Tài liệu Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tai công ty tnhh thương mại và dịch vụ liên minh

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN THƢƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ LIÊN MINH SINH VIÊN THỰC HIỆN : BÙI MINH PHƢƠNG MÃ SINH VIÊN : A19840 CHUYÊN NGÀNH : KẾ TOÁN HÀ NỘI – 2014 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN THƢƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ LIÊN MINH Giáo viên hƣớng dẫn Sinh viên thực hiện Mã sinh viên Chuyên ngành : Th.S Nguyễn Thanh Thủy : Bùi Minh Phƣơng : A19840 : Kế toán HÀ NỘI – 2014 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian thực tập tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh cùng với sự cố gắng của bản than em đã cố gắng hoàn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài: Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng. Để có được kết quả này, em xin chân thành cảm ơn và tri ân sâu sắc với cô giáo hướng dẫn ThS. Nguyễn Thanh Thủy đã tận tình giúp đỡ em để hoàn thành tốt đề tài tốt nghiệp. Bên cạnh đó, em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Bộ môn Kế toán trường Đại học Thăng Long đã giảng dạy cũng như trang bị cho em những kiến thức cơ bản trong học tập, nghiên cứu khóa luận cũng như trong công việc sau này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các cô, chú, anh, chị phòng kế toán cũng như toàn thể nhân viên công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh đã tạo điều kiện cho em được thực tập trong thời gian làm khóa luận tốt nghiệp. Do có những hạn chế về điệu kiện chủ quan và khách quan nên đề tài của em không tránh khỏi những sai sót vì vậy em mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy cô khoa kế toán để giúp em hoàn thiện thêm được kỹ năng của mình, hoàn thành và đạt kết quả tốt bài khóa luận. Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 15 tháng 10 năm 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do bản than thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin sử dụng trong khóa luận có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên (Chữ ký) Bùi Minh Phương Thang Long University Library MỤC LỤC CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƢƠNG MẠI ........1 1.1. Khái quát về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại .........................................................................................................1 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại ........................1 1.1.1.1. Khái niệm hoạt động kinh doanh thương mại ................................................1 1.1.1.2. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại ...........................................1 1.1.2. Một số khái niệm cơ bản về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng..........................................................................................................................2 1.1.2.1. Khái niệm bán hàng ........................................................................................2 1.1.2.2. 1.1.3. Khái niệm về xác định kết quả bán hàng ........................................................2 Đặc điểm, vai trò và nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng..........................................................................................................................3 1.1.3.1. Đặc điểm kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ............................3 1.1.3.2. Vai trò của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng..........................4 1.1.3.3. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng......................4 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.3. 1.3.1. 1.3.1.1. 1.3.1.2. Phƣơng pháp xác định giá vốn hàng bán.......................................................4 Khái niệm ..........................................................................................................4 Tài khoản sử dụng ............................................................................................6 Nội dung kế toán bán hàng .............................................................................7 Các phương thức bán hàng ..............................................................................7 Phương thức bán buôn ....................................................................................7 Phương thức bán lẻ .........................................................................................8 1.3.2. Các phương thức thanh toán ...........................................................................9 1.3.3. Kế toán bán hàng trong trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên....................................................................10 1.3.3.1. Chứng từ sử dụng ..........................................................................................10 1.3.3.2. Tài khoản sử dụng .........................................................................................10 1.3.3.3. Phương pháp kế toán ....................................................................................14 1.3.4. Kế toán bán hàng trong trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ ..............................................................................16 1.3.4.1. Khái niệm ......................................................................................................16 1.3.4.2. Chứng từ sử dụng ..........................................................................................17 1.3.4.3. Tài khoản sử dụng .........................................................................................17 1.3.4.4. Phương pháp kế toán ....................................................................................18 1.4. Nội dung kế toán xác định kết quả bán hàng ..............................................18 1.4.1. Kế toán chi phí quản lí kinh doanh ...............................................................18 1.4.1.1. Khái niệm ......................................................................................................18 1.4.1.2. Chứng từ sử dụng ..........................................................................................18 1.4.1.3. 1.4.1.4. Tài khoản sử dụng .........................................................................................19 Phương pháp kế toán ....................................................................................21 1.4.2. Kế toán xác định kết quả bán hàng ...............................................................22 1.4.2.1. Khái niệm ......................................................................................................22 1.4.2.2. Chứng từ sử dụng ..........................................................................................22 1.4.2.3. 1.4.2.4. Tài khoản sử dụng .........................................................................................22 Phương pháp kế toán ....................................................................................23 1.5. Các hình thức ghi sổ kế toán sử dụng trong kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng..........................................................................................................23 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ LIÊN MINH ............................................................................................................26 2.1. Khái quát chung về công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ Liên Minh ...26 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ...............................................................26 2.1.2. Đặc điểm ngành nghề kinh doanh .................................................................26 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh.................................................................................................................27 2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán và tổ chức kế toán tại công ty .................28 2.1.4.1. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán tại công ty ...............................................28 2.1.4.2. Đặc điểm tổ chức kế toán tại công ty ............................................................29 2.2. Phƣơng pháp xác định giá vốn tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ Liên Minh .....................................................................................................................30 2.3. Thực trạng kế toán bán hàng tại Công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ Liên Minh .....................................................................................................................32 2.3.1. Phương thức thanh toán được thực hiện tại công ty ....................................32 2.3.2. Phương thức bán hàng được áp dụng tại công ty .........................................32 2.3.2.1. Bán buôn qua kho .........................................................................................33 2.3.2.2. Bán lẻ ............................................................................................................40 2.3.3. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu .........................................................44 2.3.4. Kế toán tổng hợp bán hàng ............................................................................55 2.4. Thực trạng kế toán xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ Liên Minh ...........................................................................................58 2.4.1. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh ...............................................................58 2.4.2. Kế toán xác định kết quả bán hàng ...............................................................68 Thang Long University Library CHƢƠNG 3. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ LIÊN MINH ............................................................71 3.1. Đánh giá tổng hợp về công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ..........................................................................................................................71 3.1.1. 3.1.2. Ưu điểm ...........................................................................................................71 Hạn chế ...........................................................................................................72 3.2. Một số đề xuất nhằm hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ Liên Minh .............................74 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. Áp dụng phần mềm kế toán trong hạch toán kế toán ...................................74 Tài khoản kế toán ...........................................................................................74 Phân bổ công cụ dụng cụ ...............................................................................76 3.2.4. 3.2.5. 3.2.6. Cách tính lương cho người lao động .............................................................79 Trích lập dự phòng các khoản phải thu khó đòi ...........................................80 Phương pháp tính giá xuất kho .....................................................................82 DANH MỤC VIẾT TẮT BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CKTM Chiết khấu thương mại CCDC Công cụ dụng cụ CP Chi phí DNTM Doanh nghiệp thương mại DT Doanh thu GTGT Giá trị gia tăng GVHB Giá vốn hàng bán KKĐK Kiểm kê định kỳ K/c Kết chuyển KPCĐ Kinh phí công đoàn QLDN Quản lý doanh nghiệp TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ Tài sản cố định Thang Long University Library DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, CÔNG THỨC Sơ đồ 1.1. Phƣơng thức bán buôn hàng hóa qua kho ..............................................14 Sơ đồ 1.2. Phƣơng thức bán buôn vận chuyển thẳng và bán giao tay ba có tham gia thanh toán...............................................................................................................14 Sơ đồ 1.3. Phƣơng thức bán giao tay ba không tham gia thanh toán .....................15 Sơ đồ 1.4. Kế toán bán hàng theo phƣơng thức giao đại lý (tại đơn vị giao đại lý) .......................................................................................................................................15 Sơ đồ 1.5. Kế toán hàng bán đại lý (đơn vị nhận đại lý) ..........................................16 Sơ đồ 1.6. Kế toán phƣơng thức bán hàng trả góp ...................................................16 Sơ đồ 1.7. Kế toán bán hàng trong doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp KKĐK ...................................................................................................18 Sơ đồ 1.8. Sơ đồ kế toán chi phí quản lý kinh doanh ...............................................21 Sơ đồ 1.9. Sơ đồ kế toán xác định kết quả kinh doanh ............................................23 Sơ đồ 1.10. Sơ đồ trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung ...............25 Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ Liên Minh ..............................................................................................................................27 Sơ đồ 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán của công ty ...............................................28 Biểu 2.1. Hóa đơn giá trị gia tăng...............................................................................34 Biểu 2.2. Phiếu xuất kho..............................................................................................35 Biểu 2.3. Giấy báo Có của ngân hàng ........................................................................36 Biểu 2.4. Phiếu xuất kho..............................................................................................37 Biểu 2.5. Hóa đơn giá trị gia tăng...............................................................................38 Biểu 2.6. Phiếu thu .......................................................................................................39 Biểu 2.7. Phiếu chi........................................................................................................40 Biểu 2.8. Bảng kê bán lẻ hàng hóa, dịch vụ trực tiếp cho khách hàng ...................41 Biểu 2.9. Hóa đơn giá trị gia tăng...............................................................................42 Biểu 2.10. Phiếu xuất kho............................................................................................43 Biểu 2.11. Hóa đơn giá trị gia tăng.............................................................................45 Biểu 2.12. Phiếu nhập kho ..........................................................................................46 Biểu 2.13. Thẻ kho .......................................................................................................47 Biểu 2.14. Sổ chi tiết hàng hóa ....................................................................................48 Biểu 2.15. Bảng tổng hợp Nhập – Xuất – Tồn...........................................................49 Biểu 2.16. Sổ chi tiết giá vốn hàng bán ......................................................................50 Biểu 2.17. Sổ chi tiết bán hàng....................................................................................51 Biểu 2.18. Bảng tổng hợp doanh thu ..........................................................................52 Biểu 2.19. Sổ chi tiết thanh toán với ngƣời mua .......................................................53 Biểu 2.20. Bảng tổng hợp chi tiết công nợ .................................................................54 Biểu 2.21. Sổ cái TK 632..............................................................................................55 Biểu 2.22. Sổ cái TK 511..............................................................................................56 Biểu 2.23. Sổ cái TK 131..............................................................................................57 Biểu 2.24. Bảng chấm công bộ phận quản lý ............................................................59 Biểu 2.25. Bảng thanh toán tiền lƣơng bộ phận quản lý ..........................................60 Biểu 2.26. Bảng phân bổ lƣơng và bảo hiểm xã hội .................................................62 Biểu 2.27. Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ ....................................................63 Biểu 2.28. Hóa đơn GTGT tiền nƣớc .........................................................................65 Biểu 2.29. Sổ chi phí.....................................................................................................66 Biểu 2.30. Sổ cái TK642...............................................................................................67 Biểu 2.31. Sổ cái TK 911..............................................................................................68 Biểu 2.32. Sổ nhật kí chung (trích) .............................................................................69 Biểu 3.1. Sổ chi tiết các khoản giảm trừ doanh thu ..................................................75 Biểu 3.2. Sổ tổng hợp các khoản giảm trừ doanh thu ..............................................75 Biểu 3.3. Sổ cái TK 521................................................................................................76 Biểu 3.4. Sổ nhật kí chung ...........................................................................................76 Biểu 3.5.Bảng phân bổ công cụ dụng cụ ....................................................................78 Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU Trong nền kinh tế thị trường mục tiêu của các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thương mại nói riêng là lợi nhuận, do đó các doanh nghiệp thương mại luôn tìm mọi cách quản lý tốt hoạt động kinh doanh giảm thiểu chi phí, đẩy mạnh quá trình tiêu thụ hàng hóa hay bán hàng. Bán hàng là một khâu quan trọng trong quá trình kinh doanh, có bán được hàng thì mới lập được kế hoạch mua hàng và dự trữ hàng hóa kỳ tới. Bên cạnh đó kế toán phải không ngừng hoàn thiện công tác kế toán nghiệp vụ bán hàng để có thể cung cấp đầy đủ thông tin cho nhà quản lý, giúp cho các nhà quản lý phân tích đánh giá, lựa chọn phương án kinh doanh có hiệu quả đảm bảo phục vụ tốt thị hiếu người tiêu dùng. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác bán hàng, kế toán bán hàng là phần hành quan trọng chủ yếu trong doanh nghiệp thương mại và là công cụ đắc lực cho việc nâng cao hiệu quả tiêu thụ hàng hóa. Do đó trong quá trình thực tập tại Công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh, được sự chỉ bảo tận tình của cô Nguyễn Thanh Thủy cùng với sự giúp đỡ của các cán bộ kế toán trong Công ty em đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “ Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh”. Nội dung chuyên đề gồm ba phần chính: Chương 1: Cơ sở lý luận chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thương mại Chương 2: Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh Chương 3: Một số đề xuất nhằm hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: Khóa luận tập trung nghiên cứu sâu về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ Liên Minh để biết được những thành công cũng như những tồn tại chưa khắc phục được của doanh nghiệp trong hoạt động này. Từ đó đưa ra ý tưởng và giải pháp để khắc phục và hoàn thiện nó một cách có hiệu quả hơn. Phƣơng pháp nghiên cứu: Thống kê và phân tích số liệu thu thập được trong quá trình thực tập, các phương pháp của kế toán, các chứng từ kế toán, sổ sách,… CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƢƠNG MẠI 1.1. Khái quát về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại 1.1.1.1. Khái niệm hoạt động kinh doanh thương mại Thương mại là hoạt động trao đổi của cải, hàng hóa, dịch vụ, kiến thức, tiền tệ,… giữa hai hay nhiều đối tác, và có thể nhận lại một giá trị nào đó (bằng tiền thông qua giá cả) hay bằng hàng hóa, dịch vụ khác. Trong quá trình này, người bán là người cung cấp của cải, hàng hóa, dịch vụ… cho người mua, đổi lại người mua sẽ phải trả cho người bán một giá trị tương đương nào đó. Thương mại là khâu trung gian nối liền sản xuất với tiêu dùng. Hoạt động kinh doanh thương mại là hoạt động lưu thông và phân phối hàng hóa trên thị trường buôn bán trong phạm vi của từng quốc gia riêng biệt hoặc giữa các quốc gia với nhau. Hoạt động kinh doanh thương mại trong phạm vi lãnh thổ quốc gia được gọi là nội thương và hoạt động kinh doanh thương mại diễn ra giữa các quốc gia với nhau thì được gọi là ngoại thương. 1.1.1.2. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại Hoạt động kinh doanh thương mại là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thương mại của thương nhân làm phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa các thương nhân với nhau hoặc giữa các thương nhân có liên quan bao gồm việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ thương mại và các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm mục đích lợi nhuận hoặc thực hiện chính sách kinh tế xã hội. Thương nhân có thể là cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự hay các hộ gia đình, tổ hợp tác hoặc các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế thành lập theo quy định của pháp luật. Hoạt động kinh doanh thương mại có chức năng tổ chức và thực hiện việc mua bán trao đổi hàng hóa, cung cấp dịch vụ nhằm phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân. Hoạt động kinh doanh thương mại có những đặc điểm sau: - Về hoạt động: Hoạt động kinh tế cơ bản là lưu chuyển hàng hóa ( Lưu chuyển hàng hóa là sự tổng hợp các hoạt động thuộc quá trình mua bán, trao đổi và dự trữ hàng hóa). 1 Thang Long University Library - Về hàng hóa: Hàng hóa trong kinh doanh thương mại gồm các loại vật tư, sản phẩm có hình thái vật chất, phi vật chất mà doanh nghiệp mua về với mục đích để bán. - Về phương thức lưu chuyển hàng hóa: Hoạt động kinh doanh thương mại có 2 hình thức lưu chuyển chính là bán buôn, bán lẻ. - Về tổ chức kinh doanh: có thể theo nhiều mô hình khác nhau như tổ chức bán buôn, bán lẻ, công ty kinh doanh tổng hợp, công ty môi giới, công ty xúc tiến thương mại,… - Về sự vận động của hàng hóa: Sự vận động của hàng hóa không giống nhau, tùy thuộc vào nguồn hàng và ngành hàng (hàng lưu chuyển trong nước, hàng xuất nhập khẩu…), do đó chi phí thu mua và thời gian lưu chuyển hàng hóa cũng khác nhau giữa các loại hàng. 1.1.2. Một số khái niệm cơ bản về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.1.2.1. Khái niệm bán hàng Bán hàng là khâu cuối cùng của quá trình hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp thương mại. Đây là quá trình chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa người mua và doanh nghiệp thu tiền về hoặc được quyền thu tiền. Xét dưới góc độ kinh tế: Bán hàng là quá trình hàng hóa của doanh nghiệp được chuyển từ hình thái vật chất (hàng) sang hình thái tiền tệ (tiền). Quá trình bán hàng ở các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp thương mại nói riêng có các đặc điểm chính sau đây: - Có sự trao đổi thỏa thuận giữa người mua và người bán, người bán đồng ý bán, người mua đồng ý mua, họ trả tiền và chấp nhận trả tiền. - Có sự thay đổi quyền sở hữu về hàng hóa : người bán mất quyền sở hữu, người mua có quyền sở hữu về hàng hóa đã mua bán. Trong quá trình tiêu thụ hàng hóa, các doanh nghiệp cung cấp cho khách hàng một khối lượng hàng hóa và nhận lại của khách hàng một khoản gọi là doanh thu bán hàng. Số doanh thu này là cơ sở để doanh nghiệp xác định kết quả kinh doanh của mình. 1.1.2.2. Khái niệm về xác định kết quả bán hàng Kết quả bán hàng: Là phần chênh lệch giữa doanh thu thuần của hoạt động bán hàng với các chi phí của hoạt động đó. Kết quả bán hàng của doanh nghiệp trong kinh doanh thương mại được xác định như sau: 2 Kết quả bán hàng = Doanh thu thuần từ bán hàng và cung cấp dịch vụ Giá vốn - hàng bán Doanh thu thuần từ bán Doanh thu từ bán hàng = hàng và cung cấp dịch vụ và cung cấp dịch vụ Các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm: Chi phí quản lý kinh - doanh - Các khoản giảm trừ doanh thu - Chiết khấu thương mại: Là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho khách hàng mua hàng với khối lượng lớn. - Giảm giá hàng bán: Là khoản giảm trừ cho người mua do hàng hóa kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu. - Doanh thu hàng bán bị trả lại: Là giá trị khối lượng hàng bán đã xác định là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán. - Thuế TTĐB, thuế XK, thuế GTGT trực tiếp: Là các khoản thuế được xác định trực tiếp trên doanh thu bán hàng theo quy định hiện hành của các luật thuế tùy từng loại mặt hàng khác nhau. Các khoản thuế này tính cho đối tượng tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ nên các cơ sở sản xuất, kinh doanh chỉ là đơn vị thu nộp thuế thay cho người tiêu dùng hàng hóa đó. Đặc điểm, vai trò và nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.1.3.1. Đặc điểm kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.1.3. Bán hàng là quá trình trao đổi để thực hiện giá trị của hàng hóa, chuyển giao quyền sở hữu về hàng hóa gắn với phần lợi ích hay rủi ro cho khách hàng, đồng thời được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán. Quá trình bán hàng trong doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thương mại nói riêng có những đặc điểm như: - Có sự thỏa thuận giữa người mua và người bán về số lượng, chất lượng, quy cách hàng hóa, phương thức, hình thức bán hàng. - Có sự thay đổi quyền sở hữu và quyền sử dụng hàng hóa từ người bán sang người mua. - Người bán giao cho người mua một lượng hàng hóa và nhận được tiền hoặc người mua chấp nhận thanh toán. Khoản tiền này được gọi là doanh thu bán hàng, được dùng để bù đắp chi phí bỏ ra trong quá trình kinh doanh và hình thành nên kết quả bán hàng trong doanh nghiệp. 3 Thang Long University Library 1.1.3.2. Vai trò của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng Đối với doanh nghiệp: Thực hiện tốt công tác bán hàng giúp doanh nghiệp thu hồi vốn nhanh, làm tăng tốc độ chu chuyển của vốn lưu động, từ đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp tổ chức vốn, giảm bớt số vốn phải huy động từ bên ngoài. Do đó giảm bớt chi phí, tăng nguồn vốn sử dụng để tái mở rộng sản xuất và sẽ làm tăng doanh thu cho doanh nghiệp. Đối với người tiêu dùng: Thông qua hoạt động mua bán hàng hóa, các doanh nghiệp thương mại chính là cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng, giúp người sản xuất tiếp cận thị trường, nắm bắt nhu cầu cũng như thị hiếu của người tiêu dùng để đáp ứng nhu cầu đó. Đối với nền kinh tế quốc dân: Sự lớn mạnh của mỗi doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thương mại nói riêng đều góp phần củng cố sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Do đó, việc thực hiện tốt khâu bán hàng sẽ góp phần điều hòa giữa sản xuất và tiêu dùng, đảm bảo cho sự phát triển cân đối và bền vững của nền kinh tế. 1.1.3.3. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng - Tổ chức ghi chép, phản ánh kịp thời, trung thực các loại doanh thu, chi phí của từng lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. - Kiểm tra giám sát tình hình thực hiện kế hoạch bán hàng, doanh thu bán hàng, tình hình thanh toán tiền của khách hàng, nghĩa vụ nộp thuế với Nhà nước. - Kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch bán hàng và xác định kết quả bán hàng. Trước hết kiểm tra việc thực hiện các chỉ tiêu, tiến độ bán hàng nhằm tìm ra nguyên nhân sai sót để đề ra các biện pháp nhằm sửa chữa và phát triển kế hoạch bán hàng. Quản lý chặt chẽ tình hình biến động của doanh thu, chi phí, dự trữ kho hàng hóa để xử lý kịp thời hàng hóa ứ đọng. - Phản ánh chính xác, đầy đủ, kịp thời, giám sát chặt chẽ tình hình hiện có và sự biến động nhập – xuất – tồn của từng loại hàng hóa hiện có trên cả hai mặt giá trị và hiện vật. - Cung cấp thông tin trung thực, đầy đủ, lập quyết toán chính xác để đánh giá đúng hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, phục vụ cho các công việc khác của doanh nghiệp. 1.2. Phƣơng pháp xác định giá vốn hàng bán 1.2.1. Khái niệm Giá vốn hàng bán là giá vốn thực tế xuất kho của số hàng hoá (gồm cả chi phí mua hàng phân bổ cho số hàng hoá đã bán ra trong kỳ - đối với DN thương mại, hoặc 4 là giá thành thực tế sản phẩm, lao vụ, dịch vụ - đối với DNSX ) đã xác định là đã tiêu thụ, được tính vào giá vốn để xác định kết quả kinh doanh. Việc tính trị giá vốn hàng xuất kho của doanh nghiệp được áp dụng 1 trong 4 phương pháp: Phương pháp giá thực tế đích danh: Khi áp dụng phương pháp này thì giá mua hàng hóa phải được theo dõi từng lô, từng loại hàng và theo dõi từ khâu mua đến khâu bán, do đó hàng hóa xuất bán thuộc lô nào thì giá vốn hàng bán chính là giá mua của hàng hóa đó. Phương pháp này rất thích hợp với các doanh nghiệp bố trí được kho, bãi bảo quản riêng cho từng lô hàng, từng sản phẩm đơn lẻ. Khi xuất kho hàng thuộc lô hàng nào thì kế toán sẽ tính giá xuất theo giá thực tế nhập lô hàng đó Phương pháp tính giá bình quân: Giá mua của hàng hóa xuất bán trong kỳ được tính theo giá đơn vị bình quân: Trị giá vốn hàng Số lƣợng hàng Đơn giá bình = * xuất bán xuất bán quân Phương pháp bình quân cả kỳ dự trữ: Theo phương pháp này, đến cuối kỳ mới tính trị giá hàng xuất bán trong kỳ. Giá đơn vị bình quân cả kỳ dự trữ = Giá thực tế hàng hóa tồn kho đầu kỳ Số lƣợng hàng hóa + + Giá thực tế hàng hóa nhập trong kỳ Số lƣợng hàng hóa nhập tồn đầu kỳ trong kỳ Phương pháp bình quân sau mỗi lần nhập: Theo phương pháp này, trị giá vốn của hàng hóa xuất tính theo giá bình quân của lần nhập trước đó với nghiệp vụ xuất. Như vậy sau mỗi lần nhập kho kế toán phải tính lại giá bình quân của đơn vị hàng hóa trong kho làm cơ sở để tính giá hàng hóa xuất kho cho lần nhập sau đó. Giá xuất kho được xác định theo công thức: Giá đơn vị bình quân sau Trị giá thực tế hàng tồn kho sau mỗi lần nhập = mỗi lần nhập Số lƣợng thực tế hàng tồn kho theo mỗi lần nhập Phương pháp nhập trước xuất trước (FIFO): Phương pháp này áp dụng dựa trên giả định là hàng hóa nào nhập trước thì được xuất trước và hàng tồn cuối kỳ là hàng được nhập gần thời điểm cuối kỳ. Theo phương pháp này, giá trị hàng xuất kho được tính theo giá thực tế của hàng nhập kho ở thời điểm đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ và 5 Thang Long University Library do vậy giá trị của hàng tồn kho sẽ là giá của hàng nhập kho ở thời điểm cuối kỳ hoặc gần cuối kỳ còn tồn kho. Phương pháp này thích hợp với các doanh nghiệp có ít danh điểm hàng hóa, số lần nhập kho mỗi danh điểm không nhiều. Phương pháp nhập sau xuất trước (LIFO): Phương pháp này áp dụng dựa trên giả định là hàng hóa nhập sau thì xuất ra trước và hàng tồn kho cuối kỳ là hàng tồn kho được xuất trước đó. Theo phương pháp này thì giá trị hàng xuất kho được tính theo giá của hàng nhập sau hoặc gần sau cùng, giá trị hàng tồn kho được tính theo giá của hàng nhập kho đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ còn tồn kho. 1.2.2. Tài khoản sử dụng Tài khoản 632 – Giá vốn hàng bán: Tài khoản này dùng để phản ánh giá vốn hàng xuất bán trong kỳ. Ngoài ra, các khoản trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho cũng được tính vào giá vốn. Kết cấu của tài khoản 632: Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán Có - Trị giá vốn của sản phẩm, hàng hóa thực - Kết chuyển trị giá vốn hàng tiêu thụ tế bán trong kỳ. trong kỳ vào bên nợ tài khoản 911 – Xác - Số trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn định kết quả kinh doanh. kho (chênh lệch giữa số dự phòng giảm - Khoản hoàn nhập dự phòng giảm giá giá hàng tồn kho phải lập năm nay lớn hàng tồn kho cuối năm tài chính. hơn số dự phòng đã lập năm trước chưa - Ghi giảm giá vốn hàng bán bị trả lại. sử dụng hết). Tài khoản 632 không có số dư cuối kỳ 6 1.3. Nội dung kế toán bán hàng 1.3.1. Các phương thức bán hàng 1.3.1.1. Phương thức bán buôn Bán buôn hàng hóa là việc bán hàng cho người kinh doanh trung gian để họ tiếp tục chuyển bán hoặc bán cho người sản xuất để tiếp tục quá trình sản xuất ra sản phẩm. Đặc điểm của hàng hóa bán buôn là hàng hóa vẫn nằm trong lĩnh vực lưu thông, chưa đi vào lĩnh vực tiêu dùng, do vậy, giá trị sử dụng của hàng hóa chưa được thực hiện. Giá bán biến động tùy thuộc vào khối lượng hàng hóa, phương thức thanh toán, thời gian thanh toán,… Hàng bán buôn thường được bán theo lô hàng hoặc bán với số lượng lớn. Bán buôn hàng hóa được thực hiện theo 2 phương thức là bán buôn qua kho và bán buôn vận chuyển thẳng. Bán buôn qua kho: Là phương thức luân chuyển hàng hóa trong kinh doanh thương mại mà trong đó hàng hóa sau quá trình thu mua sẽ tiến hành nhập kho rồi sau đó mới xuất kho bán buôn với khối lượng lớn. Bán buôn qua kho có thể thực hiện theo hai hình thức sau: Bán buôn hàng hóa theo hình thức giao hàng trực tiếp: Căn cứ vào hợp đồng đã ký kết, bên mua cử đại diện đến kho của doanh nghiệp thương mại để nhận hàng. Sau khi đại diện bên mua nhận đủ hàng, thanh toán tiền hoặc chấp nhận nợ hàng đó được xác định là tiêu thụ. Bán buôn hàng hóa qua kho theo hình thức chuyển hàng, gửi hàng: Căn cứ vào hợp đồng đã ký kết giữa 2 bên hoặc theo đơn đặt hàng, doanh nghiệp xuất kho hàng hóa chuyển hàng hóa đến địa điểm giao cho khách hàng theo cam kết trong hợp đồng. Trong thời gian từ khi xuất hàng đến khi chưa được bên mua kiểm nhận, hàng hóa vẫn thuộc sở hữu của bên bán. Chi phí vận chuyển có thể do doanh nghiệp thương mại chịu hay bên mua chịu là do sự thỏa thuận từ trước giữa hai bên. Nếu doanh nghiệp thương mại chịu chi phí vận chuyển thì chi phí đó được ghi vào chi phí bán hàng, còn nếu số chi phí vận chuyển đó người mua phải chịu thì doanh nghiệp sẽ tiến hành thu tiền của bên mua. Bán buôn vận chuyển thẳng: Là phương thức luân chuyển hàng hóa trong kinh doanh thương mại mà trong đó hàng hóa sau quá trình thu mua sẽ được chuyển thẳng cho người mua mà không nhập kho. Phương thức này được thể hiện theo 2 hình thức: Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán: Doanh nghiệp thương mại tổ chức quá trình mua hàng, bán hàng và thanh toán tiền hàng cho nhà cung cấp và thu tiền từ khách hàng. - Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức trực tiếp (bán giao tay ba): Theo hình thức này, DNTM sau khi nhận hàng hóa của bên bán thì 7 Thang Long University Library giao trực tiếp cho khách hàng của mình. Khi bên mua nhận đủ hàng và thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì hàng hóa được xác định là đã tiêu thụ. - Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức gửi hàng: Theo phương thức này, DNTM sau khi mua hàng chuyển bán thẳng cho bên mua tại địa điểm đã thỏa thuận trong hợp đồng bằng phương tiện của mình hoặc thuê ngoài. Hàng hóa vẫn thuộc sở hữu của doanh nghiệp. Hàng hóa được coi là tiêu thụ khi bên mua nhận đủ hàng tại địa điểm thỏa thuận, thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán và doanh nghiệp mất quyền sở hữu hàng hóa đó. Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán: DNTM chỉ đóng vai trò là trung gian môi giới trong quan hệ mua bán và chỉ phản ánh doanh thu của hoa hồng môi giới được nhận, doanh nghiệp không ghi nhận các nghiệp vụ mua cũng như nghiệp vụ bán như hình thức trên. 1.3.1.2. Phương thức bán lẻ Bán lẻ là phương thức bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng để thỏa mãn nhu cầu cá nhân hoặc bán cho các tổ chức kinh tế, các đơn vị kinh tế tập thể, họ mua hàng hóa mang tính chất tiêu dùng nội bộ. Bán hàng theo phương thức này có đặc điểm là hàng hóa đã ra khỏi lĩnh vực lưu thông và đi vào lĩnh vực tiêu dùng, giá trị và giá trị sử dụng của hàng hóa đã được thực hiện. Khối lượng hàng hóa thường nhỏ, phong phú, đa dạng về chủng loại, mẫu mã, giá cả thường ổn định. Bán lẻ thường bán đơn chiếc hoặc bán với số lượng nhỏ. Bán lẻ được thực hiện theo các hình thức sau: Bán lẻ thu tiền trực tiếp: Theo phương thức này, nhân viên bán hàng trực tiếp thu tiền của khách hàng và giao hàng cho khách. Cuối ca bán hàng, nhân viên bán hàng làm giấy nộp tiền và nộp tiền cho thủ quỹ đồng thời phải kiểm kê hàng hóa tại kho, quầy để xác định số lượng hàng đã bán trong ca, trong ngày và lập báo cáo bán hàng. Bán lẻ thu tiền tập trung: Bán lẻ thu tiền tập trung là hình thức bán hàng mà trong đó tách rời nghiệp vụ thu tiền của người mua và nghiệp vụ giao hàng cho người mua. Mỗi quầy hàng có một nhân viên thu tiền làm nhiệm vụ thu tiền của khách, viết hóa đơn hoặc tích kê cho khách để khách đến nhận hàng ở quầy hàng do nhân viên bán giao hàng. Hết ca, nhân viên căn cứ vào hóa đơn và tích kê giao hàng cho khách hoặc kiểm kê hàng hóa tồn quầy để xác định số lượng hàng đã bán trong ngày, trong ca và lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền làm giấy nộp tiền và nộp tiền bán hàng cho thủ quỹ. Bán hàng trả góp: Theo hình thức này, người mua được trả tiền mua hàng thành nhiều lần. Doanh nghiệp thương mại, ngoài số tiền thu theo giá bán thông thường còn thu thêm ở người mua một khoản lãi do trả chậm. Đối với hình thức này, về thực chất, người bán chỉ mất quyền sở hữu khi người mua thanh toán hết tiền hàng. 8 Tuy nhiên,về mặt hạch toán, khi giao hàng cho người mua, hàng hoá bán trả góp được coi là tiêu thụ, bên bán ghi nhận doanh thu. Bán hàng đại lý hay gửi hàng hóa: Là phương thức mà bên bán giao hàng cho các đại lý hoặc các đơn vị nhận bán hàng ký gửi bán hộ. Số hàng ký gửi này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp cho đến khi hàng được tiêu thụ. Khi bán được hàng ký gửi, doanh nghiệp sẽ trả cho đại lý hoặc bên nhận ký gửi một khoản hoa hồng tính theo tỷ lệ phần trăm trên giá ký gửi hàng thực tế đã bán được. Khoản hoa hồng này doanh nghiệp sẽ hạch toán vào chi phí bán hàng. 1.3.2. Các phương thức thanh toán Việc thanh toán với khách hàng trong quá tình bán hàng được thức hiện theo hai hình thức: - Thanh toán qua ngân hàng Phương thức thanh toán bằng chuyển khoản thông qua ngân hàng có thể áp dụng trong trường hợp giao hàng trực tiếp hoặc gửi hàng đi bán theo hợp đồng. Luật thuế GTGT quy định, các giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện thanh toán qua ngân hàng thì mới đủ điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Trường hợp giao hàng trực tiếp và thỏa thuận thanh toán qua ngân hàng thì việc bán hàng coi như được thực hiện, và chỉ còn việc theo dõi sự thanh toán của người mua. Trường hợp hàng gửi bán theo hợp đồng thì số hàng hóa chưa được coi là tiêu thụ mà còn phụ thuộc vào tình hình châp nhận thanh toán của khách hàng. + Nếu khách hàng chấp nhận thanh toán và thanh toán toàn bộ thì số hàng đó được coi như là đã tiêu thụ toàn bộ. + Nếu khách hàng từ chối thanh toán 1 phần hay toàn bộ giá trị hàng do lỗi của doanh nghiệp bán thì doanh nghiệp phải theo dõi từng trường hợp cụ thể để xử lý nhằm đảm bảo lợi ích của DN không bị ảnh hưởng. - Thanh toán bằng tiền mặt Thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt áp dụng trong trường hợp giao hàng và thanh toán tiền hàng được thực hiện tại cùng một thời điểm và ngay tại DN, việc tiêu thụ được hoàn tất sau khi giao hàng và nhận tiền. Theo quy định của luật thuế GTGT, thanh toán bằng tiền mặt chỉ thực hiện với các khoản giao dịch có giá trị dưới 20 triệu đồng. 9 Thang Long University Library