Tài liệu Quản lý đánh giá kết quả đào tạo giáo viên mầm non ở trường cao đẳng sư phạm trung ương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục (lv02162)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 ĐINH CÔNG HIẾU QU¶N Lý §¸NH GI¸ KÕT QU¶ §µO T¹O GI¸O VIªN MÇM NON ë TR¦êNG CAO §¼NG S¦ PH¹M TRUNG ¦¥NG §¸P øNG Y£U CÇU §æI MíI GI¸O DôC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.Trịnh Thị Xim HÀ NỘI - 2017 i LỜI CẢM ƠN Luận văn tốt nghiệp cao học được hoàn thành tại Đại học Sư phạm Hà nội 2. Có được bản luận văn tốt nghiệp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới Đại học Sư phạm Hà Nội 2, phòng đào tạo sau đại học, đặc biệt là TS.Trịnh Thị Xim đã trực tiếp hướng dẫn, dìu dắt, giúp đỡ tác giả với những chỉ dẫn khoa học quý giá trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn thành đề tài "Quản lý đánh giá kết quả đào tạo GVMN ở trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục". Xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô giáo trực tiếp giảng dạy truyền đạt những kiến thức khoa học chuyên ngành quản lý giáo giục cho bản thân tác giả trong những năm tháng qua. Xin gởi tới Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương lời cảm ơn sâu sắc vì đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tác giả thu thập số cũng như những tài liệu nghiên cứu cần thiết liên quan tới đề tài tốt nghiệp. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp, phê bình của quý Thầy Cô, các nhà khoa học và các bạn đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc rõ ràng và được phép công bố. Hà nội, ngày tháng năm 2017 Học viên thực hiện Đinh Công Hiếu iii MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn .................................................................................................................. i Lời cam đoan .............................................................................................................. ii Mục lục ...................................................................................................................... iii Bảng ký hiệu các chữ viết tắt ................................................................................... vii Danh mục bảng, hình .............................................................................................. viii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...............................................................................................3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................3 4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................3 6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................4 8. Dự kiến cấu trúc luận văn .......................................................................................5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN MẦM NON ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ................................................................................................................6 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ...........................................................................6 1.1.1. Trên thế giới ..................................................................................................6 1.1.2. Ở Việt Nam ....................................................................................................9 1.2. Một số khái niệm công cụ ..................................................................................9 1.2.1. Khái niệm quản lý .........................................................................................9 1.2.2. Khái niệm đánh giá .....................................................................................18 1.2.3. Khái niệm đào tạo, đánh giá kết quả đào tạo .............................................20 1.2.3. Khái niệm quản lý đánh giá kết quả đào tạo ..............................................22 1.3. Đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non trong trường cao đẳng, đại học ....24 iv 1.3.1. Người Giáo viên mầm non trong hệ thống nguồn nhân lực giáo dục mầm non ................................................................................................................24 1.3.2. Đặc điểm đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ............................24 1.3.3. Vai trò đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ................................30 1.3.4. Nội dung đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ............................30 1.3.5. Phương pháp đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non .....................31 1.4. Nội dung quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục .................................................................................34 1.4.1. Lập kế hoạch đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ......................34 1.4.2. Tổ chức, chỉ đạo đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ................35 1.4.3. Kiểm tra thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non .....39 1.5. Đổi mới giáo dục hiện nay và yêu cầu đặt ra đối với ngƣời Giáo viên mầm non và quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ..................41 1.5.1. Đổi mới giáo dục hiện nay ..........................................................................41 1.5.2. Chuẩn nghề nghiệp Giáo viên mầm non .....................................................44 1.5.3. Yêu cầu đặt ra với mô hình nhân cách người Giáo viên mầm non và quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non .........................................44 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ........................................................49 Kết luận chƣơng 1 ...................................................................................................52 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN MẦM NON Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM TRUNG ƢƠNG ............................53 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu và tổ chức khảo sát thực trạng ...............53 2.1.1. Khái quát về Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương .............................53 2.1.2. Khái quát về tổ chức khảo sát thực trạng ...................................................61 2.2. Thực trạng đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW ..................................................................................................................61 2.2.1. Thực trạng nhận thức về đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ..........61 2.2.2. Mức độ thực hiện đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW................................................................................................................64 v 2.2.3. Mức độ hiệu quả của đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW ...................................................................................................68 2.3. Thực trạng quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trƣờng CĐSPTW ...................................................................................................69 2.3.1. Thực trạng thực hiện công tác quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW ........................................................................70 2.3.2. Hiệu quả thực hiện công tác quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW .......................................................................75 2.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW ...............................................................................80 Kết luận chƣơng 2 ...................................................................................................83 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN MẦM NON Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM TRUNG ƢƠNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ........................................84 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .........................................................................84 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và kế thừa ............................................84 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ..............................................................85 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................... 86 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................................................................86 3.2. Biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trƣờng CĐSPTW ...................................................................................................87 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giảng viên về tầm quan trọng của quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non trong việc tạo nguồn nhân lực cho giáo dục mầm non .........................................87 3.2.2. Biện pháp 2: Chỉ đạo vận dụng hệ thống tiêu chí đánh giá kết quả đào tạo ở các trường đại học, cao đẳng vào đào tạo Giáo viên mầm non ..................89 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường chỉ đạo thực hiện tự đánh giá của các bộ phận, phòng ban chức năng liên quan đến kết quả đào tạo Giáo viên mầm non theo các tiêu chuẩn đánh giá kết quả đào tạo................................................92 vi 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường chỉ đạo công tác đánh giá ngoài về kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ..................................................................................94 3.2.5. Biện pháp 5: Chỉ đạo đổi mới toàn diện quá trình dạy học theo yêu cầu của các tiêu chuẩn đánh giá kết quả đào tạo Giáo dục mầm non ........................99 3.2.6. Biện pháp 6: Chỉ đạo công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ và sử dụng hợp lý đội ngũ cán bộ, giảng viên .......................................................................104 3.3. Khảo nghiệm về nhận thức tính cần thiết và khả thi của biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ......................................107 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ..............................................................................107 3.3.2. Đối tượng khảo nghiệm .............................................................................107 3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm .......................................................................108 3.3.4. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................108 Kết luận chƣơng 3 .................................................................................................113 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................114 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................117 PHỤ LỤC vii BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT CĐSPTW: Cao đẳng Sư phạm Trung ương viii DANH MỤC BẢNG, HÌNH Bảng Bảng 2.1: Thống kê trình độ chuyên môn giảng viên theo khoa, bộ môn (Năm học 2014 - 2015) ....................................................................................58 Bảng 2.2: Thống kê số lượng giảng viên theo khoa, bộ môn từ 2012 - 2015 ........59 Bảng 2.3: Thống kê thiết bị dạy học của trường (Tại thời điểm 8/ 2015)..............60 Bảng 2.4: Tầm quan trọng của đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ......62 Bảng 2.5: Vai trò, ý nghĩa, mục đích của đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ................................................................................................63 Bảng 2.6: Nguồn thông tin trong đánh giá kết quả đào tạo của Trường CĐSPTW ........64 Bảng 2.7: Mức độ sử dụng các phương pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên Giáo dục mầm non ...........................................................................66 Bảng 2.8: Hình thức đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non tại Trường CĐSPTW ................................................................................................67 Bảng 2.9: Hiệu quả của đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW................................................................................................68 Bảng 2.10: Mức độ thực hiện hoạt động quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW ........................................................69 Bảng 2.11: Đánh giá về việc xây dựng kế hoạch đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non .........................................................................................70 Bảng 2.12: Đánh giá về tổ chức, chỉ đạo đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW ...............................................................72 Bảng 2.13: Đánh giá việc kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW ..............................................74 Bảng 2.14: Hiệu quả xây dựng kế hoạch đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ................................................................................................76 Bảng 2.15: Hiệu quả hoạt động tổ chức, chỉ đạo đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ........................................................................................77 ix Bảng 2.16. Hiệu quả việc kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ................................................................................79 Bảng 2.17. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW .......................................................80 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp ..................109 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp ........... 110 Bảng 3.3: So sánh đánh giá của CBQL giảng viên về tính cần thiết và tính khả thi .......................................................................................... 111 Hình Hình 1.1: Bản chất quá trình quản lý .....................................................................14 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Thực hiện chủ trương đúng đắn của Đảng, chúng ta đã không ngừng đổi mới cả nội dung lẫn phương pháp dạy học ở mọi cấp, bậc học trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trong đó, Giáo dục mầm non là bậc học, là mắt xích đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, Giáo dục mầm non đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, nó là cơ sở, là tiền đề, là bước đệm để trẻ có thể hoàn thiện dần nhân cách của bản thân sau này. Khẳng định vai trò của giáo dục mầm non, Vụ Giáo dục mầm non Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ rõ: “Phát triển giáo dục mầm non là nền tảng cho sự phát triển nhân lực con người, phục vụ trực tiếp cho mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non và trung học cơ sở trong thế kỷ 21” [3]. Thực hiện mục tiêu đó của mình, ngành giáo dục mầm non cũng phải “đổi mới và đa dạng hoá chương trình tài liệu chăm sóc, giáo dục trẻ theo hướng gọn, cơ bản phát huy được sáng tạo của giáo viên. Tiếp tục đổi mới phương pháp kết hợp giữa học và chơi nhằm phát huy được tính độc lập, tự tin và sáng tạo của trẻ” [3]. Chương trình phát triển các trường sư phạm giai đoạn 2011 - 2020 đã đề ra mục tiêu phát triển các Trường CĐSPTW là: Tăng cường năng lực, hiện đại hóa Trường CĐSPTW để cùng với các Trường Cao đẳng Sư phạm địa phương đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên để đến năm 2020 đáp ứng đủ giáo viên đạt chuẩn chất lượng đáp ứng yêu cầu dạy học cả ngày của Giáo dục mầm non, Giáo dục tiểu học và một bộ phận Giáo dục trung học cơ sở của tất cả các địa phương [11]. Bên cạnh việc đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục mầm non, cần phải tiến hành bắt đầu từ các trường Cao đẳng, đại học, nơi đào 2 tạo Giáo viên mầm non. Trong quá trình đào tạo, quản lý đánh giá kết quả đào tạo là một khâu quan trọng nhằm so sánh chất lượng đào tạo của nhà trường với yêu cầu của xã hội, yêu cầu của đổi mới giáo dục. Mặt khác, quản lý đánh giá kết quả đào tạo là một trong những chức năng chính của quản lý quá trình đào tạo Giáo viên mầm non. Đánh giá được đúng sẽ cho chúng ta thấy được bức tranh toàn cảnh về công tác đào tạo giáo viên của nhà trường, từ đó sẽ thúc đẩy, phát huy được những mặt mạnh, mặt tích cực,… đồng thời khắc phục được những mặt hạn chế, yếu kém, tiêu cực bằng những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao được chất lượng đào tạo của nhà trường. Để mục đạt được mục đích trên cần phải đổi mới cách thức quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non nhằm đáp ứng đổi mới giáo dục. Một trong những giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo Giáo viên mầm non chính là nâng cao hiệu quả của quản lý hoạt động quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và chất lượng nguồn nhân lực giáo dục. Thực tế quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW trong thời gian qua đã hoàn thành được nhiệm vụ, tuy nhiên đứng trước yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập cần được tháo gỡ như nhận thức của cán bộ, giảng viên chưa đầy đủ về quản lý đánh giá kết quả đào tạo, chưa tiến hành đánh giá ngoài một cách hoàn chỉnh, việc thu thập thông tin. Trong lĩnh vực quản lý giáo dục đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý đánh giá kết đào tạo giáo viên nhưng tập trung chủ yếu vào quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên trung học cơ sở, trung học phổ thông và giáo viên nghề, còn ít có các công trình nghiên cứu về quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non trong bối cảnh đổi mới giáo dục. 3 Xuất phát từ các lý do trên, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài nghiên cứu của mình là “Quản lý đánh giá kết quả đào Giáo viên mầm non ở Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” làm luận văn thạc sĩ. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW quản lý đánh giá kết quả đào tạo đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW đã được tiến hành ở các mức độ khác nhau và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non còn bộc lộ những hạn chế, bất cập do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau. Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW theo hướng phù hợp với thực tiễn đổi mới giáo dục và điều kiện của nhà trường sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng đào tạo Giáo viên mầm non của nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 4 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW 5.3. Đề xuất và khảo nghiệm các biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 6. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non của Trường CĐSPTW. - Địa bàn khảo sát: Trường CĐSPTW - Khách thể khảo sát: Nhóm 1: 35 Cán bộ quản lý (trường và khoa) Nhóm 2: 50 Giảng viên tham gia vào quá trình đào tạo Giáo viên mầm non Nhóm 3: 140 Sinh viên ngành mầm non từ năm thứ 1 đến năm thứ 3 - Thời gian lấy số liệu: 2010 - 2016 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, khái quát hoá, hệ thống hoá các vấn đề lý luận về quản lý, đánh giá, đào tạo, quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Quan sát các hoạt động quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non nhằm thu thập thông tin về nội dung, phương pháp, hình thức đào tạo Giáo viên mầm non tại Trường CĐSPTW. 7.2.2. Phương pháp trưng cầu ý kiến Xây dựng hệ thống phiếu trưng cầu ý kiến đối với giảng viên, cán bộ quản lý và sinh viên của nhà trường nhằm khảo sát thực trạng hoạt động quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non hiện nay. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động 5 Nghiên cứu phân tích các sản phẩm của hoạt động quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non. 7.2.4. Phương pháp phỏng vấn Tiến hành phỏng vấn với giảng viên, cán bộ quản lý, sinh viên bằng các câu hỏi liên quan tới nội dung đề tài nhằm thu thập thêm thông tin về thực trạng hoạt động quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến chuyên gia đánh giá tính cần thiết và khả thi của biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học với sự hỗ trợ của phần mềm để xử lý những thông tin đã thu được. 8. Dự kiến cấu trúc luận văn Ngoài mở đầu, kết luận, khuyến nghị và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục Chương 2: Thực trạng quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW Chương 3: Biện pháp quản lý đánh giá kết quả đào tạo Giáo viên mầm non ở Trường CĐSPTW đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN MẦM NON ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Trên thế giới Ở nhiều nước trên thế giới, hoạt động đánh giá chất lượng đào tạo luôn đồng hành với công tác dạy và học ở các cơ sở giáo dục. Đánh giá chất lượng đào tạo nhằm mục đích giám sát quá trình dạy và học, từ đó đưa ra những quyết sách về quản lý, dự đoán các kết quả đào tạo và không ngừng cải tiến nâng cao chất lượng đào tạo. Đánh giá chất lượng đào tạo có nhiều nội dung khác nhau, trong đó có đánh giá các yếu tố điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo và đánh giá chất lượng sản phẩm đào tạo. Thực tiễn ở nhiều nước, hoạt động đánh giá thường tập trung vào đánh giá kiến thức, kỹ năng, thái độ của người học theo các chuẩn mực quy định. Các hoạt động đánh giá này rất phổ biến ở Bắc Mỹ, châu Âu, Australia. Nhiều quốc gia còn tổ chức tiến hành đánh giá chất lượng người học ở các lớp giữa các cấp học để giám sát chất lượng dạy và học nhằm đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời, như ở Mỹ, Bang New South Wails... Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chất lượng sản phẩm đào tạo chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, đặc biệt là yếu tố chất lượng nhà trường, như: Chất lượng hoạt động quản lý, chất lượng đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, các trang thiết bị trường học và tổ chức các hoạt động giáo dục của nhà trường… Công tác đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên cũng được các nước thực hiện; khác với công tác thanh tra có thể tiến hành đánh giá từng giáo viên thông qua năng lực giảng dạy của họ, công tác đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên nhằm tập trung mô tả thực trạng chung của toàn bộ đội ngũ giáo 7 viên của nhà trường, của hệ thống; qua đó cung cấp các thông tin để cấp có thẩm quyền có thể đưa ra các biện pháp kịp thời nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, chất lượng nhà trường được nâng cao khi đội ngũ giáo viên của nhà trường có kỹ năng chuyên môn cao, được giảng dạy trong lĩnh vực mà họ được đào tạo, có kinh nghiệm, nhiệt tình và được nâng cao nghiệp vụ chuyên môn định kỳ. Chất lượng của các hoạt động đào tạo được thể hiện ở các hoạt động trong lớp và hoạt động ngoài giờ lên lớp. Nó được cấu thành từ chất lượng của chương trình, phương pháp giảng dạy, các phương tiện học tập cũng như nội dung và các hình thức hoạt động đào tạo... Như vậy có thể khái quát các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo: + Hoạt động tổ chức và quản lý nhà trường + Đội ngũ cán bộ, giáo viên + Cơ sở vật chất, trang thiết bị + Hoạt động giữa nhà trường với xã hội + Kết quả học tập và rèn luyện của người học. Nhiều quốc gia trong quá trình đánh giá các nhà trường, họ thực hiện công tác kiểm định chất lượng đào tạo để xác nhận và công nhận chất lượng dạy và học của các nhà trường. Tiêu biểu cho hình thức này là ở Hoa Kì, Canada, Trung quốc, Nhật bản, Hàn quốc... Các Hiệp hội kiểm định chất lượng giáo dục ở các nước này đã xây dựng những bộ tiêu chuẩn, tiêu chí để công nhận mức độ đạt được của các cơ sở giáo dục so với các chuẩn quy định. Trong quá trình tiến hành đánh giá kết quả đào tạo, các nhà giáo dục trên thế giới hết sức quan tâm đến việc phối hợp các đối tượng và chủ thể đánh giá khác nhau: - Đánh giá bên trong: những người trong cuộc tự đánh giá. Ví dụ: người học tự đánh giá kết quả học tập của mình, giáo viên tự đánh giá kết 8 quả giảng dạy, các thành viên trong nhà trường tự đánh giá kết quả đào tạo của nhà trường,… - Đánh giá bên ngoài: những người ngoài cuộc đánh giá kết quả đào tạo của người khác. Ví dụ: giáo viên đánh giá học sinh, trường này đánh giá chất lượng của trường kia, cơ quan quản lí đào tạo đánh giá chất lượng nhà trường, dự án quốc gia đánh giá chất lượng đào tạo của nhiều địa phương,… Một số dự án quốc tế về đánh giá giáo dục liên quốc gia Do tầm quan trọng đặc biệt của hoạt động đánh giá giáo dục, Hiệp hội quốc tế về đánh giá kết quả giáo dục (International Association for the Evaluation of Educational Achievement - IEA) đã được thành lập. Những năm gần đây, để cung cấp nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nền kinh tế tri thức, các nước phát triển rất quan tâm đến đánh giá chất lượng đào tạo. Hàng loạt đề án nghiên cứu đánh giá chất lượng đào tạo liên quốc gia và quốc gia đã được thành lập, đã và đang hoạt động với sự đầu tư lớn về chuyên gia và tài chính: - TIMSS (I, II, III): các nghiên cứu quốc tế về chất lượng học tập toán và khoa học tự nhiên. - PISA (2000, 2003, 2006): các chương trình quốc tế về đánh giá học sinh, sinh viên. - BIJU: đánh giá quá trình đào tạo và sự phát triển tâm lý xã hội ở tuổi thanh niên. - PIRLS: nghiên cứu quốc tế về khả năng đọc của học sinh. - DESI: nghiên cứu quốc tế về kết quả học tập tiếng Đức và tiếng Anh. - IGLU: nghiên cứu quốc tế về năng lực đọc của trẻ mầm non. - LAU: nghiên cứu trình độ học tập xuất phát của học sinh. Trong những năm qua, một số kết quả đánh giá trên đây được công bố đã tạo ra những cú sốc xã hội ở các nước phát triển (chẳng hạn “TIMSS-sốc”, 9 “PISA sốc”), buộc các nước này phải đẩy mạnh nghiên cứu về chất lượng giáo dục và tiến hành các giải pháp đổi mới giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục (Helmke, A. (2003): Unterrichtsqualitaet (Chất lượng dạy học) Seelze) 1.1.2. Ở Việt Nam Ở Việt Nam cũng đã có nhiều tác giả nghiên cứu và đề cập đến kiểm định chất lượng đào tạo như: Nguyễn Đức Chính với công trình “Kiểm định chất lượng trong giáo dục đại học” [16]; Đặng Bá Lãm với “Kiểm tra và đánh giá trong dạy - học đại học”, [35]; Nguyễn Công Khanh với “Về tiêu chuẩn kiểm định khoá đào tạo Giáo viên mầm non” [31]. - Đặc biệt, Tổng cục dạy nghề, đã phát hành và tập huấn cho đội ngũ cán bộ kiểm định chất lượng đào tạo ở các trường dạy nghề và Trung cấp chuyên nghiệp. v.v... [44]. Tuy nhiên việc đánh giá chất lượng đào tạo, sử dụng và quản lý việc thực hiện bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục ở Trường Cao đẳng Sư phạm còn chưa được nghiên cứu một cách có hệ thống. 1.2. Một số khái niệm công cụ 1.2.1. Khái niệm quản lý 1.2.1.1. Khái niệm Xuất phát từ những góc độ nghiên cứu khác nhau, nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã đưa ra cách giải thích khác nhau về quản lý. Có thể thấy được, quản lý vừa là khoa học vừa là nghệ thuật trong việc điều khiển hệ thống xã hội ở tầm vi mô và vĩ mô. Có tập thể, tổ chức là có quản lý. Quản lý xuất hiện như một yếu tố cần thiết để phối hợp những nỗ lực cá nhân hướng tới mục tiêu chung. C. Mác đã nói đến sự cần thiết của quản lý: Bất kỳ một hoạt động nào có tính xã hội và chung, trực tiếp được thực hiện với quy mô tương đối lớn đều ít nhiều cần đến sự quản lý. Thuật ngữ quản lý được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau trên cơ sở những cách tiếp cận khác nhau. 10 - FW Taylor (Mỹ) người sáng lập ra trường phái quản lý theo khoa học cho rằng “Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm là làm cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất”. - Harold Koontz: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được những mục đích của nhóm. Với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn ít nhất. Với tư cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật, còn với kiến thức thì quản lý là một khoa học [23]. - Henri Fayol (1841 - 1925), người Pháp, người đặt nền móng cho lý luận tổ chức cổ điển, xuất phát từ nghiên cứu các loại hình quản lý và phân biết 5 chức năng quản lý, cho rằng : "Quản lý tức là lập kế hoạch, tổ chức, chỉ huy, phối hợp và kiểm tra". Khái niệm này xuất phát từ sự khái quát về các chức năng của quản lý. - Frederic Winslow Taylor (1856-1915) là nhà thực hành quản lý khoa học về lao động đã đưa ra khái niệm “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm, sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một các tốt nhất” [26]. - Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc “Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của hoạt động quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [36]. - Trần Kiểm cho rằng “Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” [32]. - Bùi Minh Hiền: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra” [26].