Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lêi nãi ®Çu
S¶n xuÊt vËt chÊt trong mçi giai ®o¹n lÞch sö ®îc biÓu hiÖn ë mçi ph¬ng
thøc s¶n xuÊt (PTSX) nhÊt ®Þnh. PTSX lµ c¸ch thøc mµ con ngêi lµm ra cña c¶i
vËt chÊt. §ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt, kÕt cÊu cña x· héi. QuyÕt ®Þnh sù
vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi, song sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt phô
thuéc vµo mét PTSX. PTSX lµ sù tæng hoµ mèi quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX t¹o
nªn mét nÒn kinh tÕ cã LLSX ph¸t triÓn kÐo theo mét QHSX ph¸t triÓn. NÕu mét
nÒn kinh tÕ cã QHSX ph¸t triÓn còng ph¶i ®ßi hái mét LLSX ph¶i ph¸t triÓn ®Õn
mét chõng mùc nµo ®ã ®Ó phï hîp víi QHSX ®ã. Quy luËt QHSX phï hîp víi
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX lµ mét ®IÒu kiÖn tÊt yÕu ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn
kinh tÕ. V× vËy viÖc nghiªn cøu vÒ mèi quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX lµ ®ßi hái
cÇn thiÕt ®èi víi mçi mét sinh viªn chóng ta. §i s©u vµo nghiªn cøu quy luËt nµy
t¹o cho mçi sinh viªn cã mét khèi lîng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh ®Ó phôc vô cho ®Êt níc sau nµy. Nghiªn cøu vÒ quy luËt nµy lµ nhu cÇu ®ßi hái b¾t buéc ®èi víi mçi
sinh viªn, ®Æc biÖt lµ c¸c sinh viªn thuéc ngµnh kinh tÕ. §ã lµ nh÷ng nguån lùc
chÝnh cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Trong t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn nay cÇn cã
nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy m¹nh mÏ LLSX ph¸t triÓn vµ bªn c¹nh ®ã kh«ng quªn
n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý cña nhµ níc ®Ó ®a ®Êt níc ph¸t triÓn.
§Ó thùc hiÖn íc m¬ x©y dùng mét ®Êt níc v¨n minh giµu ®Ñp, x· héi c«ng
b»ng trªn c¬ së toµn ®¶ng, toµn d©n, toµn qu©n ta, triÖu ngêi nh mét, h·y lµm
viÖc nhiÒu h¬n ®Ó cñng cè nÒn t¶ng cho ®Êt níc. §ã lµ viÖc lµm cã ý nghÜa vµ lµ
nghÜa vô cña mçi ngêi ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc ph¸t triÓn.
Do thêi gian cã h¹n vµ tµi liÖu kh«ng thËt ®Çy ®ñ còng nh tr×nh ®é ngêi viÕt
cßn non trÎ. Ch¾c ch¾n bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, bëi vËy
em mong muèn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy c«, ®Ó cã thÓ söa ch÷a, kh¾c phôc, cñng
cè l¹i vèn kiÕn thøc cña m×nh
Em ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy c«.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
B – Néi dung
I.
Quan ®iÓm vµ lÝ luËn cña C¸c- M¸c
1.
Quan ®iÓm vÒ QHSX vµ LLSX
Lùc lîng s¶n xuÊt ( LLSX) biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi víi giíi tù
nhiªn. Tr×nh ®é LLSX biÓu hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi. §ã lµ
kÕt qu¶ cña n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi trong qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµo tù nhiªn
t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña con ngêi. LLSX lµ sù kÕt
gi÷a ngêi lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt (TLSX) tríc hÕt c«ng cô lao ®éng (CCL§).
Víi tÝnh c¸ch lµ chñ thÓ trong s¶n xuÊt vµ con ngêi víi søc lao ®éng kinh nghiÖm
thãi quen, tri thøc khoa häc kÜ thuËt cña m×nh ®Î sö dông t liÖu lao ®éng. Tríc
hÕt lµ c«ng cô t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. Qu¸
tr×nh ®ã lµ qu¸ tr×nh c¶i tiÕn c«ng cô, bæ sung hoµn thiÖn t liÖu lao ®éng nh»m
®¹t n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. Víi ý nghÜa ®ã nê lao ®éng lµ nh©n tè chñ yÕu
hµng ®Çu cña LLSX. Lª nin viÕt: "LLSX hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng
nh©n lµ ngêi lao ®éng". (1). Tr×nh ®é ph¸t triÓn CCL§ võa lµ thíc ®o tr×nh ®é
chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi võa lµ tiªu chuÈn ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a
c¸c thêi ®¹i kinh tÕ kÜ thuËt. C¸c m¸c viÕt: "Thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau kh«ng
ph¶i ë chç chóng s¶n xuÊt ra c¸i g× mµ lµ ë chç chóng s¶n xuÊt b»ng c¸ch nµo
víi nh÷ng TLL§ nµo"(2) . Trong thêi ®¹i ngµy nay khoa häc ®· trë thµnh LLSX
trùc tiÕp. Nã võa lµ ngµnh s¶n xuÊt riªng võa th©m nhËp vµo c¸c yÕu tè cÊu thµnh
LLSX, ®em l¹i sù thay ®æi vÒ chÊt cña LLSX. C¸c yÕu tè cÊu thµnh LLSX t¸c
®éng lÉn nhau mét c¸ch kh¸ch quan lµm cho LLSX lµ yÕu tè ®éc nhÊt. Nã lµ yÕu
tè kh¸ch quan lµ nÒn t¶ng vËt chÊt cña toµn bé lÞch sö nh©n lo¹i. LLSX ®îc kÕ
thõa liªn tôc tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. Mçi mét thÕ hÖ sinh ra ®Òu thÝch
øng víi tr×nh ®é LLSX cña thÕ hÖ tríc ®Ó l¹i v× "LLSX lµ kÕt qu¶ cña n¨ng lùc
thùc tiÔn cña con ngêi. Nhng b¶n th©n n¨ng lùc nµy bÞ quyÕt ®Þnh bëi ®iÒu kiÖn
trong ®ã ngêi ta sèng bëi LLSX ®· ®¹t ®îc bëi h×nh th¸i tríc hä kh«ng ph¶i do
hä mµ do thÕ hÖ tríc t¹o ra"(3).
Quan hÖ s¶n xuÊt (QHSX)lµ quan hÖ gi÷a ngêi víi nggêi trong s¶n xuÊt vËt
chÊt, thÓ hiÖn quan hÖ së h÷u ®èi víi TLSX, quan hÖ tæ chøc qu¶n lÝ vµ trao ®æi
ho¹t ®éng víi nhau vµ quan hÖ ph©n phèi s¶n xuÊt. QHSX do con ngêi t¹o ra,
(1)
Lªnin toµn tËp - NXB TiÕn Bé, trang 130
C. M¸c T b¶n toµn tËp - NXB Sù thËt, trang 188
(3)
C. Mac - Angghen tuyÓn tËp, trang 141
(2)
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
song nã ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ
quan cña LLSX trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt con ngêi
ph¶i quan hÖ víi nhau ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh kÕt qu¶ lao ®éng.
C¸c M¸c viÕt: "Ngêi ta chØ s¶n xuÊt b»ng c¸ch hîp t¸c víi nhau mét c¸ch nµo ®ã
vµ trao ®æi ho¹t ®éng víi nhau. Muèn s¶n xuÊt ®îc ngêi ta ph¶i cã mèi liªn hÖ
chÆt chÏ víi nhau vµ chØ cã trong ph¹m vi nh÷ng mèi liªn hÖ, quan hÖ ®ã th× míi
cã sù t¸c ®éng cña hä vµo giíi tù nhiªn tøc lµ s¶n xuÊt" (4). Cã hai h×nh thøc së
h÷u c¬ b¶n vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ së h÷u t nh©n vµ së h÷u x· héi. Nh÷ng h×nh thøc
së h÷u gi÷a ngêi trong x· héi. §¬ng nhiªn ®Ó cho TLSX kh«ng trë thµnh "v«
chñ" ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ râ rµng ®Ó x¸c ®Þnh chñ së h÷u vµ sö dông ®èi
víi nh÷ng TLSX nhÊt ®Þnh. Trong sù t¸c ®éng ®Õn nhau cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh
QHSX quan hÖ tæ chøc qu¶n lÝ vµ quan hÖ ph©n phèi cã vai trß quan träng.
Nh÷ng quan hÖ nµy cã thÓ cñng cè quan hÖ së h÷u còng cã thÓ lµm biÕn ®æi
quan hÖ së h÷u. Mçi hÖ thèng QHSX ë mçi giai ®o¹n lÞch sö ®Òu tån t¹i mét
PTSX nhÊt ®Þnh. HÖ thèng QHSX thèng trÞ mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi Êy. V×
vËy khi nghiªn cøu xem xÐt tÝnh chÊt h×nh th¸i cña x· héi nµo th× kh«ng thÓ chØ
nh×n ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX mµ cßn ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh chÊt cña
QHSX.
2.
Quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX vµ tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX
LLSX vµ QHSX lµ hai mÆt cña PTSX chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ
t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau h×nh thµnh quy luËt x· héi phæ biÕn cña toµn bé
lÞch sö loµi ngêi. Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
cña LLSX v¹ch râ tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña QHSX vµo sù ph¸t triÓn
cña LLSX. Ngîc l¹i QHSX t¸c ®éng trë l¹i LLSX
2. 1: TÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX
TÝnh chÊt cña LLSX lµ tÝnh chÊt cña TLSX vµ lao ®éng. Nã thÓ hiÖn tÝnh
chÊt cña TLSX lµ sö dông c«ng cô thñ c«ng vµ tÝnh chÊt cña lao ®éng lµ lao ®éng
riªng lÎ, nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt nh bóa, r×u, cµy. . . do mét ngêi sö dông ®Ó s¶n
xuÊt ra vËt dïng kh«ng cÇn ®Õn lao ®éng tËp thÓ, LLSX cã tÝnh chÊt c¸ nh©n. Khi
m¸y mãc ra ®êi ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu ngêi míi sö dông ®îc, ®Ó lµm ra mét s¶n
phÈm cÇn cã sù hîp t¸c cña nhiÒu ngêi, mçi ngêi ph¶i lµm mét bé phËn c«ng
viÖc míi hoµn thµnh ®îc s¶n phÈm Êy th× LLSX mang tÝnh chÊt x· héi ho¸.
(4)
C. Mac, Angghen toµn tËp, trang 94
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2. 2: LLSX quyÕt ®inh QHSX
Xu híng cña s¶n xuÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn sù biÕn ®æi bao giê còng
b¾t ®Çu tõ sù biÕn ®æi cña LLSX. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó lao ®éng bít nÆng
nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao con ngêi lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng vµ chÕ
t¹o a nh÷ng c«ng cô lao ®éng tinh x¶o h¬n. Cïng víi sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn
cña c«ng cô lao ®éng (CCL§) th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt thãi quen lao ®éng kÜ
n¨ng cña s¶n xuÊt kiÕn thøc khoa häc cña con ngêi còng tiÕn bé. LLSX trë thµnh
yÕu tè lao ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt. Cßn QHSX lµ yÕu tè æn ®Þnh cã khuynh
híng l¹c hËu so víi sù ph¸t triÓn cña LLSX. LLSX lµ néi dung lµ ph¬ng thøc,
cßn QHSX lµ h×nh thøc x· héi cña nã. Trong mèi quan hÖ néi dung - h×nh thøc
th× néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc, h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung, néi dung
thay ®æi tríc cßn h×nh thøc thay ®æi sau. TÊt nhiªn trong quan hÖ néi dung víi
h×nh thøc kh«ng ph¶i lµ møc thô ®éng, nã còng t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi sù ph¸t
triÓn cña néi dung.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt th× QHSX còng h×nh thµnh vµ biÕn ®æi
cho phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX. Sù phï hîp ®ã lµ ®éng lùc cho
s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nhng LLSX thêng ph¸t triÓn nhanh cßn QHSX cã xu híng
æn ®Þnh, khi LLSX ®· ph¸t triÓn lªn mét tr×nh ®é míi. QHSX kh«ng cßn phï hîp
víi nã n÷a sÏ n¶y sinh m©u thuÉn gay g¾t gi÷a hai mÆt cña PTSX. Sù ph¸t triÓn
kh¸ch quan ®ã tÊt yÕu dÉn dÕn xo¸ bá QHSX cò thay b»ng QHSX míi phï hîp
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é LLSX më ®êng cho LLSX ph¸ Sù h×nh thµnh, biÕn ®æi cña
QHSX phô thuéc vµo tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. Nhng QHSX lµ
h×nh thøc x· héi mµ LLSX ph¸t triÓn.
2. 3: QHSX t¸c ®éng trë l¹I LLSX:
Dùa vµo nã ®Ó ph¸t triÓn, nã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi LLSX: cã thÓ thóc ®Èy
hoÆc k×m h·m s¶n xuÊt, nÕu QHSX phï hîp v¬Ý tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX, nã
thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. NÕu kh«ng phï hîp nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña
LLSX. Song t¸c dông ®ã chØ lµ t¹m thêi theo tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, cuèi cïng
nã sÏ bÞ thay thÕ b»ng kiÓu QHSX kh¸c phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
LLSX. Së dÜ QHSX cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi LLSX v× nã quy
®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, quy ®Þnh hÖ thèng tæ chøc qu¶n lÝ s¶n xuÊt vµ qu¶n
lÝ x· héi, quy ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao
®éng cã ®îc. Do ®ã nã ¶nh hëng ®Õn th¸i ®é qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n lao
®éng –LLSX chñ yÕu cña x· héi. Nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn kÝch thÝch hoÆc h¹n
chÕ viÖc c¶i t¹o CCL§, ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµo s¶n xuÊt, hîp t¸c
vµ ph©n phèi lao ®éng. Tuy nhiªn kh«ng ®îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n tÝnh tÝch
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cùc cña QHSX. QHSX chØ lµ vai trß cña nh÷ng h×nh thøc së h÷u, mçi kiÓu
QHSX lµ mét hÖ thèng, lµ mét chØnh thÓ h÷u c¬ ba mÆt: Quan hÖ së h÷u, quan
hÖ ph©n phèi, quan hÖ qu¶n lÝ. ChØ trong chØnh thÓ ®ã QHSX míi trë thµnh ®éng
lùc thóc ®Èy con ngêi ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
Quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
LLSX lµ quy luËt chung nhÊt vÒ sù ph¸t triÓn cña x· héi. Sù t¸c ®éng cña quy
luËt nµy ®· ®a x· héi loµi ngêi tr¶i qua c¸c PTSX: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm
h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa, x· héi chñ nghÜa.
Quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX lµ
quy luËt vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi qua sù thay thÕ kÕ tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn
cao cña PTSX.
2. 4: Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a QHSX vµ LLSX
Khi tr×nh ®é LLSX cßn thñ c«ng th× tÝnh chÊt cña nã lµ c¸ nh©n. Nã thÓ hiÖn
ë chç chØ mét ngêi cã thÓ sö dông ®îc nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. Khi s¶n xuÊt b»ng m¸y ra ®êi tr×nh ®é LLSX c«ng
nghiÖp th× mét ngêi kh«ng thÓ sö dông nhiÒu mµ chØ mét c«ng cô, mét bé phËn,
chøc n¨ng, nh vËy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i nhiÒu ngêi tham gia, s¶n phÈm lao
®éng lµ thµnh qu¶ cña nhiÒu ngêi. ¤ ®©y LLSX ®· mang tÝnh chÊt x· héi ho¸ vµ
tÊt yÕu mét QHSX thÝch hîp lµ quan hÖ së h÷u vÒ TLSX. ¡ng –ghen viÕt: "giai
cÊp t s¶n kh«ng thÓ biÕn TLSX thµnh LLSX m¹nh mÏ ®îc. Kh«ng biÕn nh÷ng
TLSX c¸ nh©n thµnh TLSX cã tÝnh x· héi mµ chØ mét sè ngêi cïng lµm míi sö
dông ®îc".
Quan hÖ biÖn chøng gi÷a QHSX vµ LLSX biÓu hiÖn ë chç: Xu híng s¶n
xuÊt vËt chÊt kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn. Sù biÕn ®æi ®ã bao giê còng b¾t
®Çu tõ sù biÕn ®æi LLSX mµ tríc hÕt lµ c«ng cô. C«ng cô ph¸t triÓn ®Õn m©u
thuÉn gay g¾t víi QHSX hiÖn cã vµ xuÊt hiÖn ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i xo¸ bá
QHSX cò thay b»ng QHSX míi. Nh vËy QHSX lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña LLSX
(æn ®Þnh t¬ng ®èi ), QHSX trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX
(kh«ng phï hîp ). Phï hîp vµ kh«ng phï hîp lµ biÓu hiÖn cña m©u thuÉn biÖn
chøng cña LLSX vµ QHSX tøc lµ sù phï hîp trong m©u thuÉn bao hµm m©u
thuÉn. Khi phï hîp còng nh lóc kh«ng phï hîp víi LLSX, QHSX lu«n cã tÝnh
®éc lËp víi LLSX thÓ hiÖn trong néi dung sù t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi LLSX, quy
®Þnh môc ®Ých x· héi cña s¶n xuÊt, xu híng ph¸t triÓn cña quan hÖ lîi Ých tõ ®ã
h×nh thµnh nh÷ng yÕu tè hoÆc thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng
trë l¹i cña quan hÖ nãi trªn cña s¶n xuÊt bao giê còng th«ng qua c¸c quy luËt
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kinh tÕ c¬ b¶n. Phï hîp vµ kh«ng phï hîp gi÷a LLSX vµ QHSX lµ kh¸ch quan
vµ phæ biÕn cña mäi ph¬ng thøc s¶n xuÊt. SÏ kh«ng ®óng nÕu quan niÖm trong
chñ nghÜa t b¶n lu«n diÔn ra: "kh«ng phï hîp" cßn díi chñ nghÜa x· héi "phï
hîp" gi÷a QHSX vµ LLSX.
II.
THùC TR¹NG QU¸ TR×NH PH¸T TRIÓN KINH TÕ VIÖT NAM ¸P
DôNG QUY LUËT qhsx PH¶I PHï HîP VíI TÝNH CHÊT Vµ TR×NH
§é CñA llsx
1.
§êng lèi ph¸t triÓn QHSX vµ LLSX theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa:
Qu¸ tr×nh l·nh ®¹o ®Êt níc ®i lªn chñ nghÜa x· héi §¶ng ta ®· rót ra nh÷ng
kinh nghiÖm bæ Ých vµ x¸c ®Þnh r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho s¶n
xuÊt chËm ph¸t triÓn ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n lµ: "kh«ng n¾m
v÷ng QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX". Tõ ®ã §¶ng
ta ®· rót ra ®îc cèt lâi ®Ó ®Èy m¹nh viÖc vËn dông quy luËt b»ng c¸ch nªu vÊn ®Ò
g¾n liÒn víi c¸ch m¹ng QHSX víi c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, chó träng viÖc
tæ chøc l¹i nÒn s¶n xuÊt x· héi ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc vµ b¬c ®i thÝch hîp.
§¶ng nhËn thøc r»ng: Sù phï hîp gi÷a LLSX vµ QHSX kh«ng bao giê phï hîp
tuyÖt ®èi kh«ng cã m©u thuÉn, kh«ng thay ®æi. Sù phï hîp QHSX víi LLSX
kh«ng bao giê lµ sù phï hîp chung mµ bao giê còng tån t¹i díi nh÷ng h×nh thøc
cô thÓ thÝch øng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh víi tr×nh ®é nµo ®ã trong thêi k×
qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. NÒn kinh tÕ kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ t b¶n nhng
còng cha hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Bëi vËy c«ng cuéc c¶i t¹o
chñ nghÜa ph¶i chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm cña sù tån t¹i kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn trong c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi míi.
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc ph¶i tu©n thñ quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a
QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX hiÖn cã ®Ó x¸c ®Þnh bíc ®i
vµ nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp. Quy luËt ®ã lu«n ®îc coi lµ t tëng chØ ®¹o c«ng
cuéc c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi míi trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn
LLSX. §¹i héi VI chØ râ: "§¶m b¶o sù phï hîp gi÷a LLSX vµ QHSX lu«n lu«n
kÕt hîp chÆt chÏ t¹o QHSX víi tæ chøc vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt". Kh«ng nªn nãng
véi duy ý chÝ trong viÖc x¸c ®Þnh trËt tù bíc ®i còng nh trong viÖc lùa chän c¸c
h×nh thøc kinh tÕ cÇn ph¶i c¶i t¹o nÒn s¶n xuÊt nhá, ®Ó ®a nÒn s¶n xuÊt tõng bíc
lªn s¶n xuÊt víi quy m« réng. Trªn c¬ së s¶n xuÊt nhá x©y dùng nh÷ng h×nh thøc
QHSX phï hîp, tõng bíc tiÕn ®Õn ®ång bé rµ so¸t l¹i qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi chñ
nghÜa. Thêi gian qua §¶ng ta ®· ®a ra kÕt luËn: "Theo quy luËt vÒ sù phï hîp
gi÷a QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX, qu¸ tr×nh c¶i t¹o x·
héi chñ nghÜa ph¶i cã bíc ®i vµ h×nh thøc thÝch hîp, ph¶i coi träng nh÷ng h×nh
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
thøc kinh tÕ trung gian qu¸ ®é tõ thÊp lªn cao, tõ quy m« nhá ®Õn quy m« lín,
trong mçi bíc ®i cña qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi x· héi chñ nghÜa ph¶i ®Èy m¹nh
viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cao t¹o ra LLSX. Trªn c¬ së ®ã tiÕp tôc ®a
QHSX lªn h×nh thøc vµ quy m« thÝch hîp ®Ó thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn".
2.
Thùc tr¹ng nguån lùc cña LLSX níc ta hiÖn nay:
Tµi nguyªn thiªn nhiªn, tiÒn vèn, nh©n lùc lµ nh÷ng nguån lùc vËt chÊt néi
t¹i, c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn mçi quèc gia. Ngµy nay, lîi thÕ so s¸nh cña sù ph¸t
triÓn nhanh ®ang chuyÓn dÇn tõ yÕu tè giµu tµi nguyªn tiÒn vèn, gi¸ nh©n c«ng
cµng rÎ sang lîi thÕ vÒ tr×nh ®é trÝ tuÖ tri thøc cao cña con ngêi. ChÊt x¸m trë
thµnh nguån vèn lín vµ quý gi¸ lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn
cña mäi quèc gia, sù giµu cã vÒ tri thøc lµ thíc ®o tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c níc. ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng níc ®«ng d©n, d©n sè trÎ, sè ngêi trong ®é tuæi
tõ 16-> 34 chiÕm 60% trong tæng sè 35. 9 triÖu ngêi lao ®éng, nguån bæ sung
hµng n¨m lµ 3% tøc kho¶ng 1. 24 triÖu ngêi. TØ lÖ ngêi lín biÕt ch÷ kh¸ cao
88%, sè n¨m ®i häc trung b×nh cña mét ngêi d©n lµ 5 n¨m, tr×nh ®é d©n trÝ ®îc
xÕp vµo lo¹i trung b×nh kh¸ cao trong khu vùc. Ngêi ViÖt Nam cã truyÒn thèng
cÇn cï, ham häc háØ cÇu tiÕn bé, cã ý trÝ vµ tinh thÇn tù lùc tù cêng d©n téc ph¸t
triÓn kh¸ vÒ thÕ lùc, trÝ lùc cã tÝnh c¬ ®éng cao cã thÓ tiÕp thu nhanh kiÕn thøc
khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Cã thÓ nãi d©y lµ mét lîi thÕ so s¸nh cña ta trong
qu¸ tr×nh héi nhËp.
ViÖt Nam cã nguån lùc dåi dµo, nhng cha sö dông hÕt míi chØ sö dông hÕt
50% tæng nguån lùc. Tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ n¨m 1997 lµ 6. 01% ë mét sè
thµnh phè lín tû l;Ö cßn cao h¬n lµ 7->8%vµ cã kho¶ng 27. 65% lao ®éng ë n«ng
th«n thiÕu viÖc lµm. Trong ®éi ngò thÊt nghiÖp 80% l¹i lµ thanh niªn mµ phÇn
®«ng lµ cha ®µo t¹o nghÒ. Tû lÖ lao ®éng ®îc ®µo t¹o cha cao, sè ngêi lao ®éng
lµm trong lÜnh vùc kÜ thuËt vµ ch©n tay cao, sè lao ®éng trÝ thøc chñ yÕu tËp
trung ë thµnh phè nhiÒu. HiÖn nay rÊt dåi dµo vÒ sè lîng nhng do c¬ cÊu nh©n
lùc cßn nhiÒu bÊt hîp lÝ vµ m©u thuÉn trong néi t¹I nªn chÊt lîng cßn nhiÒu h¹n
chÕ. Trong khi ®ã xu híng ®µo t¹o c«ng nh©n kÜ thuËt ®ang gi¶m c¶ vÒ gi¸ trÞ
tyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi so víi ®µo t¹o ®¹i häc.
3.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam:
T¹i §¹i héi lÇn VI cña §¶ng t tëng gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn trong ®êng lèi
míi kinh tÕ phaØ thùc hiÖn th«ng qua 5 chÝnh s¸ch lín. §ã lµ: chÝnh s¸ch bè trÝ
l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ ®Iòu chØnh l¹i vÒ c¬ cÊu ®Çu t, chÝnh s¸ch x©y dùng nÒn
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh s¸ch ph¸t huy m¹nh mÏ khoa häc kÜ thuËt, chÝnh
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
s¸ch më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Nh÷ng chÝnh s¸ch biÖn
ph¸p mang tÝnh c¸ch m¹ng ®ã suèt trong nh÷ng n¨m 1986->1991®· ®em l¹i cho
®Êt níc ta nhiÒu thay ®æi lín. §Õn §¹i héi VII §¶ng ta l¹I nhÊn m¹nh ®Þnh híng
trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®ã lµ "®Æt con ngêi vµo vÞ trÝ trung t©m thèng nhÊt t¨ng
trëng kinh tÕ víi c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi" . Trªn lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh
doanh §¹i héi VII kh¼ng ®Þnh: "thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa: mäi ngêi ®îc tù do kinh doanh theo
ph¸p luËt, ®îc b¶o hé quyÒn së h÷u vµ thu nhËp hîp ph¸p. C¸c doanh nghiÖp ®Òu
tù chñ kinh doanh hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi nhau b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. Nhµ
níc qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch chÝnh s¸ch vµ c¸c c«ng cô kh¸c.
"Mét thêi k× ph¸t triÓn cña ®Êt níc ®îc më ra. Thêi k× t¨ng cêng sù kÕt hîp gi÷a
t¨ng trëng kinh tÕ víi ph¸t triÓn c¸c quan hÖ x· héi lµnh m¹nh. Sù kÕt hîp ®ã
dùa trªn mét hÖ quan ®iÓm. Mét lµ, thóc ®Èy sù kÕt hîp Êy ngay trong tõng bíc
®i ngay ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Mçi chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Òu ph¶i
nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn x· häi hoµn thiÖn mèi quan hÖ gi÷a nguêi víi ngêi.
Mçi chÝnh s¸ch x· héi ®Òu ph¶i cã ý nghÜa thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ x· héi.
Hai lµ b¶o ®¶m cho mäi ngêi d©n ®Òu ®îc lµm chñ TLSX, ®îc hëng nÒn gi¸o dôc
c¬ b¶n, ®îc båi dìng vÒ nh©n c¸ch ®îc ch¨m sãc y tÕ, ®îc híng dÉn vµ ®µo t¹o
nghÒ nghiÖp. §Æt mçi c¸ nh©n vµo "bÖ phãng" b×nh ®¼ng trong nh÷ng ®IÒu kiÖn
ban ®Çu ®Î v¬n lªn tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Ba lµ x· héi ho¸ mäi ho¹t ®éng nh»m
huy ®éng tèi ®a nguån lùc t¹o søc m¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn thùc hiÖn c¸c môc
tiªu kinh tÕ x· héi.
Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng QHSX míi theo ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa còng cã nhiÒu chuyÓn biÕn. ". . . ChÕ ®é së h÷u c¬ chÕ qu¶n lÝ vµ
chÕ ®é ph©n phèi g¾n kÕt víi nhau gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, t¹o ra ®éng lùc ph¸t
triÓn m¹nh mÏ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi" (5). C¶
trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng thùc tÕ chóng ta ®· døt kho¸t chuyÓn h¼n nÒn kinh
tÕ hiÖn vËt thuÇn nhÊt c«ng h÷u sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn
trong ®ã kinh tÕ nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o. Chøc n¨ng trùc tiÕp qu¶n lÝ kinh
doanh ®îc chuyÓn giao cho c¸c doanh nghiÖp thuéc tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
theo kÕ ho¹ch ®Þnh híng vÜ m«, phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng. ¸p dông chÕ ®é
ph©n phèi theo lao ®éng hÕt hîp víi ph©n phèi theo vèn, tµi s¶n ®ãng gãp vµo kÕt
qu¶ qu¸ tr×nh kinh doanh ph©n phèi phóc lîi ®· khuyÕn khÝch híng lµm giµu hîp
ph¸p ®ång thêi b¶o ®¶m lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ngêi lao ®éng.
(5)
V¨n kiÖn §¹i héi, §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc míi chØ lµ bíc ®Çu cßn rÊt khiªm tèn xong mÊy n¨m
qua nhµ níc vµ nh©n d©n ta sím x©y dùng ®îc ý thøc t duy míi vµ cã nhiÒu hµnh
®éng thùc tÕ kÕt hîp t¨ng trëng kinh tÕ víi ph¸t triÓn mèi quan hÖ gi÷a con ngêi
víi con ngêi híng tíi sù tiÕn bé b×nh ®¼ng vµ c«ng b»ng x· héi.
iii. Mét sè vÊn ®Ò cña nÒn kinh tÕ viÖt nam hiÖn nay
1.
Nh÷ng khã kh¨n trªn con ®êng ph¸t triÓn ®Êt níc:
Khã kh¨n thø nhÊt lµ tiÒm lùc kinh tÕ níc ta cßn qu¸ nhá bÐ, ®Çu t cho ph¸t
triÓn cßn Ýt "ChÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp, nguy c¬ tôt hËu cßn
lín". KÕt cÊu h¹ tÇng cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu hiÖn t¹i cßn c¸ch xa yªu cÇu ph¸t
triÓn kinh tÕ hiÖn ®¹i. Tr×nh ®é thiÕt bÞ m¸y mãc c«ng nghÖ l¹c hËu ch¾p v¸
kh«ng ®ång bé. Vèn vµ vÊn ®Ò huy ®éng vèn ®ang vµ sÏ cßn gÆp rÊt nhiÒu khã
kh¨n. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña ta do nhiÒu nguyªn nh©n vÉn trong t×nh
tr¹ng thÊp, c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu mÊt c©n ®èi.
Khã kh¨n thø hai lµ viÖc l·nh ®¹o x©y dùng QHSX míi cã phÇn lóng tóng
võa bu«ng láng, võa nhiÒu bÊt hîp lÝ trong ®IÒu tiÕt vµ ph©n phèi thu nhËp.
Khã kh¨n thø ba lµ t×nh h×nh x· héi cßn nhiÒu tiªu cùc lµm tæn h¹i nghiªm
träng ®Õn kØ c¬ng phÐp níc vµ trËt tù x· héi.
Khã kh¨n thø t lµ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo t¨ng nhanh ®Æt mèi quan hÖ gi÷a
c¸c tÇng líp nh©n d©n vµo t×nh tr¹ng chøa ®ùng nhiÒu c¸ch biÖt bÊt b×nh ®¼ng,
kho¶ng c¸ch giµu nghÌo biªn ®é ngµy cµng t¨ng. L·nh thæ miÒn nói níc ta chia
lµm ba miÒn khu vùc. Riªng khu vùc ba gåm c¸c vïng s©u vïng xa chiÕm 85%
diÖn tÝch thiªn nhiªn, 60% d©n sè vËy mµ møc thu nhËp b×nh qu©n b»ng 34%
møc trung b×nh c¶ níc.
Khã kh¨n thø n¨m lµ mét sè gi¸ trÞ cao ®Ñp vÒ quan hÖ x· héi vÒ truyÒn
thèng ViÖt Nam, vÒ con ngêi ViÖt Nam ®ang bÞ xem nhÑ. Liªn minh c«ng n«ng
trÝ thøc, khèi ®¹i ®oµn kÕt rêng cét cña d©n téc cha ®îc ph¸t triÓn ngang tÇm víi
yªu cÇu vµ nhiÖm vô míi. §µnh r»ng khi nÒn kinh tÕ vµ hµng lo¹t yÕu tè kh¸c ®·
thay ®æi th× ®Þnh híng gi¸ trÞ còng thay ®æi theo, ®ã lµ ®IÒu b×nh thêng vµ lµ lÏ ®¬ng nhiªn. Xong c¸i kh«ng b×nh thêng ë ®©y lµ xuÊt hiÖn c¸c mèi quan hÖ thÊt
nh©n t©m chµ ®¹p lªn ®¹o lÝ, ch¹y theo c¸i lîi vËt chÊt sïng b¸i ®ång tiÒn. §ã lµ
nh÷ng ®iÓm ®¸ng lo ng¹i hiÖn nay.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2.
Bµi häc tõ sù bÊt hîp lÝ trong mèi quan hÖ QHSX vµ LLSX:
§· cã mét thêi nÒn kinh tÕ lu«n lu«n tr× trÖ. MÆc dï víi néi lùc vµ tiÒm
n¨ng ®Êt níc dåi dµo vµ ®iÒu kiÖn ®Êt níc lµ mét níc n«ng nghiÖp nhng thêng
xuyªn ph¶I ®i vay, kªu gäi viÖn trî cña níc ngoµi. §ã lµ hËu qu¶ cña viÖc kh«ng
hiÓu râ quy luËt QHSX lu«n lu«n ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
LLSX. Sau chiÕn tranh thø hai §¶ng, c¸ch m¹ng ®· giµnh ®îc chÝnh quyÒn vµ
®øng lªn l·nh ®¹o ®Êt níc. Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é giai
cÊp l·nh ®¹o lóc ®ã ®· kh«ng nh×n râ ®îc tr×nh ®é LLSX cña ®Êt níc m×nh, do
kh«ng n¾m v÷ng néi dung quy luËt QHSX ph¶I lu«n lu«n phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é LLSX, dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm vÒ viÖc ban hµnh vµ qu¶n lÝ ®Êt níc
lµm cho ®Êt níc r¬i vµo thêi k× tôt hËu. Thùc vËy sau c¸ch m¹ng thµnh c«ng ®Êt
níc cßn nghÌo nµn do sù tµn ph¸ cña chiÕn tranh, tr×nh ®é d©n trÝ kÐm 90% d©n
sè kh«ng biÕt ch÷, tr×nh ®é s¶n xuÊt l¹c hËu …Trong hoµn c¶nh ®¸t níc nh vËy
mµ giai cÊp l·nh ®¹o l¹i ®Æt ra ph¬ng ph¸p qu¶n lÝ tËp trung vÒ TLSX. C¸c môc
tiªu kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®Òu ®îc lËp tõ trªn xuèng. Bªn c¹nh ®ã cßn thùc hiÖn c¬
chÕ bao cÊp cµng lµm cho ®¸t níc suy tho¸i.
Qua bµi häc nµy §¶ng vµ Nhµ níc cÇn nghiªn cøu kÜ h¬n vÒ néi lùc cña
m×nh ®Î tr¸nh lÆp l¹i nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®· qua. CÇn x©y dùng mét QHSX phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX
3.
Môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam:
Trong t×nh h×nh ®Êt níc ®ang bíc vµo thÕ kØ XXI, ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn
kinh tÕ v÷ng m¹nh vÒ mäi mÆt §¶ng vµ Nhµ níc cÇn chó träng ph¸t triÓn tr×nh
®é LLSX, lu«n lu«n ph¶i ®iÒu chØnh QHSX sao cho phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña LLSX hiÖn hµnh.
T×nh h×nh thùc tÕ vµ yªu cÇu cuéc sèng ®Æt cho n¨m 2001 môc tiªu tæng
qu¸t vÒ kinh tÕ lµ chÆn ®µ gi¶m sót nhÞp ®é t¨ng trëng ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc
®é cao h¬n n¨m 2000, xóc tiÕn viÖc ho¹ch ®Þnh vµ chuÈn bÞ thùc hiÖn chiÕn lîc
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m 2001->2010 nh»m môc tiªu ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng, chñ ®éng héi nhËp
vµ n©ng cao vÞ thÕ cña níc ta trªn thÞ trêng quèc tÕ.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
IV. Mét sè gi¶I ph¸p ®Ó vËn dông quy luËt QHSX ph¶I phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX vµo nÒn kinh tÕ
níc ta hiÖn nay.
1.
T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ hç trî h÷u hiÖu cho s¶n xuÊt kinh doanh
cña mäi tÇng líp nh©n d©n.
NhiÖm vô hµng ®Çu cña bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp lµ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn tù do kinh doanh theo ph¸p luËt. Yªu
cÇu tríc m¾t vÒ chÝnh s¸ch vÒ th¸o gì víng m¾c trong quy ®Þnh cña thÕ chÕ, thø
tù ®ang g©y phiÒn hµ khã kh¨n cho d©n, t×m kiÕm thÞ trêng tiÕp cËn c¸c nguån
vèn, kÜ thuËt, ®îc cung cÊp th«ng tin ®µo t¹o nghÒ nghiÖp …, ®ång thêi thiÕt lËp
kØ c¬ng theo ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi.
§©y chÝnh lµ ®éng lùc quan träng nhÊt thóc ®Èy kinh tÕ vµ kinh tÕ n«ng
th«n ®¹t ®îc thµnh tùu to lín trong thêi gian qua vµ nay cÇn tiÕp tôc ph¸t huy
m¹nh h¬n n÷a ®Î ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn toµn diÖn víi chÊt lîng cao h¬n. Ph¶i thùc
hiÖn tèt chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cña
§¶ng vµ Nhµ níc ta lµ khuyÕn khÝch kinh tÕ hé n«ng d©n, c¸c h×nh th¸i
kinh tÕ hîp t¸c ë n«ng th«n, kinh tÕ trang tr¹i, më mang nhanh c«ng nghiÖp chÕ
biÕn n«ng s¶n theo nhiÒu tr×nh ®é quy m« c«ng nghÖ. Nh©n réng m« h×nh liªn
kÕt gi÷a c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ nguån nguyªn liÖu, b¶o ®¶m tiªu thô s¶n phÈm
hµng ho¸ cña n«ng d©n, ng d©nC¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp theo m« h×nh cò
chuyÓn ®æi sang h×nh thøc tæ chøc míi theo luËt hîp t¸c x· ban hµnh n¨m 1997.
§èi víi c¸c n«ng, l©m trêng quèc doanh vµ quèc doanh thuû s¶n triÓn khai thùc
hiÖn c¸c quy ®Þnh míi ban hµnh vÒ s¾p xÕp l¹i ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo
híng chÝnh lµ hç trî cã hiÖu qu¶ cho kinh tÕ hé n«ng d©n, ng d©n trong c¶ s¶n
xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. ChÝnh phñ tiÕp tôc t¨ng ®Çu t cho n«ng nghiÖp vµ kinh
tÕ n«ng th«n, tËp trung chñ yÕu cho viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng. §Çu t thÝch
®¸ng cho c«ng t¸c gièng, gi¶m sù phô thuéc vµo gièng trùc tiÕp tõ bªn ngoµi.
§Æc biÖt coi träng chØ ®¹o híng dÉn viÖc g¾n s¶n xuÊt, chÕ biÕn n«ng, thuû s¶n,
l©m s¶n víi më réng thÞ trêng tiªu thô trong vµ ngoµi níc. Nghiªn cøu viÖc miÔn
thuÕ sö dông ®Êt ë vïng n ghÌo, bá thuÕ bu«n chuyÓn ®èi víi n«ng - thuû s¶n.
Chóng ta cÇn ®Æc biÖt trî gióp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c hé kinh
doanh c¸ thÓ lµ lo¹i h×nh kinh tÕ chiÕm sè ®«ng trong d©n c, ho¹t ®éng trªn c¶ níc, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm trong x· héi, cã nhiÒu kh¶ n¨ng kinh doanh n¨ng ®éng
cã hiÖu qu¶ …
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2.
§æi míi n©ng cao néi lùc ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ:
Ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh cÇn ®îc tiÕp tôc tiÕn hµnh víi tinh thÇn
dùa vµo d©n, ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cña doanh nghiÖp, tÝnh chñ ®éng vµ tr¸ch
nhiÖm cña cÊp díi. §Ò cao tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n h¬n hµnh ®éng nhiÒu, thùc thi
ph¸p luËt, gi÷ g×n kû c¬ng nghiªm tóc h¬n trong bé m¸y nhµ níc vµ trong x· héi.
NhiÖm vô x©y dùng thÕ chÕ ®Æt träng t©m vµo viÖc ®ång bé ho¸ khung ph¸p
lý nh»m t¹o thuËn l¬Þ cho c«ng viÖc lµm ¨n cña doanh nghiÖm vµ nh©n d©n.
§ång thêi, ®æi míi ph¬ng thøc x©y dùng vµ ban hµnh v¨n b¶n ph¸p quy, b¶o
®¶m sù thèng nhÊt vÒ néi dung, ¨n khíp vÒ thêi gian thùc hiÖn gi÷a v¨n b¶n
chÝnh vµ v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh. T¨ng cêng viÖc kiÓm tra tÝnh hîp hiÕn, hîp
ph¸p cña c¸c v¨n b¶n ph¸p quy. Më réng c¸c h×nh thøc lÊy ý kiÕn cña nh©n d©n,
cña nh÷ng ngêi thuéc ®èi tîng ®iÒu chØnh cña thÕ chÕ tríc khi ban hµnh, kh«ng
chØ ®èi víi luËt, ph¸p lÖnh, nghÞ ®Þnh mµ c¶ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy do c¸c bé,
ngµnh, ®Þa ph¬ng ban hµnh. Cã quy chÕ b¶o ®¶m cho d©n ®îc th«ng tin ®Çy ®ñ
vÒ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ®· ban hµnh.
§Ò cao kû luËt, chÊp hµnh luËt ph¸p, thÕ chÕ ®· ban hµnh. T¨ng cêng ho¹t
®éng cña c¸c tßa kinh tÕ, toµ hµnh chÝnh, toµ lao ®éng ®Ó xÐt xö c¸c tranh chÊp
cã thÓ gi¶i quyÕt theo quan hÖ d©n sù. §Èy m¹nh viÖc ph©n cÊp cho chÝnh quyÒn
®Þa ph¬ng. ViÖc g× giao cho chÝnh quyÒn cÊp díi chÞu tr¸ch nhiÖm th× ph¶i giao
®ñ quyÒn h¹n vµ ®IÒu kiÖn thùc hiÖn, ®Æc biÖt lµ quyÒn s¾p xÕp tæ chøc, bè trÝ
nh©n sù vµ thu chi ng©n s¸ch. C¬ quan cÊp trªn cã nhiÖm vô kiÓm tra viÖc thùc
hiÖn cña cÊp díi, kh«ng can thiÖp, lµm thay, lµm hé cho cÊp díi. CÇn so¸t xÐt sù
ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm trªn c¸c lÜnh vùc gi· c¸c cÊp hµnh chÝnh, tríc hÕt lµ gi÷a
cÊp trung ¬ng vµ cÊp tØnh. ViÖc nµo cã thÓ gi¶i quyÕt vµ giao cho chÝnh quyÒn
®Þa ph¬ng th× ph©n cÊp ngay. C«ng viÖc nµy ®i liÒn víi viÖc ®a nhanh bé m¸y
chÝnh quyÒn c¸c cÊp, ®Þa ph¬ng míi ®îc bÇu vµo vËn hµnh mét c¸ch ®ång bé,
n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Trªn c¬ së ®æi míi thÕ chÕ,
®Èy m¹nh ph©n cÊp, ph©n biÖt c¬ quan hµnh chÝnh c«ng quyÒn víi ®¬n vÞ sù
nghiÖp lµm dÞch vô c«ng, cÇn so¸t xÐt chøc n¨ng nhiÖm vô cña bé m¸y hµnh
chÝnh, kh¾c phôc sù chång chÐo, ®Ó tinh gi¶m tæ chøc vµ biªn chÕ theo nghÞ
quyÕt TW VII. TiÕp tôc c¶i tiÕn c«ng t¸c ®IÒu hµnh cña chÝnh phñ. T¨ng cêng
c«ng t¸c th«ng tin s¸t thùc nhanh nh¹y h¬n. Bªn c¹nh viÖc sö dông c¸c c¬ quan
chøc n¨ng trong bé m¸y hµnh chÝnh. ChÝnh phñ sÏ ph¸t huy kh¶ n¨ng cña c¸c tæ
chøc kh¸c vµ c¸c nhµ nghiªn cøu vµo viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh kinh tÕ x· héi.
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn c¸c thÕ chÕ, c¸c gi¶i ph¸p ®IÒu hµnh cña
nhµ níc. Dù b¸o t×nh h×nh ®Êt níc vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vÒ chñ tr¬ng, chÝnh
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
s¸ch, th¨m dß d luËn x· héi, ph©n tÝch t©m tr¹ng cña d©n chóng. ChÝnh phñ cè
g¾ng dµnh nhiÒu thêi gian h¬n cho viÖc n¾m thùc tÕ kiÓm tra c«ng t¸c ë ®Þa ph¬ng, tæng kÕt thùc tiÔn vµ nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch …
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C– kÕt luËn
Quy luËt QHSX ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña LLSX. §©y lµ quy
phæ biÕn cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, v¹ch ra tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan
cña QHSX vµ sù ph¸t triÓn cña LLSX. Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng
biÕn ®æi ph¸t triÓn, sù biÕn ®æi ph¸t triÓn ®ã bao giê còng b¾t ®Çu tõ sù biÕn ®æi cña
LLSX tríc hÕt lµ CCL§, CCL§ ph¸t triÓn dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi QHSX hiÖn
cã, ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i xo¸ bá QHSX cò thay b»ng QHSX míi.
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ lÞch sö thay ®æi c¸c PTSX, sù thay
®æi ®ã b¾t ®Çu tõ sù thay ®æi cña LLSX. X· héi loµi ngêi tr¶i qua 5 PTSX ( céng
s¶n nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa, x· héi chñ
nghÜa). LLSX lµ néi dung, lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. QHSX lµ h×nh thøc cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, h×nh thøc cña s¶n xuÊt bao giê còng æn ®Þnh h¬n. Song sù æn ®Þnh ®ã chØ
lµ t¹m thêi vµ sím muén còng ph¶I thay ®æi cho phï hîp. QHSX ra ®êi tõ LLSX,
nhng khi ra ®êi nã cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i tÝch cùc víi LLSX. NÕu QHSX phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX nã sÏ thóc ®Èy LLSX vµ ngîc l¹i, nã k×m
h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt. Khi ra ®êi QHSX quy ®Þnh môc ®Ých khuynh híng
ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt. Quy ®Þnh hÖ thèng qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· h«Þ, quy
®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng.
Sù ®iÒu chØnh trong quan hÖ së h÷u díi d¹ng cæ phiÕu dÉu thay thÕ cho
chiÕm h÷u c¸ thÓ vµ chiÕm h÷u t nh©n vÒ TLSX. Nh÷ng ngêi c«ng nh©n lµm thuª
cã thÓ mua cæ phÇn cña c¸c c«ng ty xÝ nghiÖp nªn trë thµnh cæ ®«ng së h÷u mét
phÇn tµI s¶n, ®îc hëng mét phÇn lîi nhuËn lµm cho hä quan t©m ®Õn qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.
VËn dông quy luËt QHSX ph¶i lu«n lu«n phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
cña LLSX vµo ViÖt Nam nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh ®a ®Êt níc c¸nh
vai cïng c¸c cêng quèc n¨m ch©u.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
D – Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. T¹p chÝ TriÕt häc (1999-2000).
2. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c – Lenin (NXB gi¸o dôc).
3. Gi¸o tr×nh triÕt häc Mac – Lenin (ch¬ng tr×nh cao cÊp) (NXB t tëng v¨n ho¸).
4. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu lÇn 8(NXB chÝnh trÞ quèc gia).
5. Cacmac-Anghen toµn tËp (NXB chÝnh trÞ quèc gia).
6. T¹p chÝ céng s¶n(n¨m 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000).
7. B¸o th«ng tin lý luËn (1999 – 2000).
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Môc lôc
lêi nãi ®Çu......................................................................................................1
B – Néi dung..................................................................................................2
I.
Quan ®iÓm vµ lÝ luËn cña C¸c- M¸c..............................................2
1. Quan ®iÓm vÒ QHSX vµ LLSX.....................................................................2
2. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX vµ tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX...........3
2. 1: TÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX.....................................................................4
2. 2: LLSX quyÕt ®inh QHSX.......................................................................4
2. 3: QHSX t¸c ®éng trë l¹I LLSX:..............................................................5
2. 4: Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a QHSX vµ LLSX.....................................6
II. THùC TR¹NG QU¸ TR×NH PH¸T TRIÓN KINH TÕ VIÖT NAM
¸P DôNG QUY LUËT qhsx PH¶I PHï HîP VíI TÝNH CHÊT
Vµ TR×NH §é CñA llsx............................................................................7
1. §êng lèi ph¸t triÓn QHSX vµ LLSX theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa:............7
2. Thùc tr¹ng nguån lùc cña LLSX níc ta hiÖn nay:..........................................8
3. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam:.......................................................9
iii. Mét sè vÊn ®Ò cña nÒn kinh tÕ viÖt nam hiÖn nay.............10
1. Nh÷ng khã kh¨n trªn con ®êng ph¸t triÓn ®Êt níc:......................................10
2. Bµi häc tõ sù bÊt hîp lÝ trong mèi quan hÖ QHSX vµ LLSX:........................11
3. Môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam:......................................................12
IV. Mét sè gi¶I ph¸p ®Ó vËn dông quy luËt QHSX ph¶I phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX vµo nÒn kinh tÕ
níc ta hiÖn nay.....................................................................................13
1. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ hç trî h÷u hiÖu cho s¶n xuÊt kinh doanh
cña mäi tÇng líp nh©n d©n..........................................................................13
2. §æi míi n©ng cao néi lùc ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ:....................................14
C– kÕt luËn................................................................................................16
D – Danh môc tµi liÖu tham kh¶o...................................................17
16