Tài liệu Skkn một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình tại lớp mẫu giáo 5 6 tuổi

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A1 trường mầm non Yên Lư” PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế của thời đại ngày nay, đất nước ta đang trên đường đổi mới, hội nhập và phát triển. Song song với sự phát triển không ngừng của khoa học công nghệ và sự du nhập văn hóa từ các nước trên thế giới, thì văn hóa nghệ thuật giữ vai trò vô cùng quan trọng, trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc, tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hóa của nhân loại. Thế nên, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn trước những thử thách mới. Chính vì thế, đòi hỏi thế hệ trẻ phải là những con người có trí tuệ cao, giàu tính sáng tạo, giàu tính nhân văn nhưng cũng phải giàu cảm xúc thẩm mỹ. Giáo dục mầm non được coi là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu của giáo dục mầm non là giáo dục toàn diện cho trẻ, hình thành những cơ sở đầu tiên về nhân cách con người. Do đó chúng ta cần phải coi trọng việc tạo môi trường giáo dục trẻ bằng những hoạt động thiết thực, nhằm phát triển một cách toàn diện cho trẻ về các mặt; Đức, trí, thể, mỹ...Từ đó giúp trẻ hoàn thiện nhân cách, ngôn ngữ, tư duy, phát triển các kỹ năng thực hành giao tiếp ứng xử. Một nhà giáo dục Xô Viết đã nói “Phải giáo dục trẻ biết yêu cái đẹp ngay từ tuổi bé nhất, vì nó là cơ sở ban đầu cho việc hình thành nhân cách con người” Đối với việc giáo dục phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ em thì hoạt động tạo hình có một vị trí rất quan trọng, hoạt động tạo hình cũng chính là một môi trường, một phương tiện để hình thành ở trẻ những cơ sở ban đầu của hoạt động học tập trong trường phổ thông. Đặc biệt là phát triển thẩm mỹ - nghệ thuật, tính sáng tạo phản ánh thế giới xung quanh một cách tích cực, biết yêu quý và trân trọng cái đẹp (tình yêu con người, yêu thiên nhiên, con vật, cỏ cây, hoa lá…). Hoạt động tạo hình là một hoạt động mang tính nghệ thuật, tạo điều kiện cho trẻ phát triển năng khiếu của mình và hình thành cho trẻ kỹ năng cảm thụ cái đẹp trong nghệ thuật, nó có tác dụng to lớn trong việc giáo dục, phát triển nhân cách cho trẻ. Hình thành ở trẻ những kỹ năng, kỹ sảo, năng lực quan sát, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, óc sáng tạo, phát triển khả năng tri giác về hình dạng, cấu trúc, màu sắc của đồ vật bằng mắt có mục đích. Khi tham gia hoạt động tạo hình trẻ tái tạo lại bằng hình tượng của đồ vật mà trước đó trẻ tri giác được. Trong trường mầm non hoạt động tạo hình có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ, đặc biệt là giáo dục cho trẻ cách nhìn nhận 1 đánh giá cái đẹp, sự say mê, sáng tạo ra cái đẹp, thông qua hoạt động tạo hình trẻ được thử sức mình, trong việc thể hiện và sáng tạo thế giới riêng theo tư duy của mình, nhất là với trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi, trẻ có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh, thế giới xung quanh chứa đựng bao điều mới lạ hấp dẫn trẻ, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật đẹp, những bức tranh sinh động hay những con vật ngộ nghĩnh, đáng yêu...Chính vì vậy hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn nhất đối với trẻ mẫu giáo, nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì trẻ nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm trẻ rung động mạnh mẽ và gây cho trẻ những rung động xúc cảm, tình cảm tích cực. Trong trường mầm non hoạt động tạo hình bao gồm nhiều thể loại như: Vẽ, nặn, xé dán, cắt dán... đã góp phần đáng kể đến việc hình thành ở trẻ những tri thức, ngôn ngữ cũng phát triển hoàn thiện cảm xúc, thẩm mỹ, tính kiên trì, bền bỉ, khéo léo, giáo dục trẻ có ý thức tập thể, biết tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, cởi mở, hòa đồng, có tinh thần đoàn kết, hoạt động giúp cho trẻ những kiến thức sơ đẳng về tự nhiên, xã hội để trẻ nhanh chóng bắt nhịp cùng các môn học ở trường tiểu học. Việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non hiện nay là phát huy tính tích cực của trẻ cao hơn, phương pháp dạy và học phong phú hơn, có sự lồng ghép bám sát nội dung “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” nhằm phát huy tính mạnh dạn, phối hợp đoàn kết, học hỏi lẫn nhau. Do nắm vững được tầm quan trọng của hoạt động tạo hình là một môn học giúp trẻ phát triển một cách toàn diện, vì vậy trong những năm học qua trường mầm non Yên Lư đã quan tâm chỉ đạo, nâng cao chất lượng chuyên đề tạo hình lồng ghép nội dung giáo dục thẩm mỹ cho đội ngũ giáo viên, đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu. Xong việc thực hiện chuyên đề của đội ngũ giáo viên vẫn còn nhiều mặt hạn chế, dẫn đến kết quả đạt được trên trẻ còn thấp như trẻ không hứng thú với hoạt động tạo hình, sản phẩm trẻ tạo ra còn ít và chưa thể hiện sự sáng tạo, tính thẩm mỹ, tỷ lệ bé khéo tay cấp trường còn thấp; Nhận thức rõ trách nhiệm của giáo viên mầm non trong giai đoạn phát triển hiện nay. Như Nghị Quyết hội nghị lần thứ hai BCH TƯ Đảng (khóa VIII) đã nêu “Giáo viên mầm non là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh, giáo viên phải có đủ đức, đủ tài”. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy trên lớp, tôi thấy việc giáo dục phát triển thẩm mỹ cho trẻ thông qua hoạt động tạo hình là một việc không thể thiếu được ở trường mầm non, vì nó góp phần phát triển toàn diện cho trẻ, làm nảy sinh tình yêu cái đẹp, hướng tới cái đẹp, thích tạo ra cái đẹp. Vì vậy trong năm học 2019-2020 tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình tại lớp Mẫu giáo 5-6 tuổi A1 trường mầm non Yên Lư” 2 2. Mục đích nghiên cứu - Giúp trẻ biết sử dụng phối hợp giữa màu sắc, hình khối, đường nét để tạo ra sản phẩm có nội dung và bố cục cân đối hài hòa. - Giúp giáo viên mầm non và các bậc phụ huynh có được một số phương pháp và biện pháp tốt để nâng cao chất lượng dạy trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi hoạt động tạo hình. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5-6 tuổi A1 trường mầm non Yên Lư thông qua hoạt động tạo hình tại lớp. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tìm hiểu cơ sở lí luận về sự hứng thú và đặc điểm nhận thức của trẻ về phương pháp dạy hoạt động tạo hình - Điều tra đánh giá thực trạng của việc áp dụng các phương pháp trong môn tạo hình và hứng thú của trẻ với môn học - Đề xuất một số biện pháp thông qua việc nghiên cứu đánh giá đúng để rút ra kết luận, tìm ra được những biện pháp hay, phương pháp tích cực tác động tốt đến trẻ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và phát huy hết khả năng của trẻ. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Phương pháp điều tra, khảo sát thực nghiệm. - Phương pháp so sánh. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp ứng dụng thực nghiệm giáo dục. - Phương pháp thực hành. - Phương pháp đánh giá kết quả. PHẦN II: PHẦN NỘI DUNG 1. Một số vấn đề có liên quan. Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt, hình thành những yếu tố đầu tiên về nhân cách. Mục tiêu đó được thể hiện trong môn học hằng ngày, hằng tuần ở trường mầm non. Hoạt động taọ hình giúp trẻ phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng sáng tạo, khả năng cơ bản trong các hoạt động (vẽ, nặn, cắt, xé dán). Giờ hoạt động tạo hình mang lại cho trẻ những cảm xúc thật sự, trẻ thích thú và hình thành ở trẻ như: Tư thế ngồi ngay ngắn, kĩ năng cầm bút vẽ và tô mầu tranh, kĩ năng nặn (lăn dọc, xoay tròn, ấn bẹp…) kĩ 3 năng vẽ, xé dan…Nó giúp trẻ hoàn thiện những sản phẩm nghệ thuật triển và phát các cơ ngón tay và bàn tay. Với hoạt động tạo hình không phải là vấn đề mới, nó là công việc thường xuyên của mỗi giáo viên đứng lớp. Tôi thấy đây là hoạt động khó, rất phức tạp, đa dạng. Trong quá trình hình thành, rèn luyện, củng cố các kĩ năng các bé không thể tránh khỏi những khó khăn, sai lầm. Vì thế người giáo viên đóng vai trò quan trọng là cầu nối học sinh với những kiến thức mới của bài học, giúp bé học tốt, nắm vững kiến thức và biết cách thực hiện yêu cầu của bài học, của hoạt động. Qua đó tạo được một không khí hoạt động mà ở đó mọi trẻ đều hăng hái, hứng thú tham gia. 2. Thực trạng học. * Về trường lớp: Trường Mầm non Yên Lư nằm ở trung tâm xã Yên Lư, sống nhân dân gặp nhiều khó khăn mức thu nhập thấp nên ảnh hưởng phần nào đến tình hình mua sắm đồ dùng học tập của trẻ. Cơ sở vật chất nhà trường còn khó khăn, khuôn viên trường chật hẹp, các trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học còn nhiều thiếu thốn. Tuy còn có nhiều khó khăn như vậy nhưng nhà trường luôn thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non, nhà trường luôn thực hiện đúng quy chế chuyên môn, tổ chức các hoạt động sư phạm theo chế độ sinh hoạt trong ngày của bé theo thời khóa biể u, theo sự chỉ đạo của phòng giáo dục đào tạo Yên Dũng. * Về học sinh: Năm học 2019 - 2020 tôi được sự phân công phụ trách lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi A1 gồm 37 cháu. Trong đó trẻ nam: 17 trẻ; trẻ nữ: 20 trẻ; 100% trẻ là con nhà nông, có cùng độ tuổi, tỷ lệ trẻ ra lớp thường xuyên đạt trên 95%. * Về giáo viên: Số lượng: 2 giáo viên/1lớp. Trình độ chuyên môn: 2/2 giáo viên có trình độ đại học. Với những đặc điểm tình hình đó trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ tôi đã gặp những thuận lợi và khó khăn sau: 2.1. Thuận lợi: Xã Yên Lư là một xã được nhiều sự quan tâm hỗ trợ của nhà nước và đây cũng là một xã hiếu học nên thu hút được nhiều trẻ đến trường, trẻ đi học đều. Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, bồi dưỡng chuyên môn để xây dựng những phương pháp mới nhằm thực hiện tốt mục tiêu đã đặt ra. 4 Bản thân là một giáo viên đã đứng lớp nhiều năm, tôi tự tìm tòi trau rồi kiến thức để nâng cao trình độ chuyên môn, được tham dự những lớp tập huấn chuyên đề, tôi đã rút ra cho mình nhiều bài học kinh nghiệm về công tác chăm sóc giáo dục trẻ, cũng như việc tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình sao cho hiệu quả nhất. Các cháu trong lớp phần lớn nhanh nhẹn, bạo dạn, nhận thức nhanh, tích cực tham gia vào các hoạt động, trẻ rất hứng thú khi được tham gia các hoạt động tạo hình Lớp đã được trang cấp tương đối đầy đủ đồ dùng, thiết bị để phục vụ cho việc dạy và học, không gian lớp học thoáng, rộng dễ tạo góc mở cho trẻ hoạt động. Được sự ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh: Ủng hộ những nguyên vật liệu phế thải, tranh truyện góp phần không nhỏ vào công tác làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các hoạt động của trẻ. 2.2. Khó khăn: Về cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ riêng cho hoạt động tạo hình còn hạn chế, chưa được phong phú như: các tác phẩm nghệ thuật đẹp còn chưa có, Khuôn viên nhà trường còn chật hẹp chưa có nhiều cây, hoa, đồ chơi ngoài trời...Chính vì vậy các cháu không được làm quen tiếp xúc nên rất hạn chế trong việc làm giàu các biểu tượng, cảm xúc tạo hình cho trẻ. Còn một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tạo hình của trẻ, còn xem nhẹ việc đầu tư cho trẻ học tạo hình. Cho nên việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc rèn kỹ năng cho trẻ trong hoạt động tạo hình còn hạn chế Nhận thức của trẻ không đồng đều, một số trẻ chưa có hứng thú, tập trung trong khi thể hiện sản phẩm của mình. Với đặc điểm tình hình của nhà trường nói chung và tình hình của lớp 5 tuổi A1 nói riêng, cũng đã có những thuận lợi và những vướng mắc trong việc tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình. Đánh giá việc hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình tại lớp đầu năm học như sau: 2.2.1. Công tác chuẩn bị Giáo viên chưa biết tận dụng, sử dụng những đồ dùng vật liệu khác nhau để dạy trẻ trong các giờ học cũng như mọi hoạt động khác như: nguyên vật liệu thiên nhiên, đồ phế thải, tranh ảnh, đĩa tư liệu, đặc biệt ít đưa công nghệ thông tin vào các hoạt động. Các học liệu cho trẻ sử dụng trong hoạt động tạo hình còn ít, chưa được phong phú đa dạng như: giấy vẽ, hột hạt, màu vẽ, các loại tranh ảnh nghệ thuật. 5 Về việc xây dựng kế hoạch hoạt động còn chưa có sự đầu tư, khô khan cứng nhắc. Cách gây hứng thú cho trẻ còn khô khan chưa đủ hấp dẫn, thu hút trẻ tham ra vào hoạt động. 2.2.2. Hướng dẫn trẻ hoạt động Việc tổ chức các hoạt động chung của giáo viên còn gò bó, chưa có sự sáng tạo, chưa gây được hứng thú cho trẻ còn áp đặt trẻ theo khuôn mẫu, chưa biết cách hướng dẫn trẻ thể hiện được tính sáng tạo khi tham gia hoạt động tạo hình, chưa biết tận dụng môi trường xung quanh để làm giàu biểu tượng tạo hình cho trẻ; Giáo viên chưa biết rèn và củng cố kỹ năng tạo hình cho trẻ thông qua các hoạt động khác, một số trẻ còn nhút nhát, khả năng tạo ra sản phẩm còn hạn chế. Công tác tuyên truyền vận động phụ huynh quan tâm đến trẻ trong hoạt động tạo hình đôi khi chưa thật sự hiệu quả, một số phụ huynh bận công việc ít có thời gian quan tâm đến việc rèn kỹ năng tạo hình cho trẻ. 2.2.3. Khảo sát tình hình thực tế Nhiều bài vẽ, nặn, xé dán... của trẻ chưa đạt yêu cầu, chưa có sự sáng tạo, chưa biết bố cục tranh, chưa biết phối hợp các màu sắc để tạo nên các sản phẩm, kỹ năng xé dán còn hạn chế, trẻ chưa biết nhận xét sản phẩm tạo hình. Bảng 1: Kết quả khảo sát thực trạng một số hoạt động tạo hình của trẻ đầu năm. Nội dung Tổng số trẻ Mức độ đánh giá Đạt Tỷ lệ (%) Chưa đạt Tỷ lệ (%) Phối hợp kỹ năng vẽ 37 17 46 20 54 Phối hợp kỹ năng nặn 37 15 40 22 60 Phối hợp kỹ năng xé dán 37 12 32 25 68 Khả năng phối màu 37 15 40 22 60 Thể hiện bố cục 37 13 35 24 65 Khả năng nhận xét sản phẩm 37 12 32 25 68 Khả năng hứng thú hoạt 37 19 51 18 49 động 6 3. Đề xuất các giải pháp. 3.1. Giải pháp1: Xây dựng môi trường giúp trẻ hoạt động tạo hình Thực hiện theo thông tư số 36/TT- BGD về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi. Được sự quan tâm của các cấp, các ngành đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, trường mầm non Yên Lư đã luôn ưu tiên, đầu tư cho các lớp 5 tuổi về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học tương đối đầy đủ so với các lớp khác trong toàn trường. Do vậy đã tạo môi trường tốt cho trẻ được khám phá, được trải nghiệm nhằm phát huy tính tích cực của trẻ trong các hoạt động Trẻ thường thích quan sát những gì xung quanh trẻ, khi trẻ thấy cô trang trí góc tạo hình phong phú, với nhiều đồ dùng hấp dẫn sẽ tạo cho trẻ thích tìm tòi khám phá. Từ đó phát triển ở trẻ khả năng tư duy, sáng tạo. Đối với trẻ 5-6 tuổi việc phát triển thẩm mỹ, khả năng sáng tạo chỉ thực sự có hiệu quả khi nó được tiến hành một cách thường xuyên thông qua các hoạt động của trẻ ở trường mầm non, trong đó có hoạt động tạo hình. Một trong những biện pháp tốt nhất là tạo môi trường tạo hình cần phải đảm bảo về mặt thẩm mỹ (Đẹp, màu sắc sặc sỡ, các hình ảnh phải ngộ nghĩnh, đa dạng về chủng loại..). Đồng thời giáo viên cần phải luôn gợi mở để trẻ chú ý đến môi trường mà giáo viên đã tạo, và thường xuyên thay đổi nội dung trang trí theo từng chủ đề để trẻ không bị nhàm chán.Vì vậy tôi đã xây dựng riêng một góc tạo hình để trẻ chơi vào các giờ hoạt động góc, tôi đã bố trí như sau: Cô và trẻ trang trí góc tạo hình phong phú 7 Sản phẩm và đồ dùng góc tạo hình Trong không gian chung của lớp học tôi bố trí góc gần cửa để tập chung tối đa ánh sáng tự nhiên và giúp trẻ có được trạng thái tích cực khi tham gia vào hoạt động tạo hình. Sau mỗi chủ đề tôi tổ chức cho trẻ cùng tham gia vào vào việc bố trí xắp xếp lại các góc để tạo cảm giác mới lạ kích thích hứng thú cho trẻ ở góc tạo hình, tôi luôn trưng bày các sản phẩm của trẻ, các đồ dùng để trẻ hoạt động như: Bút sáp, màu nước, giấy A4, giấy màu, bìa các tông, lá cây, hột hạt, len vụn, hồ dán, kéo, đất nặn ...và được thay đổi theo từng chủ đề Với chủ đề: “giới động vật” ở góc tạo hình tôi nặn một số con vật mẫu to, mịn đẹp có màu sắc như: thỏ, trâu, hươu cao cổ, gà, tôm...bày ở giá trưng bày sản phẩm hay treo tranh vẽ hoặc xé dán về các con vật để cung cấp kiến thức cho trẻ, khi trẻ vào góc chơi hay giờ đón, trả trẻ tôi thu hút gợi ý trẻ quan sát những sản phẩm đó và đặt câu hỏi (Đây là con gì? Con vật này sống ở đâu? Cô nặn con vật này như thế nào?) Từ đó kích thích lòng ham muốn say mê tạo hình cho trẻ. Với chủ đề “Thế giới thực vật” tôi nhặt các lá khô, hột hạt... sơn màu lại để cho trẻ hoạt động. Với chủ đề “Nghề nghiệp” tôi sưu tầm các loại len, sợi, vải vụn... Và sự thay đổi đó được trẻ rất tò mò muốn khám phá. Ngoài ra tôi còn trưng bày một số tranh mẫu của cô và được thay đổi theo mỗi chủ đề để cho trẻ quan sát. Ngoài ra tôi dành một mảng tường để treo những bức tranh vẽ, xé dán của trẻ để trẻ có thể tự so sánh bài của ai đẹp hơn, ai gần đẹp, nếu bài của trẻ chưa đẹp thì lần sau trẻ sẽ phải cố gắng hơn. Vì vậy việc tạo môi trường tạo hình hấp dẫn cho trẻ chính là một việc làm rất quan trọng góp phần nâng cao chất lượng tạo hình cho trẻ. Biện pháp 2: Tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc và khắc sâu các biểu tượng tạo hình. Để trẻ có được những kỹ năng, kỹ xảo, có hứng thú tích cực tham gia các hoạt động tạo hình và thể hiện sự sáng tạo trong sản phẩm tạo hình thì điều trước tiên cần phải giúp trẻ có được các biểu tượng, có được những xúc cảm về các đối tượng mà trẻ cần tái tạo. 2.1. Cung cấp biểu tượng trong tiết học. Ví dụ 1: Trước khi cho trẻ xé, vẽ “thuyền trên biển”, thì trong các ngày trước đó tôi đều dành thời gian cho trẻ quan sát một số hình ảnh các loại thuyền, buồm đang hoạt động trên biển qua màn hình và nhận xét xem các loại tàu thuyền hoạt động như thế nào? Khi nhìn thuyền ở gần thì như thế nào? Thuyền ở xa thì như thế nào? Đồng thời tôi sưu tầm các loại tranh, ảnh đẹp về biển có màusắc tươi sáng để cho trẻ qua sát trong các giờ đón và trả trẻ. 8 Hình ảnh tranh thuyền trên biển (Thể hiện luật xa-gần) Ví dụ 2: Để trẻ có thể nặn, vẽ được đàn gà con với các hình ảnh sinh động và ngộ nghĩnh thì trước đó tôi đã quay phim về đàn gà con đang hoạt động ngoài sân vườn, với các hình ảnh có chú gà con mỏ đang quắp con giun, có chú gà con giang hai cánh chạy… Khi cho trẻ xem đoạn băng đã quay, tôi đặt câu hỏi để trẻ tập trung vào một số chi tiết như: Các con thấy hình dáng các chú gà con như thế nào? (Đầu như thế nào? Mình như thế nào?) chú gà con này đang làm gì? khi chạy cánh của chú gà như thế nào? trông giống cái gì? Ví dụ 3: Trước khi cho trẻ xé dán, vẽ “vườn hoa” tôi cho trẻ dạo chơi xung quanh trường tìm hiểu về các loại hoa, cho trẻ quan sát, sờ, ngửi, để trẻ nhận xét về sự giống và khác nhau về màu sắc, hình dáng giữa các giữa các loài hoa như: Hoa hồng màu đỏ, cánh tròn, lá có răng cưa, thân cành có nhiều gai. Hoa cúc màu vàng, cánh hoa nhỏ và dài ... các loài hoa đều có cánh, nhụy, đài, lá, cành và làm đẹp cho thiên nhiên. Chính việc làm náy sẽ giúp cho trẻ thể hiện lại những nét độc đáo riêng của mình, thông qua việc quan sát tận mắt mà không tạo ra một cách máy móc. 9 Hình ảnh trẻ quan sát vườn hoa 2.2. Cung cấp biểu tượng ngoài tiết học. Ví dụ ngoài lớp học: Tôi dành một mảng tường dùng treo những bức tranh vẽ của trẻ để trẻ có thể tự so sánh bài của ai đẹp hơn, ai chưa đẹp, nếu bài của ai chưa đẹp thì lần sau trẻ sẽ phải cố gắng hơn Với giờ hoạt động ngoài trời tôi tạo môi trường cho trẻ băng cách cho trẻ dùng phấn vẽ trên sân các loại cây, hoa, quả…. hoặc xếp những hột hạt tạo thành cái nhà, các con vật hay cho trẻ nhặt các lá rụng để làm con trâu, con bọ ngựa… thỏa sức cho trẻ sáng tạo và thể hiện các sản phẩm tạo hình. 10 Hình ảnh trẻ tạo hình bằng các nguyên liệu mở trên sân Tạo cơ hội để trẻ khám phá đối tượng và diễn đạt cảm súc của mình về đối tượng trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối tượng tạo hình, tôi cho trẻ những nét đặc trưng nổi bật. Đồng thời giúp trẻ phân tích, so sánh, tổng hợp tìm những đặc điểm riêng, chung của những đồ vật cùng nhóm cùng loại. Từ đó giúp trẻ định hướng được khi thể hiện sản phẩm tạo hình Ví dụ: Vẽ “vườn hoa” có bông cao, bông thấp, bông tròn, bông mầu vàng, bông mầu đỏ…Khi tôi đã cho trẻ quan sát trực tiếp, gián tiếp thì trẻ sẽ biết sử dụng các nét cong, nét xiên, nét thẳng vả mầu để vườn hoa sinh động và đẹp Khi có tiết tạo tôi trang trí sinh động để tạo nguồn cảm hứng, khơi gợi lên sự sáng tạo của trẻ. Ví dụ: Với đề tài “Cắt đèn lồng” tôi làm nhiều loại đèn treo xung quanh lớp để cho trẻ có húng thú tạo ra sản phẩm. 11 3.3. pháp 3: Sáng tạo trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ trong tiết học Trong quá trình tổ chức các hoạt động tạo hình việc sử dụng một cách linh hoạt các phương pháp, tình huống để lôi cuốn trẻ đi vào hoạt động cũng rất quan trọng. Đế tổ chức giờ hoạt động tạo hình đạt hiệu quả cao người giáo viên cần phải tìm tòi những sáng kiến mới, có được các hình thức vào bài khác nhau, phù hợp với từng tiết dạy để gây được hứng thú và thu hút được sự chú ý cho trẻ vào giờ học, giáo viên phải tổ chức tiết học sao cho thật thoải mái, không gò ép, mọi phương pháp đưa ra phải phù hợp với khả năng và nhận thức của trẻ, phải có tác dụng phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ. Trong một tiết hoạt động tạo hình tôi có thể tích hợp lồng ghép các bài hát, bài thơ, câu đố hoặc trò chuyện cùng trẻ để cho giờ hoạt động tạo hình diễn ra một cách nhẹ nhàng hơn. Hình ảnh cô và trẻ trò chuyện về chiếc hộp bí ẩn để gây hứng thú và tò tò cho trẻ Ví dụ 1: Xé dán hoa (chủ đề ngày 8/3) Vào bài cô cho trẻ xem một số hình ảnh về ngày 8/3 với các hoạt động tổ chức (mít tinh, tặng hoa cô giáo). Cô cùng trẻ trò chuyện về ý nghĩa ngày 8/3 sau đó cô cùng trẻ đọc thơ: “Mẹ của em” và đàm thoại về nội dung bài thơ 12 Sắp đến ngày 8/3 rồi cô cũng đã chuẩn bị một số bức tranh để tặng mẹ cô rồi đấy, cô cho trẻ quan sát tranh và đàm thoại về nội dung tranh Tranh 1: Xé dán hoa bằng các loại lá khô đã sơn màu (2 tranh) Tranh 2: Xé dán hoa bằng các loại giấy màu. - Các con thấy các bức tranh như thế nào? - Cô đã dùng nguyên vật liệu gì để tạo nên bức tranh? - Tranh xé dán hoa gì? Xé như thế nào? Cô gợi ý trẻ cách xếp hình trước khi dán, cách chọn màu giấy khi xé hoa, rồi hỏi trẻ xem hôm nay con định xé dán tặng mẹ hoa gì? Cách bố cục và sử dụng màu sắc như thế nào? Khi trẻ thực hiện cô mở nhạc các bài về ngày 8/3 để tạo cảm xúc cho trẻ. Nhận xét sản phẩm: Cho trẻ treo tranh và cùng nhận xét, cho trẻ tự giới thiệu tranh của mình về bố cục, ý tưởng bức tranh. Con thích bức tranh nào nhất? Tại sao con thích? Sau buổi học cho trẻ mang tranh về tặng mẹ. Sau tiết học như vậy tôi thấy trẻ rất hứng thú và đã tạo ra được những sản phẩm đẹp, sáng tạo. Việc xây dựng thiết kế nội dung hoạt động, tiết học tích hợp nhẹ nhàng, không gò ép. Đưa các câu hỏi gợi mở giúp trẻ phát huy tính tích cực, khả năng quan sát, tư duy tưởng tượng. Trang trí môi trường học đẹp, thẩm mỹ, thường xuyên thay đổi theo chủ điểm, kích thích trẻ và phụ huynh quan sát, ngắm nghía. Thông qua hoạt động tạo hình đã giúp cô và trẻ làm được nhiều đồ dùng, đồ chơi để phục vụ các môn học khác. Tận dụng từ 1 số vật liệu đã qua sử dụng đảm bảo vệ sinh, an toàn, thẩm mỹ. Ví dụ 2: Vẽ “Phương tiện giao thông” tôi chuẩn bị rất nhiều phương tiện giao thông (đồ chơi) và chuẩn bị từ 4 tranh vẽ phương tiện giao thông cho trẻ quan sát. 13 Hình ảnh một số phương tiện giao thông cho trẻ quan sát * Khi vào bài cho trẻ hát bài “em tập lái ô tô” sau đó tôi hỏi trẻ: + Cả lớp vừa hát bài hát gì? + Vậy trong lớp có những đồ chơi gì là phương tiện giao thông? + Cho trẻ nói tên và đếm các phương tiện giao thông. Sau đó tôi cho trẻ quan sát bức tranh mà trẻ vừa được mô tả qua đồ chơi trong lớp. * Giới thiệu và đàm thoại với trẻ về các bức tranh mẫu (từ 2-4 tranh) * Trẻ thực hiện: Tôi mở băng có các bài hát trong chủ điểm gợi cho trẻ say mê làm việc. Trong khi trẻ thực hiện tôi đến từng bàn động viên khuyến khích đối với những trẻ còn lúng túng, gợi ý cho trẻ làm từ đơn giản đến phức tạp. Đối với trẻ khá tôi gợi ý để trẻ có nhiều sáng tạo trong bài vẽ. * Nhận xét sản phẩm: Cho trẻ đem bài lên trưng bày, cho trẻ treo bài theo tổ, theo bàn và làm thành đoàn tầu đi quan sát, nhận xét để trẻ chọn bức tranh mà trẻ thích nhất và hỏi trẻ: + Con thích bài nào nhất? 14 + Vì sao con thích? Sau đó cô phân tích ưu điểm của từng bức tranh ở từng nét vẽ, mầu sắc, bố cục hình dáng …cho trẻ đếm phương tiện đã vẽ được. * Kết thúc: Cho trẻ vận động bài “Đoàn tầu nhỏ xíu” Với một tiết học như vậy, tôi đã thu được kết quả rất đáng mừng. Xuyên suốt tiết học là chủ điểm giao thông, trẻ rất hứng thú và tôi đã tích hợp được các môn như: toán, khám phá khoa học, âm nhạc. Và thường cuối một tháng thực hiện chương trình tạo hình tôi lại tổ chức một cuộc thi “Bé khéo tay” ngay tại lớp mình. muốn vậy tôi phải tổ chức tốt khâu chuẩn bị, chuẩn bị phông màn dán chữ, trang trí thật giống một cuộc thi, cũng có những phần thưởng dù đó chỉ là chiếc đồng hồ, chong chóng …làm từ lá dừa hay những con vật ngộ nghĩnh làm từ lá cây như: Con trâu, đuôi con mèo…cho những ai đoạt giải. Điều đó sẽ khuyến khích trẻ thi đua thực hiện. Trong suốt tiết này cô đóng vai trò là người dẫn chương trình cho hội thi. Ngoài ra với tiết học này tôi cũng còn có các môn học khác. Sau đây là một số ví dụ đối với tiết “Nặn các loại quả” (theo đề tài) tôi chuẩn bị đấy đủ như đất nặn, tăm que, hột hạt, bảng con, ngoài ra tôi còn chuẩn bị một cửa hàng trưng bày các loại quả và một số quả cô nặn mẫu đẹp. Trước khi ổn định tổ chức tôi cho trẻ đi tham quan cửa hàng trưng bày các loại quả ngay tại lớp. Trẻ vừa quan sát vừa nhận xét so sánh sự giống và khác nhau sự đa dạng, phong phú, muôn hình muôn vẻ và thật ngộ nghĩnh của thế giới quả. Tôi tiến hành phần này từ 2-3 phút. Sau phần này tôi cho trẻ ngồi vào bàn, để thu hút trẻ vào chủ đề giờ học tôi nói: Loa loa loa loa…ngày mai trường mầm non Yên Lư, sẽ mở cuộc triển lãm những về các loại quả, vì vậy hôm nay lớp 5 tuổi A1 sẽ tổ chức cuộc thi “bé khéo tay” để chọn những “nghệ nhân” tài giỏi nhất, khéo tay nhất nặn được nhiều quả đẹp sẽ được đi dự thi triển lãm ở trường và có phần thưởng cao nhất, cũng có những phần thưởng cho đồng đội nữa. Vậy các “nghệ nhân” tí hon hãy cùng trổ tài xem thí sinh nào nặn giỏi nhất, tổ thợ nào khéo tay nhất. Đề thi hôm nay là “Nặn các loại quả”. Sau đó tôi cho trẻ đàm thoại hướng tới đề tài bằng các câu hỏi, cho trẻ kể tên các loại quả mà trẻ đã được ăn, qua buổi tham quan của hàng hoa quả mẫu ( được trưng bày hàng ngày ở lớp) trẻ kể đến đâu cô đưa các mẫu quả cô nặn ra đến đó cho trẻ xem và kết hợp phân tích đặc điểm, hình dáng, phong phú của các loại quả …tôi cho trẻ đếm số quả cô nặn sau đó cất các quả đó đi cho trẻ thực hiện.Trong quá trình trẻ nặn cô nói những câu vui tươi, dí dỏm( ngôn ngữ nghệ thuật, biểu cảm ) cùng với cử chỉ, điệu bộ, nét mặt để tạo hứng thú, hấp dẫn trẻ say mê với hoạt động. 15 Khi nhận xét sản phẩm cho trẻ tự nhận xét đánh giá về sản phẩm của mình, của bạn. Gợi ý để trẻ nhận xét về kỹ năng nặn như lăn dọc, xoay tròn, ấn bẹt, uốn cong... Khi thực hiện tiết học cô bao quát chặt chẽ và đã phát hiện ra là khi thực hiện theo nhóm thì trẻ có sự giao lưu thảo luận và cùng giúp đỡ, hướng dẫn kĩ năng cho một số bạn yếu tự nhìn cách làm và học luôn những bạn khá giỏi cùng nhóm. Phần kết thúc nhận xét và trao phần thưởng cho các giải là những chiếc đồng hồ, chong chóng là dừa, các con vật ngộ nghĩnh làm bằng lá cây…. Trong giờ học nói chung và giờ học tạo hình nói riêng, muốn trẻ học tập tích cực, tôi không dạy cái mà trẻ đã biết mà phải dạy cái mà trẻ cần, điều mà trẻ thích, hãy để trẻ tự thể hiện, cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện được ý muồn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, trẻ muốn được lựa chọn. + Cái trẻ muốn làm (nội dung) + Làm thế nào để đạt được (quá trình) + Cái hoàn thành sẽ như thế nào (kết quả, sản phẩm) Mong muốn của trẻ cần được tự thể hiện với những phương tiện tạo hình khác nhau. Sự thể hiện mang tính cá nhân, bởi vì trẻ luôn tiếp cận theo đặc tính riêng của mình, chẳng hạn sau chuyến đi thăm quan “trường tiểu học’một nhóm trẻ được khuyến khích hoạt động tạo hình, một trẻ vẽ trường tiểu học, 5 trẻ khác lắp ghép, trẻ thì xé dán trường tiểu học. Mỗi trẻ tự lựa chọn bằng cách được phản ánh bằng xé dán, vẽ, lắp ghép và các hình thức khác nhau để thực hiện cái có ý nghĩa đối với cá nhân trẻ. Tăng cường các câu hỏi gợi ý giúp trẻ củng cố và áp dụng những kinh nghiệm đã lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau, động viên trẻ suy nghĩ, thăm dò, tìm cách giải quyết vấn đề của trẻ. Hãy để trẻ tự miêu tả những gì trẻ biết và có thể làm. Ví dụ: “Hãy cho cô biết vì sao”, “Nếu như vậy thì sao”, “vì sao con lại biết” “con có suy nghĩ gì”, “còn gì để” hay “có cách nào khác để”. Với những cử chỉ, hành động, lời nói tạo ra cho trẻ thấy là trẻ được đánh giá tốt (khá) qua việc làm của trẻ Ví dụ: “ôi cô rất thích tô màu ngôi trường này” “bức tranh này trông đẹp quá!” Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm mẫu và càng ít sử dụng vật mẫu sẽ càng giúp trẻ tư duy và tìm kiếm cách thể hiện. Thực tế cho thấy các sản phẩm mẫu sẽ làm tê liệt các cảm xúc đã có trước của trẻ, làm giảm tính tích cực hoạt động trí tuệ của trẻ, vì các hoạt động cần thiết để tạo hình đã được làm mẫu đầy đủ, trẻ luôn ghi nhớ, bắt trước. Nếu có trường hợp 16 yêu cầu làm mẫu, phải gợi ý chứ đừng nên làm ngay: bắt đầu xé từ đâu, xé hình gì? xé như thế nào. Tạo tình huống để trẻ làm giúp. Ví dụ: Để đất mềm ra chúng ta làm như thế nào? trong khi làm mẫu tôi luôn coi trọng quan điểm của trẻ, làm cho trẻ phát triển khả năng so sánh, phân tích, suy nghĩ về nhiệm vụ. Động viên kích thích trẻ tự tìm, tự sáng tạo trong khi thể hiện. Sau đây là ví dụ về tiết hoạt động tạo hình mà tôi đã thực hiện ở lớp. Hoạt động: Làm con vật từ lá cây Lĩnh vực: PTTM Chủ đề: Thế giới thực vật Đối tượng trẻ MG 5-6 tuổi A1 I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU 1. Kiến thức - Trẻ biết chọn lá phù hợp, sáng tạo, cắt, bôi hồ, dán tạo các con vật khác nhau từ lá cây; - Trẻ biết cầm kéo tay phải cắt đường thẳng, cong tạo thành các con vật - Trẻ biết vẽ thêm một số chi tiết phụ cho các con vật như mắt, miệng, tai... - Trẻ biết chọn màu sắc phù hợp để tô mầu cho các con vật, và biết cách bôi hồ để dán; 2. Kỹ năng - Rèn cho trẻ sự tập chung, ghi nhớ có chủ định. - Rèn cho trẻ kỹ năng nói đủ câu, mạch lạc - Củng cố kỹ năng cắt, bôi hồ và dán - Rèn cho trẻ kỹ năng tư duy, sáng tạo: chọn lá, cắt, vẽ thêm chi tiết, sử dụng màu.... 3. Thái độ - Giáo dục trẻ có thái độ yêu quý, chăm sóc, bảo vệ cây xanh, bảo vệ môi trường: nhặt lá bỏ vào thùng rác, không ngắt lá bẻ cành... - Chăm sóc, bảo vệ các con vật II. CHUẨN BỊ 1. Địa điểm - Lớp 5 tuổi A1 trường Mầm non Yên Lư - Yên Dũng 2. Đồ dùng của cô 17 - Giá trưng bày sản phẩm, kẹp - Tranh con rùa làm từ lá cây - Tranh con bướm làm từ lá cây - Tranh con gà làm từ lá cây - Tranh con cá làm từ lá câ - Nhạc cho trẻ thực hiện 3. Đồ dùng của trẻ - Một số loại lá cây, keo dán, màu nước, tăm bông, khăn lau, giấy...đủ cho trẻ III. CÁCH TỔ CHỨC THỰC HIỆN Hoạt động của cô Dự kiến hoạt động của trẻ 1. Hoạt động 1: Gây hứng thú (2 phút) - Xúm xít, xúm xít - Quanh cô, quanh cô. - Chào mừng đại biểu đến dự. - Trẻ vỗ tay. - Trẻ hát và vận động bài hát - Cho trẻ hát và vận động bài “Con “Con bướm vàng” bướm vàng” - 2-3 trẻ trả lời bài hát “Con - Chúng mình vừa hát bài hát gì? bướm vàng” ạ. Trong bài hát có con vật gì? - 1-2 trẻ trả lời: Con bướm ạ - 1-2 trẻ trả lời: Con gà, vịt, - Ngoài ra các con có biết có con vật chó, mèo…. gì nữa không? - Hôm nay các cô về dự và gửi đến cho chúng mình món quà. Chúng mình cùng cô khám phá xem đó là món quà gì nhé. 2. Hoạt động 2 : Bài mới a. Quan sát và đàm thoại : 6 phút *Tranh con rùa - Các con thấy cô có bức tranh gì - 4-5 trẻ đưa ra ý kiến nhận đây ? xét. - Chúng mình có nhận xét gì về bức 18 -Tranh con rùa. tranh này nhỉ ? - Đây là bức tranh con rùa được làm từ lá cây ạ. - Con rùa có cái mai, có đầu, có chân, có đuôi ạ. -Trẻ lắng nghe. *Tranh con bướm : - Chúng mình cùng quan sát bức tranh tiếp theo và cho cô biết chúng mình có nhận xét gì về bức tranh này : - 4-5 trẻ: - Con thấy 2 con bướm được làm từ lá cây - Con bướm có đầu, cánh, râu - Có cỏ hoa, mây ạ - Màu sắc, cách bố cục của bức tranh như thế nào nhỉ ? - Vậy chúng mình thấy hai bức tranh này như thế nào ? - Mầu sắc rất đẹp và rực rỡ - Bố cục cân đối ạ - 1-2 trẻ trả lời: Con thưa cô giống nhau là đều được làm từ lá cây ạ - Con thưa cô khac nhau là bức tranh thứ nhất làm con rùa, còn bức tranh thứ hai làm con bướm ạ. *Tranh con gà : - 5-7 trẻ trả lời: - Tiếp theo chúng mình quan sát và nhận xét bức tranh bên cạnh nào. - Con thưa cô bức tranh con gà ạ. - Các con có nhận xét gì về các bộ phận của con gà ? - Bức tranh con gà được làm từ lá cây - Con gà có mình, đầu, đuôi, cánh -1-2 trẻ: Đầu gà hình tròn ạ, - Vậy cô sẽ chọn lá như thế nào để Đuôi gà dài phù hợp nhỉ ? - Chọn lá có dạng hình tròn - Làm thế nào để có được con gà từ làm đầu, lá dài làm đuôi ạ. lá cây này nhỉ ? - 1 trẻ: Con chọn lá phù hợp *Tranh con cá : sau đó cắt các bộ phận rồi bôi keo, 19 - Cuối cùng chúng mình thấy có dán vào giấy ạ tranh gì đây ? - Nhìn vào bức tranh chúng mình thấy những gì nhỉ ? - Sao con cá này to mà con kia lại nhỏ? - Tranhcon cá 4-5 trẻ trả lời: - Con cá được làm từ lá cây - Có cá to và cá bé ạ - 1-2 trẻ: Vì khi nhìn con ở gần sẽ to, và con ở xa thấy nhỏ... - Chúng mình vừa được quan sát - 2-3 trẻ trả lời: điểm giống những bức tranh con vật vô cùng đáng yêu, bạn nào hãy cho cô và các bạn biết nhau của những con vật ấy là đều điểm giống nhau của các con vật ấy là gì được làm từ lá cây ạ. nào? * Hỏi ý tưởng của trẻ - Chúng mình có muốn tạo nên những con vật đáng yêu đó từ những chiếc lá không? - Có ạ - Trước khi chúng mình bắt đầu làm, cho cô được hỏi ý tưởng của một số bạn nhé. - 3-4 trẻ trả lời theo ý tưởng: - Con làm con gà bằng lá cây + Con định làm gì từ những chiếc lá màu vàng; rồi vẽ thêm mắt ạ. này, con làm như thế nào nhỉ? - Con làm con rùa, con cắt lá cây dài để làm mai và vẽ thêm mắt. - Con làm con cá, con cắt mình hơi tròn, đuôi tam giác, con vẽ thêm mắt... - Giấy, lá cây. - Vậy để làm các con vật này chúng -Kéo, keo sữa, mầu nước, mình cần nguyên liệu vật là gì nhỉ? tăm bông… -1-2 trẻ: Cầm kéo bằng tay - Khi sử dụng kéo chúng mình cần phải, không đùa nghịch vì kéo rất nguy hiểm. chú ý điều gì? - Khéo léo, cẩn thận, không 20