Tài liệu Một số biện pháp nâng cao năng lực quản lí tủ sách lớp học của cán bộ thư viện trường tiểu học lộc tân

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN HẬU LỘC PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO  SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÔNG QUA MÔ HÌNH “TỦ SÁCH LỚP HỌC” TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC LỘC TÂN HẬU LỘC – THANH HÓA Người thực hiện: Hoàng Thị Hương Chức vụ: Giáo viên TV-TB Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Lộc Tân, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa SKKN thuộc lĩnh vực: Thư viện HẬU LỘC, NĂM 2017 MỤC LỤC 1. Mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài 1.2. Mục đích nghiên cứu 1.3. Đối tượng nghiên cứu 1.4. Phương pháp nghiên cứu 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 2.2. Thực trang của vấn đề 2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 3. Kết luận và kiến nghị 3.1. Kết luận 3.2. Kiến nghị Trang 1 1 1 1 2 3 3 4 7 13 19 19 19 1 - MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài. N.K.Crupxkaia đã viết: “Vấn đề đọc sách của trẻ em là một trong các vấn đề quan trọng. Đọc sách đóng vai trò lớn trong cuộc sống của các em. Những cuốn sách được đọc trong thời niên thiếu không những có thể lưu lại trong trí nhớ của các em suốt đời mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển tương lai của các em nữa. Sách giúp các em mở mang kiến thức, hiểu biết về tự nhiên xã hội, bồi dưỡng tư tưởng đạo đức, tình cảm và có ý nghĩa giáo dục thiếu niên, nhi đồng luôn hướng tới cái đẹp. Thư viện là một phần không thể thiếu trong trường học. Thư viện là một kho báu giúp cán bộ giáo viên, học sinh tham khảo để mở rộng tri thức, bồi dưỡng tâm hồn góp phần nâng cao quá trình giảng dạy cũng như học tập. Hoạt động thư viện, đọc sách, báo, tài liệu sẽ khuyến khích sự ham hiểu biết, óc tìm tòi sáng tạo và hình thành cho giáo viên, học sinh “văn hóa đọc” trong nhà trường. Thư viện trường học là một trong những “vũ khí” của giáo viên và học sinh để tham gia vào “chiến trường tri thức”. Từ đấy phấn đấu không ngừng để nâng cao chất lượng dạy và học, là một công cụ chính giúp giáo viên tự học, tự bồi dưỡng đạt kết quả cao. Thư viện cũng là một công cụ quan trọng tạo cơ hội cho học sinh học tập một cách tích cực, chủ động và đồng thời cung cấp các nguồn tài liệu đa dạng, phong phú giúp các em học tập và nghiên cứu. Hưởng ứng phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” thư viện các trường học cũng đã có nhiều mô hình mới như “Thư viện thân thiện”, “Thư viện xanh”,... Trường Tiểu học Lộc Tân đã xây dựng mô hình “Tủ sách lớp học”, với mục đích để sách gần với bạn đọc, đặc biệt là gần với học sinh hơn. Xây dựng “Tủ sách lớp học” có hiệu quả phải cần nhiều yếu tố, nhiều điều kiện khách quan cũng như chủ quan của đơn vị. Vậy làm thế nào “Tủ sách lớp học” hoạt động đạt kết quả tốt nhất để nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện trường học, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của giáo viên, học sinh trong nhà trường. Chính vì những lí do trên nên tôi đã chọn đề tài: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện trường học thông qua mô hình “tủ sách lớp học” tại trường tiểu học Lộc Tân làm vấn đề nghiên cứu. 1.2. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu vấn đề này nhằm tìm ra các biện pháp nâng cao năng lực của bản thân trong công tác phục vụ bạn đọc. Với nhiệm vụ là cán bộ thư viện trường học, cùng chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi đồng nghiệp để thư viện trường tổ chức hoạt động đạt hiệu quả ngày một cao hơn. 1.3. Đối tượng nghiên cứu: - Nhiệm vụ công tác thư viện trong trường học. - Công tác nghiệp vụ thư viện. - Quá trình sử dụng “tủ sách lớp học” của giáo viên, học sinh trường tiểu học Lộc Tân. 1 1.4. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như: - Phương pháp điều tra, quan sát, thu thập thông tin. - Phương pháp đối chứng giữa thực tế và lí luận để làm rõ vấn đề mình nghiên cứu. 2 2- NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm. 2.1.1. Một số khái niệm: 2.1.1.1. Thư viện: Năm 1970, UNESCO (Tổ chức văn hóa – khoa học – giáo dục của Liên hiệp quốc) đã định nghĩa Thư viện như sau: “Thư viện, không phụ thuộc vào tên gọi của nó, là bất cứ bộ sưu tập có tổ chức của sách, ấn phẩm định kì hoặc các dạng tài liệu khác, kể cả đồ họa, nghe – nhìn và nhân viên phục vụ có trách nhiệm tổ chức cho bạn đọc sử dụng các tài liệu đó nhằm mục đích thông tin, nghiên cứu khoa học, giáo dục hoặc giải trí”. 2.1.1.2. Thư viện trường học. Thư viện trường học là loại hình thư viện chuyên ngành ở cấp cơ sở, phục vụ hai nhiệm vụ chính là dạy và học. Đối tượng phục vụ chính của thư viện trường học là học sinh và cán bộ giáo viên trong nhà trường. Theo quyết định 61/1998/QĐ/BGD-ĐT ngày 6 tháng 11 năm 1998 thì “Thư viện trường phổ thông (bao gồm trường tiểu học, trường trung học cơ sở, và trường trung học phổ thông) là một bộ phận cơ sở vật chất trọng yếu, là trung tâm sinh hoạt văn hóa và khoa học của nhà trường. Thư viện góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học thư viện và xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, tạo cơ sở từng bước thay đổi phương pháp dạy và học, đồng thời thư viện tham gia tích cực vào việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng nếp sống văn hóa mới cho các thành viên của nhà trường”. 2.1.2. Vị trí, vai trò của Thư viện trường học. Thư viện trường học có vị trí vai trò, nhiệm vụ và chức năng vô cùng quan trọng. Hoạt động chủ yếu của giáo viên và học sinh trong nhà trường phổ thông là giảng dạy và học tập. Cả hai hoạt động này đều sử dụng công cụ là sách báo. Với chức năng lưu trữ và luân chuyển sách, báo; thông qua nội dung sách báo, thư viện góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng dạy và học; tuyên truyền đường lối chính sách của Đảng và nhà nước; xây dựng thế giới quan khoa học, nếp sống văn minh cho giáo viên và học sinh. Thư viện là nguồn tài liệu tham khảo, tham vấn rất hữu ích cho việc học cá nhân của mỗi cán bộ giáo viên học sinh hoặc nhóm cán bộ giáo viên học sinh. Đặc biệt, học sinh tiểu học rất tò mò muốn tìm hiểu về thế giới xung quanh mình, do đó thư viện hoàn thành được vai trò quan trọng của mình khi giúp học sinh thỏa mãn sự tò mò đó bằng cách cho các em đọc, tìm hiểu về các chủ đề mà các em thấy thích và hứng thú nhất. Thư viện đồng thời cũng được sử dụng để giúp học sinh giải trí và phát triển óc sáng tạo. Sách, báo là nguồn giải trí rất lớn đối với trẻ em cũng như người lớn. Qua việc đọc, chúng ta có thể giáo dục chính mình, tích lũy và tăng khả năng tưởng tượng, trải nghiệm một cách gián tiếp. Ví dụ như các em được thưởng thức một chuyến du hành vũ trụ khi đọc bộ sách “Vũ trụ quanh em”; còn khi đọc cuốn “Những điều kì diệu trong cuộc sống động vật” các em sẽ lạc vào 3 một khu rừng nguyên sơ nơi có mọi loài động vật hoang dã, hoặc nữa các em sẽ được chu du dưới đáy đại dương kì vĩ với cuốn “Đại dương và những cuộc sống diệu kì”…. Với những vai trò quan trọng như vậy để hoạt động thư viện nhà trường có hiệu quả, học sinh có thể mượn sách dễ dàng hơn, đọc sách nhiều hơn thì “Tủ sách lớp học” là một trong những lựa chọn hữu ích cho các em học sinh đọc sách trong thư viện trường. Vì sao “Tủ sách lớp học” lại là một lựa chọn hữu ích? Tại vì “Tủ sách lớp học” được bố trí ngay tại các lớp. Sách trong tủ phù hợp, thiết thực với đối tượng bạn đọc nhất (sách được chính học sinh và giáo viên chủ nhiệm lựa chọn và mượn lên tủ sách của lớp mình). Và đối tượng phục vụ của tủ sách chính là tất cả các bạn trong lớp, bạn nào cũng được mượn sách, cũng được đọc sách. Cán bộ thư viện là “linh hồn” của thư viện, là nòng cốt của mọi hoạt động thư viện. Chính vì vậy năng lực, sự tận tâm của cán bộ thư viện sẽ quyết định việc “tủ sách lớp học” có hoạt động hiệu quả hay không. 2.2. Thực trạng của vấn đề: 2.2.1. Vài nét về tình hình địa phương: Lộc Tân là xã gần trung tâm huyện Hậu Lộc, kinh tế chủ yếu là nông nghiệp. Trong những năm gần đây xã đã, đang xây dựng nông thôn mới và đã có nhiều sự phát triển về kinh tế, chính trị, giáo dục. Phong trào khuyến học phát triển mạnh mẽ. Xã có hai trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2, trường Mầm non đang trong lộ trình xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia vào năm 2017. Tuy nhiên nhận thức của nhân dân địa phương về công tác thư viện trường học chưa cao. 2.2.2. Vài nét tình hình nhà trường: Trường TH Lộc Tân đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 năm 2012. Trường đã tham gia vào chương trình đảm bảo chất lượng giáo dục trường học (SEQAP). Nhà trường luôn là một trong những đơn vị dẫn đầu huyện về chất lượng giáo dục. Vì vậy, chất lượng giáo dục được nhà trường đặc biệt quan tâm. Các mặt giáo dục, hoạt động bổ trợ cho quá trình giáo dục luôn được nhà trường đầu tư. Năm học 2016 – 2017, trường Tiểu học Lộc Tân có 10 lớp gồm 287 học sinh. Tổng số CBGV trong nhà trường là 22 đ/c. Trong đó có 20/22 đ/c có trình độ trên chuẩn (Thạc sỹ: 1, ĐH: 19, THSP:2). 100% giáo viên đã có sự đầu tư thời gian vào nghiên cứu tài liệu, sách, báo; vận dụng linh hoạt đổi mới phương pháp dạy học. 100% giáo viên sử dụng các công cụ như sách báo, tài liệu, mạng Internet,… để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Do đó tất cả giáo viên đều đạt giờ dạy khá giỏi. Trong đó có 3 giáo viên giỏi cấp huyện, 1 tổng phụ trách Đội giỏi. Học sinh ngoan ngoãn, chăm chỉ học tập; các em tự giác trong các hoạt động của nhà trường, kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp từng bước được nâng lên. Chất lượng học sinh năng khiếu luôn đứng ở top đầu của huyện. Trong những năm gần đây, ban giám hiệu nhà trường không chỉ quan tâm đến chất lượng dạy – học mà công tác thư viện trường cũng luôn được quan tâm, 4 chỉ đạo kịp thời. Chính vì thế hoạt động thư viện luôn duy trì tốt và ngày càng phát triển , góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. 2.2.3. Tình hình thư viện trường Tiểu học Lộc Tân: Thư viện trường được công nhận thư viện Tiên tiến cấp tỉnh năm học 20062007. Thư viện nhà trường hiện có: 4.509 bản sách, trị giá 76.174.300 đồng. Trong đó có 1.107 bản sách giáo khoa, 968 bản sách nhiệp vụ, 718 bản sách truyện Kim Đồng, 1716 bản sách tham khảo. 100% học sinh có đủ sách giáo khoa để học tập, 100% cán bộ giáo viên có đủ sách giáo khoa, sách nghiệp vụ để phục vụ công tác giảng dạy; sách tham khảo đạt tỷ lệ 8,5 cuốn/học sinh. Thư viện trường gồm 3 phòng: 1 kho sách, 2 phòng đọc. Tổng diện tích 2 64m . Trang thiết bị chuyên dùng đã đáp ứng nhu cầu hoạt động của thư viện. Thư viện có 1 máy tính nối mạng Internet để CBTV sử dụng và phục vụ bạn đọc tra cứu thông tin. Nghiệp vụ thư viện đảm bảo theo quyết định 01 của Bộ giáo dục và đào tạo. Hồ sơ, sổ sách được cập nhật đầy đủ, khoa học, thường xuyên. Đặc biệt, công tác phục vụ bạn đọc được đặc biệt quan tâm và đầu tư lớn. Thư viện tổ chức phục vụ cho bạn đọc là giáo viên ở tất cả các ngày trong tuần; bạn đọc là học sinh được tổ chức cho đọc tại phòng đọc theo lịch. Giáo viên khi đến phòng đọc ngoài tìm hiểu những thông tin trên sách, báo, tài liệu còn có thể tìm hiểu thông tin trên mạng Internet. Học sinh ở trường không những được đọc sách tại phòng đọc mà còn được mượn sách về các lớp, về nhà. Các lớp mượn sách về lớp để sử dụng trong những giờ giải lao, những phút đầu giờ hay những giờ sinh hoạt lớp. Những học sinh có nhu cầu đọc sách cao, cán bộ thư viện tổ chức cho các em mượn sách về nhà để tham khảo. Với cơ sở vật chất, sách báo hiện có trong thư viện của nhà trường có thể phục vụ tốt cho học sinh tại phòng đọc. Nhưng để đáp ứng theo nhu cầu giáo viên, học sinh mượn về lớp, về nhà thì số bản sách vẫn chưa đảm bảo để phục vụ theo nhu cầu thực tế. 2.2.4. Thuận lợi – khó khăn: 2.2.4.1. Thuận lợi: - Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm và tạo điều kiện về mọi mặt để thư viện hoạt động tốt. - Phong trào đọc sách của nhà trường luôn duy trì và phát triển. 100% cán bộ giáo viên, học sinh tích cực tham gia và phối hợp với cán bộ thư viện để hoạt động khoa học, hiệu quả. Cán bộ giáo viên, học sinh trong nhà trường luôn hưởng ứng nhiệt tình và tích cực tham gia các phong trào thư viện ngày càng phát triển. - Nhà trường có Tổ cộng tác viên thư viện nhiệt tình, có kinh nghiệm. - Học sinh ham học hỏi, hiếu động, thích tìm tòi, khám phá. - Từ lớp 1,các em đã được làm quen với thư viện, cách đọc sách, mượn sách. - Cán bộ thư viện đào tạo đúng chuyên môn, năng lực vững vàng; chủ động, sáng tạo trong công việc. 5 2.2.4.2. Khó khăn: - Vẫn còn một bộ phận phụ huynh học sinh, nhân dân địa phương chưa coi trọng về vai trò của thư viện trong nhà trường. - Kinh phí đầu tư bổ sung hàng năm vào thư viện chưa đáp ứng với yêu cầu Thư viện đạt Tiên tiến xuất sắc. Vì thế số bản sách còn ít, chủng loại chưa phong phú. - Cách tổ chức hoạt động đọc sách tại lớp còn hạn chế nhất định, nhất là học sinh lớp 1, 2 chưa đi vào nề nếp. 2.2.5. Kết quả thực trạng: - 100% giáo viên sử dụng sách, báo, tài liệu phục vụ công tác giảng dạy. - Học sinh đến thư viện đọc sách báo còn hạn chế, vì thời gian còn hạn chế. - Số lượt học sinh đến thư viện, số lượt học sinh tham gia sử dụng sách, báo, tài liệu của Thư viện để phục vụ học tập và giải trí chưa nhiều. Kết quả thống kê trong hai năm học 2014-2015 và 2015-2016 qua hai bảng số liệu sau: Bảng 1: Số lượng học sinh tham gia đọc sách. Năm học Năm học 2014-2015 Năm học 2015-2016 Học sinh tham gia đọc sách Học sinh tham gia đọc sách Số lượt Số lượt Số học Số học Tổng số Tổng số sinh sinh học sinh học sinh Tỷ lệ Tỷ lệ học sinh tham gia học sinh tham gia Khối Khối 1 Khối 2 Khối 3 Khối 4 Khối 5 Cộng 69 47 60 58 52 286 45 32 50 51 49 227 65.2 68.1 83.3 87.9 94.2 79.4 589 992 1152 1376 1539 5648 70 71 47 59 52 299 48 51 41 54 50 244 68.6 71.8 87.2 91.5 96.2 81.6 1440 1530 1230 1621 1623 7444 Bảng 2: Vòng quay của sách Năm học 2014-2015 Tổng số lượt Tổng số sách Vòng quay học sinh tham khảo của sách 5648 1882 3 Năm học 2015-2016 Tổng số lượt Tổng số sách Vòng quay học sinh tham khảo của sách 7444 2113 3.5 Qua bảng số liệu trên ta thấy tỉ lệ học sinh đến thư viện sử dụng sách báo, tài liệu phục vụ học tập, giải trí năm học 2014 – 2015 đạt 79,4%, vòng quay của sách đạt 3 vòng/cuốn; năm học học 2015 – 2016 đạt 81,6%, vòng quay của sách đạt 3.5 vòng/cuốn. Như vậy, chứng tỏ công tác thư viện của trường vẫn chưa phát huy hết vai trò, tầm quan trọng của thư viện để thu hút 100% học sinh đến với thư viện, vòng quay của sách còn hạn chế. Mặt khác, vẫn còn bộ phận học sinh e dè, ngại đến thư viện do thấy đông người, hoặc chờ đợi lâu,…. Vậy làm thế nào để thu hút được tất cả học sinh trong nhà trường chủ động đến với thư viện ngoài giờ học? Từ đó các em có thể tìm tòi, khám phá các nguồn thông tin bổ ích từ sách báo, tài liệu sẵn có trong thư viện để phục vụ cho học tập, rèn luyện đạo đức tác phong của người học sinh. Làm thế nào để xử lý khâu mượn sách nhanh hơn, chính xác hơn, đảm bảo nhu cầu thực tế của học 6 sinh trong từng thời điểm? Đó là điều luôn làm tôi băn khoăn, trăn trở để tìm giải pháp đưa sách đến gần các em hơn. 2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện. 2.3.1. Nâng cao nhận thức, tư tưởng. Cán bộ thư viện là nòng cốt của mọi hoạt động thư viện. Trong công tác quản lí “tủ sách lớp học”, để phát huy hết được vai trò, nhiệm vụ của thư viện thì cán bộ thư viện phải không ngừng học hỏi, bồi dưỡng chuyên môn. Cán bộ thư viện phải xác định chức năng, nhiệm vụ của mình: + Nắm vững nguồn tài liệu sẵn có trong thư viện trường, tham khảo các nguồn tài liệu khác để mượn hoặc mua về phục vụ công tác dạy và học. + Xây dựng, tổ chức hoạt động “tủ sách lớp học” thường xuyên, phát huy tối đa hiệu quả tủ sách tại lớp và đánh giá kịp thời. + Trực tiếp giám sát, quản lí, điều hành hoạt động “tủ sách lớp học”. + Tổ chức quản lí mạng lưới cộng tác viên thư viện – những người trực tiếp quản lí “tủ sách lớp học”. + Tham mưu, tư vấn với Ban giám hiệu tạo điều kiện về thiết bị, cơ sở vật chất, tiêu chí đánh giá. + Tuyên truyền, vận động, phối kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường; đặc biệt là tổ chức Đoàn – Đội cùng tham gia trong công tác này. + Biên soạn thư mục và xây dựng kế hoạch tổ chức tuyên truyền giới thiệu sách theo chủ đề chủ điểm từng tháng trong năm học. 2.3.2. Xử lí nghiệp vụ thư viện. Công tác nghiệp vụ Thư viện là việc làm tỉ mỉ, thường xuyên. Vì vậy, tôi đã tự rèn luyện cho mình tác phong làm việc khoa học, khẩn trương, làm với cái tâm yêu nghề của mình. Mỗi khi có tài liệu nhập vào thư viện, tôi đã chủ động làm nghiệp vụ kịp thời (như vào sổ, dán nhãn, mô tả, tóm tắt ….) để giới thiệu đến bạn đọc sớm nhất. Để công tác nghiệp vụ thư viện được ngày càng hoàn thiện hơn, bản thân luôn dành thời gian cho công tác tự học, tự bồi dưỡng, nâng cao kĩ năng xử lí nghiệp vụ thư viện, vận dụng có hiệu quả vào công tác thực tế hàng ngày. Hồ sơ của thư viện thường xuyên được cập nhật khoa học, ngăn nắp và có hệ thống. Đặc biệt khi tổ chức “tủ sách lớp học” thì việc theo dõi, cập nhật hồ sơ từ các lớp càng phải được làm thường xuyên và nghiêm túc hơn. Từ đó mới biết được hiệu quả hoạt động của “tủ sách lớp học” của từng lớp, từng khối. Thường xuyên phát động phong trào “góp một cuốn sách hay để được đọc nhiều cuốn sách hay” vào đầu năm học trong toàn trường, trong mỗi lớp học. Mỗi lớp đều có sổ theo dõi sách quyên góp, từ đó đánh giá cụ thể từng lớp để tạo động lực thi đua giữa các lớp. Hàng tuần phối hợp cùng Đoàn – Đội đánh giá, nhận xét dưới cờ để khuyến khích các lớp thi đua nhau làm tốt hơn nữa công tác “tủ sách lớp học”. Thiết kế sổ theo dõi sách quyên góp, sổ theo dõi đọc sách cho từng lớp, sổ theo dõi tổng hợp để đánh giá kết quả thi đua từng đợt phát động: 7 TRƯỜNG TIỂU HỌC LỘC TÂN LỚP 4A Người ủng hộ Năm xuất bản 2014 2016 2015 Tên sách (báo) 06/10/2016 Nguyễn Khánh Chi Nguyễn Duy Nam Vũ Thái Hưng Đô rê mon T.21 Câu đố dành cho học sinh tiểu học Tuổi thơ dữ dội TRƯỜNG TIỂU HỌC LỘC TÂN LỚP 5B Giá tiền Số bản 9.000 19.000 78.000 1 1 1 Ghi chú SỔ THEO DÕI HỌC SINH ĐỌC SÁCH TẠI LỚP Tháng 03/2017 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 1 TT 2 Ngày Họ tên 1 2 3 4 Trần Bùi Minh Nguyễn Thành Đạt Chung Thanh Bình x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Nguyễn Ngọc Diệp x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Cộng Ngày ủng hộ SỔ THEO DÕI SÁCH QUYÊN GÓP VÀO THƯ VIỆN 23 23 23 23 Cộng 8 TRƯỜNG TIỂU HỌC LỘC TÂN SỔ TỔNG HỢP THEO DÕI HỌC SINH ĐỌC SÁCH TẠI LỚP Tháng 03/2017 Cộng 8 5 12 5 7 2 10 5 2 4 3 7 28 7 5 9 8 5 196 9 12 15 3 7 9 2 33 2 8 16 7 5 5 7 11 6 14 5 14 10 13 33 246 2 8 16 7 5 9 8 34 4 15 7 8 5 8 12 14 8 6 7 12 10 12 34 251 5 8 35 2 4 5 7 16 5 8 11 15 35 15 13 8 7 4 5 4 2 6 35 255 4 9 36 5 17 11 6 8 11 8 15 9 36 18 22 7 3 7 15 11 9 13 21 301 15 12 14 9 11 8 17 22 15 14 12 17 20 11 15 17 7 22 10 14 16 15 9 322 14 12 5 15 19 22 14 24 14 11 21 14 5 8 5 9 3 24 17 16 11 14 15 312 18 14 22 15 17 13 11 9 20 19 14 11 22 19 14 18 13 11 15 17 18 19 22 371 14 19 26 18 22 7 3 12 14 19 15 18 26 15 14 9 19 10 17 11 22 18 26 374 79 2849 9 210 11 120 28 114 6 109 10 104 10 221 0 2 0 7 154 5 78 6 104 28 115 5 112 8 0 9 0 11 166 7 121 12 123 10 121 12 97 7 0 8 0 6 178 10 122 11 90 5 0 28 0 5 225 Cộng 9 105 1A 1B 2A 2B 3A 3B 4A 4B 5A 5B 102 Lớ p 100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 T T Ngà y 9 2.3.3. Hoạt động phối hợp của cán bộ thư viện với Tổ cộng tác viên thư viện. - Làm tốt công tác vận động, tuyên truyền đến từng thành viên của tổ cộng tác viên thư viện để các thành viên cùng tham gia nhiệt tình, công tác hỗ trợ hoạt động thư viện đạt kết quả cao. - Hàng tháng vào những buổi giao ban Đoàn – Đội, cán bộ thư viện tập huấn những kiến thức và nghiệp vụ cơ bản, truyền đạt kinh nghiệm của mình cho các thành viên trong tổ cộng tác viên thư viện. - Trao đổi thảo luận về các vấn đề liên quan đến hoạt động Thư viện. Từ đó, cộng tác viên sẽ nắm vững hơn những kiến thức, kĩ năng trong hoạt động “tủ sách lớp học”. Ngoài ra, yêu cầu đối với tổ cộng tác viên thư viện là: - Đối với cộng tác viên thư viện là giáo viên chủ nhiệm: + Tham khảo danh mục sách đã được phát lên các lớp. + Đăng kí sách, tài liệu phục vụ tuần kế tiếp. + Nộp phiếu báo về thư viện vào sáng thứ 6 hàng tuần. Từ những phiếu báo này, cán bộ thư viện tổng hợp, cân đối và chuẩn bị sách để sáng thứ 2 cho các lớp mượn. - Đối với cộng tác viên thư viện là học sinh (lớp trưởng): + Sáng thứ 6 hàng tuần, các em tham khảo ý kiến giáo viên chủ nhiệm rồi đem những tài liệu tuần sau lớp không sử dụng nữa lên thư viện trả và nộp sổ mượn sách của lớp để cán bộ thư viện tổng hợp, thống kê. + Sáng thứ 2 hàng tuần, các em lên thư viện mượn tài liệu về cho lớp mình đọc trong tuần. + Tổ chức cho các bạn trong lớp mượn sách, trả sách, đọc sách tại lớp. 2.3.4. Luân chuyển “tủ sách lớp học”. Đối với tài liệu của học sinh và phụ huynh quyên góp, các lớp nhập về thư viện, cán bộ thư viện thanh lọc và làm nghiệp vụ xong sẽ đưa lại về các lớp để sử dụng. Tài liệu của lớp nào đưa lại về lớp đó, đến khi trong lớp không còn nhu cầu sử dụng nữa thì sẽ trả lại cho thư viện. Cán bộ thư viện sẽ luân chuyển cho các lớp khác mượn. Đối với tài liệu của thư viện cung cấp cho các lớp, sẽ được luân chuyển thường xuyên. - Sách giáo khoa: Mỗi lớp có 1 bộ để tại tủ sách để cho học sinh mượn khi trong lớp có học sinh không may thiếu sách. - Tài liệu tra cứu: Các sách từ điển chính tả, Tiếng việt, Tiếng Anh, thư viện phát lên mỗi “tủ sách lớp học” 1 cuốn. - Tài liệu tham khảo: Giáo viên chủ nhiệm tham khảo danh mục sách của thư viện, đăng kí với cán bộ thư viện vào sáng thứ 6 hàng tuần. Cán bộ thư viện cân đối lượng sách trong thư viện rồi cho các lớp mượn vào sáng thứ 2 hàng tuần. - Tài liệu giải trí: Tài liệu được luân chuyển 1lần/tuần. Luân chuyển giữa các lớp trong khối, sau đó, luân chuyển khối khác. Ví dụ: Tuần 1 lớp 4A, 4B mượn tài liệu, tuần 2 tài liệu lớp 4A đổi cho lớp 4B và ngược lại. Tuần 3, tài liệu 10 khối 4 đổi tài liệu khối 5. Khi đó, tài liệu được luân chuyển thường xuyên hơn. Vòng quay của sách nhiều hơn, nhanh hơn. 2.3.5. Hướng dẫn các lớp bố trí, sắp xếp, bảo quản “tủ sách lớp học”. “Tủ sách lớp học” được đưa vào sử dụng từ đầu năm học, sau khi họp phụ huynh đầu năm. Được sự đồng thuận và ủng hộ của phụ huynh, thư viện sẽ có nhiều tài liệu hơn để đưa vào sử dụng cho các em. Riêng đối với học sinh lớp 1, học kì 1 cán bộ thư viện, giáo viên chủ nhiệm chỉ tập cho các em làm quen với cách sử dụng và bảo quản “tủ sách lớp học”, đến học kì 2 mới thực sự đi vào hoạt động và được đưa vào đánh giá cùng các anh chị lớp trên. Đối với các lớp 2,3,4,5 “tủ sách lớp học” được đưa vào hoạt động, đánh giá từ đầu năm và được xem là một tiêu chí để đánh giá thi đua của lớp trong năm học. Các loại sách trong “tủ sách lớp học” sau khi mượn từ thư viện về được sắp xếp, phân loại theo từng lĩnh vực để tiện cho việc sử dụng và quản lí sách. Tủ sách được trang trí đẹp mắt, có dán nhãn, ghi tên rõ ràng, dễ đọc. Đối với học sinh các lớp 1,2 có thể phân loại chủ đề sách theo màu sắc để học sinh dễ nhận biết. Ví dụ, tài liệu tham khảo môn toán, nhãn chỉ dẫn màu đỏ, môn Tiếng Việt, nhãn chỉ dẫn màu xanh,.... tài liệu giải trí nhãn chỉ dẫn màu vàng. *) Một số hình ảnh “Tủ sách lớp học” trường Tiểu học Lộc Tân: Trong khi sử dụng “tủ sách lớp học”, cán bộ thư viện cùng giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn các em cách bảo quản tủ (kéo mở phải nhẹ nhàng, lau chùi sạch sẽ,…), bảo quản sách trong tủ (khi đọc cần giữ sách cẩn thận không được làm nhàu sách, nếu có cuốn nào bong gáy hoặc rách trang các em có thể chủ động dán hoặc đem lên phòng Thư viện nhờ dán lại,….). Đặc biệt, khích lệ các em ham đọc sách và yêu sách hơn. Hàng tháng có đánh giá về việc quản lý và tổ chức “tủ sách lớp học” của các lớp. 2.3.6. Tổ chức phục vụ bạn đọc tại phòng đọc. Khi đã tổ chức “tủ sách lớp học” thì số lượng bạn đọc về phòng đọc thư viện giảm đi, nhưng chất lượng phục vụ thì đòi hỏi càng cao hơn. Vì, nhu cầu sách giải trí, tham khảo các môn đều được cung cấp cơ bản trên các tủ sách lớp học, khi những nhu cầu tìm hiểu được nâng cao thì bạn đọc sẽ tìm tới thư viện để được đáp ứng. Vì vậy, ngoài nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, tôi còn phải nắm bắt được chương trình học, những kiến thức cơ bản của học sinh tiểu học; học hỏi và phối hợp với cộng tác viên thư viện là những cốt cán chuyên môn để có thể đáp ứng đúng, đủ nhu cầu của bạn đọc. Biên soạn thư mục để định hướng cho bạn đọc đi vào các chủ đề trong thư viện trường. 11 Phục vụ bạn đọc tại phòng đọc theo lịch hoạt động sau: Thứ Thời gian 2 Buổi sáng Giáo viên Cho HS mượn sách về lớp Buổi chiều Học sinh Khối 1, 2 3 4 5 6 Giáo viên Giáo viên Giáo viên Giáo viên Thu phiếu Làm Làm Làm báo mượn nghiệp vụ nghiệp vụ nghiệp vụ của GV sách và Học sinh Học sinh Học sinh Thu phiếu báo Khối 3 Khối 4 Khối 5 mượn của HS 2.3.7. Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao công tác nghiệp vụ thư viện. Công tác thư viện là việc làm tỉ mỉ, thường xuyên, đặc biệt khi áp dụng mô hình trường tiểu học kiểu mới, cán bộ thư viện càng phải sát sao hơn, phục vụ bạn đọc ngày càng tốt hơn. Chính vì vậy, tôi đã không ngừng học hỏi thêm về chuyên môn nghiệp vụ ở mọi nguồn thông tin, đặc biệt là những kinh nghiệm của các đồng nghiệp. Về hồ sơ, sổ sách nghiệp vụ luôn hoàn thành đầy đủ, cập nhật kịp thời và nghiêm túc, luôn vui vẻ hòa nhã với giáo viên, học sinh, có phong cách phục vụ tốt, nhanh gọn, tích cực phát huy vai trò của cán bộ thư viện trong nhà trường, thực hiện nếp sống văn minh, lành mạnh. Từ đó, góp phần hoàn thành nhiệm vụ của trường trong năm học đạt kết quả cao nhất. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. 2.4.1. Kết quả đạt được: Qua quá trình nghiên cứu, áp dụng một số giải pháp nêu trên vào công tác Thư viện ở trường Tiểu học Lộc Tân, năm học 2016 - 2017 đã có kết quả cụ thể như sau: *) Về công tác tham mưu, xây dựng “tủ sách lớp học”. Mặc dù địa phương, nhà trường còn khó khăn nhưng nhân dân địa phương, phụ huynh học sinh đã hiểu và cùng nhà trường đầu tư đóng được 10 “tủ sách lớp học”, như vậy cho đến tháng 4/2017 thì 100% số lớp có “tủ sách lớp học”. *) Về công tác huy động nguồn sách báo. Với việc tuyên truyền tích cực đến từng giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh . Trong năm, thư viện đã nhận được rất nhiều sự ủng hộ của phụ huynh học sinh, giáo viên và học sinh trong toàn trường. Cụ thể: - Phụ huynh học sinh đã ủng hộ được 5 triệu đồng để mua bổ sung sách, tài liệu, phục vụ cho tủ sách lớp học. - Giáo viên đã ủng hộ được 40 cuốn tài liệu tham khảo, nghiệp vụ. - Học sinh ủng hộ được 322 cuốn tài liệu (chủ yếu là tài liệu phục vụ giải trí). 12 *) Về công tác phục vụ bạn đọc: - Học sinh và giáo viên được tham khảo nhiều hơn những tài liệu bổ trợ học tập, các tài liệu về kiến thức xã hội, tài liệu bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ,... Kiến thức xã hội, tự nhiên của các em được nâng lên. - Số học sinh sử dụng tài liệu thư viện nhiều lên, lượt đọc cùng được tăng lên. Cụ thể: Năm học Khối Bảng 1: Số lượng học sinh tham gia đọc sách. Năm học 2014-2015 Năm học 2015-2016 Năm học 2016-2017 Học sinh tham gia Học sinh tham gia Học sinh tham gia đọc sách đọc sách đọc sách Số Số Số lượt Số Số lượt Tổng lượt Tổng Số Tổng học học học học học học số Tỷ số Tỷ số sinh sinh sinh Tỷ lệ sinh sinh sinh học tham lệ học tham lệ học tham sinh gia sinh gia sinh gia Khối 1 69 45 Khối 2 47 32 60 50 58 51 52 49 Khối 3 Khối 4 Khối 5 Cộng 286 227 65. 2 68. 1 83. 3 87. 9 94. 2 79. 4 589 70 48 992 71 51 1152 47 41 1376 59 54 1539 52 50 5648 299 244 68. 6 71. 8 87. 2 91. 5 96. 2 81. 6 100. 0 100. 67 67 0 100. 71 71 0 100. 46 46 0 100. 48 48 0 100. 288 288 0 1440 56 1530 1230 1621 1623 7444 56 2128 2631 2982 2070 2400 12211 Bảng 2: Vòng quay của sách Năm học 2014-2015 Tổng số Vòng Tổng số sách quay lượt học tham của sinh khảo sách 5648 1882 3 Năm học 2015-2016 Tổng số Vòng Tổng số sách quay lượt học tham của sinh khảo sách 7444 2113 3.5 Năm học 2016-2017 Tổng số Tổng số Vòng sách lượt học quay tham sinh của sách khảo 12211 2434 5 Qua bảng số liệu trên ta thấy số học sinh tham gia sử dụng tài liệu, sách, báo, tạp chí của thư viện để phục vụ học tập, giải trí được nâng lên rõ rệt. Qua đây ta thấy rằng sách, báo, tài liệu của thư viện đã đến gần hơn với nhiều đối tượng học sinh. Số lượt học sinh mượn sách, tài liệu tăng lên theo từng năm. Cụ thể: Năm học 2014-2015 toàn trường có số học sinh tham gia sử dụng tài liệu, sách, báo thư viện phục vụ học tập và giải trí đạt tỉ lệ 79.4%, vòng quay của sách là 3 lần/cuốn. 13 Năm học 2015-2016 toàn trường có số học sinh tham gia sử dụng tài liệu, sách, báo thư viện phục vụ học tập và giải trí đạt tỉ lệ 81.6%, vòng quay của sách là 3,5 lần/cuốn. Năm học 2016-2017 toàn trường có số học sinh tham gia sử dụng tài liệu, sách, báo thư viện phục vụ học tập và giải trí đạt tỉ lệ 100%, vòng quay của sách là 5 lần/cuốn. Như vậy qua nghiên cứu vận dụng kinh nghiệm vào công tác thư viện trường Tiểu học Lộc Tân, kết quả đạt được hết sức khả quan. Trước hết bản thân đã nhận thấy rằng những kinh nghiệm này rất phù hợp với công tác thư viện trường Tiểu học nói chung và trong công tác thư viện áp dụng cho mô hình “trường tiểu học kiểu mới”. Tuy nhiên việc xây dựng và tổ chức hoạt động “Tủ sách lớp học” có ưu điểm nhưng cần có sự vận dụng linh hoạt, sáng tạo để đạt hiệu quả cao nhất. 2.4.2. Ưu điểm và hạn chế của việc ứng dụng “Tủ sách lớp học”: 2.4.2.1. Ưu điểm của việc ứng dụng “Tủ sách lớp học”: - Đưa sách, tài liệu đến gần bạn đọc hơn. Mọi đối tượng học sinh trong trường đều có khả năng tiếp cận với tài liệu có trong thư viện. - Tận dụng được nguồn sách, báo phong phú trong học sinh, giáo viên. - Học sinh có thể biết thêm thông tin về một chủ đề nào đó, các em có thể tìm được nguồn tham khảo từ những tài liệu có ngay tại lớp. - Học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực chủ động sáng tạo để mở rộng vốn hiểu biết, đồng thời cũng rất linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ lĩnh hội kiến thức và phát triển kĩ năng. - Làm cho vòng quay của sách nhiều lên. Tạo cho học sinh có kỹ năng quản lý, sử dụng sách. - Tiết kiệm thời gian cho học sinh khi muốn mượn sách, đọc sách. - Mỗi lớp có “tủ sách lớp học” của riêng mình, nên ý thức bảo quản, giữ gìn sách được nâng cao hơn. Từ đây giúp sách gần gũi với các em, các em sẽ yêu sách truyền thống hơn. - Xây dựng ý thức tự học, tự bồi dưỡng, tự quản,… cho học sinh. 2.4.2.2. Hạn chế của việc ứng dụng “Tủ sách lớp học”: - Khái niệm “Tủ sách lớp học” hay “Thư viện lớp học” đang còn rất mới mẻ trong cộng đồng dân cư nên để cho phụ huynh và nhân dân hiểu cùng nhau chung tay xây dựng tủ sách lớp học của mỗi nhà trường là cả một quá trình, cần phải có thời gian. - Hoạt động “tủ sách lớp học” là mô hình mới nên việc ứng dụng mô hình này vào thực tế cán bộ thư viện và tổ cộng tác viên thư viện còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. - Số lượng bản sách của từng tên sách còn ít, cần phải có sự bố trí linh hoạt của cán bộ thư viện và việc tăng cường bổ sung sách cho thư viện trường. 14 *) Một số hình ảnh học sinh trường tiểu học Lộc Tân tham gia hoạt động thư viện: Hình 1: Học sinh lớp 1 cùng đọc sách 15 phút đầu giờ tại lớp học. Hình 2: Cô cùng các em đọc sách. 15 Hình 3: Giờ sinh hoạt của lớp 5B Hình 4: Cùng nhau khám phá tri thức. 16 Một số hình ảnh giờ ra chơi của học sinh trường Tiểu học Lộc Tân 17 3 – KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ. 3.1. Kết luận. Thư viện trường học là trung tâm sinh hoạt văn hóa, khoa học của nhà trường. Thư viện trường học góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh, xây dựng thói quen tự học cho học sinh. Mặt khác, thư viện trường học còn tạo cơ sở từng bước thay đổi phương pháp dạy và học, xây dựng nếp sống văn hóa cho các thành viên trong trường. Đặc biệt, trong mô hình “Trường tiểu học kiểu mới” muốn tăng cường khả năng tự học, tự tìm hiểu của học sinh, thì nguồn thông tin từ thư viện lại càng trở nên quan trọng hơn. Từ những nguồn thông tin khác nhau như sách báo, mạng Internet,… và những kinh nghiệm qua những việc làm cụ thể, bản thân tôi không ngừng học hỏi để nâng cao nghiệp vụ thư viện và kĩ năng quản lí “Tủ sách lớp học”. Trong quá trình làm việc tôi đã dành thời gian để đọc thêm sách báo, tư liệu hiện có, tra cứu thông tin trên mạng Internet để tích lũy kinh nghiệm, kiến thức, vốn sống và khả năng nắm bắt tâm lí của các đối tượng bạn đọc để phục vụ công tác thư viện ngày càng tốt hơn. Hướng dẫn học sinh thói quen đọc sách để thích ứng với việc tự tìm thông tin trên sách, báo. Thói quen đọc sách góp phần giáo dục học sinh về đức, trí, thể, mỹ, giúp vốn sống của mọi người ngày càng phong phú hơn, sáng tạo hơn. Từ đó, tạo điều kiện cho học sinh khai thác kho tri thức trong thư viện trường. Tóm lại, để hoạt động “Tủ sách lớp học” phát triển cần nhiều tâm sức của cán bộ thư viện và toàn thể cán bộ giáo viên học sinh trong nhà trường. Thư viện cần được đầu tư đủ về vốn tài liệu để có thể đáp ứng được vai trò của thư viện trong nhà trường theo yêu cầu đổi mới giáo dục. 3.2. Kiến nghị. 3.2.1. Đối với cán bộ thư viện: - Thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, có tư tưởng tiến bộ hết lòng vì học sinh thân yêu, nhiệt tình, yêu nghề, có trình độ chuyên môn vững vàng. - Vì hoạt động “Tủ sách lớp học” còn rất mới mẻ nên cán bộ thư viện cần sáng tạo, linh hoạt trong công tác nghiệp vụ thư viện. - Công tác tham mưu với lãnh đạo nhà trường phải được làm thường xuyên, liên tục. 3.2.2. Đối với nhà trường: - Tăng cường kinh phí để bổ sung thêm nhiều tài liệu, máy tính để đáp ứng nhu cầu của Thư viện trong thời kì đổi mới. - Tuyên truyền, vận động địa phương, Hội cha mẹ học sinh, các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường cùng tham gia xây dựng “Tủ sách lớp học”. 3.3.3. Đối với Phòng Giáo dục và Sở Giáo dục: - Cần quan tâm hơn nữa đến đội ngũ cán bộ thư viện, tạo điều kiện để cán bộ thư viện được thường xuyên nâng cao chuyên môn nghiệp vụ. 18