Tài liệu Vận dụng phương pháp dự án trong dạy học lịch sử lớp 4

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM - ĐHĐN KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC -------------------- KHÓA LUẬN VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC PHẦN LỊCH SỬ LỚP 4 Giảng viên hướng dẫn: ThS Nguyễn Phan Lâm Quyên Sinh viên : NGÔ TRẦN THẢO UYÊN Lớp : 14STH Ngành đào tạo : Giáo dục Tiểu học Đà Nẵng, tháng 1 năm 2018 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành tốt khóa luận này, lời đầu tiên em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến cô Thạc sĩ Nguyên Phan Lâm Quyên đã tận tình hướng dẫn và sát cánh cùng em trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Nhờ sự giúp đỡ và hướng dẫn nhiệt tình của cô, em đã có được những kiến thức quý báu về cách thức nghiên cứu vấn đề cũng như nội dung của đề tài, từ đó em có thể hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu. Em cũng xin được gửi cảm ơn sâu sắc nhất đến toàn thể các giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học. Chính nhờ những tri thức và tâm huyết mà thầy cô đã truyền đạt cho chúng em suốt thời gian học tập vừa qua đã giúp em có thể tích lũy và vận dụng trong việc nghiên cứu đề tài này. Đặc biệt, em xin gửi lời tri ân đến Ban giám hiệu, toàn thể giáo viên và học sinh của trường Tiểu học Huỳnh Ngọc Huệ, trường Tiểu học Đinh Bộ Lĩnh, thành phố Đà Nẵng đã tạo mọi điều kiện, chỉ dẫn, cộng tác với em trong suốt thời gian thực hiện đề tài. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng do thời gian có hạn, trình độ, kĩ thuật của bản thân còn hạn chế và còn nhiều bỡ ngỡ, do vậy đề tài khóa luận này không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp, chỉ bảo, bổ sung quý báu của quý thầy cô để kiến thức của chúng em trong lĩnh vực này cũng như góp phần làm cho đề tài được hoàn thiện hơn. Sau cùng, em xin kính chúc quý thầy cô trong khoa Giáo dục Tiểu học thật dồi dào sức khỏe và niềm tin để tiếp tục thực hiện sứ mệnh cao đẹp của mình. Em xin chân thành cảm ơn! MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Giả thuyết khoa học 4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu 4.2. Khách thể nghiên cứu 4.3. Phạm vi nghiên cứu 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận 6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7. Cấu trúc đề tài NỘI DUNG CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC PHẦN LỊCH SỬ LỚP 4 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1.1. Khái quát về phƣơng pháp dạy học dự án 1.1.1.1. Khái niệm phương pháp dạy học 1.1.1.2. Khái niệm phương pháp dự án 1.1.1.3. Đặc điểm và nguyên tắc của phương pháp dự án 1.1.1.4. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp dự án 1.1.1.5. So sánh phương pháp dự án với các phương pháp dạy học truyền thống 1.1.2. Đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học 1.1.2.1. Đặc điểm nhận thức 1.1.2.2. Đặc điểm tâm sinh lí 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1.2.1. Phần Lịch sử lớp 4 1.2.1.1. Mục tiêu phần Lịch sử lớp 4 1.2.1.2. Nội dung các bài học của Lịch sử lớp 4 1.2.2. Thực trạng vận dụng phƣơng pháp dự án trong dạy học phần Lịch sử lớp 4 1.2.2.1. Mục đích điều tra 1.2.2.2. Đối tượng điều tra 1.2.2.3. Nội dung điều tra 1.2.2.4. Phương pháp điều tra 1.2.2.5. Kết quả điều tra CHƢƠNG 2: VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC PHẦN LỊCH SỬ LỚP 4 2.1. KHẢ NĂNG VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN VÀO DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 4 2.2. CÁC NGUYÊN TẮC VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN 2.3. QUY TRÌNH VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 4 2.3.1. Sơ đồ quy trình tổng quát 2.3.2. Cách thức tổ chức tiến hành cụ thể 2.3.2.1. Xác định đề tài cho dự án 2.3.2.2. Xác định mục tiêu của dự án 2.3.2.3. Xây dựng kế hoạch thực hiện dự án 2.3.2.4. Thực hiện dự án 2.3.2.5. Thu thập kết quả và trình bày sản phẩm 2.3.2.6. Đánh giá dự án 2.3.3. Những điểm cần chú ý khi vận dụng phƣơng pháp dự án vào dạy học Lịch sử lớp 4 2.2.3.1. Đối với giáo viên 2.3.3.2. Đối với học sinh 2.3.3.3. Đối với cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học 2.4. XÂY DỰNG MỘT SỐ DỰ ÁN DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 4 2.4.1. Cơ sở xây dựng các dự án dạy học Lịch sử lớp 4 2.4.1.1. Dựa vào mục tiêu, nội dung bài học 2.4.1.2. Dựa vào đặc điểm tâm lí của học sinh 2.4.1.3. Dựa vào tiêu chí đánh giá các dự án 2.4.2. Xây dựng một số dự án trong dạy học Lịch sử lớp 4 2.4.2.1. Dự án 1 2.4.2.2. Dự án 2 CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 3.1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM 3.2. NHIỆM VỤ THỰC NGHIỆM 3.3. TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM 3.3.1. Chọn đối tƣợng thực nghiệm 3.3.2. Bố trí thực nghiệm 3.3.3. Nội dung thực nghiệm 3.4. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM 3.4.1. Kết quả lĩnh hội tri thức của các em học sinh 3.4.2. Ý kiến của các em học sinh khi tham gia học theo dự án KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN 2. KIẾN NGHỊ PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG Bảng Nội dung Bảng 1.1 Các PP dạy học GV thường sử dụng khi dạy học phần Lịch sử lớp 4 Bảng 1.2 Mức độ sử dụng các hình thức tổ chức dạy học trong phần Lịch sử lớp 4 Bảng 1.3 Cách thức GV tổ chức hoạt động học tập cho HS Bảng 1.4 Sự hiểu biết của GV về PPDA Bảng 3.1 Trường, lớp và số HS tham gia thực nghiệm Bảng 3.2 Mức độ hứng thú của HS đối với PPDA Bảng 3.3 Kết quả, nguyên nhân tạo hứng thú cho HS khi thực hiện dự án Bảng 3.4 Kết quả, nguyên nhân không tạo hứng thú cho HS Bảng 3.5 Những kĩ năng mà HS phát triển được qua hình thức học theo PPDA Bảng 3.6 Khả năng giúp HS liên hệ thực tế kiến thức bài học với thực tế của PPDA so với PP dạy học truyền thống Bảng 3.7 Tính khả thi của việc áp dụng PPDA vào phần Lịch sử lớp 4 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Nội dung Biểu đồ 1.1 Các PP dạy học GV thường sử dụng khi dạy học môn Lịch sử lớp 4 Biểu đồ 1.2 Mức độ sử dụng các hình thức tổ chức dạy học trong phần Lịch sử 4 Biểu đồ 1.3 Cách thức GV truyền đạt kiến thức cho HS Biểu đồ 1.4 Sự hiểu biết của GV về PP DHDA DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT 1 PPDA Phương pháp dự án 2 GV Giáo viên 3 HS Học sinh 4 PP Phương pháp MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Ngày nay, xã hội ngày càng thay đổi, tân tiến hơn, hiện đại hơn, mọi nhu cầu vật chất đều được dạt đến tầm cao mới nên tâm lí chung của phụ huynh học sinh hiện nay đều muốn tạo mọi điểu kiện cho các em nhỏ phát triển một cách toàn vẹn về mọi mặt: cơ thể, trí óc, sức khoẻ, thẩm mĩ, thể lực,… Vấn đề giáo dục con cái chung cũng được thay đổi so với trước. Mỗi cách giáo dục có những ưu nhược điểm khác nhau, tuy nhiên để cho trẻ tự lực tìm tòi học, phát triển với bản năng, khả năng của mình vẫn chiếm lợi thế . Trong ngành giáo dục của chúng ta cũng thế, theo lối dạy truyền thống là giáo viên sẽ chủ đạo trong mọi hoạt động dạy học trong một tiết học, đọc nói, khơi gợi mọi kiến thức, tìm tòi, đánh giá đặt các câu hỏi và chỉnh lại câu trả lời đã được giảng sẵn trước đó cho học sinh. Học sinh chỉ lắng nghe, ghi chép và hoàn toàn không có tương tác gì với giáo viên. Cách học như vậy khiến các em không thể ghi nhớ tại lớp, không thể tự tìm tòi hoặc tự giải đáp nhưng thắc mắc của chính bản thân các em. Những tiết học như vậy đôi khi mang lại sự nhàm chán và không thể ghi nhớ được kiến thức một cách lâu dài, không có sự hợp tác làm việc và hoạt động một cách tích cực sẽ khiến các mối quan hệ giữa thầy và trò, giữa trò và trò không có sự tương tác với nhau, điều đó làm giảm đi chất lượng học tập của chính các em và cả sự phát triển về các kĩ năng cơ bản cần thiết. Chính vì vậy mà tôi đã quyết định tìm hiểu thêm về phương pháp dự án trong dạy học cho học sinh tiểu học. PPDA được xem là một trong những PP dạy học tích cực. Phương pháp dạy và học tích cực. Giáo viên thường không truyền đạt hết kiến thức mình có đến với học sinh mà thông qua những dẫn dắt sơ khai sẽ kích thích học sinh tiếp tục tìm tòi và khám phá kiến thức đó. Cách dạy này đòi hỏi các giáo viên phải có bản lĩnh, chuyên môn tốt và cả sự nhiệt thành, hoạt động hết công suất trong quá trình giảng dạy. Phương pháp này lấy học sinh làm trọng tâm, đề cao tinh thần tự giác, tự lập, tự chủ của các em. Đó là cách học khá phổ biến của nước ngoài và họ luôn đề cao tính tự lập và sự đoàn kết, thống nhất khi làm việc theo nhóm. Các em vẫn chưa có hướng đi nhất định, chưa có động lực nào tác động để các em tìm tòi, học hỏi, nghiên cứu sâu về lịch sử oanh liệt, hùng tráng của dân ta, nước ta. Phần lớn lỗi lầm này là từ giáo viên, họ cần cập nhật mọi phương pháp dạy học để gây hứng thú học tập cho các em và đồng thời điểu quan trọng là giúp các em biết cách học và khắc ghi kiến thức một cách lâu dài và chắc chắn. Cần tạo cái nền để các em từ đó mà phát huy khả năng học tập cũng như khả năng tư duy của chính mình trong việc ghi nhớ môn học Lịch sử và các môn học khác. Chính vì những lí do trên mà tôi chọn đề tài này : “VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 4 “. 2. Mục đích nghiên cứu Nhằm đưa ra các quy trình hệ thống thực hiện và áp dụng phương pháp dự án vào trong dạy học, nhất là môn Lịch sử lớp 4. Tạo cho các em nền tảng, cách thức học và yêu thích môn học này ngay từ lúc khởi đầu. Bên cạnh đó còn bổ sung phương pháp dạy học tích cực cho các giáo viên Tiểu học. 3. Giả thuyết khoa học Nếu phương pháp dự án được vận dụng trong dạy học Lịch sử lớp 4, đảm bảo vai trò chủ đạo và tích cực cho học sinh từ việc xây dựng, thực hiện và đánh giá kết quả dự án thì hiệu quả dạy và học sẽ được nâng cao trong môn học Lịch sử lớp 4. 4. Đối tƣợng, khách thể và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Quy trình dạy học theo dự án trong dạy học phần Lịch Sử lớp 4. 4.2. Khách thể nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học phần Lịch Sử lớp 4. 4.3. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: từ ngày 8/2017 đến 1/2018 - Không gian nghiên cứu: giáo viên và học sinh lớp 4 trường Tiểu học Huỳnh Ngọc Huệ và trường Tiểu học Đinh Bộ Lĩnh. - Nội dung nghiên cứu: phần Lịch sử 4. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn trong việc dạy học môn Lịch sử lớp 4 bằng phương pháp dự án. - Đề xuất quy trình tổ chức phương pháp dự án trong dạy học môn Lịch sử lớp 4. - Xây dựng các dự án trong chuyên đề dạy học môn Lịch sử lớp 4. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm phương pháp dạy học dự án trong dạy học môn Lịch sử lớp 4 trong một số trường Tiểu học hiện nay nhằm đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các dự án, quy trình đã đề xuất. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu lí luận: Phương pháp nghiên cứu lí thuyết : Tìm hiểu trong sách báo, các tài liệu, các bài báo cáo có kiến thức liên quan đến dạy học Lịch sử lớp 4, Phương pháp dự án, quy trình áp dụng phương pháp dự án vào dạy học môn Lịch sử lớp 4. Phương pháp phân tích hệ thống : Xuất phát từ quan điểm áp dụng phương pháp dạy học dự án vào môn học Lịch sử lớp 4, hệ thống các phương pháp trong dạy học Lịch sử lớp 4. Cần có sự liên kết tuyệt đối giữa các phương pháp dạy học và được sử dụng, luân chuyển một cách khéo léo nhằm có sự tương tác qua lại nhịp nhàng giữa người dạy và người học, giữa người học và người học. 6.2 Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát: Tiến hành dự giờ, quan sát một số tiết học ở trường Tiểu học trong phạm vi điều tra của đề tài, qua đó có những đánh giá bước đầu về thực tiễn trong dạy học môn Lịch sử lớp 4 hiện nay. Phương pháp điều tra: Điều tra được tiến hành bằng phiếu khảo sát nhằm tìm hiểu thực trạng dạy học môn Lịch sử lớp 4 và dạy học Lịch Sử lớp 4 đáp ứng những nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Điều tra được tiến hành ở 2 Trường Tiểu học ở Quận Thanh Khê, Thành Phố Đà Nẵng. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn được tiến hành nhằm thu nhập thông tin về việc tổ chức dạy học môn Lịch sử lớp 4 hiện nay. Phỏng vấn sau dự giờ được tiến hành với các giáo viên mà đề tài chọn quan sát, dự giờ ở các trường Tiểu học thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng các công thức toán như:  Lập bảng phân phối tần suất, tần số  Vẽ sơ đồ, biểu đồ  Điểm trung bình cộng Nhằm đánh giá các sản phẩm hoạt động của học sinh như: kết quả của phiếu điều tra, bài dự thi, bài thực hành, tiết mục biểu diễn, bài báo cáo… nhằm kiểm tra mức độ hiệu quả của việc áp dụng phương pháp dự án trong dạy học Lịch sử lớp 4. 7. Cấu trúc đề tài Mở đầu 1. Lý do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Giả thiết khoa học 4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 6. Phương pháp nghiên cứu 7. Cấu trúc đề tài Nội dung: gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của vận dụng phương pháp dự án trong dạy học phần Lịch sử lớp 4 Chương 2: Vận dụng phương pháp dự án trong dạy học phần Lịch Sử lớp 4 Chương 3: Thực nghiệm sư phạm Kết luận và kiến nghị 1. Kết luận 2. Kiến nghị NỘI DUNG CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA PHƢƠNG PHÁP DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 4 1.3. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.3.1. Khái quát về phƣơng pháp dạy học dự án 1.3.1.1. Khái niệm phƣơng pháp dạy học Theo M. Đanilop và M. Scatkin, bất cứ phương pháp nào cũng là hệ thống những hành động có mục đích của giáo viên, là hoạt dộng nhận thức và thực hành có tổ chức của học sinh, nhằm đảm bảo cho học sinh lĩnh hội được nội dung tri thức. [2] Thuật ngữ “ phương pháp” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp (methodos) có nghĩa là con đường để đạt được mục đích. Theo Nguyễn Ngọc Quang, phương pháp dạy học là cách thức làm việc của thầy và của trò trong sự phối hợp thống nhất và dưới sự lãnh đạo của thầy, nhằm làm cho trò phát huy được tính tự giác tích cực, tự lực đạt tới mục đích dạy học. [3] Theo Thái Duy Tuyên, phương pháp dạy học là tổ hợp các cách thức hoạt động, tương tác giữa thầy và trò trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục đích dạy học. [4] Từ tất cả những ý trên ta biết được, PP dạy học là con đường để đạt được mục đích dạy học. PP dạy học là cách thức, hình thức và bao gồm các hoạt động của GV và HS, thông qua đó GV làm tốt công việc truyền đạt kiến thức của mình và HS là người tiếp thu những kiến thức đó bằng nhiều hính thức khác nhau. Phương pháp dạy học có những đặc trưng như sau: - Phản ánh sự vận động quá trình nhận thức của HS. - Phản ánh nội dung vận động nội dung học vấn nhà trường quy định. - Phản ánh cách thức trao đổi giữa thầy và trò. - Phản ảnh cách thức quản lí HS của GV. - Phản ảnh cách thức điều khiển nhận thức, kích thích và xây dựng động cơ, tổ chức hoạt động tương tác giữa thầy và trò. 1.3.1.2. Khái niệm phƣơng pháp dạy học dự án Thuật ngữ “ dự án” với nghĩa phổ thông được hiểu là một dự án, đề thảo hay kế hoạch. Dự án là một dự định, một kế hoạch cần được thực hiện trong điều kiện thời gian, phương tiện tại chính, nhân lực, vật lực nhằm xác định đạt được mục tiêu đã đề ra. Dự án có tính phức hợp, tổng thể, được thực hiện trong hình thức tổ chức dự án, chuyên biệt. Khái niệm dự án thường được sử dụng trong sản xuất kinh doanh, nghiên cứu khoa học, quản lí xã hội. Như được biết thì trong giáo dục, dự án là một công cụ rất hữu hiệu để tổ chức dạy học và dần được sử dụng rộng rãi ở các trường phổ thông và trở thành phổ biến, rộng rãi nhất là các nước phát triển. - Theo các nhà giáo dục Mỹ: dạy học theo dự án là quá trình mô phỏng và giải quyết các vấn đề thực tế. Trong đó học sinh tự lựa chọn đề tài và thực hiện các dự án học tập dựa trên sở thích và khả năng của bản thân. - Theo tổ chức giáo dục Oracle ( Mỹ) dạy học theo dự án ( project- based learning- hoặc dựa trên mô hình dự án) là một phương pháp học tập mang tính xây dựng, trong đó học sinh tự đưa ra sáng kiến và thực hiện xây dựng phiếu hỏi, thu thập thông tin, phân tích dữ liệu và đưa ra những nhận định, kết quả, kết luận về các vấn đề cụ thể. - Theo dự án Việt – Bỉ: Dạy học theo dự án là một chuỗi các hoạt động dựa trên động cơ bên trong của học sinh nhằm khám phá và phát hiện một phần của thực tế, các chuỗi hoạt động thực tế: Thực hiện nghiên cứu, khám phá các ý tưởng theo sở thích, tìm hiểu và xây dựng kiến thức, học liên môn, giải quyết vấn đề, cộng tác với các thành viên trong nhóm, giao tiếp, phát triển các kĩ năng, thái độ và sự đam mê. [1] Theo Intel ( Mỹ): Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó học sinh thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn với thực tế, kết hợp lí thuyết với thực hành và đánh giá kết quả. Hình thức làm việc, chủ yếu là theo nhóm, kết quả dự án là những sản phẩm hành động có thể giới thiệu được. [12] Theo các tác giả Phạm Đức Quang, Phạm Trịnh Mai( trong dạy học sự án) xác định “dự án” là tập hợp những hành động khác nhau có liên quan với nhau theo một logic, một trật tự xác định nhằm tiến đến những mục tiêu nhất định, được thực hiện bằng những nguồn lực trong một khoảng thời gian được giới hạn. Dạy học dự án (DHDA) là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế họach, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của DHDA. Phân loại PP DHDA: Phân loại theo quĩ thời gian thực hiện dự án:  Dự án nhỏ: thực hiện trong một số giờ học, có thể từ 2 đến 6 giờ.  Dự án trung bình: thực hiện trong một số ngày (còn gọi là ngày dự án) nhưng giới hạn trong một tuần hoặc 40 giờ học.  Dự án lớn: được thực hiện với quỹ thời gian lớn, tối thiểu là một tuần, có thể kéo dài trong nhiều tuần. Phân loại theo nhiệm vụ:  Dự án tìm hiểu: là dự án khảo sát thực trạng đối tượng.  Dự án nghiên cứu: nhằm giải quyết các vấn đề, giải thích các hiện tượng, quá trình.  Dự án kiến tạo( dự án thực hành): tập trung vào việc tạo ra các sản phẩm vật chất hoặc thực hiện các hành động thực tiễn, nhằm thực hiện những nhiệm vụ như trang trí, trưng bài, biểu diễn, sáng tác.  Dự án hỗn hợp: là dự án có nội dung kết hợp các dạng nêu trên. Phân loại theo sự tham gia của người học: - Dự án cho nhóm học sinh. - Dự án cá nhân. - Dự án cho một lớp, một khối. - Dự án toàn trường. Phân loại theo sự tham gia của giáo viên: dự án dưới sự hướng dẫn của một giáo viên, dự án dưới sự cộng tác hướng dẫn của nhiều giáo viên. Phân loại theo mức độ phức hợp của nội dung học tập:  Dự án mang tính thực hành: là dự án có trọng tâm là việc thực hiện một nhiệm vụ thực hành mang tính phức hợp trên cơ sở vận dụng kiến thức, kỹ năng cơ bản đã học nhằm tạo ra một sản phẩm vật chất  Dự án mang tính tích hợp: là dự án mang nội dung tích hợp nhiều nội dung hoạt động như tìm hiểu thực tiễn, nghiên cứu lí thuyết, giải quyết vấn đề, thực hiện các hoạt động thực hành, thực tiễn Ngoài các cách phân loại trên, còn có thể phân loại theo chuyên môn (dự án môn học, dự án liên môn, dự án ngoài môn học); theo sự tham gia của người học (dự án cá nhân, dự án nhóm, dự án lớp…). 1.3.1.3. Đặc điểm và nguyên tắc của phƣơng pháp dạy học dự án a) Đặc điểm của PP DHDA:  Người học là trung tâm của quá trình dạy học: mọi vấn đề, mọi hoạt động đều do HS là người giải quyết, GV chỉ đưa ra mục đích và HS là người cần tìm đường đến đích bằng sự tư duy, độc lập và năng lực làm việc nhóm của mình nhằm mang lại một thành quả chung, sản phẩm chung và xuyên suốt quá trình làm việc nhóm chung thì mỗi người sẽ được khám phá thêm nhiều kiến thức ngoài có liên quan đến vấn đề cần khám phá và giải quyết, lượng kiến thức đó sẽ tồn tại lâu trong mỗi học sinh lâu hơn một cách cố định.  Dự án có tính liên hệ với thực tế: Phương pháp này gắn liền với thực tế nên tạo điều kiện hình thành cho các em học sinh các kĩ năng cần thiết cũng như những kiến thức thực tế có dụng cho bài nghiên cứu, khám phá của các em. Việc thực hiện liên kết với thực tế sẽ giúp các em khắc sâu kiến thức nhanh, tại chỗ và lâu hơn, chính xác hơn khi có sự thông qua kiến thức từ sách vở xác nhập với thực tế. Có thể tạo nên các tình huống thực tế thông qua ý kiến của các chuyên gia để các em có sự va chạm và tạo điều kiện tốt nhất, chuẩn nhất cho các em phát huy mọi năng lực khám phá của mình.  Chiến lược dạy học đa dạng hỗ trợ phong cách học đa dạng: các chiến lược dạy học đa dạng sẽ giúp tạo ra môi trường học tập đa dạng và kích thích khả năng tư duy, tìm tòi học hỏi của các em một cách tự nhiên, vui vẻ, tự nguyện hơn là sự rạp khuôn một cách gò bó, đảm bảo người học không chỉ có thể tiếp thu được lượng kiến thức có sẵn trong khung chương trình mà còn ghi nhớ khắc sâu được những kiến thức liên quan thực tế với nội dung bài học lâu dài.  Người học thể hiện sự hiểu biết của mình thông qua sản phẩm và quá trình thực hiện: Thường thì khi hoàn thành xong những phần nghiên cứu, khám phá thì các em học sinh sẽ thể hiện thành quả của mình bằng việc thuyết trình bài của mình dưới hình thức nói lên những kiến thức, những hiểu biết của mình bằng lời nói và hình ảnh, những mục rồi triển ý ra. Bài thuyết trình là sản phẩm cuối cùng giúp người học thể hiện khả năng diễn đạt và làm chủ quá trình học tập.  Dự án được định hướng theo bộ câu hỏi khung chương trình: Hệ thống câu hỏi của khung chương trình như gợi ý, nền tảng và cơ sở để các em học sinh có thể dựa vào đó làm mục tiêu để đạt đến và khám phá những vấn đề mà bài học đề ra. Học sinh sẽ tận dụng những vốn kiến thức mình sẵn có để khai phá những kiến thức mới và các em tập hợp toàn bộ tư duy của mình một cách sâu sắc nhất để có thể thấy được cốt lõi của vấn đề. Khung chương trình có hệ thống câu hỏi gồm ba dạng: câu hỏi khái quát, câu hỏi bài học và câu hỏi nội dung. Câu hỏi khái quát là câu hỏi có tính mở rộng giúp người học hiểu được mối quan hệ giữa các môn học. Câu hỏi mở bài học có mối liên kết trực tiếp với nội dung bài học, hỗ trợ tìm kiếm cho câu hỏi khái quát. Thông qua câu hỏi bài học thể được mức độ hiểu của các em học sinh. Các câu hỏi nội dung thường giúp các em liên tưởng và gắn liền với thực tiễn hơn, đồng thời gắn kết với mục tiêu bài học.  Khả năng cộng tác: với phương pháp dạy học dự án thì có sự kết hợp khá chặt chẽ giữa người học và người dạy. Người học sẽ dựa theo toàn bộ hệ thống khuôn mẫu của người dạy mà hình thành khám phá, xác nhận những kiến thức đó theo cách của mình. Đó là sự cộng tác giữa giáo viên và học sinh, có khi có sự mở rộng với các mối quan hệ khác khi các em tiến hành thực nghiệm khám phá tìm hiểu vấn đề.  Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn với các chuẩn kiến thức của mỗi bài học: Mỗi bài học đều có những yêu cầu kiến thức riêng xét về cả kiến thức, kĩ năng, thái độ. Trong dự án học tập sẽ tạo điều kiện cho các em phát triển toàn diện: kiến thức các em sẽ tự tìm tòi nhằm khắc sâu kiến thức và thành quả tìm được, hình thành kĩ năng trong quá trình khám phá kiến thức và hoạt động nhóm, các em sẽ tự hình thành thái độ của mình một cách tích cực khi làm việc và trao đổi kinh nghiệm với nhau. Sản phẩm của dự án là sự kết hợp tinh thần làm việc của các em học sinh và đồng thời đáp ứng được những chuẩn mực của bài học. 1.3.1.4. Ƣu điểm và hạn chế của phƣơng pháp dạy học dự án a) Ƣu điểm của PP DHDA: - Phát triển khả năng tư duy của các em: Khi các em lên một dự án và thực hiện nó và đòi hỏi phải cho ra một sản phẩm tốt nhất thì đó là sản phẩm của riêng các em, thành quả của các em học sinh nên việc tập trung cao độ khả năng tư duy của mình là điều hiển nhiên. Có như vậy thì mới phát huy được hết mọi năng lực của mình, những vấn đề cần câu hỏi đáp: nên dùng phương pháp gì, thực hiện sao cho phù hợp, tính toán thời gian địa điểm thực hiện như thế nào sao cho khoa học, hợp lí,…Tất cả những điều đó đều đòi hỏi sự tư duy và từ đó đồng thời giúp các em khắc ghi những kinh nghiệm và thành quả đạt được sau khi kết thúc dự án. - Dạy học dự án phát huy tính tích cực, tự lực, chủ động, sáng tạo của người học: Người học là trung tâm của dạy học dự án, từ vị trí thụ động chuyển sang chủ động, vì vậy dạy học dự án vừa tạo điều kiện, vừa buộc người học phải làm việc tích cực hơn. Dạy học dự án cho phép người học tự chủ nhiều hơn trong công việc, từ xây dựng kế hoạch đến việc thực hiện dự án, tạo ra các sản phẩm. Nhờ thế dạy học dự án phát huy tính tích cực, tự lực, tính trách nhiệm, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết các vấn đề của người học. - Dạy học dự án giúp người học phát triển khả năng giao tiếp: Dạy học dự án không chỉ giúp người học tiếp thu kiến thức, mà còn giúp họ nâng cao năng lực hợp tác, khả năng giao tiếp với người khác. Dạy học dự án thúc đẩy sự cộng tác giữa các học sinh và giáo viên, giữa các học sinh với nhau, nhiều khi mở rộng đến cộng đồng. Làm quen với việc nói trước đám đông và thể hiện phong thái tự tin khi giao tiếp bàn luận kiến thức với nhiều người. - Dạy học dự án giúp cho bài học trở nên có ý nghĩa và sáp nhập với thực tế hơn: Bởi mọi vấn đề đều được học qua lí thuyết và xác thực với thực tế, nghiên cứu khám phá những điều còn là bí ẩn với các em hay nói cách khác là sự đào sâu kiến thức qua thực tế thông qua việc lên kế hoạch dự án và thực hiện dự án đó. Mọi vấn đề các em học sinh khám phá được đều là những thành quả đáng trân trọng và cũng là sự phấn khích yêu thích học tập, tìm tòi kiến thức của các em. - Phát triển năng lực đánh giá: Các em phải biết được các chuẩn mực của mọi vấn đề thì từ đó mới có cơ sở đánh giá mọi hoạt động của mình cũng như của bạn, của nhóm bạn. Tự đánh giá còn giúp các em biết cách hoàn thiện, phát huy những điểm mạnh của mình, khắc phục khuyết điểm và rút kinh nghiệm cho bản thân mình. - Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn. - Phát triển khả năng sáng tạo. b) Hạn chế của PP DHDA: - Chiếm nhiều thời gian: Nhiều bước và cần có sự lựa chọn hợp lí giữa các phương pháp cũng như thực hiện nên chiếm rất nhiều thời gian. Việc tìm hiểu nghiên cứu các kiến thức mới và xác nhận chính xác kết quả cần có sự thử nghiệm nhiều lần,…chính vì vậy mà đòi hỏi lượng lớn thời gian để đảm bảo sự chắc chắn cho các hoạt động được diễn ra hợp lí và toàn diện. Tuy nhiên thời gian một tiết học luôn luôn có giới hạn. - Đỏi hỏi về điều kiện vật chất cao và sự chuẩn bị chu đáo: Để thực hiện toàn vẹn một công cuộc nghiên cứu cần có sự chuẩn bị các dụng cụ đầy đủ và chắc chắn, an toàn và cần thiết cho việc khám phá kiến thức đó. Tuy nhiên với số lượng lớn học sinh và trường lớp thì không thể nào đáp ứng được một cách toàn diện và hoàn hảo các điều kiện vật chất cho tất cả các thành viên hay nhóm học tập nào. Đó là một trở ngại khá lớn khi thực hiện phương pháp dự án trong điều kiện đất nước của ta hiện nay. - Sự thống nhất làm việc giữa các nhóm: Cùng chung một vấn đề nhưng sẽ được chia ra thành từng vấn đề nhỏ để nghiên cứu nhưng sẽ có một số nhóm sẽ gặp khó khăn trong việc chọn lựa vấn đề sao cho phù hợp và việc thống nhất ý kiến trong một nhóm cũng chiếm khá nhiều thời gian trong khi sẽ có nhóm thống nhất nhanh hơn, gây nên sự xáo trộn trong giờ giấc cũng như nội quy, gây khó khăn cho việc hoạt động nghiên cứu. - Dạy học dự án không phù hợp trong việc truyền thụ kiến thức lý thuyết mang tính hệ thống. Những khó khăn trên cũng gây cản trở khá lớn cho việc áp dụng phương pháp dạy học dự án vào trong chương trình dạy học của cấp 1 và nhất đó là các em nhỏ. Khó nhưng không có nghĩa là không thể thực hiện được mà còn tùy vào từng bài học, môn học áp dụng sao cho các em có sự hứng thú và hiểu, nắm kiến thức, không còn là cách học vẹt khô khan và vô ích. 1.3.1.5. So sánh phƣơng pháp dạy dự án với các phƣơng pháp dạy học truyền thống - Giống nhau: Đều là các PPDH và đều có mục đích chung là muốn các em HS tiếp thu kiến thức từ bài học trong chương trình bằng cách luân chuyển các hình thức, phương thức hoạt động học tập nhằm mang lại chất lượng học tập cho các em, tạo nên sự hứng thú trong học tập, phát huy các kĩ năng cơ bản, hoàn thiện các mặt đức trí thể mĩ cho các em. - Khác nhau: Mỗi PP dạy học đều có những mặt ưu khuyết của nhau và hầu những PP dạy học truyền thống là những PP mà khiến HS trở nên thụ động nhất bởi mọi hoạt động đều do GV làm chủ và hướng dẫn nhưng mọi hoạt động đều đảm bảo thời gian. Để làm rõ được sự khác biệt này ta có bảng so sánh như sau: DHDA Các PP dạy học truyền thống Mục tiêu HS hiểu kiến thức và xác nhận, tiếp thu HS chỉ học và tiếp thu kiến và áp dụng kiến thức vào thực tiễn. thức và giải bài tập. Nội - Thường có sự liên kết giữa các môn - Thường giới hạn về dung học, kết hợp các môn học đẻ giải quyết chuyên ngành một môn học vấn đề. và ít có sự liên kết với nhau. - Dựa vào các chuẩn mực kiến thức của - Mọi kiến thức chỉ giới hạn chương trình đã quy định để khám phá trong chuẩn mực của kiến thức mới và giải quyết vấn đề. chương trình. Phương - Lấy HS làm trung tâm, mọi hoạt động - GV làm trung tâm, mọi pháp học tập đều do học sinh làm chủ và lên hoạt động đều do GV làm dự án dưới sự hướng dẫn của GV, hệ chủ và HS thụ động tiếp thu thống câu hỏi của chương trình. kiến thức do GV nêu ra. - HS tự lựa chọn PP học tập và PP giải - GV là người chọn lựa PP quyết vấn đề. giảng dạy của mình và PP học tập của HS. Phương - Do HS lựa chọn. tiện Sản phẩm - Do GV lựa chọn. - HS tự tìm hiểu và hình thành nên sản - Không có sản phẩm và phẩm theo sự hiểu biết của mình qua mọi kiến thức HS tiếp thu thực tế và thể hiện sản phẩm đó theo một cách thụ động. Sản ngôn từ, cách hiểu vấn đề của mình về phẩm là của GV. sản phẩm đó. Đánh giá Đánh giá được thực hiện không chỉ GV là người đánh giá sản cuối quá trình tìm hiểu mà đồng hành phẩm, đánh giả sản phẩm trong suốt quá trình thực hành, giải cuối cùng. quyết vấn đề. Đánh giá giữa HS và HS, giữa GV và HS.