Tài liệu Hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh ngân hàng chính sách xã hội tỉnh vĩnh phúc

TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THỊ THỦY HIỆU QUẢ CHO VAY HỌC SINH, SINH VIÊN TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH VĨNH PHÚC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Tài chính ngân hàng Việt Trì, 2017 TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THỊ THỦY HIỆU QUẢ CHO VAY HỌC SINH, SINH VIÊN TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH VĨNH PHÚC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Tài chính ngân hàng NGƯỜI HƯỚNG DẪN : Th.S. PHẠM PHƯƠNG THẢO Việt Trì, 2017 MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU........................................................................................................47 1. Tính cấp thiết của đề tài..................................................................................47 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu...............................................................................48 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.......................................................................50 3.1. Mục tiêu chung.............................................................................................50 3.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................50 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................................51 4.1. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................51 4.2. Phạm vi nghiên cứu......................................................................................51 5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................51 5.1.Phương pháp thu thập số liệu........................................................................51 5.2. Phương pháp xử lý số liệu............................................................................52 5.3.Phương pháp phân tích tổng hợp...................................................................52 6. Kết cấu của khóa luận.....................................................................................52 CHƯƠNG 1.........................................................................................................54 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY HỌC SINH, SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI.............................................................54 1.1. Cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng chính sách xã hội.....................54 1.1.1. Khái niệm cho vay học sinh, sinh viên......................................................54 1.1.2. Đặc điểm cho vay học sinh, sinh viên.......................................................55 1.1.3. Vai trò của cho vay học sinh, sinh viên.....................................................56 1.1.4. Sự cần thiết của cho vay học sinh, sinh viên.............................................58 1.1.5. Quy trình cho vay học sinh, sinh viên.......................................................58 1.2. Hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng chính sách xã hội.......61 1.2.1. Quan điểm về hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên.................................61 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên......................62 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội........................................................................67 1.3.1. Các yếu tố thuộc bản thân Ngân hàng.......................................................67 1.3.2. Các yếu tố thuộc khách hàng.....................................................................69 1.3.3. Các yếu tố khác.........................................................................................70 1.4. Bài học kinh nghiệm về nâng cao hiệu quả cho vay học sinh sinh viên của ngân hàng chính sách xã hội................................................................................72 1.4.1. Bài học kinh nghiệm từ Ngân hàng Chính sách Xã hội chi nhánh tỉnh Phú Thọ.......................................................................................................................72 1.4.2. Bài học kinh nghiệm từ Ngân hàng Chính sách Xã hội chi nhánh tỉnh Yên Bái.......................................................................................................................72 1.4.3. Bài học rút ra cho ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc...............73 CHƯƠNG 2.........................................................................................................74 THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ CHO VAY ĐỐI HỌC SINH,SINH VIÊN TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH VĨNH PHÚC............74 2.1. Khái quát về Chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc.....74 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển................................................................74 2.1.2. Chức năng nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức.....................................................75 2.1.3. Tình hình lao động và cơ sở vật chất.........................................................79 2.1.4. Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn từ năm 2014-2016...................................82 2.2. Thực trang hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc.......................................................................86 2.2.1. Hiệu quả cho vay học sinh sinh viên thông qua các chỉ tiêu định tính.....86 2.2.2. Hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên thông qua các chỉ tiêu định lượng. 92 2.3. Đánh giá hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc.....................................................................101 2.3.1. Những kết quả đạt được..........................................................................101 2.3.2. Những hạn chế.........................................................................................101 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế........................................................................104 CHƯƠNG 3.......................................................................................................106 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY HỌC SINH, SINH VIÊN TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH VĨNH PHÚC ...........................................................................................................................106 3.1. Định hướng cho vay học sinh sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính Sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc.......................................................................................106 3.1.1. Định hướng chung cho hoạt động cho vay học sinh sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc..................................................106 3.1.2. Định hướng nâng cao hiệu quả cho vay học sinh sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính Sách Xã hôi tỉnh Vĩnh Phúc trong thời gian tới...................109 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh phúc..................................................110 3.2.1. Xác định đúng đối tượng được vay vốn..................................................110 3.2.2. Phối hợp chặt chẽ hoạt động Ngân hàng Chính sách Xã hội với các ban ngành, tổ chức đơn vị có liên quan về đơn giản hóa thủ tục hành chính..........111 3.2.3. Công tác thông tin tuyên truyền..............................................................111 3.2.4. Củng cố, hoàn thiện, nâng cao chât lượng hoạt động của Tổ tiết kiệm và vay vốn..............................................................................................................111 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, kiểm tra giám sát việc sử dụng vốn vay.....................................................................................................112 3.2.6. Nâng cao chất lượng ủy thác...................................................................114 C. KẾT LUẬN CHUNG...................................................................................115 1. Kết luận.........................................................................................................115 2. Kiến nghị.......................................................................................................116 2.1. Kiến nghị với Ngân hàng Chính sách Xã hội chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc...116 2.2. Kiến nghị với Ngân hàng Chính sách Xã hội Việt Nam............................116 2.3. Kiến nghị với UBND tỉnh Vĩnh Phúc........................................................117 D. TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................119 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tăt Diễn giải CNTT Công nghệ thông tin ĐTN Đoàn thanh niên HCCB Hội cựu chiến binh HĐND Hội đồng nhân dân HĐQT Hội đồng quản trị HND Hội nông dân HPN Hội phụ nữ HSSV Học sinh, sinh viên NHCSXH Ngân hàng Chính sách Xã hội NSNN Ngân sách nhà nước TDSV Tín dụng sinh viên TK&VV Tiết kiệm và vay vốn TW Trung ương UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC BẢNG STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Số hiệu Bảng 2.1 Tên bảng Trang Cơ cấu lao động tại chi nhánh NHCSXH tỉnh Vĩnh 31 Phúc Bảng 2.2 Cơ cấu nguồn vốn của chi nhánh NHCSXH tỉnh Bảng 2.2 Vĩnh Phúc giai đoạn 2014- 2016 Tình hình hoạt động tiền gửi của chi nhánh Bảng 2.3 NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2014- 2016 Tình hình hoạt động tín dụng của chi nhánh Bảng 2.5 NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2014- 2016 Kết quả khảo sát về khả năng đáp ứng nhu cầu vốn Bảng 2.6 của khách hàng Kết quả khảo sát về tổ chức quản lý hoạt động cho Bảng 2.7 vay của ngân hàng Kết quả khảo sát về năng lực trình độ, thái độ của Bảng 2.8 đội ngũ nhân viên Kết quả khảo sát về sự phối hợp của chính quyền địa Bảng 2.9 phương và các tổ chức Doanh số cho vay, doanh số thu nợ và dư nợ cho vay HSSV tại chi nhánh NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc Bảng 2.10 Dư nợ cho vay HSSV theo đơn vị nhận ủy thác của chi nhánh NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 20142016 Bảng 2.11 Tỷ lệ dư nợ cho vay HSSV trên tổng nguồn vốn của chi nhánh NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc Bảng 2.12 Tỷ lệ thu nợ cho vay HSSV tại chi nhánh NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc Bảng 2.13 Tỷ lệ nợ quá hạn cho vay HSSV tại chi nhánh NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc Bảng 2.14 Tỷ lệ HSSV vay vốn tại chi nhánh NHCSXH tỉnh Vĩnh Phúc đã tốt nghiệp có việc làm 34 35 37 39 40 41 43 45 47 48 49 50 52 DANH MỤC SƠ ĐỒ STT 1 2 Số hiệu Sơ đồ 1.1 Sơ đồ 2.1 Tên sơ đồ Trang Quy trình cho vay HSSV 12 Cơ cấu tổ chức chi nhánh Ngân hàng Chính sách 29 Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc 47 A. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong tiến trình cơ cấu lại hệ thống ngân hàng, ngày 04/10/2002 Thủ tướng Chính phủ ra quyết định số 131/QĐ-TTg về việc thành lập Ngân hàng Chính sách Xã hội Việt Nam trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng phục vụ người nghèo nhằm tách bạch chức năng tín dụng Chính sách ra khỏi ngân hàng thương mại. Ngân hàng Chính sách Xã hội ra đời nhằm tập trung các nguồn lực của nhà nước thực hiện tín dụng chính sách đối với hộ nghèo, học sinh sinh viên và các đối tượng chính sách khác góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia xoá đói giảm nghèo. Đây là một định chế tài chính tín dụng đặc thù của nhà nước nhằm chuyển tải vốn tín dụng ưu đãi đến người nghèo, học sinh sinh viên và các đối tượng chính sách khác, góp phần thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo. Cho vay học sinh, sinh viên là chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho tương lai, đầu tư cho nền kinh tế tri thức “giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Đặc biệt Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến đối tượng là những học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, không đủ khả năng tài chính trang trả chi phí học tập, học sinh sinh viên thuộc diện chính sách xã hội, thuộc diện hộ nghèo và vùng sâu, vùng xa, giúp các các em học sinh sinh viên đã có điều kiện đến trường vươn lên học tập tốt, nâng cao được trình độ, nhằm nâng cao địa vị xã hội, giảm bớt dần sự thiếu hụt các bộ, rút ngắn dần khoảng cách chênh lệch về dân trí về kinh tế giữa các vùng miền. Chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc, được thành lập theo Quyết định số 29/QĐ-HĐQT, ngày 14 tháng 01 năm 2003 của Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Chính sách xã hội, sau gần 14 năm đi vào hoạt động, ngân hàng đã triển khai có hiệu quả các chương trình tín dụng, từng bước đưa chính sách tín dụng ưu đãi đi vào cuộc sống đặc biệt là tín dụng đối với học sinh, sinh viên trong thời gian qua. Để đạt được các mục tiêu tạo điều kiện giúp các em học sinh, sinh viên được tiếp cận với nguồn vốn ưu đãi, trong những 48 năm qua chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc đã trở thành địa chỉ tin cậy giúp các em học sinh, sinh viên phần nào bớt khó khăn vươn lên trong học tập. Cụ thể, tỷ lệ dư nợ cho vay học sinh, sinh viên chiếm khoảng 20% trên tổng dư nợ cho vay của ngân hàng với chính sách hướng dẫn cụ thể mức vay vốn đối với học sinh, sinh viên phù hợp với mức thu của từng trường và tiền sinh hoạt phí theo từng vùng để đảm bảo tính công bằng giữa các vùng miền, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn trong quá trình học tập thể hiện sự quan tâm của nhà nước đối với sự phát triển giáo dục và thế hệ trẻ của đất nước.Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc còn gặp những khó khăn như: nguồn vốn tín dụng chưa đáp ứng nhu cầu vay của học sinh sinh viên khó khăn, tỷ lệ nợ xấu nợ quá hạn vẫn còn khá cao, nhiều khoản vay chưa được sử dụng đúng mục đích, chưa đạt được hiệu quả như mục tiêu đề ra. Xuất phát từ thực tế trên em chọn đề tài “ Hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng chính sách xã hội như: - Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Phương Thảo (2014)“Giải pháp mở rộng cho vay đối với học sinh, sinh viên tại phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Tam Nông” (Học viện tài chính). Nghiên cứu có cách tiếp cận mới về nội dung cơ bản về cho vay học sinh, sinh viên của Ngân hàng Chính sách Xã hội thông qua việc tìm hiểu về thực trạng cho vay đối với học sinh, sinh viên từ đó phát triển chất lượng cho vay dưới góc độ tăng trưởng bền vững gắn liền với quy mô mở rộng phạm vi cho vay đối với các khách hàng là học sinh, sinh viên. Tuy nhiên nội dung của đề tài lại tập trung hướng đến giải pháp mở rộng cho vay HSSV chứ chưa tập trung vào việc nâng cao hiệu quả cho vay. 49 - Luận văn tốt nghiệp Lê Thị Thảo (2014) “Đánh giá hoạt động tín dụng học sinh, sinh viên tại Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Hiệp Đức” (Đại học kinh tế Huế). Đề tài đã hệ thống hóa được những vấn đề lý luận cơ bản về tín dụng học sinh sinh viên. Tìm hiểu rõ được về thực trạng cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách Xã hội mà mình thực hiện nghiên cứu, làm rõ được các nguyên nhân để dẫn đến các thực trạng đó. Từ đó đưa ra một số các giải pháp và một số kiến nghị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên và đưa ra những đánh giá về hoạt động tín dụng học sinh, sinh viên. Tuy nhiên đề tài nghiên cứu đưa ra kết quả đánh giá còn nhiều sai sót, đứng trên góc độ cá nhân. - Luận văn thạc sỹ Cẩm Tú Hà (2015) “ Nâng cao hiệu quả cho vay đối với học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Phú Thọ” (Đại học Thái Nguyên). Nghiên cứu đã hệ thống hoá những vấn đề cơ bản về cho vay đối với học sinh, sinh viên, vai trò của cho vay học sinh, sinh viên đối với ngân hàng và toàn xã hội, đưa ra được các chỉ tiêu phản ánh chất lượng cho vay và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng cho vay của ngân hàng để từ đó có nhận thức đúng đắn về việc nâng cao hiệu quả cho vay đối với học sinh, sinh viên, thấy được những mặt tích cực cần tiếp tục phát huy đồng thời nhìn nhận một cách khách quan những điểm hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Đưa ra được mục tiêu và hệ thống giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Phú Thọ.Tuy nhiên nội dung của luận văn chưa nêu ra được thực trạng hiệu quả về cho vay đối với học sinh, sinh viên của ngân hàng. - Luận văn tốt nghiệp Lê Anh Đông (2015) “Hoạt động tín dụng học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách Xã hội chi nhánh tỉnh Phú Thọ” (Đại học Công nghiệp Hà Nội). Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề cơ bản về hoạt động tín dụng đối với học sinh, sinh viên, vai trò của tín dụng học sinh, sinh viên đối với ngân hàng và toàn xã hội, đưa ra được khái niệm, các chỉ tiêu phản ánh chất lượng tín dụng và các nhân tố ảnh hưởng đến chất tượng tín dụng đối 50 với học sinh, sinh viên để từ đó có nhận thức đúng đắn về việc nâng cao chất lượng tín dụng đối với học sinh, sinh viên. Thấy được những mặt tích cực cần tiếp tục phát huy đồng thời nhìn nhận một cách khách quan những điểm hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Tuy nhiên nội dung của đề tài nghiên cứu còn mắc phải các sai xót trong khâu xử lý số liệu, chưa có tính thống nhất về nội dung và các đề mục trong bài. Từ kết quả nghiên cứu, khảo sát nói trên, em thấy rằng mặc dù một số vấn đề lý luận về cho vay học sinh, sinh viên hoặc một số nội dung về cho vay học sinh, sinh viên của Ngân hàng Chính sách Xã hội đã được đề cập đến trong các nghiên cứu nói trên, song cho đến nay việc nghiên cứu một cách đầy đủ và có hệ thống về hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách Xã hội vẫn chưa được các đề tài làm rõ. Do đó, đề tài “Hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc ” là một đề tài mới, không trùng lặp với các đề tài nghiên cứu trước đây. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục tiêu chung Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hiệu quả cho vay HHSV của NHCSXH, phản ánh và đánh giá thực trạng hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc. Từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay HSSV tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc. 3.2. Mục tiêu cụ thể - Nghiên cứu cơ sở lý luận về hiệu quả cho vay học sinh sinh viên của Ngân hàng Chính sách Xã hội. - Phân tích thực trạng hiệu quả cho vay học sinh sinh viên của Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc, từ đó chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế cũng như những nguyên nhân còn tồn tại. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay học sinh sinh viên tại Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc. 51 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên của Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên. - Về không gian: Tại Ngân hàng Chính sách Xã Hội chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc. - Về thời gian: Thời gian từ năm 2014 đến năm 2016 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1.Phương pháp thu thập số liệu Đây là phương pháp tiếp cận với những thông tin nhằm xây dựng những luận cứ để chứng minh vấn đề ta cần nghiên cứu. Phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp: Là phương pháp thu thập tài liệu dựa trên các sách, báo, tạp chí, các chương trình nghiên cứu đã được xuất bản, các kết quả nghiên cứu đã công bố của các cơ quan nghiên cứu, các tài liệu trên internet… Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: là việc thu thập những thông tin về khách hàng, về chất lượng sản phẩm, chất lượng thông tin, về mức sử dụng tiền vay, về hình thức tín dụng được tổ chức điều tra, phỏng vấn để có thể nhìn nhận về hoạt động tín dụng một cách khái quát, tổng hợp tại ngân hàng. Sau khi thu thập số liệu, chúng ta tiến hành đọc, ghi chú rồi phân tích và đưa ra kết luận. Áp dụng công thức chọn mẫu: Số mẫu khảo sát = n 1+ α2 x n Trong đó: n: HSSV đang có quan hệ tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc trong năm 2016 (thời gian thực hiện khảo sát là 3 tháng) 52 a: tỷ lệ sai số (10% 5.2. Phương pháp xử lý số liệu Trên cơ sở các số liệu thu thập được sẽ lọc ra các số liệu phản ánh hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách Xã hội chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc. Các số liệu thu thập được sau đó dùng phần mềm EXCEL để tổng hợp tính toán các chỉ số, đưa ra số tuyệt đối ,tương đối. 5.3.Phương pháp phân tích tổng hợp Phương pháp thống kê so sánh: Là phương pháp sử dụng phổ biến trong phân tích để xác định mức độ, xu thế biến động của các chỉ tiêu phân tích. Phương pháp này cho phép ta phát hiện những điểm giống nhau và khác nhau giữa các thời điểm nghiên cứu đã và đang tồn tại trong những giai đoạn lịch sử phát triển nhất định đồng thời giúp cho ta phân tích được các động thái phát triển của chúng. Phương pháp tổng hợp: Là phương pháp liên kết thống nhất toàn bộ các yếu tố, các nhận xét mà khi ta sử dụng các phương pháp có được thành một kết luận hoàn thiện, đầy đủ. Vạch ra mối liên hệ giữa chúng, khái quát hoá các vấn đề trong nhận thức tổng hợp. Sử dụng phương pháp này để tiến hành thu thập số liệu về các chiến lược marketing được thực hiện và kết quả đạt được. Phương pháp lấy ý kiến của các chuyên gia: Trong quá trình thu thập và xử lý thông tin, số liệu em tham khảo ý kiến, phỏng vấn trực tiếp của khách hàng và các anh chị đang công tác tại Ngân hàng Chính sách Xã hội chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc. 6. Kết cấu của khóa luận Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách Xã hội. 53 Chương 2: Thực trạng hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc. Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay học sinh, sinh viên tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc. 54 B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY HỌC SINH, SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI 1.1. Cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng chính sách xã hội 1.1.1. Khái niệm cho vay học sinh, sinh viên Căn cứ vào điều 4- Luật tổ chức tín dụng số 47/2010/QĐ12 ngày 16/6/2010: “Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”. Theo từ điển tiếng Việt khái niệm học sinh, sinh viên được hiểu là: “Học sinh, sinh viên là người học tập tại các trường tiểu học, trung học, trung học phổ thông, đại học, cao đẳng, trung cấp....Ở đó họ được truyền đạt kiến thức bài bản về một ngành nghề, chuẩn bị cho công việc sau này của họ. Họ được xã hội công nhận qua những bằng cấp đạt được trong quá trình học.” Theo Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg ngày 27/9/2007 của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với học sinh, sinh viên thì đối tượng HSSV được vay vốn là: Học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn theo học tại các trường đại học (hoặc tương đương đại học), cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và tại các cơ sở đào tạo nghề được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam. Từ đó khái niệm cho vay học sinh, sinh viên được hiểu là: Cho vay HSSV là việc sử dụng các nguồn lực tài chính do nhà nước huy động để cho HSSV có hoàn cảnh khó khăn đang theo học tại các trường đại học (hoặc tương đương đại học), cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và tại các cơ sở đào tạo nghề được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam vay nhằm góp phần trang trải chi phí cho việc học tập, sinh hoạt của HSSV trong thời gian theo học tại trường bao gồm: tiền học phí, chi phí mua sắm sách vở, phương tiện học tập, chi phí ăn, ở, đi lại. 55 1.1.2. Đặc điểm cho vay học sinh, sinh viên Thứ nhất, phương thức cho vay chủ yếu thông qua hộ gia đình (trừ HSSV mồ côi được vay trực tiếp tại NHCSXH nơi nhà trường đóng trụ sở) nên người vay không phải là người trực tiếp sử dụng vốn vay. Thứ hai, cho vay HSSV là chương trình tín dụng có tính xã hội hóa rất cao, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều tổ chức, cá nhân từ Trung ương đến địa phương tham gia thực hiện từ việc tổ chức huy động vốn đến việc tổ chức cho vay, thu hồi nợ khi đến hạn. Thứ ba, cho vay HSSV cũng chính là hình thức cho vay tiêu dùng (vay để hỗ trợ chi phí cho việc nộp học phí, ăn, ở, đi lại, mua sắm dụng cụ học tập…). Nguồn trả nợ là nguồn từ thu nhập tổng hợp của gia đình HSSV, trong đó nguồn thu nhập từ HSSV ra trường co việc làm là quan trọng. Thời hạn cho vay dài, vốn quay vòng chậm, bình quân từ 6-7 năm mới quay vòng được vốn vay. Thứ tư, mức cho vay cao hơn so với chương trình tín dụng khác mà không phải thực hiện bảo đảm tiền vay. Trong khi các chương trình tín dụng khác vay trên 50 triệu đồng thì phải thực hiện biện pháp bảo đảm tiền vay. Thứ năm, NHCSXH được thực hiện một năm 2 lần vào các kỳ học, đáp ứng các thời điểm trong năm học khi HSSV có nhu cầu vay vốn. Mức cho vay được Chính phủ điều chỉnh thay đổi phù hợp với giá cả thị trường, tình hình thực tế và mức học phí. Thứ sáu, lãi suất luôn theo hướng ưu đãi hơn so với một số chương trình khác, trước đây thấp hơn lãi suất cho vay hộ nghèo, hiện nay bằng lãi suất cho vay hộ nghèo mức 0,55%/ tháng. Trong thời gian đang theo học tại các trường cộng với một năm khi ra trường HSSV chưa phải trả nợ, trả lãi tiền vay, trường hợp người vay trả nợ trước hạn được giảm lãi tiền vay. Thứ bảy, đối tượng thụ hưởng chương trình được mở rộng, ngoài HSSV con em hộ nghèo còn có HSSV là con hộ gia đình có mức thu nhập bình quân đầu người tối đa bằng 150% mức thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình 56 nghèo theo quy định của pháp luật, HSSV mồ côi cả cha lẫn mẹ hoặc chỉ mồ côi cha hoặc mẹ nhưng người còn lại không có khả năng lao động, HSSV mà gia đình gặp khó khăn về tài chính do tai nạn, bệnh tật, thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh trong thời gian theo học có xác nhận của UBND cấp xã nơi cư trú. Bên cạnh đó, thực hiện Quyết định số 121/2009/QĐ-TTg ngày 09/10/2009; Quyết định 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 của Thủ tướng Chính phủ, theo đó đối tượng thụ hưởng từ chương trình tín dụng đối với HSSV theo Quyết định số 157/2007 được bổ sung thêm đối tượng là bộ đội xuất ngũ và lao động nông thôn có nhu cầu vay vốn để học nghề. 1.1.3. Vai trò của cho vay học sinh, sinh viên Vai trò của cho vay học sinh sinh viên có thể được đánh giá từ các góc độ khác nhau: Thứ nhất là, xét về phía học sinh sinh viên và gia đình. Cho vay HSSV giúp HSSV giải quyết những khó trong thời gian học tập tại trường, để tiếp tục theo học, giải quyết những khó khăn cho cha mẹ HSSV. Đồng thời cho vay HSSV giúp HSSV và cha mẹ HSSV (hoặc người đỡ đầu) xác định rõ trách nhiệm của mình trong quan hệ vay mượn, khuyến khích người vay sở dụng vốn vào mục đích học tập tốt để sau này ra trường có việc làm thu nhập trả nợ Ngân hàng. Thứ hai, xét về phía Ngân hàng chính sách xã hội. Để thực hiện cho vay HSSV, NHCSXH huy động nguồn vốn trên thị trường đặc biệt là nguồn trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh để đáp ứng đủ nhu cầu vay vốn cho đối tượng thụ hưởng theo quy định. Trong quá trình tổ chức thực hiện chương trình, NHCSXH ban hành văn bản về hướng dẫn quy trình, thủ tục cho vay, thu nợ theo đúng hướng đơn giản, dễ thực hiện, tạo thuận lợi cho người vay; chủ động trong việc xin ý kiến của các Bộ, ngành đề xuất với Chính phủ kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai để chương trình đảm bảo thực hiện đúng chính 57 sách, đến đúng đối tượng thụ hưởng. Do đó làm cho công tác quản lý ngày càng hoàn thiện. Thực hiện tốt công tác thông tin, tuyên truyền, công tác quản lý và thu hồi nợ đến hạn. Việc NHCSXH chuyển phương thức cho vay trực tiếp HSSV sang cho vay thông qua hộ gia đình HSSV, tổ chức tốt cho vay, thu nợ, thu lãi tại các điểm giao dịch xã đã giúp hộ gia đình có ý thức dành dụm từ nguồn thu nhập tổng hợp của gia đình để trả nợ ngân hàng. NHCSXH đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các cấp, các ngành, các tổ chức Hội, Đoàn thể nhận ủy thác và đặc biệt là Tổ TK&VV để thường xuyên động viên hộ vay v ốn phải ý thức trách nhiệm trong việc tiết kiệm, tận dụng mọi nguồn thu nhập từ gia đình để trả nợ khi đến hạn. Triển khai thực hiện tốt chính sách giảm lãi tiền vay đối với người vay trả nợ trước hạn, nên động viên khuyến khích được trách nhiệm trả nợ của người vay. Do vậy, nhiều hộ vay đã chủ động và tự nguyện trả nợ trước hạn để được hưởng chính sách giảm lãi suất tiền vay. Việc trả nợ trước hạn cũng góp phần giảm gánh nặng cho hộ vay khi đến hạn trả nợ cuối cùng đồng thời NHCSXH có nguồn vốn bổ sung cho vay quay vòng. Thúc đẩy ngân hàng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát từ Trung ương đến địa phương. Qua đó những tồn tại, khó khăn, vướng mắc, bất cập đã được tháo gỡ, giải quyết kịp thời nên hoạt động cho vay đã nhanh chóng đi vào nề nếp, ổn định, nguồn vốn ưu đãi của chính phủ đã được truyền tải đến đúng đối tượng thụ hưởng. Đòi hỏi Ngân hàng thực hiện tốt công tác thu hồi nợ vừa tạo nguồn cho vay quay vòng, giảm gánh nặng trả nợ cho hộ vay khi đến kỳ hạn trả nợ cuối cùng, vừa là nhân tố quan trọng để cho Chương trình phát triển bền vững. Thứ ba, xét về mặt xã hội Cho vay HSSV góp phần giảm tỷ lệ thất học, phục vụ cho sự phát triển nền kinh tế tri thức, đào tạo những tài năng cho đất nước, tạo điều kiện phát triển giáo dục đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất 58 nước; góp phần cân đối đào tạo cho các vùng miền và các đối tượng là người học có hoàn cảnh khó khăn vươn lên; giảm bớt sự thiếu hụt cán bộ, rút dần khoảng cách chênh lệch về dân trí về kinh tế giữa các vùng miền, tạo ra khả năng đáp ứng yêu cầu xây dựng bảo vệ đất nước trong giai đoạn mới, cải thiện đời sống một bộ phận HSSV, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự, hạn chế được những mặt tiêu cực. Tăng cường mối quan hệ giữa Nhà trường, Ngân hàng và HSSV…Nêu cao tinh thần tương thân tương ái giúp đỡ lẫn nhau trong sinh hoạt và học tập, tạo niềm tin của thế hệ tri thức trẻ đối với Đảng và Nhà nước. 1.1.4. Sự cần thiết của cho vay học sinh, sinh viên Một là, góp phần hỗ trợ cho HSSV có hoàn cảnh khó khăn tiếp cận với nguồn vốn ưu đãi của Nhà nước, giúp trang trải chi phí cho việc học tập, sinh hoạt trong quá trình học tập, đào tạo tại trường. Hai là, là công cụ để Nhà nước thực hiện mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đào tạo đội ngũ cấn bộ, công nhân có trình độ cho đất nước. Ba là, góp phần giảm bất bình đẳng trong giáo dục đào tạo, thực hiện công bằng xã hội, tạo công bằng cho HSSV tiếp cận với nền giáo dục có chất lượng cao hơn, góp phần thực hiện thành công mục tiêu của sự nghiêp giáo dục quốc gia, thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội. Bốn là, góp phần giảm bớt áp lực lên Ngân sách Nhà nước, mở rộng hệ thống giáo dục đào tạo, đáp ứng nguồn lao động cho khu vực, các ngành trong nền kinh tế. Năm là, đất nước không lãng phí nguồn nhân lực tương lai vì tất cả HSSV có hoàn cảnh khó khăn đều có cơ hội đến trường. Sáu là, có tác động tích cực về phía nhà trường tạo nguồn thu kinh phí ổn định, tránh tình trạng nợ học phí của sinh viên. Mặt khác, tạo tâm lý yên tâm cho HSSV có hoàn cảnh khó khăn có thể tiếp tục học tập, phấn đấu tạo chỗ đứng cho mình trong xã hội. 1.1.5. Quy trình cho vay học sinh, sinh viên