Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi góp phần nâng cao chất lượng dạy học toán lớp 1

MỘT SỐ KINH NGHIỆMTỔ CHỨC TRÒ CHƠI GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TOÁN LỚP 1 1. Phần mở đầu 1.1. Lí do chọn sáng kiến Một trong các mục tiêu mới và quan trọng của việc dạy học môn Toán ở tiểu học hiện nay là giúp học sinh tích cực ứng dụng các kiến thức và kĩ năng về môn Toán (đã được học trong nhà trường) vào giải quyết những tình huống thường gặp trong đời sống hàng ngày. Nhiều giải pháp đã và đang được nghiên cứu, áp dụng để góp phần thực hiện mục tiêu nói trên. Đổi mới hình thức tổ chức dạy học cũng là một trong các giải pháp được nhiều người quan tâm nhằm đưa các hình thức tổ chức dạy học mới vào nhà trường tiểu học như: dạy học cá nhân, dạy học theo nhóm và dạy học thông qua các trò chơi toán học. Những hình thức dạy học này nếu được áp dụng một cách linh hoạt và đúng nơi, đúng lúc thì sẽ mang lại hiệu quả cao trong dạy học nói chung và dạy học toán nói riêng. Bản thân tôi cảm thấy hình thức trò chơi học tập thực sự rất hấp dẫn và bổ ích. Đó là những trò chơi gắn liền với nội dung học tập toán của các em chứ không đơn thuần là những trò chơi giải trí. Vì vậy thông qua những trò chơi này học sinh có thể vừa chơi vừa học mà vẫn đảm bảo nắm kiến thức chắc chắn. Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung tri thức gắn với hoạt động học tập của học sinh; và gắn với nội dung bài học; giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi và để học. Trò chơi học tập có tác dụng cả về mặt rèn luyện trí tuệ lẫn thể chất và các phẩm chất đạo đức. Chơi là một hoạt động không thể thiếu được của con người ở mọi lứa tuổi. Chơi giúp cho trẻ phát triển. Tổ chức trò chơi cần chú ý các đặc tính: Vui - Khoẻ - An toàn - Bổ ích. Trong đó, vui bao gồm cả giải trí, thư giản,... được xem là mục tiêu cơ bản nhất của một trò chơi. Thực tế thì học sinh tiểu học, nhất là những học sinh đầu cấp rất có hứng thú với các trò chơi toán học mà giáo viên đưa vào mỗi bài dạy. Qua những trò chơi này mà bài học trở nên sinh động, học sinh tiếp thu bài học một cách nhẹ nhàng đồng thời phát huy được tích tích cực học tập của các em. Đây thực sự là hình thức học tập có hiệu quả đối với học sinh. Chính vì vậy, bản thân tôi thực hiện sáng kiến: "Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi góp phần nâng cao chất lượng dạy học Toán lớp 1 " nhằm giúp các em học sinh học Toán đạt hiệu quả cao. 1.2. Điểm mới của sáng kiến Một số giáo viên đã nghiên cứu và áp dụng trò chơi học tập trong dạy học Toán lớp 1 nhưng còn ở mức độ đơn giản, hiệu quả chưa cao. Tôi muốn nghiên cứu và áp dụng với phạm vị rộng hơn với đầy đủ các mạch kiến thức Toán cho học sinh lớp 1. Nhằm tạo cơ hội cho học sinh tự hoạt động, tự củng cố kiến thức và tự rèn luyện kĩ năng, tôi thực hiện sáng kiến này để giúp các em được làm việc cá 1 nhân, hợp tác trong nhóm, trong lớp theo sự phân công, theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. 2. Phần nội dung 2.1. Thực trạng việc sử dụng trò chơi học tập trong dạy học Toán Thực tế một số giáo viên tiểu học còn chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của trò chơi học tập trong dạy học môn Toán ở tiểu học nhất là những lớp đầu cấp. Giáo viên khi lên lớp ngại sử dụng trò chơi học tập vì sợ mất thời gian, học sinh ồn ào. Cũng có giáo viên đã thực hiện nhưng những trò chơi đó còn đơn điệu hay giáo viên còn lúng túng trong khâu thiết kế, sưu tầm và tổ chức các trò chơi dẫn đến nhiều tiết học trở nên buồn tẻ, học sinh tiếp thu bài không hào hứng. Một số giáo viên còn coi nhẹ việc củng cố kiến thức sau mỗi trò chơi mà chủ yếu đi sâu vào tổng kết trò chơi. Một số học sinh không hiểu luật chơi nên lúng túng trong khi chơi, tham gia chơi là chủ yếu là các em mạnh dạn, tự tin còn các em nhút nhát, rụt rè ít có cơ hội được tham gia chơi. Trong một số trò chơi, một số em chơi quá đà không có giới hạn hoặc chơi gian lận để được thắng nên hạn chế đến kết quả của trò chơi. 2.2. Các giải pháp tổ chức trò chơi học tập trong dạy học Toán 2.2.1. Giáo viên phải hiểu tác dụng của trò chơi - Làm thay đổi hình thức hoạt động học tập, tạo ra bầu không khí trong lớp trở nên dễ chịu, thoải mái hơn. Học sinh tiếp thu kiến thức tự giác và tích cực hơn, thư thái, dễ chịu và mạnh khoẻ hơn. - Giúp học sinh rèn luyện củng cố tiếp thu kiến thức, đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm mà các em đã tích luỹ thông qua hoạt động chơi. - Rèn luyện các kĩ năng, kĩ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ. Nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy và học trở thành một hoạt động vui chơi và hấp dẫn hơn. - Đối với học sinh, không có phương tiện nào giúp các em phát triển một cách tự nhiên, có hiệu quả, rèn luyện tính tự chủ bằng trò chơi học tập. Qua chơi, các em biết tự kiềm chế, được tham gia hoạt động học tập tích cực. Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục. Như lời Bác Hồ đã căn dặn cán bộ phụ trách Đội thiếu niên tiền phong: “Trong lúc học, cũng cần cho chúng vui, trong lúc vui cũng làm cho chúng học”. Như vậy trò chơi học tập giúp cho học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Trò chơi làm cho học sinh được phát triển các năng lực một cách tự nhiên, giúp các em trao đổi kinh nghiệm, tương tác lẫn nhau từ đó các em tiếp thu kiến thức được dễ dàng. Tổ chức trò chơi học tập toán còn là một cách tổ chức hoạt động ngoại khoá phong phú và có hiệu quả cao. 22.2. Cách tổ chức các trò chơi củng cố các mạch kiến thức Toán cho học sinh lớp 1. 2 * Thiết kế và tổ chức trò chơi a. Thiết kế: - Xác định được mục đích và yêu cầu của trò chơi. - Lựa chọn những trò chơi phù hợp với bài học. - Xác định không gian và thời gian tổ chức trò chơi - Chuẩn bị dụng cụ chơi, số lượng người chơi - Xây dựng hoạt động của giáo viên và học sinh Thời gian Nội dung và tiến hành trò trình tự hoạt chơi động của giáo viên Hoạt động của học sinh Dụng cụ chơi Mục đích b. Phân loại trò chơi: + Theo số lượng người chơi: - Trò chơi cá nhân - Trò chơi đồng đội - Trò chơi tập thể + Theo tính chất hoạt động: - Trò chơi thuần tuý trí tuệ - Trò chơi kết hợp trí tuệ và vận động c. Cách tổ chức trò chơi học tập môn Toán: * Các bước tiến hành một trò chơi - Chuẩn bị (dụng cụ chơi) - Giới thiệu khái quát về trò chơi: + Nêu tên trò chơi. + Hướng dẫn cách chơi : vừa mô tả, vừa thực hành + Phân chia nhóm chơi. - Chơi thử. - Nhấn mạnh luật chơi, nhất là những lỗi thường gặp ở phần chơi thử. - Chơi thật, xử “phạt” những người phạm luật chơi. - Nhận xét kết quả trò chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những kiến thức được học tập qua trò chơi, những vướng mắc cần tránh. * Người chủ trò 3 Người tổ chức trò chơi được gọi là người chủ trò hoặc người đầu trò. Trò chơi học tập thường do giáo viên là chủ trò, khi học sinh đã quen chơi thì giáo viên có thể giao cho học sinh. Người tổ chức trò chơi cần : + Hăng hái, gây chú ý cho mọi người. + Có khả năng lôi kéo và thu hút. + Kiên nhẫn, nói rõ ràng, vui vẻ. * Thưởng - phạt Thưởng phạt phải công minh, đúng luật sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác, làm cho trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích hứng thú học tập của học sinh. Thưởng những học sinh, nhóm học sinh tham gia chơi nhiệt tình, đúng luật và thắng trong cuộc chơi. Hình thức thưởng có thể bằng lời khen ngợi, khích lệ bằng tràng pháo tay,... Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng hình thức đơn giản như chào các bạn thắng cuộc, kể chuyện vui, hát một bài hát, múa, nhảy lò cò, ... 2.2.3. Trò chơi củng cố các mạch kiến thức Toán lớp 1 1. Những trò chơi về biểu tượng ban đầu: * Trò chơi: “Con voi” Mục tiêu: Nhằm củng cố các biểu tượng về trước, sau, phải, trái. Chuẩn bị: Chỗ chơi đủ rộng để nhiều chỗ cùng chơi. Cách chơi: Toàn tổ xếp thành vòng tròn. Một em tách ra khỏi vòng,vào khoảng trống trong vòng, vừa hát vừa giả làm con voi. Các bạn vừa vỗ tay vừa hát: “ Con vỏi con voi Cái vòi đi trước Hai chân trước đi trước Hai chân sau đi sau Còn cái đuôi đi sau nốt Tôi xin kể nốt Cái chuyện con voi.” Em vừa hát vừa cúi lom khom giả làm con voi. Khi hát câu : “Cái vòi đi trước”em đưa tay phải lên mũi và xòe bàn tay, giả làm cái vòi. Khi hát câu “ Hai chân trước đi trước”em thõng hai tay giả vờ làm đôi chân trước. Khi hát câu “ Hai chân sau đi sau”em giậm hai chân xuống đât làm hai chân sau. Khi hát câu “ Còn cái đuôi đi sau nốt” em chụm tay trái lại rồi đưa về đằng sau vẫy vẫy dã làm 4 đuôi. Sau khi hát xong em trở về chỗ. Một em khác thay và cứ tiếp tục như thế, hết em này đến em khác. Trò chơi sẽ thú vị hơn nếu hai, ba hoặc tổ cùng hát và giả làm con voi thi xem nhóm nào làm voi đều hơn. *Trò chơi: “ Xếp hàng” Mục tiêu: Luyện tập để củng cố các biểu tượng: cao, thấp, trước, sau, bên trái, bên phải, ở giữa. Chuẩn bị: Một số bông hoa( có thể là hoa giấy hoặc lá cờ) nơi chơi đủ rộng cho 3 tổ cùng chơi. Cách chơi: Mỗi tổ cử ra 2 người chơi có chiều cao khác nhau, đứng thành một nhóm. Các nhóm đứng không xa nhau trước mặt giáo viên. Giáo viên ra lệnh: Xếp hàng dọc, thấp đứng trước, cao đứng sau. Các nhóm nhanh chống xếp hàng theo mệnh lệnh, nhóm nào xếp đúng lệnh và xong trước thì được thưởng hai bông hoa (hoặc hai lá cờ); nhóm xếp sai lệnh thì không được thưởng. Sau đó 3 em về chỗ, mỗi tổ cử 3 em khác ra chơi. Cách chơi tương tự nhưng với các lệnh khác nhau, ví dụ như: + Xếp hàng dọc, thấp nhất đứng giữa, cao đứng sau cùng. + Xếp hàng ngang, thấp nhất đứng giữa, cao nhất đứng bên trái em thấp nhất. + …. Tổ nào được thưởng nhiều hoa (hay lá cờ) hơn thì thắng cuộc. * Trò chơi: “ Nhiều hơn, ít hơn”. Mục tiêu: Học sinh biết so sánh số lượng của hai nhóm đồ vật. Học sinh biết sử dụng các từ nhiều hơn, ít hơn khi so sánh. Chuẩn bị: 3 cái bảng, 5 viên phấn, tranh vẽ 4 cái bát và 3 cái thìa. Cách chơi: Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm. Giáo viên đưa hai nhóm đối tượng có số lượng khác nhau. Các nhóm nhìn nhanh nêu nhanh xem nhóm đồ vật nào có số lượng nhiều hơn, nhóm đồ vật nào có số lượng ít hơn. Giáo viên đưa tranh vẽ một bên có 4 cái bát, một bên có 3 cái thìa ( cách vẽ tương ứng 1 – 1) học sinh nêu nhanh xem bát nhiều hơn thìa hay thìa nhiều hơn bát. Tổng kết trò chơi: Nhóm nào có số người nêu nhanh và đúng nhiều thì nhóm đó thắng. 2. Những trò chơi củng cố nội dung số học và yếu tố đại số: 5 * Trò chơi: “ Tìm tên con vật nhanh”. Mục tiêu: Củng cố khả năng liên hệ thực tế của học sinh sau khi đã học các số: 1,2,3,4,… Chuẩn bị: Học sinh tự nghĩ tên các con vật khác nhau có bốn chân. Cách chơi: Có thể cử 2 nhóm học sinh, mỗi nhóm 5 em. Giáo viên nêu yêu cầu: + Nhóm 1: Hãy nghĩ tên các con vật có 4 chân. + Nhóm 2: Những con vật có 2 chân. Giáo viên phổ biến luật chơi. Hai đội bốc thăm xem đội nào sẽ nêu trước. Ví dụ: Khi nhóm 1 nêu tên con vật có 4 chân, giáo viên yêu cầu nhóm 2 đọc tên các con vật có 2 chân, tiếp đến nhóm 1, rồi đến nhóm 2,… cứ như vậy nhóm nào không tìm được con vật thuộc nhóm mình sẽ thua. Trò chơi này giáo viên là trọng tài. Giáo viên nên ghi tên những con vật đã được nêu để tránh lặp lại. Sau đó tổng kết trò chơi. Trò chơi đã kết thúc. *Trò chơi : “ Thi đếm” Mục tiêu: Luyện đếm các số theo thứ tự. Chuẩn bị: Trò chơi này không cần chuẩn bị trước. Cách tiến hành: Học sinh đứng vòng tròn. Một học sinh bắt đầu đếm 1 theo chiều kim đồng hồ, học sinh tiếp theo đếm 2, học sinh tiếp theo đếm 3, … cứ như vậy cho đến hết. Giáo viên có thể bắt đầu ở số nào đó để học sinh có thể đếm theo chiều ngược kim đồng hồ, học sinh đếm theo thứ tự giảm dần cho đến khi có lệnh dừng lại đến số 0 thì lại đổi chiều đếm. Học sinh nào đếm sai phải nhảy lò cò một vòng rồi trở về chỗ cũ. + Lưu ý: Có thể đổi trò chơi thành cách hai, cách ba. + Ví dụ: Học sinh lần lượt đếm 2,4,6, … hoặc 3,6,9. *Trò chơi : “Buộc dây cho bóng” Mục tiêu: Củng cố cho học sinh về phép cộng, trừ trong phạm vi 5. Chuẩn bị: 4 tờ bìa có hình vẽ gồm 2 phần: + Phần trên vẽ hình các quả bóng bay, trên mỗi quả ghi 1 phép cộng, trừ trong phạm vi 5. + Phần dưới vẽ các ô vuông ghi kết quả của các phép tính trên. Cách chơi: Học sinh nối bóng bay với kết quả thích hợp bên dưới. Mỗi em trong đội chỉ được nối 1 lần và chuyển cho bạn khác nối tiếp. Tổ nào xong trước nối đúng là tổ đó thắng cuộc. 1+4 3+2 5-1 3 5 4 5 -2 5-0 5 6 3 *Trò chơi : “ Đúng sai ” Mục tiêu: Giúp học sinh ghi nhớ các bảng tính đã học. Tạo không khí thoải mái sau giờ học. Cách chơi: Cứ hai đội, mỗi đội chơi 5 em tiếp sức. Hai đội sẽ phải nhanh chống ghi đúng sai vào các phép tính mà giáo viên ghi trên bảng phụ. Luật chơi: Đội nào làm nhanh, đúng chiến thắng. Bảng phụ: 9 -4=4 7+1=8 6+1=7 2+7=9 8- 8=0 9-2=6 3. Các trò chơi nhằm củng cố khái niệm: Đọc, viết, cấu tạo các số: *Trò chơi: “Ai đúng? Ai sai?” Mục tiêu: Nắm vững cách đọc, cách viết, cấu tạo các số tự nhiên theo các vòng số đã học. Chuẩn bị: 1 học sinh chuẩn bị 1 phấn và 1 bảng. Mỗi đội 5 học sinh lên bảng đứng thành một hàng. Hai đội "bốc thăm" giành quyền đố trước. Luật chơi: GV cho 2 đội chuẩn bị 2 phút, 5 em sẽ bàn nhau và mỗi em sẽ viết sẵn một số trong phạm vi đến 100. Hết thời gian 2 phút, giáo viên hô "bắt đầu" thì đội đi trước lần lượt từng em giơ bảng lên cho đội bạn xem. Khi đó em đứng đối diện của đội bạn phải đọc số đó lên, cứ mỗi số đọc đúng được 1 điểm tốt. Đội 1 kết thúc, tiếp tục đội 2 sẽ đố tương tự. Kết thúc trò chơi, đội nào nhiều điểm tốt hơn thì đội đó thắng cuộc.  Có thể tổ chức tương tự nhưng cho học sinh viết cách đọc vào bảng con, khi đó đội bạn phải viết được số đúng tương ứng với cách đọc đó. *Trò chơi: “Ai nhớ lâu ? Ai nhớ kĩ ?” Mục tiêu: Người chơi cần nắm vững và ứng dụng linh hoạt một số tính chất đặc biệt của số 0 và của số 1 trong các phép tính cộng (trừ ). Thời gian chơi: Học sinh chơi khoảng 5 - 7 phút. Áp dụng cho bài: "Số 0 trong phép cộng". Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị sẵn nội dung vào phiếu bài tập (ở giấy khổ to) phát cho 3 tổ với các nội dung sau (3 tổ giống nhau): 1 2 3 4 7 Cho ví dụ chứng tỏ tổng của 2 số có thể bằng 1 trong 2 số đó. Ví dụ: ........................ ………………. Cho ví dụ chứng tỏ tổng của 2 số có thể bằng từng số trong 2 số Ví dụ: ........................ ………………. Cho ví dụ chứng tỏ hiệu của 2 số có thể bằng số bị trừ Cho ví dụ chứng tỏ tổng của 2 số có thể bằng hiệu của chúng. Ví dụ: ........................ ........................ Ví dụ: ........................ ........................ Giáo viên phát phiếu và bút dạ cho các tổ, 3 tổ sẵn sàng chờ lệnh. Luật chơi: Khi giáo viên hô bắt đầu thì các tổ phải đọc kĩ và giải quyết yêu cầu được cô nêu trong phiếu. Đại diện 1 thành viên trong tổ sẽ ghi kết quả vào phiếu. Thời gian kết thúc, các tổ phải dừng bút và để bài làm ở vị trí cũ. Giáo viên và đội trưởng sẽ kiểm tra và đánh giá kết quả. Mỗi kết quả đúng được 1 điểm tốt. Đội nào nhiều điểm tốt hơn thì thắng cuộc . (*) Kết quả đúng: Học sinh có thể cho ví dụ bằng số cụ thể hoặc có chứa chữ cũng được tính điểm. Ví dụ: Phiếu thứ 1: 5 + 0 = 5 , ... Phiếu thứ 2: 0 + 0 = 0 Phiếu thứ 3: 5 - 0 = 5,... Phiếu thứ 4: 5 + 0 = 5 - 0 =5,... 4. Các trò chơi củng cố và rèn luyện kĩ năng tính trên các loại số (chủ yếu là số tự nhiên) *Trò chơi: “ Bingo” Mục tiêu: Người chơi có kĩ năng cộng trừ trong phạm vi 20, biết vận dụng kĩ năng cộng trừ để tính nhẩm nhanh và có tinh thần đồng đội, sự hợp tác tinh ý trong công việc. Chuẩn bị: Giáo viên kẻ một bảng gồm 9 ô vuông như hình sau: (Vẽ lên giấy khổ to, dán lên bảng). 8 Chuẩn bị một số biểu thức gồm cả phép cộng (+) và phép trừ (- ). Các phép tính phải được dấu kín trước khi chơi. Chẳng hạn 15 - 7; 20 - 14; 16 - 5; (12 +3) - 8; 8 + 5; 6 + 9; 4 + 12; 14 + 5; (15 - 6) + 3...;chuẩn bị một bút xanh và một bút đỏ. Luật chơi: Giáo viên chia lớp làm 2 đội .Bên chọn bút màu xanh gọi là "Đội xanh", bên chọn bút màu đỏ gọi là "Đội đỏ". Khi cô nêu một phép tính, đội nào giơ tay trước sẽ được trả lời, nếu kết quả đúng sẽ được chọn một ô trong bảng viết kết quả vào (theo màu bút đã chọn). Khi đội nào viết được 3 ô kết quả mà thẳng hàng (hàng dọc, hàng ngang hoặc hàng chéo) thì đội đó thắng cuộc.  Trò chơi có thể được mở rộng hơn cho với các biểu thức tính phức tạp hơn. Chẳng hạn áp dụng cho bài " tính giá trị của biểu thức". *Trò chơi: “Truyền miệng” Mục tiêu: Luyện tập và cũng cố kỹ năng làm phép tính cộng trừ không nhớ trong phạm vi 100. Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị đồ dùng để chơi Cách chơi: Các em ngồi tại chỗ, giáo viên gọi bắt đầu từ một em xung phong ví dụ: em A xướng to một số trong phạm vi 100 chẳng hạn “12” và chỉ nhanh vào một em B bất kì để “truyền điện” lúc này em B phải nói tiếp ví dụ: “cộng 5” rồi lại chỉ nhanh vào một em C bất kì. Thế là em C phải nói tiếp “ bằng 17” nếu em C nói đúng thì được quyền xướng to một số như em A rồi chỉ vào một bạn D nào đó để “truyền điện” tiếp, cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ ngồi của mình lên bảng, kết thúc khen và thưởng một tràng pháo tay cho những bạn nói đúng và nhanh. Trò chơi này không cầu kì nhưng vẫn tạo được không khí vui, sôi nổi, hào hứng trong giờ học cho các em, nên có thể áp dụng được nhiều bài *Trò chơi: “Chạy đua đến 100” Mục tiêu: Người chơi cần có kĩ năng đếm và kĩ năng cộng nhẩm trong phạm vi 100; tư duy năng động, nhạy bén. Chuẩn bị: Có thể dùng phấn viết các số lên bảng, hoặc dùng giấy nháp và bút ghi các số đã chiếm được. Luật chơi: Có thể thi đua chơi giữa hai cá nhân cùng bàn hoặc hai nhóm (mỗi nhóm 3 em) cả lớp cổ vũ. Giáo viên cho "bắt thăm" để giành quyền đi trước. Khi giáo viên hô "bắt đầu" thì người đi trước sẽ gọi một số từ 1 đến 10 đọc to lên (ghi lên bảng), người kia sẽ phải đọc một số lớn hơn số người trước đã đọc (cũng ghi lên bảng), nhưng không được lớn hơn quá 10 đơn vị cứ thế tiếp tục mỗi bên thay nhau chọn một số. Sau mỗi lần ít nhất cộng thêm 1 so với số của người trước đọc và nhiều nhất là cộng thêm 10; nếu gọi một số nhỏ hơn số người trước gọi là "phạm luật" và bị thua cuộc (hoặc cộng thêm một số lớn hơn 10 cũng bị thua). Ai tới số 100 trước là người đó thắng. 9 Quy tắc chơi để thắng cuộc: Trong quá trình chơi, đến một lúc nào đó người chơi gọi đến số 89 thì chắc chắn bạn đó tới đích 100 trước. Bởi vì theo luật chơi người kia chỉ có thể gọi một số giữa 90 và 99, do đó bạn chỉ việc chạy tới 100. Theo cách lập luận đó, muốn tới số 89 trước thì cần tới số 78 trước , muốn tới số 78 trước thì cần tới số 67 trước... Cứ như vậy người chơi sẽ chắc thắng nếu được đi trước và đi theo các bước sau: 1 , 12 , 23 , 34 , 45 , 56 , 67 , 78 , 89 , 100. 5. Các trò chơi củng cố nội dung hình học: Mục tiêu chung: Giúp học sinh nhận dạng các hình (phẳng) cơ bản trong chương trình môn Toán một cách chắc chắn, nắm vững một số đặc điểm cơ bản của các hình, tái tạo được các hình đó qua thao tác xếp hình bởi những que tính (hoặc que diêm). Rèn luyện óc sáng tạo, phát triển trí tưởng tượng và tư duy hình học. Chuẩn bị: Phương tiện chơi đơn giản. Mỗi học sinh cần chuẩn bị các que tính (hoặc que tăm). Một lá cờ hiệu để giơ lên báo hiệu đã có câu trả lời (hoặc đáp án). *Trò chơi: “ Xếp hình với 3 que tính” Mục tiêu: Dùng 3 que tính để xếp thành: Một hình tam giác Một số chữ cái in hoa Luật chơi: Chơi theo nhóm, mỗi nhóm gồm 4 - 5 em, quây tròn tại vị trí của nhóm, phân công nhau xếp lên mặt bàn. Khi đã xong thì nhóm giơ cờ hiệu mời giáo viên chấm. Giáo viên cần quan sát và kịp thời đánh dấu đội xong trước thời gian quy định. Sau khi hết giờ, các đội để nguyên tại chỗ để giáo viên đi chấm điểm trước sự quan sát của cả lớp. Mỗi ý (a) đúng được 4 điểm, ý (b) đúng được 6 điểm gồm: Nếu xếp được 1 - 3 chữ cái thì được 2 điểm; Nếu xếp được 4 - 6 chữ cái thì được 4 điểm; Nếu xếp được 7 chữ cái trở lên thì được 6 điểm. Chẳng hạn có thể xếp được các chữ cái sau: *Trò chơi: “Xếp - tạo hình với 4 que tính” Yêu cầu: Dùng 4 que tính để xếp thành: a, Hình vuông b, Tứ giác c, Hình chữ nhật d, Một số chữ cái in hoa. 10 Luật chơi: Chơi theo nhóm 6 học sinh. Tổ chức tương tự trò chơi thứ 1. Đội xong sớm hơn thời gian cho phép và làm đúng sẽ được thưởng 1 điểm tốt. Mỗi ý (a), (b), (c) đúng được 2 điểm tốt, ý (d) đúng được 4 điểm tốt (hai chữ M,E). Tổng kết nhóm nào được nhiều điểm tốt thì thắng cuộc và được cả lớp khen. *Trò chơi: “Xếp - tạo hình với 5 que tính” Yêu cầu: Xếp 5 que tính thành hai tam giác và một tứ giác, vẽ hình xếp được vào vở. Luật chơi: Các học sinh, từng đôi một ngồi quay lưng lại với nhau, sẵn sàng chơi. Giáo viên hô "bắt đầu" và tính giờ, thì bắt đầu xếp. Các em sẽ kiểm tra lẫn nhau việc xếp ở trên bàn và vẽ vào vở. Nếu làm trước khi tính giờ thì phạm quy không được tính điểm. Xếp đúng thì được 5 điểm tốt, vẽ đúng và đẹp vào vở được 5 điểm tốt. Ai được 10 điểm tốt thì được khen thưởng. *Trò chơi: “Vui tạo dáng - vui tạo hình” Yêu cầu: Xếp 6 que tính để tạo dáng một ngôi nhà có mái lợp sau đó vẽ vào vở. Luật chơi: Thi đua giữa các cá nhân. Tổ chức tương tự trò chơi thứ 3 Ghi chú: Chỉ yêu cầu học sinh xếp được như hình dưới đây và vẽ vào vở: *Trò chơi: “Xếp - tạo hình với 7 que tính” Yêu cầu: Hãy dùng 7 que tính để xếp thành một hình gồm 3 tam giác và 3 tứ giác, vẽ hình xếp được vào vở . Luật chơi và đánh giá tương tự 2 trò chơi trên.Tuy nhiên có cộng thêm 1 điểm tốt cho người nào xong trước thời gian cho phép. Ghi chú: Rõ ràng 3 tam giác và 3 tứ giác phải ở trong 1 hình nếu xếp tách rời sẽ không được. Vậy chỉ có 1 cách xếp như hình vẽ sau: *Trò chơi: “Vui tạo dáng - Vui tạo hình” a, Có 8 que tính được xếp tạo dáng một con cá cảnh đang bơi như hình sau: a) Em hãy tìm cách chuyển chỗ 2 que tính, để tạo dáng một con cá cảnh đã quay đầu bơi theo một hướng khác. 11 b) Lấy 8 que tính đó hãy xếp tạo dáng một con bướm. Luật chơi: Hai đội thi đua chơi theo nhóm 4 em. Các em phân công nhau thực hiện từng phần (a,b), chỗ nào khó thì dừng lại bàn nhau. Cứ 2 em trong nhóm chuẩn bị sẵn 8 que tính khi cô hô "bắt đầu" và tính giờ thì tiến hành xếp. Mỗi ý đúng được 5 điểm tốt. Đội xong sớm được cộng 2 điểm tốt. Nếu làm trước khi tính giờ hoặc sau khi hết giờ thì phạm quy không cho điểm tốt. Đội nhiều điểm hơn sẽ thắng. Nếu hết giờ mà 2 đội chưa xếp được thì mời các bạn cổ động viên. Kết quả: a, 8 que tính được được xếp tạo dáng một con cá cảnh đang bơi (hình đã cho). Khi chuyển 2 que tính thì sẽ tạo dáng một con cá cảnh đã quay đầu bơi theo một hướng khác như sau: b,Tạo hình dáng con bướm: *Trò chơi: “Xếp - tạo hình với 8 que tính” Yêu cầu: Lấy 8 que tính xếp thành đúng 3 hình vuông; vẽ vào vở hình xếp được. Luật chơi: Chơi thi đua giữa các cá nhân. Giáo viên yêu cầu các học sinh, từng đôi một ngồi quay lưng lại thi đua xem ai xếp được nhanh. Nếu xếp đúng được 5 điểm tốt, vẽ đúng, đẹp vào vở được 5 điểm tốt. Xong sớm hơn thời gian cho phép được cộng thêm 1 điểm tốt. Ai được nhiều điểm tốt thì được cô khen thưởng và ghi vào sổ thi đua. Kết quả: Có một cách xếp được 3 hình vuông như sau: *Trò chơi: “Xếp - tạo hình với 8 que tính” 12 Yêu cầu: Lấy 8 que tính xếp tạo thành một ngôi nhà có cửa ra vào và có mái lợp. Vẽ hình ngôi nhà đó vào vở Luật chơi và cách đánh giá tương tự trò chơi thứ 7. Kết quả: Tạo dáng ngôi nhà có mái lợp và có cửa ra vào như hình vẽ sau: *Trò chơi: “ Xếp - tạo hình với 9 que tính” Yêu cầu: Dùng 9 que tính để xếp được 1 hình trong đó: Có đúng 4 tam giác và 5 tứ giác.Vẽ cách xếp vào giấy. Luật chơi: Chơi theo nhóm 4 học sinh, cùng bàn nhau cách làm. Mỗi cách xếp đúng cho 5 điểm tốt. Tổng sẽ là 10 điểm tốt. Nếu đội nào xong sớm hơn thời gian cho phép và xếp đúng thì cộng 1 điểm tốt. Giáo viên khen thưởng cho đội đạt nhiều điểm tốt nhất. Kết quả: 9 que tính xếp được đúng 4 tam giác là: (1); (2); (3); (4) 5 tứ giác gồm: (1+2); (2+3); (3+4); (1+2+3); (2+3+4). 6. Các trò chơi củng cố một số vấn đề đo đại lượng: *Trò chơi: “Thi tài ước lượng” Trò chơi này áp dụng cho bài “ Xăng – ti – mét. Đo độ dài, Độ dài đoạn thẳng” Yêu cầu: Người chơi cần có khái niệm về đo độ dài, có kĩ năng thực hành đo, biết ứng dụng kiến thức để ước lượng các khoảng cách và giải quyết linh hoạt các nhiệm vụ, tái tạo các đơn vị đo. Chuẩn bị: Giáo viên cần chuẩn bị sẵn 1 số đồ vật và chọn sẵn 1 số khoảng cách cần ước lượng, chẳng hạn: bề dày cuốn sách giáo khoa; chiều rộng, chiều dài của quyển vở; vẽ sẵn 4 đoạn thẳng dài ngắn khác nhau lên giấy khổ lớn; chiều dài, chiều rộng của lớp học, sân trường...Một số dụng cụ đo như: Thước có chia vạch cm, mm. 13 Luật chơi: Lớp chia thành hai đội, giáo viên cho mỗi đội lần lượt trả lời xen kẽ (có thư kí ghi câu trả lời ước lượng). Giáo viên giơ 1 vật lên, yêu cầu 2 đội quan sát rồi chỉ định 1 trong 2 đội trả lời: Ví dụ, bề dày của sách giáo khoa toán (đội 1), bề dày của sách giáo khoa Tiếng Việt (đội 2); chiều dài quyển vở (đội 1), chiều rộng quyển vở đó (đội 2)...Cứ như vậy, hết thời gian 5 phút, hai đội đã trả lời được các câu hỏi tương đương. Cô giáo cùng cả lớp kiểm tra độ chính xác của các câu trả lời (ước lượng). Đội nào có nhiều kết quả trả lời chính xác hơn thì đội đó thắng cuộc. *Trò chơi: "Tích tắc, tích tắc Học - chơi - ăn- ngủ, Có giờ, có giấc" Yêu cầu: Người chơi cần có kĩ năng xem đồng hồ, nắm được mối quan hệ giữa các đơn vị đo thời gian (giờ và phút), biết ứng dụng vào trong thực tiễn cuộc sống. Chuẩn bị: Hai mô hình đồng hồ (trong bộ đồ dùng học toán), hoặc đồng hồ thật, phát cho mỗi đội 1 cái. Mỗi đội có 4 bạn tham gia, điểm danh từ 1- 4. Trên bảng giáo viên dán 2 tờ giấy khổ A4 (dán ở mép trên) để học sinh có thể lật lên viết số giờ em nghĩ rồi thả giấy che đi. Các em hai đội xếp thành hàng dọc sẵn sàng. Luật chơi: Khi giáo viên hô "bắt đầu " và tính giờ thì bạn số 1 của hai đội chạy lên bảng lật tờ giấy viết vào đó số giờ mà em nghĩ; xong em về truyền tin cho bạn thứ 2, bạn thứ 2 truyền tin cho bạn thứ 3, bạn thứ 3 truyền tin cho bạn thứ 4, bạn thứ 4 lên vặn đồng hồ theo số giờ đã nghe được (thư kí ghi lại giờ đã được vặn trên đồng hồ),bạn thứ 4 về vị trí, bạn thứ nhất xếp xuống dưới cùng. Sau đó bạn thứ 2 lên lật tờ giấy viết số 1 số giờ mình nghĩ rồi xuống truyền tin cho bạn thứ 3, bạn thứ 3 truyền tin cho bạn thứ 4, bạn thứ 4 truyền tin cho bạn thứ nhất, bạn thứ nhất lên vặn đồng hồ cho đúng với số giờ mình nghe được (thư kí ghi lại), bạn thứ 2 xếp xuống cuối cùng và tiếp tục bạn thứ 3. Như vậy 4 lần viết số giờ, 4 lần vặn đồng hồ của 4 bạn trong đội sẽ được tính điểm đồng đội. Giáo viên cùng các thư kí tổng kết. Nếu vặn đúng với viết sẽ được 5 điểm tốt; nếu vặn sai không ghi điểm tốt nào, vặn lúng túng trừ 1 điểm tốt. Đội thao tác nhanh, đúng, xong sớm hơn thời gian cho phép thì được cộng 4 điểm tốt. Đội nào nhiều điểm tốt hơn, đội đó thắng. *Trò nhơi: “Thi xem đồng hồ” Yêu cầu : Tương tự trò chơi trên. Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị mô hình đồng hồ có cả kim giờ và kim phút. Mỗi đội gồm 3 em đứng hàng ngang xen kẽ giữa 2 đội. Hai thư kí ghi kết quả vặn giờ của giáo viên và ghi cách đọc của học sinh hai đội chú ý đánh dấu vào cột nhanh, chậm theo bảng. GV đưa giờ Đội 1 đọc Đội 2 đọc Nhanh Chậm 14 Luật chơi: Khi giáo viên vặn kim giờ và kim phút xong chỉ định một bạn của đội 1 trả lời ( chọn 1 bạn thư kí ghi) xong, giáo viên lại vặn sang giờ khác chỉ định một bạn đội 2 trả lời. Cứ như vậy sau khi 3 bạn của mỗi đội trả lời thì thư kí tổng kết và báo cáo kết quả. Mỗi câu đọc đúng, dứt khoát thì được 10 điểm tốt; đọc đúng nhưng lúng túng chậm chạp không được ghi điểm tốt; đọc sai bị trừ bớt 1 điểm tốt. Đội nào nhiều điểm tốt hơn sẽ thắng, có thưởng cho mỗi bạn. 7. Trò chơi rèn luyện kĩ năng ứng dụng giải toán trong cuộc sống Mục tiêu chung: Nhằm củng cố cách đọc và viết,nhận dạng và phân biệt các số tự nhiên ngoài ra còn củng cố một số tính chất của số tự nhiên và một chút hài hước đối với trẻ. * Trò chơi: "Đố em" 1. Số nào tròn trĩnh như quả trứng gà ? 2. Số nào giống gậy ông già hay mang ? 3. Số nào giống ngỗng, giống ngan ? Ai đạt điểm đó chẳng ngoan chút nào. 4. Đố em biết được số nào Điểm thi được nó thở phào thật may! Số đó - viết ngược, lạ thay Cả lớp khen giỏi vỗ tay rào rào ? 5. Hai o xinh xắn Xếp chồng lên nhau Em hãy đoán mau Đó là số mấy ? 6. Bạn Hà hái được 6 bông hoa, bạn Hà hái được hơn bạn Huệ 2 bông hoa. Hỏi Huệ hái được mấy bông hoa? 7. Nam và Việt rủ nhau đi hái mận. Việt hái được 15 quả. Nam hái được hơn 10 quả nhưng chắc chắn ít hơn Việt. Đố bạn đoán được Nam hái được bao nhiêu quả mận ? 8. Bạn An nghĩ một số mà số đó từ 1 đến 5. An cộng số đó với 5 được bao nhiêu trừ cho 4 rồi lại đem trừ tiếp cho số đã nghĩ, An nói rằng kết quả cuối cùng là 1. Hỏi An nói đúng hay sai? 9. Một góc phòng có một chú mèo. Trước mặt mỗi chú có 3 chú mèo khác. Hỏi trong phòng có mấy chú mèo? 10. Trên cây có 5 con chim. Một người thợ săn bắn trúng 1 con chim làm nó rơi xuống đất. Hỏi trên cây còn lại bao nhiêu con chim? 15 11. Một nhóm học sinh đi đến trường bạn đi trước trước hai bạn, bạn đi sau sau hai bạn, bạn đi giữa giữa hai bạn. Hỏi nhóm học sinh đó có mấy bạn? 2.2.4. Kết quả đạt được Sau khi lựa chọn để vận dung một số trò chơi trên vào tiết học, giáo viên xác định được mục đích và yêu cầu của trò chơi; lựa chọn được trò chơi phù hợp với nội dung bài học; việc chuẩn bị dụng cụ của một số trò chơi chu đáo; linh hoạt, chủ động trong cách tổ chức trò chơi. Vì thế sau mỗi bài học, học sinh cảm thấy vui hơn, tạo ra bầu không khí trong lớp học trở nên dễ chịu, thoải mái. Qua đó phát triển tư duy nhanh nhạy, óc sáng tạo, xử lý nhanh các tình huống khi tham gia trò chơi. Nhiều em hăng say chơi hết mình, có ý thức trách nhiệm cá nhân cao và tôn trọng kỷ luật. Qua mỗi trò chơi, học sinh hiểu và tiếp thu kiến thức dễ dàng và hiệu quả hơn. Các em được rèn khả năng nhanh nhẹn, khéo léo và tạo cho các em mạnh dạn, tự tin hơn. Qua trò chơi không những học sinh nắm được kiến thức bài học mà còn nhớ lâu những kiến thức của bài học đó. Học sinh tiếp thu bài nhẹ nhàng mà sâu sắc, giờ học sinh động, đa dạng, tạo hứng thú học tập cho các em. Thông qua trò chơi học tập các em được làm việc cá nhân, hợp tác trong nhóm, trong lớp theo sự phân công. Các em thể hiện được tính trách nhiệm, tính đoàn kết, hăng say, nhiệt tình của từng cá nhân. Cùng với các hoạt động khác, trò chơi học tập tạo cơ hội cho học sinh tự hoạt động, tự củng cố kiến thức và tự rèn luyện kĩ năng. Nhờ vậy, chất lượng dạy học môn toán của lớp có chuyển biến rõ rệt. Các em yêu thích môn học. 3. Phần kết luận 3.1. Ý nghĩa của việc sử dụng trò chơi học tập: - Giúp cho học sinh tiếp thu bài nhẹ nhàng mà sâu sắc, giờ học sinh động, đa dạng, tạo hứng thú học tập cho học sinh. - Là hình thức học tập có hiệu quả đối với học sinh. Thông qua trò chơi học tập các em được làm việc cá nhân, hợp tác trong nhóm, trong lớp theo sự phân công. Các em thể hiện được tính trách nhiệm, tính đoàn kết, hăng say, nhiệt tình của từng cá nhân. - Cùng với các hoạt động khác, trò chơi học tập tạo cơ hội cho học sinh tự hoạt động, tự củng cố kiến thức và tự rèn luyện kĩ năng. Trên đây là một số trò chơi học tập trong dạy học Toán lớp 1 mà bản thân đã nghiên cứu và vận dụng. Rất mong sự quan tâm của đồng nghiệp để các giải pháp kinh nghiệm được hoàn chỉnh hơn đặc biệt là để áp dụng vào thực tế giảng dạy đạt hiệu quả cao. Xin chân thành cảm ơn. 16 17