Tài liệu Phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trường đại học khoa học tự nhiên, đại học quốc gia hà nội theo tiếp cận đảm bảo chất lượng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN MINH NGỌC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN MINH NGỌC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGHIÊM XUÂN HUY HÀ NỘI – 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất cứ hình thức nào. Tác giả Nguyễn Minh Ngọc i LỜI CẢM ƠN Sau hai năm học tập và rèn luyện tại Trƣờng Đại học Giáo dục- Đại học Quốc gia Hà Nội, bằng sự biết ơn và kính trọng, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các phòng, khoa của Trƣờng Đại học Giáo dục và các Giáo sƣ, Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ đã nhiệt tình giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và làm Luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn và cảm ơn sâu sắc tới TS. Nghiêm Xuân Huy, ngƣời thầy đã trực tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn đến Ban lãnh đạo Viện Đảm bảo chất lƣợng giáo dục; anh/chị/em cán bộ quản lý, giảng viên, nghiên cứu viên và chuyên viên của Viện cùng gia đình, bạn bè đã tạo điều kiện và hỗ trợ tôi rất nhiều trong việc nghiên cứu hoàn thành Luận văn này. Xin chân thành và bày tỏ lòng biết ơn đến Phòng Tổ chức - Cán bộ Trƣờng Đại học KHTN, ĐHQGHN đã tạo mọi điều kiện tốt nhất và hỗ trợ cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Do điều kiện về năng lực bản thân còn hạn chế, luận văn chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến của các quý thầy cô trong hội đồng khoa học, bạn bè và đồng nghiệp để luận văn của tôi đƣợc hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! N i ng th ng năm 2020 Học viên thực hiện Nguyễn Minh Ngọc ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu: .................................................................................... 3 3. Khách thể nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu, đối tƣợng khảo sát: .............. 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4 5. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... 4 6. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................... 4 7. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 5 8. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 5 9. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .......................................................... 6 10. Cấu trúc luận văn ........................................................................................ 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ KHOA HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ..... 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 8 1.1.1. Các chủ trƣơng và chính sách của Đảng và Nhà nƣớc và ĐHQGHN về phát triển đội ngũ cán bộ khoa học .............................................................. 8 1.1.2. Những hƣớng nghiên cứu trong và ngoài nƣớc về phát triển đội ngũ cán bộ khoa học ............................................................................................... 11 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 17 1.2.1. Phát triển ............................................................................................... 17 1.2.2. Đội ngũ cán bộ khoa học....................................................................... 17 1.2.3. Phát triển đội ngũ cán bộ khoa học ....................................................... 20 1.2.4. Đảm bảo chất lƣợng .............................................................................. 20 1.3. Yêu cầu về phát triển đội ngũ cán bộ khoa học ....................................... 22 1.3.1. Vai trò, nhiệm vụ cúa cán bộ khoa học trong trƣờng đại học ............... 22 1.3.2. Đảm bảo chất lƣợng AUN-QA và những yêu cầu đối với phát triển đội ngũ cán bộ khoa học.................................................................................. 25 1.4. Nội dung phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng................................................................................................................ 27 1.4.1. Quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ khoa học ..................................... 27 1.4.2. Tuyển chọn đội ngũ cán bộ khoa học ................................................... 29 iii 1.4.3. Sử dụng đội ngũ cán bộ khoa học ......................................................... 29 1.4.4. Đào tạo, bồi dƣỡng độ ngũ cán bộ khoa học ........................................ 30 1.4.5. Kiểm tra, đánh giá đội ngũ cán bộ khoa học......................................... 32 1.4.6. Các chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ cán bộ khoa học ..................... 35 1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ............................................................. 36 1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................. 36 1.5.2. Yếu tố chủ quan .................................................................................... 37 Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 40 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ..................... 41 2.1. Khái quát về Trƣờng Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội và đội ngũ cán bộ khoa học ...................................................................... 41 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển............................................................ 41 2.1.2. Tầm nhìn và sứ mạng ............................................................................ 44 2.1.3. Số lƣợng cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQGHN........................................................................................................ 44 2.1.4. Cơ cấu đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQGHN ............................................................................................. 47 2.1.5. Chất lƣợng đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQGHN ............................................................................................. 48 2.2. Khái quát khảo sát thực trạng................................................................... 49 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................. 49 2.2.2. Nội dung và phƣơng pháp khảo sát ....................................................... 49 2.2.3. Phƣơng pháp khảo sát, cách cho điểm và chuẩn đánh giá .................... 49 2.3. Thực trạng hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQGHN ..................... 50 2.3.1. Thực trạng về quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ khoa học .............. 50 2.3.2. Thực trạng Tuyển dụng đội ngũ cán bộ khoa học ................................ 52 2.3.3. Thực trạng về Sử dụng đội ngũ cán bộ khoa học.................................. 54 2.3.4. Thực trạng về Đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ khoa học ................ 56 2.3.5. Thực trạng về Kiểm tra, đánh giá đội ngũ cán bộ khoa học ................. 58 iv 2.3.6. Thực trạng các chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ cán bộ khoa học ... 59 2.3.7. Thực trạng về Cải tiến công tác phát triển đội ngũ cán bộ khoa học.... 60 2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Trƣờng Đại học khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN ....................................................................................... 61 2.4.1. Yếu tố bên trong .................................................................................... 61 2.4.2. Yếu tố bên ngoài ................................................................................... 62 2.5. Đánh giá chung thực trạng về hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQGHN........................................................................................................ 63 2.5.1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................... 63 2.5.2. Một số tồn tại và nguyên nhân .............................................................. 63 Kết luận chƣơng 2 ........................................................................................... 65 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ..................... 66 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ......................................................................................... 66 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.......................................................... 66 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 66 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý và hệ thống ...................................... 67 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................ 67 3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng .................. 67 3.2.1. Hoàn thiện công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ khoa học theo mục tiêu và định hƣớng phát triển của Trƣờng Đại học Khoa học tự nhiên và Đại học Quốc gia Hà Nội ....................................................................................... 68 3.2.2. Tăng cƣờng công tác tham mƣu với cấp có thẩm quyền trong công tác tuyển chọn, sử dụng đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên .......................... 72 3.2.3. Tổ chức bồi dƣỡng nâng cao năng lực nghề nghiệp cho đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên .................................................................................. 75 3.2.4. Đánh giá đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên theo hƣớng gắn với v kết quả thực hiện đƣợc giao ............................................................................ 79 3.2.5. Thực hiện xây dựng và hoàn thiện chế độ chính sách đãi ngộ tạo động lực làm việc cho đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên................................ 81 3.2.6. Định kỳ rà soát và cải tiến chính sách, quy trình quản lý và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học.................................................................................. 84 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 86 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .... 86 3.4.1. Mục tiêu khảo nghiệm, đối tƣợng khảo nghiệm ................................... 86 3.4.2. Phƣơng hƣớng khảo nghiệm, tiêu chí, cách cho điểm .......................... 87 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 87 3.4.4. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ................................................. 89 Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................... 92 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 96 PHỤ LỤC vi DANH MỤC BẢNG VIẾT TẮT CSGD Cơ sở giáo dục CBKH Cán bộ khoa học CBQL Cán bộ quản lý CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa ĐHQGHN Đại học Quốc gia Hà Nội ĐBCL Đảm bảo chất lƣợng ĐHKHTN Đại học Khoa học Tự nhiên NCKH Nghiên cứu khoa học KHCN Khoa học công nghệ KT-XH Kinh tế Xã hội GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Đội ngũ CBKH Trƣờng Đại học KHTN, ĐHQGHN năm 2019 .............. 45 Bảng 2.2. Thống kê đội ngũ GV, NCV của Trƣờng ĐH KHTN năm 2019 ............. 47 Bảng 2.3. Chỉ tiêu kế hoạch phát triển đội ngũ cán bộ của Trƣờng đến năm 2020 ....................................................................................................... 49 Bảng 2.4. Cách cho điểm và thang đánh giá thực trạng các hoạt động của đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQGHN .................................... 50 Bảng 2.5. Mẫu khách thể khảo sát thực trạng ........................................................... 50 Bảng 2.6. Đánh giá mức độ hiệu quả của GV và NCV về công tác xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ CBKH ............................................................ 50 Bảng 2.7. Đánh giá mức độ hiệu quả của GV và NCV về công tác tuyển dụng đội ngũ cán bộ khoa học .............................................................................. 52 Bảng 2.8 Các tiêu chí về tiêu chuẩn tuyển dụng đối với đội ngũ CBKH vào các chức danh nghề nghiệp .......................................................................... 53 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ hiệu quả về công tác sử dụng đội ngũ CBKH .............. 54 Bảng 2.10. Đánh giá mức độ hiệu quả về thực hiện các nhiệm vụ NCKH trong năm học ................................................................................................ 55 Bảng 2.11. Đánh giá mức độ hiệu quả về đào tạo, bồi dƣỡng độ ngũ CBKH .......... 56 Bảng 2.12. Đánh giá mức độ hiệu quả về thực hiện các nhiệm vụ NCKH của đội ngũ CBKH trong năm học ..................................................................... 57 Bảng 2.13. Đánh giá mức độ hiệu quả về Kiểm tra, đánh giá đội ngũ CBKH ......... 58 Bảng 2.14. Đánh giá mức độ hiệu quả về Các chế độ, chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ CBKH ....................................................................................... 59 Bảng 2.15. Đánh giá mức độ hiệu quả về Cải tiến công tác phát triển đội ngũ CBKH .................................................................................................... 60 Bảng 3.1. Cách cho điểm và thang đánh giá ............................................................. 87 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng .................................................................. 87 Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng .................................................................. 88 Bảng 3.4 Mối quan hệ giữa tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ....................................... 90 Bảng 2.15. Đánh giá mức độ hiệu quả về Cải tiến công tác phát triển đội ngũ CBKH .................................................................................................... 32 viii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) với sứ mạng đào tạo nguồn nhân lực chất lƣợng cao, trình độ cao, bồi dƣỡng nhân tài; nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và chuyển giao tri thức đa ngành, đa lĩnh vực; làm nòng cột và đầu tàu trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam; góp phần xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nƣớc. Trên lộ trình trở thành một trong những cơ sở giáo dục đại học có tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao đã và đang đặc biệt quan tâm đến công tác đảm bảo chất lƣợng (ĐBCL) bên trong theo các khung chuẩn chất lƣợng giáo dục và xếp hạng quốc tế. Việc này không chỉ giúp ĐHQGHN (và các đơn vị thành viên, trực thuộc) không ngừng cải thiện và nâng cao chất lƣợng giáo dục (bao gồm chất lƣợng đào tạo, nghiên cứu khoa học, cung cấp dịch vụ) một cách bền vững, tiếp cận chuẩn quốc tế, mà còn có thể chủ động tham gia các hoạt động kiểm định chất lƣợng và xếp hạng của các tổ chức quốc tế, giúp sớm đạt chuẩn khu vực và quốc tế, đồng thời từng bƣớc khẳng định thƣơng hiệu. Mô hình đại học định hƣớng nghiên cứu, đa ngành, đa lĩnh vực, có tính tự chủ cao của ĐHQGHN đã đƣợc hình thành và phát triển. Đội ngũ CBKH có học vị tiến sĩ và có chức danh giáo sƣ, phó giáo sƣ chiếm tỷ lệ khá cao trong số các cơ sở giáo dục đại học của cả nƣớc. Công tác đào tạo và nghiên cứu có nhiều đổi mới, tỷ lệ về quy mô đào tạo sau đại học đã gần đạt tiêu chí của các đại học nghiên cứu tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. Kiểm định chất lƣợng các chƣơng trình đào tạo theo tiêu chuẩn của mạng lƣới các trƣờng đại học Đông Nam Á (AUN) đƣợc áp dụng rộng rãi và phổ biến tới các đơn vị trong ĐHQGHN. Chất lƣợng các chƣơng trình đào tạo tài năng, chất lƣợng cao, tiên tiến và chuẩn quốc tế đƣợc nhiều đại học có uy tín trên thế giới thừa nhận. Hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ đã góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo, nghiên cứu và phục vụ cuộc sống. Trong đó, đã có nhiều kết quả nghiên cứu cơ bản đã tiếp cận trình độ khu vực và quốc tế. Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội 1 với sứ mạng là trƣờng đại học nghiên cứu, có sứ mạng đào tạo nguồn nhân lực chất lƣợng cao, bồi dƣỡng nhân tài, nghiên cứu phát triển và chuyển giao tri thức thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, góp phần xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nƣớc. Trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2019, Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên đã có 09 chƣơng trình đào tạo đƣợc kiểm định theo bộ tiêu chuẩn AUN-QA. Đó là chƣơng trình đào tạo cử nhân ngành Hóa học, ngành Sinh học, ngành Toán học, ngành Vật lí, ngành Địa chất, ngành Địa lý, ngành Khí tƣợng và ngành Khoa học môi trƣờng,.... Đặc biệt, chƣơng trình ngành ngành Địa chất và Hóa học đạt 5.0 điểm là những chƣơng trình đào tạo đã đƣợc kiểm định có điểm đánh giá cao thứ 2 khu vực Đông Nam Á. Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên – ĐHQGHN đã đƣợc đoàn chuyên gia đánh giá ngoài của AUN-QA đánh giá trong các ngày từ 15-20/01/2017, trở thành trƣờng đại học đầu tiên đƣợc đánh giá theo bộ tiêu chuẩn AUN-QA trong toàn hệ thống các trƣờng đại học ở Đông Nam Á. Ngày 19/12/2017, Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên chính thức đƣợc AUN-QA thông báo công nhận đạt chuẩn chính thức trao giấy chứng nhận đạt chuẩn chất lƣợng cơ sở giáo dục. Mặc dù đã đạt đƣợc nhiều kết quả tích cực trong công tác phát triển đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ và sớm tiếp cận với các yêu cầu trong đảm bảo và kiểm định chất lƣợng, hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học của Trƣờng Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQGHN còn một số hạn chế nhất định. Ví dụ nhƣ đối với chƣơng trình đào tạo ngành Khoa học Môi trƣờng Đoàn đánh giá ngoài của AUN-QA đƣa ra các khuyến cáo còn hạn chế nhƣ: “Tỉ lệ giảng viên/người học v kỳ vọng về số lượng c c ấn phẩm nghiên cứu: cho thấ Khoa Khoa học Môi trường có thể triển khai kế hoạch mang tính chiến lược để thực hiện nhiệm vụ trên theo đúng kế hoạch; cần tăng cường số lượng c n b khoa học có trình đ tiến sĩ để cải thiện năng lực nghiên cứu và c c năng lực kh c m chương trình đ o tạo êu cầu; Khoa nên xem xét công nhận v khen thưởng đối với c c c n b khoa học có những đóng góp cho việc xâ dựng v ph t triển chưng trình đ o tạo…”. Còn với chƣơng trình đào tạo ngành Hóa học đoàn đánh giá của AUN-QA đƣa ra các khuyến cáo còn 2 hạn chế: “C n b khoa học có khối lượng giảng dạ ít có thể tập trung c c hoạt đ ng nghiên cứu hoặc tư vấn; Nên có chế đ khen thưởng danh cho c c nhệm vụ liên quan đến c c hoạt đ ng nghiên cứu ví dụ như có b i b o xuất bản trong c c tạp chí u tín…”. Những hạn chế này đã ảnh hƣởng không nhỏ đến chất lƣợng đội ngũ cán bộ khoa học cũng nhƣ vị thế quốc tế của Trƣờng. Hiện nay, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ khoa học, ... theo các tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên các nghiên cứu cũng nhƣ thực tiễn hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học chƣa đƣợc quan tâm đúng mức. Về mặt lý thuyết cũng nhƣ thực tiễn việc phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng sẽ góp phần nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ khoa học, các chỉ số nghiên cứu, chỉ số sáng tạo cũng nhƣ năng lực hội nhập quốc tế của trƣờng đại học. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên đây, tôi chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội theo tiếp cận đảm bảo chất lượng”. 2. Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học KHTN, ĐHQGHN, đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên nói riêng và ĐHQGHN nói chung, đáp ứng đƣợc các tiêu chí đảm bảo chất lƣợng cấp chƣơng trình đào tạo và cấp cơ sở giáo dục theo các tiêu chuẩn kiểm định chất lƣợng giáo dục của Mạng lƣới các trƣờng đại học Đông Nam Á (đƣợc viết tắt AUN-QA). Mục tiêu nghiên cứu: - Làm rõ đƣợc thực trạng về hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN theo tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng AUN-QA - Đề xuất đƣợc các giải pháp và khuyến nghị để nâng cao chất lƣợng hoạt động quản lý và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, đáp ứng các tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng AUN-QA. 3 3. Khách thể nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu, đối tƣợng khảo sát: 3.1. Khách thể nghiên cứu - Phát triển đội ngũ cán bộ khoa học 3.2. Đối tượng nghiên cứu - Quản lý hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học tại Đại học Quốc gia Hà Nội. 3.3. Đối tượng khảo sát - Cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. - Cán bộ quản lý tại tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên và các bộ phận chức năng có liên quan tại Đại học Quốc gia Hà Nội. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Đại học Quốc gia Hà Nội. - Khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. 5. Câu hỏi nghiên cứu Cần có những biện pháp hiệu quả nào để quản lý, phát triển và nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, đáp ứng các tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng AUN-QA? 6. Giả thuyết nghiên cứu - Công tác phát triển đội ngũ khoa học tại Trƣờng ĐHKHTN, ĐHQGHN trong thời gian qua đã đạt đƣợc những kết quả nhất định. Tuy nhiên, hoạt động quản lý và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học còn bộc lộ một số hạn chế, chƣa đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng AUN-QA. Việc đề xuất và áp dụng các biện pháp quản lý và phát triển đội 4 ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng sẽ góp phần nâng cao đƣợc chất lƣợng đội ngũ cán bộ khoa học, chất lƣợng giáo dục, cũng nhƣ nâng cao đƣợc vị thế trong và ngoài nƣớc của Trƣờng ĐHKHTN nói riêng và ĐHQGHN nói chung. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu: - Hoạt động quản lý, phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng về đánh giá cấp chƣơng trình đào tạo và cơ sở giáo dục theo tiêu chuẩn, tiêu chí kiểm định chất lƣợng giáo dục của AUN-QA. 7.2. Không gian nghiên cứu: Nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Hà Nội; Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN. 7.3. Giới hạn về khách thể khảo sát: - Cán bộ khoa học của Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên: 120 ngƣời - Phòng Tổ chức cán bộ và Cán bộ quản lý các Khoa của Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên: 15 ngƣời. 7.4. Thời gian nghiên cứu: trong 06 tháng từ tháng 05/2019 đến tháng 10/2019. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập, so sánh, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa thông tin, dữ liệu lấy từ các nguồn tài liệu khác nhau liên quan tới đề tài nghiên cứu nhằm sáng tỏ các vấn đề lý luận về quản lý hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội (đảm bảo chất lƣợng về đánh giá cấp chƣơng trình đào tạo và cơ sở giáo dục theo tiêu chuẩn, tiêu chí kiểm định chất lƣợng giáo dục của AUN-QA) 8.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 8.2.1. Phương ph p điều tra bằng bảng hỏi - Mục đích: làm rõ đƣợc thực trạng quản lý và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học tại Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN. + Làm rõ các chính sách và hoạt động hiện hành liên quan đến quản lý 5 và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận ĐBCL. - Nội dung: Quy hoạch đội ngũ; Tiêu chí tuyển dụng; chế độ khen thƣởng, ghi nhận; quy trình quản lý; Quy trình tuyển dụng; Bồi dƣỡng phát triển chuyên môn; đánh giá và ghi nhận kết quả lao động của CBKH; định mức lao động. - Đối tƣợng: Cán bộ khoa học, Cán bộ quản lý cấp Khoa, Trƣờng - Công cụ: phiếu hỏi. 8.2.2. Phương ph p phân tích tư liệu - Đối tƣợng: + Các báo cáo tự đánh giá chất lƣợng CTĐT và cơ sở giáo dục theo tiêu chuẩn của AUN-QA của Trƣờng ĐH KHTN, ĐHQGHN. + Các báo cáo đánh giá ngoài của các đoàn kiểm định cho các các CTĐT và CSGD theo tiêu chuẩn của AUN-QA tại Trƣờng ĐH KHTN, ĐHQGHN. + Mục đích: nhằm nhận diện các vấn đề còn hạn chế và cần điều chỉnh theo các khuyến cáo của đoàn kiểm định cho các CTĐT và CSGD theo tiêu chuẩn của AUN-QA. 8.3 Nhóm phương pháp xử lý thông tin: Sử dụng các công thức toán thông kê nhƣ số trung bình cộng, số trung vị, hệ số tƣơng quan Spiếc man, Pearson… để xử lý kết quả nghiên cứu, trên cơ sỏ đó rút ra các nhận xét khoa học để quản lý, phát triển và nâng cao đội ngũ cán bộ khoa học tại Đại học Quốc gia Hà Nội, đáp ứng các tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng và yêu cầu của kiểm định chất lƣợng theo tiêu chuẩn của AUN-QA. 9. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 9.1 Ý nghĩa của nghiên cứu Hệ thống hóa đƣợc những vẫn đề lý luận về hoạt động quản lý , phát triển và nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng các CTĐT và CSGD đáp ứng các yêu cầu của kiểm định chất lƣợng của AUN-QA. Cung cấp cơ sở khoa học để nghiên cứu thực trang và đề xuất mộ số 6 biện pháp quản lý và phát triển ngũ cán bộ khoa học theo các tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng và yêu cầu của kiểm định chất lƣợng của AUN-QA tại Trƣờng ĐHKHTN, ĐHQGHN. 9.2 Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài hƣớng tới cung cấp các tham khảo và hàm ý trong việc phát triển và nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ khoa học tại ĐHQGHN nói chung và tại Trƣờng ĐHKHTN nói riêng, đáp ứng các tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng và yêu cầu của kiểm định chất lƣợng của AUN-QA. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, khuyến nghị, luận văn có cấu trúc 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và tổng quan về phát triển đội ngũ cán bộ khoa học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng Chƣơng 2: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng Chƣơng 3: Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội theo cách tiếp cận đảm bảo chất lƣợng 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ KHOA HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước và ĐHQGHN về phát triển đội ngũ cán bộ khoa học 1.1.1.1. C c chủ chương chính s ch của Đảng v Nh nước Nhận thức rõ tầm quan trọng của KHCN và đội ngũ CBKH, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2, Ban Chấp hành TW khóa VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã nêu: "C c trường đại học phải l c c trung tâm nghiên cứu khoa học công nghệ chu ển giao v ứng dụng công nghệ v o sản xuất v đời sống". Cùng với đó Chỉ thị 296/CT-TTg ngày 27 tháng 02 năm 2010 của Thủ tƣớng Chính phủ về đổi mới quản lý giáo dục đại học giai đoạn 2010 - 2020 nêu rõ “Nâng cao năng lực quản lý v hiệu quả công t c nghiên cứu khoa học ở c c trường đại học góp phần tích cực nâng cao chất lượng đ o tạo v phục vụ ph t triển kinh tế - xã h i”. Theo Nghị quyết số 20-NQ/TW tại Hội nghị Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng lần thứ 6 khóa XI đã nhận định: “Nhân lực K &CN l t i sản vô gi của đất nước; tri thức K &CN l nguồn lực đặc biệt quan trọng trong ph t triển kinh tế tri thức”. Cùng với đó tại hội nghị đã đề ra mục tiêu: “ ình th nh đồng b đ i ngũ c n b K &CN có trình đ cao tâm hu ết trung thực tận tụ . Ph t triển c c tổ chức tập thể K &CN mạnh các nhà khoa học đầu ng nh” Theo Quyết định số 418/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ ngày 11 tháng 4 năm 2012 về Chiến lƣợc phát triển KHCN giai đoạn 2011- 2020 đã chỉ ra rằng: "Ph t triển KHCN cùng với gi o dục đ o tạo l quốc s ch h ng đầu l đ ng lực then chốt để ph t triển đất nước nhanh v bền vững. KHCN phải đóng vai trò chủ đạo để tạo bước ph t triển đ t ph về lực lượng sản xuất đổi mới mô hình tăng trưởng nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế đẩ mạnh qu trình công nghiệp hóa hiện đại hó a đất nước". [8] 8 Theo Quyết định số 711/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ ngày 13 tháng 6 năm 2012 về Định hƣớng chiến lƣợc phát triển KTXH Việt Nam giai đoạn 2011-2020 trong đó đã nêu rõ "Ph t triển v nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhất l nhân lực chất lượng cao l m t đ t ph chiến lược" Định hƣớng phát triển khoa học và công nghệ theo Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, ngày 28 tháng 1 năm 2016 thông qua có những nhận định, đánh giá về KH&CN: “Ph t triển mạnh mẽ K &CN l m cho K &CN thực sự l quốc s ch h ng đầu l đ ng lực quan trọng nhất để ph t triển lực lượng sản xuất hiện đại kinh tế tri thức nâng cao năng suất chất lượng hiệu quả v sức cạnh tranh của nền kinh tế; bảo vệ môi trường bảo đảm quốc phòng - an ninh. Đến năm 2020 K &CN Việt Nam đạt trình đ ph t triển của nhóm c c nước dẫn đầu ASEAN; đến năm 2030 có m t số lĩnh vực đạt trình đ tiên tiến thế giới…. Xâ dựng v thực hiện chính s ch đ o tạo bồi dưỡng trọng dụng đãi ng tôn vinh đ i ngũ c n b K &CN nhất l c c chu ên gia giỏi có nhiều đóng góp. Tạo môi trường thuận lợi điều kiện vật chất để c n b K &CN ph t triển bằng t i năng v hưởng lợi ích xứng đ ng với gi trị lao đ ng s ng tạo của mình. Thực h nh dân chủ tôn trọng v ph t hu tự do tư tưởng trong hoạt đ ng nghiên cứu s ng tạo tư vấn phản biện của c c nh khoa học.” Để đạt đƣợc mục tiêu trên, giải pháp đầu tiên mà các trƣờng đại học cần đó là: Xây dựng và thực hiện chính sách đào tạo, bồi dƣỡng, trọng dụng, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ CBKH; tạo môi trƣờng thuận lợi, tạo điều kiện vật chất để đội ngũ cán bộ CBKH phát triển tài năng và cùng với các chế độ đãi ngộ, khen thƣởng xứng đáng với giá trị lao động sáng tạo của mình. Từ lý thuyết đến thực tiễn phát triển ở tất cả các trƣờng đại học trên thế giới cho thấy, đội ngũ CBKH đóng vai trò hết sức quan trọng đối với quá trình phát triển, nâng cao vị thế và hội nhập quốc tế của các trƣờng đại học. 1.1.1.2. C c chủ chương chính s ch của Đ QG N Theo Kế hoạch chiến lƣợc phát triển đến 2010 và tầm nhìn đến 2020 của ĐHQGHN đã đề ra mục tiêu là “Trở th nh đại học định hướng nghiên cứu, đa ng nh đa lĩnh vực, đạt c c tiêu chí cơ bản của đại học nghiên cứu 9 tiên tiến trong khu vực trong đó có m t số ng nh lĩnh vực đạt trình đ tiên tiến châu Á đ p ứng êu cầu ph t triển đất nước; nâng cao vị thế v u tín của Đ QG N trong hệ thống GDĐ của Việt Nam v từng bước đạt trình đ quốc tế”. Để đạt mục tiêu đó, ĐHQGHN đã xác định đội ngũ cán bộ, mà đặc biệt là đội ngũ GV, NCV đóng vai trò quan trọng hàng đầu, đội ngũ này quyết định đến nâng cao chất lƣợng đào tạo của ĐHQGHN. Mặc dù đã đạt đƣợc một số thành tựu nhất định, cho đến nay đội ngũ GV, NCV của ĐHQGHN vẫn còn nhiều bất cập, chƣa đáp ứng yêu cầu thực tiễn xây dựng và phát triển ĐHQGHN trong điều kiện GDĐH Việt Nam hiện nay, đang từng bƣớc hội nhập với các nƣớc trong khu vực và quốc tế. Trong đó, nhiều vấn đề bức xúc cần sớm có biện pháp giải quyết đó là: “đ i ngũ GV v NCV thiếu đồng b về cơ cấu chu ên môn trình đ lứa tuổi v phân bố không đều giữa c c đơn vị lĩnh vực ng nh học; tình trạng thiếu v ngu cơ hẫng hụt đ i ngũ c n b đầu đ n đầu ng nh đang trở nên ga gắt đặc biệt l đối với m t số ng nh công nghệ cao kinh tế xã h i mũi nhọn; đ tuổi bình quân của c n b khoa học đầu đ n đầu ng nh cao nhất l đối với c c lĩnh vực khoa học Xã h i v Nhân văn; m t số lượng đ ng kể GV chưa thường xu ên được cập nhật thông tin về khoa học công nghệ hiện đại ít có cơ h i được đ o tạo bồi dưỡng tham gia NCK vì vậ năng lực v trình đ còn hiều hạn chế chưa đ p ứng được êu cầu nâng cao chất lượng của Đ QG N trong giai đoạn mới. Do đó, để đạt mục tiêu nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ ĐHQGHN đã khẳng định:“đ o tạo đ o tạo lại v bồi dưỡng nâng cao năng lực v trình đ đ i ngũ c n b GV, NCV quản lý đ p ứng êu cầu đ o tạo v NCK chất lượng cao ngang tầm c c đại học tiên tiến trong khu vực tiến tới đạt trình đ quốc tế l nhiệm vụ trọng tâm h ng đầu”[Theo Kết luận i nghị BC Đảng b Đ QG N lần thứ 10 (Kho II) th ng 6/2005] Trên cơ sở đó, ĐHQGHN đã xác định hai giải pháp quan trọng: i) tạo điều kiện thuận lợi để GV c n b nghiên cứu được bồi dưỡng tự bồi dưỡng về chu ên môn ngoại ngữ phương ph p giảng dạ đại học sử dụng CNTT phục vụ đ o tạo v NCK ; ii) xâ dựng cơ chế chính s ch thích hợp để đ o 10