Tài liệu Một số giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng may mặc tại công ty tnhh thời trang nguồn lực

1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Quá trình hội nhập phát triển nền kinh tế khu vực v à thế giới, đặc biệt là khi Việt Nam gia nhập tổ chức th ương mại thế giới WTO đã đánh dấu một bước ngoặc lớn cho sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Chính việc hội n hập này đã tạo ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức đối với các doanh nghiệp trong nước nói chung và các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói ri êng. Vì vậy để có thể tồn tại và đứng vững trên thị trường, các doanh nghiệp xuất khẩu cần phải có những định hướng, chiến lược đúng đắn, vận dụng tối đa các chính sách hỗ trợ của nhà nước và đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu phù hợp. Như chúng ta đã biết hàng năm kim ngạch từ hoạt động xuất khẩu h àng hóa đã thu về một lượng ngoại tệ lớn cho đất nước. Trong đó mặt hàng xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nuớc là các mặt hàng thuộc ngành dệt may. Hàng năm với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu khá cao, ngành dệt may trong đó chủ yếu là hàng may mặc đã có những đóng góp không nhỏ vào tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa nói riêng và tăng trư ởng kinh tế nói chung ở Việt Nam. Do đó đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu h àng may mặc nhằm tăng kim ngạch xuất khẩu và doanh thu cho các doanh nghi ệp là một vấn đề mang tính chiến lược đối với sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp dệt may nói chung và của công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực nói ri êng. Vì vậy, qua thời gian thực tập tại công ty, em đ ã tìm hiểu, nghiên cứu hoạt động xuất khẩu của công ty và chọn đề tài “Một số giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng may mặc tại Công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực”. 2 2. Mục tiêu nghiên cứu  Hệ thống hóa cơ sở lý luận chung về hoạt động xuất khẩu.  Phân tích thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng may mặc của công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực.  Đánh giá thực trạng về hoạt động xuất khẩu hàng may mặc của công ty để từ đó tìm ra những tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó.  Đề ra giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng may mặc của công ty. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu: Công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực.  Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu về hoạt động xuất khẩu h àng may mặc của công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực trong giai đoạn từ năm 2008 -2010. 4. Phương pháp nghiên cứu  Phương pháp phân tích: Phân tích tình hình ho ạt động kinh doanh của công ty thông qua số liệu về các chỉ tiêu tài chính của bảng cân đối kế toán v à báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty.  Phương pháp định tính: Thông qua việc thu thập, tìm kiếm dữ liệu từ sách, báo, internet, tạp chí…tiến hành nghiên cứu các vấn đề liên quan đến hoạt động xuất khẩu, từ đó xác định được vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với sự phát triển của công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực. 5. Bố cục đề tài gồm 3 chương  Chương 1: Cơ sở lý luận chung về hoạt động xuất khẩu.  Chương 2: Thực trạng hoạt động xuất khẩu h àng may mặc tại công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực.  Chương 3: Một số giải pháp nhằm thúc đ ẩy hoạt động xuất khẩu h àng may mặc tại Công ty TNHH Thời Trang Nguồn Lực. 3 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU 4 1.1 Khái niệm về hoạt động xuất khẩu  Hoạt động xuất khẩu hàng hóa là việc bán hàng hóa và dịch vụ cho một quốc gia khác trên cơ sở dùng ngoại tệ làm phương tiện thanh toán. Mục đích của hoạt động này là khai thác được lợi thế của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế. Khi việc trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia đều có lợi th ì các quốc gia sẽ tích cực tham gia mở rộng hoạt động n ày.  Cơ sở của hoạt động xuất khẩu l à việc mua bán và trao đổi (bao gồm cả hàng hóa vô hình và hữu hình) trong nước. Cho tới khi sản xuất phát triển v à việc trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia đều có lợi, hoạt động n ày mở rộng phạm vi ra ngo ài biên giới của các quốc gia hoặc giữa thị tr ường nội địa và khu chế xuất.  Hoạt động xuất khẩu hàng hóa không phải là những hành vi mua bán riêng lẻ mà là cả một hệ thống các quan hệ mua bán phức tạp có tổ chức ở cả b ên trong và bên ngoài đất nước nhằm thu được ngoại tệ, những lợi ích kinh tế x ã hội thúc đẩy hoạt động sản xuất hàng hóa trong nước phát triển, góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế và từng bước nâng cao đời sống nhân dân. Các mối quan hệ n ày xuất hiện có sự phân công lao động quốc tế v à chuyên môn hóa sản xuất.  Hoạt động xuất khẩu thể hiện sự kết hợp chặt chẽ v à tối ưu giữa khoa học quản lý với nghệ thuật kinh doanh của doanh nghiệp, giữa nghệ thuật kinh doanh với các yếu tố khác như: pháp luật, văn hóa, khoa học kỹ thuật… Không những thế hoạt động xuất khẩu còn nhằm khai thác lợi thế so sánh của từng n ước. Qua đó phát huy các lợi thế bên trong và tận dụng những lợi thế bên ngoài, từ đó góp phần cải thiện đời sống nhân dân và đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, rút ngắn khoảng cách giữa nước ta với các nước phát triển. 1.2 Các hình thức xuất khẩu 1.2.1 Xuất khẩu trực tiếp Hoạt động xuất khẩu trực tiếp l à một hình thức xuất khẩu hàng hóa mà trong đó người bán (người sản xuất, người cung cấp) và người mua quan hệ trực tiếp với nhau (bằng cách gặp mặt, qua th ư từ, điện tín) để bàn bạc thỏa thuận về hàng hóa, giá cả và các điều kiện giao dịch khác. 5  Ưu điểm của hoạt động xuất khẩu trực tiếp  Cho phép người xuất khẩu nắm bắt được nhu cầu của thị trường về số lượng, chất lượng, giá cả để người bán thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của thị trường.  Giúp cho người bán không bị chia sẽ lợi nhuận.  Tăng uy tín cho người bán nếu hàng hóa thỏa mãn yêu cầu của đối tác giao dịch.  Nhược điểm của hoạt động xuất khẩu trực tiếp  Không phải bất cứ doanh nghiệp n ào cũng có thể áp dụng được vì nó đòi hỏi một lượng vốn tương đối lớn và có quan hệ tốt với bạn hàng.  Hình thức xuất khẩu này có độ rủi ro cao vì hàng hóa có thể không bán được do những thay đổi bất ngờ của khách h àng hoặc của thị trường dẫn đến ứ đọng vốn hoặc có thể bị thất thoát hàng hóa. 1.2.2 Xuất khẩu ủy thác Hoạt động xuất khẩu ủy thác là một hình thức dịch vụ thương mại, theo đó doanh nghiệp được ủy thác đứng ra với vai tr ò là trung gian thực hiện việc xuất khẩu hàng hóa cho các đơn v ị có hàng hóa ủy thác. Trong hình thức này, hàng hóa trước khi kết thúc quá trình xuất khẩu vẫn thuộc sở hữu của đ ơn vị ủy thác. Doanh nghiệp được ủy thác chỉ có nhiệm vụ làm các thủ tục về xuất khẩu hàng hóa, kể cả việc vận chuyển hàng hóa và được hưởng một khoản tiền gọi l à phí ủy thác mà đơn vị ủy thác trả.  Ưu điểm của hoạt động xuất khẩu ủy thác  Người được ủy thác thường là những người am hiểu thị trường xâm nhập, pháp luật và tập quán buôn bán của n ước nhập khẩu, họ có khả năng buôn bán v à tránh bớt rủi ro cho người ủy thác.  Những người được ủy thác thường có cơ sở vật chất nhất định, do đó khi sử dụng họ, người ủy thác đỡ phải đầu tư trực tiếp ra nước tiêu thụ hàng hóa.  Nhờ dịch vụ của người được ủy thác trong việc lựa chọn phân loại, đóng gói, người ủy thác có thể giảm bớt chi phí vận tải.  Nhược điểm của hoạt động xuất khẩu ủy thác 6  Người ủy thác mất sự liên hệ trực tiếp với thị trường.  Người ủy thác phải đáp ứng những yêu cầu của người được ủy thác.  Lợi nhuận của người ủy thác bị chia sẽ. 1.2.3 Buôn bán đối lưu Buôn bán đối lưu hay còn gọi là hình thức xuất nhập khẩu liên kết là phương thức giao dịch mà trong đó xuất khẩu kết hợp chặt chẽ vớ i nhập khẩu, người bán hàng đồng thời là người mua, lượng hàng trao đổi với nhau, có giá trị tương đương. Ở đây mục đích của xuất khẩu không phải nhằm thu ngoại tệ m à thu về một hàng hóa khác có giá trị tương đương. Buôn bán đối lưu ra đời lâu trong lịch sử quan hệ hàng hóa-tiền tệ, trong đó sớm nhất là “hàng đổi hàng”, rồi đến trao đổi bù trừ. Ngày nay, ngoài hai hình thức truyền thống đó, đã có nhiều loại hình mới ra đời từ sau chiến tranh thế giới thứ hai. Các loại hình buôn bán đối lưu phải kể đến như:  Nghiệp vụ hàng đổi hàng: Trong nghiệp vụ này hai bên trao đổi trực tiếp với nhau những hàng hóa có giá trị tương đương, việc giao hàng diễn ra gần như đồng thời.  Nghiệp vụ bù trừ: Đây là hình thức phát triển nhanh nhất của buôn bán đối l ưu. Trong nghiệp vụ này hai bên trao đổi hàng hóa với nhau trên cơ sở giá trị hàng giao và hàng nhận đến cuối thời hạn, hai b ên mới đối chiếu sổ sách, so sánh giữa giá trị hàng giao với giá trị hàng nhận. Nếu sau khi bù trừ tiền hàng như thế, mà còn số dư thì số tiền đó được giữ lại để chi trả theo yêu cầu của bên chủ nợ về những khoản chi tiêu của bên chủ nợ tại nước bị nợ.  Nghiệp vụ mua đối lưu: Trong nghiệp vụ này một bên giao thiết bị cho khách hàng của mình và để đổi lại mua sản phẩm của công nghiệp chế biến, bán th ành phẩm, nguyên vật liệu…  Giao dịch bồi hoàn: Người ta đổi hàng hóa hoặc dịch vụ lấy những dịch vụ v à ưu huệ (như ưu huệ trong đầu tư và giúp đỡ bán sản phẩm). 7  Nghiệp vụ mua lại sản phẩm: Trong nghiệp vụ n ày một bên cung cấp thiết bị toàn bộ hoặc sáng chế hoặc bí quyết kỹ thuật cho bên khác, đồng thời cam kết mua lại những sản phẩm do thiết bị hoặc sáng chế hoặc bí quyết kỹ thuật đó chế tạo ra. 1.2.4 Tái xuất khẩu Tái xuất khẩu là hình thức thực hiện xuất khẩu trở lại sang các n ước khác, những hàng hóa đã mua ở nước ngoài nhưng chưa qua chế biến ở nước tái xuất khẩu. Giao dịch trong hình thức tái xuất khẩu bao gồm nhập khẩu v à xuất khẩu. Với mục đích thu về lượng ngoại tệ lớn hơn so với số vốn ban đầu bỏ ra. Giao dịch này thường được tiến hành với ba nước: nước xuất khẩu, nước tái xuất khẩu và nước nhập khẩu. Hoạt động tái xuất khẩu chỉ diễn ra khi m à các nước bị hạn hẹp về quan hệ thương mại quốc tế do bị cấm vận hoặc trừng phạt kinh tế hoặc thị tr ường mới chưa có kinh nghiệm cần có người trung gian. 1.2.5 Gia công quốc tế Gia công quốc tế là một hình thức kinh doanh, trong đó b ên đặt gia công ở nước ngoài cung cấp máy móc thiết bị, nguy ên phụ liệu hoặc bán thành phẩm để bên nhận gia công tổ chức quá tr ình sản xuất thành phẩm theo yêu cầu của bên đặt gia công. Toàn bộ sản phẩm làm ra bên nhận gia công sẽ giao lại cho b ên đặt gia công để nhận về một khoản thù lao (gọi là phí gia công) theo thỏa thuận.  Ưu điểm của hình thức gia công quốc tế  Thị trường tiêu thụ có sẵn, không phải bỏ chi phí cho ho ạt động bán sản phẩm xuất khẩu.  Vốn đầu tư cho sản xuất ít.  Giải quyết công ăn việc làm cho người lao động.  Học hỏi kinh nghiệm sản xuất, tiếp nhận những th ành tựu khoa học công nghệ tiên tiến.  Trong điều kiện kinh nghiệm kinh doanh quốc tế của các doanh n ghiệp may mặc thấp, chưa có mẫu mã, nhãn hiệu có uy tín riêng thì hình thức gia công xuất 8 khẩu giúp cho ngành may mặc của Việt Nam phát triển ra thị tr ường thế giới, dần dần xâm nhập vào một số thị trường lớn trên thế giới.  Nhược điểm của hình thức gia công quốc tế  Tính bị động cao: Vì toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp nhận gia công phụ thuộc vào bên phía đặt gia công: phụ thuộc về thị tr ường, giá bán sản phẩm, giá đặt gia công, nguyên vật liệu…cho nên với những doanh nghiệp sản xuất lớn, chất lượng sản phẩm tốt với hình thức gia công doanh nghiệp khó có điều kiện phát triển mạnh ra thị trường thế giới.  Nhiều trường hợp bên phía nước ngoài lợi dụng hình thức gia công để bán máy móc cho phía Việt Nam, sau một thời gian không có thị tr ường đặt gia công nữa, máy móc phải đắp chiếu, gây lãng phí.  Nhiều trường hợp bên đặt gia công đưa máy móc trang thiết bị cũ, lạc hậu về công nghệ sang Việt Nam dẫn tới công nhân l àm việc nặng nhọc, môi trường bị ô nhiễm.  Năng lực tiếp thị kém, nhiều doanh nghiệp bị b ên đặt gia công lợi dụng quota phân bổ để đưa hàng vào thị trường ưu đãi.  Quản lý định mức gia công v à thanh lý các hợp đồng gia công không tốt sẽ l à chỗ hở để đưa hàng hóa trốn thuế vào Việt Nam, gây khó khăn cho sản xuất v à kinh doanh nội địa. 1.3 Vai trò và nhiệm vụ của hoạt động xuất khẩu 1.3.1 Vai trò của hoạt động xuất khẩu 1.3.1.1 Đối với doanh nghiệp Thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nghĩa l à mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Đây l à yếu tố quan trọng nhất vì sản phẩm sản xuất ra có tiêu thụ được thì mới thu được vốn, có lợi nhuận để tái sản xuất, mở rộng sản xuất, tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển. Cũng thông qua đó doanh nghiệp có c ơ hội tiếp thu, học hỏi kinh nghiệm về hình thức trong kinh doanh, về tr ình độ quản lý, giúp tiếp xúc với những công 9 nghệ mới, hiện đại, đào tạo đội ngũ cán bộ có năng lực mới thích nghi với điều kiện kinh doanh mới nhằm cho ra đời những sản phẩm mới, chất l ượng cao, đa dạng, phong phú. Mặt khác thúc đẩy hoạt động xuất khẩu l à đòi hỏi tất yếu trong nền kinh tế mở cửa. Do sức ép cạnh tranh, do nhu cầu tự thân đ òi hỏi doanh nghiệp phải phát triển mở rộng quy mô kinh doanh m à xuất khẩu là hoạt động tối ưu để đạt được yêu cầu đó. 1.3.1.2 Đối với nền kinh tế a. Xuất khẩu nhằm khai thác lợi thế, phát triển c ó hiệu quả kinh tế trong nước Trong thế giới hiện đại không một quốc gia n ào bằng chính sách đóng cửa của mình lại phát triển kinh tế có hiệu quả kinh tế trong n ước. Muốn phát triển nhanh mỗi nước không thể đơn độc dựa vào nguồn lực của mình mà phải biết tận dụng các thành tựu kinh tế khoa học kỹ thuật của lo ài người để phát triển. Nền kinh tế “mở cửa”, trong đó xuất khẩu đóng vai tr ò then chốt sẽ mở hướng phát triển mới tạo điều kiện khai thác lợi thế tiềm năng sẵn có trong n ước nhằm sử dụng phân công lao động quốc tế một cách có lợi nhất. Đối với những nước mà trình độ phát triển kinh tế thấp nh ư nước ta, những nhân tố tiềm năng là: tài nguyên thiên nhiên và lao đ ộng. Còn những yếu tố thiếu hụt là vốn, kỹ thuật, thị trường và kĩ năng quản lý. Xuất khẩu l à giải pháp mở cửa nền kinh tế nằm tranh thủ vốn và kỹ thuật của nước ngoài, kết hợp chúng với tiềm năng trong nước về lao động và tài nguyên thiên nhiên đ ể tạo sự tăng trưởng mạnh cho nền kinh tế, góp phần rút ngắn khoảng cách ch ênh lệch với các nước giàu. b. Xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu, tạo nguồn vốn v à kỹ thuật bên ngoài cho quá trình s ản xuất trong nước. Cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật phát triển mạnh trở th ành nhân tố quyết định cho sự phát triển của sản xuất. Xuất khẩu để tăng khả năng tiếp thu kỹ thuật mới, làm cho nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu sản xuất nhỏ l à phổ biến có nguồn bổ sung kỹ thuật tiên tiến nhằm nâng cao năng suất v à hiệu quả lao động, nâng cao khả năng cạnh tranh. 10 Quá trình phát triển của nền kinh tế đòi hỏi phải nhập khẩu một lượng ngày càng nhiều máy móc thiết bị và nguyên liệu công nghiệp...Trong các nguồn nh ư đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ…thì bằng cách này hay cách khác điều phải trả. Chỉ có xuất khẩu mới là hoạt động có hiệu quả nhất tạo ra nguồn vốn nhập kh ẩu bởi chúng không phải trả bất cứ một khoản chi phí n ào khác như nguồn vốn vay ngoài, hơn nữa còn thể hiện tính tự chủ của nguồn vốn. Trong thực tiễn, xuất khẩu v à nhập khẩu có mối quan hệ mật thiết với nhau, vừa l à kết quả vừa là tiền đề của nhau, đẩy mạnh xuất khẩu là để tăng cường nhập khẩu, tăng nhập khẩu để mở rộng v à tăng khả năng xuất khẩu. Trong tương lai nguồn vốn bên ngoài sẽ tăng lên nhưng mọi cơ hội đầu tư và vay nợ của nước ngoài và các tổ chức quốc tế chỉ thuận lợi khi các chủ đầu t ư và người cho vay thấy được khả năng xuất khẩu - nguồn vốn duy nhất để trả nợ trở th ành hiện thực. c. Xuất khẩu góp phần mở rộng ti êu thụ hàng hóa, giải quyết công ăn việc làm và cải thiện đời sống nhân dân. Thị trường trong nước nhỏ hẹp, không đủ bảo đảm cho sự phát triển công nghiệp với quy mô hiện đại, sản xuất h àng loạt do đó không tạo thêm công ăn việc làm, một vấn đề mà các nước nghèo luôn luôn phải giải quyết. Với phạm vi vượt ra ngoài biên giới quốc gia, hoạt động xuất khẩu mở ra một thị trường tiêu thụ rộng lớn với nhu cầu vô cùng đa dạng của mọi tầng lớp, mọi dân tộc trên toàn thế giới. Sản xuất phải gắn với thị tr ường, có thị trường là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy sản xuất hàng xuất khẩu, đến lượt nó sản xuất hàng xuất khẩu lại là nơi thu hút hàng triệu lao động vào làm việc và tăng thu nhập. Xuất khẩu còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu vật phẩm ti êu dùng thiết yếu phục vụ đời sống v à đáp ứng ngày một phong phú thêm nhu cầu tiêu dùng của nhân dân. d. Xuất khẩu góp phần vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Thay đổi cơ cấu sản xuất và tiêu dùng một cách có lợi nhất là thành quả của công cuộc khoa học và công nghệ hiện đại. Sự chuyển dịch c ơ cấu kinh tế trong quá 11 trình công nghiệp hóa phù hợp với xu hướng phát triển nền kinh tế thế giới l à tất yếu đối với đất nước ta. Vì vậy xuất khẩu có vai tr ò quan trọng đối với sản xuất v à chuyển dịch cơ cấu kinh tế.  Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ng ành khác có cơ hội phát triển thuận lợi, tức l à sự phát triển của ngành hàng xuất khẩu này sẽ kéo theo sự phát triển của một ngành khác có quan hệ mật thiết.  Thông qua xuất khẩu hàng hóa của ta sẽ tham gia vào cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới về giá cả, chất l ượng. Cuộc cạnh tranh n ày đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất, hình thành cơ cấu sản xuất luôn thích nghi với thị tr ường.  Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu v ào cho sản xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước.  Xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế kỹ thuật nhằm cải tạo v à nâng cao năng lực sản xuất trong nước.  Xuất khẩu còn đòi hỏi các doanh nghiệp luôn đổi mới, ho àn thiện công việc quản trị sản xuất và kinh doanh. e. Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại của nước ta. Xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại luôn có tác động qua lại p hụ thuộc lẫn nhau. Xuất khẩu l à một bộ phận rất quan trọng của kinh tế đối ngoại. V ì vậy khi hoạt động xuất khẩu phát triển sẽ kéo theo các bộ phận khác của kinh tế đối ngoại phát triển như dịch vụ, quan hệ tín dụng, đầu t ư, hợp tác, liên doanh, mở rộng vận tải quốc tế… Mặt khác, chính các quan hệ kinh tế đối ngoại n ày tạo điều kiện mở rộng xuất khẩu. Vì vậy đẩy mạnh xuất khẩu có vai tr ò tăng cường sự hợp tác quốc tế giữa các nước, nâng cao địa vị và vai trò của nước ta trên trường quốc tế, góp phần vào sự ổn định kinh tế chính trị của đất n ước. 1.3.2 Nhiệm vụ của hoạt động xuất khẩu  Nghiên cứu chiến lược, chính sách và công cụ nhằm phát triển thương mại quốc tế nói chung, hoạt động xuất khẩu nói ri êng, hướng tiềm năng, khả năng kinh tế nói chung và sản xuất hàng hóa, dịch vụ của nước ta nói riêng và sự phân công 12 lao động quốc tế. Ra sức khai thác có hiệu quả mọi nguồn lực của đất n ước, không đánh giá mình quá cao, quá lạc quan cũng như không tự ti đánh giá mình quá thấp, từ đó bỏ lỡ cơ hội làm ăn với nước ngoài, liên kết và đan xen vào chương trình kinh tế thế giới.  Nâng cao năng lực sản xuất hàng xuất khẩu theo hướng ngày càng chứa đựng nhiều hàm lượng chất xám, kỹ thuật v à công nghệ để tăng nhanh khối lượng và kim ngạch xuất khẩu.  Tạo ra những mặt hàng, nhóm hàng xuất khẩu có khối lượng và giá trị lớn đáp ứng những đòi hỏi của thị trường thế giới và của khách hàng về chất lượng và số lượng, có sức hấp dẫn và khả năng cạnh tranh cao.  Mở rộng thị trường và đa phương hóa đối tác.  Hình thành các vùng, các ngành s ản xuất hàng xuất khẩu tạo các chân hàng vững chắc, phát triển hệ thống thu mua h àng xuất khẩu.  Xây dựng các mặt hàng chủ lực ở phạm vi chiến lược, từ đó có kế hoạch phát triển và mở rộng mặt hàng chủ lực. 1.4 Nội dung của hoạt động xuất khẩu 1.4.1 Nghiên cứu thị trường Nghiên cứu thị trường nhằm nắm vững các yếu tố của thị tr ường, hiểu biết các quy luật vận động của thị trường để giúp doanh nghiệp thích ứng kịp thời sự biến động của thị trường và đưa ra các quyết định chính xác khi đưa sản phẩm ra thị trường. Nghiên cứu thị trường hàng hóa thế giới có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế, đặc biệt l à trong hoạt động xuất khẩu của mỗi quốc gia nói chung v à doanh nghiệp nói riêng.Vì thế khi nghiên cứu về thị trường nước ngoài, ngoài các yếu tố chính trị, luật pháp, c ơ sở hạ tầng, phong tục tập quán, doanh nghiệp c òn phải biết thị trường đang cần mặt hàng gì, dung lượng thị trường hàng hóa là bao nhiêu, đối tác kinh doanh là ai, phương thức giao dịch như thế nào, sự biến động hàng hóa trên thị trường ra sao, cần có chiến l ược kinh doanh gì để đạt được mục tiêu đề ra. 13 Để công tác nghiên cứu thị trường có hiệu quả các doanh nghiệp không chỉ nghiên cứu trong lĩnh vực lưu thông mà còn trong lĩnh vực phân phối và tiêu dùng. Các doanh nghiệp khi nghiên cứu thị trường cần phải nắm vững đ ược thị trường và khách hàng để trả lời tốt các câu hỏi của hai vấn đề đó l à thị trường và khách hàng doanh nghiệp cần phải nắm bắt được các vấn đề sau:  Thị trường đang cần mặt hàng gì? Theo quan điểm của Marketing đương thời thì các nhà kinh doanh ph ải bán cái mà thị trường cần chứ không phải bán cái m à mình có. Vì vậy cần phải nghiên cứu về khách hàng trên thị trường thế giới, nhận biết mặt h àng kinh doanh của công ty. Trước tiên phải dựa vào nhu cầu tiêu dùng của khách hàng như quy cách, ch ủng loại, kích cỡ, giá cả, thời vụ, thị hiếu cũng nh ư tập quán của người tiêu dùng từng địa phương, từng lĩnh vực sản xuất. Từ đó xem xét các khía cạnh của h àng hóa trên thị trường thế giới. Về mặt thương phẩm phải hiểu rõ giá trị hàng hóa, công dụng, các đặc tính lý hóa, quy cách phẩm chất, mẫu m ã bao gói. Để hiểu rõ vấn đề này yêu cầu các nhà kinh doanh phải nhạy bén, có kiến thức chuy ên sâu và kinh nghiệm để dự đoán các xu hướng biến động trong nhu cầu của khách h àng. Trong xu thế hiện nay, đòi hỏi việc nghiên cứu phải nắm bắt rõ mặt hàng mình lựa chọn, kinh doanh đang ở trong thời kỳ n ào của chu kỳ sống của sản phẩm trên thị trường. Bởi vì chu kỳ sống của sản phẩm gắn liền với việc ti êu thụ hàng hóa đó trên thị trường, thông thường việc sản xuất gắn liền với việc xuất khẩu những mặt hàng đang ở giai đoạn thâm nhập, phát triển l à có nhiều thuận lợi tốt nhất. Tuy nhiên đối với những sản phẩm đang ở giai đoạn b ão hòa hoặc suy thoái mà công ty có những biện pháp xúc tiến có hiệu quả thì vẫn có thể tiến hành kinh doanh xuất khẩu và thu được lợi nhuận. Tóm lại, việc nghiên cứu mặt hàng thị trường đang cần là một trong những yếu tố tiên phong cho hoạt động xuất khẩu thành công của doanh nghiệp.  Nghiên cứu dung lượng thị trường và các yếu tố ảnh hưởng Dung lượng thị trường là khối lượng hàng hóa được giao dịch trên một phạm vi thị trường nhất định trong một thời gian nhất định. Việc nghi ên cứu dung 14 lượng thị trường cần nắm vững khối l ượng nhu cầu của khách h àng và lượng dự trữ, xu hướng biến động của nhu cầu trong từng thời điểm…C ùng với việc nắm vững nhu cầu của khách hàng là phải nắm vững khả năng cung cấp của các đối thủ cạnh tranh và các mặt hàng thay thế, khả năng lựa chọn mua bán. Như chúng ta đã biết dung lượng thị trường không phải là cố định, nó thường xuyên biến động theo thời gian, không gian d ưới sự tác động của nhiều yếu tố. Căn cứ theo thời gian người ta có thể chia các nhân tố ảnh h ưởng thành ba nhóm sau: + Các nhân tố ảnh hưởng tới dung lượng thị trường có tính chất chu kỳ nh ư tình hình kinh tế, thời vụ… + Các nhân tố ảnh hưởng lâu dài đến sự biến động của thị tr ường như phát minh, sáng chế khoa học, chính sách của nh à nước… + Các nhân tố ảnh hưởng tạm thời tới dung lượng thị trường như đầu cơ tích trữ, hạn hán, thiên tai, đình công… Khi nghiên cứu sự ảnh hưởng của các nhân tố phải thấy đ ược nhóm các nhân tố tác động chủ yếu trong từng thời kỳ v à xu thế của thời kỳ tiếp theo để doanh nghiệp có biện pháp thích ứng cho ph ù hợp. Kể cả kế hoạch đi tắt đón đầu.  Nghiên cứu giá cả các loại hàng hóa và các nhân tố ảnh hưởng Trong giao dịch mua bán giá cả hàng hóa được tính bao gồm giá vốn của hàng hóa, bao bì, chi phí v ận chuyển, chi phí bảo hiểm v à các chi phí khác tùy theo các bước thực hiện và theo sự thỏa thuận của các bên tham gia. Để có thể dự đoán một cách tương đối chính xác về giá cả của h àng hóa trên thị trường thế giới. Trước hết phải đánh giá một cách chính xác các nhân tố ảnh hưởng đến giá cả và xu hướng vận động của giá cả h àng hóa đó. Có rất nhiều nhân tố ảnh h ưởng tới giá cả của hàng hóa trên thị trường quốc tế. Người ta có thể phân loại các nhân tố ảnh h ưởng tới giá cả theo nhiều phương diện khác nhau tùy thuộc vào mục đích nhu cầu. Thông th ường những nhà hoạt động chiến lược thường phân chia thành nhóm các nhân tố sau:  Nhân tố chu kỳ: là sự vận động có tính quy luật của nền kinh tế, đặc biệt l à sự biến động thăng trầm của nền kinh tế các n ước. 15  Nhân tố lũng đoạn của các công ty xuy ên quốc gia (MNC). Đây là một trong những nhân tố quan trọng có ảnh h ưởng rất lớn tới sự hình thành của giá cả các loại hàng hóa trên thị trường quốc tế. Lũng đoạn l àm xuất hiện nhiều mức giá khác nhau trên thị trường cho một loại hàng hóa.  Nhân tố cung cầu: là nhân tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến lượng cung cấp hay lượng tiêu thụ của hàng hóa trên thị trường, do vậy có ảnh hưởng rất lớn đến sự biến động của giá cả h àng hóa.  Nhân tố lạm phát: giá cả hàng hóa không những phụ thuộc vào giá trị của nó mà còn phụ thuộc vào giá trị của tiền tệ. Vậy cùng với các nhân tố khác sự xuất hiện của lạm phát làm cho đồng tiền mất giá. Do vậy ảnh h ưởng đến giá cả hàng hóa của một quốc gia trong trao đổi th ương mại quốc tế.  Nhân tố thời vụ: là nhân tố tác động đến giá cả theo tính chất thời vụ của sản xuất và lưu thông. Ngoài ra, các chính sách c ủa Chính phủ, tình hình an ninh, chính trị của các quốc gia… cũng tác động đến giá cả. Do vậy việc nghi ên cứu và tính toán một cách chính xác giá cả của hợp đồng kinh doanh xuất khẩu l à một công việc khó khăn đòi hỏi phải được xem xét trên nhiều khía cạnh, nhưng đó là một nhân tố quan trọng trong quyết định hiệu quả thực hiện các hoạt động kinh doanh th ương mại quốc tế. 1.4.2 Lựa chọn hình thức xuất khẩu Sau khi nghiên cứu thị trường các doanh nghiệp muốn thực hiện hoạt động xuất khẩu có hiệu quả thì các doanh nghiệp phải lựa chọn hình thức xuất khẩu sao cho phù hợp với điều kiện của mình. Có một số hình thức xuất khẩu mà doanh nghiệp có thể áp dụng như: xuất khẩu trực tiếp, xuất khẩu ủy thác, buôn bán đối l ưu, gia công quốc tế, tái xuất khẩu… 1.4.3 Tổ chức thực hiện hợp đồng xuất khẩ u 1.4.3.1 Công tác lựa chọn đối tác giao dịch Việc lựa chọn đối tác giao dịch cần phải dựa v ào một số tiêu chí sau:  Khả năng về tài chính: Bên đối tác có uy tín trong thanh toán qua ngân h àng hay không? Có vấn đề gì nổi cộm trong tình hình tài chính của công ty hay không? 16  Định hướng phát triển trong tương lai của bên đối tác như thế nào? Chiến lược kinh doanh, điểm mạnh, điểm yếu của họ ra sao?  Uy tín trong kinh doanh c ủa bên đối tác: Họ có nhiều đối tác trong kinh doanh hay không? Tầm vóc và ảnh hưởng của họ trong xã hội như thế nào? 1.4.3.2 Đàm phán, ký kết hợp đồng xuất khẩu  Đàm phán Trước khi ký kết hợp đồng mua bán với nhau, ng ười xuất khẩu và người nhập khẩu phải trải qua quá tr ình giao dịch thương lượng. Trong buôn bán quốc tế thường bao gồm những bước sau:  Chào hàng: là đề nghị của người xuất khẩu hoặc người xuất khẩu gửi cho người nhập khẩu thể hiện mong muốn bán h àng của mình. Trong chào hàng ta nêu rõ: tên hàng, quy cách, ph ẩm chất, số lượng, giá cả, điều kiện cơ sở giao hàng, thời hạn mua hàng, điều kiện thanh toán…trong trường hợp hai bên đã có quan hệ mua bán với nhau hoặc điều kiện chung giao h àng điều chỉnh thì giá chào hàng có khi ch ỉ nêu những nội dung cần thiết cho lần giao dịch đó như tên hàng. Những điều kiện còn lại sẽ áp dụng những hợp đồng đ ã ký trước đó hoặc theo điều kiện chung giao h àng giữa hai bên.  Đặt hàng: là lời đề nghị ký hợp đồng xuất phát từ phía ng ười mua được đưa ra dưới hình thức đặt hàng. Trong thư đặt hàng người mua nêu cụ thể về hàng hóa định mua và tất cả những nội dung cần thiết c ho việc ký kết hợp đồng.  Hoàn giá: khi nhận được thư chào hàng nếu không chấp nhận điều kiện trong thư mà đưa ra đề nghị mới thì đề nghị này được gọi là hoàn giá.  Chấp nhận: là đồng ý toàn bộ tất cả các điều kiện trong th ư chào hàng mà phía bên kia đưa ra.  Xác nhận: Hai bên mua bán sau khi đã thống nhất với nhau về các điều kiện đ ã giao dịch. Họ đồng ý với nhau v à đồng ý thành lập văn bản xác nhận.  Ký kết hợp đồng Việc giao dịch đàm phán nếu có kết quả sẽ dẫn tới việc ký kế hợp đồng xuất khẩu. Hợp đồng xuất khẩu thường được thành lập dưới hình thức văn bản. Đây 17 là hình thức tốt nhất để bảo vệ quyền lợi của cả hai b ên. Ngoài ra nó còn tạo thuận lợi cho thống kê, theo dõi, kiểm tra việc ký kết và thực hiện hợp đồng. Khi ký kết hợp đồng, các bên cần chú ý một số điểm sau:  Cần có sự thỏa thuận thống nhất với nhau tất cả mọi điều khoản cần thiết tr ước khi ký kết.  Mọi điều kiện cần rõ ràng tránh tình trạng mập mờ, có thể suy luận ra nhiều cách.  Mọi điều khoản của hợp đồng phải đúng với luật lệ của hai quốc gia v à thông lệ quốc tế.  Ngôn ngữ của hợp đồng là ngôn ngữ của hai bên cùng chọn và thông. 1.4.3.3 Tổ chức thực hiện hợp đồng xuất khẩu Để thực hiện hợp đồng xuất khẩu th ì doanh nghiệp phải thực hiện các công việc khác nhau. Tùy theo điều khoản hợp đồng mà doanh nghiệp phải làm một số công việc nào đó. Thông thường các doanh nghiệp cần thực hiện các công việc được mô tả theo sơ đồ sau: Sơ đồ 1.1: Quy trình thực hiện hợp đồng xuất khẩu Xin giấy phép XK (nếu có) Chuẩn bị hàng hóa xuất khẩu Kiểm tra hàng hóa xuất khẩu Làm thủ tục hải quan Mua bảo hiểm cho hàng hóa Thuê phương tiện vận tải Giao hàng cho phương tiện vận tải Lập bộ chứng từ thanh toán Khiếu nại và giải quyết khiếu nại (nếu có) 18  Bước 1: Xin giấy phép xuất khẩu (nếu có)  Hàng hóa xuất khẩu phải có giấy phép của Bộ Th ương mại cấp.  Hàng dệt may xuất khẩu vào các thị trường có hạn ngạch do Bộ Th ương mại công bố cho từng thời kỳ (Bộ Th ương mại cùng Bộ Công nghiệp hướng dẫn thực hiện).  Bước 2: Chuẩn bị hàng hóa xuất khẩu  Thu gom tập trung hàng: + Với các doanh nghiệp tự sản xuất h àng xuất khẩu: Doanh nghiệp xác định nhu cầu hàng xuất khẩu tiến hành tập trung hàng xuất khẩu từ các đại lý, kho h àng hoặc tiến hành sản xuất thêm. + Với các doanh nghiệp thương mại: Xác định nhu cầu hàng xuất khẩu tiến hành phân loại nguồn hàng xuất khẩu, sắp xếp các nguồn h àng theo nhóm có đặc trưng tương đối đồng nhất, gom hàng từ các đại lý, kho, mua th êm hàng…Sau đó tiến hành sắp xếp hàng hóa theo chủng loại, đủ số lượng và chất lượng, kịp thời gian với chi phí thấp nhất.  Đóng gói, bao bì: + Bao bì phải đảm bảo phù hợp với các điều khoản quy định trong hợp đồng, v à điều kiện pháp luật, tập quán ng ành, hàng của nước nhập khẩu và đảm bảo chi phí hợp lý. + Đóng gói hàng có hai hình thức là đóng gói hở và đóng gói kín, đóng gói hàng cần đảm bảo kỹ thuật, hàng hóa được xếp gọn gàng trong bao bì khi cần chèn lót phải lựa chọn đúng vật liệu ch èn lót và chèn lót đúng k ỹ thuật, sử dụng tối đa khoảng không trong bao bì đảm bảo cho hàng hóa được an toàn trong suốt quá trình vận chuyển, thuận tiện tối ưu trong bốc xếp, vận chuyển, bảo quản.  Ký mã hiệu hàng xuất khẩu. Ký hiệu bằng chữ, số hoặc hình vẽ ghi trên bao bì, bên ngoài bao bì cung c ấp thông tin cần thiết cho quá trình giao nhận, bốc dỡ, vận chuyển, bảo quản h àng.  Bước 3: Kiểm tra hàng hóa xuất khẩu 19  Người xuất khẩu kiểm tra h àng hóa về phẩm chất, số lượng, trọng lượng bao bì.  Lập giấy chứng nhận chất l ượng, số lượng hoặc trong một số tr ường hợp phải có giấy chứng nhận chất lượng, số lượng do cơ quan có trách nhiệm lập.  Giấy chứng nhận kiểm dịch và giấy chứng nhận vệ sinh do c ơ quan nhà nước cấp.  Giấy chứng nhận xuất xứ (nếu có).  Bước 4: Thuê phương tiện vận tải Căn cứ theo hợp đồng nếu điều kiện giao h àng thuộc nhóm C, D-theo Incoterms 2000. Hoặc căn cứ theo hợp đồng th ương mại giữa hai bên.  Bước 5: Mua bảo hiểm cho h àng hóa Căn cứ theo hợp đồng nếu điều kiện giao h àng là CIF, CIP, D theo Incoterms 2000 hoặc theo thỏa thuận giữa hai b ên trong hợp đồng. Tiến hành mua bảo hiểm và đóng phí bảo hiểm trước khi tàu chạy.  Bước 6: Làm thủ tục hải quan  Thời gian khai báo và nộp tờ khai hải quan được thực hiện chậm nhất l à 8 giờ trước khi phương tiện vận tải xuất cảnh.  Địa điểm làm thủ tục hải quan Theo điều 4 Khoản 1 của Nghị định 154/2005/NĐ -CP ngày 14/12/2005 thì địa điểm làm thủ tục hải quan bao gồm: + Trụ sở chi cục hải quan cửa khẩu: Cảng biển quốc tế, cảng sông quốc tế, cảng hàng không dân dụng quốc tế, ga đường sắt liên vận quốc tế… + Hoặc trụ sở chi cục hải quan ngo ài cửa khẩu: Địa điểm làm thủ tục hải quan cảng nội địa, địa điểm làm thủ tục hải quan ngoài cửa khẩu.  Hồ sơ khai báo hải quan Theo Thông tư 112/2005/TT -BTC ngày 15/12/2005 h ồ sơ khai báo hải quan bao gồm: + Tờ khai hải quan hàng hóa xuất khẩu: 2 bản chính. + Tùy trường hợp cụ thể, bộ hồ s ơ hải quan được bổ sung thêm các chứng từ sau: 20  Trường hợp hàng hóa có nhiều chủng loại hoặc đóng gói không đồng nhất: bảng kê chi tiết hàng hóa: 01 bản chính và 01 bản sao.  Trường hợp hàng hóa phải có giấy phép xuất khẩu theo quy định của pháp luật: giấy phép xuất khẩu của c ơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền: 01 bản (l à bản chính nếu xuất khẩu một lần hoặc bản sao khi xuất khẩu nhiều lần v à phải xuất trình bản chính để đối chiếu).  Đối với hàng hóa xuất khẩu theo loại hình nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất hàng xuất khẩu, hàng gia công. Bản định mức sử dụng nguyên liệu của mã hàng: 01 bản chính. Các chứng từ khác theo quy định của pháp luật li ên quan phải có: 01 bản chính.  Bước 7: Giao hàng cho phương tiện vận tải  Với hàng phải lưu kho tại bãi tại cảng + Giao hàng cho cảng: giao bản danh mục h àng và đăng ký với phòng điều độ của cảng để bố trí kho bãi và lập phương án xếp dỡ, chủ hàng (hoặc người được ủy thác) liên hệ với phòng thường vụ để ký hợp đồng l ưu kho, bốc xếp hàng với cảng, lấy lệnh lưu kho và làm thủ tục hải quan, giao hàng vào kho bãi của cảng. + Giao hàng xuất khẩu cho tàu: Làm các thủ tục kiểm nghiệm, kiểm định (nếu có) thủ tục hải quan, báo cho cảng ng ày giờ dự kiến tàu đến, chấp nhận thông báo sẵn sàng của tàu. + Giao hàng cho cảng cargo list để cảng bố trí ph ương tiện xếp dỡ, thuyền phó sẽ dựa vào đó xếp hàng lên tàu, ký hợp đồng xếp dỡ với cảng, tiến h ành xếp và giao hàng cho tàu, sau khi nhận hàng thuyền phó cấp cho chủ hàng biên lai thuyền phó, sau đó chủ hàng đổi biên lai thuyền phó lấy B/L.  Hàng không phải lưu kho, bãi cảng Giống như giao hàng cho tàu ở trên.  Nếu hàng được đóng trong container: + Nếu gởi hàng nguyên nhận nguyên: Người gởi hàng thuê trọn một hay nhiều container, hàng được đóng vào container tại bãi container hoặc mượn container về