Tài liệu Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh trung học phổ thông

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN ----------------------------------- Học viên: Đỗ Hoàng Hải HỖ TRỢ HỌC TẬP QUA MẠNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Chuyên ngành: Khoa học máy tính Mã số: 60 48 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN PGS.TS Nguyễn Gia Hiểu Thái Nguyên - 2010 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong việc tìm tài liệu để làm luận văn, nhưng với nỗ lực của bản thân, đến nay luận văn với đề tài “Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh Trung học phổ thông” đã được hoàn thành với sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của thầy giáo hướng dẫn PGS.TS Nguyễn Gia Hiểu và các thầy cô của Viện Công nghệ thông tin, Khoa Công nghệ thông tin- Đại học Thái Nguyên. Em xin cam đoan toàn bộ nội dung luận văn này là do em tự sưu tầm, tìm hiểu, tra cứu thông tin trên mạng Internet, Trung tâm học liệu - Đại học Thái Nguyên và trong một số sách tham khảo phù hợp với nội dung yêu cầu của luận văn. Đến nay, nội dung luận văn của em chưa từng được công bố hay xuất bản dưới bất kỳ hình thức nào. Nếu sai em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, ngày 05 tháng 10 năm 2010 Người cam đoan Đỗ Hoàng Hải Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn LỜI NÓI ĐẦU Giáo dục và Đào tạo của nước ta hiện nay đã và đang thực hiện những thay đổi rất lớn về chương trình giáo dục phổ thông, về đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên và học tập đối với học sinh với một khối lượng kiến thức rất lớn. Vì vậy đòi hỏi học sinh cũng phải thay đổi tư duy học tập cũng như phương pháp cập nhật và cách tiếp cận kiến thức trong thời gian học ở trên lớp và thời gian tự học của học sinh. Cùng với sự phát triển rất nhanh của công nghệ thông tin và đặc biệt là sự phát triển của mạng Internet đã đem lại rất nhiều thuân lợi cho sự phát triển chung của nền kinh tế Quốc gia và nền giáo dục và đào tạo nước nhà nói riêng, trong năm học 2008-2009 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động năm học ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới phương pháp dạy và học, năm học 2009-2010 tiếp tục đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục trên toàn quốc đặc biệt là phương pháp giảng dạy và học tập thông qua các phương tiện và thiết bị điện tử hiện đại hình thành hệ thống các bài giảng E-learning. Là người làm công tác về Công nghệ thông tin, em thấy rằng việc triển khai và ứng dụng các bài học E-Leanrning đối với các em học sinh cấp Trung học phổ thông còn rất nhiều vấn đề cần quan tâm và hướng cho các em học sinh có cách tiếp cận tốt hơn với các bài giảng ELeanrning để việc học tập của các em học sinh được chủ động ở các thời gian mà không có điều kiện học tập trực tiếp với các thầy giáo, cô giáo. Được sự đông viên của PGS.TS Nguyễn Gia Hiểu - Viện Công nghệ thông tin em mạnh dạn chọn đề tài luận văn thạc sĩ của mình là “Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh Trung học phổ thông” nhằm mục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn đích tìm hiểu, xây dựng các bài giảng E-Learning đối với các em học sinh trung học phổ thông, hướng dẫn các em học sinh tiếp cận được với các bài giảng E-Learning ở bậc học Trung học phổ thông. Trong quá trình làm luận văn tốt nghiệp, em đã cố gắng tìm tài liệu, tra cứu thông tin trên mạng Internet và nỗ lực của bản thân trong việc thu thập và phân tích số liệu, xong luận văn của em không thể không trách khỏi những sai sót. Vì vậy em rất mong các thầy cô giáo trong Hội đồng chấm luận văn chỉ bảo và giúp đỡ em để luận văn tốt nghiệp của em ngày càng hoàn thiện hơn. Em chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Gia Hiểu cùng các thầy giáo, cô giáo trong Viện Công nghệ thông tin và Khoa Công nghệ thông tin - Đại học Thái Nguyên đã hết lòng giảng dạy, chỉ bảo và giúp đỡ em trong học tập và hoàn thành bản luận văn tốt nghiệp “Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh Trung học phổ thông”. Xin chân thành cảm ơn gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã giúp đỡ để tôi học tập hoàn thành được bản luận văn tốt nghiệp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - i - MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa LỜI CAM ĐOAN LỜI NÓI ĐẦU MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT i iii iv iv DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu tổng quan về đề tài. 2. Lý do chọn đề tài. 3. Mục tiêu nghiên cứu và tính cấp thiết của đề tài. 4. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng 1 1 2 3 4 Chương I: PHÂN TÍCH KHẢO SÁT CÁC BÀI GIẢNG TRONG CHƢƠNG TRÌNH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Khái quát chung các bài giảng trong chƣơng trình THPT. 1.2. Khảo sát, phân tích bài giảng môn Tin học trong chƣơng trình Trung học phổ thông . 1.2.1. Trong chƣơng trình Trung học phổ thông môn Tin học đƣợc học trong 3 năm học từ lớp 10 đến lớp 12 với sự phân bổ số tiết học nhƣ sau: 1.2.2. Chƣơng trình môn Tin học cấp Trung học phổ thông học sinh cần tiếp thu và đạt đƣợc các yếu tố cơ bản của môn học nhƣ sau: 1.2.3. Nội dung kiến thức chủ yếu của chƣơng trình môn Tin học cấp trunghọc phổ thông(lớp 10, 11, 12). 1.2.4. Phân tích các bài giảng của chƣơng trình Tin học cấp Trung học phổ thông theo các phƣơng pháp giảng dạy. 4 6 6 6 7 9 Chương II: GIỚI THIỆU VÀ CHUẨN BÀI GIẢNG VỀ E-LEARNING 11 2.1. Giới thiệu về E-learning. 2.1.1. Khái niệm E-Learning. 2.1.2. Đặc điểm và sự phát triển của E-Learning. 2.1.2.1. Một số hình thức đào tạo trong E-Learning 2.1.2.2. Ƣu và nhƣợc điểm của E-Learning. 11 11 12 12 13 Luận văn Thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - ii - 2.1.3. Các khái niệm cơ bản trong e-Learning 2.1.3.1. Các khái niệm cơ bản trong E-learning. 2.1.3.2. Kiến trúctổng quát một hệ thống e-Learning. 2.2. Các chuẩn về e-learning. 2.2.1. Chuẩn trong E-learning. 2.2.2. Chuẩn SCORM (Sharable Content Object Reference Model). 2.2.3. Học liệu mở 16 16 17 22 22 26 29 Chương III: XÂY DỰNG HỆ THỐNG HỖ TRỢ HỌC TẬP QUA MẠNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG. 30 3.1. Giới thiệu các phần mềm mã nguồn mở để xây dựng hệ thống. 3.2. Phân tích và lựa chọn cơ sở dữ liệu 3.2.1. Phân tích cơ sở dữ liệu. 3.2.2. Lựa chọn cơ sở dữ liệu. 3.3. Xây dựng Website trên các phần mềm mã nguồn mở. 3.4. Phƣơng pháp truy cập vào Website của giáo viên và học sinh. 30 33 33 34 35 38 Chương IV: XÂY DỰNG CÁC BÀI GIẢNG E-LEARNING VÀ ỨNG DỤNG. 40 40 40 41 43 44 45 45 45 47 4.1. Giới thiệu một số cộng cụ phần mềm để tạo bài giảng. 4.1.1. Các công cụ tạo nội dung (authoring tools). 4.1.2 Phần mềm Adobe Presenter. 4.1.3 Phần mềm Adobe Connect. 4.1.4 Phần mềm Lecture Maker. 4.2. Phƣơng pháp xây dựng một bài giảng E-learning. 4.2.1 Trình tự làm một bài giảng E-learning. 4.2.2 Tiêu chuẩn đánh giá một bài giảng E-learning. 4.3. Xây dựng một số bài giảng E-Learning mẫu theo chƣơng trình môn Tin học của sách giáo khoa lớp 10, 11và lớp 12. 4.4. Phƣơng pháp triển khai các bài giảng mẫu đến các em học sinh. 4.5. Khảo sát, phân tích mức độ tác động của các bài giảng eLearning đối với học sinh qua các phiếu trắc nghiệm. 4.6. Phân tích sự tác động của các bài giảng E-Learning đối với học sinh thông qua thu thập ý kiến của giáo viên, học sinh giảng dạy và học tập môn Tin học theo chƣơng trình sách giáo khoa lớp 10, lớp 11, lớp 12. 50 50 57 PHẦN KẾT LUẬN 59 TÀI LIỆU THAM KHẢO 61 Luận văn Thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - iii - DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt PTTH CNTT THCS TP HCM PGS TS Bộ GD&ĐT Sở GD&ĐT SGK CSDL MS CBT TBT WBT LMS LCMS DoD AICC ADL XML Giải thích Phổ thông trung học Công nghệ thông tin Trung học cơ sở Thành phố Hồ Chí Minh Phó Giáo sƣ Tiễn sĩ Bộ Giáo dục và Đào tạo Sở Giáo dục và Đào tạo Sách giáo khoa Cơ sở dữ liệu Microsoft Office Computer-Based Training (Đào tạo dựa trên máy tính) Technology Based Training (Đào tạo dựa trên công nghệ) Web-Based Training (Đào tạo qua mạng) Learning Managerment System Learning Content Managerment System U.S.Department of Defense Aviation Industry CBT Committee Advance Distributed Learning Extensible Markup Language Luận văn Thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - iv - DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Tên bảng biểu Trang Bảng 4.1: Số liệu thông kê cho nhóm học sinh tỉnh Bắc Kạn. 54 Bảng 4.2: Số liệu thông kê cho nhóm học sinh tỉnh Thái Nguyên. 55 DANH MỤC CÁC HÌNH Tên hình ảnh trong luận văn Trang Hình 2.1: Kiến trúc của một hệ thống E-Learning. 17 Hình 2.2: Hình ảnh trang Web của Trƣờng THPT Quang Trung 19 Hình 2.3: Hình ảnh trang Web của Trƣờng Quốc tế TP HCM 20 Hình 2.4: Hình ảnh trang Web của Trƣờng THCS Liên Đầm 20 Hình 2.5: Hình ảnh trang Web của công ty cổ phần Thái Ty 21 Hình 2.6: Hình ảnh trang trang chủ của Website Học trực tuyến 21 Hình 2.7: Chuẩn trong hệ thống E-learning 23 Hình 2.8: Chuẩn SCORM Packaging 28 Hình 4.1: Thanh công cụ của phần mềm Adobe Presenter. 42 Hình 4.2: Cửa sổ khai báo các thiết lập cho bài trình chiếu. 43 Hình 4.3: Các vùng làm việc của phần mềm LectureMaker. 44 Hình 4.4: Các nhóm lệnh của phần mềm LectureMaker. 45 Luận văn Thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 1 - MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu tổng quan về đề tài. Đề tài “Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh THPT” sẽ giúp các em học sinh bậc THPT có cách tiếp thu kiến thức các môn học thông qua một hệ thống các bài giảng E-learning, ở đó các kiến thức phổ thông theo chương trình sách giáo khoa sẽ được tin học hoá để các em học sinh có thể học tập một cách chủ động, tiếp thu kiến thức qua các kênh thông tin như: video, âm thanh, hình ảnh, mô hình mô phỏng hay các thí nghiệm ảo. Qua đó có thể đánh giá mức độ tác động của các bài giảng E-learning qua mạng Internet đến các em học sinh bậc THPT trong việc tiếp thu kiến thức các môn học theo chương trình sách giáo khoa, đưa ra giải pháp để có thể giúp các em học sinh bậc THPT chủ động tiếp cận và tiếp thu nội dung kiến thức các môn học của mình thông qua các bài giảng E-learning trên mạng Internet. 2. Lý do chọn đề tài. Những năm gần đây mạng Internet tại Việt Nam phát triển rất nhanh, hiện tại theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì hầu hết các Trường THPT đã được trang bị phòng máy tính nối mạng Internet. Các nhà khai thác mạng viễn thông, các công ty kinh doanh qua mạng đã xây dựng được các hệ thống học trực tuyến thông qua các Website như http://thaytro.vn ; http://hocmai.vn ; http://www.vnpt.edu.vn/ đã đem lại cho người học một môi trường học trực tuyến và đạt được những hiệu quả nhất định, tuy nhiên những bài học của các Website này đều phải trả chi phí học tập qua việc mua thẻ hoặc đăng ký tham gia các khoá học qua mạng. Đối với các em học sinh bậc THPT thì việc tiếp cận được với những bài giảng E-learning của các môn học còn rất ít và gặp nhiều khó khăn khi sử dụng các dịch vụ học trực tuyến qua mạng vì các em nhất là ở các tỉnh miền Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 2 - núi vùng khó khăn, khi thu nhập kinh tế gia đình còn thấp, tốc độ, tính ổn định của đường truyền Internet nhiều lúc chưa đáp ứng được yêu cầu học qua mạng là nguyên nhân khiến các em ít có cơ hội học tập và tiếp cận với các bài giảng E-learning. Ngoài ra một số các Website cung cấp dịch vụ học qua mạng cũng hoàn toàn miễn phí khi truy cập vào mục kiến thức THPT, nhưng nội dụng các bài học trong các mục này là rất ít. Từ năm học 2008-2009 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã và đang rất quan tâm và khuyến khích các giáo viên THPT tạo và xây dựng các bài giảng Elearning, Bộ đã phát động cuộc thi bài giảng E-learning trên toàn quốc, tất cả các giáo viên đều có thể đăng ký và tham gia cuộc thi tại Website của Bộ Giáo dục và Đào tạo http://thi-baigiang.edu.net.vn. Các trường THPT hiện nay đã được trang bị đủ phòng máy cho học sinh học Tin học, nhưng hầu như tất cả các trường sử dụng phòng máy chưa hết công suất mà chỉ dừng cho việc thực hành Tin học. Như vậy có thể sử dụng phòng máy tính đã nối mạng Internet để giúp cho học sinh học tập qua mạng bằng bài giảng E-learning để bổ sung và ôn lại kiến thức các môn học. Được sự giúp đỡ, chỉ bảo và động viên của PGS-TS Nguyễn Gia Hiểu Viện công nghệ thông tin, em đã chọn đề tài “Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh THPT”. Xây dựng một hệ thống và tìm hiểu mức độ ảnh hưởng của hệ thống cung cấp kiến thức các môn học bậc THPT dưới dạng các bài giảng E-learning tới các em học sinh. 3. Mục tiêu nghiên cứu và tính cấp thiết của đề tài. Đề tài “Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh THPT” tìm hiểu về bài giảng E-learning và khả năng tiếp cận và tiếp thu kiến thức của học sinh bậc THPT với mô hình tự học qua mạng Internet dựa trên các bài giảng Elearning có sử dụng hình ảnh, âm thanh, phần mềm minh hoạ, video …. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 3 - Tính cấp thiết của đề tài “Hỗ trợ học tập qua mạng cho học sinh THPT” nhằm giải quyết vấn đề giúp các học sinh THPT có cách học mới và có thể học một cách chủ động qua các bài giảng E-learning trên mạng Internet, tiếp thu các kiến thức mới hay ôn lại các kiến thức đã được học ở trên lớp. 4. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng. Đề tài nghiên cứu trong phạm vi các trường THPT, bước đầu của đề tài đối tượng nghiên cứu là các bài học môn Tin học, hoá học bậc THPT (Lớp 10, lớp 11, lớp 12) dạng E-learning và được hỗ trợ bởi hệ thống các Website. * Giúp các em học sinh THPT tiếp thu kiến thức mới, hay ôn lại các kiến thức đã học qua các bài giảng E-learning một cách chủ động. * Tìm hiểu mức độ ảnh hưởng của các bài giảng E-learning với các em học sinh THPT, ứng dụng thí điểm các bài giảng tại một số trường THPT của tỉnh Bắc Kạn và của tỉnh Thái Nguyên. * Đề tài nghiên cứu dựa trên tìm hiểu mức độ ảnh hưởng của các bài giảng E-learning tới các em học sinh THPT bằng các phiếu trắc nghiệm thăm dò từ học sinh khi ứng dụng thí điểm các bài giảng E-learning. * Giúp các em học sinh biết cách học tập chủ động thông qua các bài giảng E-learning. * Ứng dụng thành công một số bài học mẫu để phổ biến kiến thức tin học, hoá học phổ thông theo chương trình Sách giáo khoa lớp 10, 11 và lớp 12 cho các em học sinh. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 4 - Chƣơng I PHÂN TÍCH KHẢO SÁT CÁC BÀI GIẢNG TRONG CHƢƠNG TRÌNH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Khái quát chung các bài giảng trong chƣơng trình THPT. Chương trình Trung học phổ thông đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006 của bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tào [4]. Chương trình thực hiện trong 3 năm học, từ lớp 10 đến lớp 12. Học sinh vào học lớp 10 phải có bằng Trung học cơ sở, có độ tuổi là 15 tuổi. Giáo dục Trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ cở, hoàn thiện học vấn phổ thông, có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện lựa chọn hướng phát triển và phát huy năng lực cá nhân, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Giáo dục Trung học phổ thông gồm các môn học và phân phối chương trình cho 3 năm học từ lớp 10 đến lớp 12 gồm có các môn học: Ngữ văn, Toán học, Giáo dục công dân, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý, Công nghệ, Thể dục, Ngoại ngữ, Tin học, Giáo dục quốc phòng và an ninh, môn Tự chọn, Giáo dục tập thể, Giáo dục ngoài giờ lên lớp, Giáo dục hướng nghiệp, Giáo dục nghề phổ thông. Các môn học này theo phân phối chương trình với ban cơ bản học theo chương trình chuẩn và theo các chủ đề tự chọn là 29,5 tiết/tuần. Giáo dục Trung học phổ thông phải củng cố, phát triển những nội dung đã học ở Trung học cơ sở bảo đảm cho học sinh có những hiểu biết phổ thông, cơ bản về tiếng Việt, toán học, lịch sử dân tộc, kiến thức khác về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, pháp luật, tin học, ngoại ngữ, có những hiểu biết cần thiết, tối thiểu về kỹ thuật và hướng nghiệp. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 5 - Chuẩn kiến thức và kỹ năng là các yêu cầu cơ bản, tối thiểu về kiến thức, kỹ năng của các môn học hoặc hoạt động giáo dục mà học sinh cần phải và có thể đạt được. Chuẩn kiến thức kỹ năng được cụ thể hóa ở các chủ đề của môn học theo từng lớp và ở các lĩnh vực học tập. Yêu cầu về thái độ được xác định cho cả cấp học. Chuẩn kiến thức kỹ năng là căn cứ để biên soạn sách giáo khoa, quản lý dạy học, đánh giá kết quả giáo dục ở từng môn học, hoạt động giáo dục nhằm bảo đảm tính thống nhất, tính khả thi của chương trình giáo dục trung học phổ thông; bảo đảm chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục. Phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục trung học phổ thông. - Phương pháp giáo dục Trung học phổ thông phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh ; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học ; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác ; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn ; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui , hứng thú và trách nhiệm học tập của học sinh. - Sách giáo khoa và phương tiện dạy học phải đáp ứng yêu cầu của phương pháp giáo dục Trung học phổ thông. - Hình thức tổ chức giáo dục Trung học phổ thông bao gồm các hình thức tổ chức dạy học và hoạt động giáo dục trên lớp, trong và ngoài nhà trường. Các hình thức tổ chức giáo dục phải đảm bảo cân đối, hài hòa giữa dạy học các môn học và hoạt động giáo dục ; giữa dạy học theo lớp, nhóm và cá nhân đảm bảo chất lượng giáo dục chung cho mọi đối tượng và tạo điều kiện phát triển năng lực cá nhân của học sinh. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 6 - - Đối với học sinh có năng khiếu, cần phải vận dụng hình thức tổ chức dạy học và hoạt động giáo dục thích hợp nhằm phát triển năng khiếu, góp phần bồi dưỡng tài năng trong giáo dục Trung học phổ thông. Học sinh của các trường THPT Chuyên học theo từng môn chuyên nên sẽ phát huy rất tốt năng khiếu của mình và cũng có khả năng tự học, khai thác và bổ sung kiến thức cho bản thân bằng máy tính và mạng Internet. - Giáo viên chủ động lựa chọn, vận dụng các phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục phù hợp với nội dung đối tượng và điều kiện cụ thể. 1.2. Khảo sát, phân tích bài giảng môn Tin học trong chƣơng trình Trung học phổ thông. 1.2.1. Trong chương trình Trung học phổ thông môn Tin học được học trong 3 năm học từ lớp 10 đến lớp 12 với sự phân bổ số tiết học như sau[4]: - Lớp 10 học 2 tiết/ tuần x 35 tuần = 70 tiết học. - Lớp 11 học 1,5 tiết/ tuần x 35 tuần = 52,5 tiết học. - Lớp 12 học 1,5 tiết/ tuần x 35 tuần = 52,5 tiết học. 1.2.2. Chương trình môn Tin học cấp Trung học phổ thông học sinh cần tiếp thu và đạt được các yếu tố cơ bản của môn học như sau: - Có được một cách tương đối hệ thống các kiến thức cơ bản nhất ở mức độ phổ thông của khoa học tin học: các kiến thức nhập môn về tin học, hệ thống, thuật toán và ngôn ngữ lập trình, cơ sở dữ liệu, hệ quản trị cơ sở dữ liệu, mạng máy tính và Internet. - Biết được các ứng dụng phổ biến của công nghệ thông tin trong các lĩnh vực khác nhau trong đời sống. - Có khả năng sử dụng máy tính và mạng máy tính phục vụ học tập và bước đầu vận dụng vào cuộc sống. - Có ý thức, thói quen suy nghĩ và làm việc hợp lý, khoa học chính xác. - Có ý thức về một số vấn đề xã hội, kinh tế, đạo đức liên quan đến tin học. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 7 - 1.2.3. Nội dung kiến thức chủ yếu của chương trình môn tin học cấp Trung học phổ thông (lớp 10, 11, 12). * Lớp 10 [4]: - Một số khái niệm cơ bản của tin học. + Giới thiệu ngành khoa học tin học. + Thông tin và dữ liệu. + Giới thiệu về máy tính. + Bài toán và thuật toán. + Ngôn ngữ lập trình. + Giải bài toán trên máy tính. + Phần mềm máy tính. + Các ứng dụng của tin học. + Tin học và xã hội. - Hệ điều hành. + Khái niệm hệ điều hành. + Tệp và quản lý tệp. + Giao tiếp với hệ điều hành và xử lý tệp. + Một số hệ điều hành phổ biến. - Soạn thảo văn bản. + Một số khái niệm cơ bản. + Làm quen với MS Word. + Một số chức năng soạn thảo văn bản. + Một số công cụ trợ giúp soạn thảo. + Làm việc với bảng. - Mạng máy tính và Internet. + Mạng máy tính. + Mạng thông tin toàn cầu Internet. + Một số dịch vụ phổ biến của Internet. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 8 - * Lớp 11[4] - Một số khái niệm cơ sở trong ngôn ngữ lập trình. + Phân loại ngôn ngữ lập trình. + Chương trình dịch. + Các thành phần của ngôn ngữ lập trình. + Các thành phần cơ sở của Pascal. - Chương trình Pascal đơn giản. + Cấu trúc chương trình. + Một số kiểu dữ liệu chuẩn. + Khai báo biến. + Phép toán biểu thức lệnh gán. + Tổ chức vào ra đơn giản. + Soạn thảo, dịch, thực hiện và hiệu chỉnh chương trình. - Tổ chức rẽ nhánh và lặp. + Tổ chức rẽ nhánh. + Tổ chức lặp. - Kiểu dữ liệu có cấu trúc. + Kiểu mảng và biến có chỉ số. + Kiểu dữ liệu xâu. + Kiểu bản ghi. - Tệp và xử lý tệp. + Phân loại và khai báo tệp. + Xử lý tệp. - Chương trình con. + Chương trình con và phân loại. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 9 - + Thủ tục. + Hàm. + Khai thác chương trình con sẵn có của ngôn ngữ lập trình. - Đồ họa và âm thanh. + Một số yếu tố đồ họa. + Một số yếu tố âm thanh. * Lớp 12[4] - Khái niệm cơ sở dữ liệu và hệ quản trị cơ sở dữ liệu. + Khái niệm cơ sở dữ liệu. + Hệ quản trị cơ sở dữ liệu. - Hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ MS Access. + Giới thiệu MS Access. + Cấu trúc bảng. + Các thao tác cơ sở. + Truy xuất dữ liệu. + Báo cáo. - Cơ sở dữ liệu quan hệ. + Các loại mô hình cơ sở dữ liệu. + Hệ cơ sở dữ liệu quan hệ. - Kiến trúc và bảo mật hệ cơ sở dữ liệu. + Các loại kiến trúc của hệ cơ sở dữ liệu. + Bảo mật thông tin trong các hệ cơ sở dữ liệu. 1.2.4. Phân tích các bài giảng của chương trình Tin học cấp Trung học phổ thông theo các phương pháp giảng dạy. - Các bài giảng trong chương trình bậc Trung học phổ thông phải bám sát vào chuẩn kiến thức do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định theo từng môn học, của từng bài học. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 10 - - Tại các trường Trung học phổ thông hiện nay các giáo viên đã và đang áp dụng các phương pháp dạy học tích cực theo chương trình tập huấn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đổi mới sách giáo khoa và lấy người học làm trung tâm. - Các thầy, cô giáo bậc Trung học phổ thông hiện nay thường áp dụng các phương pháp dạy học truyền thống và dạy học tích cực như: + Dạy học theo phương pháp truyền thống + Dạy học dựa trên vấn đề. + Dạy học theo nhóm. + Dạy học thông qua các phương tiện hiện đại. - Tuy nhiên các phương pháp dạy học như trên sẽ chỉ giúp học sinh học tập trên lớp cùng với các thầy giáo, cô giáo trực tiếp giảng dạy, còn thời gian ở nhà học sinh chủ yếu là làm bài tập và học lý thuyết theo sách giáo khoa. Áp dụng phương pháp này đối với các học sinh khá và giỏi có thể nắm bắt kiến thức tương đối đầy đủ và về nhà có thể tự học được. - Các bài giảng bậc Trung học phổ thông nếu được các thầy cô giáo tin học hóa dưới dạng các bài giảng E-learning để giúp tất cả các học sinh có cơ hội tự học ở nhà là rất hiệu quả, bởi vì tất cả các kiến thức cơ bản đã được giảng theo chương trình chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo thông qua mô hình, các mô phỏng, đồ họa, video, âm thanh và các thí nghiệm ảo, đặc biệt chúng được tổ chức theo một logic nhất định sẽ giúp học sinh tự học một cách chủ động và khai thác được hiệu quả các phương tiện hiện đại như máy tính, mạng Internet. Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 11 - Chƣơng II GIỚI THIỆU VÀ CHUẨN BÀI GIẢNG VỀ E-LEARNING 2.1. Giới thiệu về E-learning. Trong những năm gần đây, thuật ngữ E-learning ngày càng trở nên phổ biến. Đặc biệt, sau quyết định chuyển đổi thi tốt nghiệp Trung học phổ thông từ hình thức thi tự luận sang hình thức thi trắc nghiệm, rất nhiều website làm dịch vụ có thu phí về ôn thi, thi trực tuyến đã được xây dựng, vận hành. Điều này đã góp phần thúc đẩy phong trào nghiên cứu và ứng dụng E-learning trong các trường Đại học, Cao đẳng, các trường Trung học phổ thông và được phát triển rộng khắp. Một câu hỏi đặt ra là “E-learning là gì?”, “Ưu điểm cũng như khả năng ứng dụng của E-learning tại Việt Nam như thế nào?”. Trung tâm Tin học, Bộ Giáo dục và Đào tạo (nay là Cục Công nghệ thông tin) đã tổ chức một cổng thông tin giáo dục điện tử E-learning có địa chỉ tại http://thi-baigiang.edu.net.vn tại đây có đầy đủ thông tin chỉ dẫn liên quan đến việc thiết kế các bài giảng E-learning và có thể đăng ký tham gia chương trình dự thi bài giảng E-learning. 2.1.1. Khái niệm E-learning. Hiện nay trên thế giới có rất nhiều định nghĩa về E-learning, các định nghĩa này xuất phát từ cách hiểu về thuật ngữ E-learning như học điện tử, học tập điện tử, học tập trên mạng hoặc học tập trực tuyến. Dưới đây là các định nghĩa tiêu biểu: - E-learning là sử dụng các công nghệ Web và Internet trong học tập (William Horton). - E-learning là một thuật ngữ dùng để mô tả việc học tập, đào tạo dựa trên công nghệ thông tin và truyền thông (Compare Infobase Inc). Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn - 12 - - E-learning nghĩa là việc học tập hay đào tạo được chuẩn bị, truyền tải hoặc quản lý sử dụng nhiều công cụ của công nghệ thông tin, truyền thông khác nhau và được thực hiện ở mức cục bộ hay toàn cục ( Masie Center). - Việc học tập được truyền tải hoặc hỗ trợ qua công nghệ điện tử. Việc truyền tải qua nhiều kĩ thuật khác nhau như Internet, Tivi, video tape, các hệ thống giảng dạy thông minh, và việc đào tạo dựa trên máy. - Việc truyền tải các hoạt động, quá trình và sự kiện đào tạo, học tập thông qua các phương tiện điện tử như Internet, intranet, extranet, CD-ROM, video tape, DVD, Tivi, các thiết bị cá nhân… (E-learning Site). - Việc sử dụng công nghệ để tạo ra, đưa các dữ liệu có giá trị, thông tin, học tập và kiến thức với mục đích nâng cao hoạt động của tổ chức và phát triển khả năng cá nhân. (Định nghĩa của Lance Dublin, hướng tới E-learning trong doanh nghiệp). Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau, nhưng tựu chung lại chúng ta có thể đưa ra khái niệm E-learning như sau: E-learning là việc học tập hay đào tạo dựa trên công nghệ thông tin và truyền thông (công nghệ mạng, kĩ thuật mô phỏng, kĩ thuật đồ họa…) và được phân phối qua Internet, CD-ROM, DVD, TiVi, hay các thiết bị cá nhân. 2.1.2. Đặc điểm và sự phát triển của E-learning. 2.1.2.1. Một số hình thức đào tạo trong E-learning. Từ trước tới nay, có rất nhiều hình thức đào tạo gần gũi với E-learning và có thể coi đó là những sự thể hiện khác nhau của E-learning, ta có thể thấy dưới đây một số hình thức chính: - CBT (Computer-Based Training): Đào tạo dựa trên máy tính nếu hiểu theo nghĩa rộng, thuật ngữ này nói đến bất kỳ một hình thức đào tạo nào có sử dụng máy tính. Nhưng thông thường thuật ngữ này được hiểu theo nghĩa hẹp để nói đến các ứng dụng (phần mềm) đào tạo trên các đĩa CD-ROM hoặc cài Luận văn thạc sĩ Khoa học máy tính Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn