Tài liệu Ôn thi kiểm toán tài chính

KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN VIÊN - KIỂM TOÁN VIÊN HÀNH NGHỀ NĂM 2016 ÔN TẬP KTTC NÂNG CAO PGS,TS.MAI NGỌC ANH [email protected] 1 2 Tài liệu ôn thi  Sử dụng tài liệu ôn thi do BTC phát hành năm 2016  Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam  Chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo TT 200/2014  Các văn bản sửa đổi, bổ sung chế độ kế toán  Thông tư 161 ngày 31/12/2007 Học viên có thể tham khảo thêm giáo trình kế toán tài chính, kế toán quản trị các trường Đại học xuất bản năm 2015. Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 1 KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN VIÊN - KIỂM TOÁN VIÊN HÀNH NGHỀ NĂM 2016 PHÁP LUẬT KẾ TOÁN VẤN ĐỀ 1 3 4 Vấn đề 1. Luật kế toán Việt Nam o Trình bày các nhiệm vụ, yêu cầu và nguyên tắc kế toán (Điều 5,6,7) o Nêu đối tượng của kế toán theo luật kế toán Việt Nam.(Điều 9) o Trình bày các quy định về đơn vị tính, chữ viết, chữ số; kì kế toán (Điều 11,12,13) o Nêu các hành vi bị nghiêm cấm trong kế toán (Điều 14) Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 2 5 Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN o Các quy định về chứng từ (Điều 17 – 22) o Nêu nội dung của chứng từ kế toán Chứng từ điện tử (Xem thêm Điều 6 – 9, nghị định 129) o Trình bày các quy định về lập và kí chứng từ kế toán o o Trình bày quy định về hóa đơn bán hàng o Quản lý, sử dụng chứng từ kế toán 6 Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN o Các quy định về tài khoản và sổ kế toán (Điều 23 – 28) o Quy định chung về tài khoản, hệ thống TK Trình bày quy định về mở sổ, ghi sổ, khóa sổ kế toán o Nêu nội dung các phương pháp chữa sổ kế toán cho ví dụ minh họa? o Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 3 7 Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN o Quy định về Báo cáo tài chính (Điều 29-34) o Các quy định chung o Lập báo cáo tài chính o Nội dung và hình thức công khai BCTC 8 Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN o Công tác kiểm tra kế toán o Kiểm kê tài sản, bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán o Công tác kế toán trong trường hợp tài liệu kế toán bị mất hoặc bị hủy hoại.. o Công việc kế toán trong các trường hợp: o Chia tách o Hợp nhất; chuyển đổi hình thức sở hữu o Giải thể, phá sản.. Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 4 9 Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN o Trình bày các quy định về tổ chức công tác kế toán (Điều 48 – 54) o Quy định về tổ chức công tác kế toán Quy định về người làm kế toán, kế toán trưởng o Trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật, kế toán trưởng và người làm kế toán o o o Quy định về hành nghề kế toán Thuê làm kế toán, thuê làm kế toán trưởng 10 Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN o Quy định về hoạt động nghề nghiệp kế toán (Điều 55 – 58) o Quy định về hành nghề kế toán o Chứng chỉ hành nghề kế toán o Thuê làm kế toán, thuê làm kế toán trưởng Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 5 11 Vấn đề 1. Nội dung cơ bản của luật kế toán VN  Lưu ý:  Các câu hỏi thường là trình bày các quy định Xác định đúng phạm vi câu hỏi (Theo từng điều của luật hoặc bao quát một số điều có liên hệ với nhau)  Phân bổ thời gian hợp lý cho các câu hỏi lý thuyết này  KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN VIÊN - KIỂM TOÁN VIÊN HÀNH NGHỀ NĂM 2016 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN & TRÌNH BÀY BCTC VẤN ĐỀ 2 12 Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 6 13 Dạng 1 – Trình bày nội dung các nguyên tắc kế toán cơ bản trong VAS 01? Cho ví dụ minh họa o Yêu cầu trả lời: o Trình bày nội dung từng nguyên tắc kế toán cơ bản trong chuẩn mực 01 o Cho được ví dụ theo từng nguyên tắc: (1). Cho ví dụ về bán hàng và ghi nhận doanh thu để minh họa nguyên tắc dồn tích (2). Cho ví dụ về mua sắm TSCĐ hoặc HTK để minh họa nguyên tắc giá gốc (3). Cho ví dụ về phân bổ giá trị CCDC, khấu hao TSCĐ để minh họa nguyên tắc trọng yếu (4)… 14 Dạng 2 – Trình bày nội dung nguyên tắc giá gốc? Nguyên tắc này được vận dụng trong tính giá TSCĐ mua sắm như thế nào? Cho 1 ví dụ minh họa? o Yêu cầu trả lời: o Trình bày nội dung nguyên tắc giá gốc theo VAS 01 o Trình bày nội dung nguyên giá TSCĐ o Trình bày cách xác định nguyên giá trong các trường hợp mua sắc theo VAS 03 o Nêu ví dụ 1 trường hợp mua sắm TSCĐ, có chi phí vận chuyển… tính nguyên giá TSCĐ hình thành Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 7 15 Vấn đề 2. Trình bày BCTC Lý thuyết: Trình bày BCTC (Chuẩn mực 21, QĐ 15, TT 161, 244…) - Trình bày mục đích và yêu cầu lập và trình bày báo cáo tài chính ? - Nêu quy định về áp dụng chính sách kế toán khi lập BCTC theo chuẩn mực kế toán số 21 – VAS 21? - Nguyên tắc lập và trình bày BCTC (Hoạt động liên tục, cơ sở dồn tích, nhất quán, trọng yếu và tập hợp, bù trừ, có thể so sánh…)? 16 Vấn đề 2. Trình bày BCTC Ví dụ câu hỏi: - Nêu nguyên tắc trọng yếu và bù trừ khi lập và trình bày BCTC? Cho ví dụ minh họa? - Nêu nguyên tắc bù trừ khi lập và trình bày BCTC? Cho ví dụ minh họa? Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 8 17 Vấn đề 2. Trình bày BCTC o Câu hỏi về Bảng cân đối kế toán: (TT200) - Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của Bảng CĐKT? - Thông tin trình bày trên Bảng CĐKT (VAS 21) - Nguyên tắc lập và trình bày Bảng CĐKT? - Cơ sở số liệu, phương pháp chung lập Bảng CĐKT? Lưu ý: Có thể đề cập Bảng CĐKT giữa niên độ (Dạng tóm lược, đầy đủ) hoặc Bảng CĐKT năm 18 Vấn đề 2. Trình bày BCTC o Câu hỏi về báo cáo kết quả kinh doanh: (TT 200) - Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của BCKQKD? - Thông tin trình bày trên BCKQKD? (VAS 21) - Cơ sở số liệu, phương pháp chung lập Báo cáo KQHĐ KD? Lưu ý: Có thể đề cập Báo cáo KQKD giữa niên độ (Dạng tóm lược, đầy đủ) hoặc Báo cáo năm Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 9 19 Vấn đề 2. Trình bày BCTC o Câu hỏi về báo cáo Lưu chuyển tiền tệ: (VAS 24, TT200) - Nội dung các luồng tiền theo chuẩn mực kế toán (VAS 24) - Cơ sở số liệu lập BC LCTT (QĐ 15)? - Phương pháp lập lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh theo phương pháp trực tiếp hoặc gián tiếp? (VAS 24) 20 Vấn đề 2. Trình bày BCTC o Câu hỏi về thuyết minh BCTC: (VAS 24, TT200) - Mục đích; Cơ sở số liệu của Thuyết minh BCTC? Nội dung cơ bản của Thuyết minh BCTC (VAS 21) - Các chính sách kế toán cần được công bố trong Thuyết minh BCTC? Lưu ý: Có thể đề cập Thuyết minh Báo cáo TC giữa niên độ (Dạng chọn lọc, đầy đủ) hoặc Bản Thuyết minh cho BCTC năm Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 10 21 Vấn đề 2. Trình bày BCTC Chuẩn mực kế toán số 21 o Dạng câu hỏi: Lý thuyết + Vận dụng cho ví dụ Nghiên cứu nội dung, cơ sở số liệu và phương pháp lập một số chỉ tiêu như: (Xem TT200…) - Tiền và tương đương tiền - Phải thu của khách hàng, trả trước cho người bán - Phải trả cho người bán, k.hàng ứng trước tiền hàng - Hàng tồn kho; Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn. - TSCĐ và bất động sản đầu tư - Các khoản dự phòng … - Thuế 22 Vấn đề 2. Trình bày BCTC o Ví dụ dạng câu hỏi: o Số liệu của TK 131 được sử dụng để lập những chỉ tiêu nào trên Bảng cân đối kế toán? Trình bày nội dung, cơ sở số liệu, phương pháp lập và cho ví dụ minh họa? o Trình bày nội dung, cơ sở số liệu, phương pháp lập và cho ví dụ minh họa lập các chỉ tiêu liên quan đến TSCĐ hữu hình trên Bảng cân đối kế toán lập cuối năm? o Trích bảng CĐKT, hoặc báo cáo kết quả kinh doanh, Nêu nội dung, cơ sở số liệu và phương pháp lập các chỉ tiêu liên quan? Lập định khoản kế toán kết chuyển…? Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 11 23 Vấn đề 2. Trình bày BCTC Dạng bài tập: 1. Cho số liệu về số dư…, yêu cầu lập, giải thích cách lập các chỉ tiêu… 2. Thực hiện kế toán các nghiệp vụ phát sinh trong kì, khóa sổ kế toán, lập các chỉ tiêu liên quan trên BCTC? 3. Thực hiện các bài tập lớn (bán hàng, xác định kết quả kinh doanh…) lập báo cáo hoặc chỉ rõ số liệu được sử dụng để lập báo cáo… 4. Cho số liệu trong các báo cáo, nêu rõ nội dung, cơ sở và phương pháp lập..? KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN VIÊN - KIỂM TOÁN VIÊN HÀNH NGHỀ NĂM 2016 KẾ TOÁN TÀI SẢN NGẮN HẠN VẤN ĐỀ 3 24 Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 12 25 3.1.Kế toán tiền và các nghiệp vụ gốc ngoại tệ Chuẩn mực kế toán 10 – TT 200/2014 – TT 53/2016  Lý thuyết.  Trình bày Các nguyên tắc kế toán vốn bằng tiền?  Trình bày các nguyên tắc hạch toán các nghiệp vụ có gốc ngoại tệ?  Các loại tỷ giá và quy định về sử dụng tỷ giá theo chuẩn mực và chế độ kế toán?  Sử dụng tỷ giá trong trường hợp thay đổi đồng tiền kế toán?  Điều kiện để các DN được sử dụng đơn vị tiền tệ không phải là VND làm đồng tiền kế toán? Trình tự kế toán các giao dịch nhập, xuất ngoại tệ, đánh giá lại số dư có gốc ngoại tệ? 26 Kế toán tiền và các nghiệp vụ gốc ngoại tệ Chuẩn mực kế toán 10 – TT 200/2014  Bài tập. Tính tỷ gía hối đoái, xử lý chênh lệch tỷ giá gắn với các dạng bài tập:  Nhập khẩu trực tiếp  Nhập khẩu ủy thác (Bên giao ủy thác, bên ủy thác)  Xuất khẩu trực tiếp hoặc ủy thác  Thanh toán bằng ngoại tệ Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 13 27 3.2.Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228)  Lý thuyết  Nhóm câu hỏi về giá gốc hàng tồn kho  Dạng tổng quát 1. Nguyên tắc tính giá hàng tồn kho? Nội dung giá gốc hàng tồn kho? Các chi phí không tính vào gía gốc hàng tồn kho? 2. Giá gốc hàng tồn kho là gì? Cách xác định giá gốc hàng tồn kho nhập kho trong các trường hợp? 3. Giá gốc hàng tồn kho là gì? Chi phí chế biến tính vào giá gốc hàng tồn kho gồm những nội dung gì? 28 3.2. Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228)  Nhóm câu hỏi về giá gốc hàng tồn kho Dạng trình bày và cho ví dụ 1. Chi phí chế biến được tính vào giá gốc hàng tồn kho gồm những nội dung gì? Các khoản chi phí chế biến nào không tính vào giá gốc? Cho ví dụ minh họa xử lý CPSXC cố định? 2. Trình bày nội dung phương pháp tính giá hàng tồn kho Nhập trước xuất trước? Cho ví dụ minh họa trường hợp DN kế toán hàng tồn kho theo phương pháp KKTX (hoặc KKĐK)  Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 14 29 3.2. Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228)  Nhóm câu hỏi về kế toán hàng tồn kho Dạng trình bày và cho ví dụ  3. Trình bày trình tự kế toán mua ngoài vật tư (hàng hóa)? Cho ví dụ minh họa trường hợp Dn kế toán hàng tồn kho theo PP KKTX (Hoặc KKĐK), nộp thuế GTGT khấu trừ? 4. Trình bày trình tự kế toán xuất kho CCDC (hoặc VL) dùng cho sản xuất kinh doanh? Cho ví dụ minh họa xuất kho CCDC mà giá trị được phân bổ nhiều lần vào chi phí… 5. Trình bày trình tự kế toán xuất kho vật tư (hàng hóa, TP) đưa đi góp vốn vào công ty liên kết (hoặc công ty con, LD)? Cho ví dụ trường hợp giá gốc xuất kho nhỏ hơn trị giá vốn góp được chấp nhận? 30 3.2. Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228)  Nhóm câu hỏi dạng so sánh: 1. So sánh việc áp dụng phương pháp nhập trước, xuất trước theo hệ thống kế toán hàng tồn kho kê khai thường xuyên và KKĐK 2. So sánh phương pháp KKTX và kiểm kê định kì (Chứng từ, tài khoản, tính giá, ghi sổ…) 3. Phân biệt phương pháp kế toán góp vốn vào Công ty liên kết bằng HTK và dùng hàng tồn kho thanh toán khoản mua cổ phiếu đầu tư vào công ty liên kết? Cho ví dụ minh họa? 4. Phân biệt phương pháp kế toán trao đổi HTK tương tự và không tương tự? Cho ví dụ TH trao đổi không tương tự Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 15 31 3.2.Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228) Bài tập cơ bản o Tính toán và kế toán giá vốn vật tư hàng hoá xuất kho theo các phương pháp tính giá (Kế toán hàng tồn kho theo PP KKTX, KKĐK) o Tính giá và kế toán thành phẩm, hàng hóa xuất bán (Xem thêm phần kế toán bán hàng) o Xử lý tập hợp chi phí tính và hạch toán chi phí không tính vào giá gốc hàng tồn kho? o Lập dự phòng, ghi nhận và trình bày khoản dự phòng trên BCTC 32 3.2.Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228)  Bài tập – Cần lưu ý các dạng:  Các nghiệp vụ nhập kho: có khoản chiết khấu, giảm giá, ghi theo giá tạm tính, hàng chưa có HĐ  Các nghiệp vụ xuất kho đưa đi góp vốn, trao đổi, xuất kho trả lại hàng…  Áp dụng các phương pháp tính giá trong các trường hợp không thông thường (Có hàng bị trả lại, mua vật liệu sử dụng ngay,…)  Lập dự phòng giảm giá trong các trường hợp đặc biệt: hàng bị lỗi, NVL, hàng đã kí hợp đồng bán… Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 16 33 3.2. Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228)  Các trường hợp xác định giá trị thuần có thể thực hiện được có thể thấp hơn giá gốc: o Hàng tồn kho bị hư hỏng, lỗi thời, dự kiến tiêu hủy (Chưa ghi giảm hàng tồn kho) o Hàng tồn kho bị giảm giá o Chi phí hoàn thiện, chi phí bán hàng tồn kho tăng lên Lưu ý: 1. Xác định NRV phải đặc biệt chú ý đến mục đích dự trữ hàng tồn kho. 2. NRV được tính theo từng loại HTK (Tổng NRV so với tổng giá gốc của 1 loại HTK) . Không bù trừ NRV các loại hàng tồn kho khác nhau. 34 3.2.Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228)  Các trường hợp xác định NVR không dẫn đến việc lập dự phòng giảm giá: o Hàng tồn kho giảm giá nhưng Dn đã kí hợp đồng không hủy ngang bán với mức giá cao (Tính tổng NRV so với giá gốc?) o NVL bị giảm giá nhưng sản phẩm do NVL tạo nên có giá bán cao hơn giá thành sản xuất o SP, HH bị hỏng, cần hoàn thiện nhưng những sản phẩm bình thường vẫn có NRV cao hơn giá gốc (Bù trừ Sp bình thường với SP hỏng cùng loại)… Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 17 35 3.2. Kế toán hàng tồn kho (Chuẩn mực kế toán VN số 02 – TT 200, TT228) Tăng vật tư, HH Giảm vật tư hàng hóa – Mua ngoài, nhập khẩu - Sử dụng NVL – Hàng đang đi đường - Sử dụng CCDC (các trường hợp) – Giá tạm tính – Mua hàng, bị hao hụt - Đưa đi góp vốn vào cty hoặc phát hiện thừa con, cty LK, Liên doanh – Trao đổi - Trao đổi – Nhận vốn góp - Kiểm kê phát hiện thiếu – Phế liệu thu hồi – Kiểm kê phát hiện thừa KHÓA ÔN THI KẾ TOÁN VIÊN - KIỂM TOÁN VIÊN HÀNH NGHỀ NĂM 2016 KẾ TOÁN TÀI SẢN DÀI HẠN VẤN ĐỀ 4 36 Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 18 37 4.1.Kế toán tài sản cố định Chuẩn mực kế toán số 3, 4, 6 – TT 200, TT 45  Lý thuyết: Nhóm các câu hỏi về tính giá tài sản cố định (Thường kèm theo ví vụ minh họa) 1. Trình bày cách xác định nguyên giá TSCĐ, cho ví dụ minh họa xác định nguyên giá trong trường hợp mua ngoài có phát sinh chi phí vận chuyển, bốc xếp, lắp đặt, chạy thử? 2. Trình bày cách xác định nguyên giá TSCĐ? Cho ví dụ minh họa xác định nguyên giá TSCĐ mua ngoài trả góp? 3. Các trường hợp khác: - Trao đổi không tương tự - Được cấp, được điều chuyển trong nội bộ 4. Khấu hao: Thời gian sử dụng hữu ích TSCĐ? 38 4.1.Kế toán tài sản cố định Chuẩn mực kế toán số 3, 4, 6 – TT 200, TT 45 Nhóm câu hỏi về phương pháp kế toán 1. Nguyên tắc và phương pháp kế toán xử lý chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu (Chi phí sửa chữa lớn; Chi phí sửa chữa nâng cấp TSCĐ) 2. Trình bày phương pháp kế toán mua TSCĐ có phát sinh chi phí vận chuyển, bốc xếp lắp đặt, chạy thủ? Cho ví dụ minh họa? Các trường hợp khác: - Mua trả chậm, trả góp - Trao đổi tài sản cố định không tương tự - Nhận điều chuyển tài sản ..  Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 19 39 4.1.Kế toán tài sản cố định Chuẩn mực kế toán số 3, 4, 6 – TT 200 Nhóm câu hỏi về phương pháp kế toán 3. Trình bày trình tự kế toán nghiệp vụ thanh lý tài sản cố định hữu hình? Cho ví dụ minh họa? 4. Trình bày trình tự kế toán đưa tài sản cố định góp vốn vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát? Cho ví dụ minh họa trường hợp trị giá vốn góp cao hơn giá trị ghi sổ của tài sản? Các trường hợp khác: - Góp vốn vào công ty con, công ty liên kết - Chuyển đổi TSCĐ thành Bất động sản đầu tư - Trả lại vốn góp bằng TSCĐ.  40 4.1.Kế toán tài sản cố định Chuẩn mực kế toán số 3, 4, 6 – TT 200, TT 45 Nhóm câu hỏi dạng so sánh 1. So sánh phương pháp kế toán trao đổi TSCĐ tương tự và không tương tự? Cho ví dụ minh họa? 2. So sánh phương pháp kế toán SCL và nâng cấp TSCĐ? 3. So sánh phương pháp kế toán góp vốn bằng TSCĐ vào công ty con và dùng TSCĐ thanh toán giao dịch hợp nhất kinh doanh đầu tư vào công ty con? Cho ví dụ minh họa?  Tài liệu hướng dẫn ôn thi KTV 2016 20