Tài liệu Skkn tích hợp kiến thức liên môn địa lý, gdcd với việc tuyên truyền về bảo vệ môi trường trong giảng dạy môn tin học 9

BM 01-Bia SKKN SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI TRƯỜNG THCS&THPT VIỆT HOA QUANG CHÁNH Mã số: ................................ (Do HĐKH Sở GD&ĐT ghi) SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tích hôïp kieán thöùc Lieân moân Ñòa lyù, Giaùo duïc Coâng daân vaøo giaûng daïy chuû ñeà “BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG” ôû moân TIN HOÏC lôùp 9 Tröôøng THCS-THPT VIEÄT HOA QUANG CHAÙNH Người thực hiện: Nguyeãn Taán Thuûy Lĩnh vực nghiên cứu: - Quản lý giáo dục  - Phương pháp dạy học bộ môn: TIN HOÏC LÔÙP 9  - Lĩnh vực khác: .......................................................  (Ghi rõ tên lĩnh vực) Có đính kèm: Các sản phẩm không thể hiện trong bản in SKKN  Mô hình  Đĩa CD (DVD)  Phim ảnh  Hiện vật khác (các phim, ảnh, sản phẩm phần mềm) Năm học: .............................. Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 BM02-LLKHSKKN SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC –––––––––––––––––– I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên: Nguyễn Tấn Thủy 2. Ngày tháng năm sinh: 21 /02 /1976 3. Nam, nữ: Nam 4. Địa chỉ: 414 ấp Tân Hạnh – xã Xuân Bảo – huyện Cẩm Mỹ - tỉnh Đồng Nai 5. Điện thoại: (CQ) 0613879622 6. Fax: (NR); ĐTDĐ:0965121199 E-mail: [email protected] 7. Chức vụ: Hiệu trưởng 8. Nhiệm vụ được giao : Quản lý nhà trường, giáo viên dạy lớp 9. Đơn vị công tác: TRƯỜNG THCS&THPT VIỆT HOA QUANG CHÁNH II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO - Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân Tin học - Năm nhận bằng: 2010 - Chuyên ngành đào tạo: TIN HỌC III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Giảng dạy Vật Lý - Tin học. Số năm có kinh nghiệm: 17 năm - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:  Kinh nghiệm tổ chức tiết dạy Ôn tập – Tổng kết chương Vật Lý.  Sử dụng hệ thống Hiclass V trong giảng dạy giáo án điện tử.  Tích hợp kiến thức liên môn Lịch Sử - Địa Lý – GDCD vào giảng dạy chủ đề Biển Đảo Việt Nam tại Trường THCS Trần Hưng Đạo.  Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD vào giảng dạy chủ đề “Bảo vệ môi trường” trong môn Tin Học 9 tại Trường THCS&THPT Việt Hoa Quang Chánh. Nguyễn Tấn Thủy Trang 2 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 BM03-TMSKKN Tên sáng kiến kinh nghiệm: TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỊA LÝ – GDCD VÀO GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ “BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG” TRONG MÔN TIN HỌC 9 TẠI TRƯỜNG THCS&THPT VIỆT HOA QUANG CHÁNH. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Thực hiện theo Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức kỹ năng của người học, khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học”. Nhận thức được tầm quan trọng của của việc tăng cường đổi mới iểm tra, đánh giá, thúc đẩy phương pháp dạy học. Ngày Môi trường thế giới năm 2015 nhằm kêu gọi con người hãy bảo vệ trái đất ngay từ bây giờ bằng những hành đô ng thiết thực trong tiêu dùng vì đó là cách ô tốt nhất đảm bảo cho tương lai của chúng ta và các thế hê ô mai sau. Ở tỉnh Đồng Nai nói chung và thị xã Long Khánh nói riêng là vùng kinh tế năng động đang phát lớn kéo theo tỷ suất phát thải chất ô nhiễm cao, nhu cầu tiêu dùng tăng và với nhiều thói quen tiêu dùng bởi phong tục, tập quán, đã trở thành một trong những nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp khiến cho các nguồn tài nguyên bị khai thác và môi trường bị ô nhiễm, gây mất cân bằng sinh thái. Tại Việt Nam phát triển bền vững đã trở thành đường lối, quan điểm của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước và được thể hiện rõ nét trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia cũng như của các ngành và địa phương và đã được các địa phương tích cực triển khai. Vì vậy, việc giảng dạy và học tập hằng ngày của giáo viên và học sinh cần phải tuyên truyền, khuyến khích, kêu gọi tinh thần bảo vệ môi trường đến ý thức của từng học sinh, từng con người. Người giáo viên phải bằng các kiến thức hiểu biết của mình về Địa Lý, GDCD cùng với các minh chứng cụ thể tình hình thực tế xảy ra về tác động của môi trường đến với cuộc sống hôm nay và mai sau. Như vậy, với các kiến thức đó mỗi học sinh sẽ là các tuyên truyền viên hữu hiệu nhất với phụ huynh và cộng đồng xã hội. Giúp cho mọi người dân nhìn nhận đúng về việc cấp thiết phải cùng nhau bảo vệ môi trường bằng những hành động hằng ngày, để hôm nay và mai sau chúng ta có cuộc sống yên bình, phồn vinh. Nhưng thực tế trong chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, các môn Địa lý, GDCD, Tin học… nội dung kiến thức có đề cập đến vấn đề bảo vệ môi trường chưa nhiều. Từ ý nghĩa và thực tiễn đó tôi chọn đề tài: “TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỊA LÝ, GDCD VỚI VIỆC TUYÊN TRUYỀN VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG GIẢNG DẠY MÔN TIN HỌC 9” làm đề tài cho sáng kiến dạy học tích hợp của mình trong năm học 2016 - 2017 này. I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN Nguyễn Tấn Thủy Trang 3 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Ngày 17 tháng 04 năm 2015, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Minh Quang phê duyệt chủ đề chính thức của Ngày Môi trường thế giới năm 2015 tại Việt Nam là: Cùng nhau tiêu dùng có trách nhiệm - Vì một trái đất bền vững” (Seven Billion Dreams. One Planet. Consume with Care). Ngày Môi trường thế giới năm 2015 nhằm kêu gọi con người hãy bảo vệ trái đất ngay từ bây giờ bằng những hành đô ng thiết thực trong tiêu dùng vì đó là cách ô tốt nhất đảm bảo cho tương lai của chúng ta và các thế hê ô mai sau. Theo đánh giá của UNEP, hệ sinh thái trên trái đất đang dần tiến tới mức suy thoái hoặc bị biến đổi, nguyên nhân là do sự gia tăng dân số và phát triển kinh tế. Vào năm 2050, với các mô hình sản xuất và tiêu dùng tiêu tốn nhiều tài nguyên thiên nhiên như hiện nay và cộng với đó là sự gia tăng dân số thế giới dự kiến chạm tới ngưỡng 9,6 tỉ người, chúng ta sẽ phải cần tới 3 trái đất mới đáp ứng được thói quen sinh hoạt và mức tiêu dùng như hiện tại. Ở Viê ôt Nam và nhiều nước trên thế giới, tăng trưởng kinh tế còn dựa nhiều vào các yếu tố phát triển theo chiều rộng, chậm chuyển sang phát triển theo chiều sâu. Sản xuất công nghiệp với công nghê ô lạc hậu làm mức tiêu hao nguyên liệu, năng lượng còn rất lớn kéo theo tỷ suất phát thải chất ô nhiễm cao, cô ông với nhu cầu phát triển nóng các nền kinh tế, nhu cầu tiêu dùng tăng và với nhiều thói quen tiêu dùng bởi phong tục, tập quán, đã trở thành một trong những nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp khiến cho các nguồn tài nguyên bị khai thác và môi trường bị ô nhiễm, gây mất cân bằng sinh thái. Trước sự ô nhiễm môi trường như hiện nay, để bảo vệ chính mình và người thân của mình, thì con người phải có ý thức bảo vệ môi trường thông qua những việc àm cụ thể. Là mỗi học sinh lớp đang ngồi trên ghế nhà trường tuy các em đang còn nhỏ, nhiều lúc nhận thức về môi trường cũng đang còn rất hạn chế, nhưng có rất nhiều việc làm để các em có thể góp một phần nhỏ bé của mình vào phong trào bảo vệ môi trường đang được thực hiện ở khắp mọi nơi trên toàn thế giới. Để đồng hành với toàn thế giới trong vấn đề bảo vệ môi trường, Bộ Giáo Dục và đào tạo nước ta đã và đang phát động phong trào “Trường học thân thiện, môi trường xanh – sạch đẹp”. Hơn nữa, khái niệm môi trường là một khái niệm rất rộng mà trình độ hiểu biết của các em học sinh còn có hạn, trong khi đó thời gian của mỗi tiết học chỉ có 45 phút, tranh ảnh và các tư liệu về môi trường và bảo vệ môi trường còn ít. Bên cạnh đó ý thức bảo vệ môi trường của các em học sinh cũng như của các bậc phụ huynh đang còn rất hạn chế. Nguyễn Tấn Thủy Trang 4 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Sáng kiến “TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỊA LÝ, GDCD VỚI VIỆC TUYÊN TRUYỀN VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG GIẢNG DẠY MÔN TIN HỌC 9” nhằm giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho các em học sinh ngay từ những lớp bậc THCS, cũng qua đây chúng ta có thể nhờ các em mang các thông điệp bảo vệ môi trường về từng gia đình, từng địa phương, và từng người chưa có sự am hiểu về môi trường để rồi từ đó mọi người sẽ quan tâm nhiều hơn đến sự ô nhiễm môi trường cũng như họ sẽ sống và làm việc thân thiện hơn đối với môi trường. Thực hiện theo Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức kỹ năng của người học, khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học”. Trong năm học vừa qua tôi đã không ngừng dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học tập của học sinh. Trong khung chương trình Tin học 9 tôi đã định hướng cho học sinh tìm các tư liệu về Môi trường, ô nhiễm môi trường, tác động của ô nhiễm môi trường, các hình ảnh về tác động của ô nhiễm môi trường đến chính cuộc sống, từ đó các em làm bài trình chiếu theo nhóm từ 2 đến 4 học sinh. Mỗi bài trình chiếu có ít nhất 36 slides chia làm 4 nội dung. Nội dung 1 : Môi trường là gì?, phân loại môi trường sống ở Việt Nam theo vùng miền Địa Lý. Nội dung 2 : Ô nhiễm môi trường và các hành vi làm ô nhiễm môi trường. Nội dung 3 : Tác động của ô nhiễm môi trường đến thực tế cuộc sống tại tỉnh Đồng Nai. Nội dung 4 : Hãy chung tay bảo vệ môi trường từ những hành động nhỏ nhất hằng ngày. Với giải pháp này tôi đã mạnh dạn đưa ra thay vì người giáo viên chỉ truyền đạt kêu gọi thì định hướng học sinh tự tìm hiểu bằng các kênh thông tin chính thống các tư liệu, hình ảnh về tác động của môi trường với chính cuộc sống các em để các em hoàn chỉnh một bài thuyết trình theo khung chương trình môn Tin học 9 để các em thông tin, trao đổi và tuyên truyền lẫn nhau, cho gia đình và người thân. Làm cho việc kêu gọi bảo vệ môi trường sống không phải chỉ là nhiệm vụ của cơ quan chức năng nhà nước mà là của mỗi con người trong toàn xã hội. Giải pháp qua một năm áp dụng tại Trường THCS&THPT Việt Hoa Quang Chánh đã phát huy hiệu quả tích cực, ý thức bảo vệ môi trường của từng học sinh, cán bộ, giáo viên công nhân viên đã nâng lên rõ rệt. II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP 1. Giải pháp 1 : Khung chương trình và thời gian thực hiện Trong quá trình giảng dạy, để nâng cao chất lượng Chương I, Chương III chương trình Tin Học lớp 9 tại Trường THCS-THPT VIỆT HOA QUANG CHÁNH nói riêng và vấn đề tuyên truyền về Biển Đảo Việt Nam nói chung. Bản thân đã thông qua quá trình tìm hiểu các tư liệu, tài liệu trong sách giáo khoa bậc THCS tại phần mềm Sách Giáo Khoa bậc THCS do công ty Cổ phần Tiến Bộ Quốc tế (IAC) cung cấp, các tài liệu được học tại lớp Trung cấp Lý luận chính trị hành chính khóa 2 – Trường Chính Trị Đồng Nai tổ chức tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Cẩm Mỹ, các tài liệu bồi dưỡng giáo dục Chính trị hè 2014 do cô Hoàng Thị Thanh Bình Nguyễn Tấn Thủy Trang 5 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 – Phó hiệu trưởng cung cấp cùng với các tài liệu trên các website đáng tin cậy của Việt Nam như : http://www.Vietnamnet.com,http://www.tuyengiao.com, http://nguyentandung.org, http://www.baomoi.com, http:// www.truongsahoangsa. infonet.vn, các địa chỉ của các đài truyền hình: VTV1, VTV3, VTV5, HTV7,HTV9, ĐNRTV, ... Cụ thể : Khi dạy các bài chương I : Máy tính và Mạng máy tính : Giáo viên chú ý các công dụng của máy tìm kiếm. Định hướng cho học sinh tìm kiếm các thông tin về biển đảo Việt Nam và tình hình Biển đảo Việt Nam do các từ khóa tìm kiếm và các website trong nước như đã nêu để định hướng cho học sinh tìm hiểu và sưu tâm các thông tin và hình ảnh cần thiết lưu thành files làm tư liệu. Khi dạy đến bài Thư điện tử : Giúp học sinh gởi các files đã tìm hiểu được cho bạn bè để cùng nhau trao đổi, thảo luận các thông tin cần tìm hiểu, tránh mất dữ liệu. Nhấn mạnh cho học sinh việc lưu giữ và sử dụng các files tài liệu này để hoàn thành bài thực hành Bài trình chiếu của em thay cho các dữ liệu về bài trình chiếu “Hà nội” mà SGK gợi ý. Khi dạy chương III : bài đầu tiên Phần mềm trình chiếu giáo viên dành khoảng 5 phút để giới thiệu phần mềm trình chiếu bằng bài trình chiếu về tuyên truyền Biển – Đảo việt Nam cho học sinh quan sát. Do đó học sinh sẽ thấy lại các nội dung tương đối quen thuộc mà các em đả tìm hiểu, chuẩn bị trước đó sẽ giúp ích rất nhiều trong việc hoàn thành bài trình chiếu ở chương này. Như vậy, qua các nội dung đã học phần Tin học đã giúp các em tìm hiểu, cũng cố và khắc ghi thêm các kiến thức về Địa Lý Việt Nam, Lịch sử Việt Nam ở khối lớp 8 và chương trình Lịch Sử, Địa lý lớp 9 đang học một cách bền vững, giúp các em có nhiều tư liệu hơn về môn học đang thực hiện. Qua đó, lần nữa giáo viên tuyên truyền được việc cần thiết phải bảo vệ môi trường sống. Bảo vệ môi trường không chỉ là việc của cơ quan chức năng mà là trách nhiệm của mọi người. Ngoài các bước lên lớp và sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh diễn ra bình thường. Giáo viên cần giúp học sinh kết hợp kiến thức các môn Địa lý, Lịch sử, Vật lý, Công dân … vào các nội dung của chủ đề. + Chương trình mà tôi thực hiện là một chủ đề gồm 21 bài học với 52 tiết dạy và 12 tiết kiểm tra, đánh giá thực hiện trong chương trình Tin học lớp 9 STT TÊN BÀI DẠY Số tiết 1 Bài 2. Mạng thông tin toàn cầu internet 2 2 Bài 3. Tổ chức và truy cập thông tin trên internet 2 3 Bài thực hành 1.Sử dung trình duyệt để truy cập Web 2 4 Bài thực hành 2.Tìm kiếm thông tin trên internet 2 5 Bài 4.Tìm hiểu thư điện tử 2 6 Bài thực hành 3. Sử dụng thư điện tử 2 7 Bài 7.Phần mềm trình chiếu 2 8 Bài 8.Bài trình chiếu 2 Nguyễn Tấn Thủy Trang 6 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 9 Bài thực hành 5. Bài trình chiếu đầu tiên của em 2 10 Bài 9. Màu sắc trên trang chiếu 2 11 Bài tập và ôn tập 2 12 Bài thực hành 6. Thêm màu sắc cho bài trình chiếu 2 13 Bài 10. Thêm hình ảnh vào trang chiếu 2 14 Bài thực hành 7. Trình bày thông tin bằng hình ảnh 4 15 Bài 11. Tạo các hiệu ứng động 2 16 Bài thực hành 8. Hoàn thiện bài trình chiếu với hiệu ứng động 4 17 Bài thực hành 9. Thực hành tổng hợp 6 18 Bài 12. Đa Phương tiện 2 19 Bài 13. Làm quen với phần mềm tạo ảnh động 2 20 Bài thực hành 10. Tạo ảnh động đơn giản 2 21 Bài thực hành 11. Tạo sản phẩm đa phương tiện 4 TỔNG CỘNG 52 Các thuận lợi trong quá trình thực hiện. Thứ nhất: Các em học sinh lớp 9 đã tiếp cận 4 năm học với kiến thức chương trình bậc THCS. Không còn bỡ ngỡ, lạ lẫm với những hình thức kiểm tra, đánh giá mà giáo viên đề ra. Thứ hai: Đối với bộ môn Tin học các em đã được học từ lớp 6. Đặc biệt là chương trình Tin học 9 là chương trình thực tế, tiện ích thu hút tốt học sinh tham gia tìm hiểu và vận dụng. Thứ ba: Các phương tiện thông tin đại chúng trong và ngoài nước thường xuyên đưa tin và định hướng tìm hiểu các tin thời sự về tình hình Môi trường sống và nạn ô nhiểm môi trường giúp rất nhiều cho việc định hướng tìm hiểu của giáo viên với học sinh. Thứ tư: Sự phát triển vượt bậc của các phương tiện thông tin hiện đại, đặc biệt là sự phát triển về mạng Internetm, mạng 3G, 4G đã giúp cho học sinh và mọi người xung quanh dễ dành cập nhật thông tin và truyền đạt thông tin. Thứ năm: Tinh thần Dân tộc Việt Nam luôn in sâu trong tim máu của mọi công dân, nên khi đưa các thông tin đều được học sinh hưởng ứng nhiệt tình, là động lực giúp thành công dự án này. Thứ sáu : Dự án tập trung nghiên cứu những hình ảnh, xây dựng các cổng thông tin về vấn đề nạn Ô nhiễm môi trường; tác động của ô nhiễm môi trường với cuộc sống xã hội, giáo viên chọn lọc để đưa vào các tiết dạy sao cho sinh động hợp lý, phát huy tính tích cực, tự học, chủ động, sáng tạo của học sinh trong hoạt động học tập, khắc phục thói quen học tập thụ động, lối truyền thụ kiến thức một chiều phổ biến ở các trường phổ thông hiện nay bằng hình thức trao đổi, hướng dẫn, cung Nguyễn Tấn Thủy Trang 7 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 cấp thông tin – địa chỉ trên Internet để học sinh tự tìm hiểu theo nhóm khi học Chương 1 – Tin học 9, sau đó tập hợp các thông tin – tư liệu dễ thực hiện bài trình chiếu của nhóm mình khi học Chương II – Tin Học 9. Với khung chương trình này thì thời gian để học sinh nhận biết và tự tìm hiểu hoàn thành bài trình chiếu của mình khá dài, học sinh có nhiều kênh thông tin để chọn lựa. Khi làm bài trình chiếu để đánh giá theo nhóm các em sẽ có sự trao đổi, thảo luận, chọn lọc nên mức độ tuyên truyền sẽ cao hơn cách tuyên truyền bằng loa, bào, sách giáo khoa từ trước giờ chúng ta vẫn làm. 2. Giải pháp 2 : Nội dung định hướng tuyên truyền a. Kiến thức: Tên bài Mục tiêu của bài - Biết được khái niệm Internet là một Bài 2: mạng kết nối các mạng máy tính khác nhau trên thế giới. - Biết một số dịch Mạng thông vụ cơ bản của tin toàn cầu Internet và lợi ích Internet. của chúng. - Biết làm thế nào để một máy tính kết nối vào Internet. Bài 3: Tổ chức và truy cập thông tin trên Internet. Nguyễn Tấn Thủy - Biết Internet là một kho dữ liệu khổng lồ từ hàng triệu máy chủ thông tin trên toàn thế giới. Biết các khái niệm hệ thống www, trang web và website, địa chỉ trang web và địa chỉ website. Biết trình duyệt là công cụ được sử dụng để truy cập web. Kiến thức trọng tâm Nội dung tích hợp - Internet là gì? - Internet là một kho tài nguyên nhưng không có chủ nhân thực sự. Chính vì thế khi tiếp - Một số dịch vụ trên cận với các thông tin Internet. trên Iternet cần phải tỉnh táo, trung Thực và - Một vài ứng dụng xác định rõ mục tiêu tìm kiếm của bản thân khác trên Internet. - Làm thế nào để kết nối Internet. Tổ chức thông tin trên Internet: siêu văn bản và trang web, website, địa chỉ website, trang chủ. Giáo viên giới thiệu các trang web có liên quan với Môi trường, ô nhiễm mội trường, tác động của ô nhiễm mội trường để học sinh nhận biết và định hướng tìm hiểu: www.google.com.vn, www.thanhnien.com.vn … Hướng dẫn cho học sinh tìm kiếm một vài hình ảnh về cụ thể. Trang 8 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Bài thực hành 1: Sử dụng trình duyệt để truy cập web. Bài thực hành 2: Tìm kiếm thông tin Internet. Bài 4: Tìm hiểu thư điện tử Biết có thể sử dụng máy tìm Truy cập web: kiếm để tìm kiếm trình duyệt web, truy thông tin và hình cập trang web. ảnh trên Internet. Tìm kiếm thông tin trên Internet. Làm quen Khởi động và với một số chức tìm hiểu một số thành năng của trình duyệt phần của cửa sổ firefox. Firefox. Xem thông tin - Truy cập được một số trang web bằng các trang web. trình duyệt Firefox để đọc thông tin và duyệt các trang web thông qua các liên kết. - Tìm hiểu được thông tin trên Internet nhờ máy tìm kiếm thông tin bằng từ khoá. - Biết khái niệm thư điện tử và quy trình hoạt động của hệ thống thư điện tử. Biết các khả năng và các bước cần thực hiện để sử dụng thư điện tử. - Thực hiện được Bài thực việc đăng ký hộp hành 3: thư điện tử miễn phí. Biết mở hộp Sử dụng thư thư điện tử đã đăng điện tử. ký, đọc, soạn và gửi thư điện tử. Nguyễn Tấn Thủy Lưu thông tin - Tìm kiếm thông tin trên web. - Tìm hiểu cách sử dụng từ khoá để tìm kiếm thông tin. - Tìm kiếm hình ảnh. gì? Truy cập và xem nội dung về Môi trường, pháp luật quy định về bảo vệ môi trường ở các website mà giáo viên giới thiệu, định hướng Tìm kiếm các thông tin và hình ảnh về tác động của môi trường. Luật bảo vệ môi trường. Thư điện tử là Giới thiệu tiện ích và cách lưu thông tin vào - Hệ thống thư điện email tử. - Mở tài khoản, gửi và nhận thư. - Đăng ký hộp thư. Sử dụng máy tìm kiếm để truy cập và tìm kiếm - Đăng nhập hộp các tư liệu liên quan gởi vào email thứ 2 của thư và đọc thư. mình để làm tư liệu - Soạn và gửi thư. - Gửi thư trả lời. Trang 9 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Bài 6: Bảo vệ thông tin máy tính Bài 7: Tin học và xã hội Bài 8: Phần mềm trình chiếu Nguyễn Tấn Thủy Biết được sự cần thiết phải bảo vệ thông tin và các yếu tố cơ bản ảnh hưởng tới an toàn thông tin máy tính. Biết khái niệm virus máy tính và tác hại của virus máy tính Biết được các con đường lây lan của virus máy tính để có những biện pháp phòng ngừa thích hợp. Nhận thức được ngày nay tin học và máy tính là động lực cho sự phát triển xã hội. Biết được xã hội tin học hoá là nền tảng cơ bản cho sự phát triển nền kinh tế tri thức. Biết được mục đích sử dụng các công cụ hỗ trợ trình bày và phần mềm trình chiếu là công cụ hỗ trợ hiệu quả nhất. Biết được một số chức năng chính của phần mềm trình chiếu nói chung. Biết một số lĩnh vực có thể sử dụng phần mềm trình chiếu một cách hiệu quả. Vì sao cần bảo vệ thông tin máy tính. - Dẫn dắt diễn giải, liên - Một số yếu tố ảnh hệ thức tế, minh hoạ hưởng đến sự an toàn trực quan. Kiểm tra lại của thông tin máy các thông tin lưu trữ tính. của cá nhân trong email - Virus máy tính và cách phòng tránh. - Vai trò của tin học Nhận biết việc tuyên và máy tính trong xã truyền về bảo vệ môi hội hiện nay. trường là rất cần thiết - Kinh tế tri thức và - Thảo luận nhóm xã hội tin học hoá. - Con người trong xã hội tin học hoá. - Trình bày và công cụ hỗ trợ trình bày. - Phần chiếu. mềm - Phát vấn đặt vấn đề, minh hoạ bằng hình trình ảnh trực quan. - Ứng dụng của phần mềm trình chiếu. Trang 10 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Bài 9: Bài trình chiếu Ôn tập Ôn tập Bài thực hành 6: Nguyễn Tấn Thủy Biết được bài trình chiếu gồm các trang chiếu và một số thành phần có thể có của một trang chiếu. Biết được các mẫu nội dung trên trang chiếu và phân biệt được các mẫu cũng như tác dụng của chúng. Nhận biết được các thành phần trên giao diện của phần mềm trình chiếu PowerPoint. Biết nhập văn bản vào các khung văn bản có sẵn trên trang chiếu. - Bài trình chiếu và nội dung trang chiếu. - Bố trí nội dung trên trang chiếu. - Phát vấn diễn giải minh hoạ trực quan - Tạo nội dung văn bản cho trang chiếu. - Phần mềm trình chiếu PowerPoint. - Mạng máy tính và - Giáo viên phát vấn, Internet. đặt và mở rộng vấn đề. Củng cố kiến - Một số vấn đề xã thức đã học từ bài 1 - Học sinh giải quyết. hội của tin học. đến bài 9 - Phần mềm trình chiếu. Củng cố kiến - Mạng máy tính và - Giáo viên phát vấn, thức đã học từ bài 1 Internet. đặt và mở rộng vấn đề. đến bài 9 Hoàn thành bài - Học sinh xem tài trình chiếu “Vận liệuđịnh hướng của dụng kiến thức liên - Bài trình chiếu học Giáo viên và tích lũy môn Sử - Địa vào sinh nội dung chuẩn bị cho tuyên truyền Biển mình Đảo Việt Nam” Khởi động - Khởi động và làm - Thực hành trên máy và thoát khỏi quen với PowerPoint. tính với các nội dung PowerPoint, nhận về tuyên truyền về môi biết màn hình làm trường và biện pháp việc của bảo vệ môi trường. PowerPoint. Trang 11 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 - Tạo thêm được trang chiếu mới, nhập nội dung văn Bài trình bản trên trang chiếu chiếu đầu và hiển thị bài trình tiên của em. chiếu trong các chế độ hiển thị khác nhau. - Tạo được bài trình chiếu gồm vài trang chiếu đơn giản. -Biết vai trò của màu nền trang chiếu Bài 10: và cách tạo màu nền cho các trang chiếu. - Biết một số khả Màu sắc năng định dạng văn trên bản trên trang chiếu. - Biết tác dụng của trang chiếu bài trình chiếu mẫu và cách áp dụng. - Biết được các bước cơ bản để tạo nội dung cho bài trình chiếu. Tạo được Bài thực màu nền hoặc hình hành 7: ảnh nền cho các trang chiếu. Thực hiện Thêm màu được các thao tác sắc cho bài định dạng văn bản trình chiếu. trên trang chiếu. Bài 11: Nguyễn Tấn Thủy - Nhập nội dung cho bài trình chiếu. - Trình chiếu - Màu nền trang chiếu Định dạng nội dung văn bản. - Minh hoạ trực quan. - Sử dung bài trình chiếu mẫu. - Các bước tạo bài trình chiếu mẫu. Tạo màu nền cho trang chiếu. Áp dụng bài - Thực hành trên máy trình chiếu mẫu. tính. Thêm màu - Áp dụng được các nền cho bài trình bài trình chiếu mẫu chiếu có sẵn và định có sẵn. dạng văn bản. Biết được vai trò của hình ảnh và các đối tượng khác Hình ảnh và trên trang chiếu và các đối tượng khác - Minh hoạ trực quan. cách chèn các đối trên trang chiếu. tượng đó vào trang chiếu. Trang 12 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Thêm hình ảnh vào trang chiếu Bài thực hành 8: Trình bày thông tin bằng hình ảnh. Bài 12: Tạo các hiệu ứng động. Bài thực hành 9: Hoàn thiện bài trình chiếu với hiệu ứng động. Nguyễn Tấn Thủy Biết được một số thao tác cơ bản để xử lý các đối tượng được chèn vào trang chiếu như thay đổi vị trí, kích thước của đối tượng. Biết làm việc với bài trình chiếu trong chế độ sắp xếp và thực hiện các thao tác sao chép và di chuyển trang chiếu. Thay đổi vị trí và kích thước hình ảnh. Sao chép và di chuyển trang chiếu. - Thêm hình ảnh minh hoạ vào trang Chèn được chiếu. - Thực hành trên máy hình ảnh vào trang tính chiếu - Thêm nội dung và sắp xếp bài trình chiếu. Biết vai trò và tác dụng của các hiệu ứng động khi Chuyển trang trình chiếu và phân chiếu. biệt được hai dạng hiệu ứng động. Biết tạo các hiệu ứng động có - Minh hoạ trực quan. Tạo hiệu ứng sẵn cho bài trình động cho đối tượng. chiếu và sử dụng khi trình chiếu. Biết sử dụng - Sử dụng các hiệu các hiệu ứng động ứng động. một cách hợp lý. - Một vài lưu ý khi tạo bài trình chiếu. Thêm các hiệu ứng động cho bài trình chiếu. Tạo được các - Thực hành trên máy hiệu ứng động cho tính. các trang chiếu. - Tạo bộ sưu tập ảnh. Trang 13 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Bài thực hành 10: Thực hành tổng hợp Kiểm tra Bài 13: Thông tin đa phương tiện Bài 14: Làm quen với phần mềm tạo ảnh động Ôn luyện những kiến thức và kỹ năng đã học trong các bài trước. Tạo được bài trình chiếu hoàn chỉnh dựa trên nội dung có sẵn. Đánh giá khả năng nắm bắt kiến thức của học sinh về phần mềm trình chiếu. - Biết khái niệm đa phương tiện và ưu điểm của đa phương tiện. Biết các thành phần của đa phương tiện. Biết một số lĩnh vực ứng dụng của đa phương tiện trong cuộc sống. Biết nguyên tắc tạo các hình ảnh động. Biết khả năng tạo ảnh động của chương trình Beneton Movie GIF và các thao tác cần thực hiện để tạo ảnh động bằng Beneton Movie GIF. Tạo một bài - Thực hành trên máy trình chiếu hoàn tính. chỉnh. - Kiểm tra trên máy Nội dung kiến tính, chủ yếu phần thực thức từ bài 8 đến bài hành trình bày các nội 12 dung bài trình chiếu tuyên truyền - Đa phương tiện là - Phát vấn trình bày gì? Một số ví dụ. diễn giải. - Ưu điểm của đa - Hoạt động nhóm. phương tiện. - Các thành phần của đa phương tiện. Ứng dụng của đa phương tiện. Nguyên tắc tạo ảnh động. Tạo ảnh động bằng phần mềm Beneton Movie GIF. Xem và điều chỉnh khung hình. - Thao tác với khung hình. - Minh hoạ trực quan - Tạo hiệu ứng cho ảnh động. Bài thực hành 11: Tạo ảnh động đơn giản. Nguyễn Tấn Thủy Làm quen với phần mềm tạo ảnh động Beneton Movie GIF. Tạo được một vài ảnh động - Thực hành trên máy Khởi động và tính với công việc tích tìm hiểu Beneton hợp các hình ảnh Môi Movie GIF. trường, tác động của ô Tạo ảnh động nhiễm môi trường, biện bằng Beneton Movie pháp bảo vệ môi trường GIF. Trang 14 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Bài thực hành 12: Tạo sản phẩm đa phương tiện. đơn giản bằng Tạo ảnh động Beneton Movie GIF. và đưa lên trang web. thành ảnh động theo từng chủ đề cụ thể Khởi động Power-Point và thêm Tạo được sản trang mới. - Thực hành trên máy phẩm đa phương tính. Hoàn thành bài Nhập nội trình chiếu về tuyên tiện đơn giản bằng phần mềm dung, chèn hình ảnh, truyền về Bảo vệ môi video, tạo hiệu ứng trường PowerPoint. động, trình diễn và lưu. Với định hướng nội dung này thì giúp giáo dục cho học sinh kỹ năng, thái độ tốt hơn, có cách nhìn tổng quan về Môi trường, ý thức bảo vệ môi trường như sau: b. Kỹ năng: - Kỹ năng quan sát, so sánh, kỹ năng hoạt động nhóm, phân tích để thu nhận kiến thức từ bài học, SGK và Interent. - Kỹ năng làm chủ bản thân : Phải thận trọng, bản lĩnh và trung thực khi tiếp xúc với các thông tin trên Internet, tránh bị bội thực thông tin làm rung lay cảm xúc và bản lĩnh. - Kỹ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ,lớp - Kỹ năng hợp tác, lắng nghe tích cực - Rèn kỹ năng thu thập thông tin từ sách, báo, tranh ảnh… - Rèn kỹ năng hoạt động nhóm và khái quát kiến thức - Rèn kỹ năng quan sát tranh, kênh hình, phát hiện kiến thức. - Rèn kỹ năng trình bày và bảo vệ ý kiến của mình trước tập thể. - Kỹ năng xác định giá trị bản thân với trách nhiệm bảo vệ môi trường sống. - Kỹ năng thu thập và xử lí thông tin để tìm hiểu Luật Bảo vệ môi trường, biết lên tiếng, phê phán, lên án các hành vi hủy hại mội trường. c. Thái độ: - Giáo dục ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường sống. - Giáo dục học sinh biết cách trình bày và đánh giá, giải thích các thông tin, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch trên Internet và những người xung quanh. - Giáo dục học sinh yêu thích môn học. - Trách nhiệm của mỗi học sinh nói riêng, mỗi người dân nói chung trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 3. Giải pháp n : Định hướng pháp lý, nội dung cần tuyên truyền và trách nhiệm công dân với việc bảo vệ môi trường. 3.1. Môi trường: Nguyễn Tấn Thủy Trang 15 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên, gồm: + Môi trường tự nhiên gồm các yếu tố tự nhiên: Vật lý, hoá học, sinh học (ánh sáng mặt trời, núi sông, biển, không khí, động thực vật, đất, nước...) + Môi trường nhân tạo là các nhân tố do con người tạo nên (phương tiện giao thông, nhà ở, công sở, công viên, đô thị...) + Ngoài môi trường tự nhiên, nhân tạo còn môi trường xã hội: Những luật lệ, cam kết, thể chế... 3.2 Chức năng của môi trường: Là không gian sống của con người và các loài sinh vật. Nơi cung cấp tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt động sản xuất của con người. Nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong cuộc sống lao động, sản xuất và sinh hoạt. Nơi giảm nhẹ các tác động có hại của thiên nhiên đến con người và sinh vật trên trái đất. Nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người. 3.3 Bảo vệ môi trường: Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm bảo vệ môi trường. Tăng cường công tác quản lý Nhà nước, tạo cơ chế pháp lý và chính sách. Đẩy mạnh xã hội hoá hoạt động bảo vệ môi trường. Áp dụng các biện pháp kỹ thuật bảo vệ môi trường Phát triển Công nghệ sạch, đổi mới công nghệ, đầu tư thiết bị xử lý chất thảI; Thay đổi cách tiêu dùng có lợi cho môI trường; Thực hiện công tác phục hồi và phát triển rừng. Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực bảo vệ môi trường, mở rộng hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường. 3.4 Pháp lệnh môi trường: Luật bảo vệ môi trường Số: 55/2014/QH13 ngày 23/06/2014 của quốc hội nước Cộng Hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 3.5 Biện pháp bảo vệ môi trường: Bảo vệ môi trường là giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp, cải thiện môi trường, đảm bảo cân bằng sinh thái, ngăn chặn, khắc phục những hậu quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra; khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. Nguyên nhân gây ra tình trạng suy thoái môi trường: Do sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp đã thải ra môi trường một lượng khí thải rất lớn gây ô nhiễm; Do con nguời không có ý thức bảo vệ, gìn giữ môi trường sống trong sinh hoạt và sản xuất gây ra. 3.6 Tác động của việc ô nhiễm môi trường( minh họa) Đồng Nai ngập nặng nhất 20 năm qua Trận mưa kéo dài nhiều giờ với lượng nước kỷ lục khiến nhiều tuyến đường ở TP Biên Hòa (Đồng Nai) bị ngập sâu cả mét. Nguyễn Tấn Thủy Trang 16 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Cơn mưa lớn kéo dài nhiều giờ khuya 8/9 khiến các tuyến đường nội ô TP Biên Hòa như Nguyễn Ái Quốc, Đồng Khởi, Dương Tử Giang, Bùi Văn Hòa... ngập nặng. Hàng trăm người đi làm ca đêm về, nông dân chở rau đi bán bị kẹt giữa dòng nước sâu. "Tôi chở rau qua Bình Dương bán nhưng giờ này vẫn còn kẹt ở đây, trễ giờ giao cho các mối hàng", người đàn ông tên Thưởng nói. Nước chảy xiết khiến người phụ nữ này không thể đi, phải đeo bám vào dải phân cách đã bị nhấn chìm. vùng Người đàn ông hì hục dắt xe qua thấp trũng. Hàng loạt ôtô chết máy nằm bất động trên đường Nguyễn Ái Quốc rạng sáng 9/9. Nguyễn Tấn Thủy Trang 17 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Bác tài taxi loay hoay sửa cả tiếng vẫn chưa xong. Khu vực qua cầu Săn Máu, phường Trảng Dài bị cô lập hoàn toàn. Trong đêm, lực lượng công an, dân quân được huy động để giúp người dân về nhà. Bà Nguyễn Thị Vui, phường Hố Nai, TP Biên Hòa thất thần khi lần đầu tiên thấy nước tràn vào nhà nhanh và cao như vậy. Nhiều nhà dân xung quanh suối Săn Màu bị nước tràn từ phía suối Nguyễn Tấn Thủy Trang 18 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 vào, gây ngập lớn. Suốt đêm qua họ thức trắng kê đồ đạc lên cao. Nhiều vật dụng không kịp di chuyển bị ngấm nước. "Nước tràn vào nhanh khiến chúng tôi không kịp trở tay", anh Phương, chủ tiệm kính nói. "Tôi ở đây 25 năm, lần đầu tiên thấy nước lên cao như vậy", một người dân sống trên đường Đồng Khởi cho hay. Ông Nguyễn Phước Huy, Giám đốc trung tâm khí tượng thủy văn Đồng Nai cho biết, cơn mưa lớn kéo dài đến 23h45 đêm qua khiến lượng nước đổ xuống TP Biên Hòa là 165 mm. Đây được xem là lượng mưa kỷ lục rất nhiều năm qua ở Đồng Nai. III. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI Trong quá trình giảng dạy, Tôi luôn tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào trong từng bài học phù hợp, tuy thời gian tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong mỗi đơn vị kiến thức có liên quan đến môi trường là rất ngắn nhưng học sinh thảo luận sôi nổi, và về nhà các em cũng vận dụng thành công những kiến thức đó vào trong cuộc sống hàng ngày, các em còn đưa ra nhiều ý kiến hay trong vấn đề bảo vệ môi trường. Ngoài ra, tôi còn luôn mong muốn các em còn là những tuyên truyền viên tích cực về bảo vệ môi trường tại gia đình và địa phương. Giúp ý thực của học sinh trong việc bảo vệ môi trường bằng các hành động cụ thể hằng ngày như biết thu gom, phân loại rác, hạn chế sử dụng bao nilong, nói không với hút thuốc lá ... Chất lượng bộ môn được tăng cao rất nhiều. IV.ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG Nội dung của quá trình học tập môn Vật lý chứa đựng đầy kho tàn kiến thức sinh động, phong phú, hấp dẫn, dễ kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của học sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành động cơ, nhu cầu nhận thức cũng như việc hứng thú, say mê học tập bộ môn. Nguyễn Tấn Thủy Trang 19 Tích hợp kiến thức liên môn Địa Lý – GDCD giảng dạy chủ đề “ Bảo vệ môi trường” ở môn Tin học 9 Với chuyên đề này, tôi hy vọng sẽ góp phần bổ sung làm phong phú thêm nội dung kiến thức và ý thức bảo vệ môi trường sống của chúng ta. Trong thời gian qua với sự giáo dục bảo vệ môi trường trong các bài giảng của mình, tôi nhận thấy rằng việc hứng thú học tập của các em có phần khởi sắc hơn, trong giờ học của lớp có phần sôi động và ý thức bảo vệ môi trường có phần cải thiện hơn. Tuy nhiên do thời gian nghiên cứu và thực hiện chuyên đề còn chưa nhiều. Bên cạnh đó, kinh nghiệm và tay nghề còn có hạn, vì thế khi áp dụng chuyên đề này cũng còn nhiều hạn chế. Tôi hy vọng nhận được sự đóng góp bổ sung, trao đổi thêm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục bảo vệ môi trường, góp phần thực hiện tốt mục tiêu giáo dục đào tạo và môi trường sinh thái ngày càng được bảo vệ tốt hơn. V. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Ghi tài liệu tham khảo theo thứ tự được sử dụng trong nội dung sáng kiến kinh nghiệm. Cách ghi theo hướng dẫn tại phần Một số điểm cần lưu ý kèm theo Mẫu này. 1. 2. 3. 4. 5. Sách hướng dẫn giảng dạy Tin Học Sách giáo viên Địa Lý 8 Sách giáo viên Địa Lý 9 Sách giáo viên Lịch sử 9 Các tài liệu trên các website: Nguyễn Tấn Thủy Nhà xuất bản Giáo Dục Nhà xuất bản Giáo Dục Nhà xuất bản Giáo Dục Nhà xuất bản Giáo Dục Trang 20