Tài liệu Skkn một số biện pháp dạy tốt môn tin học ở bậc tiểu học

Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học MỤC LỤC I. TÊN ĐỀ TÀI .................................................................................................... 2 II. PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................. 2 1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................ 2 2. Mục đích của đề tài .......................................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................ 2 4. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm ...................................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 2 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu....................................................................... 3 III. NỘI DUNG .................................................................................................... 3 1. Cơ sở lí luận ...................................................................................................... 3 2. Thực trạng của vấn đề ....................................................................................... 3 3. Giải pháp ........................................................................................................... 4 4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm ................................................................ 7 IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 8 1. Kết luận ............................................................................................................. 8 2. Kiến nghị ........................................................................................................... 9 Giáo viên: Mai Lệ Huyền 1 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học I. TÊN ĐỀ TÀI MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ DẠY TỐT MÔN TIN HỌC Ở BẬC TIỂU HỌC II. PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.1 Cơ sở lý luận Trong thời đại của chúng ta, sự bùng nổ CNTT đã tác động lớn đến công cuộc phát triển kinh tế xã hội người. Đảng và Nhà nước đã xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của tin học và CNTT, truyền thông cũng như những yêu cầu đẩy mạnh của ứng dụng CNTT, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH, mở cửa và hội nhập, hướng tới nền kinh tế tri thức của nước ta nói riêng - thế giới nói chung. 1.2 Cơ sở thực tiễn Chỉ thị số: 3398 /CT-BGDĐT của bộ giáo dục đào tạo ngày 11/8/2011 chỉ rõ một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học là “ Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy - học và công tác quản lý giáo dục. ” Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên Nhà nước ta đã đưa môn tin học vào trong nhà trường và ngay từ tiểu học học sinh được tiếp xúc với môn tin học để làm quen dần với lĩnh vực CNTT, tạo nền móng cơ sở ban đầu để học những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo. 2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI Môn tin học ở bậc tiểu học bước đầu giúp học sinh làm quen với một số kiến thức ban đầu về CNTT như: Một số bộ phận của máy tính, một số thuật ngữ thường dùng, rèn luyện một số kỹ năng sử dụng máy tính, … Hình thành cho học sinh một số phẩm chất và năng lực cần thiết cho người lao động hiện đại như: - Góp phần hình thành và phát triển tư duy thuật giải. - Bước đầu hình thành năng lực tổ chức và xử lý thông tin. - Có ý thức và thói quen sử dụng máy tính trong hoạt động học tập, lao động xã hội hiện đại. - Có thái độ đúng khi sử dụng máy tính các sản phẩm tin học. - Bước đầu hiểu khả năng ứng dụng CNTT trong học tập. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Biện pháp dạy môn Tin học. 4. ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT, THỰC NGHIỆM Học sinh các lớp 3A, 3B, 4A, 4B, 4H, 5A, 5B – Điểm trường Trung tâm. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp nghiên cứu lí luận: Bộ môn tin học là một bộ môn mới ở trường tiểu học và chủ yếu là sủ dung phương pháp trực quan sinh động để ứng dụng thực hành do đó việc nghiên cứu lí luận là không thể thiếu do vậy khi xây dựng đề tài này tôi đã nghiên cứu các tài liệu tham khảo sau: Giáo trình Word thực hành, Giáo trình Excel thực hành, Giáo viên: Mai Lệ Huyền 2 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học Tin học Thực hành, Đồ họa thực hành, Hướng dẫn sữa lỗi máy tính, Giáo trình Photoshop, Sách giáo khoa Cùng học Tin học quyển 1. - Phương pháp ứng dụng thực tiễn: + Phương pháp quan sát.- Kiểm tra việc học tập của học sinh (bài cũ, bài mới) + Phương pháp điều tra.(Phỏng vấn học sinh khối 3,4, 5. Sử dụng bảng biểu đối chiếu). + Phương pháp khảo nghiệm Thăm lớp, dự giờ. Kiểm tra chất lượng sau giờ học. 6. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU 6.1. Phạm vi nghiên cứu Dành cho GV tiểu học, thực hiện ở phân môn Tin học các khối lớp 3, 4, 5. 6.2. Kế hoạch nghiên cứu Kế hoạch này được tiến hành từ tháng 10/2016 đến hết tháng 3/2017. III. PHẦN NỘI DUNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN - Nghị quyết 40/2000/QH10 và chỉ thị 14/2001/CT-TTg ngày 9/12/2000 về việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông: Nội dung chương trình là tích cực áp dụng một cách sáng tạo các phương pháp tiên tiến, hiện đại, ứng dụng CNTT vào dạy và học. - Thông tư số 14/2002/TT-BGD&ĐT ngày 1/4/2002 về việc hướng dẫn quán triệt chủ trương đổi mới giáo dục phổ thông. - Chỉ thị 29/CT của Trung Ương Đảng về việc đưa CNTT vào nhà trường. - Trong nhiệm vụ năm học 2011/2012 Bộ trưởng giáo dục đào tạo nhấn mạnh: Khẩn trương triển khai chương trình phát triển nguồn nhân lực CNTT của chính phủ và đề án dạy Tin học ứng dụng CNTT và truyền thông của ngành. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy - học và công tác quản lý giáo dục.Tiếp tục thực hiện tổ chức dạy học môn Tin học theo Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo 2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 2.1 Thuận lợi - Tuy môn Tin học mới chỉ là môn học tự chọn nhưng nhà trường đã tạo điều kiện để học sinh có thể học từ khối lớp 3, tạo điều kiện sắm sửa máy móc, trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học. - Giáo viên được đào tạo những kiến thức cơ bản về tin học để đáp ứng yêu cầu cho dạy và học môn tin học trong bậc tiểu học. - Vì là môn học trực quan, sinh động, môn học khám phá những lĩnh vực mới nên học sinh rất hứng thú học, nhất là những tiết thực hành. 2.2 Khó khăn Giáo viên: Mai Lệ Huyền 3 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học - Trường Tiểu học Hướng Phùng là một trường nằm ở vùng sâu vùng xa và lượng học sinh khá đông. Phần đa là học sinh dân tộc thiểu số. Đường sá đi lại còn nhiều khó khăn nhất là về mùa mưa bão. Đường ngập lụt một số học sinh phải nghỉ học khó khăn cho việc học tập và giảng dạy phần đa gia đình học sinh chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình chỉ mưa dài ngày đường sá lầy lội là không chở con đi học. Điều đó cũng ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý học của học sinh. - Nhà trường đã có một phòng máy vi tính để cho học sinh học nhưng vẫn còn hạn chế về số lượng cũng như chất lượng, mỗi ca thực hành có tới 3 4 em ngồi cùng một máy nên các em không có nhiều thời gian để thực hành làm bài tập một cách đầy đủ. Hơn nữa nhiều máy cấu hình máy đã cũ, chất lượng không còn tốt nên hay hỏng hóc, ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng học tập của học sinh. - Đời sống kinh tế của địa phương còn gặp nhiều khó khăn, rất ít học sinh ở nhà có máy vi tính. - Môn Tin học mới chỉ là môn tự chọn trong chương trình bậc tiểu học nên chương trình và sự phân phối chương trình bước đầu có sự thống nhất và đang hoàn chỉnh. Hiện nay Bộ giáo dục và đào tạo mới đang thí điểm dạy môn Tin học từ lớp 3 cho một số tỉnh và thành phố và biên soạn quyển sách cùng học tin học quyển 1,2,3. - Học sinh chưa có sách giáo khoa để học, các em chỉ được học những kiến thức thông qua bài giảng của giáo viên dạy trên lớp. - Đa số các em học sinh chỉ được tiếp xúc với máy vi tính ở trường là chủ yếu, do đó sự tìm tòi và khám phá máy vi tính với các em còn hạn chế, nên việc học tập của học sinh vẫn còn mang tính chậm chạp. Trước khi thực hiện Đề tài, tôi đã khảo sát khối lớp 3, 4, 5 thông qua giờ dạy lý thuyết, dạy thực hành, thông qua kiểm tra bài cũ. Khi tổng hợp kết quả thu được: Mức độ thao tác Mức độ Số học sinh Tỷ lệ Thao tác nhanh, đúng 55/230 24% Thao tác đúng 87/230 38% Thao tác chậm 60/230 26% Chưa biết thao tác 28/230 12% 3. GIẢI PHÁP 3.1 Mục tiêu của giải pháp Nhằm nâng cao kỹ năng học Tin học cho học sinh. 3.2 Điều kiện thực hiện giải pháp Giáo viên: Mai Lệ Huyền 4 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học Muốn có giờ dạy đạt hiệu quả cao, bản thân mỗi giáo viên dạy Tin học nhận thức được cần phải có kế hoạch bồi dưỡng Tin học cho bản thân bằng cách tự tìm tòi, tham khảo các tài liệu có liên quan và có thể hỏi các đồng nghiệp của trường bạn. Bên cạnh tìm hiểu kiến thức về Tin học, giáo viên cũng phải tìm hiểu các kiến thức khác như văn hoá, kinh tế, chính trị, xã hội để tự nâng cao nhận thức của bản thân. 3.3. Một số cách thực hiện giải pháp Giáo viên có kế hoạch bài dạy, xây dựng ý tưởng, thiết kế bài dạy phù hợp: - Ngay từ bài học đầu tiên trong chương trình học Tin học, giáo viên phải xác định rõ cho học sinh nhận biết các bộ phận của máy tính và tác dụng của các bộ phận đó bằng cách cho học sinh quan sát ngay trong giờ giảng lý thuyết. Ví dụ: Bài Làm quen với máy tính (lớp 3) Khi giáo viên giới thiệu bộ phận con chuột, giáo viên phải mô tả con chuột, có mấy loại con chuột, trên thân con chuột có những phím nào, chức năng của các phím đó, tay đặt lên con chuột đó như thế nào. - Học sinh quan sát con chuột, quan sát thao tác của cô giáo khi sử dụng chuột trong quá trình học tập. - Giáo viên biết kết hợp giữa giờ lý thuyết và thực hành sao cho phù hợp, không nên xem nhẹ giờ dạy lý thuyết thì mới thực hành tốt được cũng như khi học sinh thực hành tốt thì sẽ hiểu sâu hơn về lý thuyết. Ví dụ: Khi học bài các thao tác với tệp tin văn bản. Giáo viên dạy phần lưu văn bản, mở văn bản. khi học lý thuyết học sinh mới chỉ hiểu là lưu văn bản vào trong máy là để văn bản đó không bị mất đi, có thể mở ra được. Nhưng đến khi thực hành học sinh mới thực sự hiểu rằng khi lưu văn bản đó luôn luôn được lưu trữ và tồn tại trong máy, có thể mở ra bất cứ lúc nào để chỉnh, xem và chỉnh sửa. - Giáo viên nên tận dụng những phương tiện sẵn có của môn tin học áp dụng vào trong giảng dạy lý thuyết để học sinh dễ quan sát và nhận biết, giúp cho buổi học thực hành của hiệu quả hơn. Qua đợt khảo sát đầu năm học học với học sinh các khối 3, 4, 5 dạy bài các thao tác với tệp tin văn bản. Lớp 4A dạy có sử dụng đồ dùng trực quan bằng máy tính, thao tác trên máy tính. bài khám phá máy tính . Giáo viên hướng dẫn trực tiếp học sinh trên máy. Giáo viên: Mai Lệ Huyền 5 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học Tệp Tệp: Khi em lưu bài thơ soạn thảo bằng Word hay bức tranh vẽ bằng chương trình Paint, thông tin đó được ghi trên đĩa cứng, đĩa mềm,… thành 1 tệp. Mỗi tệp có 1 tên. Mỗi tệp sẽ là 1 biểu tượng. Tệp có thể là chương trình máy tính hoặc dữ liệu. Thư mục Thư mục: Là nơi chứa các tệp có tác dụng quản lí dữ liệu. Trong thư mục có thể chứa các thư mục khác gọi là thư mục con. Mỗi thư mục cũng có 1 tên. Còn lớp 4B dạy sử dụng đồ dùng trực quan bằng hộp thoại miêu tả hình ảnh trong máy tính. trong bài “Chương trình máy tính được lưu ở đâu” ĐĨA CỨNG ĐĨA MỀM, ĐĨA CD Giáo viên: Mai Lệ Huyền 6 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học Ví dụ : Dạy bài vẽ đường thẳng, giáo viên giao bài tập thực hành, sau đó hướng dẫn (theo nhóm) trực tiếp trên máy cho học sinh dễ quan sát thao tác của cô và lời nói của cô. trong khi thực hành, nếu em học sinh nào chưa thực hành được, giáo viên lại hướng dẫn cho em đó hoặc bắt tay em đó và hướng dẫn các thao tác. Hệ thống các bài tập thực hành, các bài tập phù hợp với nội dung của bài giảng, liên hệ với một số môn học khác trong chương trình học của các em. Các bài tập không quá dài, nâng dần từ mức đơn giản đến phức tạp, ngoài ra giáo viên cũng phải kết hợp những bài đã học trước để học sinh ôn lại và vận dụng vẽ một cách có hệ thống. Trong một tiết thực hành với bài vẽ hình vuông sau: Ở hình trên ngoài vẽ hình vuông ra học sinh còn phải sử dụng công cụ vẽ đường thẳng, vẽ đường cong một chiều, màu vẽ đã học ở bài trước để vẽ và trang trí cho các hoa văn của hình vuông trên. Từ hình vuông trên các em sẽ liên tưởng đến bài học trang trí hình vuông (Môn mỹ thuật lớp 4) và sáng tạo vẽ một số hình vuông đã học ở môn Mỹ thuật 4. Trong giờ thực hành giáo viên nên tạo sự tranh đua giữa các nhóm bằng cách phân công các nhóm làm bài thực hành, sau đó các nhóm nhận xét, chấm điểm (dưới sự chỉ dẫn của giáo viên) của nhau để tạo được sự hào hứng học tập và sáng tạo trong quá trình thực hành. Tận dụng những nguồn tài nguyên sẵn có của máy vi tính, hoặc truy cập mạng để tìm kiếm thông tin, tìm kiếm tài nguyên trên Internet phục vụ cho quá trình dạy và học. Sưu tầm một số trò chơi có ích để rèn luyện về cách sử dụng chuột (cờ caro), luyện ngón khi sử dụng bàn phím (Mario Typing), phần mềm luyện tư duy, tính toán, nhanh nhạy, giải trí (Solitare, minesweeper) Giáo viên có kế hoạch bồi dưỡng để nâng cao kiến thức bản thân đáp ứng được những yêu cầu đổi mới, cập nhật thông tin một cách đầy đủ, chính xác. 4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Qua quá trình áp dụng vào giảng dạy tin học khối 3, 4, 5 so sánh với bảng tổng hợp trước đó thu được kết quả như sau: Giáo viên: Mai Lệ Huyền 7 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Mức độ thao tác Thao tác nhanh đúng Thao tác đúng Thao tác chậm Chưa biết thao tác Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học Trước khi thực hiện Sau khi thực hiện đề đề tài tài Số học Số học Tỷ lệ Tỷ lệ sinh sinh Mức độ tăng/giảm 55/230 24% 83/230 36% Tăng: 12% 87/230 60/230 28/230 38% 26% 12% 108/230 39/230 0 47% 17% 0% Tăng: 9 % Giảm: 9 % Giảm: 12% Từ bảng kết quả trên cho thấy các biện pháp áp dụng vào việc dạy học Tin học tiểu học đã trình bày ở trên các em không những nắm chắc kiến thức mà còn thấy các em học tập phấn khởi hơn, tiếp thu bài nhanh hơn, có chất lượng thực sự. IV. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN Việc bồi dưỡng nhân tài, nâng cao chất lượng giáo dục thì việc đưa giảng dạy bộ môn tin học là nhiệm vụ cần thiết và cấp bách góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với việc phát triển kinh tế xã hội trong thời kỳ mới- Thời kỳ bùng nổ công nghệ thông tin phù hợp với quan điểm của Đảng là : Phấn đấu nước ta tới 2020 là nước công nghiệp hiện đại và ngay trong nhiệm vụ năm học 2011/2012 Bộ trưởng giáo dục đào tạo nhấn mạnh: Khẩn trương triển khai chương trình phát triển nguồn nhân lực CNTT và đề án dạy Tin học ứng dụng CNTT và truyền thông của ngành. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy - học và công tác quản lý giáo dục.Tiếp tục thực hiện tổ chức dạy học môn Tin học theo Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Những biện pháp tôi vừa trình bày không phải quá xa lạ đối với chúng ta, nó tựa như những thứ “Rau cỏ trị bệnh” mà ta bắt gặp trong cuộc sống đời thường. Bất cứ ai cũng có thể hiểu và áp dụng được. Tuy vậy, trong thực tế không phải lúc nào cũng đựơc giáo viên chú trọng nó đòi hởi ở lương tâm người thầy, cần phải coi học sinh như chính những đứa con của mình. Khi những cố gắng của người giáo viên đạt kết quả tốt, được học sinh tin yêu. Đó mới chính là phần thưởng lớn nhất trong cuộc đời dạy học của mình. 2. KIẾN NGHỊ: - Đối với nhà trường: Nhà trường tạo điều kiện sắm sửa máy móc, trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học môn tin học để giúp cho các em có điều kiện học tập tốt nhất. - Đối với giáo viên: Giáo viên: Mai Lệ Huyền 8 Trường Tiểu học Hướng Phùng Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở bậc Tiểu học Tìm tòi sáng tạo cách dạy, cách học tạo sự hứng thú tiếp thu bài . Yêu nghề, mến trẻ, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ… Thăm lớp dự giờ, hội thảo phương pháp giảng dạy các bộ môn khác. Tích cực tham mưu với nhà trường để tăng cường nâng cấp máy, trang thiết bị dạy học. - Đối với phụ huynh học sinh: Cần có sự quan tâm đúng mực quản lý thời gian và tạo điều kiện mua sắm máy tính để các em thực hành ở nhà. XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Hướng Phùng, ngày 30 tháng 03 năm 2017 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. (Ký và ghi rõ họ tên) Mai Lệ Huyền Giáo viên: Mai Lệ Huyền 9 Trường Tiểu học Hướng Phùng