 Bảng 2.3: Nhận xét mức độ mắc lỗi của học sinh lớp 5 khi thực hành vẽ tranh theo nhạc. .......................................................................................................................... 31 Bảng 2.4: Hình thức dạy học môn Mĩ thuật. ............................................................ 32 Bảng 2.6: Tỉ lệ mức độ sử dụng phương pháp các phương pháp dạy học trong phân môn Mĩ thuật ở lớp 5 của giáo viên. ......................................................................... 33 Bảng 2.7 Đánh giá của GV về nguyễn nhân dẫn đến khó khăn của học sinh khi xây dựng cốt chuyện theo tranh....................................................................................... 35 Bảng 2.8 Nhận xét của GV về mức độ đạt hiệu quả khi áp dụng phương pháp Đan Mạch vào phân môn Mĩ thuật lớp 5 .......................................................................... 35 Bảng 2.9: Bảng biểu thị mức độ Thiết kế bài giảng của GV. ................................... 36 Bảng 2.10: Mức độ hứng thú của học sinh khi học Mĩ thuật. .................................. 37 Bảng 2.11: Mức độ được nghe kể chuyện trong tiết Mĩ thuật. ................................. 37 Bảng 2.12: Bảng thể hiện sự yêu thích các hoạt động dạy học trong môn Mĩ thuật. 38 Bảng 2.13: Bảng thể hiện sự hứng thú của học sinh khi được trình bày sản phẩm trước lớp.................................................................................................................... 38 Bảng 2.14: Bảng biểu thị ý thức quan sát bài học của học sinh. .............................. 39 Bảng 2.15: Bảng thể hiện sự tự giác hứng thú với môn Mĩ thuật của học sinh........ 40 Bảng 2.17: Bảng thể hiện trí tưởng tượng sáng tạo của học sinh. ............................ 41 Bảng 2.18: Bảng biểu thị hình thức tổ chức phương pháp phát huy trí tưởng tượng cho học sinh. ............................................................................................................. 42 Bảng 2.18: Bảng biểu thị trang thiết bị phục vụ môn học của học sinh. .................. 43 Bảng 2.19: Bảng biểu thị sự thích thú học theo phương pháp Đan Mạch mới? ....... 43 Bảng 3.1. Bảng kết quả bài kiểm tra thực nghiệm của lớp thực nghiệm .................. 76 Bảng 3.2. Bảng kết quả kiểm tra sau thực nghiệm của lớp đối chứng. .................... 76 SVTH: Vũ Thị Thúy Phương KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Trong công tác dạy và học, người thầy giáo có tâm huyết bao giờ cũng tập trung vào việc đổi mới cách dạy và học bởi mục tiêu của người thầy luôn chú trọng vào đối tượng người học, giúp người học hiểu và nhận thức ra vấn đề cần chuyển tải một cách hiệu quả. Khổng Tử đã có câu nói rất hay: “Thầy dạy không biết mỏi, trò học không biết chán”. Đạt được như vậy có nghĩa là người thầy đã đổi mới cách dạy - trò đã đổi mới cách học. Như chúng ta đã biết, trong mục tiêu giáo dục, chúng ta đã xác định giáo dục thẩm mĩ có vai trò rất quan trọng. Nếu con người được giáo dục về thẩm mĩ đến nơi đến chốn thì sẽ ngày càng hoàn thiện bản thân mình hơn và tiến đến chân thiện mỹ. Môn học Mĩ thuật là một trong những môn học góp phần giáo dục thẩm mỹ cho học sinh một cách tốt nhất, hiệu quả nhất. Đặc biệt là đối với trường tiểu học, môn Mĩ thuật giúp cho học sinh được giáo dục thẩm mĩ từ rất sớm, được trải nghiệm phát triển sự sáng tạo và khả năng biểu đạt. Có thể nói, dạy học Mĩ thuật trong nhà trường không nhằm đào tạo các em trở thành hoạ sỹ mà thông qua các hoạt động tạo hình để khơi gợi và phát huy khiếu thẩm mỹ vốn có ở học sinh, gây hứng thú cho học sinh trước cái đẹp tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mỹ của riêng mình trong cuộc sống hằng ngày. Thông thường, việc dạy học Mĩ thuật trong trường tiểu học ở Việt Nam dạy theo phân phối chương trình với các phân môn độc lập như vẽ trang trí, vẽ theo mẫu, vẽ tranh, thường thức mĩ thuật và tập nặn tạo dáng. Với môn học này học sinh chỉ cần một quyển vở tập vẽ, bút chì, hộp màu hoặc đất nặn. Điều này cũng giới hạn phần nào sự hứng thú và sáng tạo của học sinh. Việc phân phối các phân môn xen kẽ nhau chủ yếu nhằm mục đích để học sinh không cảm thấy nhàm chán khi học nên sự liên kết giữa bài trước với bài sau thường lỏng lẻo, đôi khi không liên quan. Việc này hạn chế sự liên tưởng, vận dụng kiến thức cũ vào bài học mới và khó tích hợp kiến thức liên môn. So với phương pháp truyền thống, dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan Mạch có nhiều ưu điểm trong việc phát huy khả năng sáng tạo của học sinh, tiết SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 1 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ học rất thoải mái, sinh động. Phương pháp này không chỉ đơn giản là cung cấp tri thức, hướng dẫn thực hành, mà còn phát triển các năng lực toàn diện cho học sinh như: năng lực trải nghiệm, biểu đạt, phân tích - giải thích, trình bày, giao tiếp - đánh giá, tạo cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học tập và cuộc sống. Trên cơ sở lý thuyết giáo dục và giảng dạy Mĩ thuật, giáo viên sẽ tổ chức dạy cho các em học Mĩ thuật qua các hoạt động Vẽ cùng nhau, Vẽ theo nhạc, Vẽ biểu đạt, tạo hình 3D từ các vật tìm được, Xây dựng cốt truyện... Thông qua các hoạt động tạo hình sẽ khơi gợi và phát huy được năng khiếu thẩm mỹ vốn có ở trẻ, gây hứng thú cho các em trước cái đẹp, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mỹ của học sinh trong cuộc sống. Đây là một chương trình giáo dục Mĩ thuật Tiểu học năng động, phát huy, rèn luyện được nhiều kỹ năng cho học sinh, đặc biệt là kỹ năng sống, một sự thay đổi lớn cả về phương pháp lẫn mục tiêu giáo dục của bộ môn Mĩ thuật ở Tiểu học. Ngoài việc thay đổi nội dung phân phối chương trình, sự thay đổi hình thức tổ chức lớp học phần lớn được thông qua hoạt động nhóm thì vấn đề để học sinh tiếp thu được kiến thức, phát triển tư duy, sáng tạo ra những sản phẩm mĩ thuật là một trong những vấn đề trọng tâm khiến giáo viên không khỏi tránh được những khó khăn, vướng mắc. Vì theo phương pháp mới, mỗi chủ đề sẽ thực hiện bằng nhiều quy trình mĩ thuật khác nhau, giáo viên hoàn toàn không hướng dẫn học sinh thực hành mà chủ yếu do học sinh tự tìm hiểu vấn đề, đề ra cách giải quyết nên câu hỏi đặt ra là: Học sinh lớp Một có khả năng tư duy và sáng tạo ra câu chuyện được kể bằng ngôn ngữ mĩ thuật? Hầu hết các giáo viên dạy Mĩ thuật tiểu học đều cho rằng minh họa hướng dẫn từng bước để học sinh vẽ còn chưa hiệu quả huống gì là để tự các em vẽ theo cảm nhận và sự hiểu biết của bản thân. Có thể nói ưu điểm của phương pháp dạy học mới theo dự án SAEPS là tích cực, mà ở đó học sinh chủ động, tự lực khai thác tri thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Các phương pháp dạy học mới được triển khai trong dự án đã kích thích sự say mê, hứng thú trong học tập, bồi dưỡng phát triển năng lực cảm thụ thẩm mĩ, năng lực tư duy và trí tưởng tượng của học sinh. Tuy nhiên vấn đề đồ dùng phục vụ môn học giải quyết như thế nào để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh hay hình thức tổ chức lớp học ra sao, cách thực hiện các quy trình sáng tạo vẫn là những băn khoăn SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 2 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ lớn của mỗi giáo viên chuyên trách khi giảng dạy. Chính từ những trăn trở này, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Một số biện pháp dạy học môn Mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch”. 2. Mục đích nghiêm cứu Nghiêm cứu nội dung dạy và học phân môn Mĩ thuật ở lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch hiện nay, tìm hiểu những vấn đề cơ bản thường gặp, những tình huống, ưu điểm, hạn chế qua quá trình dạy và học bộ môn Mĩ thuật ở khối lớp 5. Để từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của việc dạy và học phân môn Mĩ thuật ở lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch. 3. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 3.1. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích Nghiên cứu, đề tài phải thực hiện các nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu những vấn đề lí luận liên quan đến dạy – học bộ môn Mĩ thuật ở Tiểu học theo phương pháp Đan Mạch. - Nghiên cứu các phương pháp, hình thức tổ chức trong môn Mĩ huật lớp 5 theo Phương pháp Đan Mạch. - Nghiên cứu thực trạng dạy – học bộ môn Mĩ thuật lớp 5 tại trường Tiểu học. - Tìm hiểu một số biện pháp dạy học môn Mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch. - Thực nghiệm sư phạm. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu tập trung chủ yếu là: - Tìm hiểu quá trình dạy và học bộ môn Mĩ thuật ở lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch. - Tìm hiểu những vấn đề cơ bản thường gặp, những tình huống, ưu điểm, hạn chế qua quá trình dạy và học bộ môn Mĩ thuật ở khối lớp 5 tại trường Tiểu học. - Đưa ra một số biện pháp dạy – học môn Mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 3 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ - Do điều kiện và khả năng nghiêm cứu còn hạn chế nên tôi chỉ chủ yếu nghiêm cứu và thực nghiệm ở học sinh lớp 5 trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi thành phố Đà Nẵng. 4. Đối tượng nghiêm cứu - Chủ thể: Một số biện pháp dạy học môn mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch - Khách thể: Học sinh khối lớp 5 trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi thành phố Đà Nẵng. 5. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp cơ bản được sử dụng vào nghiên cứu đề tài bao gồm: 5.1. Phương pháp đọc tài liệu và xử lí tài liệu Tham khảo một số tài liệu sách, báo, các bài khóa luận, các bài nghiêm cứu khoa học có các vấn đề liên quan tới dạy – học bộ môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch cho học sinh lớp 5. 5.2. Phương pháp điều tra phỏng vấn Phương pháp trò chuyện (phỏng vấn) là hình thức tổ chức tốt nhất để tôi có thể gần gũi với học sinh, đồng thời thăm dò, trò chuyện với các GV đảm nhận nhiệm vụ dạy học môn Mĩ thuật của lớp 5. Qua đó tôi có thể tìm hiểu tình hình học tập, thái độ cá nhân, cơ sở vật chất trong vấn đề học bộ Môn Mĩ thuật lớp 5 theo phương pháp mới (Phương pháp Đan Mạch) 5.3. Phương pháp quan sát sư phạm Quan sát là phương pháp thu thập thông tin về quá trình giáo dục trên cơ sở tri giác trực tiếp các hoạt động dạy - học cho ta những tài liệu về thực tiễn để có thể năm bắt một cách hiệu quả và chính xác. Thông qua quá trình quan sát, tôi có thể ghi nhận lại được tình hình học tập của học sinh. Những vấn đề nảy sinh trong quá trình giảng dạy nhằm tìm ra biện pháp giải pháp thích hợp nhất. 5.4. Phương pháp thống kê tính toán Sử dụng phương pháp thống kê tính toán, xử lí những số liệu từ phiếu trưng cầu ý kiến bằng phương pháp thống kê toán học, qua đó nhận xét về mức độ hứng thú SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 4 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ trong phương pháp dạy học mới, mức độ phát triển các kỹ năng trong môn Mĩ thuật cho học sinh lớp Một theo phương pháp mới (phương pháp Đan Mạch). 5.5. Phương pháp thực nghiệm Giáo viên thực hiện giảng dạy ở khối lớp 5 5.6. Phương pháp phân tích, tổng hợp Phương pháp này giúp phân tích nguyên nhân dẫn đến thực trạng và tổng hợp các kết quả thu được qua quá trình nghiêm cứu nhằm đánh giá hiệu quả của giải pháp. 5.7. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Điều tra phỏng vấn tình hình học sinh, dự giờ, rút kinh nghiệm về phương pháp giảng dạy môn Mĩ thuật, thực hành giảng dạy theo phương pháp mới. 6. Giả thuyết khoa học Để vấn đề nghiên cứu được thực hiện có hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra, trước khi đi sâu vào giải quyết và tìm ra giải pháp, tôi đã đề ra một số giả thuyết và dự kiến như sau: - Nếu giáo viên thực hiện tốt việc áp dụng phương pháp dạy học Mĩ thuật mới thì hiệu quả giáo dục chắc chắn sẽ cao. - Những quy trình Mĩ thuật theo phương pháp mới của SAEPS kích thích sự tư duy, sáng tạo của học sinh. Nếu giáo viên biết cách vận dụng linh hoạt vào điều kiện thực tế thì sẽ không gặp khó khăn gì. - Mĩ thuật là một bộ môn thuộc về năng khiếu của mỗi các nhân, do đó cho dù giáo viên có cố gắng thế nào cũng không thể nâng cao kết quả học tập của các em. 7. Cấu trúc khóa luận Đề tài gồm 3 phần: - Phần mở đầu: + Lí do chọn đề tài + mục đính nghiên cứu + Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu + Đối tượng nghiên cứu + Giả thuyết khoa học SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 5 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ + Phương pháp nghiên cứu + Cấu trúc của đề tài - Nội dung: Chương 1: Cơ sở lí luận của đề tài Chương 2: Cơ sở thực tiễn của đề tài Chương 3: Một số biện pháp dạy và học môn Mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch. Chương 4: Thực nghiệm sư phạm - Phần kết luận. 1. Kết luận chung 2. Ý kiến kiến nghị 3. Hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 6 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1 Lịch sử nghiên cứu Nghiên cứu về một số biện pháp dạy học môn mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch ta có thể kể đến các tài liệu sau đây: Giáo trình Mĩ thuật và Phương pháp dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch ở Tiểu học là cuốn sách nghiêm cứu các phương pháp và hình thức dạy học mới lấy người học làm trung tâm chứ chưa đề cập cụ thể đến các biện pháp dạy học môn Mĩ thuật ở tiểu học theo phương pháp Đan Mạch. Dạy Mĩ thuật cho trẻ tiểu học theo dự án “Hỗ trợ giáo dục Mĩ thuật Tiểu học” (SAEPS) Việt Nam – Đan Mạch của Lê Tống Ngọc Anh năm 2014 là cuốn sách trình bày về phương pháp dạy học và hình thức tổ chức lớp học theo phương pháp Đan Mạch đồng thời cũng nhắc đến một số vấn đề khi áp dụng phương pháp dạy học Mĩ thuật theo hướng đổi mới của Đan Mạch tại Việt Nam tuy nhiên vẫn chưa đề cập tới biện pháp khắc phục cụ thể. Có thể nói, có nhiều các tài liệu nghiêm cứu về dạy - học môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch. Tuy nhiên, các tài liệu chỉ nghiêm cứu một khía cạnh hoặc một vấn đề nào đó chưa thật sự đi sâu vào tìm hiểu các vấn đề để đề ra biện pháp dạy học Mĩ thuật ở tiểu học cụ thể là khối lớp 5. Song đó cũng là những tài liệu vô cùng quan trọng để làm cơ sở cho chúng tôi nghiên cứu một số biện pháp dạy học Mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp Đan Mạch. 1.2. Cơ sở lý thuyết giáo dục học 1.2.1. Khái niệm về Mĩ thuật Khi nói đến Mĩ thuật là ta nói đến cái đẹp, làm nên cái đẹp và cả thưởng thức cái đẹp nhằm phục vụ, làm thỏa mãn nhu cầu trong đời sống vật chất và tinh thần của con người. Đây là loại hình nghệ thuật ra đời từ rất sớm, từ khi con người chưa có khả năng thể hiện những suy nghĩ hay kiến thức của mình bằng chữ viết, con người đã dựa vào các hình mảng, đường nét, màu sắc để truyền đạt thông tin của mình cho người khác như biểu thị cho số 1 mọi người dùng 1 gạch và số 2 mọi người dùng 2 gạch. Càng về sau, thông tin con người muốn truyền đạt càng nhiều SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 7 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ nên ngôn ngữ tạo hình càng được phát triển và được nâng cao. Dần dần, các hình thức truyền đạt thông tin nào đó mà còn đề con người gửi gắm những tâm tư, tình cảm của mình và nó trở thành một hình thức nghệ thuật để thỏa mãn nhu cầu của con người. Nói một cách chung nhất, Mĩ thuật là từ chỉ những loại hình nghệ thuật có mối quan hệ đến sự thụ cảm bằng mắt và tạo thành các hình tượng lấy từ thế giới vật chất bên ngoài để đưa lên mặt phẳng hoặc một không gian ngôn ngữ như: hình khối, màu sắc, đường nét, đậm nhạt, sáng tối….với các chất liệu phong phú và đa dạng mà ta có thể dùng để diễn tả được. 1.2.2. Vị trí môn Mĩ thuật ở tiểu học Mục đích của nền giáo dục chúng ta là đào tạo những con người phát triển nhiều mặt (đức, trí, thể, mĩ và lao động) hài hòa cân đối các mặt. Nếu thiếu một trong những mặt đó sẽ mất cân đối, nên không coi trọng bộ môn nào, buông thả bộ môn nào làm hạn chế sự phát triển của trẻ trong quá trình giáo dục ở tiểu học. Chính đây là nền tảng, cơ cấu, nền móng “vạn sự khởi đầu nan” vì lẽ trên môn Mĩ thuật phải được áp dụng vào chương trình, không phải bây giờ mới có mà đã có từ nền giáo dục của 2 miền Nam – Bắc khi chưa được thống nhất. Để thực hiện nhiệm vụ mỹ dục (giáo dục cái đẹp) phải thông qua nhiều hoạt động, nhiều môn học, trong đó môn Mĩ thuật có một vị trí quan trọng là môn cơ sở Mỹ dục. Môn Mĩ thuật chỉ ra những quan điểm, những tiêu chuẩn của cái đẹp. Vì vậy đã từ lâu môn Mĩ thuật là môn học chính thức trong chương trình giảng dạy ở phổ thông cơ sở cấp 1 (hay là tiểu học) và được giảng dạy ở trường đào tạo sư phạm theo chươ bbgng trình hoàn chỉnh của bộ giáo dục. Nó gắn bó chặt chẽ với các bộ môn học khác để tạo ra chất lượng đào tạo. 1.2.3. Mục đích môn Mĩ thuật ở tiểu học Môn Mĩ thuật phổ thông không nhằm đào tạo học sinh thành những người làm chuyên ngành làm công tác Mĩ thuật mà mục đích chủ yếu làm cho đông đảo học sinh được tiếp xúc với hoạt động nghệ thuật (hội họa) để các em hiểu biết những yếu tố làm ra vẻ đẹp và những tiêu chuẩn những cái đẹp. Trên cơ sở đó bồi dưỡng thị hiếu tình cảm thẩm mỹ, giúp các em có thể thụ cảm cái đẹp của tác phẩm SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 8 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ hội họa, vẻ đẹp của thiên nhiên, của quê hương đất nước, biết lựa chọn và biểu lộ cái đẹp trong cách cứng xử, biết bảo vệ cái đẹp. Bên cạnh đó môn Mĩ thuật bồi dưỡng năng khiếu và khả năng sáng tạo nghệ thuật cho học sinh (ở mức độ bước đầu). 1.2.4. Nhiệm vụ môn Mĩ thuật ở tiểu học Góp phần thẩm mỹ cho học sinh cụ thể là bồi dưỡng nâng cao thị hiếu thẩm mỹ, năng lực nhận thức cái đẹp. Rèn luyện tri giác, thị giác và khả năng thể hiện đối tượng vẽ cho học sinh, thông qua thực hiện Mĩ thuật các em được rèn luyện cách phân tích so sánh, đối chiếu với phương pháp bao quát đến chi tiết điều đó giúp cho tư duy phát triển. Tạo điều kiện giúp cho học sinh học tốt các môn học khác: bản thân nội dung môn Mĩ thuật cần có nhiều tri thưức của các môn khoa học hỗ trợ như (toán, văn, sinh hoc, tâm lí giáo dục, khoa học xã hội…Ngược lại môn Mĩ thuật là môn học được các em ưa thích, biết vẽ để tạo điều cho học các môn học khác. Bồi dưỡng năng khiếu nghệ thuật cho học sinh tạo điều kiện cho học sinh có năng khiếu theo các trường chuyên nghiệp. 1.2.5. Nội dung chương trình Mĩ thuật ở tiểu học 1.2.5.1. Kế hoạch dạy học Lớp Số tiết/tuần Số tuần Tổng số tiết/năm 1 1 35 35 2 1 35 35 3 1 35 35 4 1 35 35 5 1 35 35 175 175 Cộng (toàn cấp) 1.2.5.2. Nội dung dạy học ở lớp 5 LỚP 5 1 tiết/tuần × 35 tuần = 35tiết - Vẽ theo mẫu + Nhận xét đặc điểm tương quan của mẫu vẽ. SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 9 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ + Vẽ mẫu có hai hoặc ba đồ vật là hình khối đơn giản. Làm quen ba bộ đậm nhạt: đậm, đậm vừa, nhạt. - Vẽ trang trí: + Trang trí các hình cơ bản và tìm những hình ảnh tiêu biểu + Làm quen và tập kẻ kiểu chữ nét thanh, nét đậm. - Vẽ tranh: + Biết khai thác đề tài và tìm những hình ảnh tiêu biểu. + tập vẽ tranh các thể loại: phong cảnh, sinh hoạt, chân dung,… - Thường thức Mĩ thuật: + Xem tranh thiếu nhi và một số tác phâẩm Mĩ thuật tiêu biểu của Việt Nam. + Tập nhận xét - Tập nặn tạo dáng + Tập nặn theo mẫu + Tập nặn tạo dáng tự do. 1.2.6. Các phương pháp dạy học cụ thể môn Mĩ thuật 1.2.6.1. Phương pháp trực quan Phương pháp trực quan là phương pháp dạy học đặc trưng của môn Mĩ thuật. Mĩ thuật là loaị hình nghệ thuật thị giác, vì vậy dạy học Mĩ thuật không thể thiếu phương pháp trực quan. Trực quan có thể là đồ dùng dạy học, tranh ảnh, quan sát thực tế… sử dụng trực quan đúng lúc, đúng chỗ, đồ dùng trực quan đa dạng, phong phú sẽ tạo hứng thú cho người học, kích thích trí tưởng tượng sáng tạo, mỗi phân môn trong môn Mĩ thuật có những đồ dùng trực quan khác nhau những cách sử dụng đồ dùng trực quan như thế nào cho hiệu quả đó chính là phương pháp trực quan. Sử dụng đúng lúc đúng chỗ sẽ phát huy được hiệu quả và ngược lại. Đồ dùng trực quan nên có các bài vẽ minh họa đẹp và chưa đẹp để học sinh so sánh, nhận xét, là bài vẽ của học sinh năm trước. Sau khi hướng dẫn, đồ dùng trực quan cần được cất đi trưước khi học sinh bắt đầu bài vẽ. Trong khi sử dụng đồ dùng trực quan cần chú ý: dùng đến đồ dùng nào thì lấy lại cái đó, sau khi cất đi rồi thì lấy cái khác hoặc để trồng lên nhau. Không nên bày tất cả lên bảng, làm phân tán chú ý khi học SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 10 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ĐÀM VĂN THỌ quan sát. Đồ dùng trực quan được sử dụng thường là mẫu vẽ (vật thật hoặc tranh mẫu), các bài vẽ minh họa, bảng biểu minh họa, các bước tiến hành, tranh ảnh. Hay là trong tập nặn tạo dáng thì đồ dùng trực quan thường là đồ chơi, có thể là búp bê, các con vật như mèo chó, thỏ, ôtô… Giáo viên thường gặp khó khăn vì không có tranh minh hạo khổ lớn để học sinh quan sát, nhận xét. Hiện nay, bộ Gíao Dục và Đạo Tạo đã cung cấp đầy đủ bộ tranh, tượng theo các lớp theo chương trình SGK mới, đó là điều kiện thuận cho quá trình dạy học Mĩ thuật nói chung và trong thưởng thức Mĩ thuật nói riêng. 1.2.6.2. Phương pháp quan sát Phương pháp quan sát được thể hiện trong hết các phân môn của Mĩ thuật nhưng ở mỗi nội dung ở phân môn khác nhau phương pháp quan sát có tác dụng và tầm quan trọng khác nhau. Quan sát và trở thành kỹ năng của người học. Có thối quen quan sát mọi sự vật hiện tượng xung quanh sẽ làm giàu vốn biểu tượng và là điều kiện cho trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo phát triển. Trong vẽ tranh theo mẫu, nếu không quan sát hoặc không biết cách quan sát, bài vẽ sẽ không thể hiện được đặc điểm, hình dáng, vẻ đẹp của mẫu, hình vẽ chung chung, hời hợt, thiếu sinh động, khi hướng dẫn học sinh vẽ theo mẫu, trước hết phải hướng dẫn học sinh quan sát mẫu. Quan sát phải từ tổng thể đến chi tiết, từ khát quát đến cụ thể. Còn trong vẽ trang trí, vẽ tranh, tập nặn tạo dáng thì phương pháp quan sát là hướng dẫn học sinh quan sát bài minh họa để nắm bắt được cách vẽ cách nặn theo yêu cầu của bài. Các kiến thức cơ bản học sinhc ó nắm được hay không là thông qua việc giảng giải, minh họa và kết hợp với quan sát. Hay trong thưởng thức Mĩ thuật. Học sinh quan sát để tìm ra cái đẹp trong tranh của thiếu nhi và tranh của các họa sĩ. 1.2.6.3. Phương pháp vấn đáp Vấn đáp là phương pháp sử dụng thường xuyên trong dạy học Mĩ thuật. Gíao viên đặt câu hỏi để học sinh suy nghĩ, trả lời, nhằm củng cố kiến thứuc và kiểm tra kiến thức mới, liên hệ kiến thức với thực tế, hướng dẫn học sinh quan sát để hiểu nội dung của bài qua hệ thống câu hỏi và trả lời của học sinh giúp cho các em lĩnh hội được nội dung của bài học. SVTH: Vũ Thị Thúy Phương 11

- Xem thêm -

Tài liệu Một số biện pháp dạy học môn mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp đan mạch

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất