tailieuonthi
lêi më ®Çu
§¹i héi §¶ng VI ®· më ra mét trang míi cho lÞch sö kinh tÕ ViÖt
Nam. Bíc ngoÆt nµy cã ý nghÜa träng ®¹i: BiÕn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp, thµnh nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa. Bíc ngoÆt nµy ®¸nh dÊu sù thay ®æi, ph¸t triÓn
m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. Sù ph¸t triÓn nµy ph¶i ch¨ng lµ
kÕt qu¶ cña ViÖt Nam tríc §¹i héi §¶ng VI? Vµ sù ph¸t triÓn nµo ph¶i
ch¨ng còng cÇn tr¶i qua mét thêi kú gäi lµ. Thêi kú qu¸ ®é?
Lªnin - Nhµ l·nh ®¹o lçi l¹c - nhµ qu¶n lý x· héi thiªn tµi ®· lu«n lu«n
nh×n x· héi b»ng con m¾t cña nhµ qu¶n lý, vµ víi tÇm nh×n chiÕn lîc hµm
chøa phÐp biÖn chøng s©u s¾c. ¤ng lu«n lu«n muèn thay thÕ x· héi b»ng x·
héi kh¸c tèt h¬n. Bëi vËy «ng ®· nãi” “Sù ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña
c¸c mÆt ®èi lËp”.
LÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña t duy triÕt häc
g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh cña hai ph¬ng ph¸p t duy: BiÖn chøng vµ siªu
h×nh. ChÝnh cuéc ®Êu tranh l©u dµi cña hai ph¬ng ph¸p nµy ®· thóc ®Èy t
duy triÕt häc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÒn dÇn víi th¾ng lîi cña t duy biÖn chøng
duy vËt.
TriÕt häc khi nãi ®Õn ph¸t triÓn th× lu«n chó ý ®Õn nguån gèc vµ ®éng
lùc cña ph¸t triÓn vµ khuynh híng cña sù ph¸t triÓn.
Sù ®ßi hái cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan trong sù ph¸t triÓn cña sù vËt
hiÖn tîng ®ã lµ m©u thuÉn tÊt yÕu biÖn chøng. PhÐp biÖn chøng nãi r»ng:
Sù vËt nµo còng cã mÆt tr¸i ngîc, còng chøa ®éng m©u thuÉn bªn trong cña
nã, b¶n th©n sù vËt, c¶ trong tù nhiªn vµ trong x· héi.
Trong c¸c mÆt ®èi lËp bao giê còng cã sù ®Êu tranh g¹t bá lÉn nhau.
PhÐp biÖn chøng ®· t×m thÊy sù thÊp nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. C¸c mÆt ®èi
lËp tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ lÉn vµo nhau, th©m nhËp trong nhau, mÆt
1
tailieuonthi
nµy chøa ®ùng mÇm mèng cña mÆt kia, chóng t¸c ®äng qua l¹i lÉn nhau lµm
®iÒu kiÖn cho nhau tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn tõ c¸i nµy thµnh c¸i
kh¸c cÇn mét thêi kú gäi lµ thêi kú qu¸ ®é. Trong nÒn kinh tÕ sù ph©n c«ng
lao ®éng to¹ ra mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a ngêi vµ ngêi t¹o ra sù ph¸t triÓn
x· héi. Lªnin nãi “Do ph©n c«ng lao ®éng, ai lo cho ngêi Êy, mäi ngêi v×
mét ngêi, mét ngêi v× mäi ngêi, vµ ph¶i t×m thÊy m×nh trong ngêi kh¸c,
cßn chóa kh«ng thÓ lo cho ngêi ®îc".
Thêi kú qu¸ ®é hiÖn nay ë ViÖt Nam lµ thêi kú ñ mÇm cña mét x· héi
ph¸t triÓn, trong ®ã ph©n c«ng lao ®éng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, ®ã lµ sù ®Êu
tranh gi÷a nh÷ng mÆt ®èi lËp cña c¬ chÕ cò, vµ ®ang b¸o hiÖu mét t¬ng lai
t¬i s¸ng, mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
§Ò tµi: Lªnin nãi "Sù ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp"
tõ luËn ®iÓm trªn lµm râ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña ViÖt
Nam trong thêi kú qu¸ ®é"
2
tailieuonthi
I. quy luËt thèng nhÊt vµ m©u thuÉn gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp
cña phÐp biÖn chøng
LÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña t duy triÕt häc
g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh cña hai ph¬ng ph¸p t duy - biÖn chøng vµ siªu
h×nh. ChÝnh cuéc ®Êu tranh l©u dµi cña hai ph¬ng ph¸p nµy ®· thóc ®Èy t
duy triÕt häc ph¸t triÓn vµ ®îc hoµn thiÖn dÇn víi th¾ng lîi cña t duy biÖn
chøng duy vËt.
PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a lý luËn vµ ph¬ng
ph¸p. HÖ thèng c¸c quy luËt, ph¹m trï cña nã kh«ng chØ ph¶n ¸nh ®óng ®¾n
thÕ giíi kh¸ch quan mµ cßn chØ ra nh÷ng th¸ch thøc ®Ó ®Þnh híng cho con
ngêi trong nhËn thøc thÕ giíi vµ c¶i t¹o thÕ giíi. PhÐp biÖn chøng duy vËt
kh«ng chØ kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu cña tÊt c¶ c¸c khoa häc cô thÓ, mµ cßn
kÕt tinh nh÷ng tinh hoa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t tëng triÕt häc cña nh©n
lo¹i. PhÐp biÖn chøng duy vËt tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng chÆt chÏ tÝnh
chÊt biÖn chøng cña thÕ giíi th«ng qua nh÷ng ph¹m trï vµ nh÷ng quy luËt
chung nhÊt cña thÕ giíi (tù nhiªn, x· héi vµ t duy).
Ba quy luËt c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt cã ý nghÜa ph¬ng
ph¸p luËn chØ ®¹o mäi ho¹t ®éng cña con ngêi, trong ®ã, quy luËt thèng
nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp (gäi t¾t lµ quy luËt m©u thuÉn) lµ h¹t
nh©n cña phÐp biÖn chøng. Quy luËt nµy v¹ch ra nguån gèc, ®éng lùc cña sù
ph¸t triÓn; ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ®Êu tranh gi¶i quyÕt mÉu thuÉn bªn trong sù
vËt. Tõ ®ã, ph¶i vËn dông nguyªn t¾c m©u thuÉn mµ ý ®å c¬ b¶n cña nã lµ
ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n m©u thuÉn cña sù vËt, tríc hÕt lµ m©u thuÉn c¬ b¶n
vµ m©u thuÉn chñ yÕu, ph¶i ph©n tÝch m©u thuÉn vµ qu¸ tr×nh ®Êu tranh gi¶i
quyÕt m©u thuÉn. §Êu tranh lµ ph¬ng thøc gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Lªnin nãi
"Sù ph¸t triÓn lµ mét cuéc "®Êu tranh" gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp". Tuy nhiªn, h×nh
thøc ®Êu tranh rÊt ®a d¹ng, linh ho¹t, tuú thuéc m©u thuÉn cô thÓ vµ hoµn
c¶nh lÞch sö cô thÓ.
3
tailieuonthi
Theo quan ®iÓm biÖn chøng th× sù vËt nµo còng lµ mét thÓ thèng nhÊt
cña c¸c mÆt ®èi lËp, tøc lµ, c¸c mÆt cã xu híng, khuynh híng tr¸i ngîc
nhau. ChÝnh sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp t¹o nªn m©u thuÉn sù
vËt.
Khi nãi m©u thuÉn biÖn chøng lµ nãi ®Õn m©u thuÉn tÊt yÕu cña nh÷ng
mÆt tr¸i ngîc nhau, vÝ dô, ®iÖn cã cùc ©m, cùc d¬ng
Trong c¸c mÆt ®èi
lËp, chóng võa ®Êu tranh víi nhau (víi nghÜa t¸c ®éng theo xu híng tr¸i
ngîc nhau) nhng c¸c mÆt ®èi lËp l¹i lµ thèng nhÊt víi nhau.
Thèng nhÊt lµ tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, lµm ®iÒu kiÖn cho nhau tån
t¹i, ph¸t triÓn, cã mÆt nµy th× míi cã mÆt kia. Thèng nhÊt cßn bao hµm th©m
nhËp nhau, trong mÆt nµy chøa ®ùng mÇm mèng mÆt kia, cho nªn, chóng ta
kh«ng nªn t¹o ra hµng rµo tuyÖt ®èi gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp mµ ph¶i thÊy ®îc
cã sù chuyÓn ho¸ gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. ChuyÓn ho¸ cã tr×nh ®é tõ thÊp ®Õn
cao vµ dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ cuèi cïng, tøc lµ khi m©u thuÉn ®· ®îc gi¶i
quyÕt. ChuyÓn ho¸ cuèi cïng cã hai h×nh thøc c¬ b¶n: h×nh thøc thay ®æi vÞ
trÝ cho nhau vµ h×nh thøc c¸c mÆt ®èi lËp cò mÊt ®i vµ h×nh thµnh nh÷ng mÆt
®èi lËp míi.
HÇu hÕt c¸c nhµ triÕt häc ®Òu cho r»ng thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c
mÆt ®èi lËp ®Òu cã vai trß trong s ph¸t triÓn cña sù vËt. Tuy nhiªn, tuú tõng
giai ®o¹n ph¸t triÓn mµ ta ph¶i nhÊn m¹nh mÆt nµy hay mÆt kia. Khi sù vËt
cßn ë giai ®o¹n ph¸t triÓn, khi m©u thuÉn cha gay g¾t th× khi ®ã mÆt thèng
nhÊt gi÷ vai trß chñ ®¹o, cßn khi m©u thuÉn trë nªn gay g¾t, ®Êu tranh ®Ó gi¶i
quyÕt m©u thuÉn l¹i lµ chñ ®¹o, chÝnh yÕu.
Ngµy nay, sù "thèng nhÊt" cña c¸c mÆt ®èi lËp ngµy cµng më réng.
Nh÷ng gi¶i ph¸p khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn, nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu
t¹o
ra m«i trêng thuËn lîi cho sù më réng ®ã. V× vËy, bíc chuyÓn biÕn c¸ch
m¹ng tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ kh«ng mang nh÷ng
h×nh th¸i ®Æc thï: cã thÓ cho phÐp c¸c níc kÐm ph¸t triÓn ®i lªn chñ nghÜa
4
tailieuonthi
x· héi bá qua mét hay nhiÒu giai ®o¹n nµo ®ã trong sù ph¸t triÓn t b¶n chñ
nghÜa.
II. VËn dông quy luËt m©u thuÉn trong thêi kú qu¸ ®é lªn
CNXH ë ViÖt Nam
Níc ta ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, bá qua chÕ
®é t b¶n chñ nghÜa. §Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña thêi kú qu¸ ®é lµ sù tån t¹i
nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ x· héi nhiÒu giai cÊp. Trong thêi kú qu¸ ®é,
nÒn kinh tÕ cã tÝnh chÊt qu¸ ®é. Nã kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ t b¶n chñ
nghÜa, nhng còng cha hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.
2.1. TÝnh tÊt yÕu tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ (TPKT) ë ViÖt
Nam
Trong bÊt cø h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo còng cã ph¬ng thøc s¶n
xuÊt gi÷ vÞ trÝ chi phèi. Ngoµi ra, cßn cã ph¬ng thøc s¶n xuÊt tµn d cña x·
héi tríc vµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt mÇm mèng cña x· héi t¬ng lai. C¸c
ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµy ë vµo ®Þa vÞ lÖ thuéc, bÞ chi phèi bëi ph¬ng thøc
s¶n xuÊt thèng trÞ.
Thµnh phÇn kinh tÕ lµ mét lo¹i h×nh cña quan hÖ s¶n xuÊt x¸c ®Þnh
t¬ng øng víi tr×nh ®é vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ®· ra ®êi
nhng cha ®¹t tíi ®é thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ hoÆc ®ang bÞ thñ tiªu dÇn.
Nh vËy, ph¹m trï thµnh phÇn kinh tÕ vµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®Òu
ph¶n ¸nh mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n
xuÊt, nhng kh«ng ®ång nhÊt vÒ néi dung. Trong thêi kú qu¸ ®é, mçi ph¬ng
thøc s¶n xuÊt khi cha hoÆc kh«ng ®ãng vai trß thèng trÞ, còng kh«ng bÞ trÞ,
lÖ thuéc mµ tån t¹i nh nh÷ng "bé phËn", nh÷ng "m¶nh" trong mèi quan hÖ
võa thèng nhÊt "xen kÏ", võa ®Êu tranh bµi trõ g¹t bá, phñ ®Þnh lÉn nhau cña
kÕt cÊu kinh tÕ x· héi, th× ®ã lµ thµnh phÇn kinh tÕ. Khi mét thµnh phÇn, mét
bé phËn nµo ®ã gi÷ mét vai trß thèng trÞ ®èi víi c¸c thµnh phÇn (bé phËn,
5
tailieuonthi
h×nh thøc kinh tÕ kh¸c) th× nã lµ mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®¹i diÖn cho h×nh
th¸i kinh tÕ - x· héi ®ã.
Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña nã hîp
thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.
NÒn kinh tÕ - x· héi níc ta tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ lµ v× c¸c lý
do sau:
- Khi giµnh chÝnh quyÒn th× chÝnh quyÒn míi tiÕp qu¶n nÒn kinh tÕ chñ
yÕu dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, gåm hai lo¹i lµ t h÷u lín
(kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa) vµ t h÷u nhá (s¶n xuÊt nhá c¸ thÓ). Ph¬ng thøc
s¶n xuÊt cò cha thÓ mÊt ®i, do ®ã tån t¹i thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n,
thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c.
- Trong mét nÒn kinh tÕ th× c¸c ngµnh, vïng kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng
®Òu vÒ lùc lîng s¶n xuÊt, t¬ng øng víi nã lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, ®ã
chÝnh lµ c¬ së n¶y sinh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau.
- Xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ - chÝnh trÞ, c¸c níc ®Òu cÇn ®Çu t
cña níc ngoµi, h×nh thµnh thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n Nhµ níc, ®ã lµ sù kÕt
hîp ®Çu t gi÷a nhµ níc víi c¸c nhµ t b¶n, c¸c c«ng ty trong níc vµ ngoµi
níc.
- Giµnh chÝnh quyÒn ®· khã, gi÷ chÝnh quyÒn cßn khã h¬n; ®Ó gi÷ v÷ng
chÝnh quyÒn céng s¶n th× ph¶i x©y dùng thµnh phÇn kinh tÕ míi lµ kinh tÕ
quèc doanh hay kinh tÕ nhµ níc.
Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o, c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ kh¸c ®ãng vai trß tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi.
2.2. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë ViÖt Nam
Trªn c¬ së nhËn biÕt ®îc tÝnh tÊt yÕu cña viÖc tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn
kinh tÕ ë ViÖt Nam, §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII ®· x¸c
®Þnh níc ta hiÖn nay cã 6 thµnh phÇn kinh tÕ nh sau:
6
tailieuonthi
2.2.1. Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc
- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ vèn chñ yÕu dùa trªn së h÷u nhµ níc hoÆc
phÇn së h÷u Nhµ níc chiÕm tû lÖ khèng chÕ. Kinh tÕ Nhµ níc gåm hai
lo¹i: Doanh nghiÖp nhµ níc vµ kinh tÕ nhµ níc phi doanh nghiÖp (tµi
nguyªn thiªn nhiªn, c¬ së h¹ tÇng, tµi chÝnh, dù tr÷ nhµ níc )
- §Æc ®iÓm:
+ Thuéc së h÷u nhµ níc
+ Thêng b¶o ®¶m nh÷ng c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ
+ Vai trß: chñ ®¹o, më ®êng, duy tr× bé m¸y nhµ níc.
- Xu híng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi vµ cã vai trß chñ ®¹o trong nÒn
kinh tÕ.
2.2.2. Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c.
- Lµ sù liªn kÕt kinh tÕ tù nguyÖn cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ víi c¸c h×nh
thøc ®a d¹ng, linh ho¹t, phï hîp víi nhu cÇu, kh¶ n¨ng vµ lîi Ých cña c¸c bªn
tham gia, cã thÓ dÉn tíi hoÆc kh«ng dÉn tíi ph¸p nh©n. Nßng cèt cña thµnh
phÇn kinh tÕ nµy lµ hîp t¸c x·: HTX n«ng nghiÖp, thñ c«ng, cæ phÇn
- §Æc ®iÓm:
+ Së h÷u hçn hîp
+ Lµ h×nh thøc kinh tÕ linh ho¹t, hiÖu qu¶
+ Mét chñ thÓ cã thÓ tham gia vµo nhiÒu hîp t¸c x·.
+ S¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô ë tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ
- Xu híng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, cã thÓ trë thµnh kinh tÕ t b¶n t
nh©n hoÆc kinh tÕ t b¶n Nhµ níc.
2.2.3. Thµnh phµn kinh tÕ t b¶n nhµ níc
- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ Nhµ níc vµ c¸c nhµ t b¶n trong vµ ngoµi
níc hîp t¸c ®Çu t qua viÖc liªn doanh liªn kÕt.
- §Æc ®iÓm
+ Së h÷u hçn hîp
7
tailieuonthi
+ Cã søc m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ trêng
+ S¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu ë nh÷ng ngµnh cã lîi nhuËn cao
+ Thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh, t¹o ra nh÷ng ngµnh
nghÒ, s¶n phÈm míi.
- Xu híng vËn ®éng: tån t¹i l©u dµi, cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh phÇn
kinh tÕ t b¶n t nh©n hoÆc kinh tÕ nhµ níc.
2.2.4. Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ
- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ hs s¶n xuÊt kinh doanh dùa vµo vèn vµ søc lao
®éng cña b¶n th©n lµ chÝnh.
- ®Æc ®iÓm:
+ Tõ h÷u nhá.
+ Ngêi cã søc lao ®éng ®ång thêi lµ ngêi cã vèn, nÕu cã thuª thªm
lao ®éng th× gäi lµ tiÓu chñ.
+ HÕt søc manh món vµ lÖ thuéc.
- Xu híng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh kinh tÕ
hîp t¸c, t b¶n t nh©n hoÆc kinh tÕ Nhµ níc.
2.2.5. Thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n:
- Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ vèn do c¸c nµh t b¶n trong vµ ngoµi níc
®Çu t.
- §Æc ®iÓm:
+ T h÷u lín.
+ Thuª vµ bãc lét lao ®éng lµm thuª.
+ Thêng chØ kinh doanh nh÷ng ngµnh Ýt vèn, l·i cao.
+ M¹nh vÒ vèn, linh ho¹t.
- Xu híng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, x· héi ®ßi hái ph¸t triÓn thµnh
phÇn kinh tÕ nµy, cã thÓ chuyÓn thµnah kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ Nhµ níc
hoÆc t b¶n Nhµ níc.
8
tailieuonthi
2.2.6. Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Thµnh phÇn kinh tÕ nµy bao gåm phÇn vèn ®Çu t cña níc ngoµi vµo
c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ë níc ta. C¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh
phÇn kinh tÕ nµy cã thÓ cã 100% vèn ®Çu t níc ngoµi, cã thÓ liªn kÕt, liªn
doanh, vãi doanh nghiÖp Nhµ níc hoÆc doanh nghiÖp t nh©n ë níc ta.
Thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn lîi, híng
vµo suÊt khÈu, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, g¾n víi thu hót c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm. So víi §¹i héi VIII, §¹i héi IX ®·
t¸ch thµnh mét thµnh phÇn kinh tÕ riªng kh«ng ®Ó trong thµnh phÇn kinh tÕ
t b¶n nhµ níc.
§¹i héi IX còng chØ cã: "Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh
tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ
bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN
cïng ph¸t triÓn l©u dµi hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ
níc gi÷ vai trß chñ ®o¹. kinh tÕ nhµ níc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng
trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
2.3. TÝnh thèng nhÊt vµ m©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ qu¸ ®é trong ®ã tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ
víi nh÷ng kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng cïng b¶n chÊt, võa thèng nhÊt l¹i
võa m©u thuÉn víi nhau.
TÝnh thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thÓ hiÖn:
- C¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng biÖt lËp nhau,
mµ g¾n bã ®an xem x©m nhËp lÉn nhau th«ng qua c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ,
v× chóng ®Òu lµ c¸c bé phËn cña hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi thèng
nhÊt.
- Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã vai trß vµ chøc n¨ng cña nã trong ®êi sèng
kinh tÕ - x· héi vµ ®Òu chÞu sù qu¶n lý thèng nhÊt cña Nhµ níc.
9
tailieuonthi
- Sù thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn v× yÕu tè ®iÒu tiÕt thèng
nhÊt cña hÖ thèng c¸c quy kinh tÕ ®ang t¸c ®éng trong thêi kú qu¸ ®é vµ thÞ
trêng thèng nhÊt.
Tuy nhiªn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy tån t¹i trong m©u thuÉn. M©u
thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi nhau thÓ hiÖn ë:
+ M©u thuÉn gi÷a c«ng h÷u vµ t h÷u.
+ M©u thuÉn gi÷a t nh©n víi tËp thÓ, víi Nhµ níc.
+ M©u thuÉn gi÷a xu híng t b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa.
M©u thuÉn lµ ®éng lùc cña mäi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. Trong hÖ
thèng thèng nhÊt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é chøa ®ùng nh÷ng sù ®èi lËp, nh÷ng
khuynh híng ®èi lËp, mét mÆt bµi trõ phru ®Þnh lÉn nhau, c¹nh tranh víi
nhau; mÆt kh¸c, chóng thèng nhÊt víi nhau, th©m nhËp, n¬ng tùa vµo nhau
®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th«ng qua hîp t¸c vµ c¹nh tranh, liªn doanh, liªn kÕt.
C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®îc thõa nhËn tån t¹i kh¸ch quan vµ Nhµ
níc t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng ®Ó chóng tån t¹i trªn thùc tÕ. §ång thêi,
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cÇn ®îc b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt.
Tuú kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é x· héi ho¸ tõng thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù ®an
xen liªn kÕt ®a d¹ng lÉn nhau gi÷a chóng, gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt
kinh doanh, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ lu th«ng,
ph¸t triÓn vµ më réng thÞ trêng, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, khèi lîng s¶n
phÈm cho x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.
Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c, tõng thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i
víi t c¸ch lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó v¬n lªn tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ
ph¸t triÓn theo quü ®¹o chung, chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ níc.
CÇn ph©n biÖt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ v× tõ ®Æc ®iÓm lÞch sö h×nh thµnh
vµ b¶n chÊt vèn cã cña mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã vÞ trÝ, vai trß, chøc n¨ng,
tiÒm n¨ng, xu híng ph¸t triÓn kh¸c nhau. ChÝnh sù kh¸c nhau ®ã lµ c¬ së ®Ó
ph©n biÖt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nh»m ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc vµ h¹n
10
tailieuonthi
chÕ ¶nh hëng teieu cùc cña chóng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Vµ chØ
cã ®êng lèi, chÝnh s¸ch ph©n biÖt nh vËy míi cã t¸c dông thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Ph¶i nhÊn m¹nh r»ng, kh«ng
chØ ph©n biÖt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mµ néi dung tõng thµnh phÇn kinh tÕ
cµng ph¶i ph©n biÖt. Khi ph©n tÝch chÝnh s¸ch cña §¶ng víi n«ng d©n, Lªnin
chØ râ "ph¶i ph©n biÖt vµ ph©n ®Þnh râ ranh giíi gi÷a ngêi n«ng d©n lao
®éng víi ngêi n«ng d©n con bu«n, gi÷a ngêi n«ng d©n cÇn lao ®éng víi
ngêi n«ng d©n ®Çu c¬. TÊt c¶ thùc chÊt cña chñ nghÜa x· héi n»m trong sù
ph©n ®Þnh ranh giíi ®ã".
Nh vËy, toµn bé ho¹t ®éng cña Nhµ níc thùc hiÖn tríc hÕt b»ng
ph¸p luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi,
c¬ chÕ qu¶n lý, c¸c biÖn ph¸p, ph¬ng tæ chøc thùc hiÖn
Kh«ng thÓ kh«ng
tÝn ®Õn sù nhÊt qu¸n gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù ph©n biÖt gi÷a chóng,.
Trong sù thèng nhÊt ®· chøa ®ùng sù ph©n biÖt vµ ph©n biÖt gi÷a chóng.
Trong sù thèng nhÊt ®· chøng ®ùng sù ph©n biÖt ®Ó thèng nhÊt.
11
tailieuonthi
KÕt luËn
Thõa nhËn sù tån t¹i cña 6 thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn 3 h×nh thøc së
h÷u c¬ b¶n vÒ t liÖu s¶n xuÊt còng cã nghÜa lµ thõa nhËn c¶ nh÷ng xu híng
vËn ®éng kh¸c nhau cña mçi thµnh phÇn kinh tÕ v× lîi Ých riªng cña chóng,
trong ®ã tiÒm Èn c¶ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn theo híng TBCN. §iÒu ®ã cµng trë
nªn hiÖn thùc trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ víi sù chi phèi cña c¸c thÕ lùc t b¶n
tµi chÝnh quèc tÕ mong muèn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ níc ta theo con
®êng t nh©n ho¸. Do ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt míi tõng bíc ®îc x¸c lËp phï
hîp víi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt, kinh tÕ nhµ níc thùc hiÖn tèt vai trß chñ
®¹o cïng víi kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ,
kinh tÕ t b¶n nhµ níc díi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau tån t¹i phæ biÕn, kinh
tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ, kinh tÕ t b¶n t nh©n chiÕm tû träng ®¸ng kÓ. Nh vËy,
cÇn qu¸n triÖt mét sè yªu cÇu c¬ b¶n sau:
- LÊy viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn
trong vµ bªn ngoµi cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n lµm môc tiªu hµng ®Çu
trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ h×nh thøc tæ
chøc kinh doanh.
- Chñ ®éng ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ níc,
kinh tÕ hîp t¸c, lµm cho kinh tÕ nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o cïng víi nÒn
kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. T¹o
®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ kinh doanh t nh©n yªn t©m ®Çu t kinh doanh l©u dµi.
¸p dông phæ biÕn c¸c h×nh thøc kinh tÕ t b¶n nhµ níc.
- X¸c lËp, cñng cè vµ n©ng cao ®Þa vÞ lµm chñ cña ngêi lao ®éng trong
nÒn s¶n xuÊt x· héi, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ngµy mét tèt h¬n.
12
tailieuonthi
- Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao
®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ chñ yÕu, ®ång thêi ph©n phèi dùa trªn møc ®ãng
gãp c¸c nguån lùc kh¸c vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph©n phèi th«ng
qua phóc lîi x· héi.
- T¨ng cêng hiÖu qu¶ qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc, ph¸t huy mÆt tÝch
cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng. B¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô tríc
ph¸p luËt cña mäi doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn
kinh tÕ.
13
- Xem thêm -