Tài liệu Skkn một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non.

“Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” MỤC LỤC MỤC LỤC.............................................................................................................1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................2 1. Tên đề tài sáng kiến kinh nghiệm:.................................................................2 2. Lý do chọn đề tài...........................................................................................2 a. Cơ sở lý luận:.............................................................................................2 b. Cơ sở thực tiễn của sáng kiến....................................................................3 3. Mục đích của sáng kiến.................................................................................4 4. Đóng góp của bản sáng kiến kinh nghiệm....................................................5 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:................................................................5 Phạm vi:.............................................................................................................5 6. Đối tượng khảo sát:.......................................................................................5 7. Phương pháp nghiên cứu:..............................................................................5 PHẦN II: QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI...................................................6 1. Thực trạng.....................................................................................................6 1.1. Thuận lợi:...............................................................................................6 1.2. Khó khăn:...............................................................................................6 1.3. Khảo sát thực tế đầu năm học:...............................................................6 2. Nguyên nhân của thực trạng:.........................................................................8 3. Những biện pháp chính:................................................................................8 4. Những biện pháp cụ thể.................................................................................8 4.1. Biện pháp 1:............................................................................................8 4.2. Biện pháp 2:..........................................................................................10 a. Thế nào là môi trường giáo dục trong trường mầm non..........................10 b. Nội dung của xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm......................10 c. Ý nghĩa của môi trường lấy trẻ làm trung tâm trong trường MN:...........10 d. Nguyên tắc xây dựng môi trường trong trường mầm non:.....................10 e. Các yêu cầu đối với việc chuẩn bị môi trường giáo dục:........................11 f. Tổ chức cho trẻ hoạt động trong môi trường giáo dục:...........................12 4.3: Biện pháp 3:.........................................................................................13 4.4: Biện pháp 4:.........................................................................................14 4.5: Biện pháp 5:.........................................................................................20 4.6: Biện pháp 6:.........................................................................................20 4.7. Biện pháp 7:..........................................................................................22 4.8.Biện pháp 8:...........................................................................................23 4.9. Biện pháp 9:..........................................................................................24 5. Kết quả so sánh có đối chứng sau khi thực hiện đề tài................................26 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ...................................................28 1. Kết luận:......................................................................................................28 2. Hiệu quả thiết thực của sáng kiến kinh nghiệm..........................................28 3. Khuyến nghị................................................................................................29 1/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tên đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” 2. Lý do chọn đề tài. a. Cơ sở lý luận: Xuất phát từ mục têu chung của gáo dục mầm non hiện nay là giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là việc các nhà giáo dục không chỉ truyền đạt kiến thức cho học sinh một cách thụ động mà các nhà giáo dục tạo ra các điều kiện, các cơ hội để mọi đứa trẻ được chủ động, sáng tạo, tích cực hoạt động, tự chiếm lĩnh kiến thức và kinh nghiệm. Để đạt được điều này, các nhà giáo dục hay giáo viên cần nắm được hứng thú, nhu cầu, trình độ, khả năng của từng trẻ trong lớp, trên cơ sở đó lựa chọn được nội dung, phương pháp phù hợp với từng nhóm, từng cá nhân trẻ. Trẻ mầm non “Học bằng chơi, chơi mà học”, việc học và việc dạy không tự nó diễn ra mà giáo viên cần tạo ra các điều kiện để thực hiện. Môi trường giáo dục được thiết kế tốt là điều kiện hỗ trợ hiệu quả nhất cho giáo viên và trẻ thực hiện hoạt động dạy và hoạt động học ở trường mầm non, cho phép trẻ tham gia một cách tích cực, chủ động và càng độc lập hơn. Cũng từ đặc điểm nhận thức của trẻ mầm non là nhận thức về thế giới xung quanh qua hình ảnh trực quan. Các nhà giáo dục đã nghiên cứu thực nghiệm và chứng minh: Trẻ lọt lòng mẹ đã sớm hình thành con đường học tập. Học tập với trẻ mầm non không phải cứ là học “toán”, học “văn”…. học của trẻ mầm non rất đơn giản, học của trẻ mầm non là học để tiếp cận với nền văn minh của xã hội, học của trẻ mầm non: là học tên gọi của mọi người và đồ vật xung quanh; là học cách sử dụng đúng thiết bị đồ dùng hàng ngày; là học cách dùng, cách sử dụng thiết bị vệ sinh cá nhân, đồ dùng vệ sinh chung, đồ dùng sinh hoạt, đồ dùng phục vụ ăn ngủ sao cho đúng, phù hợp với kinh nghiệm của người lớn - dù chỉ là học cách mở vòi nước, tắt vòi nước; là học cách sắp xếp đồ dùng cá nhân trên giá hoặc trong tủ một cách nhanh nhất, gọn gàng nhất; học của trẻ mầm non là "Tái tạo" thực tế cuộc sống gần gũi xung quanh trẻ thông qua việc chơi các trò chơi vv. * Môi trường giáo dục trong trường mầm non: Là tổ hợp những điều kiện tự nhiên - xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ ở trường mầm non. Hiệu quả của những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ. Có nhiều cách phân loại môi trường giáo dục: Có quan điểm cho rằng, môi trường giáo dục mầm non bao gồm môi trường tự nhiên (như các điều kiện 2/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” không khí, ánh sáng, nguồn nước, cây xanh, địa điểm trường...) và môi trường xã hội (bao gồm: bầu không khí giao tiếp trong trường mầm non, phong cách làm việc, mối quan hệ giữa con người với con người, giữa trường mầm non với các tổ chức kinh tế, xã hội, văn hóa khác…). Một quan điểm khác lại phân chia môi trường giáo dục thành môi trương vật chất và môi trường xã hội. Môi trường vật chất trong trường mầm non bao gồm các trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, không gian phục vụ cho việc tổ chức các hoạt động sinh hoạt hằng ngày của trẻ. Môi trường vật chất tạo cho trẻ những cơ hội tốt để trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động và phát triển toàn diện về mặt thể chất, trí tuệ thẩm mĩ, đạo đức, xã hội. Môi trường xã hội được hiểu là toàn bộ những điều kiện xã hội như chính trị, văn hóa, các mối quan hệ giúp trẻ hình thành nhân cách của mình. Môi trường xã hội đặc biệt được nhấn mạnh ở đây là môi trường giao tiếp trong trường mầm non, bao gồm sự giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với những người xung quanh. Môi trường này vừa mang tính chất sư phạm, vừa mang tính chất gia đình. Việc phân loại môi trường có thể khác nhau, song đều quan trọng đối với giáo dục mầm non. Theo tôi, môi trường đó cần phải cung ứng các điều kiện cần thiết để kích thích và phục vụ trẻ hoạt động một cách tích cực, chăm sóc trẻ tốt… qua đó, nhân cách trẻ sẽ được phát triển tốt. Với quan điểm của tôi trong sáng kiến kinh nghiệm này xin đề cập đến vấn đề xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm có: Môi trường vật chất và môi trường xã hội. b. Cơ sở thực tiễn của sáng kiến. Giáo dục Mầm Non có một ý nghĩa quan trọng đối với việc chuẩn bị tâm thế sãn sàng đi học cho trẻ, cũng như tập cho trẻ làm quen với những sinh hoạt gần gũi với hoạt động học tập. Để trẻ có thể mạnh dạn, tự tin tham gia các hoạt động và hòa nhập tốt hơn ở các bậc học tiếp theo. Trẻ cần phải có sự rèn luyện một cách tích cực về vận động, về trí óc, có sự hiểu biết về bản thân và gia đình, môi trường xung quanh...Vì vậy việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một nhiệm vụ quan trọng của giáo viên khi thực hiện chương trình giáo dục mầm non, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi mà cả hệ thống giáo dục đang quyết tâm thực hiện Nghị quyết 29 của Đảng, Nghị quyết TW 8 khóa XI về “ Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. Do đó xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, thuận tiện, gần gũi, thu hút sự chú ý của trẻ, giúp trẻ chủ động tham gia vào các hoạt động, tạo cho trẻ học mà chơi, chơi bằng học, có cơ hội trải nghiệm và giao tiếp một cách tích cực, tự nhiên. Có thể nói việc xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non là thực sự cần thiết và quan trọng. Nó được ví như người giáo viên thứ hai trong 3/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” công tác tổ chức, hướng dẫn cho trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ, thông qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn diện. Do đó mỗi người cán bộ quản lý, giáo viên cần ý thức và hiểu rằng việc xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ không đơn thuần do thực thi nhiệm vụ theo tinh thần chỉ đạo của cấp trên mà quan trọng là do sự phát triển tâm sinh lý của trẻ, yêu cầu phát triển của xã hội, tự nhà trường nhận thấy cần thiết phải thay đổi để đáp ứng được yêu cầu phát triển trong mỗi giai đoạn phát triển của xã hội Nhận thức tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo lớp công dân tý hon đáp ứng với yêu cầu và xu thế hội nhập của toàn ngành giáo dục hiện nay. Với nhiệm vụ là một phó hiệu trưởng phụ trách công tác chuyên môn tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” để áp dụng đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục cho đơn vị mình. 3. Mục đích của sáng kiến. * Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm: Nghiªn cøu vµ øng dông “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” ®Ó giúp giáo viên hiểu rõ hơn về cách tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. - Giúp giáo viên tận dụng ưu điểm của môi trường xung quanh trẻ vào việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non một cách hiệu quả đảm bảo chất lượng và sự phát triển toàn diện phù hợp với từng cá nhân trẻ. - Giúp giáo viên ý thức được tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Tôn trọng sự khác biệt của trẻ, tích cực thực hiện giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. * Tính mới của sáng kiến kinh nghiệm: Song song với việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm hiện nay thì việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một một nhiệm vụ rất quan trọng không chỉ là phong trào mà còn là một yêu cầu bắt buộc với mọi giáo viên. Tuy nhiên không phải giáo viên nào nào cũng thành công trong việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm như mong muốn. Trên thực tế, việc trẻ hoạt động với môi trường xung quanh trẻ vẫn theo sự hướng dẫn chủ động của giáo viên làm trung tâm. Thực hiện và ứng dụng bản sáng kiến: “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” sẽ mở ra một hướng đi mới cho giáo viên trong việc tạo môi trường học tập, vui chơi cho trẻ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. 4/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” * Ưu điểm nổi bật của sáng kiến kinh nghiệm. Tích cực hoá hoạt động của trẻ, trẻ được tự khám phá, trẻ được trải nghiệm bằng các giác quan, chú trọng giáo dục cá nhân kết hợp giáo dục trong nhóm, lớp giữa hoạt động chung và hoạt động góc, tăng cường giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ. Giáo viên linh hoạt, sáng tạo, không bị gò bó khi tổ chức các hoạt động vui chơi trải nghiệm cho trẻ, giáo viên có thể sử dụng tối đa nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để làm phong phú môi trường giáo duc của trẻ, gây được sự chú ý của trẻ, trẻ ham học, nghiên cứu, tìm tòi, khám phá, giao tiếp ngôn ngữ tình cảm phát triển. Nâng cao chất lượng chăm sóc giáo, dục trẻ trong trường mầm non. 4. Đóng góp của bản sáng kiến kinh nghiệm. * §ãng gãp vÒ mÆt khoa häc: Xây dựng môi trường giáo dục theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong giáo dục mầm non. * §ãng gãp vÒ mÆt thùc tÕ: Giúp giáo viên linh hoạt, sáng tạo, không bị gò bó khi xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ nhất là môi trường trong lớp, giáo viên có thể sử dụng tối đa nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để làm phong phú các góc chơi của trẻ, gây được sự chú ý của trẻ, trẻ ham học, nghiên cứu, tìm tòi, khám phá, phát triẻn khả năng giao tiếp, phát triển ngôn ngữ và tình cảm. Tập thể giáo viên đã nhận thức được việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là rất cần thiết trong việc thực hiện đổi mới chương trình giáo dục bậc học mầm non. Trẻ hứng thú tham gia hoạt động không mệt mỏi và hăng say khám phá, sáng tạo…kết quả các mặt giáo dục trẻ được nâng lên rõ rệt. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng: Nghiên cứu xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trường mầm non. Phạm vi: Tại trường mầm non: Từ tháng 9/2017 đến tháng 5/2018 6. Đối tượng khảo sát: - Môi trường trong lớp học và ngoài lớp học. - Nhận thức và hứng thú của trẻ khi hoạt động với môi trường. - Nhận thức của cán bộ, giáo viên, nhân viên về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. - Khảo sát về cơ sở, vật chất đồ dùng, đồ chơi. 7. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp điều tra khao sát 5/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” - Phương pháp thực hành - Phương pháp tích lũy kinh nghiệm - Phương pháp đối chứng - Phương pháp giảng giải thuyết trình. PHẦN II: QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI 1. Thực trạng 1.1. Thuận lợi: - Trong năm học qua nhà trường luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, Đảng ủy và chính quyền địa phương. Sự quan tâm chỉ đạo sát sao về chuyên môn của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Ba Vì. - Cơ sở vật chất của nhà trường được cấp trên quan tâm đầu tư xây dựng ngày càng khang trang, sạch đẹp, hiện đại. Trường đạt trường chuẩn Quốc gia tháng 11/2017. - Giáo viên năng động trong công tác, số giáo viên trên chuẩn là 26/37 đạt: 66,7%, tỉ lệ bình quân giáo viên nhà trẻ và mẫu giáo đạt 2,5GV/ 1 nhóm, lớp. Số giáo viên giỏi cấp huyện và lao động giỏi cấp huyện là 16 đ/c chiếm tỷ lệ 43% . - Học sinh toàn trường 100% ăn ở bán trú tại trường và học 2 buổi/ngày. - Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh nhiệt tình, tích cực tham gia các hoạt động của nhà trường. 1.2. Khó khăn: - Trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi hiện đại, môi trường giáo dục ngoài lớp học còn hạn chế, chưa phong phú đa dạng. - Một số giáo viên còn hạn chế khi xây dựng môi trường học tập cho trẻ, ít sáng tạo, giáo viên mới chưa tự tin khi trang trí môi trường lớp học cho trẻ. - Về phía phụ huynh học sinh: Còn một số cha mẹ học sinh còn chưa quan tâm đến việc học của con ở trường mầm non. 1.3. Khảo sát thực tế đầu năm học: * Cơ cấu nhà trường năm học 2017 - 2018 - Đội ngũ CB - GV - NV: Tổng số cán bộ giáo viên, nhân viên 56. + Trong đó: Lãnh đạo: 3, giáo viên 37; nhân viên 16. - Về học sinh: Tổng số 16 nhóm lớp với 555 học sinh. - Nhà trẻ: 2 nhóm : với 66 học sinh. - Mẫu giáo 14 lớp: với 489 học sinh. Riêng mẫu giáo 5 tuổi là 5 lớp với 195 học sinh. 6/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” Học sinh toàn trường 100% ăn ở bán trú tại trường và học 2 buổi/ngày. *Về môi trường giáo dục trong và ngoài lớp. Số lớp học là 16 nhóm, lớp. ST Nội dung khảo sát Số lớp % T 1 Môi trường trong lớp học trang trí tạo 12/16 75% được góc mở cho trẻ hoạt động. 2 Môi trường trong lớp học trang trí chưa 4/16 25% tạo được góc mở cho trẻ hoạt động. 3 Khai thác và tận dụng môi trường ngoài 11/16 70% lớp học. * Đội ngũ giáo viên: Tổng số nhà trường 37 giáo viên: Số ST Nội dung khảo sát giáo % T viên 1 Giáo viên có kiến thức và kỹ năng xây dựng 12/37 32% môi trường giáo dục. 2 Giáo viên biết đổi mới hoạt động chăm sóc, 15/37 40,5 giáo dục trẻ và đánh giá sự phát tiển của % trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 3 Giáo viên sáng tạo trong xây dựng môi 10/37 27% trường giáo dục. 4 Tổ chức và hướng dẫn trẻ khai thác và sử 15/37 40,5 dụng môi trường giáo dục có hiệu quả. % 5 Giáo viên biết tận dụng và xây dựng môi 15/37 40,5 trường ngoài lớp học để trẻ tìm tòi, khám % phá và trẻ nghiệm. * Kh¶o s¸t về mức độ nhận thức và sự hứng thú cña trÎ Tõ môc ®Ých lµ xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t mức độ hứng thú, nhận thức của trẻ khi trẻ hoạt động với môi trường trong lớp và môi trường ngoài lớp học cụ thể là: Tổng số trẻ toàn trường là 555 học sinh; Trong đó Mẫu giáo là 489 và nhà trẻ là 66. STT Trẻ có kiến thức, kỹ năng, thái độ và Kết quả Số lượng Tỷ lệ % khả năng hứng thú, trải nghiệm khi hoạt động trong môi trường giáo dục 7/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” 1 2 3 4 theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm Loạitâm tốt . trung Loại khá Loại TB Loại yếu 2. Nguyên nhân của thực trạng: 140/555 203/555 150/555 66/555 25,2% 36,5% 27% 11,8% - Kiến thức và kỹ năng về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của giáo viên còn hạn chế. Giáo viên xây dựng môi trường trong và ngoài lớp học mang tính chất là trang trí chưa tạo được góc mở hay không gian để trẻ sáng tạo và học tập. - Trẻ hoạt động với môi trường lớp học còn thụ động, giáo viên còn áp đạt trẻ và chưa thực sự để trẻ được tự do trải nghiệm, khám phá do đó chưa phát huy được tính tích cực của trẻ. 3. Những biện pháp chính: 3.1: Biện pháp 1: Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức về “ Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” cho bản thân và cho đội ngũ giáo viên trong nhà trường. 3.2: Biện pháp 2: Lập kế hoạch xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 3.3: Biện pháp 3: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong các nhóm lớp. 3.4: Biện pháp 4: Biện Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm bên ngoài lớp học. 3.5: Biện pháp 5: Xây dựng môi trường xã hội: 3.6: Biện pháp 6: Chỉ đạo lớp điểm về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm: 3.7: Biện pháp 7: Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá và tuyên dương khen thưởng kịp thời. 3.8: Biện pháp 8: Tăng cường xây dựng điều kiện cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 3.9: Biện pháp 9: Phối kết hợp với gia đình, cộng đồng trong việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 4. Những biện pháp cụ thể. 8/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” 4.1. Biện pháp 1: Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức về “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” cho bản thân và cho đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Chất lượng chuyên môn của một trường phụ thuộc rất lớn vào bản thân mỗi cán bộ, giáo viên do đó yếu tố con người đóng vai trò quyết định mà các văn kiện của Đảng và Nhà nước đều nêu rõ trong chỉ thị 40/CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban bí thư TW Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Người thầy cần giỏi về chuyên môn, đồng thời lại phải tốt về nhân cách, mới thực hiện được nhiệm vụ của mình, thực sự là những “Kỹ sư tâm hồn”. Từ nhận thức về ý nghĩa của việc tự học, tự bồi dưỡng, nên bản thân tôi luôn tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn do Sở, Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức. Song song với đó là việc tự học, tự nghiên cứu tài liệu, thực hiện tốt chương trình bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn của cán bộ quản lý và giáo viên thực hiện đúng kế hoạch, có chú trọng đến việc bồi dưỡng về chuyên đề xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Qua việc bản thân tôi được tập huấn các chuyên đề về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm do Sở, Phòng giáo dục tổ chức, tôi đã đúc rút kinh nghiệm về lý thuyết và truyền đạt lại tới 100% giáo viên trong trường. Cùng với đó tôi tổ chức cho giáo viên được thảo luận, trao đổi đưa ra những ý tưởng mới về xây dựng môi trường giáo dục lất trẻ làm trung tâm ở trong nhóm, lớp và môi trường ngoài lớp học, trình bày những đề xuất, kiến nghị những khó khăn ở các nhóm, lớp. Năm học 2016-2017 trường tôi được Phòng giáo dục chỉ đạo thực hiện điểm chuyên đề xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, đó cũng là điều kiện thuận lợi là nền tảng cho cán bộ quản lý và giáo viên trong trường về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong năm học 2017-2018. 9/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” Ảnh: Bồi dưỡng chuyên môn kiến thức xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 4.2. Biện pháp 2: Lập kế hoạch xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Xuất phát từ mục têu chung của giáo dục mầm non hiện nay là giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Vì vậy kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học của nhà trường thể hiện rõ việc triển khai xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường, tại các nhóm, lớp có tính khả thi cao, hiệu quả đối với trẻ. Và với vai trò là Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn giáo dục, tôi đã chủ động xây dụng riêng một kế hoạch về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được ban giám hiệu và chị em giáo viên thảo luận, thống nhất, Hiệu trưởng duyệt. Kế hoạch được triển khai thực hiện có hiệu qủa cao và thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo với cấp trên. Kế hoạch xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của nhà trường được thể hiện rõ: a. Thế nào là môi trường giáo dục trong trường mầm non. - Môi trường giáo dục trong trường Mầm Non là: Tổ hợp những điều kiện tự nhiên và xã hội cần thiết và trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ ở trường Mầm Non. Hiệu quả của những hoạt động này góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ. b. Nội dung của xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm. 10/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” Cũng như đã trình bày ở trên với quan điểm của tôi trong sáng kiến kinh nghiệm này xin đề cập đến vấn đề xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm có: Môi trường vật chất và môi trường xã hội. c. Ý nghĩa của môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường MN: - Tạo cơ hội cho trẻ được tự lựa chọn hoạt động phù hợp. - Khuyến khích trẻ tham gia tích cực tạo cơ hội cho trẻ bộc lộ khả năng, qua đó cung cấp kiến thức, kỹ năng cho trẻ nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. - Môi trường như người giáo viên thứ 2 trong công tác tổ chức, hướng dẫn trẻ hoạt động nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ, thông qua đó, nhân cách trẻ được hình thành và phát triển toàn diện. d. Nguyên tắc xây dựng môi trường trong trường mầm non: - Đảm bảo an toàn (thể chất, tâm lý cho trẻ). - Được xây dựng trong suốt quá trình thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. - MT giáo dục cần đa dạng, phong phú để kích thích sự phát triển của trẻ. - Môi trường phải thuận lợi để hình thành các kỹ năng xã hội. e. Các yêu cầu đối với việc chuẩn bị môi trường giáo dục: * Yêu cầu đối với việc xây dựng môi trường xã hội: Cần đặc biệt quan tâm đến các mối quan hệ: + Giáo viên với Giáo viên; Giáo viên với Trẻ; Giáo viên với Cha mẹ trẻ; Trẻ với Trẻ. Trong quan hệ giữa cô và trẻ, giữa trẻ với nhau cần đảm bảo để trẻ có được: Cảm giác an toàn; Yêu thương, ấm cúng; Vui vẻ, hứng thú, thoải mái; Động viên, khen ngợi; Cổ vũ, khích lệ; Lắng nghe, chia sẻ; Tự tin; Cởi mở, Tự do;Bình đẳng với bạn; Có cơ hội tích cực giao tiếp, hoạt động. - Tạo tâm lý tin cậy, mong muốn chia sẻ: gần gũi, lắng nghe trẻ, gọi tên trẻ. - Tạo mối quan hệ thân thiện giữa trẻ với nhau thông qua tổ chức các hoạt động tập thể. - Chú trọng phát triển các kỹ năng xã hội trong các hoạt động nhóm: - Khuyến khích trẻ bộc lộ cảm xúc, ý nghĩ và tự tin diễn đạt chúng bằng lời nói. - Dạy trẻ thoải mái tự tin trước đám đông. -Tôn trọng sự phát triển tự nhiên, đăc điểm tâm lý lứa tuổi, đặc điểm cá nhân. 11/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” - Động viên sự lạc quan, tự tin vào bản thân… khi trẻ gặp thất bại. - Kiên nhẫn với trẻ. Tránh thúc ép, căng thẳng khi luyện tập các kỹ năng cho trẻ. Biết chờ đợi. - Chấp nhận sự khác biệt, tôn trọng ý kiến cá nhân, tránh áp đặt, từ đó hình thành thói quen suy nghĩ một cách độc lập. - Không định kiến với trẻ. - Chỉ cấm đoán những việc không an toàn. - Hạn chế mệnh lệnh, tăng cường khích lệ - Rất cẩn trọng trong việc đánh giá trẻ. Nên đánh giá sự tiến bộ của mỗi trẻ so với bản thân và đối chiếu với yêu cầu chung của lứa tuổi. - Đánh giá với mục đích giúp đỡ trẻ phát triển tốt hơn. - Tránh việc so sánh trẻ với nhau. Luôn nhìn nhận, khen ngợi bất cứ sự tiến bộ nào, dù là nhỏ nhất, và của những trẻ khó dạy nhất. - Tạo cơ hội cho trẻ tự phục vụ và giúp đỡ nhau những gì phù hợp với khả năng. - Dạy trẻ giúp đỡ trẻ khuyết tật học hòa nhập. * Yêu cầu đối với môi trường trong lớp và môi trường ngoài lớp học khi lựa chọn trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi : - An toàn, vệ sinh; Thẩm mĩ; Màu sắc tươi sáng; Hình dáng ngộ nghĩnh; Đảm bảo tính mục đích; Dễ sử dụng; Đa dạng, phong phú, kích thích sự phát triển của trẻ. - Đa chức năng, mang tính mở: Dùng vào nhiều mục đích khác nhau. - Tận dụng tối đa nguyên vật liệu sẵn có. * Yêu cầu đối với việc bố trí, sắp xếp: - Thuận tiện cho cô và trẻ: Dễ thấy, dễ lấy, dễ lựa chọn, dễ sắp xếp, dễ cất - Linh hoạt và cố định; Tạo cảm giác mới lạ, hấp dẫn với trẻ; Tạo cơ hội cho trẻ giao tiếp và hợp tác;Tạo cơ hội cho trẻ hoạt động tích cực f. Tổ chức cho trẻ hoạt động trong môi trường giáo dục: - Giáo viên phải xác định rõ mục đích của mỗi loại tranh ảnh, đồ dùng, đồ chơi….. để giúp trẻ tích cực khai thác, tìm tòi, nghĩ ra nhiều cách chơi … đáp ứng việc cung cấp và củng cố kiến thức - kỹ năng cho trẻ.. - Giáo viên phải biết tích hợp các hoạt động một cách linh hoạt từ đó kích thích trẻ tích cực tìm ra các chức năng sử dụng các đồ dùng, đồ chơi trong các hoạt động. * Lưu ý khi xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ: - An toàn cho trẻ là yêu cầu số một. 12/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” - Các đồ chơi không phải là để trang trí mà để cho trẻ hoạt động, tăng cường đưa các nguyên, vật liệu để trẻ có thể sáng tạo được theo cách của mình. - Cần có sự tham gia và sử dụng sản phẩm của trẻ vào xây dựng môi trường học tập. Môi trường sẽ được hình thành trong quá trình thực hiện chủ đề. Với kế hoạch trên bản than tôi là người trực tiếp xây dựng và được đồng chí hiệu trưởng duyệt cùng các đồng chí trong ban giám hiệu góp ý. Sau đó triển khai tới toàn thể giáo viên trong trường để làm căn cứ cho xây dựng kế hoạch cuả từng lớp. Ảnh: Họp hội đồng sư phạm bàn về kế hoạch nhiệm vụ năm học và kế hoạch xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 4.3: Biện pháp 3: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong các nhóm lớp. Môi trường trong lớp học: Là khoảng không gian trong mỗi lớp học, là đồ dùng, đồ chơi phục vụ học tập vui chơi cho cô và trẻ. Trường tôi với diện tích lớp bình quân trung bình là 75 m2/lớp, đồ dùng, đồ chơi theo thông tư 02 đạt trên 95%. - Sắp xếp không gian hợp lý gần gũi với trẻ, thể hiện được đặc điểm của địa phương, phù hợp với đặc điểm của từng nhóm, lớp - Phân chia giữa các góc rõ rệt. Thiết kế các góc chơi phù hợp với diện tích và phù hợp với độ tuổi. Các góc chơi được trang trí hình ảnh đẹp mắt, vừa với tầm mắt của trẻ, hình ảnh to, rõ, đẹp đảm bảo tính thẩm mỹ. Bố trí góc chơi với tên gọi của góc phù hợp với đồ dùng đồ chơi được bố trí trong các góc. - Trong các nhóm, lớp quan tâm đến môi trường chữ viết. Chữ viết to, đúng quy định. Đối với trẻ 5 tuổi ưu tiên môi trường chữ số và chữ viết. - Trang trí ở góc mở có sản phẩm của cô và của trẻ phong phú và đa dạng - Trang trí với màu sắc hài hòa, tránh bị ô nhiễm màu sắc. - Đối với các góc chơi: Đủ số lượng góc để trẻ chơi hàng ngày đảm bảo phù hợp với độ tuổi; Bố trí hợp lí với diện tích của lớp, sắp xếp các góc động, 13/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” tĩnh không gần nhau; Đồ dùng, đồ chơi trong các góc phong phú về thể loại… Nhà trường đã phát động các nhóm lớp bổ sung được nhiều đồ dùng đồ chơi tự tạo, sắp xếp gọn gàng. Quan tâm đến đồ chơi mang tính sáng tạo có thể cho trẻ lắp ráp được. - Không vẽ tranh cố định trên tường, không trang trí che chắn ánh sáng cửa sổ. - Đồ dùng các góc bổ sung theo giai đoạn, không sắp xếp toàn bộ đồ dùng đồ chơi sẵn trong các góc. Có sử dụng tranh ảnh là sản phẩm của cô và trẻ trong quá trình khai thác chủ đề, sự kiện. Ảnh minh họa môi trường trong nhóm lớp - Tận dụng tối đa hiệu quả các phòng chức năng, nhà trường có phòng thể chất, Phòng thư viện, phòng nghệ thuật với đầy đủ đồ dùng, đồ chơi và trang thiết bị dạy học. Có lịch hoạt động cụ thể cho các nhóm, lớp và có nội quy rõ ràng. 14/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” Ảnh cô và trò hoạt động trong các phòng chức năng 4.4: Biện pháp 4: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm bên ngoài lớp học: Trường tôi có 2 điểm trường với tổng diện tích 7855 m2, có diện tích sân chơi là 2400 m2, diện tích vườn trường dành cho các bé là 2300 m2. Diện tích sân chơi chúng tôi bố trí đồ dùng, đồ chơi ngoài trời hợp lý tạo thành khu vui chơi phát triển thể chất cho trẻ, quy định những đồ chơi nào phù hợp với từng lứa tuổi nào để giáo viên nắm được, để khi tổ chức cho trẻ chơi đạt hiệu quả và an toàn đối với trẻ. - Môi trường ngoài trời, khoảng không gian rộng mở, trẻ được tự do khám phá, sử dụng các giác quan hòa mình vào thế giới tự nhiên, có nhiều cơ hội hơn cho phát triển vận động thô. - Môi trường ngoài lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt động nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục toàn diện trẻ. Bố trí các bồn cây, hoa hợp lý, trồng những loại cây phù hợp, không độc hại. Sắp xếp bố trí các đồ chơi ngoài trời phù hợp, thuận tiện trong sử dụng - Thiết kế các khu vui chơi hoạt động phù hợp với không gian của trường: góc tuyên truyền, góc thiên nhiên, góc chơi với nước, chơi với cát. - Cây xanh tự trồng ở các khoảng không tạo không khí trong lành thoáng mát. Quan tâm tới việc tạo các thí nghiệm cho trẻ quan sát như thí nghiệm về sự nảy mầm của cây, thí nghiệm về cây cần đất, nước và ánh sáng. - Môi trường giáo dục ở ngoài lớp thực sự an toàn, đảm bảo vệ sinh về nguồn nước, không khí, vệ sinh an toàn trong ăn uống. - Các trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi được bảo dưỡng thường xuyên, giữ gìn vệ sinh và tạo sự hấp dẫn đối với trẻ. Môi trường bên ngoài lớp học được thể hiện: 15/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” - Khu vui chơi thể chất: Giáo dục thể chất cho trẻ ở lứa tuổi mầm non đóng một vai trò rất quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho trẻ. Trẻ khỏe mạnh, nhanh nhẹn, khéo léo sẽ là cơ sở tốt cho việc phát triển trí tuệ, nhận thức, kỹ năng xã hội. Do đó nhà trường đã tạo một khu vui chơi thể chất cho bé an toàn với mặt sân là cỏ nhân tạo và cỏ tự nhiên do các cô giáo tự tay trồng. Khu thể chất với những đồ dùng, đồ chơi như cầu trượt, đu quay, xích đu, ống chui...Ngoài những dụng cụ thể chất được cấp trên quan tâm đầu tư, các cô giáo còn tự thiết kế những đồ dùng thể chất từ những nguyên liệu cũ như đu quay bằng lớp xe, bò chui dưới lốp xe, và thang leo dây thừng, con đường trải nghiệm trên sỏi, trên cát, đảm bảo các cháu vui chơi được an toàn. Ảnh: Hoạt động chơi thể chất - Khu vui chơi với cát và nước: Các bé được thỏa sức sáng tạo: vẽ trên cát, đong cát, xúc cát ...Những vật nào chìm, vật nào nổi trong nước. Ảnh: Hoạt động chơi với cát và nước 16/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” - Không gian sáng tạo: Không gian sáng tạo của bé, các bé được thỏa sức sáng tạo với những hộp bìa cát tông, những viên đá cuội, rồi làm thí nghiệm với nước và màu, rồi chơi với kính hiển vi... Ảnh: Cô và trò hoạt động trong không gian sáng tạo. - Trẻ mầm non “Học bằng chơi, chơi mà học”, việc học và việc dạy không tự nó diễn ra mà giáo viên cần tạo ra các điều kiện để thực hiện. Môi trường giáo dục được thiết kế tốt là điều kiện hỗ trợ hiệu quả nhất cho giáo viên và trẻ thực hiện hoạt động dạy và hoạt động học ở trường mầm non, cho phép trẻ tham gia một cách tích cực. Với diện tích đất của trường rộng tôi đã tham mưu với ban giám hiệu và cùng với các chị em giáo viên, nhân viên tạo cho các bé có vườn hoa; vườn rau; Vườn cây ăn quả; Khu chăn nuôi các con vật. - Với khu vườn hoa của bé: Nhà trường quy hoạch vườn hoa với các loại hoa gần gũi. Với vườn hoa cô giáo có thể cùng trẻ trò chuyện, quan sát, trao đổi về đặc điểm của các loại hoa. Ảnh giờ hoạt động ngoài trời của các bé lớp nhà trẻ, các bé cùng cô giáo xay xưa quan sát và trò chuyện về những bông hoa đồng tiên nhiều màu sắc. 17/29 Ảnh cô và các bé lớp 3 tuổi khám phá hoa ngũ sắc lung linh sắc màu. “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” - Ở mỗi lớp học giáo viên cùng trẻ còn thiết kế góc thiên nhiên sinh động, ở đây trẻ được chăm sóc, tưới nước cho hoa, nhổ cỏ cho cây và đặc biệt không bao giờ bé bẻ cành hái hoa. Ảnh cô và trò góc thiên nhiên - Khu vườn rau của bé: Rau xanh không thể thiếu trong bữa ăn hàng của mỗi chúng ta, rau xanh cung cấp nhiều Vitamin và muối khoáng cho cơ thể bé nhanh lớn. Để đảm bảo cho bé có rau sạch trong bữa ăn hàng ngày tại trường, các cô, các bác trong nhà trường đã giành ra một quỹ đất để trồng một vườn rau. Ở vườn rau các bé còn được học tập, tìm hiểu và trải nghiệm cách trồng rau, chăm sóc rau và thu hoạch rau. Ảnh cô và trò quan sát vườn rau, trải nghiệm cách trồng rau và thu hoạch rau. - Vườn cây của bé: Đến với vườn cây của bé tại trường Mầm Non bé được quan sát, theo dõi sự phát triển của cây, theo dõi cây ra hoa, đậu quả, đến khi quả chín. 18/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” Ảnh cô và trò quan sát vườn cây của bé - Khu chăn nuôi của bé: Tôi tận dụng một góc nhỏ của trường cùng các chị em giáo viên thiết kế khu chăn nuôi của bé với những con vật gần gũi rễ thương: như thỏ, mèo, gà tre, chim câu ... Các bé được cùng cô giáo quan sát, trao đổi về đặc điểm của từng con vật, và được trải nghiệm cho các con vật ăn . Ảnh cô và trò quan sát các con vật ở khu chăn nuôi. - Góc địa phương: Trường tôi các bé học tại trường chủ yếu là dân tộc kinh và dân tộc mường. Ba mẹ các bé chủ yếu làm nghề nông. Song do khoa học kỹ thuật phát triển nghề nông cày bừa thủ công được thay bằng cày máy, các dụng cụ lao động lao động cũng được thay thế. Những trang phục và nhạc cụ 19/29 “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non” của người dân tộc cần được giữ gìn để duy trì bản sắc của dân tộc. Hiểu được điều đó tôi cùng các cô giáo đã tận dụng một không gian nhỏ để làm góc địa phương. Nơi đây các cô giáo sưu tầm những dụng cụ lao động, những sản phẩm của địa phương, trang phục và nhạc cụ của dân tộc. Các bé được tha hồ thăm quan, trải nghiệm. Các bạn dân tộc kinh được mặc trang phục của dân tộc mường, được cùng cô giáo đánh cồng, đánh chiêng, đó là nhạc cụ đặc trưng của dân tộc mường. Ảnh cô và trò hoạt động góc địa phương. 4.5: Biện pháp 5: Xây dựng môi trường xã hội: Đây là môi trường trường trong nhà trường, gia đình và xã hội - Cần quan tâm đến sự giao tiếp của cô với cô, cô với trẻ, trẻ với trẻ, cô với phụ huynh - Cần xây dựng môi trường giao tiếp chân tình, cở mở - Giáo viên quan tâm đều đến các trẻ, yêu thương tôn trọng trẻ, đối xử công bằng với mọi trẻ - Lắng nghe ý kiến của trẻ, tôn trọng trẻ. - Giáo viên, người lớn cần là tấm gương cho trẻ học tập và làm theo. - Môi trường giao tiếp cởi mở, thân thiện giữa cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với môi trường xung quanh sẽ tạo cơ hội cho trẻ được chia sẻ, giãi bày tâm sự, nguyện vọng, mong ước của trẻ với cô, với bạn bè, nhờ vậy mà cô hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt động phối hợp nhịp nhàng hơn nên hiệu quả hoạt động cũng cao hơn, trẻ yêu trường, yêu lớp, yêu cô giáo và bạn bè hơn. 20/29