phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn Thanh Xu©n
--------------Mã SKKN
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Mét sè biÖn ph¸p H-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n
cho häc sinh líp 1
LÜnh vùc/M«n: To¸n
N¨m häc: 2015-2016
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
MôC LôC
A. Lý do chän ®Ò tµi .............................................................................................. 2
B. Thùc tr¹ng ......................................................................................................... 4
C. Mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn ............................................................................ 5
1. H-íng dÉn häc sinh quan s¸t h×nh vÏ t¹o phÐp tÝnh thÝch hîp ............................ 6
2. H-íng dÉn häc sinh c¸ch tãm t¾t bµi to¸n b»ng lêi ............................................ 7
3. H-íng dÉn häc sinh nªu ®-îc cÊu tróc cña bµi to¸n cã lêi v¨n .......................... 7
4. H×nh thµnh c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n ............................................................. 7
D. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ ............................................................... 16
1/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
A. lý do chän ®Ò tµi
* Môc tiªu d¹y häc m«n To¸n ë líp 1 nh»m gióp häc sinh:
a. B-íc ®Çu cã mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n, thiÕt thùc vÒ phÐp ®Õm,
vÒ c¸c sè tù nhiªn trong ph¹m vi 100, vÒ ®é dµi vµ ®o ®é dµi trong ph¹m vi 20,
vÒ tuÇn lÔ vµ ngµy trong tuÇn, vÒ giê ®óng trªn mÆt ®ång hå; vÒ mét sè h×nh häc
(§o¹n th¼ng, ®iÓm, h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn); vÒ bµi to¸n cã lêi v¨n.
b. H×nh thµnh vµ rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng thùc hµnh ®äc, viÕt, ®Õm, so s¸nh
c¸c sè trong ph¹m vi 100; céng trõ vµ kh«ng nhí trong ph¹m vi 100; ®o vµ -íc
l-îng ®é dµi ®o¹n th¼ng (víi c¸c sè ®o lµ sè tù nhiªn trong ph¹m vi 20 cm).
NhËn biÕt h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn, ®o¹n th¼ng, ®iÓm, vÏ ®iÓm, ®o¹n
th¼ng). Gi¶i mét sè d¹ng bµi to¸n ®¬n vÒ céng trõ, b-íc ®Çu biÕt biÓu ®¹t b»ng
lêi, b»ng kÝ hiÖu mét sè néi dung ®¬n gi¶n cña bµi häc vµ bµi thùc hµnh, tËp so
s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, trõu t-îng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ trong ph¹m vi cña
nh÷ng néi dung cã nhiÒu quan hÖ víi ®êi sèng thùc tÕ cña häc sinh.
c. Ch¨m chØ, tù tin, cÈn thËn, ham hiÓu biÕt vµ häc sinh cã høng thó häc To¸n.
Trong c¸c néi dung ch-¬ng tr×nh To¸n líp 1, néi dung Gi¶i to¸n cã lêi v¨n
lµ vÊn ®Ò khã ®èi víi c¸c em häc sinh. §Ó gi¶i to¸n cã lêi v¨n tèt ®ßi hái c¸c em
cã ®Çu ãc t- duy trõu t-îng h¬n, kh¸i qu¸t h¬n vµ ®-a vÒ d¹ng bµi cô thÓ h¬n.
ViÖc nµy kh«ng ph¶i häc sinh nµo còng lµm ®-îc. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, t«i
lu«n tr¨n trë vµ suy nghÜ lµm thÕ nµo ®Ó gióp häc sinh biÕt gi¶i to¸n cã lêi v¨n dÔ
dµng h¬n. V× vËy t«i ®· ®i s©u vÒ nghiªn cøu: “Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn
gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1” víi ®èi tîng thùc hiÖn lµ häc sinh líp
1 t¹i Tr-êng TiÓu häc do t«i lµm chñ nhiÖm n¨m häc 2015-2016.
Qua ®Ò tµi nµy t«i muèn gióp häc sinh:
+ NhËn biÕt thÕ nµo lµ mét bµi to¸n cã lêi v¨n.
+ BiÕt ®äc hiÓu - ph©n tÝch - tãm t¾t bµi to¸n.
+ BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i to¸n vÒ thªm (bít) b»ng mét phÐp tÝnh
céng (trõ).
+ BiÕt tr×nh bµy bµi gi¶i gåm: Lêi gi¶i + phÐp tÝnh + ®¸p sè.
+ T×m lêi gi¶i phï hîp cho bµi to¸n b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau.
2/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
Kh¶ n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n chÝnh lµ ph¶n ¸nh n¨ng lùc vËn dông kiÕn
thøc cña häc sinh. Häc sinh hiÓu vÒ mÆt néi dung kiÕn thøc To¸n häc, vËn dông
vµo gi¶i to¸n kÕt hîp víi kiÕn thøc TiÕng ViÖt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong To¸n
häc. Tõ ng«n ng÷ th«ng th-êng trong c¸c ®Ò to¸n ®-a ra cho häc sinh ®äc - hiÓu
- biÕt h-íng gi¶i ®-a ra phÐp tÝnh kÌm c©u tr¶ lêi vµ ®¸p sè cña bµi to¸n.
Gi¶i to¸n cã lêi v¨n gãp phÇn cñng cè kiÕn thøc to¸n, rÌn luyÖn kü n¨ng
diÔn ®¹t, tÝch cùc gãp phÇn ph¸t triÓn t- duy cho häc sinh tiÓu häc.
ChÝnh v× vËy mµ t«i chän ®Ò tµi nghiªn cøu: Mét sè biÖn ph¸p h-íng
dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1.
3/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
B. Thùc tr¹ng
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë TiÓu häc, ®Æc biÖt d¹y líp 1, t«i nhËn thÊy
hÇu nh- gi¸o viªn nµo còng phµn nµn khi d¹y ®Õn phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp
1. Häc sinh rÊt lóng tóng khi nªu c©u lêi gi¶i, thËm chÝ nªu sai c©u lêi gi¶i, viÕt
sai phÐp tÝnh, viÕt sai ®¸p sè. Nh÷ng tiÕt ®Çu tiªn cña gi¶i to¸n cã lêi v¨n, mçi
líp chØ cã kho¶ng 20% sè häc sinh biÕt nªu lêi gi¶i, viÕt ®óng phÐp tÝnh vµ ®¸p
sè. Sè cßn l¹i lµ rÊt m¬ hå, c¸c em chØ nªu theo qu¸n tÝnh hoÆc nªu miÖng th×
®-îc nh-ng khi viÕt c¸c em l¹i rÊt lóng tóng, lµm sai, mét sè em lµm ®óng nh-ng
khi c« hái l¹i th× kh«ng biÕt tr¶ lêi . Chøng tá c¸c em ch-a n¾m ®-îc mét c¸ch
ch¾c ch¾n c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n. Gi¸o viªn ph¶i mÊt rÊt nhiÒu c«ng søc
khi d¹y ®Õn phÇn nµy.
Nguyªn nh©n chÝnh lµ do häc sinh míi b¾t ®Çu lµm quen víi d¹ng to¸n nµy
lÇn ®Çu, t- duy cña c¸c em cßn mang tÝnh trùc quan lµ chñ yÕu. MÆt kh¸c, ë giai
®o¹n nµy, c¸c em ch-a ®äc th«ng viÕt th¹o, c¸c em ®äc cßn ®¸nh vÇn nªn khi
®äc xong bµi to¸n råi nh-ng c¸c em kh«ng hiÓu bµi to¸n nãi g×, thËm chÝ cã
nh÷ng em ®äc ®i ®äc l¹i nhiÒu lÇn nh-ng vÉn ch-a hiÓu bµi to¸n. V× vËy häc sinh
kh«ng lµm ®óng còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. VËy lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh n¾m ®-îc
c¸ch gi¶i mét c¸ch ch¾c ch¾n, chÝnh x¸c? §ã chÝnh lµ môc ®Ých ®Ó t«i suy nghÜ
vµ t×m tßi nh÷ng biÖn ph¸p h-íng dÉn häc sinh gi¶i to¸n cã hiÖu qu¶ nhÊt.
4/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
C. Mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn
1. H-íng dÉn häc sinh quan s¸t h×nh vÏ t¹o phÐp tÝnh thÝch hîp:
Ngay tõ ®Çu häc kú I, c¸c bµi to¸n ®-îc giíi thiÖu ë møc ®é nh×n h×nh vÏ viÕt phÐp tÝnh. Môc ®Ých cho häc sinh hiÓu bµi to¸n qua h×nh vÏ, suy nghÜ chän
phÐp tÝnh thÝch hîp.
Th«ng th-êng sau mçi phÐp tÝnh ë phÇn luyÖn tËp cã mét h×nh vÏ gåm 5 «
vu«ng cho häc sinh chän ghi phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶ phï hîp víi h×nh vÏ. Ban ®Çu
®Ó gióp häc sinh dÔ thùc hiÖn s¸ch gi¸o khoa ghi s½n c¸c sè vµ kÕt qu¶ :
VD: Bµi 5 trang 46
a)
1
2 = 3
ChØ yªu cÇu häc sinh viÕt dÊu céng vµo « trèng ®Ó cã : 1 + 2 = 3
b) §Õn c©u nµy n©ng dÇn møc ®é - häc sinh ph¶i viÕt c¶ phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶:
1
+
1
=
2
Vµ yªu cÇu t¨ng dÇn, häc sinh cã thÓ nh×n tõ mét tranh vÏ bµi 4 trang 77 diÔn
®¹t theo 2 c¸ch .
5/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
C¸ch1: Cã 8 hép thªm 1 hép, tÊt c¶ lµ 9 hép.
8
+
1
=
9
C¸ch 2: Cã 1 hép ®-a vµo chç 8 hép, tÊt c¶ lµ 9 hép.
1
+
8
=
9
T-¬ng tù c©u b : Cã 7 b¹n vµ 2 b¹n ®ang ®i tíi. TÊt c¶ lµ 9 b¹n.
C¸ch 1:
7
+
2
=
9
2
+
7
=
9
C¸ch 2:
§Õn bµi 3 trang 85
Häc sinh quan s¸t vµ cÇn hiÓu ®-îc:
Lóc ®Çu trªn cµnh cã 10 qu¶. Sau ®ã rông 2 qu¶ . Cßn l¹i trªn cµnh 8 qu¶.
10
-
2
=
8
ë ®©y gi¸o viªn cÇn ®éng viªn c¸c em diÔn d¹t - tr×nh bµy miÖng ghi ®óng
phÐp tÝnh .
T- duy to¸n häc ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së t- duy ng«n ng÷ cña häc sinh, v×
vËy khi d¹y bµi nµy, cÇn h-íng dÉn häc sinh diÔn ®¹t, tr×nh bµy; ®éng viªn c¸c
em viÕt ®-îc nhiÒu phÐp tÝnh ®Ó t¨ng c-êng kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cho häc sinh.
6/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
2. H-íng dÉn häc sinh c¸ch tãm t¾t bµi to¸n b»ng lêi:
§Õn cuèi häc k× I, häc sinh ®· ®-îc lµm quen víi tãm t¾t b»ng lêi:
Bµi 3 trang 87
b, Cã
: 10 qu¶ bãng
Cho : 3 qu¶ bãng
Cßn :.... qu¶ bãng?
10
-
3
=
7
Häc sinh tõng b-íc lµm quen víi lêi thay cho h×nh vÏ, häc sinh dÇn dÇn
tho¸t ly khái h×nh ¶nh trùc quan, tõng b-íc tiÕp cËn ®Ò bµi to¸n. Yªu cÇu häc
sinh ph¶i ®äc vµ hiÓu ®-îc tãm t¾t, biÕt diÔn ®¹t ®Ò bµi vµ lêi gi¶i bµi to¸n b»ng
lêi, chän phÐp tÝnh thÝch hîp nh-ng ch-a cÇn viÕt lêi gi¶i.
Tuy kh«ng yªu cÇu cao, tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i víi häc sinh, nh-ng cã thÓ
®éng viªn häc sinh kh¸ giái lµm nhiÒu c¸ch, cã nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t tõ mét h×nh
vÏ hay mét t×nh huèng s¸ch gi¸o khoa.
3. H-íng dÉn häc sinh nªu ®-îc cÊu tróc cña bµi to¸n cã lêi v¨n:
Giíi thiÖu bµi to¸n cã lêi v¨n b»ng c¸ch cho häc sinh tiÕp cËn víi mét ®Ò bµi
to¸n ch-a hoµn chØnh kÌm theo h×nh vÏ vµ yªu cÇu hoµn thiÖn ( tiÕt 81- bµi to¸n
cã lêi v¨n ). T- duy häc sinh tõ h×nh ¶nh ph¸t triÓn thµnh ng«n ng÷, thµnh ch÷
viÕt. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n ban ®Çu ®-îc thùc hiÖn b»ng phÐp tÝnh céng lµ phï hîp
víi t- duy cña häc sinh.
CÊu tróc mét ®Ò to¸n gåm 2 phÇn: phÇn cho biÕt vµ phÇn hái, phÇn cho biÕt
gåm cã 2 yÕu tè.
4. H×nh thµnh c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n:
* Nh÷ng ®iÓm yÕu cña häc sinh:
Häc sinh biÕt gi¶i to¸n cã lêi v¨n nh-ng kÕt qu¶ ch-a cao.
Sè häc sinh viÕt ®óng c©u lêi gi¶i ®¹t tû lÖ thÊp.
Lêi gi¶i cña bµi to¸n ch-a s¸t víi c©u hái cña bµi to¸n.
7/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
§Ó h×nh thµnh c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n, s¸ch gi¸o khoa ®· nªu mét bµi
to¸n, phÇn tãm t¾t ®Ò to¸n vµ gi¶i bµi to¸n hoµn chØnh ®Ó häc sinh lµm quen.( Bµi
to¸n- trang 117)
Gi¸o viªn cÇn cho häc sinh n¾m v÷ng ®Ò to¸n, th«ng qua viÖc tãm t¾t ®Ò
to¸n. BiÕt tãm t¾t ®Ò to¸n lµ yªu cÇu ®Çu tiªn ®Ó gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n.
Bµi gi¶i gåm 3 phÇn : c©u lêi gi¶i, phÐp tÝnh vµ ®¸p sè.
Chó ý r»ng tãm t¾t kh«ng n»m trong lêi gi¶i cña bµi to¸n, nh-ng phÇn tãm
t¾t cÇn ®-îc luyÖn kü ®Ó häc sinh n¾m ®-îc bµi to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. C©u lêi
gi¶i trong bµi gi¶i kh«ng yªu cÇu mäi häc sinh ph¶i theo mÉu nh- nhau, t¹o diÒu
kiÖn cho häc sinh diÔn ®¹t c©u tr¶ lêi theo ý hiÓu cña m×nh. Quy -íc viÕt ®¬n vÞ
cña phÐp tÝnh trong bµi gi¶i häc sinh cÇn nhí ®Ó thùc hiÖn khi tr×nh bµy bµi gi¶i.
Bµi to¸n gi¶i b»ng phÐp tÝnh trõ ®-îc giíi thiÖu khi häc sinh ®· thµnh th¹o
gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n b»ng phÐp tÝnh céng. Giaã viªn chØ h-íng dÉn c¸ch lµm
t-¬ng tù, thay thÕ phÐp tÝnh cho phï hîp víi bµi to¸n.
ë líp 1, häc sinh chØ gi¶i to¸n vÒ thªm, bít víi 1 phÐp tÝnh céng hoÆc trõ,
mäi häc sinh b×nh th-êng ®Òu cã thÓ hoµn thµnh nhiÖm vô häc tËp mét c¸ch nhÑ
nhµng nÕu ®-îc gi¸o viªn h-íng dÉn cô thÓ.
Gi¸o viªn d¹y cho häc sinh gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n cÇn thùc hiÖn tèt c¸c
b-íc sau:
- §äc kÜ ®Ò bµi: §Ò to¸n cho biÕt nh÷ng g×? §Ò to¸n yªu cÇu g×?
- Tãm t¾t ®Ò bµi
- T×m ®-îc c¸ch gi¶i bµi to¸n
- Tr×nh bµy bµi gi¶i
- KiÓm tra lêi gi¶i vµ ®¸p sè
Khi gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n, gi¸o viªn l-u ý cho häc sinh hiÓu râ nh÷ng
®iÒu ®· cho, yªu cÇu ph¶i t×m, biÕt chuyÓn dÞch ng«n ng÷ th«ng th-êng thµnh
ng«n ng÷ to¸n häc, ®ã lµ phÐp tÝnh thÝch hîp.
VÝ dô: Cã mét sè qu¶ cam, khi ®-îc cho thªm hoÆc mua thªm nghÜa lµ thªm
vµo, ph¶i lµm tÝnh céng; nÕu ®em cho hay ®em b¸n th× ph¶i lµm tÝnh trõ,...
Giaã viªn h·y cho häc sinh tËp ra ®Ò to¸n phï hîp víi mét phÐp tÝnh ®· cho,
®Ó c¸c em tËp t- duy ng-îc, tËp ph¸t triÓn ng«n ng÷, tËp øng dông kiÕn thøc vµo
c¸c t×nh huèng thùc tiÔn.
VÝ dô, víi phÐp tÝnh 3 + 2 = 5. Cã thÓ cã c¸c bµi to¸n sau:
8/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
- B¹n Hµ cã 3 chiÕc kÑo, chÞ An cho Hµ 2 chiÕc n÷a. Hái b¹n Hµ cã mÊy
chiÕc kÑo?
- Nhµ Nam cã 3 con gµ, mÑ Nam mua thªm 2 con gµ. Hái nhµ Nam cã tÊt c¶
mÊy con gµ?
- Cã 3 con vÞt b¬i d-íi ao, cã thªm 2 con vÞt xuèng ao. Hái cã mÊy con vÞt
d-íi ao?
- H«m qua líp em cã 3 b¹n ®-îc khen. H«m nay cã 2 b¹n ®-îc khen. Hái
trong hai ngµy líp em cã mÊy b¹n ®-îc khen?
Cã nhiÒu ®Ò bµi to¸n häc sinh cã thÓ nªu ®-îc tõ mét phÐp tÝnh. BiÕt nªu ®Ò
bµi to¸n tõ mét phÐp tÝnh ®· cho, häc sinh sÏ hiÓu vÊn ®Ò s©u s¾c h¬n, ch¾c ch¾n
h¬n, t- duy vµ ng«n ng÷ cña häc sinh sÏ ph¸t triÓn h¬n.
* Qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm:
Trong ph¹m vi 27 tiÕt d¹y tõ tiÕt 81 ®Õn tiÕt 108, t«i ®Æc biÖt chó ý vµo 1 sè tiÕt
chÝnh sau ®©y:
TiÕt 81
Bµi to¸n cã lêi v¨n
Cã ...b¹n, cã thªm ... b¹n ®ang ®i tíi. Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu b¹n?
Häc sinh quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái
§iÒn vµo chç chÊm sè 1 vµ sè 3.
- Bµi 2 t-¬ng tù.
Qua t×m hiÓu bµi to¸n gióp cho häc sinh x¸c ®Þnh ®-îc bµi cã lêi v¨n gåm 2
phÇn:
- Th«ng tin ®· biÕt gåm 2 yÕu tè.
- C©u hái ( th«ng tin cÇn t×m )
Tõ ®ã häc sinh x¸c ®Þnh ®-îc phÇn cßn thiÕu trong bµi tËp ë trang116:
Cã 1 con gµ mÑ vµ 7con gµ con. Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu con gµ?
KÕt hîp gi÷a viÖc quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái gîi ý cña gi¸o viªn, häc
sinh hoµn thµnh bµi to¸n 4 trang 116:
Cã 4 con chim ®Ëu trªn cµnh, cã thªm 2 con chim bay ®Õn. Hái cã tÊt c¶ bao
nhiªu con chim?
TiÕt 82 Gi¶i to¸n cã lêi v¨n.
Gi¸o viªn nªu bµi to¸n .
Häc sinh ®äc bµi to¸n
9/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
- §©y lµ bµi to¸n g×?
Bµi to¸n cã lêi v¨n.
- Bµi to¸n cho biÕt lµ g× ?
Cã 5 con gµ , mua thªm 4 con gµ.
- Bµi to¸n hái g× ?
Hái nhµ An cã tÊt c¶ mÊy con gµ ?
Dùa vµo tranh vÏ vµ tãm t¾t mÉu, gi¸o viªn ®-a ra c¸ch gi¶i bµi to¸n mÉu:
Bµi gi¶i
Nhµ An cã tÊt c¶ lµ:
5 + 4 = 9 ( con gµ )
§¸p sè: 9 con gµ
Bµi 1 trang117: Häc sinh ®äc bµi to¸n - ph©n tÝch ®Ò bµi - ®iÒn vµo tãm t¾t
vµ gi¶i bµi to¸n .
Tãm t¾t:
An cã
: 4 qu¶ bãng
B×nh cã : 3 qu¶ bãng
C¶ hai b¹n cã :....qu¶ bãng?
Bµi gi¶i
C¶ hai b¹n cã sè qu¶ bãng lµ:
4 + 3 = 7( qu¶ bãng )
§¸p sè: 7 qu¶ bãng
Bµi 2 trang 118
Tãm t¾t:
Cã :
6 b¹n
Thªm:
3 b¹n
Cã tÊt c¶ :... b¹n?
Bµi gi¶i
Cã tÊt c¶ sè b¹n lµ :
6 + 3 = 9 ( b¹n )
§¸p sè: 9 b¹n
Qua 2 bµi to¸n trªn, t«i rót ra c¸ch viÕt c©u lêi gi¶i nh- sau: LÊy dßng thø 3
cña phÇn tãm t¾t + thªm ch÷ sè, lµ:
10/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
VD - C¶ hai b¹n cã sè qu¶ bãng lµ::
- Cã tÊt c¶ sè b¹n lµ:
T-¬ng tù bµi 3 trang118 c©u lêi gi¶i sÏ lµ:
- Cã tÊt c¶ sè con vÞt lµ:
TiÕt 84 LuyÖn tËp
Bµi 1 vµ bµi 2 trang 121 t-¬ng tù bµi 1,2,3 trang 117. Nh-ng c©u lêi gi¶i ®-îc
më réng h¬n b»ng c¸ch thªm côm tõ chØ vÞ trÝ vµo tr-íc côm tõ cã tÊt c¶ ….
Cô thÓ lµ:
-Bµi 1 tr 121:
Trong v-ên cã tÊt c¶ sè c©y chuèi lµ:
-Bµi 2 tr 121:
Trªn t-êng cã tÊt c¶ sè bøc tranh lµ:
TiÕt 85 LuyÖn tËp
Bµi 1 trang 122: Häc sinh ®äc ®Ò to¸n - ph©n tÝch bµi to¸n ( nh- trªn )
- §iÒn sè vµo tãm t¾t
- 2,3 häc sinh nªu c©u lêi gi¶i kh¸c nhau ( th«ng th-êng cã 2 c¸ch)
- Gi¸o viªn chèt l¹i mét c¸ch tr¶ lêi mÉu:
- Sè qu¶ bãng cña An cã tÊt c¶ lµ:
T-¬ng tù
Bµi 2 trang122
- Sè b¹n cña tæ em cã lµ:
Bµi 3 trang122
-
Sè gµ cã tÊt c¶ lµ:
VËy qua 3 bµi tËp trªn, häc sinh ®· më réng ®-îc nhiÒu c¸ch viÕt c©u lêi gi¶i
kh¸c nhau, song gi¸o viªn chèt l¹i c¸ch viÕt lêi gi¶i nh- sau:
Thªm ch÷
Sè+ ®¬n vÞ tÝnh cña bµi to¸n tr-íc côm tõ cã tÊt c¶ lµ nh- ë tiÕt
82 ®· lµm .
Riªng víi lo¹i bµi mµ ®¬n vÞ tÝnh lµ ®¬n vÞ ®o ®é dµi ( cm) cÇn thªm ch÷ dµi
vµo tr-íc ch÷ lµ
VD cô thÓ:
11/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
Tãm t¾t
§o¹n th¼ng AB
: 5cm
§o¹n th¼ng BC
: 3cm
C¶ hai ®o¹n th¼ng : ... cm?
Bµi gi¶i
C¶ hai ®o¹n th¼ng dµi lµ:
5 + 3 = 8 ( cm)
§¸p sè : 8 cm
TiÕt 86
TiÕt 104
HÇu hÕt ®Òu cã bµi to¸n cã lêi v¨n vËn dông kiÕn thøc to¸n ®-îc cung cÊp theo
ph©n phèi ch-¬ng tr×nh . Tuy nhiªn, viÖc ph©n tÝch ®Ò - tãm t¾t - gi¶i bµi to¸n
ph¶i lu«n lu«n ®-îc cñng cè duy tr× vµ n©ng dÇn møc ®é. Song c¬ b¶n vÉn lµ c¸c
mÉu lêi gi¶i cho c¸c bµi to¸n thªm lµ:
- Cã tÊt c¶ lµ:
- Sè ( ®¬n vÞ tÝnh ) + cã tÊt c¶ lµ:
- VÞ trÝ ( trong, ngoµi, trªn, d-íi, ...) + cã tÊt c¶ lµ:
- ... ®o¹n th¼ng....+ dµi lµ:
TiÕt 105: Gi¶i to¸n cã lêi v¨n (tiÕp theo)
Bµi to¸n: Nhµ An cã 9 con gµ, mÑ ®em b¸n 3 con gµ. Hái nhµ An cßn l¹i
mÊy con gµ?
Häc sinh ®äc - ph©n tÝch bµi to¸n :
+ Th«ng tin cho biÕt lµ g×?
Cã 9 con gµ. B¸n 3 con gµ.
+ C©u hái lµ g× ?
Cßn l¹i mÊy con gµ?
Gi¸o viªn h-íng dÉn häc sinh ®äc tãm t¾t - bµi gi¶i mÉu. Gi¸o viªn gióp häc
sinh nhËn thÊy c©u lêi gi¶i ë lo¹i to¸n bít nµy còng nh- c¸ch viÕt cña lo¹i to¸n
thªm ®· nªu ë trªn chØ kh¸c ë chç côm tõ cã tÊt c¶ ®-îc thay thÕ b»ng côm tõ
cßn l¹i mµ th«i. Cô thÓ lµ :
12/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
Bµi gi¶i
Sè gµ cßn l¹i lµ:
9 – 3 = 6( con gµ)
§¸p sè: 6 con gµ.
Bµi 1 trang148
Tãm t¾t
Cã
:8 con chim
Bay ®i : 2 con chim
Cßn l¹i :... con chim?
Bµi gi¶i
Sè chim cßn l¹i lµ:
8 - 2 = 6 ( con chim)
§¸p sè : 6 con chim.
Bµi 2 trang 149
Tãm t¾t
Cã
: 8 qu¶ bãng
§· th¶
:3 qu¶ bãng
Cßn l¹i:....qu¶ bãng?
Bµi gi¶i
Sè bãng cßn l¹i lµ :
8 - 3 = 5( qu¶ bãng)
§¸p sè: 5 qu¶ bãng
Nh-ng bµi 4 trang 150 vµ bµi 4 trang151 th× lêi gi¶i dùa vµo dßng thø 3 cña
phÇn tãm t¾t bµi to¸n:
Sè h×nh tam gi¸c kh«ng t« mµu lµ :
Sè h×nh trßn kh«ng t« mµu lµ:
8 - 4 = 4 ( h×nh )
15 - 4 = 11( h×nh )
§¸p sè: 4 h×nh tam gi¸c
§¸p sè: 11 h×nh trßn.
13/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
Bµi 3 trang 151: Tãm t¾t b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng
? cm
2cm
13cm
Bµi gi¶i
Sîi d©y cßn l¹i dµi lµ:
13 - 2 = 11( cm)
§¸p sè : 11cm
TiÕt 108
LuyÖn tËp chung
§©y lµ phÇn tæng hîp chèt kiÕn thøc cña c¶ 2 d¹ng to¸n ®¬n thªm vµ bít ë líp 1
Bµi 1 trang 152
a,
Bµi
to¸n:
Trong
bÕn
cã
.....«
t«,
cã
thªm....«
t«
vµo
bÕn.
Hái.............................................................?
Häc sinh quan s¸t tranh vµ hoµn thiÖn bµi to¸n thªm råi gi¶i bµi to¸n víi c©u
lêi gi¶i cã côm tõ cã tÊt c¶
b,
Bµi to¸n : Lóc ®Çu trªn cµnh cã 6 con chim, cã ....con bay ®i. Hái
.............................................?
HS quan s¸t tranh råi hoµn thiÖn bµi to¸n bít vµ gi¶i bµi to¸n víi c©u lêi gi¶i
cã côm tõ cßn l¹i
Lóc nµy häc sinh ®· qu¸ quen víi gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n nªn h-íng dÉn cho
häc sinh chän c¸ch viÕt c©u lêi gi¶i gÇn víi c©u hái nhÊt, ®ã lµ:
- §äc kÜ c©u hái.
- Bá ch÷ Hái ®Çu c©u hái.
- Thay ch÷ bao nhiªu b»ng ch÷ sè.
- Thªm vµo cuèi c©u ch÷ lµ vµ dÊu hai chÊm
Cô thÓ Bµi 1 trang 152
a, C©u hái lµ:
Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu « t«?
14/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
C©u lêi gi¶i lµ:
Cã tÊt c¶ sè « t« lµ :
Hái trªn cµnh cßn l¹i bao nhiªu con chim?
b, C©u hái lµ:
C©u lêi gi¶i lµ:
Trªn cµnh cßn l¹i sè con chim lµ :
VD kh¸c:
C©u hái lµ: Hái hai líp trång ®-îc tÊt c¶ bao nhiªu c©y ?
C©u lêi gi¶i lµ: Hai líp trång ®-îc tÊt c¶ sè c©y lµ:
C©u hái lµ: Hái con sªn bß ®-îc tÊt c¶ bao nhiªu x¨ng-ti-mÐt?
C©u lêi gi¶i lµ: Con sªn bß ®-îc tÊt c¶ sè x¨ng-ti-mÐt lµ?
C©u hái lµ: Hái Lan cßn ph¶i ®äc bao nhiªu trang n÷a th× hÕt quyÓn
s¸ch?
C©u lêi gi¶i lµ: Lan cßn ph¶i ®äc sè trang n÷a ...lµ:
............................................
* Trªn ®©y lµ 2 mÉu to¸n ®¬n ®iÓn h×nh cña phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 1.T«i
®· ®-a ra ph-¬ng ph¸p d¹y tõ dÔ ®Õn khã ®Ó häc sinh cã thÓ gi¶i to¸n mµ kh«ng
gÆp khã kh¨n ë b-íc viÕt c©u lêi gi¶i. Tèi thiÓu häc sinh cã lùc häc trung b×nh
còng cã thÓ chän cho m×nh 1 c¸ch viÕt ®¬n gi¶n nhÊt b»ng côm tõ: Cã tÊt c¶
lµ:
HoÆc : Cßn l¹i lµ:
Cßn HS kh¸ giái c¸c em cã thÓ chän cho m×nh ®-îc nhiÒu c©u lêi gi¶i kh¸c
nhau n©ng dÇn ®é khã th× lêi gi¶i cµng hay vµ s¸t víi c©u hái h¬n.
* KÕt qu¶ ®¹t ®-îc :
C¸c lÇn
kh¶o s¸t
SÜ
HS viÕt
HS viÕt
HS viÕt
HS viÕt
®óng c©u
®óng phÐp
®óng ®¸p
®óng c¶ 3
lêi gi¶i
tÝnh
sè
b-íc trªn
Líp
sè
§Çu n¨m
1I
54
30
56%
44
81%
41
76%
43
79%
Cuèi k× 1
1I
54
50
92%
52
96%
52
96%
52
96%
15/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
D. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ
Qua viÖc nghiªn cøu vµ ¸p dông ph-¬ng ph¸p d¹y to¸n cã lêi v¨n cho
häc sinh líp 1, t«i thÊy gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 1 kh«ng khã ë viÖc viÕt phÐp
tÝnh vµ ®¸p sè mµ chØ m¾c ë c©u lêi gi¶i cña bµi to¸n. Sau qu¸ tr×nh nghiªn cøu
vµ ¸p dông kinh nghiÖm s¸ng kiÕn th× t«i thÊy häc sinh ®· biÕt viÕt c©u lêi gi¶i
víi kÕt qu¶ rÊt cao, dÉn tíi viÖc häc sinh ®¹t tØ lÖ cao vÒ hoµn thiÖn bµi to¸n cã
lêi v¨n .V× vËy theo chñ quan cña b¶n th©n t«i th× kinh nghiÖm s¸ng kiÕn nµy cã
thÓ ¸p dông vµ phæ biÕn nh»m n©ng cao chÊt l-îng cho häc sinh vÒ viÖc gi¶i to¸n
cã lêi v¨n.
Ph-¬ng ph¸p d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1 mµ t«i ®· ¸p
dông gióp häc sinh hoµn thiÖn mét bµi gi¶i ®ñ 3 b-íc: c©u lêi gi¶i + phÐp tÝnh +
®¸p sè lµ vÊn ®Ò ®ang ®-îc c¸c ®ång chÝ gi¸o viªn trùc tiÕp d¹y líp 1 rÊt quan
t©m. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ gióp häc sinh líp 1 viÕt c©u lêi gi¶i cña bµi to¸n sao cho s¸t
víi yªu cÇu mµ c©u hái cña bµi to¸n ®-a ra . ChÝnh v× vËy nªn t«i m¹nh d¹n ®-a
ra kinh nghiÖm s¸ng kiÕn mµ b¶n th©n t«i ®· vËn dông vµo trong qu¸ tr×nh d¹y vµ
®¹t kÕt qu¶ t-¬ng ®èi kh¶ quan.
Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm t«i ®· ¸p dông thµnh c«ng trong viÖc d¹y
gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1 do t«i lµm chñ nhiÖm n¨m häc 20152016. T«i sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu thµnh c«ng vÒ ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y To¸n
vµ n©ng cao hiÓu biÕt cho b¶n th©n trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë TiÓu häc.
T«i sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó t×m ra biÖn ph¸p tèi -u nhÊt gióp c¸c em gi¶i
to¸n cã lêi v¨n mét c¸ch dÔ dµng h¬n vµ hiÖu qu¶ cao nhÊt. Tuy nhiªn do kh¶
n¨ng cña t«i cßn h¹n chÕ tµi liÖu tham kh¶o Ýt nªn kÕt qu¶ t«i ®¹t ®-îc ch-a cao.
T«i rÊt mong ®-îc sù gãp ý, gióp ®ì cña c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ b¹n bÌ ®ång nghiÖp
gióp t«i thùc hiÖn tèt h¬n nhiÖm vô cña ng-êi gi¸o viªn d¹y TiÓu häc.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 3 n¨m 2016
T«i xin cam ®oan ®©y lµ s¸ng kiÕn kinh nghiÖm do
m×nh viÕt kh«ng sao chÐp néi dung cña ng-êi kh¸c
16/18
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
Phô lôc
Mét gi¸o ¸n bµi d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n
KÕ ho¹ch bµi d¹y
m«n: to¸n
Bµi: LuyÖn tËp (Tr.121)
I. Môc tiªu: Gióp HS:
- BiÕt gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n vµ tr×nh bµy bµi gi¶i
- Bµi 1, 2, 3
- RÌn kü n¨ng t×m kiÕm sù hç trî
II. §å dïng d¹y häc:
- PhiÕu bµi tËp.
- M¸y chiÕu
- B¶ng nhãm
III. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc chñ yÕu:
Thêi Néi dung kiÕn thøc
gian vµ kü n¨ng c¬ b¶n
5’
15’
Ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc
c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
- Ph¸t phiÕu bµi tËp cho HS
- HS lµm vµo
1. KiÓm tra bµi cò lµm.
phiÕu
- §o ®é dµi ®o¹n th¼ng råi
viÕt sè ®o.
- Dïng m¸y chiÕu ®a vËt thÓ
®Ó ch÷a bµi.
- Gäi 1HS nªu + thùc hµnh ®o
®o¹n th¼ng GV nhËn xÐt.
2. Bµi míi:
* H-íng dÉn HS
lµm bµi tËp thùc
hµnh
- Bµi 1: Tãm t¾t
Cã
:...c©y
Thªm : ... c©y
Cã tÊt c¶ : .... c©y?
- GV giíi thiÖu bµi
- Cho HS ®äc ®Ò bµi trªn m¸y
chiÕu.
? Bµi to¸n cho biÕt g×? Bµi
to¸n hái g×?
- Nªu tãm t¾t ®Ò bµi vµ ®iÒn
sè vµo chç chÊm.
GV viÕt lªn b¶ng nhãm
- Gäi 1HS ®äc tãm t¾t
- Gäi HS lªn b¶ng lµm bµi
- GV nhËn xÐt.
? Ai cã lêi gi¶i kh¸c.
Chèt: Lêi gi¶i cÇn ng¾n
gän nªu ®óng néi dung.
17/18
Ph-¬ng
tiÖn
sö dông
M¸y
chiÕu ®a
vËt thÓ
Tranh
M¸y
- HS ®äc vµ quan
chiÕu
s¸t.
- 1HS nªu tranh vÏ B¶ng
- 1 HS nªu tãm t¾t nhãm
- HS diÒn sè vµo
chç chÊm trong
SGK.
- C¶ líp lµm bµi
vµo vë
- §æi vë kiÓm tra
chÐo
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
Thêi Néi dung kiÕn thøc
gian vµ kü n¨ng c¬ b¶n
Ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc
c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
- Bµi 2: Tãm t¾t
Cã : ....bøc tranh
Thªm : ...bøc tranh
Cã tÊt c¶ :..... bøc
tranh ?
5’
- Gäi 1 HS ®äc ®Ò to¸n. GV
h-íng dÉn ph©n tÝch ®Ò.
- §iÒn sè vµo chç chÊm vµ
nªu tãm t¾t
- Gäi 1 HS lªn b¶ng lµm bµi
- GV vµ HS ch÷a bµi
? Dùa vµo tõ ng÷ nµo trong
bµi ®Ó lµm phÐp tÝnh céng?
Chèt: §Ó viÕt ®-îc phÐp
tÝnh ®óng, con cÇn dùa vµo
c©u hái cña bµi to¸n.
- Bµi 3:
- Cho HS quan s¸t tranh vµ
Cã : 5 h×nh vu«ng dùa vµo tãm t¾t ®Ó nªu ®Ò
Thªm : 4 h×nh trßn to¸n
Cã tÊt c¶ :... h×nh
- Gäi 1 HS nªu l¹i tãm t¾t
vu«ng vµ h×nh
- Gäi HS lªn b¶ng lµm bµi
trßn?
- GV ch÷a bµi nhËn xÐt
? Ai cã lêi gi¶i kh¸c, ai cã
c¸ch viÕt phÐp tÝnh kh¸c?
? Bµi gi¶i gåm cã mÊy phÇn:
Lµ nh÷ng phÇn nµo?
GV l-u ý häc sinh c¸ch
tr×nh bµy bµi gi¶i, phÐp tÝnh.
* Trß ch¬i
- GV cho HS ch¬i trß ch¬i
theo líp cña m×nh
3.Cñng cè - dÆn dß - Nªu c¸c b-íc gi¶i to¸n cã
lêi v¨n
18/18
- 1 HS ®äc, c¶ líp
®äc thÇm.
- 1HS ®äc tãm t¾t.
- C¶ líp lµm bµi
vµo vë
- HS ®èi chiÕu kÕt
qu¶ víi b¹n trªn
b¶ng.
- 1HS nªu (thªm,
hái cã tÊt c¶)
- HS
- HS lªn b¶ng
lµm bµi
- C¶ líp lµm bµi
vµo vë
- §æi chÐo vë
kiÓm tra
- 1HS tr¶ lêi
- 2HS nh¾c l¹i c¸c
b-íc gi¶i bµi to¸n
cã lêi v¨n.
- HS tr¶ lêi
Ph-¬ng
tiÖn
sö dông
M¸y
chiÕu
B¶ng
nhãm
M¸y
chiÕu
“Mét sè biÖn ph¸p h-íng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1”
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT KINH NGHIỆM
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
19/18
- Xem thêm -