Tài liệu Nghiên cứu thành phần loài và phân bố của họ nấm lỗ (polyporaceae) tại vườn quốc gia cúc phương

BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TRƯỜNG ĐẠI TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG BỘ HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Khoa LUẬN VĂN học môi trường THẠC SĨ Mã số: 60440301 NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI VÀ PHÂN BỐ CỦA HỌ NẤM LỖ (POLYPORACEAE) TẠI VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG Tên đề tài: “NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI VÀ PHÂN BỐ CỦA HỌ NẤM LỖ (POLYPORACEAE) TẠI VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG” CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG Học viên thực hiện: Đoàn Thị Kim Ngân. Lớp: CH1MT ĐOÀN THỊ KIM NGÂN Khóa: 2015 - 2017 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Lê Thanh Huyền Đơn vị công tác: Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội HÀ NỘI - NĂM 2017 BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI VÀ PHÂN BỐ CỦA HỌ NẤM LỖ (POLYPORACEAE) TẠI VƯỜN QUỐC GIA CÚC PHƯƠNG ĐOÀN THỊ KIM NGÂN CHUYÊN NGÀNH : KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG MÃ SỐ: 60440301 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS LÊ THANH HUYỀN HÀ NỘI - NĂM 2017 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI Cán bộ hướng dẫn chính: TS. Lê Thanh Huyền Cán bộ chấm phản biện 1: PGS. TS Dương Minh Lam Cán bộ chấm phản biện 2: TS Hoàng Ngọc Khắc Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại: HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI Ngày 21 tháng 9 năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan luận văn Thạc sĩ là kết quả thực hiện của riêng em. Kết quả nghiên cứu trong đồ án là trung thực và thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, khảo sát tình hình thực tiễn tại Vườn quốc gia Cúc Phương và nghiên cứu trong phòng thí nghiệm tại Khoa Môi trường – Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Thanh Huyền. Nội dung đồ án có tham khảo và sử dụng các tài liệu thông tin được đăng tải trên các trang web theo danh mục tài liệu đồ án. Hà nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Đoàn Thị Kim Ngân LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên cho em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu và toàn thể quý thầy, cô giáo trong khoa Môi trường Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã giảng dạy, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và rèn luyện, cũng như đã tạo điều kiện cho em được thực hiện thí nghiệm trên phòng thí nghiệm của Khoa. Đặc biệt xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới giáo viên hướng dẫn TS. Lê Thanh Huyền đã tận tình hướng dẫn, góp ý và truyền đạt những kiến thức bổ ích cũng như những định hướng chuyên đề cho em. Với luận văn này, em cũng đã củng cố, hiểu biết và đào sâu thêm những kiến thức đã học, kinh nghiệm thực tế thu mẫu để áp dụng vào mục đích cụ thể. Đồng thời, em xin cảm ơn Ban quản lý Vườn quốc gia Cúc Phương đã tạo điều kiện cho em được đến khu vực nghiên cứu để tiến hành thực địa tại vườn. Cảm ơn bạn Hoàng Thanh Huyền đã đồng hành cùng mình trong quá trình nghiên cứu, cảm ơn vì đã giúp đỡ và đóng góp cho bài luận văn của mình được hoàn thiện hơn. Trong giới hạn khuôn khổ của một luận văn, chắc chắn sẽ không thể bao quát trọn vẹn được hết các vấn đề xoay quanh nội dung của luận văn nghiên cứu. Vì vậy em xin chân thành cảm ơn và mong nhận được nhiều ý kiến từ các thầy, cô giáo góp ý bổ sung cho luận văn này. Qua các ý kiến đóng góp, giúp em có thể hoàn thiên hơn vốn kiến thức của mình trong quá trình vận dụng vào thực tế cuộc sống. Xin trân trọng cảm ơn! MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC BẢNG DANH MỤC HÌNH DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 2 3. Nội dung nghiên cứu ...................................................................................................2 Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU .................................................... 3 1.1. Lịch sử nghiên cứu nấm Lỗ. .....................................................................................3 1.1.1. Tình hình nghiên cứu nấm Lỗ trên thế giới. .......................................................... 3 1.1.2. Tình hình nghiên cứu nấm Lỗ ở Việt Nam ...........................................................5 1.2. Đặc điểm sinh học họ nấm Lỗ (Polyporaceae) .........................................................6 1.2.2. Đặc điểm sinh học của họ nấm Lỗ (Polyporaceae). .............................................. 9 1.2.3. Đặc điểm họ nấm lỗ Polyporaceae ngoài tự nhiên .............................................. 12 1.2.4. Đặc điểm của nấm lỗ Polyporaceae trong nuôi cấy thuần kiết. .......................... 13 1.2.5. Giá trị tài nguyên, ý nghĩa, vai trò của họ nấm lỗ (Polyporaceae) ...................... 15 1.3. Một vài đặc điểm về vườn quốc gia Cúc Phương ................................................16 Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 20 2.1..Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................. 20 2.2. Địa điểm nghiên cứu............................................................................................... 20 2.2.1. Địa điểm thu mẫu ................................................................................................ 20 2.2.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 20 2.3. Thiết bị nghiên cứu ................................................................................................. 20 2.4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 21 2.4.1. Phương pháp thu mẫu .......................................................................................... 21 2.4.2. Phương pháp xử lý và bảo quản mẫu vật ............................................................ 21 2.4.3. Phương pháp phân tích mẫu vật .......................................................................... 22 2.4.4. Phương pháp đánh giá đa dạng về loài ................................................................ 23 2.4.5. Phương pháp định loại nấm lớn........................................................................... 23 2.4.6. Phương pháp phân tích xử lý số liệu .................................................................. 24 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU & THẢO LUẬN ............................................. 25 3.1. Thành phần nhóm loài thuộc họ Polyporaceae tại vườn Quốc gia Cúc Phương.... 25 3.1.1. Nhận xét chung về đặc điểm các chi nấm thuộc họ nấm Lỗ Polyporaceae tại VQG Cúc Phương.......................................................................................................... 25 3.1.2. Xây dựng khóa định loại các chi thuộc họ nấm lỗ Polyporaceae thu được tại VQG Cúc Phương.......................................................................................................... 27 3.2. Độ đa dạng của các loài nấm tại VQG Cúc Phương .............................................. 29 3.2.1. Độ phong phú của các loài nấm tại VQG Cúc Phương ....................................... 29 3.2.2. Danh mục các loài nấm đã ghi nhận ...................................................................... 30 3.2.3. Thành phần loài nấm của các chi thuộc họ Polyporaceae ở VQG Cúc Phương . 35 3.2.5. Kết quả định loại các loài thuộc họ nấm lỗ (Polyporaceae). ............................... 37 3.3. Nghiên cứu đặc điểm phân bố, giá trị và ý nghĩa thực tiễn của họ nấm lỗ Polyporaceae. ................................................................................................................. 72 3.3.1. Sự phát triển của nấm trên giá thể. ...................................................................... 72 3.3.2. Đặc điểm phân bố của rừng thu mẫu ................................................................... 73 3.3.3. So sánh các đặc điểm phân bố của các nhóm thu mẫu ........................................ 76 3.3.4. Lược đồ về sự phân bố của họ nấm tại VQG Cúc Phương ................................. 77 3.5. Giá trị và ý nghĩa thực tiễn của các loài nấm họ Polyporaceae ở VQG Cúc Phương. .......................................................................................................................... 78 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 82 1. Kết luận...................................................................................................................... 82 2. Kiến nghị ...................................................................................................................82 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Phân loại các chi và loài nấm thuộc họ nấm lỗ Polyporaceae ở VQG Cúc Phương ........................................................................................................................... 25 Bảng 3.2. Độ phong phú của các loài thuộc họ nấm Lỗ (Polyporaceae) tại VQG Cúc Phương ........................................................................................................................... 29 Bảng 3.3. Danh mục liệt kê các loài nấm thuộc họ Polyporaceae tại Cúc Phương ...... 31 Bảng 3.4. Thành phần loài thuộc các chi của họ nấm Lỗ Polyporaceae tại VQG Cúc Phương ........................................................................................................................... 35 Bảng 3.5. Thành phần các loài nấm thuộc họ nấm lỗ Polyporaceae phân bố theo sinh cảnh ở KVNC. ............................................................................................................... 78 Bảng 3.6. Giá trị thực tiễn của các loài nấm họ Polyporaceae ở VQG Cúc Phương ... 79 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Nấm Dryad's saddle ....................................................................................... 7 Hình 1.2. Nấm Panus conchatus ..................................................................................... 7 Hình 1.3. Daedaleopsis confragosa có bề mặt dưới lỗ chân lông hình mê cung ............ 7 Hình 1.4. Polyporellus badius: thường xuất hiện sau khi vỏ cây đã bắt đầu phân rã. .... 8 Hình 1.5. Nấm mọc trực tiếp trên thân cây gỗ ................................................................ 8 Hình 1.6. Albatrellus dispansus: một loại nấm hiếm có thân quả màu vàng lớn (đến 336mm) ............................................................................................................................ 9 Hình 1.7. Loài Megasporoporia giống như những bàn cào màu trắng. .......................... 9 Hình 3.1: Tỷ lệ (%) các mẫu thuộc họ nấm Lỗ Polyporaceae thu được tại khu vực nghiên cứu ..................................................................................................................... 26 Hình 3.2. Biểu đồ tỉ lệ % đặc điểm hình thái của các loài thuộc họ nấm Lỗ Polyporacea. .................................................................................................................. 37 Hình 3.3. Quả thể của loài Abortiporus aff. biennis...................................................... 38 Hình 3.4. Nấm Abortiporus aff. biennis ........................................................................ 38 Hình 3.5. Quả thể của loài Cerrena aff .unicolor.......................................................... 40 Hình 3.6. Nấm Cerrena aff. unicolor ............................................................................ 40 Hình 3.7. Quả thể của loài Coriolopsis aff. strumosa ................................................... 42 Hình 3.8. Nấm Coriolopsis aff. strumosa...................................................................... 42 Hình 3.9. Quả thể của loài Daedaleopsis aff. confragosa ............................................. 43 Hình 3.10. Nấm Daedaleopsis aff. confragosa ............................................................. 44 Hình 3.11. Quả thể loài Earliella aff. scabrosa ............................................................ 45 Hình 3.12. Nấm Earliella aff. scabrosa ........................................................................ 46 Hình 3.13. Quả thể của loài Fomes aff. fomentarius ..................................................... 47 Hình 3.14. Nấm Fomes aff. fomentarius ....................................................................... 47 Hình 3.15. Quả thể loài Hexagonia aff. apiaria ............................................................ 49 Hình 3.16. Nấm Hexagonia aff. apiaria........................................................................ 49 Hình 3.17. Quả thể của loài Laetiporus aff. sulphureus................................................ 51 Hình 3.18. Nấm Laetiporus aff. sulphureus .................................................................. 51 Hình 3.19. Quả thể của loài Microporus aff. xanthopus ............................................... 53 Hình 3.20. Nấm Microporus aff. xanthopus. ................................................................ 54 Hình 3.21. Quả thể của loài Microporus aff. affinis...................................................... 55 Hình 3.22. Nấm Microporus aff. affinis ........................................................................ 56 Hình 3.23. Quả thể của loài Polyporus aff. arcularius ................................................. 58 Hình 3.24. Nấm Polyporus aff. arcularius .................................................................... 58 Hình 3.25. Quả thể của loài Polyporus aff. badius ....................................................... 60 Hình 3.26. Nấm Polyporus aff. badius ......................................................................... 60 Hình 3.27. Quả thể của loài Pycnoporus aff. cinnabarinus .......................................... 62 Hình 3.28. Nấm Pycnoporus aff. cinnabarinus............................................................. 62 Hình 3.29. Quả thể của loài Pycnoporus aff. sanguineus ............................................. 64 Hình 3.30. Nấm Pycnoporus aff. sanguineus ................................................................ 64 Hình 3.31. Quả thể của loài Trametes aff. conchifer .................................................... 66 Hình 3.32. Nấm Trametes aff. conchifer ....................................................................... 66 Hình 3.33. Quả thể loài Trametes aff. elegans .............................................................. 68 Hình 3.34. Nấm Trametes aff. elegans .......................................................................... 68 Hình 3.35. Quả thể loài Trametes aff. ochrace ............................................................. 69 Hình 3.36. Nấm Trametes aff. ochracea ....................................................................... 70 Hình 3.37. Quả thể của loài Trametes aff. versicolor ................................................... 71 Hình 3.38. Nấm Trametes aff. versicolor ...................................................................... 71 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT VIẾT TẮT Ý NGHĨA VQG Vườn quốc gia KVNC Khu vực nghiên cứu aff. Affinis KHM Kí hiệu mẫu TXLR Thường xanh lá rộng 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam là đất nước có nguồn tài nguyên phong phú, trong đó có nhiều động thực vật quý hiếm, vườn quốc gia Cúc Phương là một khu bảo tồn thiên nhiên có hệ động thực vật phong phú và đa dạng mang đặc trưng của rừng mưa nhiệt đới. Nhiều loài động - thực vật có nguy cơ tuyệt chủng chưa được phát hiện và bảo tồn ở vườn quốc gia Cúc Phương. Theo thống kê năm 2016 cho thấy có 1.960 loài thực vật bậc cao có mạch thuộc 887 chi và 221 họ thực vật trong vườn. Về mặt số lượng loài, các họ giàu loài nhất trong hệ thực vật Cúc Phương là Euphorbiaceae, Poaceae, Fabaceae, Rubiaceae, Asteraceae, Moraceae, Lauraceae, Cyperaceae, Orchidaceae và Acanthaceae. Khu hệ thực vật ở Cúc Phương là tập hợp yếu tố địa lý thực vật bao gồm Trung Quốc - Himalaya, ấn Độ - Miến điện và Malaysia chính vì vậy cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các loài thuộc các họ nấm thích nghi cao hơn với sự phân bố và đặc điểm phân bố tại nơi này. Tính đa dạng của khu hệ thực vật Cúc Phương rất cao đã phản ánh mức độ điều tra nghiên cứu rất chi tiết trong thời gian rất dài trước đây. Giới nấm (Fungi) đã và đang có vai trò quan trọng trong tự nhiên, trong nghiên cứu khoa học cũng như trong đời sống thực tiễn của chúng ta. Nấm lớn tham gia vào nhiều chức năng của hệ sinh thái như hình thành đất, khép kín vòng tuần hoàn vật chất như phân hủy gỗ, thân và lá cây, xác côn trùng. Một số loài nấm có thể gây ngộ độc, ký sinh trên cơ thể con người nhưng cũng cung cấp thực phẩm, chữa lành các vết thương và nhiều bệnh hiểm nghèo. Chính vì dựa trên cả hai phương diện khoa học và thực tiễn, việc đẩy mạnh nghiên cứu giới nấm đều có ý nghĩa to lớn và ngày càng được đẩy mạnh ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở các nước công nghiệp phát triển. Thành phần và sự phân bố của giới Nấm rất phong phú có số lượng loài lớn, bao gồm 97861 loài, 8283 chi (và gần 5101 synonym), 560 họ, 140 bộ, 36 lớp đã được mô tả (Kirk P. M. et all, 2008) [1] và ước tính số lượng loài có thể lên tới 1,5 bên cạnh giới Thực vật (Plantae), Động vật (Animalia), Vi khuẩn (Bacteria) triệu [2]. Trong số các loài nấm lớn, ta thấy các họ có số lượng loài lớn nhất là họ Polyporaceae (161 loài). Họ nấm lỗ (Polyporaceae) ước tính khoảng 85 chi trong đó một số chi có số lượng lớn là chi Polyporus, chi Trametes và chi Lignosus. Việc 2 nghiên cứu thành phần nấm mới chỉ ở mức độ nêu lên danh mục một số loài gặp trong tự nhiên. Như vậy, nhìn chung cho tới nay chưa có chuyên khảo nào nghiên cứu một cách đầy đủ và toàn diện về nhóm nấm này ở Việt Nam cũng như vườn quốc Gia Cúc Phương, một địa điểm mà theo đánh giá của các nhà khoa học là có tiềm năng về đa dạng sinh học với nhiều nguồn gen quý hiếm, cần được bảo tồn. Chính vì vậy, việc nghiên cứu về thành phần và đặc điểm loài của họ nấm Lỗ (Polyporaceae) là vô cùng hữu ích, có ý nghĩa rất lớn đến sự đa dạng sinh học tại Việt Nam và trên thế giới. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu thành phần loài và phân bố của họ nấm Lỗ (Polyporaceae) tại vườn quốc gia Cúc Phương” để thực hiện. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Phân loại được các loài thuộc họ nấm lỗ tại vườn quốc gia Cúc Phương - Xác định được sự phân bố và đặc điểm phân bố của họ nấm lỗ (Polyporaceae) tại vườn quốc gia Cúc Phương 3. Nội dung nghiên cứu Nội dung 1. Tổng quan tài liệu về nấm ở Việt Nam. + Khái quát về đặc điểm Vườn Quốc Gia Cúc Phương + Tổng quan về các loài nấm tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương Nội dung 2. Nghiên cứu các loài thuộc họ nấm lỗ (Polyporaceae) tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương. + Thu mẫu nấm tại VQG Cúc Phương + Xác định được thành phần loài + Phân tích đánh giá được các chỉ số đa dạng sinh học của nấm lớn. Nội dung 3: Xác định sự phân bố và đặc điểm phân bố của họ nấm lỗ (Polyporaceae) tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương. + Tìm hiểu sự phân bố họ nấm lỗ tại Vườn Quốc Gia Cúc Phương. + Đánh giá các đặc điểm phân bố của họ nấm lỗ (Polyporaceae). 3 Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 1.1. Lịch sử nghiên cứu nấm Lỗ. 1.1.1. Tình hình nghiên cứu nấm Lỗ trên thế giới. Thế kỷ XVIII - XIX là giai đoạn Nấm học phát triển mạnh mẽ với nhiều công trình nổi tiếng của nhiều các tác giả. Năm 1821, Fries chia Polyporaceae thành 2 dưới chi: Daedalea và Polyporus. Năm 1836, Elias Fries tách chi Trametes từ Daedalea là một chi riêng biệt và được công nhận Cyclomyces và chi Hexagonia là hợp lệ. Trong 1907-1908, Murill [4] công bố một phân loại họ Polyporaceae của Bắc Mỹ. Trong này, ông được coi là không ít hơn bảy mươi tám chi, đặt dưới bốn họ Porieae, Polyporeae, Fomiteae và Daedaleae. Những năm gần đây nhiều nhà nấm học đều ủng hộ quan điểm phân loại của Hibbett và M.C. Aime mà trong đó Kirk P.M.,Cannon P.F.,Stalpers J.A [1] đã viết trong cuốn từ điển nấm của mình muốn nhấn mạnh nâng ngành phụ nấm Đảm (Basidiomycotina) thành ngành chính (Basidiomycota). Vào đầu thế kỷ XX, nấm học phát triển rực rỡ và trở thành một ngành khoa học thực sự [5]. Nhiều công trình nghiên cứu về nấm xuất hiện ở nhiều khu vực khác nhau trên thế giới. Trong khoảng 30 - 40 năm nhiều chi nấm mới đã được mô tả dựa vào các đặc điểm hiển vi và nhiều chi nấm cũ được xem xét lại trên cơ sở các tiêu chuẩn phân loại hiện đại. Kết quả là đã hình thành được một số hệ thống nấm học khá ổn định ở châu Âu, Bắc Mỹ như hệ thống của Jahn (1963), Gilbertson and Ryvarden (1993) [7]. Trong thế kỷ XX nhiều công trình nghiên cứu về nấm học đã được công bố, tiêu biểu như: C. Rea (1922) [8] với công trình Nghiên cứu Nấm đảm ở Anh; Rolf Singer (1986) [9] nghiên cứu bộ Agaricales trên toàn thế giới. Đến năm 1965 tổng kết lại có 550 loài nấm lỗ tại New Zealand. Pegler D. N., Spooner B. (1994) [10] nghiên cứu nấm ở Bắc Mỹ và châu Âu đã công bố cách phân loại nấm và mô tả 341 loài; Ryvarden và Gillbertson (1993) trong công trình nghiên 4 cứu nấm lỗ ở châu Âu “European polypores” đã mô tả 322 loài [6]. Teng S. C. (1996) [11] nghiên cứu nấm ở Trung Quốc “Fungi of China” đã mô tả 2400 loài với 601 chi. 4 - Theo thống kê trên thế giới đã có đến 500.000 tài liệu nói về nấm, trong đó nhiều tài liệu đề cập đến những lĩnh vực thành phần loài, đặc điểm sinh thái, đa dạng sinh học của nấm Lỗ. Theo Trần Tuấn Kha (2009), Mao Xiaolan nghiên cứu vào năm 2000 ở Trung Quốc có khoảng 6000 loài, số loài đã biết có gần 2000 loài. Phần lớn chúng thuộc các loài nấm Lỗ. Tại Ấn Độ, nhiều nhà nấm học đã nghiên cứu về nấm Lỗ ở một số vùng khác nhau như Radarivetal đã nghiên cứu phát hiện 256 loài nấm Lỗ ở Tây Ghats bang Maharashtra trong danh lục nấm Lỗ Israel, Daniel Tura (2010) và cộng sự đã ghi chép được 242 loài thuộc 11 chi. Trong rừng mưa nhiệt đới Brazil (2002), Tatiana B. Gibertoni cũng thông báo về số loài nấm Lỗ mọc trong rừng trên các dạng khác nhau như trên gỗ, trên cây sống, trên đất. Nhà nấm học cây rừng Nhật Bản Tiến sỹ Tsutomu Hattori đã nghiên cứu nấm Lỗ ở các nước Nhật Bản, Trung Quốc, Malaysia và Thái lan; Nakason K.K đã công bố một số loài thuộc chi Epithele (Polyporales) ở Thái Lan và một số nước khác như Côngô, Nam Phi và Đài Loan. Đăc biệt những năm gần đây các nhà nấm học tập trung viêc phân loại nấm Linh chi Ganoderma ở các nước nhiệt đới. Mabel Gisela TorresTorres & Laura Guzmán-Dávalos (2013) đã điếu tra phân loại nấm ở Thái Lan, Malaysia, Singapor và công bố 33 loài mới [12]. Năm 2013, nhà nấm học cây rừng Nhật Bản Tiến sỹ Tsutomu Hattori đã nghiên cứu nấm Lỗ ở các nước Nhật Bản, Trung Quốc, Malaysia và Thái lan; Nakason K.K đã công bố một số loài thuộc chi Epithele (Polyporales) ở Thái Lan và một số nước khác như Côngô, Nam Phi và Đài Loan. Đăc biệt những năm gần đây các nhà nấm học tập trung viêc phân loại nấm Linh chi ở các nước nhiệt đới. Mabel Gisela TorresTorres & Laura Guzmán-Dávalos (2013) đã điếu tra phân loại nấm ở Thái Lan, Malaysia, Singapor và công bố 33 loài mới [12]. Hiện nay ở Nhật Bản, Trung Quốc và nhiều nước khác gần đây rất ưa chuộng nấm Vân Chi dùng để làm thuốc rất hiệu quả. Nấm này có Tên tiếng Anh là Turkey tails, tiếng Nhật là Kawaratake, tiếng Trung Quốc là Yun Zhi, tên khoa học là Trametes versicolor (Linnaeus :Fries) Pilat. Trước đây còn có các tên khác 5 như Coriolus versicolor, Polyporus versicolor. Về hệ thống phân loại nấm này thuộc họ Polyporaceae, bộ Aphyllophorales, lớp Hymenomycetes, ngành Basidiomycota. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu nấm Lỗ ở Việt Nam [13], [14], [15] - Ở Việt Nam, nghiên cứu về thành phần loài nấm Lớn nói chung, nấm Lỗ nói riệng phải kể đến nhiều công trình của Trịnh Tam Kiệt. Năm 2014 đã công bố 1821 taxa nấm lớn trong " Danh lục nấm lớn ở Việt Nam”. Trần Văn Mão với đề tài “Góp phần nghiên cứu thành phần loài và đặc điểm sinh học của một số nấm phá gỗ ở vùng Thanh – Nghệ - Tĩnh” đã công bố 239 loài. Hội nghị Sinh học toàn quốc ở Hà Nội (1999), Ngô Anh trình bày Nghiên cứu họ nấm linh chi (Ganodermataceae) ở Thừa Thiên Huế bao gồm 35 loài thuộc 2 chi Ganoderma và Amauroderma, trong đó 10 loài mới ghi nhận cho khu hệ nấm Việt Nam; Lê Xuân Thám, Trần Hữu Độ và Hoàng Nghĩa Dũng công bố Nghiên cứu công nghệ hoá tài nguyên nấm bào ngư, loài mới Pleurotus blaoensis Thám sp. nov & Antromycopsis blaoensis Thám anam. nov tìm được ở Bảo Lộc, Lâm Đồng; Nguyễn Thị Chính, Kiều Thu Vân, Dương Đình Bi và Nguyễn Thị Đức Hiền trình bày Nghiên cứu một số hoạt chất sinh học và tác dụng chữa bệnh của nấm Linh Chi (Ganoderma lucidum) Năm 2001, Lê Bá Dũng nghiên cứu về thành phần loài của chi Hexagonia Fr. ở vùng Tây Nguyên” gồm 5 loài, trong đó Hexagonia rigida Berk là loài mới cho khu hệ nấm Việt Nam. Hội thảo quốc tế sinh học năm 2001 tại Hà Nội có các báo cáo như: Ngô Anh với công trình “Sự đa dạng về công dụng của khu hệ nấm ở Thừa Thiên Huế” gồm 326 loài trong 6 nhóm nấm có ích và có hại; Phan Huy Dục báo cáo “Nấm (Macromyces) ở vườn Quốc Gia Tam Đảo Vĩnh Phúc” công bố 41 loài, 17 họ trong 2 lớp Ascomycetes và Basidiomycetes; Trịnh Tam Kiệt và Henrich Dorfelt (2001) báo cáo “Các taxon mới ghi nhận cho khu hệ nấm Việt Nam và ý nghĩa của hệ thống sinh thái của chúng” công bố 9 loài mới cho lãnh thổ Việt Nam. Tổng kết cho đến năm 2001 đã có 1250 loài thuộc khu hệ nấm Việt Nam được công bố. Năm 2004, Trịnh Tam Kiệt, Trịnh Thị Tam Bảo trong một số công trình: “Nghiên cứu dưới chi Elfvingia và chi Tomophagusở Việt Nam” đã xác định được 13 6 loài thuộc dưới chi Elfvigia và 1 loài thuộc chi Tomophagus; “Nghiên cứu chi Phellinus ở Việt Nam” đã xác định 22 loài thuộc chi Phellinus và 1 loài thuộc chi Phylloporia; “Nghiên cứu thành phần loài nấm đa niên thuộc họ Coriolaceae” đã công bố 17 loài trong 8. Ở miền bắc Việt Nam, việc nghiên cứu nấm được bắt đầu vào năm 1954 tại Đại học Tổng hợp Hà Nội lúc bấy giờ với các công trình tiêu biểu của Nguyễn Văn Diễn (1965) đã mô tả 28 loài nấm ăn được và 10 loài nấm độc, Trương Văn Năm (1965) “Nghiên cứu nấm sống trên gỗ ở lâm trường Hữu Lũng”, Trịnh Tam Kiệt với đề tài “Bước đầu điều tra bộ Aphyllophorales vùng Hà Nội” (1965) và “Sơ bộ điều tra nghiên cứu các loài nấm ăn và nấm độc chính ở một số vùng miền Bắc Việt Nam” (1966). Trịnh Tam Kiệt đã công bố công trình “Nấm ở Việt Nam (tập 1)”, tác giả đã mô tả 116 loài nấm thường gặp ở Việt Nam đã xác định 111 loài. Mới đây, Lê Xuân Thám (2017) cho biết ông và các công sự đã xác định loài nấm hương (shiitake) thứ 2 ở Việt Nam và thứ 8 trên thế giới. Phát hiện này đã được công nhận mang tính quốc tế sau khi nghiên cứu được đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế. Loài nấm hương này được những người tìm kiếm, nghiên cứu đặt tên là Bạch Kim Hương, dự kiến tên khoa học Lentinula platinedodes Thám et Duong. Loại nấm này được xác định, nghiên cứu từ năm 2009 bằng nhiều phương pháp hiện đại trước khi kết luận đây loài nấm hương mới chưa được công bố trên thế giới và tại Việt Nam. 1.2. Đặc điểm sinh học họ nấm Lỗ (Polyporaceae) 1.2.1. Khái quát chung họ nấm Lỗ (Polyporaceae) Nấm có mặt ở tất cả các môi trường trên trái đất và đóng một vai trò rất quan trọng trong hệ sinh thái. Cùng với vi khuẩn, nấm là sinh vật phân hủy chính ở hầu hết các hệ sinh thái trên cạn (và một số là ở dưới nước), bởi vậy nên chúng cũng có vai trò quan trọng các chu trình sinh địa hóa. 7 - Phân loại khoa học của họ nấm Polyporaceae: Phân loại khoa học Giới (Kingdom) Nấm (Fungi) Ngành (Phylum) Basidiomycota Lớp (Class) Agaricomycetes Bộ (Order) Polyporales Họ (Family) Polyporaceae Những đặc điểm sinh học chung để nhận biết về họ nấm Lỗ Polyporaceae:  Các phần trên quả thể của họ nấm lỗ rất đa dạng và khác nhau từ mềm (hình 1.1) đến rất cứng. Hầu hết các thành viên của họ này có lớp phì nhiêu theo các lỗ chân lông dọc dưới đáy, nhưng một số trong đó có mang (hình 1.2) hoặc các cấu trúc mang giống như Daedaleopsis (hình 1.3) , có lỗ chân lông dài tạo thành một mê cung. Hình 1.1. Nấm Dryad's saddle Hình 1.2. Nấm Panus conchatus Hình 1.3. Daedaleopsis confragosa có bề mặt dưới lỗ chân long hình mê cung 8  Nhiều loài là dấu ngoặc nhưng những loài khác có một định hình thân cây nấm (hình 1.4) Hình 1.4. Polyporellus badius: thường xuất hiện sau khi vỏ cây đã bắt đầu phân rã.  Bề mặt màu mỡ thường là một lớp ống thẳng đứng.  Khi đã trưởng thành, chúng không bị phân hủy một cách dễ dàng, còn lại trên bề mặt trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.  Chúng thường phát triển trên gỗ, mặc dù một số loài trên đất liền (thậm chí những loài này thường được trồng trên gỗ chọn (hình 1.5)  Thân quả thường là một kệ phẳng, hoặc hình móng, nhô ra trực tiếp từ bề mặt , mặc dù đôi khi nó có thể có một cuống ngắn. Hình 1.5. Nấm mọc trực tiếp trên thân cây gỗ  Đôi khi thân quả với nhiều mũ cá nhân và một thân trung tâm rộng (hình 1.6) 9 Hình 1.6. Albatrellus dispansus: một loại nấm hiếm có thân quả màu vàng lớn (đến 336mm)  Trong một số chi, các bức tường giữa một số lỗ chân lông có thể bị ăn mòn hoặc vắng mặt, do đó bề mặt phì nhiêu gồm các tấm (đôi khi rất lang thang hoặc giống như mê cung) chứ không phải là các lỗ chân lông . Nhưng trong trường hợp này các đĩa rất cứng và gỗ, không giống như tấm thịt mềm dẻo mà đặc trưng của nấm.  Trong một số trường hợp, bề mặt màu mỡ có thể bị ăn mòn đến độ phì nhiêu gồm các răng cực kỳ hiếm (hình 1.7). Các loài này cũng được coi là Polyporaceae. Hình 1.7. Loài Megasporoporia giống như những bàn cào màu trắng. 1.2.2. Đặc điểm sinh học của họ nấm Lỗ (Polyporaceae).  Hình dạng quả thể Quả thể hay thể sinh bào tử của nấm rất đa dạng cụ thể như sau: - Dạng mũ đính bên (Consolen) mũ hình bán cầu dẹp hay dạng sò, hến, dạng quạt.... đính vào giá thể trên một diện rộng. Quả thể nấm trong trường hợp này thường