Tài liệu đặc điểm sinh học và nuôi tôm chân trắng ở một số nước và việt nam

Bé Thñy s¶n Trung t©m KhuyÕn ng− Quèc gia ********** Nh÷ng th«ng tin vÒ §Æc ®iÓm sinh häc vµ nu«i t«m ch©n tr¾ng (lipopenaeus vannamei) ë mét sè n−íc vµ ViÖt Nam Th¸ng 11 n¨m 2004 1 Giíi thiÖu T«m ch©n tr¾ng Vannamei lµ loµi t«m kinh tÕ ®−îc nu«i ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. Trong vßng 5 n¨m trë l¹i ®©y, nhiÒu n−íc khu vùc ch©u ¸ nh− §µi Loan, Trung Quèc, Th¸i Lan ®· nhËp vµo nu«i cho n¨ng suÊt cao vµ cã hiÖu qu¶. Tõ n¨m 2002 ®Õn nay ®· g©y ra sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu ®Èy gi¸ t«m gi¶m ®¸ng kÓ. T«m ch©n tr¾ng, bªn c¹nh nh÷ng −u ®iÓm lµ dÔ nu«i, n¨ng suÊt cao vµ cã hiÖu qu¶ lµ vÊn ®Ò dÞch bÖnh, ®Æc biÖt lµ héi chøng taura ®· vµ ®ang g©y tæn h¹i lín cho nhiÒu vïng nu«i nh− ë £qua®o, Trung Quèc, §µi Loan…. Tõ n¨m 2001, ViÖt Nam còng ®· nhËp t«m he ch©n tr¾ng vµo nu«i kh¶o nghiÖm- ®Õn nay còng ®· më réng nu«i ë mét sè ®Þa ph−¬ng nh− B¹c Liªu, Kh¸nh Hoµ, Phó Yªn, Hµ T©y, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh. Bé Thuû s¶n còng ®· cã chØ ®¹o c¸c ViÖn nghiªn cøu, c¸c ®Þa ph−¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng mét sè qui ®Þnh kü thuËt. Tæng kÕt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh¶o nghiÖm, x©y dùng tiªu chuÈn, qui tr×nh kü thuËt ®Ó phæ biÕn ¸p dông. §Ó gióp bµ con n«ng, ng− d©n vµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc quan t©m ®Õn t«m he ch©n tr¾ng, cã nh÷ng th«ng tin bæ Ých gióp chóng t«i tËp hîp nh÷ng th«ng tin cã ®−îc, hy väng sÏ gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc thùc hiÖn ®óng ®¾n chñ tr−¬ng ph¸t triÓn t«m ch©n tr¾ng ë ViÖt Nam. RÊt mong nhËn ®−îc sù céng t¸c vµ nh÷ng ý kiÕn ph¶n håi cña quý ®éc gi¶. Gi¸m ®èc Trung t©m KhuyÕn ng− Quèc gia TrÇn V¨n Quúnh 2 ChØ thÞ cña bé tr−ëng bé thuû s¶n vÒ viÖc t¨ng c−êng qu¶n lý t«m ch©n tr¾ng ë ViÖt Nam Ngµy 16/1/2004, Bé Thuû s¶n ®· ban hµnh ChØ thÞ sè 01/2004/CT – BTS cña Bé tr−ëng Bé Thuû s¶n vÒ viÖc t¨ng c−êng qu¶n lý t«m ch©n tr¾ng ë ViÖt Nam. Chóng t«i xin giíi thiÖu d−íi ®©y néi dung b¶n ChØ thÞ. HiÖn nay ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ nu«i th−¬ng phÈm t«m ch©n tr¾ng (Litopenaeus vannamei hoÆc Penaeus vannamei) ®ang diÔn ra t¹i nhiÒu ®Þa ph−¬ng nh− Qu¶ng Ninh, Hµ TÜnh, Phó Yªn, B¹c Liªu, Cµ Mau… Qua tæng hîp th«ng tin vÒ ph¸t triÓn nu«i ®èi t−îng nµy trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam cho thÊy t«m ch©n tr¾ng dÔ nu«i, n¨ng suÊt cao, gi¸ c¶ hiÖn cã tÝnh c¹nh tranh nh−ng th−êng m¾c nh÷ng bÖnh cña t«m só, ngoµi ra cßn m¾c héi chøng Taura g©y nªn dÞch bÖnh lín vµ cã thÓ nhiÔm sang ®èi t−îng t«m kh¸c lµm thiÖt h¹i nghiªm träng ®Õn s¶n xuÊt thuû s¶n vµ m«i tr−êng tù nhiªn. Mét sè n−íc cã nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng m¹nh nh− Trung Quèc, cã n−íc cho khoanh nu«i h¹n chÕ nh− Ind«nexia, Xrilanca, Australia, cã n−íc ®· th«ng b¸o cÊm nu«i nh− Philippin, Malayxia, cã n−íc ph¸t triÓn nu«i ®¹t ®Õn s¶n l−îng cao nh−ng ®Õn nay cÊm nhËp nh− Th¸i Lan. Theo Ph¸p lÖnh b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n, nh»m ®¶m b¶o yªu cÇu ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n bÒn v÷ng khi ®−a c¸c ®èi t−îng míi cã triÓn väng vµo nu«i, tr¸nh t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn s¶n xuÊt c¸c ®èi t−îng nu«i kh¸c còng nh− chÝnh trªn ®èi t−îng t«m ch©n tr¾ng vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, Bé tr−ëng Bé Thuû s¶n chØ thÞ: 1. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n nhËp khÈu t«m ch©n tr¾ng ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh. QuyÕt ®Þnh sè 18/2002/Q§ - BTS ngµy 3/6/2002 cña Bé tr−ëng Bé thuû s¶n vÒ viÖc ban hµnh Qui chÕ kh¶o nghiÖm gièng thuû s¶n, thøc ¨n, thuèc, ho¸ chÊt vµ chÕ phÈm sinh häc dïng trong nu«i trång thuû s¶n. Tr−íc khi nhËp khÈu ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ Hîp ®ång kh¶o nghiÖm víi c¬ quan cã thÈm quyÒn, trong ®ã nªu râ ®Þa ®iÓm, quy m«, thêi h¹n kh¶o nghiÖm vµ ph¶i c« lËp c¸c l« t«m bè mÑ, t«m gièng t¹i n¬i t¸ch biÖt ®Ó tiÕn hµnh kiÓm dÞch chÆt chÏ tr−íc khi thùc hiÖn kh¶o nghiÖm. 2. Kh«ng tiÕn hµnh s¶n xuÊt t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c tr¹i t«m só vµ t«m gièng kh¸c; ChØ ®−îc phÐp nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c khu vùc, ao, ®Çm nu«i cã sù t¸ch biÖt nh»m ®¶m b¶o kh«ng g©y l©y lan dÞch bÖnh cho c¸c ®èi t−îng nu«i kh¸c vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt gièng vµ nu«i th−¬ng phÈm t«m ch©n tr¾ng chÞu sù gi¸m s¸t cña Côc chÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n (NAFIQAVED) vÒ phßng trÞ dÞch bÖnh, tù chi tr¶ phÝ kiÓm dÞch vµ chi phÝ tiªu diÖt mÇm bÖnh. 3. Côc qu¶n lý chÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n triÓn khai hÖ thèng kiÓm tra, gi¸m s¸t chÊp hµnh, kiÓm dÞch, cã ph−¬ng ¸n phßng vµ chèng dÞch bÖnh; T¨ng c−êng kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kh¶o nghiÖm. 4. Côc qu¶n lý chÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n tiÕn hµnh tæng kÕt c«ng t¸c kh¶o nghiÖm, thö nghiÖm t¹i tÊt c¶ c¸c C«ng ty, ®¬n vÞ ®· ®−îc cÊp giÊy phÐp kh¶o nghiÖm theo néi dung quyÕt ®Þnh sè 18/2002/Q§ 3 BTS ngµy 3/6/2002 cña Bé tr−ëng Bé Thuû s¶n ®Ó ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p qu¶n lý nu«i t«m ch©n tr¾ng cã hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam, cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ t¸c ®éng cña t«m ch©n tr¾ng ®èi víi c¸c nguån lîi, ®a d¹ng sinh häc, ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p kiÓm dÞch vµ ®Ò phßng l©y lan dÞch bÖnh. 5. Vô Khoa häc C«ng nghÖ chØ ®¹o c¸c ViÖn, Trung t©m nghiªn cøu, Trung t©m tin häc cña Bé, tËp hîp th«ng tin, kinh nghiÖm trong n−íc, ngoµi n−íc vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng, x©y dùng c¬ së khoa häc vÒ triÓn väng l©u dµi vµ nh÷ng nguy c¬ cã thÓ cña ph¸t triÓn nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i ViÖt Nam. 6. ViÖn Nghiªn cøu NTTS I, II, Trung t©m Nghiªn cøu Thuû s¶n III tiÕp tôc hoµn thµnh sím c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu ®· ®−îc giao vÒ t«m ch©n tr¾ng, thùc hiÖn tèt c¸c kh¶o nghiÖm nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c vïng ®Þa lý thuéc ph¹m vi ph©n c«ng cña ®¬n vÞ vµ sím x©y dùng Tiªu chuÈn chÊt l−îng t«m bè mÑ, Tiªu chuÈn chÊt l−îng t«m gièng, Tiªu chuÈn chÊt l−îng tr¹i s¶n xuÊt t«m gièng ch©n tr¾ng. 7. Vô Nu«i trång thuû s¶n tæng kÕt c«ng t¸c qu¶n lý vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt gièng, nu«i th−¬ng phÈm t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vÒ s¶n xuÊt t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c tØnh. §Ò xuÊt h−íng qu¶n lý s¶n xuÊt tr¸nh dÞch bÖnh bïng næ vµ l©y nhiÔm sang ®èi t−îng nu«i kh¸c. 8. C¸c Së Thuû s¶n, Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cã qu¶n lý thuû s¶n triÓn khai vµ b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn chØ thÞ nµy cña Bé tr−ëng Bé thuû s¶n. X©y dùng b¸o c¸o ®¸nh gi¸ mÆt ®−îc, ch−a ®−îc, nguy c¬ cña ph¸t triÓn nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i ®Þa ph−¬ng. ChØ ®¹o c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t trong s¶n xuÊt gièng, nu«i th−¬ng phÈm, kh¶o nghiÖm trong ph©n cÊp vµ chØ ®¹o trùc tiÕp vÒ nghiÖp vô cña Côc Qu¶n lý ChÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n. 9. Vô KÕ ho¹ch- Tµi chÝnh cã kÕ ho¹ch ng©n s¸ch hµng n¨m vµ ®ét xuÊt cho c«ng t¸c thùc hiÖn chØ thÞ nµy; rµ so¸t c¸c v¨n b¶n ®· cã vÒ xuÊt nhËp ®èi t−îng míi, ®Ò xuÊt néi dung liªn quan ®Ó ®¶m b¶o an toµn nhËp t«m ch©n tr¾ng vµo ViÖt Nam. 4 Mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc t«m ch©n tr¾ng 1/ Tªn gäi − Tªn khoa häc: Lipopenaeus vannamei (Bone, 1931) vµ Penaeus vannamei − Tªn tiÕng anh: White Shrimp − Tªn FAO: T«m ch©n tr¾ng, camaron patiblanco − Tªn tiÕng viÖt: T«m ch©n tr¾ng, T«m b¹c Th¸i B×nh D−¬ng, t«m b¹c T©y Ch©u Mü. 2/ Nguån gèc vµ ph©n bè T«m Lipopenaeus vannamei (Bone 1931) lµ t«m nhiÖt ®íi, ph©n bè vïng ven bê phÝa §«ng Th¸i B×nh D−¬ng, tõ biÓn Pªru ®Õn Nam Mª-hi-c«, vïng biÓn Equa®o; HiÖn t«m ch©n tr¾ng ®· ®−îc di gièng ë nhiÒu n−íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ nh− Trung Quèc, Th¸i Lan, Philippin, Indonexia, Malaixia vµ ViÖt Nam. 3/ H×nh th¸i cÊu tróc T«m ch©n tr¾ng T«m ch©n tr¾ng vá máng cã mµu tr¾ng ®ôc nªn cã tªn lµ t«m B¹c, b×nh th−êng cã mµu xanh lam, ch©n bß cã mµu tr¾ng ngµ nªn gäi t«m ch©n tr¾ng. Chuú lµ phÇn kÐo dµi tiÕp víi bông. D−íi chuú cã 2 - 4 r¨ng c−a, ®«i khi cã tíi 5 - 6 r¨ng c−a ë phÝa bông. Nh÷ng r¨ng c−a ®ã kÐo dµi, ®«i khi tíi ®èt thø hai. Vá ®Çu ngùc cã nh÷ng gai g©n vµ gai r©u rÊt râ, kh«ng cã gai m¾t vµ gai ®u«i (gai telssm), kh«ng cã r·nh sau m¾t, ®−êng gê sau chuú kh¸ dµi ®«i khi tõ mÐp sau vá ®Çu ngùc. Gê bªn chuú ng¾n, chØ kÐo dµi tíi gai th−îng vÞ. Cã 6 ®èt bông, ë ®èt mang trøng, r·nh bông rÊt hÑp hoÆc kh«ng cã. Telsson (gai ®u«i) kh«ng ph©n nh¸nh. R©u kh«ng cã gai phô vµ chiÒu dµi r©u ng¾n h¬n nhiÒu so víi vá gi¸p. Xóc biÖn cña hµm d−íi thø nhÊt thon dµi vµ th−êng cã 3 5 - 4 hµng, phÇn cuèi cña xóc biÖn cã h×nh roi. Gai gèc (basial) vµ gai ischial n»m ë ®èt thø nhÊt ch©n ngùc. 4/ TËp tÝnh sinh sèng ë vïng biÓn tù nhiªn, t«m ch©n tr¾ng thÝch nghi sèng n¬i ®¸y lµ bïn, ®é s©u kho¶ng 72 m, cã thÓ sèng ë ®é mÆn trong ph¹m vi 5 - 500/00, thÝch hîp ë ®é mÆn n−íc biÓn 28 - 340/00, pH = 7,7 - 8,3, nhiÖt ®é thÝch hîp 25 - 320C, tuy nhiªn chóng cã thÓ sèng ®−îc ë nhiÖt ®é 12 - 280C. T«m ch©n tr¾ng lµ loµi ¨n t¹p gièng nh− nh÷ng loµi t«m kh¸c. Song kh«ng ®ßi hái thøc ¨n cã hµm l−îng ®¹m cao nh− t«m só. T«m ch©n tr¾ng cã tèc ®é sinh tr−ëng nhanh, chóng lín nhanh h¬n t«m só ë tuæi thµnh niªn. Trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn tõ t«m bét ®Õn t«m cì 40 g/con mÊt kho¶ng thêi gian 180 ngµy hoÆc tõ 0,1 g cã thÓ lín tíi 15 g trong giai ®o¹n 90 - 120 ngµy. Lµ ®èi t−îng nu«i quan träng sau t«m só. 5/ §Æc ®iÓm sinh s¶n T«m ch©n tr¾ng thµnh thôc sím, con c¸i cã khèi l−îng tõ 30 - 45 g/con lµ cã thÓ tham gia sinh s¶n. ë khu vùc tù nhiªn cã t«m ch©n tr¾ng ph©n bè th× quanh n¨m ®Òu b¾t ®−îc t«m ch©n tr¾ng. Song mïa sinh s¶n cña t«m ch©n tr¾ng ë vïng biÓn l¹i cã sù kh¸c nhau vÝ dô: ë ven biÓn phÝa B¾c Equa®o t«m ®Î tö th¸ng 12 ®Õn th¸ng 4. L−îng trøng cña mçi vô ®Î phô thuéc vµo cì t«m mÑ: NÕu t«m mÑ tõ 30 - 45g th× l−îng trøng tõ 100.000 - 250.000 trøng, ®−êng kÝnh trøng 0.22mm. Sau mçi lÇn ®Î hÕt trøng, buång trøng t«m l¹i ph¸t triÓn tiÕp. Thêi gian gi÷a 2 lÇn ®Î c¸ch nhau 2 - 3 ngµy. Con ®Î nhiÒu nhÊt tíi 10 lÇn/n¨m. Th−êng sau 3 - 4 lÇn ®Î liªn tôc th× cã lÇn lét vá. Sau khi ®Î 14 - 16 giê trøng në ra Êu trïng Nauplius. Êu trïng Nauplius tr¶i qua 6 giai ®o¹n: Zoea qua 3 giai ®o¹n, Mysis qua 3 giai ®o¹n thµnh Postlarvae. ChiÒu dµi cña Postlarvae t«m P.Vannamei kho¶ng 0,88 - 3mm. 6 Vµi nÐt vÒ t×nh h×nh khai th¸c vµ nu«i t«m ch©n tr¾ng trªn thÕ giíi I/ S¶n l−îng khai th¸c tù nhiªn Cã nhiÒu n−íc Mü La Tinh ë bê §«ng Th¸i B×nh D−¬ng cã nghÒ khai th¸c t«m ch©n tr¾ng nh− Pªru, Equa®o, El Sanvado, Pa-na-ma, Costa Rica. Do nguån lîi t«m rÊt Ýt vµ l¹i biÕn ®éng nªn nghÒ khai th¸c t«m kh«ng ph¸t triÓn. N¨m 1992 - 1993 cã s¶n l−îng kû lôc lµ 14 ngh×n tÊn vµ n¨m 1999 l¹i t¨ng lªn 8 ngh×n tÊn. Nh×n chung s¶n l−îng khai th¸c tù nhiªn kh«ng ®¸ng kÓ. Nguån lîi t«m tù nhiªn ®−îc khai th¸c chñ yÕu lµ t«m bè mÑ phôc vô cho nghÒ nu«i t«m nh©n t¹o rÊt ph¸t triÓn ë khu vùc. Ngoµi ra viÖc vít t«m gièng tù nhiªn phôc vô nu«i t«m nh©n t¹o còng cã vai trß quan träng. Do ®ã c¸c n−íc ®· chuyÓn sang nu«i chñ yÕu. II/ HiÖn tr¹ng nghÒ nu«i t«m he ch©n tr¾ng T«m he ch©n tr¾ng lµ loµi t«m ®−îc nu«i phæ biÕn nhÊt (chiÕm h¬n 70% c¸c loµi t«m he Nam Mü) ë T©y b¸n cÇu (Wedner vµ Rosenberry, 1992). S¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng chØ ®øng sau tæng s¶n l−îng t«m só nu«i trªn thÕ giíi. C¸c quèc gia ch©u Mü nh− Equa®o, Mª-hi-c«, Pa-na-ma… lµ nh÷ng n−íc cã nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng ph¸t triÓn tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, trong ®ã Equa®o lµ quèc gia ®øng ®Çu vÒ s¶n l−îng, riªng n¨m 1998 ®¹t 191.000 tÊn. HiÖn nay, gi¸ trÞ xuÊt khÈu t«m ch©n tr¾ng −íc tÝnh trªn 1 kg b»ng 81% so víi t«m só (kho¶ng 8 USD/kg so víi 10 USD/kg). III/ C¸c n−íc nu«i chñ yÕu ë ch©u Mü cã 12 quèc gia nu«i t«m ch©n tr¾ng. Vµo thêi kú h−ng thÞnh (1998) s¶n l−îng cña chóng chiÕm h¬n 90% s¶n l−îng t«m nu«i ë T©y B¸n cÇu. Sau ®©y lµ c¸c n−íc nu«i cho s¶n l−îng cao. 1. Equa®o: Tõ l©u Equa®o ®· lµ n−íc nu«i t«m næi tiÕng trªn thÕ giíi vµ lu«n lu«n ë tèp dÉn ®Çu cho tíi n¨m 1999. Nu«i t«m lµ ngµnh s¶n xuÊt lín vµ lµ nguån xuÊt khÈu lín thø ba cña quèc gia nµy (®øng sau dÇu khÝ vµ chuèi). C«ng nghiÖp nu«i t«m ph¸t triÓn ngay tõ cuèi thËp kû tr−íc. §Õn n¨m 1991 s¶n l−îng t«m nu«i (95% lµ t«m ch©n tr¾ng) ®· lµ 103 ngh×n tÊn ®øng thø t− thÕ giíi. DÞch bÖnh t«m nu«i n¨m 1993 (Héi chøng Taura TSV) ®· tµn ph¸ c¸c ao nu«i t«m tËp trung däc hai bê con s«ng Taura lµm s¶n l−îng gi¶m 1/3. ChØ sau 2 - 3 n¨m Equa®o ®· kh«i phôc l¹i ®−îc nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng vµ s¶n l−îng t¨ng rÊt nhanh lªn 120 ngh×n tÊn n¨m 1998 vµ 130 ngh×n tÊn n¨m 1999 chiÕm 70% s¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng cña ch©u Mü. Sang n¨m 1999 ®¹i dÞch bÖnh ®èm tr¾ng ph¸t triÓn vµ cao ®iÓm lµ n¨m 2000. Kh«ng chØ Equa®o bÞ tæn thÊt nÆng nÒ mµ c¸c n−íc kh¸c nh− Pªru, Mª-hi-c«, Pa-na-ma, El.Sanvado… ®Òu bÞ tæn thÊt lín. S¶n 7 l−îng t«m ch©n tr¾ng bÞ thiÖt h¹i do vi rót ®èm tr¾ng kho¶ng 100 ngh×n tÊn. S¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng cña Equa®o n¨m 2000 chØ cßn kho¶ng 35 ngh×n tÊn. Tæn thÊt cña Equa®o −íc tÝnh kho¶ng 500 - 600 triÖu USD. Equa®o tõ vÞ trÝ sè 2 thÕ giíi (1998) vÒ s¶n l−îng t«m nu«i ®· nhanh chãng xuèng vÞ trÝ thø 6 (2000). Kh¶ n¨ng quay l¹i thêi kú hoµng kim n¨m 1998 lµ rÊt khã kh¨n, tèn kÐm vµ l©u dµi. Hä ®ang tÝnh tíi viÖc chuyÓn c¸c ao t«m bÞ bÖnh n¨ng sang nu«i c¸ r« phi hång xuÊt khÈu. NhiÒu ng− d©n nu«i t«m giái ®· di c− sang c¸c n−íc kh¸c ®Ó hµnh nghÒ nh− Brazil, C«l«mbia….. MÆc dï cã thêi kú ®· tõng lµ n−íc nu«i t«m lín thø nh× thÕ giíi, nh−ng Equa®o vÉn chän ph−¬ng thøc nu«i chñ yÕu lµ b¸n th©m canh víi n¨ng suÊt trung b×nh kho¶ng 700 - 800 kg/ha. Tuy c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t«m gièng ®−îc xÕp vµo hµng ®Çu ë ch©u Mü vµ thÕ giíi, nh−ng chØ ®¸p øng 70% nhu cÇu, cßn l¹i ng− d©n vít t«m gièng tù nhiªn. 2. Mª-hi-c« Tr−íc ®©y Mª-hi-c« chØ quan t©m tíi khai th¸c t«m tù nhiªn ë VÞnh MÕch XÝch ®Ó xuÊt khÈu sang Mü. Thµnh c«ng lín cña Equa®o vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu kh«ng chØ t¹o ra phong trµo nu«i rÇm ré ë Mª-hi-c« mµ cßn ë hµng lo¹t c¸c n−íc Mü La Tinh (kÓ c¶ Mü). Mª-hi-c« nhanh chãng trë thµnh n−íc nu«i t«m ch©n tr¾ng lín thø nh× ch©u Mü víi s¶n l−îng t¨ng rÊt nhanh tõ 2 ngh×n tÊn n¨m 1990 lªn 16 ngh×n tÊn n¨m 1994 råi 24 ngh×n tÊn n¨m 2000. NÕu kh«ng bÞ dÞch bÖnh ®èm tr¾ng th× cã thÓ s¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng cña Mª-hi-c« ®· v−ît 30 ngh×n tÊn. Ch−¬ng tr×nh ®Çy tham väng vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu cña Mª-hi-c« ®· bÞ chÆn l¹i do dÞch bÖnh t«m n¨m 2000 võa qua. 3. Pa-na-ma §øng hµng thø ba vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng víi s¶n l−îng n¨m 1999 lµ 10 ngh×n tÊn. Tuy nhiªn, dÞch bÖnh ®èm tr¾ng còng kh«ng trõ t«m nu«i cña quèc gia nµy. S¶n l−îng n¨m 2000 chØ ®¹t cßn 7 ngh×n tÊn. 4. C¸c n−íc kh¸c TiÕp theo 3 n−íc dÉn ®Çu vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng lµ Equa®o, Mª-hi-c«, vµ Pa-na-ma lµ c¸c n−íc Mü La Tinh kh¸c nh− Belize, Venezuela, Pªru, C«l«mbia….. C¸c n−íc nµy ®Òu cã c¸c kÕ ho¹ch ®Çy tham väng vÒ ph¸t triÓn nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu sang Mü. Nh− ®· nªu, dÞch bÖnh ®èm tr¾ng ®· lan réng ra kh¾p ch©u Mü trong 2 n¨m 1999 - 2000 ®· g©y tæn thÊt lín cho nhiÒu n−íc míi b¾t ®Çu ph¸t triÓn. NÕu kh«ng sím t×m ®−îc c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ng¨n chÆn vµ phßng ngõa dÞch bÖnh th× cã thÓ phong trµo nu«i t«m ch©n tr¾ng ë khu vùc võa míi ph¸t ®éng rÊt s«i næi sÏ bÞ ¶nh h−ëng lín. 5. T«m ch©n tr¾ng ®ang ®−îc di gièng tõ §«ng sang T©y Th¸i B×nh D−¬ng 8 Sau khi ®−îc nhiÒu n−íc ch©u Mü nu«i nh©n t¹o thµnh c«ng vµ cã hiÖu qu¶ cao, t«m ch©n tr¾ng ®−îc di gièng sang nu«i ë Hawai vµ Hoholulu cña Mü. Tõ ®©y t«m ch©n tr¾ng lan sang §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. Trung Quèc lµ n−íc ch©u ¸ quan t©m tíi t«m ch©n tr¾ng sím nhÊt. Tõ n¨m 1998 hä ®· c«ng bè nu«i t«m ch©n tr¾ng thµnh c«ng vµ s½n sµng chuyÓn giao c«ng nghÖ (cung cÊp con gièng vµ kü thuËt nu«i) cho c¸c n−íc ch©u ¸ nµo muèn nhËp néi. N¨m 2000 võa qua cã th«ng tin nãi r»ng Trung Quèc ®· xuÊt khÈu s¶n phÈm t«m ch©n tr¾ng, nh−ng kh«ng râ nhiÒu hay Ýt. Tuy nhiªn, ë thÞ tr−êng néi ®Þa cña Trung Quèc th× ng−êi tiªu dïng ch−a mÆn mµ víi ®èi t−îng nµy. NhiÒu n−íc ch©u ¸ kh¸c nh− Philippin, In®«nªxia, Malaixia, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam…. còng ®· nhËp néi t«m ch©n tr¾ng ®Ó nu«i víi hy väng ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm t«m xuÊt khÈu ®Ó nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng chØ tr«ng cËy phÇn lín vµo t«m só nh− hiÖn nay. IV/ §«i nÐt vÒ ngo¹i th−¬ng t«m ch©n tr¾ng T«m ch©n tr¾ng lµ ®èi t−îng quý hiÕm cã gi¸ trÞ rÊt cao, cã thÞ tr−êng lín vµ ®ang më réng. Tr−íc khi cã ®¹i dÞch bÖnh ®èm tr¾ng n¨m 2000, s¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng chØ ®øng sau t«m só vµ lµ ®èi t−îng nu«i vµ xuÊt khÈu chñ yÕu cña hµng chôc n−íc ë ch©u Mü. Tr−íc ®©y vÒ gi¸ trÞ t«m ch©n tr¾ng ngang hµng víi t«m só. Tuy nhiªn, gÇn ®©y ng−êi tiªu dïng Mü −a chuéng t«m só cña Ch©u ¸ nªn gi¸ trÞ cña t«m ch©n tr¾ng cã phÇn gi¶m sót (theo FAO n¨m 1999 gi¸ trÞ trung b×nh t«m ch©n tr¾ng nguyªn liÖu lµ 5,5 USD/kg trong khi t«m só lµ 6,5 USD/kg). Equa®o lµ n−íc xuÊt khÈu t«m ch©n tr¾ng lín nhÊt víi khèi l−îng kû lôc lµ 114 ngh×n tÊn n¨m 1998 víi gi¸ trÞ 852 triÖu USD, gi¸ trung b×nh xuÊt khÈu lµ 8 USD/kg. Tuy nhiªn, chØ sau mét n¨m xuÊt khÈu gi¶m 70%. Khèi l−îng t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu sang Mü n¨m 1998 lµ 65 ngh×n tÊn sang n¨m 2000 chØ cßn 17 ngh×n tÊn. HÇu hÕt c¸c n−íc nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu ®Òu bÞ thiÖt h¹i lín trong n¨m 2000. Tr−íc ®©y hÇu nh− chØ cã thÞ tr−êng Mü lµ n¬i nhËp khÈu chñ yÕu t«m ch©n tr¾ng cña c¸c n−íc Mü La Tinh. Tõ gi÷a thËp kû 90 vµ ®Æc biÖt lµ sau khi thÞ tr−êng t«m NhËt B¶n suy yÕu, t«m só ch©u ¸ trµn sang Mü. Víi nhiÒu −u thÕ h¬n nªn t«m só ch©u ¸ ®· c¹nh tranh gay g¾t víi t«m ch©n tr¾ng cña Ch©u Mü. C¸c nhµ xuÊt khÈu t«m ch©n tr¾ng Ch©u Mü buéc ph¶i t×m thÞ tr−êng míi. EU vµ NhËt B¶n më réng cöa ®ãn nhËn c¸c s¶n phÈm t«m ch©n tr¾ng chñ yÕu lµ chÊt l−îng vÉn tèt mµ gi¸ l¹i mÒm h¬n t«m só. Nh− vËy, hiÖn nay tuy Mü vÉn lµ thÞ tr−êng chÝnh, nh−ng thÞ phÇn chØ cßn 60 - 70%, T©y Ban Nha, Ph¸p, NhËt B¶n…. lµ c¸c thÞ tr−êng quan träng cho t«m ch©n tr¾ng cña ch©u Mü. 9 T«m ch©n tr¾ng (P.vannamei) cïng víi tèm só (P.monodon) vµ t«m he Trung Quèc (P.chinensis) lµ ba ®èi t−îng nu«i quan träng nhÊt cña nghÒ nu«i t«m thÕ giíi ë thêi kú hiÖn t¹i. Do cã gi¸ trÞ dinh d−ìng rÊt cao, dÔ nu«i, lín nhanh vµ khèi l−îng c¸ thÓ lín nªn t«m ch©n tr¾ng ®−îc nu«i phæ biÕn ë T©y B¸n cÇu kh«ng kÐm g× t«m só ë ch©u ¸. Ngoµi Mü lµ thÞ tr−êng tiªu thô lín nhÊt, t«m ch©n tr¾ng cßn cã thÞ tr−êng quan träng lµ EU vµ NhËt B¶n. Tuy bÞ t«m só c¹nh tranh rÊt gay g¾t, nh−ng t«m ch©n tr¾ng vÉn ®−îc ng−êi tiªu dïng ë c¸c thÞ tr−êng lín −a chuéng vµ nhu cÇu vÉn cao. T«m ch©n tr¾ng ®ang ®−îc nhiÒu n−íc nu«i t«m ë ch©u ¸ quan t©m di gièng thuÇn ho¸ vµ ph¸t triÓn nu«i quy m« lín nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, h¹n chÕ dÇn sù ®éc t«n cña t«m só. Khi qu¶ng c¸o cho viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ nu«i t«m ch©n tr¾ng ng−êi ta th−êng chØ ®−a ra c¸c −a viÖt cña chóng. Thùc ra t«m ch©n tr¾ng còng cã nh÷ng nh−îc ®iÓm lín vÒ kh¶ n¨ng chÞu bÖnh. LÞch sö nu«i t«m ch©n tr¾ng ë ch©u Mü tuy cßn ng¾n ngñi nh−ng ®· ph¶i nÕm tr¶i hai lÇn dÞch bÖnh rÊt nghiªm träng. Héi chøng Taura n¨m 1992 - 1993 ®· ®−îc kh¾c phôc nhanh, nh−ng c¸c n¨m 1999 - 2000 võa qua c¨n bÖnh ®èm tr¾ng lan réng g©y thiÖt h¹i rÊt nghiªm träng. ViÖc kh¾c phôc hËu qu¶ lµ khã kh¨n vµ tèn kÐm. Kh¶ n¨ng quay l¹i ®−îc møc n¨m 1998 cßn ph¶i chê ®îi. Mét sè ®Þa ph−¬ng ë n−íc ta ®· nhËp néi t«m ch©n tr¾ng tõ nhiÒu nguån vµo nu«i thÝ nghiÖm. ViÖc thu thËp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ ®èi t−îng nµy, viÖc rót ra c¸c kinh nghiÖm vÒ thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng cña c¸c n−íc Ch©u Mü lµ rÊt quan träng. Kü thuËt nu«i t«m he ch©n tr¾ng (Penaeus vannamei) T«m ch©n tr¾ng (P.vannamei) cã nguån gèc tõ vïng biÓn xÝch ®¹o §«ng Th¸i B×nh D−¬ng (biÓn phÝa T©y Mü La Tinh). §©y lµ loµi t«m quý cã nhu cÇu cao trªn thÞ tr−êng ®−îc nu«i phæ biÕn ë khu vùc Mü La tinh vµ cho s¶n l−îng lín gÇn 200 ngh×n tÊn (1999). Nh÷ng n¨m gÇn ®©y t«m ®−îc thuÇn ho¸ vµ nu«i thµnh c«ng ë Trung Quèc. Mét sè ®Þa ph−¬ng cña Trung Quèc nh− Qu¶ng §«ng ®· coi t«m ch©n tr¾ng lµ ®èi t−îng chÝnh thay thÕ cho t«m he Trung Quèc (P.chinesis). N¨m 2001 t«m ch©n tr¾ng do Trung Quèc nu«i ®· xuÊt khÈu sang Mü víi khèi l−îng lín vµ gi¸ rÎ. Chóng t«i giíi thiÖu mét sè kinh nghiÖm vµ yÕu tè kü thuËt ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o ¸p dông nh»m ®a d¹ng ho¸ ®èi t−îng nu«i vµ s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 1. Chän vïng nu«i 10 §Þa h×nh phï hîp cho viÖc x©y dùng ao nu«i c«ng nghiÖp lµ vïng cao triÒu míi thuËn lîi cho viÖc cÊp n−íc, tho¸t n−íc vµ ph¬i kh« ®¸y ao khi c¶i t¹o. T«m P.vannamei kh«ng thÝch sèng ë ao ®¸y c¸t hoÆc ®¸y bïn nªn ®Êt x©y dùng ao ph¶i lµ ®Êt thÞt hoÆc ®Êt pha c¸t, Ýt mïn h÷u c¬, cã kÕt cÊu chÆt, gi÷ ®−îc n−íc, pH cña ®Êt ph¶i tõ 5 trë lªn. Nguån n−íc cung cÊp chñ ®éng, kh«ng bÞ « nhiÔm c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp hoÆc sinh ho¹t pH cña n−íc tõ 8,0 ®Õn 8,3. §é mÆn tõ 10 - 250/00. VÒ kinh tÕ x· héi: Nªn chän ®Þa ®iÓm vïng nu«i thuËn lîi vÒ giao th«ng, gÇn nguån ®iÖn, gÇn n¬i cung cÊp c¸c dÞch vô cho nghÒ nu«i t«m vµ an ninh trËt tù tèt. 2. Thêi vô nu«i T«m P.vannamei lµ lo¹i t«m réng ®é mÆn, réng nhiÖt, nh−ng ph¹m vÞ thÝch hîp ®Ó t«m sinh tr−ëng nhanh cã giíi h¹n. ë c¸c tØnh miÒn B¾c vµ B¾c Trung Bé thêi gian th¸ng 2 h»ng n¨m nhiÖt ®é n−íc cßn d−íi 18oC. Mïa m−a b·o th−êng x¶y ra trong th¸ng 8 vµ th¸ng 9. Do vËy, vô nu«i chØ b¾t ®Çu ®−îc tõ cuèi th¸ng 3, ®Çu th¸ng 4 ®Õn hÕt th¸ng 7 vµ vô II tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 12. ë c¸c tØnh duyªn h¶i Nam Trung Bé vµ Nam Bé vô nu«i tõ th¸ng 1 th¸ng 2 ®Õn hÕt th¸ng 8, mçi vô tõ 3 ®Õn 4 th¸ng, mïa m−a tõ th¸ng 9 - 11 h»ng n¨m. 3. X©y dùng c«ng tr×nh nu«i + Ao nu«i C«ng tr×nh nu«i t«m P.vannamei cã kÕt cÊu t−¬ng tù nh− c«ng tr×nh nu«i t«m só. M« h×nh nu«i phæ biÕn cã n¨ng suÊt cao lµ m« h×nh Ýt thay n−íc. DiÖn tÝch tõ 0,5 ®Õn 1 ha, møc n−íc s©u 1,5 - 2 m. H×nh d¹ng cña ao lµ h×nh vu«ng, h×nh trßn hoÆc h×nh ch÷ nhËt, chiÒu dµi/chiÒu réng ≤ 2, thuËn tiÖn cho viÖc t¹o dßng ch¶y trong ao khi ®Æt m¸y qu¹t n−íc dån chÊt th¶i vµo gi÷a ao ®Ó thu gom vµ tÈy dän ao. §Êy ao b»ng ph¼ng, cã ®é dèc kho¶ng 150 nghiªng vÒ phÝa cèng tho¸t. + Ao chøa - l¾ng Khu vùc nu«i ph¶i cã ao ch−a - l¾ng ®Ó tr÷ n−íc vµ xö lý n−íc tr−íc khi cÊp cho c¸c ao nu«i. DiÖn tÝch ao chøa - l¾ng th−êng b»ng 25 - 30% diÖn tÝch khu nu«i, ®¸y ao chøa - l¾ng nªn cao b»ng mÆt n−íc cao nhÊt cña ao nu«i ®Ó cã thÓ tù cÊp n−íc cho ao nu«i b»ng h×nh thøc th¸o cèng mµ kh«ng cÇn ph¶i b¬m. N−íc lÊy vµo ao chøa - l¾ng lµ n−íc biÓn qua cèng hoÆc b¬m tuú theo møc thñy triÒu cña vïng nu«i. NÕu ®é mÆn qu¸ cao n−íc biÓn ph¶i pha ®Êu víi n−íc ngät ®Ó h¹ ®é mÆn ®¹t yªu cÇu cña kü thuËt nu«i. + Ao xö lý n−íc th¶i 11 Khu vùc nu«i cßn cÇn ph¶i cã ao xö lý n−íc th¶i, diÖn tÝch b»ng 5 10% diÖn tÝch khu vùc nu«i ®Ó xö lý n−íc ao nu«i sau khi thu ho¹ch thµnh n−íc s¹ch kh«ng cßn mÇm bÖnh míi ®−îc th¶i ra biÓn. + M−¬ng cÊp m−¬ng tiªu M−¬ng cÊp vµ m−¬ng tiªu ®Ó cÊp cho c¸c ao nu«i vµ dÉn n−íc cña ao nu«i ra ao xö lý th¶i. M−¬ng cÊp cao b»ng mÆt n−íc cao cña ao nu«i vµ m−¬ng tiªu thÊp h¬n ®¸y ao 20 - 30cm ®Ó tho¸t hÕt ®−îc n−íc trong ao khi cÇn th¸o c¹n. HÖ thèng m−¬ng cÊp, m−¬ng tiªu kho¶ng 10% diÖn tÝch khu vùc nu«i. + HÖ thèng bê ao, ®ª bao Ao nu«i t«m th«ng th−êng ph¶i cã ®é s©u cña n−íc 1,5m vµ bê ao tèi thiÓu cao h¬n mÆt n−íc 0,5m. §é dèc cña bê phô thuéc vµo chÊt ®Êt khu vùc x©y dùng ao nu«i. §Êt c¸t dÔ xãi lë h¬n, ®é dèc cña bê ao cã thÓ lµ 1/1. CÇn l−u ý lµ bê ao kh«ng cao, n−íc n«ng, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho rong, t¶o d−íi ®¸y ao ph¸t triÓn lµ suy gi¶m chÊt l−îng n−íc ao nu«i. Mét sè bê ao trong khu vùc nu«i nªn ®¾p réng h¬n c¸c bê kh¸c ®Ó lµm ®−êng vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu cho khu vùc nu«i. §ª bao quanh khu vùc nu«i th−êng lµ bê cña kªnh m−¬ng cÊp hoÆc tiªu n−íc. HÖ sè mÆt t−¬ng tù ao nu«i nh−ng bÒ mÆt lín h¬n vµ ®é cao cña ®ª ph¶i cao h¬n lóc thñy triÒu cao nhÊt hoÆc n−íc lò trong mïa m−a lín nhÊt 0,5 - 1m. + Cèng cÊp vµ cèng tho¸t n−íc Mçi ao ph¶i cã mét cèng cÊp vµ mét cèng th¸o n−íc riªng biÖt. VËt liÖu x©y dùng cèng lµ xi m¨ng, khÈu ®é cèng phô thuéc vµo kÝch th−íc ao nu«i, th«ng th−êng ao réng 0,5 - 1 ha, cèng cã khÈu 0,5 - 1 m b¶o ®¶m trßng vßng 4 - 6 tiÕng cã thÓ cÊp ®ñ hoÆc khi th¸o cã thÓ th¸o hÕt n−íc trong ao. Cèng th¸o ®Æt thÊp h¬n chç thÊp nhÊt cña ®¸y ao 0,2 - 0,3 m ®Ó th¸o toµn bé n−íc trong ao khi b¾t t«m. + B·i th¶i Tuú quy m« khu vùc nu«i vµ h×nh thøc nu«i t«m ®Ó thiÕt kÕ b·i th¶i nh»m thu gom r¸c th¶i vµ mïn b· h÷u c¬ ë ®¸y ao xö lý thµnh ph©n bãn hoÆc r¸c th¶i di chuyÓn ®i n¬i kh¸c ®Ó chèng « nhiÔm cho khu vùc. 4. ChuÈn bÞ ao nu«i (¶nh T10) 12 + §èi víi ao míi x©y dùng xong cho n−íc vµo ng©m 2 - 3 ngµy råi l¹i x¶ hÕt n−íc ®Ó th¸o röa. Th¸o röa nh− vËy 2 ®Õn 3 lÇn sau ®Êy dïng v«i bét ®Ó khö chua c¶ bê vµ ®¸y ao. L−îng v«i tuú theo pH cña ®Êt ®¸y ao: - pH 6 - 7 dïng 300 - 400 kg/ha; - pH 4,5 - 6 dïng 500 - 1.000 kg/ha. R¾c v«i xong ph¬i ao 7 - 10 ngµy lÊy n−íc qua l−íi läc sinh vËt cã m¾t l−íi 9 - 10 lç/cm2. G©y mµu n−íc ®Ó chuÈn bÞ th¶ gièng. §èi víi ao cò Sau khi thu ho¹ch x¶ hÕt n−íc ao cò. NÕu th¸o kiÖt ®−îc th× n¹o vÐt hÕt líp bïn nh·o råi cÇy xíi ®¸y ao lªn trén víi v«i bét mçi ha 500 - 1.000 kg ph¬i kh« 10 - 15 ngµy, lÊy n−íc vµo ao qua l−íi läc ®Ó g©y mµu n−íc nh− trªn. Ao kh«ng th¸o c¹n ®−îc th× dïng b¬m, b¬m sôc ®¸y ao ®Ó tÈy röa chÊt th¶i sau ®ã bãn v«i diÖt t¹p. V«i th−êng dïng lµ v«i nung CaO víi liÒu l−îng tõ 1.200 - 1.500 kg/ha víi møc n−íc 10 cm, víi ao cã mùc n−íc s©u 0,5 - 1 m l−îng v«i nhiÒu h¬n gÊp ®«i. L−îng v«i nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo chØ sè pH cña n−íc ao. Bãn v«i xong yªu cÇu chØ sè pH cña n−íc ao ph¶i ®¹t 8 - 8,3 míi ®−îc th¶ t«m gièng ®Ó nu«i. HoÆc dïng ph−¬ng ph¸p cho v«i vµo lång tre buéc sau thuyÒn gç di chuyÓn trong ao. Ao cã møc n−íc s©u 0,5 - 1 m mçi ha dïng 1.500 - 2.000 kg v«i nung cã thÓ diÖt hÕt c«n trïng, ®Þch h¹i cho t«m trong ao. Thêi gian cßn t¸c dông lµ 7 - 8 ngµy sau khi diÖt t¹p. Nh÷ng ao ®Çm sau ®©y kh«ng ®−îc dïng v«i ®Ó s¸t trïng - Ao cã ®¸y hoÆc n−íc ao hµm l−îng Ca++ qu¸ cao; bãn v«i lµm cho Ca++ kÕt hîp víi PO--4 l¾ng xuèng g©y nªn hiÖn t−îng thiÕu l©n trong ao; thùc vËt phï du vµ rong t¶o kh«ng ph¸t triÓn ®−îc, kh«ng g©y ®−îc mµu n−íc cho ao; - Ao cã hµm l−îng h÷u c¬ qu¸ thÊp, bãn v«i lµm cho qu¸ tr×nh ph©n gi¶i h÷u c¬ t¨ng lªn lµm cho n−íc qu¸ gÇy kh«ng cã lîi cho sinh vËt sèng trong ao; nÕu dïng v«i ®Ó s¸t trïng sau ®ã bãn ph©n h÷u c¬ hoÆc ph©n l©n ao míi dïng l¹i ®−îc; - Bãn v«i qu¸ liÒu l−îng lµm cho nhiÖt ®é n−íc lªn cao, pH cao, NH3 cao, ®éc tÝnh lín dÉn ®Õn bÖnh t«m ph¸t triÓn; - Dïng v«i s¸t trïng xong kh«ng ®−îc bãn ph©n ure; ph©n ure lµm t¨ng NH4N ph¸ ho¹i tæ chøc mang cña t«m, c¶n trë sù vËn chuyÓn mµy lµm t«m bÞ chÕt. L−u ý: 13 + Qu¸ tr×nh th¸o n−íc ao cò ph¶i kÕt hîp sôc bïn lµm s¹ch ao; vÐt bít bïn « nhiÔm ë ®¸y ao; + Qu¸ tr×nh tu bæ ph¶i b¾t diÖt hÕt Õch, r¾n, c¸c lo¹i ®éng vËt lµm hang sèng ë bê ao, lÊp c¸c hang hè quanh bê ao; + Sau khi r¾c v«i xong, dïng cµo trén ®Òu kh¾p ®¸y ao ®Ó diÖt hÕt c¸ t¹p vµ sinh vËt cã h¹i; cµy ®¶o ®¸y ao cho «xy ho¸ líp bïn ®¸y; ph¬i kh« 10 - 15 ngµy míi cho n−íc vµo ao; khi cho n−íc cÇn trén thªm mét Ýt chÕ phÈm sinh häc vµ chÕ phÈm «xy ho¸ ®Ó khö chÊt ®éc vµ ph©n gi¶i c¸c hîp chÊt h÷u c¬ trong ao; + NÕu ®¸y ao qu¸ chua, hµm l−îng s¾t qu¸ cao hoÆc kh¨ n¨ng thÈm lËu qu¸ lín kh«ng gi÷ ®−îc n−íc nªn dïng líp v¶i nil«ng nh©n t¹o lãt ®¸y ao; tuy theo ®èi t−îng nu«i cã thÓ cho thªm mét líp c¸t dµy 2 -3 cm trªn líp v¶i lãt ®Ó t«m vïi m×nh theo tËp tÝnh sinh sèng cña t«m. - DiÖt t¹p N−íc lÊy vµo ao qua l−íi läc ®Ó 2 - 3 ngµy cho c¸c lo¹i trøng theo n−íc vµo ao në hÕt råi tiÕn hµnh diÖt b»ng saponine víi nång ®é 15 - 20 ppm (15 20 g/m3 n−íc ao). Saponine lµ bét h¹t chÌ ta uèng hµng ngµy. N¬i cã ®iÒu kiÖn dïng h¹t chÌ nghiÒn thµnh bét ng©m vµo n−íc ngät 26 giê, nÕu cÇn gÊp th× ng©m vµo n−íc nãng còng ®−îc. Ng©m xong ®em läc lÊy dung dÞch läc ®−îc phun xuèng ao. Ao cã møc n−íc s©u 1 m, mçi ha dïng 150 - 180 kg h¹t chÌ xö lý nh− trªn sau 40 phót cã thÓ diÖt ®−îc hÇu hÕt c¸ d÷. Nh−mg dïng nhiÒu sÏ lµm ¶nh h−ëng ®Õn tèc ®é sinh tr−ëng cña t«m, thËm chÝ lµm t«m sinh bÖnh. Dïng saponine diÖt t¹p xong ph¶i thay n−íc míi ®−îc th¶ gièng. H¹t chÌ ®−îc chÕ biÕn thµnh th−¬ng phÈm cã tªn lµ sapotech ®Ó cung cÊp cho c¸c n¬i kh«ng tù tóc ®−îc h¹t chÌ, sapotech ®−îc ®ãng trong bao nilong bäc giÊy, khi dïng ®em ra pha n−íc t¹t xuèng ao, l−îng dïng lµ 4,5 - 5 g/m2, cho ao cã møc n−íc s©u kho¶ng 10 cm. Sau 15 - 20 giê thay n−íc hoÆc cho thªm n−íc vµo ao míi ®−îc th¶ t«m gièng. - Khö trïng nguån n−íc Trong n−íc ao th−êng cã nhiÒu lo¹i virus, vi khuÈn, nÊm, t¶o vµ nguyªn sinh ®éng vËt sinh ra c¸c lo¹i bÖnh cho t«m nh− bÖnh ®Çu vµng, bÖnh ®èm tr¾ng, bÖnh MBV, bÖnh ph¸t s¸ng, bÖnh ®ãng rong, bÖnh ®á mang, bÖnh ho¹i tö phô bé,…. V× vËy, tr−íc khi th¶ t«m gièng cÇn ph¶i khö trïng nguån n−íc. Ho¸ chÊt dïng ®Ó khö trïng nguån n−íc phæ biÕn lµ Chlorine. Chlorine cã hµm l−îng Cl 30 - 38%, ®Ó l©u sÏ bèc h¬i mÊt t¸c dông nªn th−êng ph¶i x¸c ®Þnh l¹i nång ®é cho chÝnh x¸c tr−íc khi dïng. 14 Nång ®é 2 ppm cã t¸c dông diÖt khuÈn rÊt tèt. Ao cã møc n−íc s©u 1 m, mçi ha dïng 195 kg hoµ lo·ng víi n−íc ao phun ®Òu kh¾p ao. NÕu phun vµo nh÷ng ngµy trêi m¸t, t¸c dông diÖt khuÈn cã thÓ kÐo dµi 4 ®Õn 5 ngµy. Tr−íc khi th¶ t«m gièng ph¶i më m¸y qu¹t n−íc cho bay hÕt khÝ chlo cßn l¹i trong n−íc. Chó ý, kh«ng dïng Chlorine s¶n sinh ra HCl, v«i sèng sinh ra OH hai thø trung hoµ lÉn nhau lµm mÊt t¸c dông diÖt khuÈn cña tõng lo¹i. 5. Bãn ph©n g©y mµu n−íc + Mµu n−íc Mµu n−íc lµ mµu cña n−íc ®−îc thÓ hiÖn d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi. C¸c yÕu tè hîp thµnh mµu cña n−íc lµ c¸c ion kim lo¹i, mïn b· h÷u c¬ tan trong n−íc, bïn ®¸y, chÊt huyÒn phï, chÊt keo, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i sinh vËt sèng trong n−íc nhÊt lµ c¸c t¶o ®¬n bµo. Mµu n−íc ®Ëm hay nh¹t lµ thÓ hiÖn c¸c chÊt h÷u c¬ nãi trªn vµ mËt ®é c¸c lo¹i t¶o cã trong n−íc nhiÒu hay Ýt L−îng t¶o ®¬n bµo cã trong n−íc nhiÒu hay Ýt, thµnh phÇn gièng loµi g× phô thuéc vµo nång ®é vµ tØ lÖ c¸c lo¹i ph©n bãn. VÝ dô tØ lÖ N/P = 3/1 - 7/1 th× ®a sè c¸c loµi t¶o cã trong ao lµ t¶o lôc lµm cho n−íc cã mµu xanh lôc. Tû lÖ N/P = 10/1 th× ®a sè c¸c lo¹i t¶o trong n−íc lµ t¶o khuª, lµm cho n−íc cã mµu vµng l¸ chuèi non. Mµu n−íc cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi ao nu«i t«m ®Ó: - Lµm t¨ng l−îng «xy hoµ tan trong n−íc; 15 - æn ®Þnh chÊt n−íc vµ lµm gi¶m c¸c chÊt ®éc trong n−íc; - Lµm thøc ¨n bæ sung cho t«m; - Gi¶m ®é trong cña n−íc gióp cho t«m nu«i dÔ tr¸nh ®Þch h¹i; - N©ng nhiÖt vµ æn ®Þnh nhiÖt trong ao; - H¹n chÕ t¶o sîi vµ t¶o ®¸y ph¸t triÓn; - H¹n chÕ c¸c lo¹i vi khuÈn g©y bÖnh ph¸t triªn; + §Æc tr−ng cña c¸c lo¹i mµu n−íc - Mµu mËn chÝn Chñ yÕu lµ t¶o khuª, rÊt cã lîi ®èi víi t«m. Thµnh phÇn chñ yÕu cña c¸c lo¹i t¶o lµ closteriopsis longissima (L); schroederia, spirotaenia, surrirella giai ®o¹n hËu Êu trïng. C¸c loµi t¶o nµy lµ thøc ¨n cña Êu trïng t«m ë giai ®o¹n hËu Êu trïng. - Mµu xanh nh¹t hoÆc xanh ®Ëm Th−êng ®−îc gäi lµ xanh vá ®Ëu. Thµnh phÇn chñ yÕu lµ t¶o lôc. T¶o lôc hÊp thô rÊt nhiÒu ®¹m h÷u c¬ nªn dÔ lµm s¹ch n−íc cã lîi cho t«m. - Mµu xanh ®Ëm Chñ yÕu lµ t¶o lam, t¶o lôc, th−êng thÊy ë ao cò. Tû lÖ sèng cña t«m ë ao nµy kh«ng cao l¾m. - Mµu x¸m hoÆc mµ n−íc t−¬ng Chñ yÕu lµ t¶o chrormulina, englenaacus ®©y lµ nh÷ng ao do qu¶n lý kh«ng tèt ®Ó d− thõa thøc ¨n qu¸ nhiÒu lµm n−íc bÞ « nhiÔm nªn t«m dÔ chÕt. - Mµu vµng Lµ nh÷ng ao cã vËt h÷u c¬ tÝch luü qu¸ nhiÒu, qua qu¸ tr×nh ph©n gi¶i cña vi sinh lµm cho pH gi¶m thÊp, kh«ng thÝch hîp cho viÖc nu«i t«m. C¸c lo¹i t¶o chñ yÕu ë ®©y lµ t¶o chromulina hoÆc schroederia. - Mµu tr¾ng ®ôc hoÆc h¬i ®ôc Chñ yÕu lµ c¸c lo¹i ®éng vËt nh− copepoda vµ c¸c h¹t h÷u c¬ nhá li ti. T«m nu«i ë ®©y rÊt dÔ bÞ bÖnh vµ tû lÖ sèng rÊt thÊp. - Mµu trong v¾t 16 Trong n−íc cã nhiÒu kim lo¹i nÆng vµ vËt g©y bÖnh cho t«m, pH thÊp, Ýt sinh vËt phï du, kh«ng nu«i ®−îc t«m. ViÖc c¶i t¹o ao nu«i còng nh− bãn ph©n g©y mµu n−íc lµ t¹o ®iÒu kiÖn sinh th¸i thÝch hîp víi ®êi sèng cña t«m ®Ó t«m sèng lín nhanh theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña ng−êi nu«i. Nh÷ng chØ tiªu cã ®−îc thÓ hiÖn qua mµu s¾c cña n−íc nh− ®· nãi trªn vµ c¸c chØ tiªu lý ho¸ cña n−íc. C¸c chØ tiªu lý ho¸ n−íc ao nu«i t«m Mét sè chØ tiªu lý ho¸ ®−îc coi lµ tèt nh− sau: + ¤xy hoµ tan trªn 4 mg/l; + pH 8,0 - 8,5; trong ngµy kh«ng ®−îc thay ®æi qu¸ 0,4 - 0,5 ®é; + NhiÖt ®é kh«ng ®−îc qu¸ cao hay qu¸ thÊp l©u ngµy; thÝch hîp nhÊt lµ 20 - 300C, qu¸ cao kh«ng qu¸ 330C, qu¸ thÊp kh«ng thÊp qu¸ 180C; + §é kiÒm trong kho¶ng 100 ®Õn 250 mg/l; + NH4NO3 kh«ng ®−îc t¨ng qu¸ ®ét ngét ®Ó sinh bÖnh cho t«m; + §é trong 35 ± 5 cm; mµu n−íc lµ mµu xanh lôc hoÆc mµu mËn chÝn; + §é mÆn 5 - 320/00 thÝch hîp nhÊt lµ 10 - 250/00; + NÕu pha víi n−íc ngät ®é mÆn cã thÓ gi¶m ®Õn 1- 20/00 (gÇn nh− n−íc ngät) t«m vÉn cã thÓ sèng ®−îc nh−ng ph¶i gi¶m tõ tõ. 6. Th¶ gièng 6.1. Chän t«m gièng Sau khi ao x©y dùng xong hoÆc c¶i t¹o ®¹t tiªu chuÈn; lÊy n−íc, bãn ph©n g©y mµu xong ph¶i th¶ t«m gièng kÞp thêi. NÕu ®Ó l©u sinh vËt trong n−íc l¹i ph¸t triÓn ¶nh h−ëng ®Õn c¸c chØ tiªu lý - ho¸ - sinh cña m«i tr−êng, muèn th¶ gièng ph¶i c¶i t¹o, xö lý l¹i m«i tr−êng g©y tèn kÐm vµ ¶nh h−ëng tíi tiÕn ®é nu«i. Tr−íc khi th¶ gièng ph¶i kiÓm tra chÊt l−îng t«m gièng. T«m gièng ®¹t tiªu chuÈn lµ: T«m kh«ng mang c¸c mÇm bÖnh mµ hiÖn nay khoa häc ®· ph¸t hiÖn thÊy, cã phæ biÓn ë c¸c lo¹i t«m nh− bÖnh ®èm tr¾ng (WSSV), bÖnh ®á ®u«i (TSV), bÖnh MBV, bÖnh ph¸t s¸ng, bÖnh ®ãng rong, bÖnh ho¹i tö phô bé,… Lo¹i t«m nµy ®−îc mÖnh danh lµ t«m s¹ch bÖnh. HiÖn nay chØ cã loµi P.vannamei do ViÖn Ol cña Hoa Kú chän gièng t¹o ra míi lµ t«m s¹ch bÖnh. C¸c loµi t«m kh¸c kÓ c¶ loµi vannamei, nh−ng s¶n xuÊt gièng ë n¬i kh¸c kh«ng ®¶m b¶o c«ng nghÖ cña Ol kh«ng thÓ gäi lµ t«m s¹ch bÖnh SPF. T«m ph¶i khoÎ. Dïng 50 - 100 t«m gièng cã chiÒu dµi 1 - 1,2 cm ®Ó kiÓm tra h×nh d¹ng. T«m khoÎ lµ t«m kh«ng dÞ h×nh, kh«ng cã th−¬ng tÝch, 17 c¸c phô bé ®Çy ®ñ, c¸c c¬ ®Çy ®Æn, mµu trong, ruét, d¹ dµy no, thÝch b¬i ng−îc dßng, khi b¬i ho¹t b¸t, c¬ thÓ ngay th¼ng. Bªn ngoµi kh«ng cã ký sinh trïng vµ vËt kh¸c. §µn t«m bè mÑ ph¶i lµ t«m SPF nhËp tõ Ol Hoa Kú. C«ng nghÖ s¶n xuÊt ph¶i ¸p dông c«ng nghÖ Ol. 6.2. ¦¬ng t«m gièng Êu trïng t«m P.vannamei rÊt bÐ, ®Ó ®¶m b¶o tû lÖ sèng cao vµ gi¶m bít viÖc chiÕm dông diÖn tÝch ao nu«i th−êng ng−êi ta tiÕn hµnh giai ®o¹n −¬ng t«m gièng tõ cì P15 cã chiÒu dµi tõ 1 cm lªn 3 cm míi ®−a vµo ao nu«i. MËt ®é −¬ng lµ 100 - 200 Êu trïng /m2 hoÆc cao h¬n tuú theo ao cã hay kh«ng cã ®iÒu kiÖn sôc khÝ. Ao −¬ng th−êng lµ 100 - 200 Êu trïng/m2 hoÆc cao h¬n tuú theo ao cã hay kh«ng cã ®iÒu kiÖn sôc khÝ. Ao −¬ng th−êng cã diÖn tÝch 1000 - 5000 m2. Tr−íc khi −¬ng ao ph¶i ®−îc dän ®¸y thËt kü, s¸t trïng ®¸y vµ n−íc ao. Bãn ph©n g©y mµu. N−íc s©u kho¶ng 0,8 - 1,0 m. Khi ®é trong trªn d−íi 30 cm th× th¶ t«m vµo −¬ng. §é mÆn, nhiÖt ®é cña ao −¬ng ph¶i gièng nh− ®é mÆn, nhiÖt ®é ao −¬ng t«m bét P15. Ao −¬ng lu«n cã hµm l−îng «xy hoµ tan kh«ng d−íi 5 mg/l. Mµu n−íc lµ mµu xanh hoÆc xanh l¸ chuèi non (xanh vµng). Thøc ¨n cho t«m giai ®o¹n nµy lµ thÞt nhuyÔn thÓ hoÆc thÞt c¸ t−¬i nghiÒn nhá trén víi thøc ¨n nh©n t¹o. T«m ®¹t cì 3 cm th× thu ho¹ch chuyÓn sang ao nu«i t«m thÞt. 6.3. Th¶ gièng MËt ®é nu«i 25 - 60 con/m2, sè l−îng gièng cho mçi ao ph¶i th¶ ®ñ mét lÇn, tèt nhÊt lµ t«m cïng cho ®Î mét ®ît cña nh÷ng con t«m míi cho ®Î lÇn ®Çu hoÆc lÇn thø hai. Kh«ng dïng t«m gièng cña nh−ng con t«m ®· cho ®Î tõ lÇn thø ba trë lªn, chØ th¶ t«m vµo ao khi ao nu«i cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: - Ao ®· g©y mµu n−íc tèt ®ñ thøc ¨n tù nhiªn cho t«m; chÊt l−îng b¶o ®¶m. Thêi gian th¶ gièng lµ s¸ng sím hoÆc chiÒu m¸t lóc thêi tiÕt tèt, kh«ng th¶ gièng vµo gi÷a tr−a hoÆc lóc trêi m−a to giã lín, khÝ hËu thay ®æi ®ét ngét ¶nh h−ëng tíi tû lÖ sèng cña t«m. (Theo Th«ng tin KHCN sè 3-2002) 18 Kü thuËt nu«i ngät ho¸ t«m ch©n tr¾ng Nam Mü ë tØnh Qu¶ng T©y, Trung Quèc Kho¶ng dao ®éng vÒ ®é mÆn mµ t«m ch©n tr¾ng Nam Mü cã thÓ thÝch øng t−¬ng ®èi lín, t«m cã thÓ sinh tr−ëng trong n−íc biÓn, còng cã thÓ sinh tr−ëng trong n−íc ngät, nh−ng chØ sinh s«i vµ ph¸t triÓn m¹nh trong n−íc biÓn, nhiÖt ®é thÝch hîp lµ 18 - 350C, d−íi 150C t«m sÏ chÕt. T«m ¨n t¹p, nhu cÇu thøc ¨n lµm tõ lßng tr¾ng trøng t−¬ng ®èi thÊp, kho¶ng 35% lµ phï hîp. Lo¹i t«m nµy sèng trong tù nhiªn th−êng Èn m×nh trong c¸t, hiÖn ®· ®−îc chuyÓn nu«i thµnh c«ng trong ®iÒu kiÖn n−íc ngät, s¶n l−îng t«m nu«i trong ®Çm, ao cã thÓ ®¹t tíi trªn 150 kg/mÉu (1 mÉu TQ = 666m2), nÕu trong ®Çm, ao cã bïn th× s¶n l−îng t«m thu ®−îc cßn cao h¬n, ®¹t 770 kg/mÉu. Nã ®−îc gäi lµ loµi t«m biÓn cã thÓ nu«i trong m«i tr−êng n−íc ngät. 1. X©y dùng ao Khi tiÕn hµnh x©y dùng ao nu«i ph¶i xem xÐt nguån n−íc cung cÊp cã ®Çy ®ñ kh«ng, chÊt l−îng n−íc ph¶i tèt, kh«ng cã r¸c th¶i vµ t¹p chÊt, chÊt ®¸y tèt chÊt ®Êt r¾n ch¾c, khi cÇn thiÕt cã thÓ tiÕn hµnh cÊp tho¸t n−íc dÔ dµng. DiÖn tÝch ao nu«i kho¶ng 5 - 10 mÉu, th«ng th−êng kh«ng v−ît qu¸ 20 mÉu, møc n−íc s©u trªn 1 m, tèt nhÊt lµ 1,5 - 1,8 m, ao cã h×nh ch÷ nhËt hoÆc h×nh trßn, kÌ ao ph¶i lµm ch¾c ch¾n tr¸nh bÞ sôt vì, ®é cao chªnh lÖch gi÷a cèng b¬m n−íc vµ cèng tiªu n−íc ë ®¸y ao ph¶i lín h¬n 20 cm, c«ng viÖc b¬m n−íc vµ tho¸t n−íc ph¶i ®−îc thùc hiÖn riªng rÏ, tèt nhÊt lµ cã hå n−íc dù tr÷. 2. C«ng t¸c chuÈn bÞ tr−íc khi th¶ gièng 2.1. Lµm s¹ch ao nu«i: §èi víi ao míi x©y, tr−íc hÕt nªn b¬m n−íc vµo ao ®Ó ng©m ao 2 - 3 lÇn, sau ®ã tiÕn hµnh tiªu ®éc; ®èi víi ao ®· sö dông l©u hoÆc nguyªn lµ ao c¸ c¶i t¹o thµnh ao nu«i t«m th× ph¶i ph¬i n¾ng ao nu«i, lµm s¹ch bïn ®Êt vµ cá d¹i, sau ®ã míi tiÕn hµnh tiªu ®éc. Cô thÓ c¸ch lµm nh− sau: tõ 15 - 20 ngµy tr−íc khi th¶ gièng, b¬m 20 - 30 cm n−íc, hai ngµy sau rót hÕt n−íc trong ao, dïng 100 - 150 kg v«i sèng/mÉu, nÕu ao cã tÝnh axit m¹nh th× lµm nhiÒu lÇn, sau ®ã b¬m n−íc vµo ®Ó ng©m ao 2 - 3 ngµy, sau khi x¶ s¹ch n−íc l¹i b¬m vµo ao 20 - 30 cm n−íc, dïng 10 - 15 kg b· chÌ/mÉu r¶i ®Òu xuèng ao. Khi viÖc tiªu ®éc ®−îc hoµn tÊt th× b¬m n−íc vµo ao. 2.2. Nu«i sinh vËt lµm thøc ¨n cho t«m Sau khi ®· lµm s¹ch ao nu«i, dïng l−íi dµy 60 m¾t chÆn miÖng cèng, b¬m 50 60 cm n−íc vµo ao, tiÕp ®ã bãn ph©n ®Ó c¶i t¹o chÊt n−íc. TØ lÖ ph©n ®¹m ph©n l©n lµ 2 - 3:1, ngoµi ra mçi mÉu cÇn cung cÊp thªm 1,5 - 2 kg n−íc tiÓu, 19 hai ngµy sau tiÕn hµnh quan s¸t nång ®é ph©n trong n−íc, xem xÐt t×nh h×nh thêi tiÕt, tõ ®ã quyÕt ®Þnh xem cã thÓ tiÕn hµnh tiÕp ®ît hai ch−a, sau 7 - 10 ngµy, ®é trong cña n−íc ph¶i lµ 25 - 30 cm, s¾c n−íc ph¶i cã mµu n©u hoÆc mµu xanh, lóc nµy trong ao nu«i ®· h×nh thµnh hÖ sinh vËt lµm thøc ¨n cho t«m rÊt phong phó, ®©y chÝnh lµ thêi ®iÓm cã thÓ th¶ gièng xuèng ao. 2.3. Xö lý ®é mÆn cña n−íc §èi víi ao nu«i thuÇn n−íc ngät, tr−íc khi th¶ gièng 1 - 2 ngµy nªn dïng mu«i ®Ó ®iÒu chØnh ®é mÆn cña n−íc. Mçi mÉu th¶ 100 - 150 kg mu«i, khiÕn ®é mÆn cña n−íc trong ao ®¹t 300 ppm trë lªn, nh− vËy sÏ lµm t¨ng tØ lÖ sèng cña t«m nu«i. 3. Chän gièng vµ nu«i d−ìng 3.1. Chän gièng Khi tiÕn hµnh chän gièng ph¶i kiªn quyÕt ®−a chÊt l−îng lªn vÞ trÝ hµng ®Çu, t«m gièng cã chÊt l−îng tèt sÏ thÓ hiÖn ë : chiÒu dµi th©n trªn 0,8 cm, b¬i léi linh ho¹t, biÓu hiÖn bªn ngoµi s¹ch sÏ, kh«ng bÞ th−¬ng, c¸c ®èt bông h×nh ch÷ nhËt, m×nh t«m në, ch¾c, t«m gièng to ®Òu, kh«ng cã tËt, kh¶ n¨ng b¬i ng−îc dßng n−íc tèt. 3.2. Ngät ho¸ t«m gièng LuyÖn cho t«m quen víi m«i tr−êng ao nu«i Do t«m ch©n tr¾ng Nam Mü lµ loµi t«m trøng në trong n−íc biÓn cã tØ träng lµ 1,018 - 1,022, nªn nÕu nh− trùc tiÕp ®−a t«m gièng vµo ao n−íc ngät ®Ó nu«i sÏ kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶ mong muèn. Tr−íc tiªn ph¶i tiÕn hµnh xö lý ngät ho¸ t«m gièng. Muèn vËy ph¶i tiÕn hµnh tõng b−íc mét, kh«ng thÓ véi vµng, nÕu kh«ng viÖc ngät ho¸ t«m gièng sÏ bÞ thÊt b¹i. Trong qu¸ tr×nh ngät ho¸, mçi ngµy chØ gi¶m tØ träng 3 - 4 ®¬n vÞ (tøc lµ gi¶m tõ 1,018 xuèng 1,014 1,010 - 1,006 - 1,003 - 1,001) cho tíi khi ®é mÆn trong ao chØ cßn 2 - 30/00 th× cã thÓ chuyÓn sang nu«i n−íc ngät. Qu¸ tr×nh ngät ho¸ tèt nhÊt nªn tiÕn hµnh ë ®Çm −¬ng gièng. 20