Tài liệu Nghiên cứu so sánh giống và một số biện pháp kĩ thuật cho giống hoa lily triển vọng tại thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN THỊ LUYẾN NGHIÊN CỨU SO SÁNH GIỐNG VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP KĨ THUẬT CHO GIỐNG HOA LILY TRIỂN VỌNG TẠI THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC CÂY TRỒNG Thái Nguyên - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN THỊ LUYẾN NGHIÊN CỨU SO SÁNH GIỐNG VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP KĨ THUẬT CHO GIỐNG HOA LILY TRIỂN VỌNG TẠI THÁI NGUYÊN Ngành: Khoa học cây trồng Mã số: 60.62.01.10 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC CÂY TRỒNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1 TS. LƢU THỊ XUYẾN 2 PGS.TS. ĐÀO THANH VÂN Thái Nguyên - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Nội dung nghiên cứu chưa sử dụng cho bảo vệ học vị nào khác. Các thông tin và tài liệu được trình trong luận văn được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày 20 tháng 10 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Luyến Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Có được kết quả luận văn này tôi xin chân thành cảm ơn: PGS. TS Đào Thanh Vân, TS. Lưu Thị Xuyến những người thầy, cô đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn này. Phòng quản lý Đào tạo sau đại học – Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã hết sức nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè và gia đình đã cổ vũ động viên khích lệ tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Luyến Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ii MỤC LỤC ......................................................................................................................ii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ........................................... viii DANH MỤC CÁC BẢNG ....................................................................................... viii MỞ ĐẦU........................................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................. 1 2. Mục tiêu ...................................................................................................................... 2 2.1. Mục tiêu tổng quát .................................................................................................. 2 2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................................ 2 3. Ý nghĩa của đề tài....................................................................................................... 2 Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................... 3 1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu phát triển hoa lily ở Thái Nguyên........... 3 1.1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu so sánh giống ......................................... 3 1.1.2. Cơ sở khoa học và chức năng sinh lí của canxi đối với hoa lily ..................... 4 1.1.3. Cơ sở khoa học của việc sử dụng Ca(NO3)2 phòng chống bệnh cháy lá sinh lý cho hoa lily ................................................................................................................. 4 1.1.4. Cơ sở khoa học của việc trồng hoa lily trong giá thể ....................................... 5 1.2. Cơ sở thực tế............................................................................................................ 8 1.3. Đặc điểm thực vật học, đặc điểm sinh trưởng phát dục và yêu cầu ngoại ảnh của hoa lily ...................................................................................................................... 8 1.3.1. Đặc điểm thực vật học......................................................................................... 8 1.3.1.1. Thân vẩy ............................................................................................................ 8 1.3.1.2. Rễ ....................................................................................................................... 9 1.3.1.3. Lá ....................................................................................................................... 9 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv 1.3.1.4. Củ con và mầm hạt .........................................................................................10 1.3.1.5. Hoa ..................................................................................................... 10 1.3.1.6. Quả ..................................................................................................... 10 1.3.2. Đặc điểm sinh trưởng, phát dục .......................................................................10 1.3.2.1. Đặc điểm của thân vảy (củ giống) ..................................................... 10 1.3.2.2. Đặc điểm sinh trưởng thân ................................................................. 11 1.3.2.3. Đặc điểm phát dục .............................................................................. 12 1.3.3. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh......................................................................14 1.3.3.1. Nhiệt độ .............................................................................................. 14 1.3.3.2. Ánh sáng............................................................................................. 14 1.3.3.3. Nước ................................................................................................... 15 1.3.3.4. Không khí ........................................................................................... 15 1.3.3.5. Đất ...................................................................................................... 15 1.3.3.6. Phân bón ............................................................................................. 15 1.4. Tình hình sản xuất và nghiên cứu hoa lily trên thế giới và Việt Nam .............16 1.4.1. Tình hình sản xuất và nghiên cứu hoa lily trên thế giới .................................16 1.4.2. Tình hình sản xuất và nghiên cứu hoa lily ở Việt Nam .................................19 Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................22 2.1. Đối tượng nghiên cứu ...........................................................................................22 2.2. Vật liệu nghiên cứu...............................................................................................22 2.3. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................24 2.4. Nội dung nghiên cứu ............................................................................................24 2.5. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................24 2.6. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi.................................................................26 2.6.1. Các chỉ tiêu về hình thái ....................................................................................26 2.6.2. Các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển ..................................................................26 2.6.3. Năng suất và chất lượng hoa ............................................................................27 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v 2.6.4. Tình hình sâu bệnh hại ......................................................................................27 2.6.5. Hiệu quả kinh tế .................................................................................................28 2.7. Xử lý số liệu ..........................................................................................................28 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU......................................................................29 3.1. Nghiên cứu đặc điểm hình thái, tình hình sinh trưởng, phát triển và năng suất, chất lượng 1 số giống hoa lily tại Thái Nguyên ........................................................29 3.1.1. Thời gian nảy mầm của các giống hoa lily tại Thái Nguyên.........................29 3.1.2. Các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển của các giống lily tại Thái Nguyên ......... 30 3.1.2.1. Động thái tăng trưởng chiều cao của các giống hoa lily tại Thái Nguyên ......................................................................................................................... 30 3.1.2.2. Động thái ra lá của các giống hoa lily tại Thái Nguyên..............................31 3.1.3. Đặc điểm hình thái thân lá của các giống hoa lily tại Thái Nguyên .............32 3.1.4. Thời gian sinh trưởng của các giống hoa lily tại Thái Nguyên .....................33 3.1.5. Các giai đoạn phát triển của các giống hoa lily tại Thái Nguyên..................35 3.1.6. Năng suất, chất lượng hoa các giống hoa lily tại Thái Nguyên ....................36 3.1.7. Theo dõi tình hình sâu bệnh hại các giống hoa lily tại Thái Nguyên ........... 39 3.1.8. Hạch toán kinh tế các giống hoa lily tại Thái nguyên ....................................40 3.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3) đến khả năng phòng chống bệnh cháy lá sinh lý giống hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên....................41 3.2.1 Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến sinh trưởng và phát triển của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên .............................................................................42 3.2.1.1. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến động thái tăng trưởng chiều cao của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên .......................................... 42 3.2.1.2. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến động thái ra lá ............ 44 3.2.2. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến thời gian sinh trưởng của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ....................................................................................45 3.2.3. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến các giai đoạn phát triển hoa của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ......................................................................45 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi 3.2.4. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến chất lượng hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ............................................................................................................46 3.2.5. Ảnh hưởng của nồng độ Ca(NO3)2 đến tình hình sâu bệnh hại ....................49 3.2.6. Ảnh hưởng của sử dụng Ca(NO3)2 đến hiệu quả kinh tế hoa lily .................49 3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số giá thể đến sinh trưởng phát triển của giống hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ..................................................................51 3.3.1. Ảnh hưởng của giá thể đến sức nảy mầm của hoa lily. .................................51 3.3.2. Ảnh hưởng của giá thể đến các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển của lily Sorbonne .......................................................................................................................52 3.3.2.1. Ảnh hưởng của giá thể đến động thái tăng trưởng chiều cao của lily Sorbonne.......................................................................................................... 52 3.3.2.2. Ảnh hưởng của giá thể đến động thái ra lá của hoa lily Sorbonne tại TN ......................................................................................................................... 53 3.3.3. Ảnh hưởng của giá thể đến thời gian sinh trưởng của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên .................................................................................................................53 3.3.4. Ảnh hưởng của giá thể đến các giai đoạn phát triển hoa của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên...........................................................................................54 3.3.5. Ảnh hưởng của giá thể đến chất lượng hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên 55 3.3.5.1. Đặc điểm hình thái và chất lượng hoa ............................................... 55 3.3.5.2. Ảnh hưởng của giá thể đến độ bền của hoa ....................................... 56 3.3.6. Ảnh hưởng của giá thể đến tình hình sâu bệnhhoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ..........................................................................................................................58 3.3.7. Sơ bộ hạch toán thu chi các loại giá thể trồng hoa lily...................................58 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................60 1. Kết luận .....................................................................................................................60 2. Kiến nghị...................................................................................................................60 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................61 I. Tài liệu trong nước....................................................................................................61 II. Tài liệu nước ngoài..................................................................................................61 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu Diễn giải DTHT Dung tích hấp thu CT Công thức CV Hệ số biến động Coefficient variance Cs Cộng sự Ca(NO3)2 Canxi Nitrat ĐC Đối chứng ĐK Đường kính EC Độ dẫn điện dung dịch đất EM Chế phẩm vi sinh vật hữu hiệu K2Odt K2O dễ tiêu K2Ots K2O tổng số LSD Sai khác nhỏ nhất có ý nghĩa Least significant diffirence Nxb Nhà xuất bản Nts N tổng số P2O5hh P2O5 hữu hiệu P2O5 ts P2O5 tổng số QĐ Quyết định Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ viii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1. Tình hình sản xuất hoa lily ở một số nước trên thế giới .........................16 Bảng 3.1. Thời gian nẩy mầm của các giống lily tại Thái Nguyên .........................29 Bảng 3.2. Chiều cao và động thái tăng trưởng chiều cao của các giống lily tại Thái Nguyên ..........................................................................................................................30 Bảng 3.3. Số lá và động thái ra lá của các giống lily tại Thái Nguyên ...................31 Bảng 3.4. Đặc điểm hình thái thân lá các giống lily tại Thái Nguyên ....................33 Bảng 3.5. Thời gian sinh trưởng của các giống lily tại Thái Nguyên .....................34 Bảng 3.6.Các giai đoạn phát triển của các giống hoa lily tại Thái Nguyên............35 Bảng 3.7. Đặc điểm hình thái và chất lượng hoa các giống lily ..............................37 tại Thái Nguyên ............................................................................................................37 Bảng 3.8 Độ bền hoa cắt và độ bền tự nhiên các giống lily tại Thái Nguyên ...38 Bảng 3.9. Bệnh cháy lá sinh lý các giống hoa lily tại Thái Nguyên .......................40 Bảng 3.10. Hiệu quả kinh tế của các giống hoa lily tại Thái Nguyên .....................40 Bảng 3.11. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến chiều cao và động thái tăng trưởng chiều cao của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên................................42 Bảng 3.12. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến số lá và động thái ra lá của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ......................................................................44 Bảng 3.13. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến thời gian sinh trưởng của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên .............................................................................45 Bảng 3.14. Ảnh hưởng của nồng độ Ca(NO3)2 đến các giai đoạn phát triển của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ....................................................................................46 Bảng 3.15. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến đặc điểm hình thái và chất lượng hoa của lily.................................................................................................47 Bảng 3.16. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến độ bền hoa cắt và độ bền tự nhiên của hoa lily Sorbonne ...................................................................................48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ix Bảng 3.17. Ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến bệnh cháy lá sinh lý của hoa lily ...........................................................................................................................49 Bảng 3.18. Ảnh hưởng của sử dụng Ca(NO3)2 đến hiệu quả kinh tế hoa lily tại Thái Nguyên .................................................................................................................50 Bảng 3.19. Ảnh hưởng của giá thể đến sức nảy mầm của hoa lily .........................51 Bảng 3.20. Ảnh hưởng của giá thể đến chiều cao và động thái tăng trưởng chiều cao của lily Sorbonne tại Thái Nguyên ......................................................................52 Bảng 3.21. Ảnh hưởng của giá thể đến số lá và động thái ra lá của lily .................53 Bảng 3.22. Ảnh hưởng của giá thể đến thời gian sinh trưởng của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên ............................................................................................................54 Bảng 3.23. Ảnh hưởng của giá thể đến các giai đoạn phát triển của hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên...........................................................................................54 Bảng 3.24. Đặc điểm hình thái và chất lượng hoa của lily ......................................55 Bảng 3.25. Độ bền hoa cắt và độ bền tự nhiên của các giống lily...........................56 Bảng 3.26. Ảnh hưởng của giá thể đến mức độ cháy lá sinh lý hoa lily ................58 Bảng 3.27. Ảnh hưởng của giá thể đến hiệu quả kinh tế trồng hoa lily ..................59 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoa lily là một loài hoa cao cấp có vẻ đẹp quyến rũ, màu sắc phong phú, có hương thơm và độ bền hoa cắt cành cao (10-15 ngày), dễ thu hoạch và bảo quản đã và đang chiếm lĩnh thị trường hoa tươi trên thế giới và ở Việt Nam. Hoa lily không chỉ để trang trí mà còn được sử dụng để điều chế nước hoa, mỹ phẩm, kem chống lão hoá. Do đó hoa lily là một loại cây hoa mang lại lợi nhuận rất lớn. Hiện nay, ở nước ta giá trung bình trên thị trường một cành hoa lily là từ 20.000 đến 30.000 đồng/cành, thậm chí là 60.000 đồng/cành vào các ngày lễ tết. Lily là cây trồng ôn đới được nhập khẩu về Việt Nam từ châu Âu, phần lớn được trồng trong vụ Đông, đặc biệt là vụ Đông ở các vùng núi cao. Ở Việt Nam hoa lily đã trồng thành công ở nhiều tỉnh như Lâm Đồng, Đà Lạt, Phú Thọ, Lào Cai, Lạng Sơn và nhiều tỉnh thành khác trong cả nước, đã đem lại hiệu quả kinh tế rất lớn cho người sản xuất hoa lily. Tuy nhiên, hiện tại chủng loại giống hoa lily thích hợp cho trồng tại miền Bắc nước ta còn nhiều hạn chế (chủ yếu là giống hoa lily Sorbonne, giống đã được Bộ Nông nghiệp& PTNT công nhận chính thức, số lượng giống Sorbonne chiếm 90% cơ cấu giống hoa lily hiện nay), trong khi nhu cầu thực tế luôn đòi hỏi nhiều giống hoa lily mới, đẹp, màu sắc hấp dẫn. Tại Thái Nguyên người trồng hoa đã tự nhập giống mới từ nước ngoài nhằm bổ sung vào bộ giống cũ. Tuy nhiên để chọn được giống mới năng suất chất lượng cao,phù hợp cần có nghiên cứu so sánh giống là cần thiết. Hiện nay trong sản xuất, hằng năm nước ta nhập mới nhiều giống hoa lily từ các nước Hà Lan, Pháp, Chile, New Zealand…Trong thực tế hoa lily là cây có nguồn gốc ôn đới, được đưa về trồng ở nước ta có khí hậu nhiệt đới ẩm nên thường có một số rối loạn sinh lý: teo mầm, cháy lá. Hiện tượng cây bị cháy lá thường xảy ra ở giai đoạn phân hóa nụ. Đây không phải là hiện tượng bệnh lý do các tác nhân nấm hay vi khuẩn… mà là một sự rối loại sinh lý xảy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2 ra trong quá trình vận chuyển và trao đổi canxi trong cây. Đồng thời ở nước ta người dân có tập quán trồng cả cây lily trong bình, bầu với giá thể trồng trọt chủ yếu là đất có khố lượng nặng, thường gây vỡ bầu khi vận chuyển. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu so sánh giống và một số biện pháp kĩ thuật cho giống hoa lily triển vọng tại Thái Nguyên”. 2. Mục tiêu 2.1. Mục tiêu tổng quát Xác định giống hoa lily phù hợp và biện pháp kỹ thuật cho giống lily triển vọng tại Thái Nguyên. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Nghiên cứu tình hình sinh trưởng, phát triển và năng suất, chất lượng 1 số giống hoa lily tại Thái Nguyên. - Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ phun Ca(NO3)2 đến khả năng phòng, chống bệnh cháy lá sinh lý giống hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên. - Nghiên cứu ảnh hưởng của giá thể đến khả năng sinh trưởng phát triển giống hoa lily Sorbonne tại Thái Nguyên. 3. Ý nghĩa của đề tài - Ý nghĩa khoa học: + Từ kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần làm cơ sở thực tiễn và lý luận để nhân rộng phát triển sản xuất hoa lily tại Thái Nguyên. - Ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất: + Đánh giá được khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống hoa lily nhập nội tại thành phố Thái Nguyên để giới thiệu cho sản xuất. + Xác định được kỹ thuật sử dụng Ca(NO3)2 phòng, chống bệnh cháy lá sinh lý cho sản xuất hoa lily tại thành phố Thái Nguyên. + Xác định được loại giá thể phù hợp trong trồng hoa lily + Góp phần chuyển dịch cơ cấu cây trồng, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người trồng hoa. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu phát triển hoa lily ở Thái Nguyên 1.1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu so sánh giống Cây hoa lily có nguồn gốc ôn đới, được nhập khẩu về Việt Nam từ Châu Âu, được thị trường ưa thích bởi nó có vẻ đẹp rất đặc trưng, quý phái lại có hương thơm dịu mát, có nhiều mầu sắc khác nhau. Trong những năm gần đây được phát triển mạnh ở nhiều địa phương trên cả nước. Các giống lily đưa vào sản xuất chủ yếu nhập từ Hà Lan, Đài Loan và Trung Quốc, mỗi giống có các đặc trưng, đặc tính khác nhau như các đặc điểm về hình thái, thời gian sinh trưởng... do vậy việc chọn giống đóng vai trò hết sức quan trọng, quyết định đến sự sinh trưởng phát triển, chất lượng hoa, cũng như thời điểm thu hoạch [1].Tuy nhiên, chúng chưa được nghiên cứu khảo nghiệm tại các vùng sinh thái một cách hệ thống trước khi trồng, nên dẫn đến một số giống có chất lượng hoa kém, ít nụ, ít hoa, hoa nhỏ, khó nở và không đẹp... gây khó khăn cho người sản xuất, hiệu quả kinh tế thấp, có khi dẫn đến thất bại. Nghiên cứu khảo nghiệm giống sẽ giúp chúng ta nắm được đặc điểm sinh trưởng, phát triển, khả năng thích ứng của chúng với điều kiện ngoại cảnh, từ đó có thể lựa chọn được những giống phù hợp với điều kiện của địa phương trước khi đưa vào sản xuất. Thái Nguyên là một trong những tỉnh có nhu cầu về hoa lily lớn hiện nay có một vùng, số hộ gia đình chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang sản xuất lily. Tuy nhiên hằng năm có những giống mới được đưa vào thị trường người dân chưa có hiểu biết về giống mới. Vì chưa biết về khả năng thích ứng của giống mới nên bố trí thời gian trồng không hợp lý, lựa chọn giống không phù hợp. Để giúp người dân có hiểu biết về giống mới và khả năng thích ứng của Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4 giống hằng năm cần tiến hành khảo nghiệm các giống mới để có khuyến cáo hợp lý nhất cho người sản xuất hoa. 1.1.2. Cơ sở khoa học và chức năng sinh lí của canxi đối với hoa lily Canxi là thành phần chủ yếu tham gia vào tạo thành vách tế bào và hoạt chất của nhiều loại men, có tác dụng quan trọng tới việc duy trì công năng của màng tế bào. Canxi có tác dụng đặc biệt trong việc tăng cường sự nở hoa và tăng độ bền của hoa. Trong cây, canxi không di động tự do, thiếu canxi phần bị hại trước tiên là chóp rễ sau đó là đỉnh ngọn chồi bị xám đen và chết, quanh lá non xuất hiện vết tím lồi rồi lá khô và rụng. Thiếu canxi ảnh hưởng đến quá trình hút nước của cây, cây còi cọc, năng suất hoa giảm, thiếu nhiều thì lá non và điểm sinh trưởng bị chết, bị nát ở giữa nụ bị teo và dụng (Sở khoa học công nghệ Bắc Ninh) [8]. Canxi thấp hoặc rối loạn sinh lý xảy ra trong quá trình vận chuyển trao đổi canxi thường xuất hiện ở cây trồng lily. Canxi rất quan trọng cho sự phát triển của thân và phát triển của hoa lily. Khi tán lá phát triển nhanh chóng, độ ẩm cao làm chậm tốc độ thoát hơi nước dẫn đến việc vận chuyển canxi đến hoa và lá có thể bị hạn chế. Canxi được vận chuyển bởi dòng chảy của sự thoát hơi nước, khi tốc độ thoát hơi nước chậm nghĩa là canxi vận chuyển đến lá và hoa ít làm cho hoa bị rung, lá bị cháy sinh lý và góp phần làm khô héo cây. Nồng độ canxi trong lá non thấp gây ra đầu lá cháy và góp phần làm lá khô héo. Thúc đẩy không khí chuyển động trên lá cây sẽ thúc đẩy tỷ lệ thoát hơi nước và vận chuyển canxi từ rễ đến nách lá. Một số người trồng hoa lily sử dụng canxi để phun lên lá khắc phục hiện tượng này. 1.1.3. Cơ sở khoa học của việc sử dụng Ca(NO3)2 phòng chống bệnh cháy lá sinh lý cho hoa lily Đối với cây hoa lily là loại hoa cao cấp được nhập từ châu Âu vào Việt Nam và đã được trồng khá phổ biến tại một số tỉnh. Tuy nhiên hoa lily chỉ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5 thích hợp sản xuất vào khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 12, các tháng còn lại do nhiệt độ cao cây sẽ sinh trưởng phát triển kém. Nguyên sản của cây hoa lily là vùng khí hậu ôn đới, do có giá trị cao về mặt kinh tế nên cho đến nay đã được phân bố khá rộng rãi tại một số nước trên thế giới, nơi có điều kiện tự nhiên khác xa so với nơi nguyên sản. Hiện nay trong sản xuất hoa lily thường xuất hiện hiện tượng cháy lá sinh lý do thiếu canxi. Trong những điều kiện như vậy muốn cây sinh trưởng, phát triển tốt cần phải nghiên cứu áp dụng biện pháp sử dụng Ca(NO3)2 phòng chống bệnh cháy lá sinh lý cho hoa lily nhằm nâng cao năng suất chất lượng và hiệu quả kinh tế trong sản xuất hoa lily. Thực tế sản xuất sử dụng canxi trong phòng chống bệnh cháy lá sinh lý ở hoa lily cho kết quả: Trung tâm ứng dụng khoa học công nghệ Vĩnh Phúc, chuyên gia Trung Quốc tư vấn trồng lily sau khi cây cao 30 cm định kỳ 7 ngày/lần phun dung dịch Ca(NO3)2 mang lại kết quả tốt (Nguyễn Thị Kim Liên) [7] Thực tế sản xuất, nhiều vùng đưa Ca(NO3)2 vào sản xuất để phòng chống bệnh cháy lá hiệu quả mang lại hiệu quả. Tuy nhiên tại Thái Nguyên chưa có nhiều công trình nghiên cứu về nồng độ phun Ca(NO3)2 hợp lý cho hoa lily. 1.1.4. Cơ sở khoa học của việc trồng hoa lily trong giá thể Giá thể là môi trường trồng cây chứa nguồn dinh dưỡng cần thiết để cung cấp cho cây trồng ở giai đoạn sinh trưởng và phát triển đầu tiên của cây. Thành phần đặc tính của giá thể đóng vai trò quyết định đến số lượng và chất lượng cây trồng. Vai trò của giá thể đối với cây trong bầu được thể hiện ở các mặt: - Là môi trường để trồng cây, là cơ chất giữ cây đứng và phát triển bộ rễ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 6 - Cung cấp nước các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây (Phạm Ngọc Tuấn, Nghiên cứu nguyên liệu tạo bầu ươm và quản lý dinh dưỡng khoáng đối với cây giống trong bầu ươm, Hà Nội - 2009[10]). Hiện nay trong sản xuất cây giống cũng như sản xuất các loại rau, loại hoa con người đã nghiên cứu ra các loại giá thể, bầu ươm với nhiều loại nguyên liệu khác nhau từ phế phụ phẩm nông nghiệp, hoặc công nghiệp như: mùn cưa, xơ dừa, trấu,… Các loại giá thể này được phối trộn hoặc ủ kỹ theo quy trình nhất định tạo ra hỗn hợp giá thể trồng cây. Giá thể hiện nay được đưa vào sản xuất ngày càng nhiều thay cho bầu đất vì có nhiều tiện lợi: nhẹ, dễ vận chuyển, có thể tạo môi trường dinh dưỡng tốt cho cây. Một số nguyên liệu làm giá thể, bầu ươm: a) Mùn cưa được làm nguyên liệu giá thể, bầu ươm khá phổ biến, song mùn cưa của gỗ hoàng sa (màu vàng), thiết sa (màu gỉ sắt) là tốt nhất. Mùn cưa lấy từ các loại cây có chất độc như lim, bạch đàn không dùng được, nếu dùng thì phải xử lý. Mùn cưa nhẹ, hút nước và giữ nước tốt (Hình Dụ Hiền, 2001, Bùi Đình Dinh (biên dịch) [4]). b) Phế thải nhà máy đường (bã bùn, bã mía: Phế thải nhà máy đường cần được ủ, lên men 3 - 6 tháng. Loại bã mịn (bã bùn) thích hợp làm bầu ươm cho cây con. Loại bã thô (bã mía) đường kính 10cm, sử dụng làm bầu (Hình Dụ Hiền, 2001 Bùi Đình Dinh (biên dịch) [4]). c) Phế thải sau trồng nấm: Sau khi thu hoạch nấm, phế thải được xếp thành đống, tưới nước, phủ nilon 3 - 4 tháng, sau đó phơi khô tán nhỏ, sàng. Nguyên liệu thu được có dung trọng 0,41 g/cm3, hàm lượng nước 60,5 % Nts 1,8%, P2O5ts 0,84%, K2Ots 1,77%. Phế thải trồng nấm phối trộn cát, đá, xỉ than… để sử dụng (Hình Dụ Hiền, 2001 Bùi Đình Dinh (biên dịch) [4]). d) Mùn hữu cơ ở Trung Quốc (vỏ thông, bã mía): Mùn vỏ thông và bã mía sau khi xử lý làm nguyên liệu bầu ươm khá tốt. Tính chất của mùn vỏ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7 thông pHKCL 4,76, độ ẩm 8,91%, dung trọng 0,19 g/cm3, dung tích hấp thu (DTHT) - CEC 15,72 me/100g, cacbon hữu cơ 25,12%, Nts 0,93%, P 2O5ts 0,10%, K2Ots 0,15%, P2O5hh 86 mg/100g, K2Odt 15 mg/100g. Tính chất của mùn bã mía pHKCL 5,62, độ ẩm 56,84%, dung trọng 0,11 g/cm3, dung tích hấp thu (DTHT) - CEC 13,48 me/100g, cacbon hữu cơ 18,56%, Nts 0,22%, P2O5ts 1,47%, K2Ots 0,63%, P2O5hh 1.394,4 mg/100g, K2Odt 88,7 mg/100g (Nơi lấy mẫu phân tích: Viện cây Lâm nghiệp Nhiệt đới Quảng Châu). Mùn vỏ thông và bã mía, khi được xử lý EM ủ 1 năm đến khi tỷ lệ C/N =25/1, là những nguyên liệu phổ biến để làm bầu ươm không đất ở Trung Quốc. e) Xỉ than: là nguyên liệu có nhiều, pH 6,8; dung trọng 0,70 g/cm3; độ hổng lớn 33%; tỷ lệ khí/nước =1/5, lý tính tốt; không độc; không mang mầm bệnh có Nts 0,18%; P2O5hh 23 mg/1kg, K2Odt 230 mg/kg(Hình Dụ Hiền, 2001, Bùi Đình Dinh (biên dịch) [4]). Ngoài ra còn có đá vụn, đá bông, Perlit (không chứa thạch anh Si), phế thải nguyên liệu nhà máy giấy… Có nhiều loại nguyên liệu để sản xuất bầu, giá thể song chủ yếu là đất, chất hữu cơ, khoáng. Các tài liệu nước ngoài cho thấy việc đánh giá về nguyên liệu khá tỷ mỉ đó là cơ sở cho việc phối trộn bầu ươm. Để tạo hỗn hợp bầu ươm trước hết cần xác định tỷ lệ phối trộn các thành phần nguyên liệu chính (đất + chất hữu cơ) hay (chất hữu cơ +chất vô cơ) tạo được hỗn hợp nền (giá thể nền). Theo kết quả nghiên cứu của Phạm Ngọc Tuấn và cộng sự (2007) [10], chất liệu làm giá thể trồng hoa gồm có trấu, rơm vụ, mụn xơ dừa, than bùn, trấu om,....trộn với đất phân chuồng ủ hoai mục và một số chất hữu cơ khác. Hiện nay sản xuất nấm tạo ra một nguồn bã nấm lớn mà ở Việt Nam cũng như Thái Nguyên nhưng chưa có biện pháp sử dụng hợp lý. Bên cạnh đó giá thể bã nấm đã được Trung Quốc nghiên cứu và sử dụng hiệu quả trong sản xuất. Từ bã nấm có thể tạo ra giá thể hữu cơ tốt để trồng rau hoa. Vì vậy tôi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 8 tiến hành nghiên cứu sở dụng bã nấm trong trồng hoa để đánh giá khả năng sử dụng của loại giá thể này vào thực tế sản xuất. 1.2. Cơ sở thực tế Thái Nguyên là một tỉnh ở Đông Bắc Việt Nam, tiếp giáp với thủ đô Hà Nội và là tỉnh nằm trong quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội. Thái Nguyên là một trung tâm kinh tế - xã hội lớn của khu vực Đông Bắc hay cả vùng trung du và miền núi phía Bắc. Có điều kiện thuận lợi về khí hậu, thời tiết và đất đai để trồng hoa lily góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Để có cơ sở khoa học và thực tiễn trước khi phát triển loại hoa này tại Thái Nguyên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu so sánh giống và một số biện pháp kỹ thuật trong sản xuất hoa lily tại thành phố Thái Nguyên, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cho người trồng hoa. Vì vậy, việc triển khai đề tài này ở thành phố Thái Nguyên có ý nghĩa to lớn, là cơ sở khoa học và thực tiễn để tỉnh chỉ đạo triển khai mở rộng mô hình trồng hoa lily có hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân. 1.3. Đặc điểm thực vật học, đặc điểm sinh trƣởng phát dục và yêu cầu ngoại ảnh của hoa lily 1.3.1. Đặc điểm thực vật học Lily là cây thân thảo lâu năm, phần dưới mặt đất gồm thân vẩy, thân vẩy con, thân rễ và rễ. Phần trên mặt đất gồm lá, cán thân, mầm hạt (một số không có mầm hạt). 1.3.1.1. Thân vẩy Thân vẩy là phần phình to của thân biến thành, trên đĩa thân vẩy có vài chục vẩy hợp lại, có hình cầu dẹt, hình trứng, hình trứng dài, hình elip… Chất đất, kỹ thuật trồng và tuổi của thân vẩy ảnh hưởng đến hình thái thân, không có vỏ bao bọc. Mầu sắc thân vẩy tuỳ theo loài, giống khác nhau có mầu trắng, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 9 vàng, đỏ cam, đỏ tím… Độ lớn của thân vẩy khác nhau do loài, giống. Loại nhỏ chu vi 6 cm nặng 7 - 8g, loại to chu vi 24 - 25 cm nặng trên 100g, loại đặc biệt chu vi 34 - 35 cm nặng 350g. Độ lớn của thân vẩy tương quan chặt chẽ với số nụ hoa. Ví dụ giống Lily loại Thơm chu vi 10 - 13cm có 1- 2 nụ, chu vi 12 - 14cm có 2- 4 nụ, chu vi 14 - 16cm có trên 4 nụ. Vốn có hình elip, hình kim xoè ra có đốt hoặc không có đốt, mầm vẩy to ở ngoài, nhỏ ở trong là nơi dự trữ của thân vẩy. Trong đó nước chiếm 70%, chất bột 23%, một ít lượng protein, chất khoáng, chất béo. Bóc bỏ lớp thân vẩy thì tốc độ nảy mầm của củ càng nhanh, nhưng giảm tốc độ hình thành và lớn lên của các cơ quan, giảm số lá và hoa, hoa ra muộn hơn. Việc lựa chọn củ giống to hay nhỏ phụ thuộc vào chất lượng của hoa mà ta cần. Theo nguyên tắc thông thường, củ giống càng to thì nụ hoa trên mỗi cành càng nhiều (Đặng Văn Đông, Đinh Thế Lộc, 2003[1]). 1.3.1.2. Rễ Rễ lily gồm 2 phần: rễ thân và rễ gốc. Rễ thân còn gọi là rễ trên do phần thân mọc dưới đất sinh ra có nhiệm vụ nâng đỡ thân, hút nước và dinh dưỡng, tuổi thọ 1 năm. Rễ gốc gọi là rễ dưới, sinh ra từ gốc thân vẩy, có nhiều nhánh to khoẻ, là cơ quan chủ yếu hút nước và dinh dưỡng của lily, rễ lily có tuổi thọ đến 2 năm. 1.3.1.3. Lá Lily nhiều lá mọc rải rác thành vòng thưa, hình kim, xoè, hình thuỗn, hình giải đầu hơi nhọn, không có cuống hoặc cuống ngắn, xanh, lá to hay nhỏ tuỳ thuộc vào giống, điều kiện trồng và thời gian xử lý. Lá có từ 1 - 7 gân, gân giữa rõ ràng hơn, giữa lá lõm xuống, lá mầu xanh bóng mềm. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/