Lêi nãi ®Çu
Ngµnh dÖt may ®ang cã vÞ trÝ quan träng trong
nÒn kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia v× nã phôc vô nhu
cÇu tÊt yÕu cña con ng-êi, gi¶i quyÕt ®-îc nhiÒu
viÖc lµm cho lao ®éng x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn c©n
b»ng xuÊt nhËp khÈu.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp
tiªn tiÕn nh- Anh, Ph¸p, NhËt... tr-íc ®©y, còng
nh- Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore... hiÖn nay ®Òu
®· tr¶i qua b-íc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu
nh÷ng s¶n phÈm dÖt may nh- lµ mét ngµnh xuÊt khÈu
chÝnh.
ë ViÖt Nam, ngµnh dÖt may còng ®· sím ph¸t
triÓn vµ trong c¸c n¨m qua ®-îc quan t©m ®Çu t-,
më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt, tr¶i qua nh÷ng b-íc
th¨ng trÇm do nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr-êng quèc
tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý trong n-íc, ®Õn nay, ngµnh
dÖt may ®· t¹o ®-îc sù æn ®Þnh vµ t¹o ®iÒu kiÖn
cho b-íc ph¸t triÓn míi.
§Ó thùc hiÖn chiÕn l-îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt n-íc tõ nay ®Õn n¨m 2005, 2010, ngµnh
c«ng nghiÖp nãi chung cÇn cã tèc ®é t¨ng tr-ëng
b×nh
qu©n
15%/n¨m
trong
®ã
giai
®o¹n
®Çu
c«ng
nghiÖp ho¸, ngµnh dÖt may lµ mét trong c¸c ngµnh
cÇn cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao h¬n, nh»m ®¶m b¶o
môc tiªu t¨ng tr-ëng chung, gi¶m dÇn sù chªnh lÖch
víi c¸c n-íc trong vïng khi n-íc ta ®· hoµ nhËp
thÞ tr-êng khu vùc vµ quèc tÕ.
Riªng lÜnh vùc xuÊt khÈu, n-íc ta cßn kÐm xa
c¸c n-íc l¸ng giÒng cïng ®iÒu kiÖn, trong ®ã ngµnh
dÖt may, tuy ®· cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín so víi
c¸c ngµnh trong n-íc (chiÕm kho¶ng 15%) vµ cã tèc
®é t¨ng tr-ëng kh¸ trong c¸c n¨m qua nh-ng vÉn cßn
ë møc nhá bÐ, ch-a xøng víi vÞ trÝ cña mét ngµnh
xuÊt khÈu chñ yÕu cña ®Êt n-íc. V× vËy, yªu cÇu
cÊp b¸ch cho ngµnh dÖt may lµ ph¶i t×m gi¶i ph¸p
®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m
tíi
V× lý do nªu trªn nªn luËn v¨n nµy em sÏ ®i
vµo xem xÐt thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam
trong nh÷ng n¨m qua ®Ó tõ ®ã rót ra ®-îc nh÷ng
nguyªn nh©n vµ ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p cho ngµnh
trong lÜnh vùc xuÊt khÈu vµo riªng nhãm thÞ tr-êng
phi h¹n ng¹ch. Víi ®Ò tµi cô thÓ: "Mét sè gi¶i
ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may
ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch”. KÕt
cÊu luËn v¨n bao gåm:
Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt
khÈu
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may
cña ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch thêi
gian qua
2
Ch-¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thóc
®¶y xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo c¸c
thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch
LuËn v¨n nµy ®-îc hoµn thµnh d-íi sù gióp ®ì
nhiÖt t×nh cña Th¹c sü Ng« ThÞ TuyÕt Mai vµ tËp
thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña viÖn Ngiªn cøu chÝnh
s¸ch chiÕn l-îc c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp. Tuy
nhiªn, ®©y lµ m¶ng ®Ò tµi réng lín mµ víi kh¶ n¨ng
cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng trµnh khái
nhiÒu thiÕu sãt. Em mong r»ng sÏ nhËn ®-îc nhiÒu ý
kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ ban l·nh ®¹o ViÖn ®Ó
em hoµn thiÖn h¬n vµ rót kinh nghiÖm.
Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sü
Ng« ThÞ TuyÕt Mai, c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa
KT&KDQT tr-êng §HKTQD cïng ban l·nh ®¹o, tËp thÓ
c«ng
nh©n
viªn
cña
ViÖn
nghiªn
cøu
chÝnh
s¸ch
chiÕn l-îc c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu
kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy.
3
ch-¬ng I
nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
I. kh¸i niÖm, vai trß vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ
yÕu.
1. Kh¸i niÖm.
XuÊt khÈu lµ viÖc cung cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch
vô cho n-íc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm
ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. C¬ së cña ho¹t ®éng xuÊt
khÈu lµ ho¹t ®éng mua b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸
(Bao gåm c¶ hµng ho¸ h÷u h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh)
trong n-íc. Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ trao ®æi
hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia cã lîi, ho¹t ®éng nµy
më réng ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc
gia hoÆc thÞ tr-êng néi ®Þa vµ khu chÕ xuÊt ë
trong n-íc.
XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng
ngo¹i th-¬ng, xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi, ngµy cµng ph¸t
triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh
thøc c¬ b¶n ban ®Çu cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi
hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia, cho ®Õn nay nã ®· rÊt
ph¸t triÓn vµ ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua nhiÒu h×nh
thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy nay diÔn ra trªn
ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh
vùc cña nÒn kinh tÕ, kh«ng chØ lµ hµng ho¸ h÷u
h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh víi tû träng ngµy cµng
lín.
2. Vai trß.
4
XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh
tÕ
®èi ngo¹i chñ yÕu cña mét quèc gia. Ho¹t ®éng
xuÊt khÈu lµ mét nh©n tè c¬ b¶n thóc ®Èy t¨ng
tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Thùc tÕ
lÞch sö ®· chøng minh, c¸c n-íc ®i nhanh trªn con
®-êng t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng n-íc cã
nÒn ngo¹i th-¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng.
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®-îc xem nh- lµ mét
yÕu tè quan träng kÝch thÝch sù t¨ng tr-ëng kinh
tÕ. Nh- chóng ta biÕt, viÖc ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu
cho phÐp më réng quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ
míi ra ®êi phôc vô ho¹t ®éng xuÊt khÈu, do ®ã g©y
ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c ngµnh kinh tÕ
kh¸c ph¸t triÓn theo. Vµ nh- vËy kÕt qu¶ sÏ lµ:
T¨ng tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ
triÓn
ph¸t
nhanh. Ch¼ng h¹n nh- gia c«ng, s¶n xuÊt,
xuÊt khÈu hµng may mÆc ph¸t triÓn th× nã tÊt yÕu
nã sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt, ngµnh
trång b«ng, vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt
bÞ, t- liÖu ... phôc vô cho ngµnh may mÆc.
- XuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi
trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng
yªu cÇu cao cña thÞ tr-êng thÕ giíi vÒ quy c¸ch
phÈm chÊt mÉu m·... cña s¶n phÈm th× mét mÆt s¶n
xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ, mÆt
kh¸c ng-êi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay
nghÒ, ph¶i
häc hái kinh nghiÖm. Thùc tiÔn cho thÊy khi thay
®æi thÞ tr-êng buéc chóng ta ph¶i t×m hiÓu, nghiªn
cøu vµ viÖc ®ßi hái ph¶i thay ®æi mÉu m·, chÊt
l-îng s¶n phÈm sÏ tÊt yÕu x¶y ra, ®iÒu nµy kÐo
5
theo sù thay ®æi trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ®éi ngò
lao ®éng. XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m ®æi míi th-êng xuyªn n¨ng lùc s¶n
xuÊt trong n-íc. Nãi c¸ch kh¸c, xuÊt khÈu lµ c¬ së
t¹o thªm vèn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ thÕ
giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸
nÒn
kinh tÕ ®Êt n-íc.
- §Èy m¹nh
xuÊt khÈu cã vai trß t¸c ®éng
®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ
ngµnh theo h-íng
sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt
n-íc. §©y lµ yÕu tè then chèt trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §ång thêi víi sù ph¸t
triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o cho phÐp c«ng
nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ¸p dông kü thuËt
tiªn tiÕn, s¶n xuÊt ra hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh
cao trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, gióp cho ta cã nguån
lùc c«ng nghiÖp míi. §iÒu nµy, kh«ng nh÷ng cho
phÐp t¨ng s¶n xuÊt vÒ mÆt sè l-îng, t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng mµ cßn tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi.
- §Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã hiÖu
qu¶ th× sÏ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n v× nhê
më réng xuÊt khÈu mµ mét bé phËn ng-êi lao ®éng cã
c«ng ¨n viÖc lµm vµ cã thu nhËp. Ngoµi ra mét phÇn
kim ng¹ch xuÊt khÈu dïng ®Ó nhËp khÈu c¸c hµng
tiªu dïng thiÕt yÕu gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng
nh©n d©n.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng c-êng sù
hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c n-íc, n©ng cao vÞ thÕ,
vai trß cña ®Êt n-íc
trªn th-¬ng tr-êng. Nhê cã
6
nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ®Êt n-íc cã ®iÒu kiÖn
®Ó thiÕt lËp vµ më réng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c
n-íc kh¸c trªn thÕ giíi trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã
lîi.
XuÊt khÈu cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ
tiªu dïng cña mét n-íc, nã cho phÐp mét n-íc tiªu
dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l-îng lín h¬n møc
tiªu dïng mµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n-íc cã thÓ
cung cÊp ®-îc.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ
l¹c hËu, s¶n xuÊt
nhá lµ phæ biÕn, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé
phËn d©n c-, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp
thÊp, xuÊt khÈu cã vai trß ngµy cµng to lín. XuÊt
khÈu trë thµnh nguån tÝch luü chñ yÕu trong giai
®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸.
Thùc tÕ chøng minh r»ng, thu nhËp ho¹t ®éng
xuÊt khÈu v-ît xa c¸c nguån vèn kh¸c. §iÒu ®ã
chøng tá r»ng trong quan hÖ kinh tÕ
gi÷a c¸c n-íc
cã tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch rÊt lín th× ho¹t
®éng ngo¹i th-¬ng ®ãng vµi trß rÊt quan träng, chñ
yÕu, chø kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn -u ¸i kh¸c nhviÖn trî ch¼ng h¹n. XuÊt khÈu cßn ®ãng vai trß chñ
®¹o trong viÖc sö lý vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶
h¬n c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.ViÖc ®-a ra
nh÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph©n c«ng
kinh doanh quèc tÕ th«ng qua c¸c ngµnh chÕ biÕn
xuÊt khÈu ®· gãp phÇn n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸,
gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i do ®iÒu kiÖn ngo¹i th-¬ng
7
ngµy cµng trë nªn bÊt lîi cho hµng ho¸ vµ nguyªn
liÖu xuÊt khÈu.
Nh- vËy, ph¶i th«ng qua xuÊt nhËp khÈu gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt b»ng viÖc më réng trao
®æi vµ thóc ®Èy viÖc tËn dông c¸c lîi thÕ, c¸c
tiÒm n¨ng, c¸c c¬ héi cña ®Êt n-íc trong viÖc tham
gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Nã kh«ng chØ
®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî ph¸t triÓn mµ nã cã
thÓ trë thµnh yÕu tè bªn
trong cña sù ph¸t triÓn,
trùc tiÕp vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bªn
trong cña nÒn kinh tÕ: vèn, kü thuËt, lao ®éng,
nguyªn liÖu, thÞ tr-êng....
3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
Víi môc tiªu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh
doanh xuÊt khÈu nh»m ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro,
c¸c
doanh
nghiÖp
ngo¹i
th-¬ng
cã
thÓ
lùa
chän
nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu kh¸c nhau. §iÓn h×nh lµ
mét sè h×nh thøc sau:
3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp.
XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸
vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc
thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n-íc hoÆc tõ
kh¸ch hµng n-íc ngoµi th«ng qua tæ chøc cña m×nh.
XuÊt khÈu trùc tiÕp yªu cÇu ph¶i cã nguån vèn ®ñ
lín vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cã n¨ng lùc
vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ trùc tiÕp tiÕn hµnh ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
VÒ nguyªn t¾c, xuÊt
khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi ro
8
trong
kinh doanh nh-ng nã l¹i cã nh÷ng -u ®iÓm næi bËt
sau:
- Gi¶m bít chi phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi
nhuËn cho doanh nghiÖp.
- Cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch
hµng vµ víi thÞ tr-êng n-íc ngoµi, tõ ®ã n¾m b¾t
ngay ®-îc nhu cÇu còng nh- t×nh h×nh cña kh¸ch
hµng nªn cã thÓ thay ®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu
kiÖn b¸n hµng trong ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt.
3.2. XuÊt khÈu uû th¸c.
Lµ h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã ®¬n vÞ kinh
doanh xuÊt khÈu ®ãng vai trß lµ ng-êi trung gian
thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång
mua b¸n hµng ho¸, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt
®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cho nhµ s¶n xuÊt qua ®ã thu
®-îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh (theo tû lÖ % gi¸ trÞ
l« hµng ).
¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp
, ®Æc biÖt lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh, t¹o
®-îc viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng ®ång thêi còng
thu ®-îc mét kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra
tr¸ch nhiÖm trong viÖc tranh chÊp vµ khiÕu n¹i
thuéc vÒ ng-êi s¶n xuÊt .
Ph-¬ng thøc xuÊt khÈu uû th¸c cã nh-îc ®iÓm
ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång
nhÊt ®Þnh, n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ tr-êng chËm.V×
vËy doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ph-¬ng thøc phï hîp
víi kh¶ n¨ng cña chÝnh m×nh sao cho ®¹t hiªô qu¶
9
cao nhÊt, tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ, thu håi vèn
nhanh, doanh sè b¸n hµng t¨ng, thÞ tr-êng b¸n hµng
®-îc më réng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh xuÊt nhËp
khÈu cña m×nh.
3.3. Bu«n b¸n ®èi l-u.
Bu«n b¸n ®èi l-u lµ ph-¬ng thøc giao dÞch,
trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp víi nhËp khÈu, ng-êi
b¸n ®ång thêi lµ ng-êi
mua vµ hµng ho¸ mang ra
trao ®æi th-êng cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng. Môc ®Ých
xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng nh»m môc ®Ých thu ngo¹i tÖ
mµ nh»m môc ®Ých cã ®-îc l-îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ
t-¬ng ®-¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu.
Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi l-u lµ nh»m tr¸nh
nh÷ng rñi ro vÒ biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ
tr-êng ngo¹i hèi. §ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn
kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n cho l« hµng nhËp
khÈu cña m×nh. Thªm vµo ®ã, ®èi víi mét quèc gia
bu«n b¸n ®èi l-u cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng môc
th-êng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n. Tuy nhiªn
bu«n b¸n ®èi l-u lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh trao ®æi
hµng ho¸, viÖc giao nhËn hµng ho¸ khã tiÕn hµnh
®-îc thuËn lîi.
3.4. Giao dÞch qua trung gian.
§©y lµ giao dÞch mµ mäi viÖc kiÕn lËp quan hÖ
gi÷a ng-êi b¸n víi ng-êi
mua ®Òu ph¶i th«ng qua
mét ng-êi thø ba. Ng-êi thø ba nµy lµ ®¹i lý m«i
giíi hay lµ ng-êi trung gian.
10
§¹i lý lµ mét tæ chøc hoÆc mét c¸ nh©n tiÕn
hµnh mét hay nhiÒu hµnh vi theo sù uû th¸c cña
ng-êi uû th¸c, quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp ®ång
®¹i lý. Cã rÊt nhiÒu ®¹i lý kh¸c nhau nh- ®¹i lý
hoa hång, ®¹i lý toµn quyÒn, tæng ®¹i lý... M«i
giíi lµ th-¬ng nh©n trung gian gi÷a ng-êi mua vµ
ng-êi b¸n. Khi tiÕn hµnh nghiÖp vô, ng-êi m«i giíi
kh«ng ®øng tªn cña chÝnh m×nh mµ ®øng tªn cña
ng-êi uû th¸c.
Do qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a ng-êi b¸n víi ng-êi
mua ph¶i th«ng qua mét ng-êi thø ba nªn tr¸nh ®-îc
nh÷ng rñi ro nh-: do kh«ng am hiÓu thÞ tr-êng hoÆc
do sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ .Tuy nhiªn ph-¬ng
thøc giao dÞch nµy còng ph¶i qua trung gian vµ
ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh, nã lµm cho
lîi nhuËn gi¶m xuèng.
3.5. Gia c«ng quèc tÕ.
Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc kinh doanh,
trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp
khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn
(bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao
l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ qua ®ã thu l¹i mét
kho¶n phÝ gäi lµ phÝ gia c«ng.
§©y lµ h×nh thøc kinh doanh chñ yÕu ¸p dông cho
nh÷ng n-íc
n¬i cã nhiÒu lao ®éng, gi¸ rÎ, nh-ng
l¹i thiÕu vèn, thÞ tr-êng. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp
cã ®iÒu kiÖn c¶i tiÕn vµ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ
nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ th©m nhËp vµo
thÞ tr-êng thÕ giíi.
11
MÆc dï ®©y lµ h×nh thøc kinh doanh mang l¹i
kho¶n tiÒn thï lao thÊp nh-ng
nã gi¶i quyÕt ®-îc
c«ng ¨n viÖc lµm cho n-íc nhËn gia c«ng khi kh«ng
cã ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu
c¶ vÒ
vèn ,c«ng nghÖ vµ cã thÓ t¹o ®-îc uy tÝn trªn thÞ
tr-êng thÕ giíi. ®èi víi n-íc thuª gia c«ng cã thÓ
tËn dông ®-îc lao ®éng cña c¸c n-íc nhËn gia c«ng
vµ th©m nhËp vµo thÞ tr-êng cña n-íc nµy.
3.6. T¸i xuÊt khÈu.
T¸i xuÊt khÈu lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ
tr-íc ®©y ®· nhËp nh-ng kh«ng tiÕn hµnh c¸c ho¹t
®éng chÕ biÕn.
¦u ®iÓm lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu ®-îc lîi
nhuËn cao mµ kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt. Chñ thÓ
tham gia ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu nhÊt thiÕt ph¶i
cã sù tham gia cña ba quèc gia: n-íc xuÊt khÈu,
n-íc nhËp khÈu, vµ n-íc t¸i xuÊt khÈu. H×nh thøc
nµy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu, bëi kh«ng ph¶i lóc nµo hµng ho¸ còng
®-îc xuÊt khÈu trùc tiÕp, hoÆc th«ng qua trung
gian nh- tr-êng hîp bÞ cÊm vËn, bao v©y kinh tÕ.
Khi ®ã th«ng qua ph-¬ng ph¸p t¸i xuÊt c¸c n-íc vÉn
cã thÓ tham gia bu«n b¸n ®-îc víi nhau.
II. néi dung cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
1. Nghiªn cøu thÞ tr-êng.
1.1. Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu.
12
§©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ban ®Çu, c¬ b¶n
nh-ng rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh
ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ó lùa chän ®-îc mÆt hµng mµ
thÞ tr-êng cÇn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét
qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ph©n tÝch cã hÖ thèng nhu
cÇu thÞ tr-êng.
1.2. Lùa chän thÞ tr-êng xuÊt khÈu.
Sau khi ®· lùa chän ®-îc mÆt hµng xuÊt khÈu,
doanh
nghiÖp
cÇn
ph¶i
tiÕn
hµnh
lùa
chän
thÞ
tr-êng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã. ViÖc lùa chän thÞ
tr-êng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch
tæng
hîp nhiÒu yÕu tè bao gåm c¶ nh÷ng yÕu tè vi m«
còng
nh-
yÕu
tè
vÜ
m«
vµ
kh¶
n¨ng
cña
doanh
nghiÖp. §©y lµ mét qu¸ tr×nh ®ßi hái nhiÒu thêi
gian vµ chi phÝ.
1.3.
Lùa chän b¹n hµng.
Lùa chän b¹n hµng c¨n cø kh¶ n¨ng tµi chÝnh,
thanh to¸n cña b¹n hµng vµ c¨n cø vµo ph-¬ng thøc,
ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. ViÖc lùa chän b¹n hµng
lu«n theo nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng
th-êng khi lùa chän b¹n hµng, c¸c doanh nghiÖp
th-êng tr-íc hÕt l-u t©m ®Õn nh÷ng mèi quan hÖ cò
cña m×nh. Sau ®ã, nh÷ng b¹n hµng cña c¸c doanh
nghiÖp kh¸c trong n-íc ®· quan hÖ còng lµ mét c¨n
cø ®Ó xem xÐt lùa chän ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn.
C¸c b¹n hµng th-êng ®-îc ph©n theo khu vùc thÞ
13
tr-êng mµ tuú thuéc vµo s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp
lùa chän ®Ó bu«n b¸n quèc tÕ, mµ c¸c quèc gia -u
tiªn.
1.4. Lùa chän ph-¬ng thøc giao dÞch.
Ph-¬ng thøc giao dÞch lµ nh÷ng c¸ch thøc mµ
doanh nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ
kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh trªn thÞ tr-êng thÕ
giíi.
HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ph-¬ng thøc giao dÞch
kh¸c nhau nh- giao dÞch th«ng th-êng, giao dÞch
qua trung gian, giao dÞch th«ng qua héi chî hay
triÓn l·m. Tuú vµo kh¶ n¨ng cña mçi doanh nghiÖp
mµ lùa chän ph-¬ng thøc giao dÞch sao cho ®¶m b¶o
c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt kinh doanh.
2. §µm
ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång.
§©y lµ mét kh©u quan träng trong kinh doanh
xuÊt khÈu, v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hoÆc
kh«ng kh¶ thi cña kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh
nghiÖp. KÕt qu¶ cña ®µm ph¸n sÏ lµ hîp ®ång ®-îc
ký kÕt. §µm ph¸n cã thÓ th«ng qua th- tÝn, ®iÖn
tÝn vµ trùc tiÕp.
TiÕp theo c«ng viÖc ®µm ph¸n, c¸c bªn tiÕn hµnh
ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, trong ®ã, quy ®Þnh
ng-êi b¸n cã nghÜa vô chuyÓn quyÒn së h÷u hµng ho¸
cho ng-êi mua, cßn ng-êi mua cã nghÜa vô tr¶ cho
ng-êi b¸n mét kho¶n tiÒn ngang gi¸ trÞ theo c¸c
ph-¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ.
14
Th«ng th-êng trong mét hîp ®ång xuÊt khÈu cã
nh÷ng néi dung sau:
a./ PhÇn më ®Çu cña hîp ®ång xuÊt khÈu:
- Sè hîp ®ång
- Ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång.
- Tªn, vµ ®Þa chØ ®Çy ®ñ, tel, fax, ®¹i diÖn cña
c¸c bªn.
b./
§iÒu kiÖn tªn hµng.
c./ §iÒu kiÖn sè l-îng
d./
§iÒu kiÖn vÒ quy c¸ch phÈm chÊt cña hµng ho¸.
e./
§iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶.
f./
§iÒu kiÖn vÒ bao b× , ®ãng gãi , ký m· hiÖu.
g./
§iÒu kiÖn vÒ c¬ së giao hµng.
h./ §iÒu kiÖn vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph-¬ng tiÖn
giao hµng.
i./
§iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n.
k./ §iÒu kiÖn b¶o hµnh (nÕu cã).
l./
§iÒu kiÖn vÒ khiÕu n¹i vµ träng tµi.
m./ §iÒu kiÖn vÒ c¸c tr-êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng.
n./ Ch÷ ký cña c¸c bªn.
15
Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p, nhiÒu mÆt hµng th×
cã thÓ thªm c¸c phô kiÖn lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi
cña hîp ®ång.
3. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ
thanh to¸n.
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång hai bªn thùc hiÖn
nh÷ng g× m×nh ®· cam kÕt trong hîp ®ång. Víi tc¸ch lµ nhµ xuÊt khÈu, doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn
nh÷ng c«ng viÖc sau:
S¬ ®å: Tr×nh tù c¸c b-íc thùc hiÖn hîp ®ång.
Giôc më L/C
vµ kiÓm tra
L/C
Xin giÊy
phÐp xuÊt
khÈu
ChuÈn bÞ hµng
ho¸ xuÊt khÈu
KiÓm tra hµng
ho¸
Giao hµng lªn
tµu
Lµm thñ tôc
h¶i quan
Mua b¶o hiÓm
hµng ho¸
Uû th¸c
thuª tµu
Lµm thñ tôc
thanh to¸n
Gi¶i quyÕt
tranh chÊp
(nÕu cã)
§©y lµ tr×nh tù nh÷ng c«ng viÖc chung nhÊt cÇn
thiÕt ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn
trªn thùc tÕ tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong
hîp ®ång mµ ng-êi thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ bá qua
mét hoÆc mét vµi c«ng ®o¹n
* Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C ®ã
16
Trong ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay, viÖc
sö dông
L/C ®· trë thµnh phæ biÕn h¬n c¶ ,do lîi
Ých cña nã mang l¹i. Sau khi ng-êi nhËp khÈu më
L/C, ng-êi xuÊt khÈu ph¶i kiÓm tra cÈn thËn, chi
tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn trong L/C xem cã phï hîp víi
nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång hay kh«ng. NÕu kh«ng
phï hîp hoÆc cã sai sãt th× cÇn ph¶i th«ng b¸o cho
ng-êi nhËp khÈu biÕt ®Ó söa ch÷a kÞp thêi.
*Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu.
Trong mét sè tr-êng hîp, mÆt hµng xuÊt khÈu
thuéc danh môc nhµ n-íc qu¶n lý, doanh nghiÖp cÇn
ph¶i tiÕn hµng xin giÊy phÐp xuÊt khÈu do phßng
cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu cña Bé Th-¬ng m¹i qu¶n lý.
*ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu.
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, sau khi thu mua
nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, cÇn ph¶i lùa
chän, kiÓm tra, ®ãng gãi bao b× hµng ho¸ xuÊt
khÈu, kÎ ký m· hiÖu sao cho phï hîp víi hîp ®ång
®· ký vµ phï hîp víi luËt ph¸p cña n-íc nhËp khÈu.
*KiÓm ®Þnh hµng ho¸.
Tr-íc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i
cã nghÜa vô kiÓm tra sè l-îng, träng l-îng cña
hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra ®-îc tiÕn hµnh ë hai cÊp:
c¬ së vµ ë cöa khÈu nh»m b¶o ®¶m quyÒn lîi cho
kh¸ch hµng vµ uy tÝn cña nhµ s¶n xuÊt.
* Thuª ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
17
Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ tù thuª ph-¬ng
tiÖn vËn chuyÓn hoÆc uû th¸c cho mét c«ng ty uû
th¸c thuª tµu. §iÒu nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn c¬
së giao hµng trong hîp ®ång.
C¬ së ph¸p lý ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c
bªn uû th¸c thuª tµu víi bªn nhËn uû th¸c lµ hîp
®ång uû th¸c thuª tµu. Cã hai lo¹i hîp ®ång uû
th¸c thuª tµu: Hîp ®ång uû th¸c thuª tµu c¶ n¨m vµ
hîp ®ång thuª tµu chuyÕn. Nhµ xuÊt khÈu c¨n cø vµo
®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ ®Ó lùa chän hîp ®ång thuª
tµu cho thÝch hîp.
*Mua b¶o hiÓm hµng ho¸.
Hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ th-êng xuyªn
®-îc chuyªn chë b»ng ®-êng biÓn, ®iÒu nµy th-êng
gÆp rÊt nhiÒu rñi ro, do ®ã cÇn ph¶i mua b¶o hiÓm
cho hµng ho¸. C«ng viÖc nµy cÇn ®-îc thùc hiÖn
th«ng qua hîp ®ång b¶o hiÓm. Cã hai lo¹i hîp ®ång
b¶o hiÓm: hîp ®ång b¶o hiÓm bao vµ hîp ®ång b¶o
hiÓm chuyÕn. Khi mua b¶o hiÓm cÇn l-u ý nh÷ng ®iÒu
kiÖn b¶o hiÓm vµ lùa chän c«ng ty b¶o hiÓm.
*Lµm thñ tôc h¶i quan.
Hµng ho¸ khi v-ît qua biªn giíi quèc gia ®Ó
xuÊt khÈu ®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm
thñ tôc h¶i quan gåm ba b-íc chñ yÕu sau:
- Khai b¸o h¶i quan: Doanh nghiÖp khai b¸o tÊt
c¶ c¸c ®Æc ®iÓm hµng ho¸ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng,
gi¸ trÞ, tªn ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, n-íc nhËp
khÈu. C¸c chøng tõ cÇn thiÕt, ph¶i xuÊt tr×nh kÌm
18
theo lµ: GiÊy phÐp xuÊt khÈu, phiÕu ®ãng gãi, b¶ng
kª chi tiÕt...
- XuÊt tr×nh hµng ho¸.
- Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan.
*Giao hµng lªn tµu.
Trong b-íc nµy doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh c¸c
c«ng viÖc sau:
- LËp b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë.
- XuÊt tr×nh b¶n ®¨ng ký cho ng-êi vËn t¶i ®Ó
lÊy hå s¬ xÕp hµng .
- Trao
®æi víi c¬ quan ®iÒu ®é c¶ng ®Ó n¾m
v÷ng ngµy giê lµm hµng.
Bè chÝ ph-¬ng tiÖn vËn t¶i ®-a hµng vµo c¶ng,
xÕp hµng lªn tµu.
- LÊy biªn lai thuyÒn phã, sau ®ã ®æi biªn
lai thuyÒn phã lÊy vËn ®¬n ®-êng biÓn hoµn h¶o vµ
chuyÓn nh-îng ®-îc, sau ®ã lËp bé chøng tõ thanh
to¸n.
* Thanh to¸n.
Thanh to¸n lµ b-íc cuèi cïng cña viÖc thùc hiÖn
hîp ®ång nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp, khiÕu n¹i.
Trong bu«n b¸n quèc tÕ, cã rÊt nhiÒu ph-¬ng thøc
thanh to¸n kh¸c nhau.
- Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn.
19
- Ph-¬ng thøc thanh to¸n më tµi kho¶n.
- Ph-¬ng thøc thanh to¸n nhê thu.
- Ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ.
§èi víi nhµ xuÊt khÈu, vÒ ph-¬ng tiÖn thanh
to¸n cÇn ph¶i xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- Ng-êi b¸n muèn b¶o ®¶m r»ng, ng-êi mua cã c¸c
ph-¬ng tiÖn tµi chÝnh ®Ó tr¶ tiÒn mua hµng theo
®óng hîp ®ång ®· ký.
- Ng-êi b¸n muèn viÖc thanh to¸n ®-îc thùc
hiÖn ®óng h¹n.
Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, hai ph-¬ng tiÖn thanh
to¸n lµ nhê thu ( D/P vµ D/A) vµ th- tÝn dông (chñ
yÕu lµ L/C kh«ng huû ngang ) ®-îc ¸p dông phæ biÕn
h¬n c¶.
§Õn ®©y nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp vµ khiÕu
l¹i, mét th-¬ng vô xuÊt khÈu coi nh- ®· kÕt thóc
vµ doanh nghiÖp l¹i tiÕn hµnh mét th-¬ng vô míi.
III.
1.
c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
YÕu tè chÝnh trÞ.
YÕu tè chÝnh trÞ lµ nh÷ng nh©n tè khuyÕn khÝch
hoÆc h¹n chÕ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng kinh
doanh. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cã thÓ
lµm t¨ng sù liªn kÕt c¸c thÞ tr-êng vµ thóc ®Èy
tèc ®é t¨ng tr-ëng ho¹t ®éng xuÊt khÈu b»ng viÖc
dì bá c¸c hµng rµo thuÕ quan, phi thuÕ quan, thiÕt
lËp c¸c mèi quan hÖ trong c¬ së h¹ tÇng cña thÞ
20
- Xem thêm -