Tài liệu Hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ của ngân hàng thương mại (nghiên cứu tại ngân hàng thương mại cổ phần quân đội )

Lêi më ®Çu Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, quan hÖ th-¬ng m¹i vµ giao l-u quèc tÕ ngµy cµng ®Æt ra nh÷ng ®ßi hái vµ th¸ch thøc míi ®èi víi c¸c NHTM trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. §-îc xem nh- chÊt xóc t¸c cho sù ph¸t triÓn th-¬ng m¹i quèc tÕ, c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®· kh«ng ngõng ®-îc ®æi míi vµ hoµn thiÖn, víi viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc thanh to¸n trong ®ã cã ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ nh»m ®¸p øng yªu cÇu an toµn vµ t¨ng nhanh tèc ®é vßng quay vèn, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. H¬n n÷a, th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cã c¬ héi kh¼ng ®Þnh m×nh trªn tr-êng quèc tÕ, t¨ng thu nhËp vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh trong m«i tr-êng c¹nh tranh. NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i, trong thêi gian thùc tËp t¹i ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n ®éi em nhËn thÊy: Sau 8 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, ho¹t ®éng TTQT ®· ®¹t ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn qui m« ho¹t ®éng vÉn cßn nhá l¹i chôi sù c¹nh tranh gay g¾t kh«ng nh÷ng tõ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i trong n-íc mµ cßn cã c¸c chi nh¸nh cña ng©n hµng n-íc ngoµi nªn ho¹t ®éng thanh to¸n nãi chung vµ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nãi riªng ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n v-íng m¾c. ChÝnh v× vËy, viÖct×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTQT theo ph-¬ng thøc TDCT cña ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi lµ hÕt søc cÇn thiÕt, nã kh«ng nh÷ng gãp phÇn ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTQT cña hÖ thèng NHTM nãi chung mµ cßn cña ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi nãi riªng ®ång thêi thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn. XuÊt ph¸t tõ lý do trªn, trong thêi gian thùc tËp t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi, cïng víi nh÷ng kiÕn thøc vÒ TTQT ®· ®-îc häc t¹i tr-êng ®¹i häc, em ®· lùa chän ®Ò t¯i: “Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i (nghiªn cøu t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi)”. Trong ph¹m vi cña bµi viÕt chñ yÕu t×m hiÓu t×nh h×nh, kinh nghiÖm thùc tÕ, nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c TTQT theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi. Vµ trªn nh÷ng hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ lÜnh vùc ®ã, em xin ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t 1 triÓn ho¹t ®éng TTQT theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi. KÕt cÊu cña luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi. Ch-¬ng 3: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi. ch-¬ng 1 ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i 1.1. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ. Thanh to¸n quèc tÕ (TTQT) lµ sù chi tr¶ b»ng tiÒn (ngo¹i tÖ) liªn quan tíi hµng ho¸, dÞch vô, t- b¶n cña c¸ nh©n, tæ chøc, ChÝnh phñ n-íc nµy ®èi víi ®èi t¸c cña m×nh trªn thÕ giíi. TTQT chÝnh lµ kh©u cuèi cïng ®Ó kÕt thóc mét chu tr×nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i th«ng qua c¸c h×nh thøc chuyÓn tiÒn hay bï trõ trªn c¸c tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. 2 D-íi gi¸c ®é kinh tÕ, c¸c quan hÖ quèc tÕ ®-îc chia thµnh hai lo¹i : quan hÖ mËu dÞch vµ quan hÖ phi mËu dÞch. Do ®ã, thanh to¸n quèc tÕ còng bao gåm thanh to¸n mËu dÞch vµ thanh to¸n phi mËu dÞch. . Thanh to¸n mËu dÞch. Thanh to¸n mËu dÞch ph¸t sinh trªn c¬ së trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô th-¬ng m¹i theo gi¸ c¶ quèc tÕ. Th«ng th-êng, trong thanh to¸n mËu dÞch ph¶i cã chøng tõ hµng ho¸ kÌm theo. C¸c bªn mua b¸n bÞ rµng buéc víi nhau bëi hîp ®ång th-¬ng m¹i hoÆc mét h×nh thøc cam kÕt kh¸c (th-, ®iÖn giao dÞch…). Mçi hîp ®ång chØ ra mét mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh, néi dung hîp ®ång ph¶i qui ®Þnh râ c¸ch thøc thanh to¸n dÞch vô th-¬ng m¹i, hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. . Thanh to¸n phi mËu dÞch. Lµ quan hÖ thanh to¸n ph¸t sinh kh«ng liªn quan ®Õn hµng ho¸ còng nh- lao vô, nã mang tÝnh chÊt th-¬ng m¹i. §ã lµ chi phÝ cña c¸c c¬ quan ngo¹i giao, ngo¹i th-¬ng ë n-íc së t¹i, chi phÝ vÒ ®i l¹i cña c¸c ®oµn kh¸ch, c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n… Thanh to¸n phi mËu dÞch ngµy cµng chiÕm mét tû träng lín trong ho¹t ®éng TTQT ®Æc biÖt lµ trong ho¹t ®éng thanh to¸n chuyÓn kiÒu hèi khi l-îng kiÒu bµo cña mçi quèc gia ngµy cµng gia t¨ng. Ngoµi hai lo¹i thanh to¸n nªu trªn, trong TTQT cßn cã thanh to¸n vay nî, viÖn trî. Thùc chÊt lo¹i thanh to¸n nµy còng lµ thanh to¸n mËu dÞch nh-ng chØ kh¸c lµ ë nguån vèn. Thanh to¸n mËu dÞch ®-îc thùc hiÖn b»ng vèn tù cã, cßn thanh to¸n vay nî hay viÖn trî do n-íc ngoµi cÊp vèn. Ngµy nay, h×nh thøc thanh to¸n nµy chiÕm mét tû träng kh¸ lín nhÊt lµ ë c¸c n-íc b¾t ®Çu ph¸t triÓn hay c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî, kho¶n viÖn trî tíi kú h¹n hoµn tr¶ cña quèc gia. VÒ c¬ b¶n TTQT ph¸t sinh trªn c¬ së ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ. Khi ®Ò cËp ®Õn ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ lµ ®Ò cËp ®Õn quan hÖ mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c n-íc. TTQT lµ kh©u cuèi cïng cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸, do vËy nÕu c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®-îc tæ chøc tèt th× gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu míi ®-îc thùc hiÖn, gãp phÇn thóc ®Èy th-¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn. TTQT trë thµnh mét yÕu tè quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®èi ngo¹i. 3 Thanh to¸n quèc tÕ thùc sù phøc t¹p, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu bÊt æn, tû gi¸ hèi ®o¸i biÕn ®éng liªn tôc, v× vËy yªu cÇu ®Æt ra cho c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ lµ ®¶m b¶o an toµn cho c¸c hîp ®ång nhËp khÈu, c¸c kho¶n doanh thu hµng xuÊt khÈu thu vÒ mét c¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c, an toµn. 1.2. Vai trß cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ngµy cµng cã vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi chóng ta ®ang tiÕn hµnh sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n-íc.Th«ng qua ho¹t ®éng TTQT , chóng ta cã thÓ tËn dông ®-îc vèn, c«ng nghÖ n-íc ngoµi ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu vµ ®-a nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Ho¹t ®éng TTQT lµ kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh mua b¸n, trao ®æi hµng hoµ dÞch vô gi÷a c¸c tæ chøc c¸ nh©n thuéc c¸c quèc gia kh¸c nhau. Ho¹t ®éng TTQT cña c¸c ng©n hµng ngµy cµng cã vÞ trÝ vµ vai trß quan träng, nã lµ c«ng cô, lµ cÇu nèi trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, quan hÖ kinh tÕ vµ th-¬ng m¹i gi÷a c¸c n-íc trªn thÕ giíi. Ho¹t ®éng TTQT gióp cho doanh nghiÖp h¹n chÕ rñi ro trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Do vÞ trÝ ®Þa lý cña c¸c b¹n hµng th-êng c¸ch xa nhau lµm h¹n chÕ viÖc t×m hiÓu kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng cña ng-êi mua, cña bªn nî, ®ång thêi trong ®iÒu kiÖn thÞ tr-êng th-êng xuyªn biÕn ®éng, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña bªn nî bÊp bªnh, h¬n n÷a trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng t×nh tr¹ng lõa ®¶o ngµy cµng t¨ng nªn rñi ro trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt hËp khÈu ngµy cµng nhiÒu. Tæ chøc tèt ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ sÏ gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu h¹n chÕ ®-îc rñi ro trong qu¸ tr×nh kinh doanh, nhê ®ã sÏ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn. §èi víi ng©n hµng th-¬ng m¹i, viÖc më réng thanh to¸n quèc tÕ cã vÞ trÝ vµ vai trß hÕt søc quan träng, ®©y kh«ng ph¶i lµ mét dÞch vô thuÇn tuý mµ cßn ®-îc coi lµ mét dÞch vô kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, nã bæ sung vµ hç trî cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ gióp cho ng©n hµng thu hót thªm kh¸ch hµng cã nhu cÇu giao dÞch kinh doanh quèc tÕ. Trªn c¬ së ®ã ng©n hµng ph¸t trÓn ®-îc c¸c dÞch vô nh- huy ®éng vèn ngo¹i tÖ, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî xuÊt 4 nhËp khÈu vµ c¸c dÞch vô kh¸c, nhê ®ã qui m« ho¹t déng cña ng©n hµng ngµy cµng lín. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i gióp cho ng©n hµng n©ng cao uy tÝn vµ ngµy t¹o mét niÒm tin v÷ng ch¾c cho kh¸ch hµng. Tãm l¹i, trong c¬ chÕ thÞ tr-êng c¹nh tranh gay g¾t, trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, ho¹t ®éng TTQT cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc gãp phÇn t¨ng thu nhËp, uy tÝn vµ kh¼ n¨ng c¹nh tranh cho ng©n hµng. 1.3. C¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ chñ yÕu Ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ lµ toµn bé qu¸ tr×nh, c¸ch thøc tr¶ tiÒn hµng trong giao dÞch mua b¸n ngo¹i th-¬ng gi÷a ng-êi xuÊt khÈu vµ ng-êi nhËp khÈu. Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn, c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ còng ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó, nh»m ®¸p øng tèt h¬n c¸c nhu cÇu vÒ thanh to¸n cho kh¸ch hµng. Mçi ph-¬ng thøc thanh to¸n cã nh÷ng -u nh-îc ®iÓm kh¸c nhau, hiÖn nay mét sè ph-¬ng thøc ®-îc sö dông phæ biÕn trong thanh to¸n quèc tÕ gåm: 1.3.1. Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ mµ kh¸ch hµng (ng-êi tr¶ tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng-êi kh¸c (ng-êi h-ëng lîi) ë mét ®Þa ®iÓm, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh b»ng ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn theo yªu cÇu kh¸ch hµng. a/.Tr-êng hîp ¸p dông thanh to¸n chuyÓn tiÒn - Hai bªn cã quan hÖ l©u n¨m vµ tÝn nhiÖm lÉn nhau - Thanh to¸n trong phi mËu dÞch, chuyÓn vèn ra n-íc ngoµi ®Çu t-, chuyÓn lîi nhuËn vÒ n-íc, chuyÓn kiÒu hèi. b/. ¦u nh-îc ®iÓm - ¦u ®iÓm: Lµ ph-¬ng tiÖn ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn, thanh to¸n trùc tiÕp gi÷a bªn mua vµ bªn b¸n, ng©n hµng chØ gi÷ vai trß trung gian. - Nh-îc ®iÓm: ViÖc thanh to¸n phô thuéc vµo thiÖn chÝ cña ng-êi mua, bªn b¸n dÔ bÞ chiÕm dông vèn trong thanh to¸n. Ph-¬ng thøc nµy th-êng chØ sö dông trong lÜnh vùc phi mËu dÞch vµ thanh to¸n trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i, c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ (phÝ vËn chuyÓn, b¶o hiÓm…) 5 Quy tr×nh thanh to¸n nghiÖp vô theo ph-¬ng thøc tr¶ tiÒn Ng©n hµng chuyÓn tiÒn (3) (1) (4) (2) Ng©n hµng ®¹i lý (5) (1) Ng-êi nhËp khÈu Ng-êi xuÊt khÈu (1): Sau khi ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th-¬ng, ng-êi xuÊt khÈu thùc hiÖn cung øng hµng ho¸, dÞch vô vµ giao toµn bé chøng tõ hµng ho¸ cho bªn nhËp khÈu. (2): Ng-êi nhËp khÈu sau khi kiÓm tra chøng tõ ho¸ ®¬n, lËp lÖnh chuyÓn tiÒn, yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi. (3): Ng©n hµng chuyÓn tiÒn tiÕn hµnh kiÓm tra nÕu thÊy hîp lÖ vµ ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n sÏ trÝch tµi kho¶n cña ng-êi nhËp khÈu ®Ó chuyÓn tiÒn vµ göi giÊy b¸o nî cho ng-êi nhËp khÈu. (4): Ng©n hµng chuyÓn tiÒn ra lÖnh cho ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh ë n-íc ngoµi chuyÓn tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu. (5): Ng©n hµng ®¹i lý ghi cã vµ b¸o cã cho ng-êi xuÊt khÈu. 1.3.2. Ph-¬ng thøc nhê thu Ph-¬ng thøc nhê thu ®-îc thùc hiÖn trªn c¬ së nh÷ng qui ®Þnh cña nguyªn t¾c thèng nhÊt nhê thu sè 522 cña phßng th-¬ng m¹i quèc tÕ söa ®æi n¨m 1995 cã hiÖu lùc tõ 1/1/1996 (Uniform Rulers of the Collection, 1995 Revision No 522, ICC). Ph-¬ng thøc nhê thu lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng-êi xuÊt khÈu sau khi hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng hoÆc cung øng dÞch vô tiÕn hµnh uû th¸c cho ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé tiÒn tõ ng-êi nhËp khÈu dùa trªn c¬ së hèi phiÕu do ng-êi xuÊt khÈu lËp ra. Ph-¬ng thøc nhê thu bao gåm: 6 a/. Nhê thu phiÕu tr¬n: Lµ ph-¬ng thøc trong ®ã ng-êi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng thu hé tiÒn ë ng-êi mua c¨n cø vµo hèi phiÕu do m×nh lËp ra cßn chøng tõ göi hµng th× göi th¼ng cho ng-êi mua kh«ng th«ng qua ng©n hµng. * Ph-¬ng thøc nhê thu phiÕu tr¬n th-êng chØ ¸p dông trong tr-êng hîp ng-êi mua vµ ng-êi b¸n tin cËy lÉn nhau hoÆc lµ ph¶i cã quan hÖ liªn doanh víi nhau gi÷a c«ng ty mÑ, c«ng ty con hoÆc lµ chi nh¸nh cña nhau. Thanh to¸n vÒ c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ v× viÖc thanh to¸n nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i kÌm theo chøng tõ nh- c-íc phÝ vËn t¶i, b¶o hiÓm båi th-êng,… * Nh-îc ®iÓm: Ph-¬ng thøc nµy kh«ng ®-îc ¸p dông nhiÒu trong thanh to¸n vÒ mËu dÞch v×: - §èi víi ng-êi b¸n: Kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi cho hä, v× viÖc nhËn hµng cña ng-êi mua hoµn toµn t¸ch rêi khái kh©u thanh to¸n, do ®ã ng-êi mua cã thÓ nhËn hµng vµ kh«ng tr¶ tiÒn hoÆc tr¶ tiÒn chËm trÔ. - §èi víi ng-êi mua: Khi ¸p dông ph-¬ng thøc nµy còng cã ®iÒu bÊt lîi, V× nÕu hèi phiÕu ®Õn sím h¬n chøng tõ, ng-êi mua ph¶i tr¶ tiÒn ngay trong khi kh«ng biÕt viÖc giao hµng cña ng-êi b¸n cã ®óng hîp ®ång hay kh«ng. Quy tr×nh thanh to¸n theo ph-¬ng thøc nhê thu phiÕu tr¬n (6) Ng©n hµng thu hé Ng©n hµng ®¹i lý (3) (2) (7) Ng-êi xuÊt khÈu (5) (1) (4) Ng-êi nhËp khÈu (1): Ng-êi xuÊt khÈu giao hµng vµ bé chøng tõ hµng ho¸ cho ng-êi nhËp khÈu. 7 (2): Ng-êi xuÊt khÈu lËp hèi phiÕu vµ uû th¸c cho ng©n hµng thu hé tiÒn ë ng-êi nhËp khÈu b»ng nhê thu. (3): Ng©n hµng thu hé göi th- uû th¸c nhê thu kÌm hèi phiÕu cho ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh ë n-íc nhËp khÈu ®Ó yªu cÇu thu tiÒn. (4): Ng©n hµng ®¹i lý göi hèi phiÕu cho ng-êi nhËp khÈu ®Ó yªu cÇu thanh to¸n hay chÊp nhËn hèi phiÕu. (5): Ng-êi nhËp khÈu th«ng b¸o ®ång ý chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc tõ chèi. (6): Ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn tiÒn vµ göi giÊy b¸o cã hoÆc hèi phiÕu ®· chÊp nhËn thanh to¸n vÒ ng©n hµng thu nî hoÆc th«ng b¸o vÒ sù tõ chèi thanh to¸n cña bªn nhËp khÈu. (7): Ng©n hµng thu hé ghi cã vµ b¸o cã cho ng-êi xuÊt khÈu hoÆc th«ng b¸o vÒ sù tõ chèi thanh to¸n cu¶ ng-êi nhËp khÈu. b/. Nhê thu kÌm chøng tõ Lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng-êi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng thu hé tiÒn ë ng-êi mua nh-ng kh«ng c¨n cø vµo hèi phiÕu mµ c¨n cø vµo bé chøng tõ göi hµng kÌm theo víi ®iÒu kiÖn lµ nÕu ng-êi mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn hèi phiÕu th× ng©n hµng míi trao bé chøng tõ göi hµng cho ng-êi mua ®Ó nhËn hµng. Trong nhê thu kÌm chøng tõ, ng-êi b¸n uû th¸c cho cho ng©n hµng ngoµi viÖc thu hé tiÒn cßn cã viÖc nhê ng©n hµng khèng chÕ chøng tõ vËn t¶i ®èi víi ng-êi mua. §©y lµ sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nhê thu kÌm chøng tõ vµ nhê thu phiÕu tr¬n. * Nh-îc ®iÓm: - Ng-êi b¸n th«ng qua ng©n hµng míi khèng chÕ ®-îc quyÒn ®Þnh ®o¹t hµng ho¸ cña ng-êi mua, chø ch-a khèng chÕ ®-îc viÖc tr¶ tiÒn cña ng-êi mua. Ng-êi mua cã thÓ kÐo dµi viÖc tr¶ tiÒn b»ng c¸ch ch-a nhËn chøng tõ hoÆc cã thÓ kh«ng tr¶ tiÒn còng ®-îc khi thÞ tr-êng bÊt lîi víi hä. - ViÖc tr¶ tiÒn cßn qu¸ chËm ch¹p, tõ lóc giao hµng ®Õn lóc nhËn ®-îc tiÒn cã khi kÐo dµi vµi th¸ng hoÆc nöa n¨m. 8 - Trong ph-¬ng thøc nµy ng©n hµng chØ ®ãng vai trß lµ ng-êi trung gian thu tiÒn hé, cßn kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ®Õn viÖc tr¶ tiÒn cña ng-êi mua. * Tuú theo thêi h¹n tr¶ tiÒn ph-¬ng thøc nµy ®-îc chia ra lµm: + Nhê thu tr¶ tiÒn ®æi chøng tõ (Documentary against payment- D/P): ph-¬ng thøc nµy th-êng chØ sö dông trong tr-êng hîp ng-êi b¸n tr¶ tiÒn ngay. + Nhê thu chÊp nhËn ®æi chøng tõ (Documentary against acceptanceD/A) Ph-¬ng thøc nµy ®-îc sö dông trong tr-êng hîp mua chôi. Tr×nh tù tiÕn hµnh D/A còng gièng nh- D/P song mét ®iÓm kh¸c lµ ng-êi mua chØ ph¶i ký chÊp nhËn tr¶ tiÒn vµo hèi phiÕu th× sÏ ®-îc ng©n hµng trao cho bé chøng tõ göi hµng ®Ó ®i nhËnh hµng. Quy tr×nh thanh to¸n theo ph-¬ng thøc nhê thu kÌm chøng tõ (7) Ng©n hµng thu hé Ng©n hµng ®¹i lý (3) (2) (8) Ng-êi xuÊt khÈu (4) (1) (5) (6) Ng-êi nhËp khÈu (1): Ng-êi xuÊt khÈu giao hµng sang n-íc nhËp khÈu. (2): Ng-êi nhËp khÈu ký ph¸t hèi phiÕu ®ßi tiÒn ng-êi nhËp khÈu göi kÌm theo bé chøng tõ hµng ho¸ ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó nhê thu hé tiÒn ng-êi nhËp khÈu. (3): Ng©n hµng thu hé göi hèi phiÕu, chøng tõ hµng ho¸ kÌm theo thuû nhiÖm sang ng©n hµng ®¹i lý n-íc nhËp khÈu nhê thu hé tiÒn. (4): Ng©n hµng ®¹i lý sau khi kiÓm tra, gi÷ l¹i bé chøng tõ, göi hèi phiÕu ®Õn ng-êi nhËp khÈu yªu cÇu tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn. (5): Ng-êi nhËp khÈu th«ng b¸o chÊp nhËn hoÆc tõ chèi thanh to¸n. (6): Ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn giao chøng tõ hµng ho¸ cho ng-êi nhËp khÈu ®Ó hä nhËn hµng nÕu ng-êi nhËp khÈu ®ång ý thanh to¸n. 9 (7): Ng©n hµng ®¹i lý thùc hiÖn bót to¸n chuyÓn tiÒn vµ göi giÊy b¸o cã hoÆc hèi phiÕu ®· chÊp nhËn vÒ ng©n hµng thu hé, hoÆc th«ng b¸o vÒ tõ chèi thanh to¸n cña bªn nhËp khÈu. (8): Ng©n hµng thu hé tiÒn thanh to¸n hoÆc chuyÓn hèi phiÕu ®· chÊp nhËn cho ng-êi xuÊt khÈu hoÆc tõ chèi thanh to¸n. So víi ph-¬ng thøc nhê thu phiÕu tr¬n th× ph-¬ng thøc nhê thu kÌm chøng tõ ®¶m b¶o h¬n v× ng©n hµng thay mÆt cho ng-êi b¸n kh«ng chÕ chøng tõ. Ng©n hµng ®ãng vai trß ng-êi trung gian thu tiÒn hé, ng©n hµng kh«ng cã tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc tr¶ tiÒn cña ng-êi mua vµ h-ëng hoa hång. Dùa trªn c¬ së giÊy uû th¸c vµ bé chøng tõ hµng ho¸ cña ng-êi b¸n, ng©n hµng tiÕn hµnh thu hé tiÒn, ng©n hµng kh«ng chôi tr¸ch nhiÖm kiÓm tra chøng tõ vµ kh«ng liªn quan g× ®Õn viÖc uû th¸c thu ®ã cã ®-îc ng-êi mua chÊp nhËn hoÆc tr¶ tiÒn hay kh«ng. Ph-¬ng thøc nhê thu ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp hµng ho¸ míi b¸n lÇn ®Çu (mang tÝnh chÊt chµo hµng), hµng ø ®äng, khã tiªu thô, thu c-íc phÝ vËn t¶i, phÝ b¶o hiÓm, tiÒn båi th-êng hoa hång hoÆc trong tr-êng hîp hµng ®-îc thanh to¸n theo ph-¬ng thøc tÝn dông chuyÓn sang nhê thu. 1.3.3. Ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ Trong mua b¸n quèc tÕ nhiÒu khi ng-êi b¸n vµ ng-êi mua ë rÊt xa nhau, Ýt th«ng tin vµ Ýt tiÕp xóc ®-îc víi nhau nªn kh«ng hoµn toµn hiÓu biÕt vµ tin t-ëng lÉn nhau. Khi b¸n hµng, ng-êi xuÊt khÈu kh«ng hoµn toµn tin ch¾c ng-êi mua lu«n s½n sµng tr¶ tiÒn v× vËy hä mong muèn cã mét cam kÕt r»ng mçi khi ®· ký hîp ®ång vµ giao hµng th× hä sÏ nhËn ®-îc tiÒn. Ng-êi b¸n muèn ®¶m b¶o ch¾c ch¾n, ng-êi mua th× l¹i kh«ng muèn tr¶ tiÒn tr-íc khi nhËn ®-îc hµng. Nh- ®· ph©n tÝch c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n ë trªn ®Òu kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi c«ng b»ng cho c¶ ng-êi b¸n vµ ng-êi mua. Mét ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ cã sù tham gia trùc tiÕp cña ng©n hµng trong qu¸ tr×nh thanh to¸n ®· gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò trªn. §ã chÝnh lµ ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ (TDCT). Ph-¬ng thøc TDCT lµ mét sù tho¶ thuËn trong ®ã mét ng©n hµng (ng©n hµng më th- tÝn dông) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ng-êi mö th- tÝn dông) sÏ tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng-êi kh¸c (ng-êi h-ëng lîi) hoÆc chÊp nhËn 10 hèi phiÕu do ng-êi nµy ký ph¸t trong ph¹m vi sè tiÒn vµ thêi gian qui ®Þnh trong th- tÝn dông. Ph-¬ng thøc TDCT ra ®êi vµo n¨m 1993, ®¸p øng nhu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ thanh to¸n quèc tÕ vµ tõ ®ã ®Õn nay nã trë thµnh ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ th«ng dông nhÊt trong ngo¹i th-¬ng. 1.3.3.1. C¸c bªn tham gia trong ph-¬ng thøc TDCT: - Ng-êi xin më th- tÝn dông (Aplicant) lµ ng-êi mua, ng-êi nhËp khÈu hµng ho¸, hoÆc lµ ng-êi mua uû th¸c cho mét ng-êi kh¸c. - Ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông (benificiary) lµ ng-êi b¸n, ng-êi xuÊt khÈu hay bÊt cø ng-êi nµo kh¸c mµ ng-êi h-ëng lîi chØ ®Þnh. - Ng©n hµng më th- tÝn dông (Issuing Bank) lµ ng©n hµng phôc vô ng-êi nhËp khÈu, cÊp tÝn dông cho ng-êi nhËp khÈu vµ ®íng ra cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông khi ng-êi nµy xuÊt tr×nh chøng tõ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn ®iÒu kho¶n cña th- tÝn dông. - Ng©n hµng th«ng b¸o th- tÝn dông (Advising Bank) lµ ng©n hµng th«ng b¸o trùc tiÕp vÒ th- tÝn dông vµ c¸c giao dÞch cã liªn quan ®Õn th- tÝn dông cho ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông. §©y lµ ng©n hµng chi nh¸nh hoÆc ng©n hµng ®¹i lý cña ng©n hµng ph¸t hµnh vµ th-êng ë n-íc ng-êi xuÊt khÈu. Ngoµi ra, tuú theo yªu cÇu ng-êi xuÊt khÈu, t¨ng møc ®é an toµn cho c¸c bªn tham gia, trong quy tr×nh thanh to¸n theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ngoµi 4 thµnh viªn chñ yÕu cßn cã sù tham gia cña c¸c thµnh viªn sau: - Ng©n hµng x¸c nhËn (Confirming Bank): ng©n hµng x¸c nhËn tr¸ch nhiÖm cña m×nh sÏ cïng ng©n hµng më th- tÝn dông ®¶m b¶o tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu trong tr-êng hîp ng©n hµng më th- tÝn dông kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n. Ng©n hµng x¸c nhËn cã thÓ lµ ng©n hµng th«ng b¸o th- tÝn dông hoÆc ng©n hµng kh¸c do h-ëng lîi chØ ®Þnh khi hä kh«ng tin vµo kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng ph¸t hµnh. - Ng©n hµng hoµn tr¶ tiÒn (Rembursing Bank) lµ ng©n hµng ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh uû nhiÖm ®Ó chuyÓn tiÒn tr¶ cho ng-êi thô h-ëng. Th«ng th-êng, ng©n hµng nµy lµ ng©n hµng mµ ng©n hµng ph¸t hµnh cã duy tr× tµi kho¶n t¹i ®ã. 11 Trong thùc tÕ khi thanh to¸n b»ng ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã ®Çy ®ñ c¶ 4 ng©n hµng ®ã tham gia mµ th-êng chØ cã hai ng©n hµng ®øng ra ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng trªn.  Mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c¸c bªn tham gia: - Ng©n hµng më vµ ng-êi yªu cÇu: ng-êi nhËp khÈu göi th- yªu cÇu më th- TDCT ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh. Th«ng qua viÖc chÊp nhËn më thtÝn dông ng©n hµng më vµ ng-êi yªu cÇu ®· cã mèi quan hÖ ph¸p lý. GiÊy yªu cÇu më th- tÝn dông chÝnh lµ v¨n b¶n ph¸p lý thÓ hiÖn quan hÖ nµy. Ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm ®øng ra thanh to¸n hé ng-êi nhËp khÈu v× vËy ng©n hµng ph¶i kiÓm tra t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ ®Ò ra møc ký quü nhÊt ®Þnh nh»m gi¶m rñi ro cña ng©n hµng xuèng møc thÊp nhÊt trong quan hÖ víi kh¸ch hµng. - Ng©n hµng më vµ ng-êi h-ëng lîi: ®èi víi ng-êi h-ëng lîi ng©n hµng më th- tÝn dông cã nghÜa vô tr¶ tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi khi hä ®-a ra bé chøng tõ hîp lý ngay c¶ khi ng-êi h-ëng lîi kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ tiÒn. - Ng©n hµng th«ng b¸o vµ ng-êi ®-îc h-ëng: Ng©n hµng th«ng b¸o chØ thùc hiÖn th«ng b¸o th- tÝn dông mµ kh«ng cã mét cam kÕt nµo vÒ thanh to¸n ®èi víi tÝn dông chøng tõ, v× ng©n hµng th«ng b¸o vµ ng-êi h-ëng lîi kh«ng cã rµng buéc vÒ ph¸p lý, nh-ng ng©n hµng th«ng b¸o ph¶i kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña th- tÝn dông vµ ®-îc h-ëng phÝ dÞch vô tõ ng-êi h-ëng lîi. - Ng©n hµng x¸c nhËn vµ ng-êi ®-îc h-ëng lîi: Víi viÖc x¸c nhËn thTDCT ng©n hµng x¸c nhËn ®· cïng chôi tr¸ch nhiÖm víi ng©n hµng ph¸t hµnh trong viÖc hoµn tr¶ tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi. Ng©n hµng x¸c nhËn ph¶i thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu do ng-êi h-ëng lîi ký ph¸t nÕu chøng tõ hîp lÖ ®-îc xuÊt tr×nh t¹i ng©n hµng hoÆc ng©n hµng chØ ®Þnh phï hîp víi ®iÒu kho¶n cña th- tÝn dông. - Ng©n hµng më vµ ng©n hµng x¸c nhËn: viÖc mét ng©n hµng x¸c nhËn cho mét ng©n hµng më th- tÝn dông cã nghÜa lµ ng©n hµng x¸c nhËn ®· cÊp tÝn dông cho ng©n hµng më, theo ®ã ng©n hµng më sÏ nhËn nî khi kho¶n tÝn dông ®ã ®-îc ng©n hµng x¸c nhËn thanh to¸n. 1.3.3.2. Néi dung cña ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. a/. Th- tÝn dông trong ph-¬ng thøc TDCT 12 Th- tÝn dông (Letter of Credit- L/C) lµ mét v¨n b¶n do ng©n hµng ph¸t hµnh theo yªu cÇu cña ng-êi xin më th- tÝn dông (ng-êi nhËp khÈu), trong ®ã ng©n hµng ph¸t hµnh cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi ®-îc h-ëng lîi (nhµ xuÊt khÈu) mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, víi ®iÒu kiÖn ng-êi nµy ph¶i xuÊt tr×nh mét bé chøng tõ phï hîp víi ®iÒu kho¶n qui ®Þnh trong v¨n b¶n ®ã. Th- tÝn dông cã tÝnh chÊt quan träng, nã h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång mua b¸n, nh-ng sau khi ®-îc thiÕt lËp, nã l¹i hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång mua b¸n.  Chøc n¨ng cña th- tÝn dông: - Chøc n¨ng thanh to¸n: Trong thanh to¸n quèc tÕ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n lµ yÕu tè quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®-îc. TÝn dông chøng tõ còng cã chøc n¨ng c¬ b¶n ®ã, ®ã lµ chøc n¨ng thanh to¸n. §-îc thÓ hiÖn lµ dïng c¸c chøng tõ, th-, ®iÖn chuyÓn tiÒn, hèi phiÕu, sÐc ®Ó thanh to¸n gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi b¸n. - Chøc n¨ng ®¶m b¶o tÝn dông chøng tõ: §-îc thÓ hiÖn qua cam kÕt ®éc lËp cña ng©n hµng më th- tÝn dông ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ng-êi xuÊt khÈu ngay c¶ trong tr-êng hîp ng-êi nhËp khÈu kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. §ång thêi quyÒn lîi cña bªn nhËp khÈu còng ®-îc ®¶m b¶o víi viÖc ng©n hµng chØ tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu khi ®· tr×nh bé chøng tõ phï hîp víi L/C. - Chøc n¨ng tÝn dông: Khi ng©n hµng më L/C nhËn ®-îc ®¬n xin më L/C cña ng-êi nhËp khÈu, ng©n hµng cã thÓ yªu cÇu ng-êi nhËp khÈu ký quü víi møc ký quü tõ 0%-100% tuú theo quan hÖ gi÷a kh¸ch hµng víi ng©n hµng. Nh- vËy ng©n hµng cã thÓ cho ng-êi nhËp khÈu vay ®Ó ký quü hoÆc tr¶ tiÒn l·i cho sè tiÒn ký quü thuéc së h÷u cña ng-êi nhËp khÈu. Khi ng©n hµng nhËn ®-îc bé chøng tõ vµ hèi phiÕu, ng©n hµng tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu nghÜa lµ ng©n hµng cung cÊp tÝn dông cho ng-êi nhËp khÈu.  Néi dung cña th- tÝn dông: Th«ng th-êng mét th- tÝn dông bao gåm ®Çy ®ñ c¸c néi dung sau: 13 - Sè hiÖu: tÊt c¶ c¸c th- tÝn dông ®Òu ph¶i cã sè hiÖu riªng cña nã nh»m ®Ó trao ®æi th- tõ, ®iÖn tÝn cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn th- tÝn dông, ngoµi ra cßn ®-îc ghi vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan. - §Þa ®iÓm më L/C: lµ n¬i ng©n hµng më L/CviÕt cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu. §Þa ®iÓm nµy cã ý nghÜa trong viÖc chän luËt ¸p dông khi x¶y ra tranh chÊp nÕu cã xung ®ét ph¸p lý vÒ L/C ®ã. - Ngµy më L/C: lµ ngµy b¾t ®Çu ph¸t sinh cam kÕt cña ng©n hµng më L/C víi ng-êi xuÊt khÈu, lµ ngµy b¾t ®Çu tÝnh thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C vµ cuèi cïng lµ c¨n cø ®Ó ng-êi xuÊt khÈu kiÓm tra xem ng-êi nhËp khÈu thùc hiÖn më L/C cã ®óng h¹n nh- ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kh«ng. - Lo¹i L/C ¸p dông: tuú theo tÝnh chÊt cña hîp ®ång mua b¸n, trong ®¬n ®Ò nghÞ më th- tÝn dông ph¶i nªu râ lo¹i th- tÝn dông cÇn më. Dùa trªn c¬ së nµy ng©n hµng sÏ ph¸t hµnh ®óng lo¹i th- tÝn dông ®ã, cã thÓ lùa chän L/C huû ngang, L/C kh«ng huû ngang, L/C x¸c nhËn. - Sè tiÒn cña th- tÝn dông: sè tiÒn cña th- tÝn dông ph¶i ®-îc ghi râ b»ng sè vµ b»ng ch÷ vµ ph¶i thèng nhÊt víi nhau trªn ®¬n vÞ tiÒn tÖ râ rµng. - Tªn, ®Þa chØ cña nh÷ng ng-êi vµ ng©n hµng cã liªn quan nh-: ng-êi yªu cÇu më th- tÝn dông; ng-êi thô h-ëng; ng©n hµng ph¸t hµnh; ng©n hµng th«ng b¸o; ng©n hµng thanh to¸n; ng©n hµng x¸c nhËn (nÕu cã). - Ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cña L/C: tõ ngµy më L/C ®Õn ngµy hÕt h¹n L/C lµ thêi h¹n mµ ng©n hµng më L/C cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu nÕu hä tr×nh bé chøng tõ phï hîp víi L/C trong thêi h¹n ®ã. - Thêi h¹n tr¶ tiÒn cña L/C: thêi h¹n tr¶ tiÒn liªn quan ®Õn viÖc tr¶ ngay hay tr¶ chËm. Thêi h¹n tr¶ tiÒn cã thÓ n»m ngay trong thêi h¹n hiÖu lùc cña th- tÝn dông (tr¶ tiÒn ngay), hoÆc n»m ngoµi thêi h¹n hiÖu lùc cña th- tÝn dông (tr¶ tiÒn chËm). Trong tr-êng hîp thanh to¸n chËm th× qui ®Þnh bao nhiªu ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®-îc bé chøng tõ hoµn chØnh. - Thêi h¹n giao hµng: lµ thêi h¹n ng-êi xuÊt khÈu ph¶i chuyÓn giao hµng cho ng-êi nhËp khÈu, thêi h¹n giao hµng cã quan hÖ chÆt chÏ víi thêi gian hiÖu lùc cña L/C. 14 - Ng©n hµng më L/C: do hai bªn tho¶ thuËn qui ®Þnh trong hîp ®ång hoÆc do ng-êi nhËp khÈu chän. - Ng©n hµng th«ng b¸o: th-êng lµ ®¹i lý cña ng©n hµng më L/C ë n-íc nhËp khÈu chän. - C¸c qui ®Þnh vÒ L/C: cã thÓ chiÕt khÊu, thanh to¸n hay chÊp nhËn t¹i mét ng©n hµng cô thÓ hay bÊt cø mét ng©n hµng nµo. - Nh÷ng néi dung vÒ hµng ho¸: tªn hµng, sè l-îng, träng l-îng, gi¸, quy c¸ch phÈm chÊt, bao b× m· hiÖu. - Nh÷ng néi dung vÒ vËn t¶i, giao nhËn hµng ho¸: ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng (FOB, CIF), n¬i göi vµ n¬i giao hµng, c¸ch vËn chuyÓn vµ giao hµng. - Nh÷ng chøng tõ mµ ng-êi xuÊt khÈu ph¶i tr×nh: ®©y lµ mét néi dung then chèt cña th- tÝn dông v× c¨n cø vµo ®ã ng©n hµng quyÕt ®Þnh tr¶ tiÒn hay kh«ng tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu. L/C qui ®Þnh râ c¸c lo¹i chøng tõ cÇn xuÊt tr×nh, th-êng bé chøng tõ gåm: + Hèi phiÕu + Ho¸ ®¬n th-¬ng m¹i ®· ký + VËn ®¬n + Danh s¸ch ®ãng hµng + Chøng nhËn xuÊt xø + Chøng nhËn b¶o hiÓm + Chøng nhËn chÊt l-îng, sè l-îng + Chøng nhËn cña ng-êi h-ëng lîi Tuú theo yªu cÇu cña nhµ nhËp khÈu mµ cã thªm bít mét sè chøng tõ, sè l-îng chøng tõ cña mçi lo¹i, yªu cÇu vÒ viÖc ký ph¸t tõng lo¹i chøng tõ nh- thÕ nµo, lêi cam kÕt r»ng buéc cña ng©n hµng më L/C. b/.C¸c lo¹i th- tÝn dông - Th- tÝn dông huû ngang (Revocable L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông mµ ng©n hµng më L/C vµ ng-êi nhËp khÈu cã thÓ bæ sung, söa ®æi, hoÆc bÊt cø 15 lóc nµo mµ kh«ng cÇn b¸o tr-íc cho ng-êi ®-îc h-ëng lîi. Lo¹i th- tÝn dông nµy Ýt ®-îc sö dông v× ®©y chØ lµ lêi høa tr¶ tiÒn chø kh«ng ph¶i lµ cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi. - Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang (irrevocable L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông sau khi ®· më ra vµ ng-êi xuÊt khÈu thõa nhËn th× ng©n hµng më L/C kh«ng ®-îc söa ®æi, bæ sung hoÆc huû bá trong thêi h¹n hiÖu lùc cña nã, trõ khi cã sù tho¶ thuËn kh¸c cña c¸c bªn tham gia. Lo¹i nµy th-êng ®-îc ¸p dông réng r·i nhÊt trong TTQT v× nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cña nhµ xuÊt khÈu. - Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang cã x¸c nhËn (Confirmed irrevocable L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng thÓ huû bá, ®-îc mét ng©n hµng kh¸c x¸c nhËn ®¶m b¶o viÖc tr¶ tiÒn cña th- tÝn dông cïng víi ng©n hµng më L/C. Lo¹i nµy ®-îc ¸p dông réng r·i trong TTQT v× nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cho nhµ xuÊt khÈu. Lo¹i th- nµy ®-îc sö dông khi ng-êi xuÊt khÈu kh«ng tin t-ëng vµo ng©n hµng më L/C hoÆc do t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ ë n-íc ng-êi nhËp khÈu kh«ng æn ®Þnh. - Th- tÝn dông huû ngang, miÔn truy ®ßi (irrevocable Without Recourse L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng huû ngang mµ trong ®ã qui ®Þnh sau khi tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu ng©n hµng më L/C kh«ng cã quyÒn ®ßi l¹i tiÒn trong bÊt kú tr-êng hîp nµo. Khi sö dông lo¹i nµy, ng-êi xuÊt khÈu ph¶i ghi trªn hèi phiÕu: “MiÔn truy ®ßi ng­êi ký ph¸t”(Without recourse to drawers). §ång thêi trong th- tÝn dông còng ph¶i ghi nh- vËy. Lo¹i nµy còng ®-îc sö dông réng r·i trong TTQT . - Th- tÝn dông chuyÓn nh-îng (Transfering L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang, trong ®ã qui ®Þnh ng-êi h-ëng lîi thø nhÊt yªu cÇu ng©n hµng chuyÓn nh-îng mét phÇn hay toµn bé quyÒn thùc hiÖn L/C cho mét hay nhiÒu ng-êi kh¸c. L/C chuyÓn nh-îng chØ ®-îc phÐp chuyÓn nh-îng mét lÇn, chi phÝ chuyÓn nh-îng do ng-êi h-ëng lîi ®Çu tiªn chôi. Lo¹i L/C nµy ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp ng-êi h-ëng lîi thø nhÊt kh«ng ®ñ sè l-îng hµng hãa ®Ó xuÊt khÈu, hoÆc kh«ng cã hµng, hä chØ lµ ng-êi m«i giíi th-¬ng m¹i. - Th- tÝn dông tuÇn hoµn (Revolving L/C): Lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá sau khi sö dông xong hoÆc ®· hÕt thêi h¹n hiÖu lùc th× nã l¹i cã gi¸ trÞ nhcò vµ cø nh- vËy nã tuÇn hoµn cho ®Õn khi nµo thùc hiÖn hÕt tæng gi¸ trÞ hîp 16 ®ång. L/C tuÇn hoµn cÇn ghi râ ngµy hÕt hiÖu lùc cuèi cïng vµ sè lÇn tuÇn hoµn. Cã ba c¸ch tuÇn hoµn: + TuÇn hoµn tù ®éng: tøc lµ th- tÝn dông cã gi¸ trÞ nh- cò, kh«ng cÇn ng©n hµng më L/C th«ng b¸o cho ng-êi xuÊt khÈu biÕt. + TuÇn hoµn h¹n chÕ: chØ khi nµo ng©n hµng më L/C th«ng b¸o cho ng-êi xuÊt khÈu biÕt th× L/C míi cã hiÖu lùc. + TuÇn hoµn b¸n tù ®éng: lµ lo¹i L/C mµ sau khi L/C tr-íc ®-îc sö dông xong hoÆc hÕt hiÖu lùc , nÕu sau mét vµi ngµy mµ ng©n hµng më L/C kh«ng cã ý kiÕn g× vÒ L/C kÕ tiÕp th× nã l¹i tù ®éng cã gi¸ trÞ nh- cò. Th- tÝn dông tuÇn hoµn cho phÐp sù linh ho¹t trong quan hÖ th-¬ng m¹i gi÷a ng-êi xuÊt khÈu vµ ng-êi nhËp khÈu th-êng ¸p dông trong tr-êng hîp c¸c bªn tin cËy nhau, mua hµng th-êng xuyªn, ®Þnh kú, khèi l-îng lín trong thêi gian dµi. Khi ¸p dông L/C tuÇn hoµn ng-êi nhËp khÈu tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ më L/C. - Th- tÝn dông gi¸p l-ng (Back to back L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng huû ngang dùa trªn c¬ së më L/C kh¸c lµm ®¶m b¶o. Theo L/C nµy, ng-êi xuÊt khÈu dïng L/c do ng-êi nhËp khÈu më cho m×nh lµm c¨n cø ®Ó më L/C kh¸c (L/C gi¸p l-ng) cho ng-êi h-ëng lîi kh¸c h-ëng víi néi dung gÇn gièng L/C ban ®Çu (L/C gèc). Trong L/C gi¸p l-ng ng-êi h-ëng lîi ban ®Çu ®ãng vai trß trung gian gi÷a ng-êi mua cuèi cïng vµ ng-êi cung cÊp hµng thùc sù. Khi ¸p dông lo¹i nµy cÇn chó ý: + Gi¸ trÞ L/C gi¸p l-ng ph¶i nhá h¬n L/C gèc, ng-êi trung gian ®-îc h-ëng phÇn chªnh lÖch. + Thêi h¹n giao hµng cña L/C gi¸p l-ng ph¶i sím h¬n L/C gèc. + Th- tÝn dông gi¸p l-ng ®-îc ¸p dông trong c¸c tr-êng hîp: L/C gèc kh«ng ®-îc chuyÓn nh-îng, hoÆc bu«n b¸n gi÷a c¸c n-íc qua trung gian vµ ng-êi trung gian kh«ng muèn tiÕt lé ng-êi cung cÊp hµng ho¸ cho ng-êi mua cuèi cïng. - Th- tÝn dông ®èi øng (Reciprocal L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông chØ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc khi th- tÝn dông ®èi øng víi nã ®-îc më ra. NghÜa lµ, L/C nµy chØ cã gi¸ trÞ khi ng-êi h-ëng lîi ®· më mét L/C ®èi øngvíi nã ®Ó cho ng-êi më L/C nµy ®-îc h-ëng. Th- tÝn dông ®èi øng th-êng ®-îc sö dông trong 17 ph-¬ng thøc mua b¸n hµng ®æi hµng vµ cã thÓ ¸p dông trong ph-¬ng thøc gia c«ng. Khi ®ã L/C nhËp thµnh phÈm lµ L/C tr¶ ngay cßn L/C nhËp nguyªn liÖu thµnh L/C tr¶ chËm. - Th- tÝn dông dù phßng (Stand by L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang do ng©n hµng ng-êi xuÊt khÈu ph¸t hµnh trong ®ã ng©n hµng sÏ cam kÕt víi ng-êi nhËp khÈu thanh to¸n cho hä khi xuÊt tr×nh giÊy tê chøng minh ng-êi nhËp khÈu hoµn thµnh nghÜa vô theo L/C ®Ò ra. Khi tiÕn hµnh giao dÞch th-¬ng m¹i quèc tÕ, ng-êi nhËp khÈu cã thÓ cÊp c¸c kho¶n tÝn dông cho ng-êi xuÊt khÈu nh- tiÒn ®Æt cäc, tiÒn øng tr-íc, vµ ph¶i bá ra chi phÝ më L/C. Lo¹i nµy th«ng th-êng ¸p dông trong tr-êng hîp hîp ®ång th-¬ng m¹i cã gi¸ trÞ lín vµ kh¸ch hµng míi giao dÞch lÇn ®Çu. c/. Qui tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n L/C (2) Ng©n hµng më L/C Ng©n hµng th«ng b¸o (5) (6) (8) (7) Ng-êi nhËp khÈu (1) (6) (4) (5) (3) Ng-êi xuÊt khÈu (1) : Ng-êi nhËp khÈu lµm ®¬n xin më L/C göi ®Õn ng©n hµng cña m×nh yªu cÇu më mét L/C cho ng-êi xuÊt khÈu h-ëng (2) : Ng©n hµng më L/C c¨n cø vµo ®¬n xin më L/C sÏ lËp mét L/C vµ th«ng qua ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh ë n-íc ng-êi xuÊt khÈu th«ng b¸o viÖc më L/C. (3) : Ng©n hµng th«ng b¸o L/C cho ng-êi xuÊt khÈu toµn bé néi dung L/C (4) : NÕu ng-êi xuÊt khÈu chÊp nhËn L/C sÏ giao hµng cho ng-êi nhËp khÈu, nÕu kh«ng th× yªu cÇu söa ®æi bæ sung cho phï hîp 18 (5) : Sau khi giao hµng, ng-êi xuÊt khÈu lËp bé chøng tõ theo yªu cÇu cña L/C vµ xuÊt tr×nh tíi ng©n hµng th«ng b¸o ®Ó qua ®ã xin ng©n hµng më L/C thanh to¸n (6) : Ng©n hµng më L/C kiÓm tra toµn bé chøng tõ nÕu thÊy phï hîp víi L/C th× sÏ tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu, nÕu kh«ng thÊy phï hîp sÏ tõ chèi thanh to¸n vµ göi l¹i chøng tõ cho ng-êi nhËp khÈu (7) : Ng©n hµng më L/C ®ßi tiÒn ng-êi nhËp khÈu vµ chuyÓn toµn bé chøng tõ cho ng-êi nhËp khÈu nÕu ng-êi nhËp khÈu tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn (8) : Ng-êi nhËp khÈu kiÓm tra chøng tõ, nÕu thÊy phï hîp víi L/C th× chÊp nhËn tr¶ tiÒn hoÆc tõ chèi kh«ng tr¶ tiÒn d/.Vai trß cña ph-¬ng thøc tÝn dông trong TTQT TTQT ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng trong ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ. TTQT theo ph-¬ng thøc TDCT ®ãng mét vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng TTQT. NhËn thøc vÒ vÊn ®Ò ®ã, trong ho¹t ®éng TTQT, c¸c ng©n hµng kh«ng ngõng ph¸t triÓn nh»m n©ng cao chÊt l-îng phôc cho kh¸ch hµng ngµy mét tèt h¬n. Ph-¬ng thøc TDCT ®-îc sö dông phæ biÕn do cã -u ®iÓm sau: * §èi víi ng-êi xuÊt khÈu: - §-îc ®¶m b¶o thanh to¸n: L/C lµ b¶n cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng më L/C khi ng-êi xuÊt khÈu nép bé chøng tõ hµng ho¸ phï hîp víi L/C. Do vËy trong ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ng-êi xuÊt khÈu ®-îc ®¶m b¶o thu håi tiÒn hµng ho¸ dÞch vô ®óng h¹n víi bé chøng tõ hoµn h¶o, ngay c¶ khi ng-êi nhËp khÈu kh«ng muèn thanh to¸n. §Æc biÖt víi L/C ®-îc x¸c nhËn cña ng©n hµng t¹i n-íc xuÊt khÈu tr¸nh ®-îc rñi ro kh«ng ®-îc thanh to¸n khi t×nh h×nh tµi chÝnh, kinh tÕ, chÝnh trÞ t¹i n-íc ng-êi nhËp khÈu kh«ng ®-îc æn ®Þnh. - NhËn ®-îc sù tµi trî cña ng©n hµng th«ng qua triÕt khÊu bé chøng tõ hµng ho¸ hoÆc cã thÓ xin vay trªn c¬ së thÕ chÊp bé chøng tõ. * §èi víi ng-êi nhËp khÈu: 19 + Ng©n hµng ®· gióp kh¸ch hµng kiÓm tra mét phÇn chÊt l-îng, sè l-îng, phÈm chÊt hµng ho¸ th«ng qua bé chøng tõ, tiÕt kiÖm thêi gian vµ tr¸nh ®-îc mét phÇn rñi ro do ng-êi b¸n kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt theo hîp ®ång. + Do cã sù cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng nªn ng-êi xuÊt khÈu më réng thanh to¸n cho ng-êi nhËp khÈu (L/C tr¶ chËm) t¹o ®iÒu cho ng-êi nhËp khÈu chñ ®éng h¬n trong viÖc thanh to¸n nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng hîp ®ång cã gi¸ trÞ lín. + Khi sö dông ph-¬ng thøc nµy, tuú theo mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng víi nhµ nhËp khÈu mµ ®-îc ng©n hµng cÊp tÝn dông khi më L/C. * §èi víi ng©n hµng: - Ng©n hµng ®-îc h-ëng phÝ khi cung øng dÞch vô nµy, ngoµi ra cßn më réng ho¹t ®éng tÝn dông th«ng qua cho vay tµi trî xuÊt nhËp khÈu, huy ®éng nguån ngo¹i tÖ lín qua c¸c kho¶n ký quü cña kh¸ch hµng, qua nguån ngo¹i tÖ kh¸ch hµng thu ®-îc trong tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. - Thùc hiÖn TTQT ®ßi hái ng©n hµng ph¶i cã c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh, ®éi ngò nh©n viªn cã tr×nh ®é, m¹ng l-íi ng©n hµng réng kh¾p. Qua ®ã n©ng cao uy tÝn, chÊt l-îng ng©n hµng. Tuy nhiªn ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ kh«ng ph¶i lµ mét ph-¬ng thøc hoµn h¶o, cã nh-îc ®iÓm sau: + §èi víi ng-êi xuÊt khÈu: do tÝnh chÆt chÏ cña bé chøng tõ vµ ng-êi nhËp khÈu kh«ng cã thiÖn chÝ víi ng-êi xuÊt khÈu, hä cã thÓ v× mét lçi nhá trªn chøng tõ cã thÓ bÞ tõ chèi thanh to¸n mÆc dï hµng ho¸ ®-îc giao theo ®óng hîp ®ång. + §èi víi ng-êi nhËp khÈu: Ng©n hµng chØ giao dÞch trªn c¬ së chøng tõ, kh©u thanh to¸n t¸ch rêi hµng ho¸ nªn ng-êi nhËp khÈu vÉn cã thÓ gÆp rñi ro do gi¶ m¹o chøng tõ hoÆc chøng tõ kh«ng ®óng víi hîp ®ång hµng ho¸. + §èi víi ng©n hµng: gÆp rñi ro vÒ tû gi¸; rñi ro do ng-êi nhËp khÈu mÊt kh¼ n¨ng thanh to¸n; tÝnh phøc t¹p vµ chÝnh x¸c khi cung øng dÞch vô. 20