1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng công tác chăm sóc sức
khỏe nhân dân. Ngay từ năm 1941, dưới sự lãnh đạo của Người, chương trình
Việt Minh ghi: "Cần khuyến khích nền thể dục quốc dân, làm cho giống nòi
ngày càng thêm mạnh"[1]. Trên cơ sở hiểu một cách đúng đắn về sức khỏe và vị
trí của công tác luyện tập thể dục thể thao, Bác khẳng định: “Mỗi một người
dân yếu ớt, tức là cả nước yếu ớt, mỗi một người dân mạnh khỏe tức là cả nước
mạnh khỏe”[1].
Thật vậy, môn thể dục có một vị trí rất quan trọng trong hệ thống các
trường học nói chung và bậc tiểu học nói riêng. Thể dục thể thao đã góp phần
tích cực để giáo dục, rèn luyện học sinh trở thành con người phát triển toàn
diện, có tinh thần sáng suốt, có thể chất cường tráng.
Bóng đá là một nội dung quan trọng trong môn học thể dục. Trong các
hội thi thể dục thể thao mà ngành tổ chức thì nội dung bóng đá mi ni được các
trường hết sức quan tâm. Nó là môn thể thao mang tính chất rèn luyện sức khỏe
và trí tuệ một cách toàn diện nhất.
Mặc dù vậy, ở các trường Tiểu học, việc huấn luyện học sinh giỏi thể dục
thể thao nói chung và môn bóng đá 5 người nói riêng vẫn còn có nhiều bở ngỡ,
bất cập. Đội ngũ giáo viên thể dục còn rất hạn chế trong công tác tuyển chọn
và huấn luyện. Hầu hết các đồng chí đều luyện học sinh theo sự hiểu biết của
bản than, chưa có kinh nghiệm và kĩ thuật cơ bản. Trước thực trạng đó, bản thân
tôi luôn trăn trở, tìm tòi để có những kiến thức quan trọng trong công tác bồi
dưỡng học sinh. Nhiều năm gần đây, tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân
công huấn luyện đội bóng đá. Với tâm huyết, kinh nghiệm nhiều năm huấn
luyện học sinh giỏi thể dục thể thao môn bóng đá, tôi xin đề xuất “Chiến thuật
và phương pháp huấn luyện học sinh giỏi thể dục thể thao môn bóng đá 5
người ở trường Tiểu học Nga Điền 2” với mong muốn nâng cao chất lượng
học thể dục thể thao nói chung và nội dung bong đá 5 người nói riêng trong
trường Tiểu học.
1.2: Mục đích nghiên cứu.
- Nghiên cứu để tìm ra một số biện pháp hữu hiệu giúp các em học sinh
tập luyện môn bóng đá mini có chất lượng hơn
- Tạo được cơ sở nền tảng vững chắc cho đội bóng của nhà trường nói
riêng và đào tạo hạt giống cho đội bóng đá huyện nhà nói chung.
- Giúp học sinh thường xuyên tập luyện thể dục thể thao thông qua tập
luyện môn bóng đá mini này.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
- Đội bóng đá nam trường Tiểu học Nga Điền 2 huyện Nga Sơn.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu tư liệu.
- Phương pháp làm mẫu.
- Phương quan sát.
- Phương pháp rèn luyện thực hành .
- Phương pháp đàm thoại.
1
- Phương pháp thống kê .
- Phương pháp sử dụng trò chơi.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
2.1. Cơ sở lý luận.
Bóng đá là môn thể thao đã có từ hơn một thế kỷ nay và hiện đang phát
triển mạnh mẽ, nó trở thành một trong những môn thể thao mang tính nghệ
thuật cao, là một món ăn tinh thần đối với chúng ta, là môn thể thao hấp dẫn
quần chúng nhất. Nó đi sâu vào tiềm thức của nhân dân, khiến cho hàng triệu
triệu con tim ăn cùng bóng đá, ngủ cùng bóng đá và đã được suy tôn là môn thể
thao vua.
Một trận đấu bóng đá nói chung được tổ chức gồm có 2 đội. Bóng đá 5
người cũng vậy, mỗi đôi có 5 cầu thủ thi đấu chính thức ( kể cả thủ môn) và tối
đa là 7 cầu thủ dự bị.[2].
Các cầu thủ tiến hành thi đấu trên sân hình chữ nhật, phẳng, Các cầu thủ,
dùng các bộ phận của cơ thể (trừ thủ môn trong khu vực phát bóng sân mình
được dùng tay) một cách hợp lý để chuyền, đưa bóng vào cầu môn đối phương
và tiến hành ngăn cản đối phương tấn công cầu môn bên mình, sau một thời
gian thi đấu quy định. Đội nào đá bóng (chơi bóng đúng luật) vào cầu môn đối
phương nhiều hơn thì đội đó thắng cuộc.
Trong quá trình thi đấu, các cầu thủ cần thực hiện hai nhiệm vụ cơ bản là
khi có bóng thì tổ chức tấn công cầu môn đối phương; khi mất bóng thì chuyển
sang phòng thủ. Trong tấn công cũng như phòng thủ, các cầu thủ cần khắc phục
những hoạt động đối kháng, cản trở của đối phương bằng cách linh hoạt chạy,
dừng đột ngột, giữ bóng, chuyền bóng…tạo cho hành động của mình phối hợp
với tình huống xảy ra trên sân.
Sự phòng thủ và đa dạng của bóng đá được rút lại thành 3 đặc điểm lớn
sau đây:
- Tính tập thể cao: Đó là cuộc thi đấu bóng đá gồm 2 tập thể đông người,
tiến hành trên sân rộng nên nếu chỉ dựa vào vai trò của từng cá nhân cầu thủ thì
rất khó giành được phần thắng, bởi vì: Không có một cá nhân ưu tú nào có thể
vượt qua khoảng không gian rộng lớn, lọt qua cả một tập thể 5 người để ghi bàn
thắng và có đủ sức phòng ngự trước sự tấn công của toàn đội đối phương. Điều
đó có nghĩa là sức mạnh của đội bóng là ở tính tập thể của đội đó, tập thể đội
bóng đá lớn nên tính hợp đồng phải cao, phải biết phát huy điểm mạnh và khắc
phục điểm yếu của đội.
Vì vậy, nâng cao tính tập thể ở một đội bóng cùng với trình độ kỹ thuật,
chiến thuật điêu luyện sẽ có một uy lực rất lớn.
- Tính chiến đấu cao: Trong thi đấu bóng đá, cầu thủ hai đội được quyền
tràn lấn sang sân đối phương, để tranh giành bóng hợp lệ, nên sự đối kháng
mang tính chất trực tiếp. Các cầu thủ của hai đội đều phải quyết tâm, giành giật
phần thắng trong từng pha bóng, tạo ra từng cơ hội thuận lợi nhỏ nhất cho đội
mình. Bên cạnh hình ảnh toàn cục là cuộc đấu của 2 tập thể 5 người riêng lẻ, có
những cuộc đấu tay đôi: Giữa hậu vệ đội này với tiền vệ đội kia, giữa tiền vệ
2
đội này, với tiền vệ đội kia…Đương nhiên, chúng ta không nên hiểu tính chiến
đấu cao, có nghĩa là các cầu thủ ra sức xô đẩy nhau, gây gỗ nhau theo nghĩa xấu
mà đây là sự thi đua, giành giật về tài nghệ, kỹ thuật, chiến thuật, tinh thần, ý
chí, “ xô, chạm hợp lệ” để giành phần thắng.
- Tính đa dạng, phức tạp: Bóng đá là môn thể thao mà các cầu thủ trên
sân không chỉ giữ chức năng di chuyển cơ thể như các môn thể thao khác mà
còn nhận một nhiệm vụ rất quan trọng, phức tạp là thực hiện các động tác điều
khiển bóng. Đôi chân đã thực hiện các kỹ thuật giữ bóng, dẫn bóng, động tác
giả, đá bóng, chuyền bóng…vô cùng đa dạng và linh hoạt khiến người ta nghĩ
rằng ngay đến đôi tay khéo léo, mềm dẻo cũng khó có thể làm nổi.
2.2: Thực trạng các vấn đề về phong trào bóng đá của trường Tiểu học Nga
Điền 2.
* Về phía giáo viên:
Đội ngũ cán bộ giáo viên nhà trường hầu hết còn trẻ khỏe, nhiệt tình
công tác, đặc bệt là công tác thể dục thể thao. Có 6 đồng chí nam đều yêy thích
phong trào đóng đá. Bản thân tôi làm giáo viên thể dục cũng là một trong những
đồng chí yêu thích thể thao, hết lòng vì phong trào thể dục thể thao của nhà
trường.
Mặc dù vậy, các đồng chí giáo viên văn hóa không có chuyên môn
nghiệp vụ về thể dục thể thao. Giáo viên thể dục cũng chỉ nắm được những nội
dung hết sức cơ bản trong dạy học, không được đào tạo chuyên sâu bóng đá,
chưa đi sâu vào kĩ thuật bóng đá 5 người. Do đó công tác luyện tập còn hạn chế.
Chất lượng bóng đá học sinh chưa được như mong muốn.
* Về phía học sinh:
Đại đa số học sinh còn chưa hiểu biết hết về tác dụng, ý nghĩa cũng như
luật và cách chơi bóng đá. Vì vậy học sinh ở đây chỉ biết chơi bóng một cách
đơn thuần “ thích là chơi, thích là đá, không có chiến thuật, không trọng tài,
không luật chơi…”. Ai cũng có thể làm tiền vệ, ai cũng có thể làm thủ môn và
người chơi nào cũng tự đưa ra luật chơi của mình.Cho nên ảnh hưởng rất nhiều
đến công tác giảng dạy cũng như huấn luyện học sinh giỏi thể dục thể thao .
* Về phía cơ sở vật chất nhà trường.
Diện tích trường còn hẹp, khuôn viên trường không được rộng lớn, sân
tập không đủ diện tích. Mặt sân không được bằng phẳng, hệ thống thoát nước
trên sân không được tốt cho nên mỗi khi trời mưa thì lầy lội, trơn trượt. Trời
nắng thì oi bức, không có bóng cây che mát.
Trước tình trạng trên, bản thân tôi luôn trăn trở, làm thế nào để phong
trào bóng đá học sinh của nhà trường tăng lên, làm thế nào để học sinh có điều
kiện tham gia một cách tốt nhất. Sau 2 năm nghiên cứu, tôi xin đề xuất giải
pháp như sau:
2.3: Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
Biện pháp 1: Tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường xây dựng cơ sở vật
chất và tổ chức các hoạt động thể dục thể thao trong năm học.
Phong trào luyện tập bóng đá là một hoạt động góp một phần lớn tạo nên
nội dung rèn luyện thể dục thể thao cho học sinh. Xác định được giá trị của hoạt
3
động, tôi luôn coi trọng và tổ chức cho học sinh tham gia đầy đủ các nội dung
về thể dục thể thao. Đồng thời tham mưu với ban giám hiệu nhà trường đầu tư
về cơ sở vật chất, thiết bị để học sinh có điều kiện luyện tập được tốt nhất.
Nhà trường đã xây dựng được bãi tập có khuôn viên rộng, bằng phẳng,
đạt tiêu chuẩn để học sinh có nơi tập luyện, vui chơi. Bãi tập được phân chia
thành các khu vực như khu vui chơi bóng đá, khu điền kinh (Chạy, bật xa, ném
bóng), khu chơi cầu lông… Ngoài ra, năm học 2018- 2019 này, để thuận lợi cho
việc tập luyện, nhà trường đã đầu tư mua sắm 2 cầu môn, 5 quả bóng đá, 2 bộ
đồng phục bóng đá có in tên trường, số áo để phục vụ việc học sinh tập luyện
và đi giao lưu. Ngoài ra, nhà trường còn phát động phụ huynh các lớp 4,5 mua
sắm trang phục riêng cho lớp mình để giao lưu bóng đá kỉ niệm ngày thành lập
đoàn 26/3.
Hàng tháng, dựa theo các chủ điểm hoạt động ngoài giờ lên lớp tôi thường
tham mưu với Hiệu trưởng tổ chức cho các khối lớp tham gia giao lưu một hoạt
động thể thao nào đó. Chào mừng ngày 15/10 và 20/10 tổ chức cho học sinh
tham gia giao lưu các nội dung về điền kinh cấp trường theo từng khối lớp.
Ngày 20/11 tổ chức cho các lớp khối 4,5 giao lưu bóng đá cấp trường. Ngày
26/3 tổ chức giao lưu bóng đá với một số trường trong cụm: Tiểu học Nga Điền
1, tiểu học Nga Phú... Mỗi đợt thi đấu, nhà trường đều trao giải và coi đó là kết
quả thi đua thể dục thể thao của lớp. Lấy kết quả đó làm kết quả thi đua cuối
năm. Chính vì vậy học sinh trong trường rất vui vẻ, thoải mái, các em phấn
chấn tham gia hoạt động học tập các ngày sau đó.
Đội bóng khối 5 của nhà trường
Học sinh đang tham gia giao lưu.
4
Dưới sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường, sự tham gia thường
xuyên của các em học sinh, dần dần lòng yêu bóng đá của các em đã được hình
thành. Nó như ngọn lửa lan truyền từ lứa học sinh này đế lứa học sinh khác.
Chính vì thế, phong trào thể dục thể thao nói chung và bóng đá nói riêng của
nhà trường đã từng bước được cải thiện. Nó đã góp một phần không nhỏ trong
việc giáo dục toàn diện và nhân cách học sinh.
Biện pháp 2. Nắm vững các nguyên tắc và chu kỳ trong huấn luyện bóng
đá.
Thông qua qúa trình huấn luyện bóng đá cũng như trong quá trình tích
lũy kinh nghiệm. Tôi nhận thấy đối với mỗi huấn luyện viên bóng đá cần phải
tuân thủ theo những nguyên tắc cơ bản và chu kỳ huấn luyện cụ thể sau:
2.1. Nguyên tắc huấn luyện:
- Nguyên tắc tự giác và tích cực.
- Nguyên tắc trực quan.
- Nguyên tắc hệ thống và liên tục.
- Nguyên tắc củng cố và nâng cao.
- Nguyên tắc sử dụng hợp lý lượng vận động. [4].
2.2. Chu kỳ huấn luyện:
Một trong những yêu cầu cơ bản của công tác huấn luyện bóng đá 5
người hiện đại là: Thực hiện việc huấn luyện liên tục trong cả năm hoặc trong
một thời gian dài. Đó là một công việc khá phức tạp, đòi hỏi phải chính xác,
khoa học. Trong các môn thể thao thì huấn luyện bóng đá thuộc vào loại phức
tạp nhất và đòi hỏi nhiểu thời gian nhất. Qua công tác nghiên cứu, tôi đã đưa
công tác huấn luyện về 2 dạng huấn luyện cơ bản, với hình thức chính là “huấn
luyện chuẩn bị và huấn luyện thi đấu”.
Huấn luyện chuẩn bị và huấn luyện thi đấu là cách phân chia chung nhất
và có tính chất tổng quát, đáp ứng với các yêu cầu, nội dung của huấn luyện.
Dựa vào đặc điểm và tâm sinh lý lứa tuổi, tôi đã chia công tác huấn luyện thành
4 giai đoạn (hay chu kỳ huấn luyện). Mỗi giai đoạn (hay chu kỳ) là việc thực
hiện các loại huấn luyện có tính chất khác nhau để phù hợp với nhiều nhiệm vụ
khác nhau được phân chia trong một năm (hay trong thời gian huấn luyện và thi
đấu). Cụ thể như sau:
2.2.1. Thời kỳ chuẩn bị cơ bản.
Thời kỳ chuẩn bị cơ bản thường được kéo dài từ 2-3 tuần. Mục đích của
thời kỳ này là tăng cường thể lực cho vận động viên một cách toàn diện, nhằm
tạo cơ sở cho việc phát triển thể lực chuyên môn sau này.
Thời kỳ này cũng sẽ tiến hành một số công việc khác như kiểm tra y học.
Trong điều kiện cho phép sẽ tiến hành kết hợp giữa tập luyện và du lịch. Nhằm
chuần bị tinh thần thoải mái cho vận động viên. Cũng là chuẩn bị các điều kiện
cho thời kỳ tiếp theo.
2.2.2. Thời kỳ vào giải.
Đây là thời kỳ chuẩn bị một cách đầy đủ, trực tiếp nhất cho các trận đấu
sắp tới, tức là giai đoạn đầu giải. Thời kỳ này thường kéo dài từ 2-3 tuần, nhưng
cũng phụ thuộc vào tình hình cụ thể của từng đội mà có thể rút ngắn hoặc tăng
thêm thời kỳ huấn luyện.
5
Ví dụ: Nếu đội có nhiều thay đổi về cầu thủ mới; hoặc cần thay đổi chiến thuật,
cách chơi về cơ bản, thì cần kéo dài sự tập luyện ở giai đoạn này hơn. Nếu đội
có kỹ thuật, chiến thuật tương đối ổn định, nhưng thể lực lại kém thì thời kỳ này
có thể rút ngắn và tăng thời gian ở thời kỳ chuẩn bị cơ bản.
Mục đích của thời kỳ vào giải là phát triển thể lực chuyên môn tới mức
cao nhất, nhằm đáp ứng những đòi hỏi của các trận thi đấu sắp tới, đồng thời ổn
định về kỹ thuật, phục vụ chiến thuật chung của toàn đội. Thông qua phong
cách chơi chung cho toàn đội mà hướng tới nâng cao trình độ điêu luyện cho
từng vận động viên và cho từng nhóm chiến thuật của đội. Mặt khác đây cũng
là thời kỳ bồi dưỡng cho vận động viên những kiến thức mới của bóng đá. Cũng
như củng cố kiến thức chuyên môn, đặc biệt là việc hiểu biết và sử dụng luật
bóng đá trong thi đấu.
2.2.3. Thời kỳ thi đấu
Đây là thời kỳ mà hàng tuần có tới 2-3 trận đấu; do đó công tác huấn
luyện trở nên phức tạp hơn. Đây cũng là thời kỳ mà mọi sự chuẩn bị trước đây
về năng lực, trình độ của vận động viên, về sự thống nhất trong cách chơi của
đội được thể hiện rõ ràng nhất. Đồng thời cũng là thời kỳ đua tranh về tài năng,
sức lực, mưu trí của vận động viên. Đối với huấn luyện viên, thời kỳ này là
căng thẳng, nặng nề nhất.
Mục đích của thời kỳ này là giữ vững những kết quả đã đạt được trong
suốt quá trình chuẩn bị trước đây để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đồng thời tổ
chức tập luyện hợp lý để đưa toàn đội tới phong độ hoàn chỉnh cao hơn nữa.
2.2.4.Thời kỳ chuyển tiếp.
Tức là chuyển tiếp từ vòng thứ nhất sang các vòng sau nữa hay từ giải
này, sang giải khác. Thông thường thời kỳ này kéo dài từ 1-2 tuần. Nếu đội có
trình độ thấp thì cần kéo dài thời kỳ này hơn nữa.
Tỷ lệ khối lượng vận động của các thời kỳ huấn luyện theo số liệu thống
kê của (N.N Yakoplep- liên xô) như sau: Thời kỳ thi đấu, vận động là 100% ;
Thời kỳ chuẩn bị cơ bản là 80%. Riêng thời kỳ chuyển tiếp sẽ chia ra 3 giai
đoạn: Giai đoạn đầu là 65-70%, phần tiếp theo 45-50%, phần cuối là 65-70%.
Như vậy, sự chuyển tiếp là liên tục, không có yêu cầu tăng khối lượng, mà chủ
yếu là giữ thể lực của vận động viên không bị giảm sút xuống dưới mức trung
bình và “hồi phục” về tinh thân sau những ngày thi đấu căng thẳng.
Biện pháp 3. Hướng dẫn học sinh một số chiến thuật trong bóng đá.
Chiến lược trong bóng đá là phương pháp tổ chức và sử dụng lực lượng
của đội mình để đạt được mục đích cuối cùng trong một giải bóng đá. Chiến
lược bao gồm đội hình chiến thuật và chiến thuật.
Đội hình chiến thuật: Là hình thức tiến hành thi đấu với sự phân công
nhiệm vụ chiến thuật nhất định cho từng cầu thủ.
Chiến thuật: Là tổng hợp các phương pháp thi đấu bóng đá. Chiến thuật
là một phần của chiến lược, nó phụ thuộc và phục vụ cho mục đích của chiến
lược. Nhiệm vụ quan trọng bậc nhất của chiến thuật là xác định những biện
pháp, phương pháp và hình thức thi đấu phù hợp nhất với tình huống cụ thể của
trận đấu và bảo đảm thành quả của chiến lược. Nếu chiến lược là mục đích cuối
cùng thì chiến thuật giải quyết những nhiệm vụ trong từng trận đấu.
6
* Sự lựa chọn chiến thuật bóng đá phải dựa trên:
- Khả năng kỹ thuật của các cầu thủ đội mình và đối phương.
- Thể lực, tầm vóc cả hai đội.
- Luật bóng đá.
- Nắm vững những điều kiện như: Thời tiết, chất lượng, kích thước sân bãi,
vị trí chiến lược của trận đấu.
- Tâm lý chiến thuật.
3.1. Chiến thuật trong bóng đá.
Đối với chiến thuật thì có 2 loại chính, đó là : Chiến thuật tấn công và
chiến thuật phòng thủ.
3.2. Chiến thuật tấn công.
3.2.1. Chiến thuật cá nhân:
Chiến thuật cá nhân là bộ phận tạo thành chiến thuật tập thể, vì vậy chiến
thuật tập thể là tổng hợp hàng loạt chiến thuật cá nhân. Trong thi đấu các cầu
thủ phải biết vận dụng tốt chiến thuật cá nhân nhằm hoàn thành một cách sáng
tạo chiến thuật của toàn đội.
Trong thi đấu, động tác chiến thuật cá nhân tương đối nhiều nhưng chủ
yếu là: Chạy chỗ, dẫn bóng, qua người, sút và đánh đầu vào cầu môn đối
phương.
Chiến thuật cá nhân chạy chỗ qua người.
3.2.2. Chiến thuật nhóm:
Chiến thuật nhóm là phương pháp phối hợp chiến thuật cơ bản nhất, có tổ
chức nhất giữa 2,3 cầu thủ trên sân. Chiến thuật nhóm thường được sử dụng
nhất là chuyền bóng phối hợp 2 qua 1 hoặc 3 đánh 2.
3.2.3. Chiến thuật cố định:
Là loại loại chiến thuật, chỉ sự cố định lúc bóng không di động như: Giao
bóng, đá phạt từ cầu môn,phạt góc,ném biên,đá phạt trực tiếp,gián tiếp. Trong
mỗi trận đấu trường hợp cố định thường xảy ra. Nếu đội nào có khả năng vận
dụng tốt chiến thuật này thì có rất nhiều cơ hội làm bàn. Chính vì vậy nên chiến
thuật cố định được các đội bóng chú ý. Nắm được và sử dụng tốt một vài chiến
thuật cố là điều cần thiết đối với mỗi đội bóng.
7
3.2.4. Chiến thuật tấn công đồng đội.
Được chia là hai loại đó là tấn công nhanh và tấn công trận địa. Chiến
thuật tấn công nhanh và tấn công bằng trận địa là 2 bộ phận hữu cơ tạo thành
chiến thuật tấn công đồng đội. Hai loại tấn công này vừa mẫu thuẫn vữa thống
nhất với nhau. Chiến thuật tấn công nhanh là sản phẩm tất nhiên của sự phát
triển cao về tố chất thân thể và sự hoàn thiện về kỹ thuật của môn bóng đá hiện
nay và tương lai. Trong quá trình thi đấu, không nên bỏ lỡ thời cơ vận dụng
chiến thuật tấn công nhanh. Nhưng trong thực tế thi đấu, không phải lúc nào
cũng có thời cơ áp dụng được. Trong một trận đấu cơ hội để áp dụng chiến
thuật tấn công nhanh không nhiều; Chiến thuật tấn công trận địa được áp dụng
phổ biến hơn. Vì phòng ngự đối phương rất chú ý phòng thủ lối tấn công nhanh.
3.3. Chiến thuật phòng thủ.
Trong thi đấu, tấn công và phòng thủ được thay nhau tiến hành, mỗi cầu
thủ trên sân đều phải có nhiệm vụ tấn công và phòng thủ. Theo nguyên tắc tấn
công toàn diện, phòng thủ toàn diện nên trong lối tấn công có phòng thủ và
trong phòng thủ có tấn công. Phòng thủ là quá trình nhằm duy trì thắng lợi, giữ
cục diện trận đấu và tranh thủ tấn công.
3.3.1. Chiến thuật phòng thủ cá nhân.
Chiến thuật phòng thủ cá nhân là sự hoạt động chính xác của mỗi cầu thủ
trên sân, là cơ sở cấu tạo thành chiến thuật tập thể. Chiến thuật phòng thủ cá
nhân gồm kèm người, đúng vị trí tranh và cướp bóng. Cần căn cứ vào tình hình
cụ thể của bản thân, của đối phương ( Kỹ thuật, tốc độ, tố chất vân vân…),
đồng thời tùy theo địa điểm và thời gian mà vận dụng một cách hợp lý. Mỗi
động tác chiến thuật cần phải phù hợp với sự phối hợp chiến thuật và yêu cầu
của chiến thuật phòng thủ toàn đội.
3.3.2. Phối hợp chiến thuật phòng thủ nhóm:
Sự phối hợp nhịp nhàng của 2,3 cầu thủ trong lúc phòng ngự gọi là phối
hợp chiến thuật phòng thủ nhóm. Phòng thủ nhóm là một bộ phận tạo thành
chiến thuật phòng thủ của toàn đội.Các cầu thủ muốn nắm quyền chủ động
trong thi đấu thì phải đảm bảo tuyến phòng thủ luôn được kiên cố, nhằm đạt
mục đích phòng giữ cầu môn và tìm cơ hội để tấn công đối phương. Muốn vậy
giữa các cầu thủ phòng ngự phải tiến hành phối hợp “ bọc lót” cho nhau, thay
đổi người kèm “ phối hợp tranh cướp bóng”…
8
Phối hợp tranh cướp bóng phòng thủ theo nhóm
3.3.3. Chiến thuật cố định:
Căn cứ vào sự phối hợp chiến thuật của toàn đội. Thông thường chúng ta
sử dụng một số sự phối hợp phòng thủ sau:
- Phối hợp phòng thủ lúc đối phương đang giao bóng.
- Phối hợp phòng thủ lúc đối phương đá phạt góc.
- Phối hợp phòng thủ lúc đối phương đá phạt.
- Phối hợp phòng thủ lúc đối phương đá penanty.
- Phối hợp phòng thủ lúc đối phương phát bóng từ cầu môn lên.
3.3.4. Chiến thuật phòng thủ đồng đôi:
Chiến thuật phòng thủ đồng đội, bao gồm nhịêm vụ các tuyến phòng ngự
như:
Hàng tiền vệ và hậu vệ có nhiệm vụ tổ chức phòng ngự ở tuyến xa và gần
cầu môn của đội mình. Tổ chức, hỗ trợ, phát triển và hoàn thành những đợt tấn
công của đội mình. Cầu thủ ở các tuyến này phải nắm vững và biết sử dụng
những biện pháp và phương pháp trong chiến thuật phòng ngự. Phán đoán và
phá được ý định, sự phối hợp tấn công của đối phương, đồng thời mở đầu, phát
triển và hoàn thành đợt tấn công của đội mình.
Hiện nay có thể đưa ra 3 phương pháp phòng thủ cầu môn: Phương pháp
phòng thủ kèm người, phương pháp phòng thủ khu vực và phòng thủ hỗn hợp.
Biện pháp 4: Phương pháp huấn luyện (cơ cấu một buổi tập) bóng đá.
Với bóng đá 5 người ở bậc tiểu học, tôi thường chia một buổi huấn luyện
ra làm 3 giai đoạn “hay 3 phần”đó là : khởi động ( có khởi động chung và khởi
động chuyên môn); Phần cơ bản ;Phần kết thúc. Các phần này có liên hệ lô gíc
về nội dung vận động, đồng thời có sự tác động qua lại về sinh lý và giáo dục.
Vì một buổi huấn luyện, được chia làm 3 phần nên ở mỗi phần, huấn luyện viên
9
cần phân chia thời gian một cách hợp lý sao cho phù hợp với yêu cầu buổi tập,
với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh.
Ví dụ ở thời kỳ chuẩn bị cơ bản, trong giai đoạn chuẩn bị về kỹ thuật thì
thời gian kéo dài hơn. Thông thường là từ 2-3h. Tuy nhiên nếu một ngày có hai
buổi tập đều đặn thì thời gian có thể là 1h30 – 1h45 phút ( sáng chiều như
nhau).
Thời gian của buổi huấn luyện phù thuộc vào số buổi huấn luyện trong
tuần. Nếu một tuần có cả sáu ngày tập thì thời gian của một buổi tập sẽ ngắn so
với tuấn có số ngày tập ít hơn.
Ngoài những yếu tố tác động trên thì thời gian của một buổi huấn luyện,
còn phụ thuộc vào số lượng vận động viên tham gia buổi tập; vào chất lượng
của dụng cụ; vào ngoại cảnh, vào điều kiện của thời tiết…
Đối với 3 nội dung trên của một buổi tập luyện, ta có thể chia thời gian
tập luyện như sau: khởi động chung 10-15 phần trăm sức; khởi động chuyên
môn 10-15% sức, phần cơ bản 60-70% sức và phần kết thúc là 5-10% sức.
Sau đây, chúng ta sẽ đi đến cụ thể 3 phần trong phương pháp huấn luyện
bóng đá.
4.1. Phương pháp khởi động chung.
Khởi động chung là bước đầu tiên của phần khởi động, nhằm đưa cơ thể
làm quen và thích ứng dần với hoạt động nâng cao. Nội dung của bài tập khởi
động chung rất đa rạng, tuy nhiên ở phần huấn luyện này tôi chỉ đề cập đến một
trong những thể loại chính, cần thiết cho buổi huấn luyện trong phần khởi động
chung được trình sau đây.
Buổi tập khởi động chung ( ảnh minh họa)
4.1.1. Loại bài tập điền kinh.
Bao gồm các thể loại như: Đi, chạy, nhảy với các cách xuất phát và biến
tốc khác nhau. Thường thường loại bài tập này không chiếm quá 4-5 phút trong
khởi động ( tuy nhiên, nếu vào mùa lạnh thì phần này có thể kéo dài hơn).
Một số bài tập thường áp dụng cụ thể sau:
+ Các đi biến điệu : Đi bằng gót, bằng mũi bàn chân, bằng má chân, đi
bước kép, đi ngồi xổm…
10
+ Các loại chạy : Chạy thẳng, chạy giật lùi, kết hợp hai loại trên ( ví dụ
chạy thẳng 20m, chạy giật lùi 15m…).Chạy thường kết hợp nâng cao đùi, nâng
cao gót, chạy kiểu “nhảy chân sáo”.
Chạy thường kết hợp quay vòng ( 90;180;360 độ ) theo hiệu lệnh nhảy
lên để quay và chạy tiếp.
Chạy tăng tần số ( bước ngắn); chạy theo một người dẫn đường, theo các
hướng bất ngờ, thay đổi tốc độ bất ngờ.
Các kiểu chạy “Cắt kéo” ( cắt kéo phải, trái, sau, liên tục trước sau).
Chạy thường, theo hiệu lệnh ( tiếng còi) sẽ thay đổi hướng, thay đổi tốc
độ, thay đổi cách chạy hoặc dừng…
Chạy hàng dọc, những người ở cuối hàng chạy tăng tốc vượt lên đầu
hàng hoặc chạy dích dắc qua tất cả những người ở trong hàng.
Các bài tập khởi động chuyên môn
4.1.2. Loại bài tập tự do.
Những bài tập này, phần lớn mang tính chất phát triển chung. Với tác
dụng mang tính chất tổng hợp dựa trên các loại động tác của từng bộ phận cơ
thể như: Tay, vai, cổ, mình…có thể sắp xếp theo các nhóm sau đây: Tay, vai;
Tay, vai , chân; Tay, mình ( gồm lưng, bụng, lườn); mình, chân, tay; Tay, mình,
chân; Tổng hợp các phần trên.
Loại bài tập này có ưu điểm là dễ xác định được mức độ, khối lượng vận động.
Trong phần khởi động, chỉ nên sử dụng loại này không quá 10 phút. Cách thực
hiện có thể là tại chỗ hoặc di động ( đi hoặc chạy).
Lưu ý: Bên cạnh sự chính xác của động tác thì tính nhịp điệu là một yêu
cầu quan trọng của loại bài tập này.
4.1.3. Loại bài tập về trò chơi.
Trò chơi là một loại bài tập đáp ứng được khả năng phát triển toàn diện
cho người tập. Khi chuẩn bị loại bài tập này cần chú ý làm sao để toàn đội cùng
có thời gian và khối lượng vận động như nhau. Trò chơi thường mang tính chất
thi đấu nên dễ gây hưng phấn, ức chế căng thẳng, người tập chóng bị mệt về
thần kinh. Do vậy phần khởi động chung cần chú đến điều này. Ngoài ra trò
chơi không nên khó và phức tạp quá, làm mất thời gian hướng dẫn và người tập
bị ràng buộc vào luật chơi.
Các loại trò chơi có thể là tay không, với dụng cụ, hoặc với đồng đội.
Trong phần khởi động chung, thường sử dụng hai loại trò chơi sau đây:
11
* Loại vui nhộn và loại có đồng đội .
Một số ví dụ:
Trò chơi : “Rồng rắn”: Người chơi đứng thành hàng dọc, tất cả cúi xuống
và nắm lấy cổ chân của người phía trước mình. Trong tư thể đó, toàn hàng sẽ
cùng đi về đích.
Cũng theo hàng như trên. Nhưng không phải cúi về trước mà ôm hoặc
nắm lấy chân của người đứng phía sau đưa vào ngang hông, sau đó cả hàng sẽ
cùng lặc lò cò về đích, hay còn có một số hình thức chơi khác như:
- Các loại mang vác đồng đội: Một người mang một người, hai người
mang một người…Với các kiểu cõng, vác, khiêng…Có thể dùng các loại trên
với hình thức thi đấu.
- Hai người ở vị trí như trò chơi “phơi cá” ( cõng ngửa). Người cõng ở
dưới dùng 2 tay vòng vào với 2 tay người nằm ngửa ở trên. Người ở trên cố
gắng, khéo léo co chân lộn dọc qua đầu bạn và chuyển thành đứng xuống đất
( đối đầu với người cõng). Chú ý là phải khóa tay chặt, nếu tuột có thể bị đội
đầu xuống đất. Khéo léo hơn có thể từ vị trí lộn qua xong, lộn lại vị trí ban đầu.
* Loại trò chơi tranh đua, thi đấu.
- Trò chơi kèm người:
Mục đích rèn luyện thể lực và khả năng quan sát cũng như kèm người
của các cầu thủ.
Cách chơi: Huấn luyện viên, chia các cầu thủ thành hai đội và cho các
cầu thủ đứng thành hàng ngang ở giữa sân thi đấu, sau đó phân công trước cho
một đội kèm một đội ( tức là một người kèm một người). Nhiệm vụ của các cầu
thủ đội không phải kèm là bằng mọi cách (đúng luật huấn luyện viên đề ra) để
chạy, di chuyển về phía cầu môn của đội đối phương. Nhiệm vụ của các cầu thủ
bên đội không bị kèm chỉ kết thúc khi mình đặt chân hoặc đã chạy thành công
vào khung thành đối phương. Nhiệm vụ của các cầu thủ đội kèm người là bằng
mọi cách ( chơi đúng luật do huấn luyện viên đề ra) ngăn chặn các cầu thủ đội
bạn. Không cho các cầu thủ đội bạn xâm nhập hay chạy được vào khung thành
đội mình. Trò chơi được tiếp tục cho đến khi có hiệu lệnh kết thúc lúc đó hai
đội sẽ đổi vai trò cho nhau.
- Trò chơi : “Bóng Ném”
Mục đích của trò chơi này là: Nhằm rèn luyện thể lực, khả năng kèm
người, tác phong nhanh nhẹn, khả năng quan sát, phối hợp đồng đội và khả
năng dứt điểm của vận động viên.
Cách chơi: Chúng ta chia đều các cầu thủ thành hai đội, mỗi đội đều phân
công nhiệm vụ cho từng cầu thủ như : thủ môn, hậu vệ, tiền đạo. Nhiệm vụ của
các cầu thủ là chỉ được dùng các bộ phận trên cơ thể để chơi bóng, kèm người
và đưa bóng vào khung thành đối phương, ( trừ chân ra).lúc này các cầu thủ
được phân công vị trí trên sân rõ ràng như đang thi đấu bóng đá. Sau thời gian
quy định của huấn luyện viên, đội nào đưa được bóng vào gôn đối phương
nhiều hơn thì đội đó là đội chiến thắng ( Các bàn thắng được ghi hợp lệ, đúng
luật).
- Trò chơi “Dẫn bóng”.
12
Cách chơi: Cho các cầu thủ đứng thành hàng ngang, mỗi người có một
quả bóng. Khi có hiệu lệnh của huấn luyện viên thì các cầu thủ đồng loạt dẫn
bóng về đích và quay lại vị trí ban đầu ( có thể quy định dẫn bóng bằng tay
hoặc bằng chân). Trò chơi chỉ được dừng lại khi có hiệu lệnh của Huấn luyện
viên (trọng tài).
Trò chơi “Dẫn bóng dích dắc”. Cách chơi: Các cầu thủ xếp thành hàng
dọc thi đấu. Lần lượt từng người dẫn bóng qua các cọc quy định, trở về chuyền
bóng cho người số 2 sau đó chạy về cuối hàng đứng.Trò chơi được tiếp tục cho
đến khi người cuối cùng kết thúc quá trình dẫn bóng. Trò chơi này các cầu thủ ở
mỗi hàng đồng loạt dẫn bóng khi có hiệu lệnh của huấn luyện viên. Khi dẫn
bóng, huấn luyện viên có thể yêu cầu cầu thủ ôm theo người 2-3 quả bóng.
Nhằm mục đích rèn luyện sự khéo léo, nhanh nhẹn của vận động viên.
Trò chơi dẫn bóng
Trò chơi “Chuyền bóng bằng đầu”.
Mục đích rèn luyện khả năng đánh đầu chuyền bóng, ghi bàn và phòng thủ của
vận động viên.
Trò chơi như sau: Huấn luyện viên chia các cầu thủ thành hai đội tham
gia. Mỗi đội cử một người (khá nhất) đứng đối diện và cách hàng 2-3m, theo
hiệu lệnh, thứ tự đánh đầu liên tục. Những người trong hàng sau khi đánh đầu
trả lại người đứng trước hàng, sẽ ngồi xuống. Đội nào xong trước sẽ thắng.
Trong khi chuyền. Nếu bị hỏng thì làm lại, cứ tiếp tục như vậy cho tới người
cuối cùng mới thôi. Trò chơi này dòi hỏi phải có kỹ năng, kỹ thuật tương đối
mới thực hiện được. Nếu trình độ thấp thì có thể tiến hành như sau: Người đứng
ngoài hàng không đánh đầu mà dùng tay ném bóng trả lại.
4.2. Phương pháp khởi động chuyên môn.
Khởi động chuyên môn, nhằm đưa thể trạng của người tập thích nghi
hoàn toàn với điều kiện nâng cao của buổi huấn luyện. Thời gian của phần khởi
động chuyên môn được kéo dài từ 30-45 phút có thể coi đây là phần trọng tâm
của buổi huấn luyện. Tuy nhiên, thời gian khởi động chuyên môn có thể bị xê
dịch phụ thuộc vào ý đồ tập luyện của huấn luyện viên, vào dụng cụ tập luyện,
vào nội dung của buổi tập. Sau đây là những bài tập mà bản thân tôi thấy cần
thiết đối với các cầu thủ khi bước vào phần khởi động chuyên môn.
13
Học sinh đang khởi động
4.2.1. Loại bài tập chung:
Loại tập với bóng, là loại bài tập đem lại hiệu quả rất cao vì nó đáp ứng
được với các đòi hỏi về sinh lý của cơ thể ( như phát triển các tố chất trong cơ
thể một cách đồng đều), đồng thời đạt hiệu xuất về phát triển chuyên môn, .
kích thích lòng hăng say và có tính hấp dẫn cao đối với người tập. Loại bài tập
này có thể tiến hành theo đội, nhóm hoặc cá nhân. Yêu cầu của bài tập này là
cần phải có nhiều bóng. Những người tham gia cần phải có trình độ nhất định
về kỹ thuật và phải tương đối đồng đều. Sau đây chúng ta sẽ đi đến từng bài tập
cụ thể.
- Các loại bài tập nhảy ( nhảy–trái, phải, trước, sau) qua bóng.
- Cặp bóng ở giữa hai chân và nhảy ( Cao gót, cao đùi, ra phía trước, phải
trái, ra sau).
- Cặp bóng, nhảy hất bóng lên theo các kiểu : Từ sau ra trước qua đầu,
hất về trước, sau đó làm các động tác kỹ thuật nhận bóng ( bằng đùi, bằng lòng
bàn chân…), hoặc chuyền trực tiếp cho đồng đội.
- Ném bóng hai tay trước ngực, trên cao ( động tác ném biên) ném bóng
hai tay từ trước qua đầu hoặc qua hai chân ra sau. Nhảy lên dạng chân, ném
bóng qua hai chân về sau, ném bật đất hoặc ném trực tiếp sang cho đồng đội.
- Hai người đứng đối diện cùng dùng chân để giữ quả bóng ở giữa. Cả
hai cùng ngồi xuống, đứng lên; hoặc ngồi chống tay, chuyển sang chống sấp,
sau đó lại trở về vị trí ban đầu.
- Tự tung và bắt bóng từ trước ra sau ( bắt bóng sau lưng) và tung từ sau
ra trước ( bắt bóng trước bụng).
- Hai người đứng quay lưng lại nhau, trao bóng cho nhau bằng hai tay
đưa thẳng ở phía trên ( tức là một người quay phải, một người qua trái và trao
bóng cho nhau bằng hai tay) chú ý có thể tăng tốc độ và 2 người quay chuyển
hướng liên tục.
14
- Nằm sấp, hai tây cầm bóng trên cao, đập mạnh bóng xuống đất cho
bóng nảy lên, sau đó nhanh chóng bật dậy để nhận quả bóng đang rơi.
- Bóng cầm ở tay, tự tung và nhảy lên đánh đầu chuyền cho đồng đội
hoặc đánh đầu vào gôn.
- Hai người đứng đối diện đánh đầu, chuyền bóng cho nhau. Khi đã thành
thục rồi thì sau khi chuyền bóng đánh đầu cho đồng đội thì mình sẽ quay tại chỗ
một vòng tròn thật nhanh để tiếp tục trở về tư thế ban đầu nhận quả chuyển tiếp
theo bằng đầu của đồng đội. Hoặc nếu trình độ chưa đạt tới mức đó thì có thể
cho một người cầm tung bóng, một người đánh đầu sau đó vai trò sẽ được đổi
cho nhau tới khi có hiệu lệnh dừng lại của huấn luyện viên thì thôi.
Phối hợp chuyền bóng bằng đầu
4.2.2. Loại bài tập kỹ thuật.
Đây là loại bài tập mà ngoài nhiệm vụ chính là khởi động chuyên môn ra,
nó còn có tác dụng ôn luyện, hoàn thiện để nâng cao kỹ thuật cho vận động
viên.Vì vậy nội dung của các bài tập loại này phải là các động tác kỹ thuật đã
được tập luyện. Các loại bài tập kỹ thuật được thực hiện cụ thể như sau:
- Dẫn bóng chậm: Dẫn bóng thẳng; hoặc dẫn theo các hướng quy định. Dẫn
bóng biến tốc, biến hướng theo hiệu lệnh. Dẫn bóng theo các kỹ thuật quy định
( như dẫn bóng bằng lòng bàn chân, mu ngoài bàn chân).
- Các loại tâng bóng: Tâng bóng tự do, tâng bóng bằng các bộ phận theo quy
định của huấn luyện viên, tâng bóng hai hoặc 3 người…
- Đánh đầu đôi: Một người tung bóng cho một người đánh đầu liên tục theo
kỹ thuật quy định ( Ví dụ: Đánh đầu trán giữa, hay đứng đánh đầu trán bên…).
Đánh đầu đôi đứng tại chỗ đánh đầu hoặc di chuyển dọc, ngang.
- Chuyền bóng đôi bằng lòng bàn chân. (Đứng tại chỗ, có chỉnh bóng trước
khi chuyền bóng đi; Hai người chuyền liên tục không dừng và không chỉnh
bóng; tiến lên đá chuyền, lùi trở lại 2-3m sau đó lại nhanh chóng chạy lên
chuyền và tiếp tục lùi lại 2-3m. Hành động cứ tiếp tục như vậy cho đến khi
chuyển đổi bài tập mới hay có tín hiệu dừng lại của huấn luyện viên; Chuyền
bóng di chuyển một người tiến, một người lùi, chuyền di chuyển sang ngang).
15
- Chuyền bóng ở cự ly 10-15m hoặc 15-20m bằng kỹ thuật quy định ( mu
trong hoặc mua ngoài, lòng bàn chân). Yêu cầu chính xác.
- Cũng như trên, nhưng sau khi chuyền, nhanh chóng chạy tới vị trí của đồng
đội. Người kia nhận bóng và dẫn nhanh về vị trí mà đồng đội mình vừa bỏ trống
để chạy về vị trí của mình.( Chú ý loại bài tập như vậy, khối lượng vận động
tương đối cao nên huấn luyện viên cần lưu ý để điều chỉnh lượng vận động cho
phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh hay vận động viên).
- Cũng như trên, nhưng sau khi đá, chạy tới phía đồng đội để nhận quả bóng
của người kia đá trả lại khi còn cách 3-5m. Dẫn bóng trở về vị trí của mình sau
đó đá nhẹ trả lại bóng cho người kia, người kia tiếp tục tiến hành như thế cho
đến khi chuyển nội dung tập luyện hay có hiệu lệnh dừng lại của huấn luyện
viên.
- Bài tập ba người với hai bóng: Người ở giữa liên tục thực hiện hai loại
động tác kỹ thuật.Với một người thì đá trả lại quả bóng; với người kia thì nhảy
lên đánh đầu trả lại quả bóng mà người đó mới vừa tung cho. Nghĩa là luôn
luôn làm việc ở hai phía và quay 1800, sau một thời gian quy định, vai trò của
các vận động viên lần lượt được đổi cho nhau.
- Cũng theo đội hình trên, 3 người đứng cách nhau 4-5 m theo hình tam giác,
sau đó vừa di chuyển vừa chuyền bóng liên tiếp theo một chiều nhất định. Khi
có hiệu lệnh của huấn luyện viên, bất ngờ sẽ đổi hướng chuyền bóng ( hay
chuyền bóng ngược lại hướng ban đầu mình vừa chuyền).
- Cũng vẫn theo đội hình tam giác chúng ta có thể cho 3 người di chuyển
chuyền bóng theo hướng bất kỳ, cho một người vào giữa tranh cướp bóng.
Trong quá trình tranh cướp bóng nếu vận động viên nào để người ở giữa cướp
được bóng thì ngay lập tức người vừa làm mất bóng sẽ phải vào giữa làm nhiệm
vụ tranh cướp bóng thay cho người vừa mới tranh được bóng.( nội dung này có
thể tiến hành với nhóm 2-4 người một bóng hoặc cho 2 người tranh cướp bóng
3-4 người chuyền).
- Làm điểm tựa, bật bóng để vận động viên dứt điểm: Lúc này huấn luyện
viên quay lưng và đứng gần với khung thành. Các vận động viên đứng thành
một hàng dọc, mỗi người một bóng bắt đầu di chuyển, dẫn bóng và chuyền
bóng cho huân luyện viên. Huấn luyện viên có nhiệm vụ bật bóng trở lại ở vị trí
bất kỳ mà huấn luyện viên cảm thấy phù hợp để cho vận động viên dứt điểm.
lúc này sau khi chuyền bóng đi các cầu thủ nhanh chóng chạy xuống vị trí có
bóng đang lăn và dứt điểm vào khung thành.Các cầu thủ thực hiện xong thì
chạy về cuối hàng đứng để chờ lượt tiếp theo.
- Các cầu thủ đứng thành hàng dọc, mỗi người một bóng. Sau khi có hiệu
lệnh của huấn luyện viên thì lần lượt từng cầu thủ, dẫn bóng tốc độ cao đến khu
vực huấn luyện viên quy định thì dứt điểm vào cầu môn.
- Cũng theo đội hình hàng dọc lần lượt từng cầu thủ dẫn bóng đến gần cầu
môn. Đứng trước cầu môn lúc này có 1 hậu vệ, nhiệm vụ của cầu thủ dẫn bóng
là di bóng qua cầu thủ hậu vệ và dứt điểm vào cầu môn.Nhiệm vụ của hậu vệ là
truy cản, tranh cướp, thu hồi bóng. Không cho cầu thủ có bóng dứt điểm một
cách dễ dàng vào cầu môn của mình.
16
- Cũng theo đội hình trên chúng ta tổ chức cho 3 cầu thủ di chuyển chuyền
bóng về hướng cầu môn quy định. Lúc này ở phía cầu môn quy định ta bố trí 2
cầu thủ phòng ngự. Nhiệm vụ của 3 cầu thủ là di chuyển chuyền bóng và dứt
điểm vào cầu môn còn nhiệm vụ của 2 cầu thủ phòng ngự là truy cản, tranh
cướp, thu hồi bóng. Không cho 3 cầu thủ có bóng có thể dứt điểm, nghi bàn vào
cầu môn của mình.
- Theo đội hình 2 hàng ngang, đứng ở phía cuối sân đội mình. Huấn luyện
viên cho các cầu thủ đứng ở hàng ngang thứ nhất cách hàng ngang thứ hai từ
1,5-2m các cầu thủ ở hàng thứ nhất mỗi người có một quả bóng, hàng ngang
thứ hai không có bóng. Nhiệm vụ của hai hàng ngang này là: Khi nghe hiệu
lệnh, của huấn luyện viên thì các cầu thủ hàng ngang thứ nhất, nhanh chóng dẫn
bóng thật nhanh về cầu môn đối phương và đến khu vực mà huấn luyện viên đã
quy định thì dứt điểm vào cầu môn đối phương. Các cầu thủ ở hàng ngang thứ
hai, có nhiệm vụ chạy thật nhanh, kèm sát, thu hồi bóng và không để cho các
cầu thủ ở hàng ngang thứ nhất đến được khu vực sút bóng mà huấn luyện viên
quy định ( Yêu cầu: một người hàng ngang thứ 2, kèm một người hàng ngang
thứ nhất đã được chỉ định từ trước). Nhiệm vụ kết thúc khi có hiệu lệnh dừng
lại của huấn luyện viên. Lúc đó các cầu thủ sẽ đổi vai trò cho nhau.
- Ném biên đôi ( hoặc đá biên): Hai người cùng thực hiện kỹ thuật như nhau.
Một người đá biên và một người thực hiện đá trả lại hoặc hai người cùng đá
biên bằng hai quả bóng cho nhau.
- Tập phản xạ nhanh: Hai người cùng ném và bắt bóng bằng hai tay, một tay
đầu tiên là chậm, sau đó là nhanh dần lên ( Loại bài tập này thường dùng để
huấn luyện thủ môn).
4.3. Phần cơ bản của buổi huấn luyện.
Đây là phần mà công tác huấn luyện phải tiến hành theo mục đích đã đề
ra. Các mục đích bao gồm, mục đích lâu dài và mục đích trước mắt. Mục đích
trước mắt thì cụ thể, chi tiết tới từng buổi huấn luyện. Như vậy mỗi buổi huấn
luyện có một mục đích, nhiệm vụ cụ thể và cần đạt được trong phạm trù của
mục đích và nhiệm vụ chung.Vì vậy khi sắp đặt nội dung buổi tập, huấn luyện
viên cần đáp ứng được những yêu cầu về huấn luyện:.
- Huấn luyện kỹ thuật.
- Huấn luyện chiến thuật.
- Huấn luyện thể lực.
- Huấn luyện phối hợp.
- Huấn luyện bỗ trợ.
+ Huấn luyện kỹ thuật:
Là loại bao gồm các bài tập đơn giản hoặc các bài tập tổng hợp. Trừ
trường hợp là tập kỹ thuật mới, còn thì phần lớn các buổi tập kỹ thuật cũng
mang tính chất của buổi tập chiến thuật đơn giản.
+ Huấn luyện chiến thuật.
Bao gồm các nôi dung cá nhân, tập đội, nhóm về phòng ngự hoặc tấn
công. Huấn luyện chiến thuật cũng có thể là những hình thức thi đấu hai cầu
môn.
+ Huấn luyện thể lực :
17
Với mục đích là tăng cường những khả năng về thể chất thích hợp với
những đòi hỏi của tập kỹ thuật, chiến thuật và thi đấu. Những bài tập phát triển
thể lực rất đa dạng. Nó có thể là các bài tập hoặc các môn thể thao khác, có thể
là tập với các loại bóng, các loại dụng cụ thể thao hoặc tập với đồng đội. Nó có
thể là chạy bền, chạy trên cát…Các bài tập này do huấn luyện viên chọn lựa để
cho các cầu thủ tập luyện. Mục đích chính là phát triển các tố chất thể lực như
nhanh, mạnh, bền khéo nhằm phục vụ tốt cho quá trình thi đấu.
+ Huấn luyện bổ trợ:
Tuy không mang tính chất đặc trưng, của huấn luyện bóng đá. Song nó
lại không thể thiếu được trong quá trình huấn luyện bóng đá. Huấn luyện bổ trợ
mang tính chất phát triển toàn diện, đồng thời về mặt chuyên môn lại mang tính
chất bổ trợ cho việc huấn luyện thể lực. Nó cũng là một phương pháp huấn
luyện thể lực cho kết quả cao.
4.4. Phần kết thúc của buổi huấn luyện.
Sau khi đã thực hiện xong phần cơ bản của buổi huấn luyện, tức là lúc
mà khối lượng cao nhất của buổi tập đã thực hiện song. Trước khi kết thúc, để
đưa cở thể của người tập về trạng thái bình thường, cần phải có một thời gian
chuyển tiếp để giảm dần lượng vận động. Đó chính là phần kết thúc tập luyện
hay còn gọi là hổi tỉnh.
Mục đích là nhằm tạo ra một giai đoạn chuyển tiếp, nhằm đưa trạng thái
vận động cao của cơ thể xuống mức bình thường mà không gây hại cho cơ thể
và vẫn giữ được phong độ đỉnh cao. Ngoài ra nhiệm vụ của phần kết thúc còn
có thể là kiện toàn kỹ thuật. Thí dụ: Trong giai đoạn thi đấu, vào cuối buổi tập,
huấn luyện viên có thể cho học sinh luyện đá phạt hàng rào hoặc phạt penanty.
Nhìn chung những bài tập dành cho phần kết thúc không có gì phức tạp
và khó như hai phần trên. Những bài tập thường áp dụng cho phần kết thúc tôi
đã thống kê sơ bộ như sau:
- Các loại bài tập điền kinh.
Chủ yếu là chạy nhẹ, đi bộ với các cự ly không quá 100-200m.
- Các loại bài tập thể dục tự do.
Gồm các động tác hồi tỉnh các cơ quan nội tạng, thả lỏng các cơ bắp…
- Các loại bài tập về trò chơi- Thi đấu..
Ví dụ như trò chơi. Bóng ma, trò chơi bóng chuyền sáu, trò chơi tiếp sức con
thoi với bóng.
- Loại bài tập tổng hợp. Như : Chạy nhẹ kết hợp một số bài tập tự do, đi
thường, kết hợp với thở sâu; tập bài thể dục tay không, kết hợp với đi thường
làm các động tác không bóng như ném biên, đá bóng...
Tóm lại, đối với phần kết thúc của buổi tập, dù là với loại bài tập
nào,cũng cần đáp ứng được mục đích chính là: Làm giảm dần hoạt động của cơ
thể ở các phần tập trước, xuống mức bình thường. Ngoài ra, cũng giống như ở
hai phần trên khi chuẩn bị nội dung bài tập, cần chú ý tới các điều kiện như:
Sân bãi, dụng cụ tập luyện, dụng cụ bỗ trợ, khí hậu và thời tiết..
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
18
Sau khi sử dụng các biện pháp trên trong dạy học sinh luyện tập bóng đá
mi ni bậc Tiểu học tại nhà trường, tôi nhận thấy học sinh trường tôi đã có tiến
bộ rõ rệt, nhiều em đã sử dụng tốt các kĩ thuật chơi bóng. Đặc biệt các em rất
hứng thú tập luyện, các em biết vận dụng các kĩ thuật đó vào các trận đấu giao
hữu. Đồng thời các em cũng nhanh nhẹn, hoạt bát hơn, sức khoẻ tốt hơn.
Để đánh giá sự tiến bộ của học sinh, cuối năm học 2018- 2019, tôi đã
tiến hành khảo sát và kết quả như sau:
- Số học sinh yêu thích bộ môn bóng đã: 32 em.
- Số học sinh thường xuyên chơi bóng đá ở nhà và ở trường: 15 em
- Số học sinh sử dụng một số kĩ thuật đơn giản trong bóng đá: 19 em.
- Số học sinh sử dụng tốt các kĩ thuật như giải pháp: 3 em.
Từ bảng tổng hợp kết quả trên có thể nhận thấy tỷ lệ học sinh yêu thích
bóng đá và biết sử dụng các kĩ thuật đơn giản trong giao lưu là rất cao. Tức là
các em đã có lòng đam mê bóng đá nói chung và thể dục thể thao nói riêng. Từ
đó cho thấy hiệu quả của biện pháp và phong trào tham gia thể dục thể thao của
nhà trường.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN:
Tập luyện bóng đá nhằm mục đích, tăng cường sức khỏe, tăng cường tình
hữu nghị giữa các dân tộc, các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Thông
qua bóng đá để rèn luyện ý chí, phẩm chất đạo đức cách mạng, để có sức khỏe
dồi dào nhằm xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong tình hình hiện nay.
Là giáo viên tiểu học, tôi nhận thấy trong dạy môn thể dục nói chung và
nội dung bóng đá nói riêng , giáo viên cần phải nghiên cứu kĩ tâm lý học sinh,
nghiên cứu kĩ các kĩ thuật để huấn luyện học sinh, vận dụng các phương pháp
dạy học phù hợp, hướng dẫn học sinh một cách có hệ thống. Đặc biệt phải rèn
cho học sinh có lòng yêu thích và lòng đam mê. Có như vậy các em mới tiếp
thu được bài, nhớ kỹ các kĩ thuật, chiến thuật. Duy trì được lòng yêu thích từ đó
góp phần nâng cao thể lực cho học sinh.
Trong khi tập luyện cho học sinh giáo viên cần nhiệt tình, tận tâm,
thường xuyên làm việc với từng cá nhân, nhóm học sinh. Để thực hiện được tốt
nhiệm vụ của nhà trường giao, giáo viên phải vận dụng linh hoạt các phương
pháp dạy học để học sinh sôi nổi, hào hứng, học sinh hăng hái tập luyện thì mới
đạt kết quả cao.
Sáng kiến được thử nghiệm trong phạm vi một trường Tiểu học không
thể tránh khỏi những hạn chế, rất mong nhận được ý kiến góp ý của các thầy cô
giáo các cấp quản lý giáo dục, các bạn bè đồng nghiệp để đề tài hoàn thiện hơn
nữa và đem lại hiệu quả giáo dục cao hơn.
3.2. KIẾN NGHỊ:
- Bổ sung tài liệu về nội dung dạy học thể dục nói chung và dạy học nội
dung bóng đá nói riêng.
19
- Trang bị thêm một số thiết bị tập luyện để việc tập luyện đạt hiệu quả
hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Nga Điền, ngày 16 tháng 4 năm
2019
Cam kết không coppi
Người viết
Mai Xuân Thống
Nghiêm Văn Thương
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Danh ngôn Hồ Chí Minh
2. Luật thể dục, thể thao ngày 29 tháng 11 năm 2006.
3. Ban hành Luật Bóng đá 5 người ngày 13 tháng 6 năm 1998.
4. Phương pháp dạy học Thể dục Tiểu học.
20
- Xem thêm -
.PDF 
22 
69 
116 
