Tài liệu Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty tnhh hamaden việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ------------------ HOÀNG THỊ THU HUYỀN HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH HAMADEN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI – 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ------------------ HOÀNG THỊ THU HUYỀN HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH HAMADEN VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH : QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ : 60.34.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. BÙI BẰNG ĐOÀN HÀ NỘI – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho vệc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn đều được ghi rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày 25 tháng 05 năm 2015 Tác giả luận văn Hoàng Thị Thu Huyền Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh của mình, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân, tập thể. Trước hết tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể các thầy cô giáo Học viện Nông Nghiệp Việt Nam, các thầy cô giáo trong khoa Kế toán & Quản trị kinh doanh đã trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo PGS.TS Bùi Bằng Đoàn (Bộ môn Kế toán quản trị và kiểm toán) đã giành nhiều thời gian trực tiếp chỉ bảo tận tình, hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể nhân viên, nhà quản lý các phòng ban của Công ty TNHH Hamaden Việt Nam đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài liệu phục vụ luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 25 tháng 05 năm 2015 Tác giả luận văn Hoàng Thị Thu Huyền Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ ii MỤC LỤC .................................................................................................... iii DANH MỤC VIẾT TẮT................................................................................ v DANH MỤC BẢNG ..................................................................................... vi DANH MỤC SƠ ĐỒ .................................................................................. viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ .............................................................................. viii DANH MỤC HÌNH .................................................................................... viii PHẦN 1. MỞ ĐẦU ........................................................................................ 1 1.1.Tính cấp thiết của đề tài............................................................................ 1 1.2.Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................. 2 1.2.1 Mục tiêu chung ...................................................................................... 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 2 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 2 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 2 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 2 PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ....................... 4 2.1 Cơ sở lý luận về kế toán trách nhiệm ........................................................ 4 2.1.1 Khái niệm về kế toán trách nhiệm ......................................................... 4 2.1.2 Phân cấp quản lý là điều kiện để thực hiện kế toán trách nhiệm trong quản lý ........................................................................................................... 7 2.1.3 Vai trò của kế toán trách nhiệm trong việc cung cấp thông tin quản trị.. 9 2.2 Nội dung tổ chức kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp ..................... 11 2.2.1 Quy mô và cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp ....................................... 11 2.2.2 Các trung tâm trách nhiệm................................................................... 11 2.2.3 Hệ thống chỉ tiêu đánh giá các trung tâm trách nhiệm ......................... 20 2.2.4 Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán trách nhiệm .................................... 26 2.3 Cơ sở thực tiễn của đề tài ....................................................................... 36 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 3 2.3.1 Kế toán trách nhiệm ở các doanh nghiệp trên thế giới ......................... 36 2.3.2 Kế toán trách nhiệm trong các doanh nghiệp ở Việt Nam .................... 39 2.3.3 Một số công trình nghiên cứu liên quan ............................................... 40 PHẦN 3. ĐẶC ĐIỂM CƠ SỞ NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................................................. 44 3.1 Giới thiệu về công ty TNHH Hamaden Việt Nam .................................. 44 3.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của Công ty....................................... 44 3.1.2 Cơ cấu tổ chức hoạt động kinh doanh của công ty ............................... 45 3.1.3 Kết quả hoạt động SXKD của Công ty ................................................ 50 3.2 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 55 3.2.1 Phương pháp thu thập số liệu............................................................... 55 3.2.2 Phương pháp xử lý số liệu ................................................................... 56 3.2.3 Phương pháp phân tích số liệu ............................................................. 56 PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................. 58 4.1 Đặc điểm tổ chức hoạt động SXKD của Công ty .................................... 58 4.1.1. Đặc điểm về lĩnh vực hoạt động của công ty ...................................... 58 4.1.2 Sự phân cấp quản lý tại công ty ........................................................... 58 4.1.3. Xác định mô hình các trung tâm trách nhiệm tại công ty .................... 62 4.2 Thực trạng kế toán trách nhiệm ở công ty TNHH Hamaden. .................. 65 4.2.1 Tổ chức công tác kế toán các Trung tâm trách nhiệm .......................... 65 4.2.2 Hệ thống chỉ tiêu, báo cáo đánh giá trung tâm trách nhiệm.................. 67 4.3 Giải pháp hoàn hiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty ............... 88 4.3.1 Công tác tổ chức kế toán ..................................................................... 88 4.3.2 Đánh giá các trung tâm trách nhiệm .................................................... 88 PHẦN 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................... 92 5.1 Kết luận .................................................................................................. 92 5.2 Kiến nghị................................................................................................ 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 95 PHỤ LỤC .................................................................................................... 96 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 4 DANH MỤC VIẾT TẮT KTTN: Kế toán trách nhiệm HDVN: Hamaden Việt Nam CBCNV: Cán bộ công nhân viên. TNHH: Trách nhiệm hữu hạn PTTH: Phổ thông trung học CP NVL TT: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CP NCTT: Chi phí nhân công trực tiếp CP SXC: Chi phí sản xuất chung. SXKD: Sản xuất kinh doanh. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 5 DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang Bảng 2.1.Mẫu báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí định mức............. 32 Bảng 2.2 Mẫu báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí định mức............. 32 Bảng 2.3 Báo cáo của trung tâm chi phí tự do .............................................. 32 Bảng 2.4. Mẫu báo cáo trách nhiệm của trung tâm doanh thu...................... 33 Bảng 2.5. Mẫu báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận ....................... 34 Bảng 2.6. Mẫu báo cáo trách nhiệm của trung tâm đầu tư ............................ 35 Hình 2.7: Thước đo đo lường kết quả hoạt động quản lý của các trung tâm trách nhiệm .................................................................................................. 38 Bảng 3.1: Quy mô, cơ cấu, chất lượng lao động của HDVN......................... 47 Bảng 4.1: Bảng trung tâm trách nhiệm tại công ty........................................ 63 Bảng 4.2 Mã bộ phận tại công ty TNHH Hamaden Việt Nam ...................... 65 Bảng 4.3: Mã dây chuyền tại công ty TNHH Hamaden Việt Nam............... 66 Bảng 4.4: Phân loại trung tâm chi phí tại công ty TNHH Hamaden VN ....... 70 Bảng 4.5 : Quy trình báo cáo thực hiện trong hệ thống báo cáo trách nhiệm trung tâm chi phí định mức........................................................................... 72 Bảng 4.6 Báo cáo dự toán các loại chi phí năm 2014.................................... 74 Bảng 4.7 Báo cáo biến động chi phí năm 2014 ............................................. 74 Bảng 4.8 Tỉ lệ hoàn thành kế hoạch theo đơn vị sản phẩm ở phân xưởng 1 tại công ty TNHH Hamaden Việt Nam.............................................................. 75 Bảng 4.9: Báo cáo dự toán cho các bộ phận năm 2014 ................................. 77 Bảng 4.10: Báo cáo biến động trung tâm doanh thu theo từng dây chuyền sản xuất tháng 2, quý I, năm 2015 ...................................................................... 79 Bảng 4.11: Báo cáo trung tâm doanh thu theo từng khách hàng của dây chuyền sản xuất NCS ................................................................................... 80 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 6 Bảng 4.12: Báo cáo biến động trung tâm lợi nhuận tháng 1 năm 2015 ......... 82 Bảng 4.13 Báo cáo lợi nhuận tháng 2 năm 2015 của từng dây chuyền sản xuất ..................................................................................................................... 83 Bảng 4.14 So sánh giá trị sản lượng và chi phí của 2 tổ sản xuất. ................. 90 Bảng 4.15 Một số chỉ tiêu về hai dây chuyền ở tổ sản xuất của công ty....... 91 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vii DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Tên sơ đồ Trang Sơ đồ 3.1: Mô hình cơ cấu tổ chức công ty................................................... 49 Sơ đồ 3.2 Tổ chức bộ máy kế toán tại công ty TNHH Hamaden Việt Nam .. 53 Sơ đồ 4.1: Các trung tâm chi phí tại nhà máy sản xuất của công ty .............. 69 DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Tên biểu đồ Trang Biểu đồ 3.1: Tốc độ tăng trưởng nhân sự của Công ty HDVN ...................... 46 Biểu đồ 3.2: Cơ cấu tuổi của cán bộ công nhân viên trong Công ty năm 2014.......... 48 Biểu đồ 3.3: Tổng tài sản – nguồn vốn năm 2012 – 2014 ............................. 50 Biểu đồ 3.4: Cơ cấu tài sản năm 2014 .......................................................... 51 Biểu đồ 3.5 Kết quả sản xuất kinh doanh năm 2013, 2014 ........................... 52 DANH MỤC HÌNH STT Tên hình Trang Hình 2.1: Dòng thông tin của trung tâm trách nhiệm .................................... 12 Hình 2.2: Dòng thông tin của báo cáo trách nhiệm theo cấp độ quản trị. ...... 27 Hình 2.3: Mức độ kiểm soát phụ thuộc vào cấp độ quản trị .......................... 37 Hình 3.1: Quy trình sản xuất các sản phẩm của nhà máy .............................. 47 Hình 4.1: Tỉ lệ doanh thu/ tổng chi phí sản xuất của dây chuyền sản xuất NCS tại công ty TNHH Hamaden Việt Nam 4 tháng đầu năm 2015 ..................... 76 Hình 4.2: Báo cáo tỷ lệ doanh thu trên tổng vốn đầu tư của dây chuyền NCS 4 tháng đầu năm 2015 ..................................................................................... 81 Hình 4.3: Báo cáo chu kỳ luân chuyển tiền trong 4 tháng liên tiếp. .............. 85 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page viii PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1.1.Tính cấp thiết của đề tài Trong bất kỳ một lĩnh vực nào thì quyết định của các nhà quản trị ảnh hưởng rất lớn đến sự tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp, những quyết định đó được xác lập dựa vào thông tin kế toán. Kế toán cung cấp rất nhiều những thông tin quan trọng cho việc ra quyết định của nhà quản trị, trong đó thông tin kế toán gắn với trách nhiệm của từng nhà quản trị các cấp được các doanh nghiệp rất quan tâm. Kế toán trách nhiệm được thiết lập để ghi nhận, đo lường kết quả hoạt động của từng bộ phận trong tổ chức nhằm giúp các nhà quản trị kiểm soát được hoạt động và chi phí của họ, đồng thời qua đó đánh giá được trách nhiệm của nhà quản trị ở từng cấp quản lý khác nhau. Kế toán trách nhiệm là nội dung cơ bản của kế toán quản trị. Càng ngày kế toán trách nhiệm càng có vai trò và vị trí quan trọng trong quản lý ở các doanh nghiệp trên thế giới. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng là một lĩnh vực còn khá mới mẻ. Vì vậy, việc nghiên cứu và tổ chức vận dụng kế toán trách nhiệm là một yêu cầu cấp thiết, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng, cơ cấu tổ chức gắn với phân cấp theo trách nhiệm của từng bộ phận, cá nhân. Công ty TNHH Hamaden Việt Nam là công ty thuộc tập đoàn Hamanakodenso, với 100% vốn đầu tư của Nhật Bản, công ty có quy mô lớn, bộ máy chức năng rõ ràng, sự phân cấp ở công ty đã có sự hoàn thiện tương đối và phù hợp với yêu cầu quản lý của ban giám đốc. Hệ thống kế toán được kiểm soát rất chặt chẽ và bộ máy kế toán rất được chú trọng tại công ty TNHH Hamaden Việt Nam, đây là vấn đề mà tại Việt Nam chưa được quan Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 1 tâm đầy đủ và cần phải học hỏi rất nhiều các doanh nghiệp nước ngoài. Nhận thấy tầm quan trọng của hệ thống kế toán trách nhiệm đối với doanh nghiệp, Công ty đã bước đầu hình thành nên hệ thống kế toán trách nhiệm nhưng chưa rõ ràng. Chính vì những lý do trên, tôi đã chọn nội dung “Hoàn thiện Hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH Hamaden Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu của mình. Bên cạnh đó, luận văn đưa ra một số bài học hữu ích cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc quản lý và tổ chức bộ máy kế toán, điều mà rất được coi trọng trong các doanh nghiệp nước ngoài. 1.2.Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về kế toán trách nhiệm trong quản lý, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện Hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty TNHH Hamaden Việt Nam. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể - Hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về kế toán nhiệm trong các doanh nghiệp hiện nay; - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH Hamaden Việt Nam; - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm theo đặc thù của tổ chức, giúp cho công tác quản lý các đơn vị, bộ phận trong Công ty cùng hướng tới mục tiêu chung. 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hệ thống kế toán trách nhiệm và giải pháp hoàn thiện nội dung này tại Công ty TNHH Hamaden Việt Nam. 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 2 - Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản về kế toán trách nhiệm, nghiên cứu thực trạng công tác kế toán phục vụ quản trị nội bộ trong doanh nghiệp. - Phạm vi không gian: Đề tài thực hiện tại Công ty TNHH Hamaden Việt Nam. - Phạm vi thời gian: Đề tài sử dụng thông tin, số liệu các năm 2012 đến 2014; thời gian thực hiện đề tài từ 2014 đến 2015. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 3 PHẦN 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 2.1 Cơ sở lý luận về kế toán trách nhiệm 2.1.1 Khái niệm về kế toán trách nhiệm Hệ thống kế toán trách nhiệm được thiết lập để ghi nhận, đo lường kết quả hoạt động của từng bộ phận trong tổ chức, trên cơ sở đó lập các báo cáo thực hiện nhằm phục vụ cho các nhà quản lý kiểm soát được hoạt động và chi phí của họ. Nói cách khác, kế toán trách nhiệm là một phương pháp kế toán thu thập và báo cáo các thông tin dự toán và thực tế về các “đầu vào” và “đầu ra” của các trung tâm trách nhiệm. Như vậy, vấn đề đặt ra là phải lượng hóa được “đầu vào” và “đầu ra” của các trung tâm trách nhiệm. Trên sơ sở đó, xác định các chỉ tiêu cụ thể để đánh giá kết quả hoạt động của từng trung tâm. Việc đo lường thành quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm sẽ tạo điều kiện cho việc đánh giá chất lượng hoạt động của nhà quản trị các trung tâm, đồng thời khích lệ họ điều khiển hoạt động của trung tâm mình phù hợp với mục tiêu cơ bản của toàn đơn vị (Phú, 2014). Một số quan điểm nổi bật: Kế toán trách nhiệm là một bộ phận của kế toán quản trị mà liên quan đến việc kiểm soát, báo cáo về thu nhập và chi phí, trên cơ sở nhà quản lý có quyền đưa ra các quyết định trong hoạt động hàng ngày về các vấn đề đó (Weygandt, 2002). Kế toán trách nhiệm là sự thu thập tổng hợp và báo cáo những thông tin tài chính về những trung tâm khác nhau trong một tổ chức (những trung tâm trách nhiệm), cũng còn được gọi là kế toán hoạt động hay kế toán khả năng sinh lợi. Nó lần theo các chi phí, thu nhập hay lợi nhuận đến những nhà quản lý riêng biệt, những người chịu trách nhiệm cho việc đưa ra các quyết định về Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 4 chi phí, thu nhập hay lợi nhuận đang được nói đến, và thực thi những hành động về chúng. Kế toán trách nhiệm tỏ ra phù hợp ở những tổ chức mà ở đó nhà quản lý cấp cao thực hiện chuyển giao quyền ra quyết định cho các cấp thuộc quyền. Theo đó, ý tưởng đằng sau kế toán trách nhiệm là kết quả hoạt động của mỗi nhà quản lý, nên được đánh giá bởi việc họ đã quản lý những công việc được giao nằm trong sự ảnh hưởng của họ tốt hoặc xấu như thế nào (Clive Ammanuel và David Otley, 1990). “Kế toán trách nhiệm là một phương pháp kế toán thu thập và báo cáo các thông tin dự toán và thực tế về các “đầu vào” và “đầu ra” của các trung tâm trách nhiệm” (Tài, 2003). “Kế toán trách nhiệm là hệ thống thu thập, xử lý và truyền đạt thông tin có thể kiểm soát theo phạm vi trách nhiệm của từng nhà quản trị nhằm đạt được mục tiêu chung của tổ chức” (Quế, 2011). Hiện có nhiều quan điểm khác nhau về kế toán trách nhiệm, tuy nhiên, có thể thấy rằng sự khác nhau giữa các quan điểm trên được thể hiện ở cách thức nhìn nhận của mỗi tác giả về đặc điểm, phạm vi, ý nghĩa và cơ chế tổ chức kế toán trách nhiệm ở doanh nghiệp mà thôi. Đặc biệt, sự khác nhau đó không mang tính đối nghịch mà chúng cùng bổ sung cho nhau nhằm giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về kế toán trách nhiệm. Từ các quan niệm trên có thể khái quát một số nội dung cơ bản như sau: Thứ nhất, kế toán trách nhiệm là một nội dung cơ bản của kế toán quản trị và là một quá trình tập hợp và báo cáo các thông tin có thể kiểm soát, được dùng để kiểm tra các quá trình hoạt động và đánh giá thực hiện nhiệm vụ ở từng bộ phận trong một tổ chức. Hệ thống kế toán trách nhiệm là một hệ thống thông tin sử dụng các thông tin tài chính và phi tài chính trong phạm vi hệ thống kiểm soát của ban quản lý một đơn vị. Thứ hai, kế toán trách nhiệm chỉ có thể được thực hiện trong đơn vị có Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 5 cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý phải có sự phân quyền rõ ràng. Bởi lẽ, mục tiêu chính của hệ thống kế toán trách nhiệm là hạn chế tối đa những bất lợi, đồng thời giúp cho tổ chức gặt hái được những lợi ích từ việc phân cấp trong quản lý. Thứ ba, một hệ thống kế toán trách nhiệm hữu ích phải thỏa mãn lý thuyết phù hợp; nghĩa là có một cấu trúc tổ chức thích hợp nhất với môi trường tổ chức hoạt động, với chiến lược tổng hợp của tổ chức, và với các giá trị và sự khích lệ của quản trị cấp cao. Thứ tư, tùy theo cơ cấu tổ chức của đơn vị, tùy vào phạm vi nghiên cứu và mục đích quản lý mà các nội dung, thành phần của kế toán trách nhiệm có thể là khác nhau nhưng đều có chung một mục đích là đánh giá trách nhiệm của các cấp quản lý có sự phân quyền trong hệ thống tổ chức hoạt động của đơn vị. Kế toán trách nhiệm là một nội dung cơ bản của kế toán quản trị do vậy kế toán trách nhiệm có các đặc điểm như: - Tính đặc thù nội bộ của các sự kiện. - Tính linh hoạt, tính thích ứng với sự biến biến đổi hàng ngày của các sự kiện. - Tính chất phi tiền tệ được sử dụng trong các chỉ tiêu báo cáo. - Tính dự báo (phục vụ việc lập kế hoạch). - Tính pháp lý đối với tài liệu gốc và tính hướng dẫn ở thông tin trên báo cáo quản trị. Tóm lại, kế toán trách nhiệm là việc thiết lập những quyền hạn, trách nhiệm của mỗi bộ phận, thành viên thông qua những công cụ, hệ thống chỉ tiêu để phản ánh thành quả hoạt động kinh tế của từng đơn vị thành viên trong hệ thống tổ chức (Đoàn, 2014). Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 6 2.1.2 Phân cấp quản lý là điều kiện để thực hiện kế toán trách nhiệm trong quản lý Phân cấp quản lý là sự ủy nhiệm quyền được ra quyết định trong một tổ chức bằng cách cho phép các nhà quản lý ở các cấp hoạt động khác được ra những quyết định trong phạm vi cấp mà mình có trách nhiệm. Sự phân cấp quản lý giao việc ra quyết định đến cấp quản lý thấp nhất nhằm làm cho mọi quyết định đều được thực hiện. Các nhà nghiên cứu cho rằng kế toán trách nhiệm gắn liền với sự phân cấp quản lý. Hệ thống kế toán trách nhiệm hoạt động thực sự hiệu quả trong các tổ chức mà sự phân quyền được thực hiện đúng mức và phù hợp với cơ cấu tổ chức. Mục tiêu chính của hệ thống kế toán trách nhiệm là hạn chế tối đa bất lợi, đồng thời giúp cho tổ chức gặt hái được những lợi ích của việc phân cấp quản lý thông qua việc xây dựng các trung tâm trách nhiệm. Lợi ích của phân cấp quản lý: - Thứ nhất, sự phân chia trách nhiệm giúp tổ chức sử dụng chuyên môn của các nhà quản lý đúng hơn và khoa học hơn. - Thứ hai, việc trao quyết định cho từng cấp quản lý sẽ giúp ban quản lý cấp cao có nhiều thời gian hơn để lập các kế hoạch lâu dài và có điều kiện tốt hơn cho việc đánh giá trách nhiệm của từng cấp quản lý. - Thứ ba, giao trách nhiệm và quyền được ra quyết định cho từng cấp riêng biệt sẽ khuyến khích người quản lý quan tâm đến công việc của mình hơn từ đó sẽ có quyết định phù hợp nhất. Và đây cũng chính là một sự chuẩn bị khi được giao trách nhiệm ở vị trí cao hơn. Khó khăn doanh nghiệp gặp phải khi phân cấp quản lý: - Cấp trên không muốn từ bỏ lợi ích do quyền hạn và vị trí của mình đem lại. Điều tất nhiên là việc phân quyền đi chung với việc ít kiểm soát hơn Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 7 đối với các quyết định của các bộ phận. - Sự phân cấp tạo nên sự độc lập tương đối ở các bộ phận, nên các nhà quản lý ở từng bộ phận thường không biết được các quyết định của họ ảnh hưởng như thế nào đến các bộ phận khác trong tổ chức. Hơn nữa, họ thường quan tâm đến thành quả của bộ phận mình hơn là tính hiệu quả của tổ chức. Do đó để đạt được sự hướng đến mục tiêu chung của các nhà quản lý khác nhau, tổ chức phải hướng đến mục tiêu của người quản lý cấp cao hơn. Các nhà quản lý không những phải có tầm nhìn đến các mục tiêu của tổ chức mình mà còn phải có động cơ tích cực để đạt được chúng. Hệ thống kế toán trách nhiệm được coi là tốt hơn khi nó hướng sự cố gắng của nhà quản lý đến mục tiêu của tổ chức nhiều hơn. - Phân cấp còn dẫn đến sự trùng lặp không cần thiết đối với các trung tâm trách nhiệm. Bộ máy quản lý cồng kềnh, lãng phí nguồn nhân lực của doanh nghiệp. Phân cấp quản lý gắn liền với nội dung kế toán trách nhiệm. Qua phân cấp quản lý sẽ xác định được quyền hạn và trách nhiệm ở mỗi cấp rõ ràng, nên có cơ sở cho việc đánh giá kết quả hoạt động của từng bộ phận, tìm ra nguyên nhân và hướng khắc phục. Mọi hoạt động của doanh nghiệp đều phải nằm trong tầm kiểm soát của nhà quản trị theo sự phân cấp từ cao đến thấp. Phân cấp quản lý vừa là tiền đề vừa là động lực thúc đẩy sự hình thành kế toán trách nhiệm. Nội dung của phân cấp quản lý tài chính được thể hiện qua các mặt như: phân cấp về quyền và trách nhiệm quản lý, sử dụng các tài sản; quyền và trách nhiệm về huy động vốn; quyền về phân phối kết quả hoạt động kinh doanh; quyền và nghĩa vụ về tài chính với cấp trên, với nhà nước. Tùy theo điều kiện về quy mô và cơ cấu tổ chức sản xuất kinh doanh, về địa bàn hoạt động của các đơn vị trực thuộc mà mức độ phân cấp quản lý tài chính qua các Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 8 nội dung trên ở các đơn vị cũng khác nhau. 2.1.3 Vai trò của kế toán trách nhiệm trong việc cung cấp thông tin quản trị Kế toán trách nhiệm là một bộ phận của kế toán quản trị, có hai mặt quan hệ chặt chẽ với nhau. Đó là: - Cung cấp thông tin cho quản lý. - Đánh giá trách nhiệm của quản lý Kế toán trách nhiệm thể hiện các vai trò sau: - Kế toán trách nhiệm cung cấp thông tin cho việc thực hiện chức năng tổ chức và điều hành doanh nghiệp. Kế toán trách nhiệm xác định các trung tâm trách nhiệm, qua đó nhà quản lý có thể hệ thống hóa các công việc của từng trung tâm mà thiết lập các chỉ tiêu đánh giá. Kế toán trách nhiệm giúp nhà quản trị đánh giá và điều chỉnh các bộ phận cho thích hợp. - Kế toán trách nhiệm cung cấp thông tin cho việc thực hiện chức năng kiểm soát tài chính và kiểm soát quản lý. Thông qua kế toán trách nhiệm, nhà quản lý có thể phân tích đánh giá chi phí đã chi, doanh thu và lợi nhuận thực hiện của bộ phận. Báo cáo trách nhiệm phản hồi cho người quản lý biết kế hoạch thực hiện ra sao, nhận diện các vấn đề hạn chế để có sự điều chỉnh các chiến lược mục tiêu sao cho kết quả kinh doanh là tốt nhất. Đây là nguồn thông tin để nhà quản lý nâng cao hiệu suất sử dụng vốn, tăng doanh thu, giảm chi phí một cách hợp lý, tối đa hóa lợi nhuận. - Kế toán trách nhiệm khuyến khích nhà quản lý hướng đến mục tiêu chung của tổ chức Mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp được gắn với các trung tâm trách nhiệm. Khi kế toán trách nhiệm có thể kiểm soát được tài chính và quản lý thì nhà quản lý sẽ điều chỉnh hoạt động hướng đến các mục tiêu chung. Đồng thời bản thân các giám đốc trung tâm trách nhiệm được khích lệ hoạt động Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 9 sao cho phù hợp với các mục tiêu cơ bản của toàn công ty. - Kế toán trách nhiệm cung cấp cơ sở cho việc đánh giá chất lượng về kết quả hoạt động của những nhà quản lý bộ phận. Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 10