Tài liệu đầu tư trực tiếp của các nước asean vào việt nam - thực trạng và triển vọng

§Ò tµi: §Çu t- trùc tiÕp cña c¸c n-íc ASEAN vµo ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ triÓn väng. Lêi më ®Çu Ngµy nay, c¸c quèc gia trªn hµnh tinh chóng ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· tõng b-íc t¹o lËp nªn c¸c mèi quan hÖ song ph-¬ng vµ ®a ph-¬ng, tõng b-íc tham gia vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ víi nhiÒu møc ®é kh¸c nhau nh»m ®-a l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi bªn. ChÝnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ sù biÓu hiÖn râ nÐt cña hai xu h-íng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc s«i ®éng vµ ®Æc biÖt quan träng trong nh÷ng n¨m qua. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh ®æi míi kinh tÕ, phï hîp víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ASEAN tõ ngµy 28/07/1995, tham gia DiÔn ®µn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng APEC tõ ngµy 17/11/1998 vµ gia nhËp Tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi WTO. HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ cã 10 quèc gia: Brun©y, Campuchia, Mianma, Lµo, Malaixia, Philippin, Xinhgapo, Th¸i Lan, Indonªxia vµ ViÖt Nam. ViÖc gia nhËp ASEAN vµ khèi mËu dÞch tù do ASEAN (The Free Trade Area -AFTA) lµ mét cè g¾ng cña ViÖt Nam trong viÖc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, qua ®ã c¶i thiÖn m«i tr-êng ®Çu t- thu hót c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi. §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi cña c¸c n-íc ASEAN vµo ViÖt Nam ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng, hiÖn ®ang ®ãng mét vai trß nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n-íc ta. Kh«ng chØ c¸c n-íc t- b¶n ph¸t triÓn mµ c¸c n-íc ASEAN ®Òu nhËn thÊy ViÖt Nam lµ mét ®i¹ chØ kh¸ hÊp dÉn thu hót c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi. Cã thÓ thÊy r»ng, ViÖt nam lµ mét thÞ tr-êng ®«ng d©n, cã tµi nguyªn kh¸ phong phó, nguån nh©n c«ng dåi dµo, chi phÝ lao ®éng rÎ h¬n c¸c n-íc ASEAN kh¸c. Tuy r»ng, qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®· béc lé sù h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ cña c¸c nhµ ®Çu t- ASEAN. §©y lµ mét yÕu tè kh¸ch quan. B¶n th©n c¸c nhµ ®Çu t- ASEAN còng ®ang ë trªn nÊc thang thø ba cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña Ch©u ¸ nªn còng lµ nh÷ng n-íc kªu gäi vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. ChÝnh v× thÕ, ®Ó t¹o dùng lîi thÕ thu hót vèn FDI kh«ng lo¹i trõ viÖc tõ ®ã c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN tÝch cùc ®Èy m¹nh ®Çu ttrùc tiÕp ra n-íc ngoµi. ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng rÊt lín vÒ ®Êt ®ai, tµi nguyªn, lao ®éng vµ thÞ tr-êng. M«i tr-êng chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi kh¸ æn ®Þnh. Tuy nhiªn hiÖu qu¶ kinh tÕ, n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi, c¬ së h¹ tÇng cßn thÊp kÐm so víi c¸c n-íc th¯nh viªn ASEAN kh²c. §Ò t¯i “§Çu t- trùc tiÕp cña c¸c n-íc ASEAN vµo ViÖt nam - thùc tr¹ng vµ triÓn väng” do em thùc hiÖn nh´m t×m ra nh÷ng -u ®iÓm, nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng lÜnh vùc - ngµnh nghÒ... cã kh¶ n¨ng thu hót vèn FDI cña c¸c n-íc ASEAN ®Ó cã thÓ x©y dùng c¸c danh môc khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t- ASEAN theo n¨ng lùc s½n cã khi ®Çu t- trùc tiÕp vµo ViÖt nam. Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ®Çu t- trùc tiÕp N-íc ngoµI I. kh¸i niÖm vµ c¬ së h×nh thµnh cña ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi 1. kh¸i niÖm ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi Theo quü tiÒn tÖ quèc tÕ IMF (International Monetary Fund) : §Çu ttrùc tiÕp n-íc ngoµi (FDI-Foreign Direct Investment) ®-îc ®Þnh nghÜa : lµ luång ®Çu t- thùc tÕ ch¶y vµo ®Ó cã ®-îc mét lîi Ých qu¶n lý l©u dµi trong mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë mét nÒn kinh tÕ kh¸c ngoµi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu t-. §Þnh nghÜa ®-îc ®-a ra víi môc ®Ých nhÊn m¹nh ®Õn vai trß còng nh- vÞ trÝ cña nhµ ®Çu t- vµ ph©n biÖt FDI víi ®Çu t- gi¸n tiÕp cña t- nh©n va doanh nghiÖp (Portfolio Investment) lµ ho¹t ®éng mua b¸n tµi s¶n, cæ phiÕu ë n-íc ngoµi ®Ó thu lîi nhuËn (nh-ng ë møc kh«ng qu¸ lín, ch-a ®¹t ®Õn tû lÖ cæ phÇn khèng chÕ ®Ó buéc ph¶i ®øng ra ®iÒu hµnh mét dù ¸n ®Çu t-). Do ®ã, nhµ ®Çu t- kh«ng trùc tiÕp tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp. Còng víi môc ®Ých trªn, Tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi WTO (World Trade Organization) còng ®-a ra ®Þnh nghÜa cña m×nh nh- sau : §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi xuÊt hiÖn khi mét nhµ ®Çu t- n-íc nµy thiÕt lËp tµi s¶n ë mét n-íc kh¸c víi ý ®Þnh qu¶n lý tµi s¶n ®ã vµ vai trß qu¶n lý nµy lµ c¸i ®Ó ph©n biÖt víi ®Çu t- gi¸n tiÕp. §èi víi ViÖt Nam, nÕu c¨n cø vµo møc ®é tham gia qu¶n lý qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t- vµ ph¸t huy t¸c dông cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t-, ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®-îc hiÓu nh- sau : §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi (FDI - Foreign Direct Investment) : lµ h×nh thøc ®Çu t- trong ®ã ng-êi bá vèn ®Çu t- vµ ng-êi sö dông vèn lµ mét chñ thÓ. Cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ng-êi n-íc ngoµi (c¸c chñ ®Çu t-) trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông vèn ®Çu t- vµ vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t- nh»m môc ®Ých thu håi vèn vµ sinh lîi. VÒ thùc chÊt, FDI lµ sù ®Çu t- nh»m x©y dùng c¸c c¬ së, chi nh¸nh ë n-íc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §©y lµ h×nh thøc ®Çu tmµ chñ ®Çu t- n-íc ngoµi ®ãng gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô vµ cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi träng mµ hä bá vèn. §Ó lµm râ h¬n kh¸i niÖm trªn, ta cã thÓ nªu ra ®©y mét sè ®Æc tr-ng chñ yÕu còng nh- mèi quan hÖ cña ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi nh- sau: * ChuyÓn vèn tõ n-íc ®Çu t- sang n-íc nhËn ®Çu t- kÌm theo viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. * ThiÕt lËp quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ quyÒn qu¶n lý (hoÆc ®ång qu¶n lý) cña nhµ ®Çu t- ®èi víi doanh nghiÖp cña hä ë n-íc nhËn ®Çu t-, kÌm theo viÖc chuyÓn giao kü n¨ng qu¶n lý doanh nghiÖp. * Nh»m môc ®Ých sinh lêi, nhµ ®Çu t- ®-îc h-ëng lîi nhuËn hoÆc chÞu mäi rñi ro trong kinh doanh, ®-îc quyÒn sö dông lîi nhuËn ®Ó më réng kinh doanh hoÆc chuyÓn vÒ n-íc. 2. c¬ së h×nh thµnh ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi Trong lÞch sö thÕ giíi, §Çu t- Trùc tiÕp cña N-íc ngoµi ®· tõng xuÊt hiÖn ngay tõ thêi tiÒn T- b¶n th«ng qua con ®-êng x©m chiÕm thuéc ®Þa . C¸c C«ng ty cña Anh, Hµ Lan, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha lµ nh÷ng C«ng ty ®i ®Çu trong lÜnh vùc nµy d-íi h×nh thøc ®Çu t- vèn, kü thuËt vµo c¸c n-íc thuéc ®Þa ®Ó khai th¸c ®ån ®iÒn vµ cïng víi nã lµ nh÷ng ngµnh khai th¸c kho¸ng s¶n nh»m cung cÊp c¸c nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë chÝnh quèc. Ho¹t ®éng ®Çu t- trong thêi kú nµy chñ yÕu phôc vô lîi Ých cho c¸c n-íc T- b¶n- Thùc d©n, mµ cô thÓ lµ c¸c c«ng ty vµ c¸c nhµ T- b¶n kÕch xï, thËm chÝ cã n¬i hä v¬ vÐt, bãc lét ®Õn cïng kiÖt, chØ mét phÇn nhá l-äi Ých ®-îc ®em l¹i cho n-íc b¶n ®Þa, chñ yÕu chØ nh»m duy tr× vµ b¶o ®¶m cho bé m¸y khai th¸c thuéc ®Þa ë b¶n xø. Khi Chñ nghÜa T- b¶n b-íc sang giai ®o¹n míi, ®¸nh dÊu b»ng sù kiÖn "C«ng x· Pari" th× ho¹t ®éng ®Çu t- ra n-íc ngoµi cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cµng cã qui m« to lín h¬n. Tõ sau nh÷ng n¨m 50 khi phong trµo gi¶i phãng d©n téc ph¸t triÓn m¹nh, hµng lo¹t c¸c n-íc thuéc ®Þa, nöa thuéc ®Þa tho¸t khái ¸ch ®« hé cña chÕ ®é thùc d©n vµ b¾t tay vµo x©y dung nÒn kinh tÕ ®éc lËp cña m×nh, nh-ng thiÕu rÊt nhiÒu thø cÇn thiÕt kh¸c nh- vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc vµ sù ra ®êi cña phe XHCN, c¸c n-íc T- b¶n giµu cã kh«ng thÓ tiÕp tôc bµnh tr-íng sang c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn b»ng con ®-êng x©m l-îc, n« dÞch nhtr-íc ®©y mµ ph¶i b»ng con ®-êng chung sèng hoµ b×nh, hîp t¸c cïng cã lîi, trong ®ã cã hîp t¸c ®Çu t- vµ ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®· trë thµnh mét trong nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn cho nh÷ng n-íc cã mong muèn tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Tr-íc sù bïng næ cña FDI, nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓn ®· tiÕn h¯nh nhiÒu chiÕn l­îc “më cöa”, tÝch cùc thu hót nguån vèn n¯y, tham gia v¯o c¹nh tranh thÞ tr-êng quèc tÕ, thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr-ëng. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh lµ c¸c n-íc trong khu vùc, ®Æc biÖt lµ c¸c n-íc NICs (Newly Industrializing Countries) nh÷ng n¨m khëi ®Çu (thËp kû 60-70) ®Òu ph¶i dùa vµo vèn n-íc ngoµi (vèn ODA vµ FDI) ®Ó C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, thùc hiÖn chiÕn l­îc “h­íng vÒ xuÊt khÈu” th¯nh c«ng ®± t³o nªn sù ph²t triÓn nhanh chãng cña c¸c n-íc nµy, trë thµnh nh÷ng con rång Ch©u ¸ nh- Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore, Hång K«ng. Kh¸i qu¸t l-îc sö h×nh thµnh cña FDI cho chóng ta thÊy râ h¬n b¶n chÊt cña FDI. Cã thÓ nãi b¶n chÊt s©u xa hay nguyªn nh©n h×nh thµnh cña nã xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ. Ho¹t ®éng FDI lµ mét ho¹t ®«ng kinh tÕ quèc tÕ, chÝnh v× vËy môc tiªu cña nã còng nh- c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c suy cho cïng l¯ lîi nhuËn. Theo Lªnin th× “XuÊt khÈu T­ b°n” l¯ mét trong n¨m ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña Chñ nghÜa §Õ quèc vµ ®· trë thµnh ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña sù ph²t triÓn míi nhÊt vÒ kinh tÕ trong thêi kú “§Õ quèc Chð nghÜa”. TiÒn ®Ò cða viÖc xuÊt khÈu T­ b°n l¯ “T­ b°n thõa” xuÊt hiÖn trong c²c n­íc tiªn tiÕn. Nh-ng thùc chÊt vÊn ®Ò ®ã lµ mét hiÖn t-îng kinh tÕ mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, khi mµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ®· ®¹t ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ xuÊt hiÖn nhu cÇu ®Çu t- ra n-íc ngoµi, ®-a søc s¶n xuÊt x· héi v-ît ra khái khu«n khæ chËt hÑp cña mét quèc gia, h×nh thµnh nªn qui m« s¶n xuÊt trªn ph¹m vi quèc tÕ. ii. vai trß cña ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi Trong thêi ®¹i vµ bèi c¶nh thÕ giíi ngµy nay, trªn c¬ së ®¶m b¶o ®em l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn, vai trß cña ho¹t ®éng FDI ®-îc hiÓu lµ do sù t¸c ®éng ®ång thêi cña b¶n th©n ho¹t ®éng ®Çu t- ®«Ý víi c¶ n-íc ®i ®Çu t- vµ n-íc tiÕp nhËn ®Çu t-. Trong khu«n khæ bµi viÕt nµy, xin ®-îc ®Ò cËp tíi vai trß cña ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn khi ë vÞ trÝ cña n-íc nhËn ®Çu t-, còng nh- c¸c n-íc ph¸t triÓn khi ë vÞ trÝ n-íc ®i ®Çu t-. 1. ®èi víi n-íc ®i ®Çu tThø nhÊt, n-íc ®i dÇu t- cã thÓ tËn dông ®-îc lîi thÕ so s¸nh cña n-íc nhËn ®Çu t-. §èi víi c¸c n-íc ®i ®Çu t-, hä nhËn thÊy tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t- ë trong n-íc cã xu h-íng ngµy cµng gi¶m, kÌm theo hiÖn t-îng thõa t-¬ng ®èi t- b¶n. B»ng ®Çu t- ra n-íc ngoµi, hä tËn dông ®-îc lîi thÕ vÒ chi phÝ s¶n xuÊt thÊp cña n-íc nhËn ®Çu t- (do gi¸ lao ®éng rÎ, chi phÝ khai th¸c nguyªn vËt liÖu t¹i chç thÊp bëi c¸c n-íc nhËn ®Çu t- lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, th-êng cã nguån tµi nguyªn phong phó nh-ng do h¹n chÕ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ nªn ch-a ®-îc khai th¸c, tiÒm n¨ng cßn rÊt lín) ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn ®èi víi viÖc s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp khÈu cña n-íc nhËn ®Çu t-, nhê ®ã mµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t-. Thø hai, kÐo dµi chu kú sèng cña s¶n phÈm th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ. Th«ng qua ®Çu t- trùc tiÕp, c¸c c«ng ty cña c¸c n-íc ph¸t triÓn chuyÓn ®-îc mét phÇn c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp (phÇn lín lµ m¸y mãc thiÕt bÞ) ë giai ®o¹n cuèi cña chu kú sèng cña chóng sang n-íc nhËn ®Çu t- ®Ó tiÕp tôc sö dông nh- s¶n phÈm míi ë c¸c n-íc nµy, hoÆc Ýt ra còng nhc¸c s¶n phÈm ®ang cã nhu cÇu trªn thÞ tr-êng n-íc nhËn ®Çu t-, nhê ®ã mµ tiÕp tôc duy tr× ®-îc viÖc sö dông c¸c s¶n phÈm nµy, t¹o thªm lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t-. Víi sù ph¸t triÓn nh- vò b·o cña khoa häc kü thuËt nh- ngµy nay th× bÊt cø mét trung t©m kü thuËt tiªn tiÕn nµo còng cÇn ph¶i lu«n lu«n cã thÞ tr-êng tiªu thô c«ng nghÖ lo¹i hai, cã nh- vËy míi ®¶m b¶o th-êng xuyªn thay ®æi c«ng nghÖ, kü thuËt míi. Thø ba, th«ng qua ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t- cã thÓ më réng thÞ tr-êng, tr¸nh ®-îc hµng rµo b¶o hé mËu dÞch cña n-íc nhËn ®Çu t- khi xuÊt khÈu s¶n phÈm lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ sang ®©y (®Ó gãp vèn) vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm s¶n xuÊt t¹i ®©y sang c¸c n-íc kh¸c (do chÝnh s¸ch -u ®·i cña c¸c n-íc nhËn ®Çu t- nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña c¸c c¬ së cã vèn ®Çu tnøoc ngoµi), nhê ®ã mµ gi¶m ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh víi hµng nhËp tõ c¸c n-íc. Thø t-, ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi sÏ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ë n-íc ®i ®Çu t-. Cïng víi viÖc ®em tiÒn ®i ®Çu t- s¶n xuÊt ë c¸c n-íc kh¸c vµ nhËp khÈu s¶n phÈm ®ã vÒ n-íc sÏ lµm cho nhu cÇu ®ång néi tÖ t¨ng. §iÒu nµy sÏ ¶nh h-ëng ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång néi tÖ so víi ®ång ngo¹i tÖ theo chiÒu h-íng gi¶m dÇn. Sù gi¶m tû gi¸ hèi ®o¸i nµy sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n-íc t¨ng c-êng xuÊt khÈu, nhê ®ã t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n-íc. 2. ®èi víi n-íc nhËn ®Çu tThø nhÊt, ®Çu t- sÏ võa t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu, võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung cña nÒn kinh tÕ. VÒ mÆt cÇu, v× ®Çu t- lµ bé phËn lín vµ hay thay ®æi chñ chi tiªu nªn nh÷ng thay ®æi thÊt th-êng vÒ ®Çu t- cã ¶nh h-ëng lín ®Õn s¶n l-îng va thu nhËp vÒ mÆt ng¾n h¹n. VÒ mÆt cung, khi thµnh qu¶ cña ®Çu t- ph¸t huy t¸c dông, c¸c n¨ng lùc míi ®i vµo ho¹t ®éng th× tæng cung, ®Æc biÖt lµ tæng cung dµi h¹n t¨ng lªn, kÐo theo s¶n l-îng tiÒm n¨ng t¨ng theo, do ®ã gi¸ c¶ s¶n phÈm gi¶m xuèng. S¶n l-îng t¨ng, gi¸ c¶ gi¶m cho phÐp t¨ng tiªu dïng. T¨ng tiªu dïng ®Õn l-ît m×nh l¹i kÝch thÝch s¶n xuÊt h¬n n÷a. S¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ nguån gèc c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· h«i. Thø hai, ®Çu t- sÏ t¸c ®éng ®Õn tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ. §Çu tn-íc ngoµi sÏ gi¶i quyÕt phÇn nµo t×nh tr¹ng thiÕu vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕx± héi do tÝch luü néi bé thÊp, ®Æc biÖt sÏ ph² vì “c²i vßng luÈn quÈn” cða c²c n-íc kÐm ph¸t triÓn : TiÕt kiÖm, ®Çu t- thÊp Thu nhËp b×nh qu©n thÊp TÝch luü vèn thÊp N¨ng suÊt thÊp Bëi chÝnh nã, c²i “vßng luÈn quÈn”, ®± l¯m h³n chÕ quy m« ®Çu t­ v¯ ®æi míi kü thuËt trong ®iÒu kiÖn nÒn khoa häc kü thuËt còng nh- lùc l-îng s¶n xuÊt trªn thÕ giíi ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §ång thêi qua ®ã cho chóng ta thÊy chØ cã “më cöa” ra bªn ngo¯i míi tËn dông ®­îc tèi ®a lîi thÕ so s¸nh cña n-íc m×nh ®Ó tõ ®ã mµ ph¸t huy vµ t¨ng c-êng néi lùc cña chÝnh m×nh. C¸c n-íc NICs trong gÇn 30 n¨m qua nhê nhËn ®-îc trªn 50 tû USD ®Çu t- n-íc ngoµi cho ph¸t triÓn kinh tÕ cïng víi mét chÝnh s¸ch kinh tÕ n¨ng ®«ng vµ cã hiÖu qu¶ ®· trë thµnh nh÷ng con rång ch©u ¸. Thø ba, ®Çu t- sÏ lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Kinh nghiÖm cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi cho thÊy, con ®-êng tÊt yÕu cã thÓ t¨ng tr-ëng nhanh víi tèc ®é mong muèn (9-10%) lµ t¨ng c-êng ®Çu t- nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh ë khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §Çu t- sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, ®-a nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn, ®Þa thÕ,kinh tÕ, chÝnh trÞ … C¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu c«ng nghÖ, c¬ cÊu s¶n phÈm vµ lao ®éng, c¬ cÊu l·nh thæ sÏ ®-îc thay ®æi theo chiÒu h-íng ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n-íc. Thø t-, ®Çu t- sÏ lµm t¨ng c-êng kh¶ n¨ng khoa häc- c«ng nghÖ cña quèc gia. Th«ng qua ®Çu t- trùc tiÕp , c¸c c«ng ty (chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty ®a quèc gia) ®· chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ n-íc m×nh hoÆc c¸c n-íc kh¸c sang n-íc nhËn ®Çu t-. MÆc dï cßn nhiÒu h¹n chÕ do nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan chi phèi, song ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn ®-îc lµ chÝnh nhê sù chuyÓn giao nµy mµ c¸c n-íc chñ nhµ nhËn ®-îc nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn (trong ®ã cã nh÷ng c«ng nghÖ kh«ng thÓ mua ®-îc b»ng quan hÖ th-¬ng m¹i ®¬n thuÇn) cïng víi nã lµ kinh nghiÖm qu¶n lý, ®éi ngò lao ®éng ®-îc ®µo t¹o, rÌn luyÖn vÒ nhiÒu mÆt (tr×nh ®é kü thuËt, ph-¬ng ph¸p lµm viÖc, kû luËt lao ®éng …). III. c¸c nh©n tè chñ yÕu ¶nh h-ëng ®Õn ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi 1. m«i tr-êng chÝnh trÞ §èi víi nh©n tè chÝnh trÞ, ®©y lµ mét vÊn ®Ò ®-îc quan t©m ®Çu tiªn cña c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi khi cã ý ®Þnh ®Çu t- vµo mét n-íc mµ ®èi víi hä cßn cã nhiÒu kh¸c biÖt. Khi ®ã mét ®Êt n-íc víi sù æn ®Þnh vµ nhÊt qu¸n vÒ chÝnh trÞ còng nh- an ninh vµ trËt tù x· héi ®-îc ®¶m b¶o sÏ b-íc ®Çu g©y cho hä ®-îc t©m lý yªn t©m t×m kiÕm c¬ héi lµm ¨n còng nh- cã thÓ ®Þnh c- l©u dµi. M«i tr-ßng chÝnh trÞ æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó kÐo theo sù æn ®Þnh cña c¸c nh©n tè kh¸c nh- kinh tÕ, x· héi. §ã còng chÝnh lµ lý do t¹i sao c¸c nhµ ®Çu t- khi tiÕn ®Çu t- vµo mét n-íc l¹i coi träng yÕu tè chÝnh trÞ ®Õn vËy. 2. m«i tr-êng kinh tÕ §èi víi nh©n tè kinh tÕ, bÊt cø quèc gia nµo dï giµu hay nghÌo, ph¸t triÓn hoÆc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cÇn nguån vèn n-íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong n-íc tuú theo nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Nh÷ng n-íc cã nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, tèc ®é t¨ng tr-ëng cao, c¸n c©n th-¬ng m¹i vµ thanh to¸n æn ®Þnh, chØ sè l¹m ph¸t thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp…th× kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t- sÏ cao. Ngoµi ra, víi c¸c nhµ ®Çu t- th× mét quèc gia cã lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, thuËn lîi cho l-u th«ng th-¬ng m¹i, sÏ t¹o ra ®-îc søc hÊp dÉn lín h¬n. Nã sÏ lµm gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn, còng nh- kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr-êng lín h¬n, réng h¬n. Cßn tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®èi víi nh÷ng n-íc ®ang ph¸t triÓn th× ®ay lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña hä. Bëi nã cßn chøa ®ùng nhiÒu tiÒm n¨ng do viÖc khan hiÕm vèn vµ c«ng nghÖ mµ viÖc khai th¸c vµ sö dông cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tµi nguyªn lµm nguyªn nhiªn liÖu quý gi¸ ch¼ng h¹n nh- dÇu má, khÝ ®èt … ®ã lµ nh÷ng nguån sinh lêi hÊp dÉn thu hót nhiÒu mèi quan t©m cña nh÷ng tËp ®oµn ®Çu t- lín trªn thÕ giíi. 3. m«i tr-êng v¨n ho¸ - x· héi M«i tr-êng v¨n ho¸- x· héi ë n-íc nhËn ®Çu t- còng lµ mét vÊn ®Ò ®-îc c¸c nhµ ®Çu t- rÊt chó ý vµ coi träng. HiÓu ®-îc phong tôc tËp qu¸n, thãi quen, së thÝch tiªu dïng cña ng-êi d©n n-íc nhËn ®Çu t- sÏ gióp cho nhµ ®Çu tthuËn lîi h¬n trong viÖc triÓn khai vµ thùc thi mét dù ¸n ®Çu t-. Th«ng th-êng môc ®Ých ®Çu t- lµ nh»m cã chç ®øng hoÆc chiÕm lÜnh thÞ tr-êng cña n-íc së t¹i víi kú väng vµo sùc tiªu thô tiÒm n¨ng cña nã. Ch×nh v× vËy mµ trong cïng mét quèc gia, vïng hay miÒn nµo cã sùc tiªu dïng lín, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi ®i kÌm víi thÞ hiÕu tiªu dïng t¨ng lªn sÏ thu hót ®-îc nhiÒu dù ¸n ®Çu th¬n. Ngoµi ra, ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng ®Çu t- ®-îc hiÖn thùc ho¸ vµ ®i vµo ho¹t ®éng ®ßi hái quèc gia tiÕp nhËn ®Çu t- ph¶i ®¶m b¶o mét c¬ së h¹ tÇng ®ñ ®Ó ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng nhu cÇu ®Çu t- kÓ tõ lóc b¾t ®Çu x©y dùng, triÓn khai dù ¸n cho ®Õn giai ®o¹n s¶n xuÊt kinh doanh khi dù ¸n ®i vµo ho¹t ®éng. §ã lµ c¬ së h¹ tÇng c«ng céng nh- Giao th«ng - Liªn l¹c…, c¸c dÞch vô ®¶m b¶o cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt nh- §iÖn, n-íc …, còng nh- c¸c dÞch vô kh¸c phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh- Tµi chÝnh- Ng©n hµng. 4. m«i tr-êng ph¸p lý Ph¸p luËt vµ bé m¸y hµnh ph¸p cã liªn quan chi phèi ho¹t ®éng cña nhµ ®Çu t- tõ khi b¾t ®Çu t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t- cho ®Õn khi dù ¸n kÕt thóc thêi h¹n ho¹t ®éng. §©y lµ cÊu thµnh cã t¸c ®éng trùc tiÕp còng nh- gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t-. NÕu m«i tr-êng ph¸p lý cïng bé m¸y vËn hµnh nã t¹o nªn sù th«ng tho¸ng, cëi më vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, còng nh- søc hÊp dÉn vµ ®¶m b¶o lîi Ých l©u dµi cho nhµ ®Çu t- th× cïng víi c¸c cÊu thµnh kh¸c sÏ t¹o nªn mét m«i tr-êng ®Çu t- cã søc thu hót m¹nh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi. iv. c¸c h×nh thøc ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI 1. c¸c h×nh thøc phæ biÕn §èi víi ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi, mçi n-íc ®Òu cã c¬ së lý luËn vµ quan ®iÓm phï hîp víi ®Æc ®iÓm hoµn c¶nh riªng cña m×nh. §iÒu nµy cho phÐp hä t×m thÊy ë mçi lý luËn nh÷ng khÝa c¹nh riªng, nh÷ng h¹n chÕ riªng cña FDI. §©y lµ ®iÒu v« cïng quan träng gióp chä hä cã nh÷ng quan ®iÓm vµ vËn dông cô thÓ h¬n trong viÖc x©y dùng chiÕn l-îc vÒ FDI cña riªng m×nh. Tõ c¸ch tiÕp cËn trªn, trong thùc tiÔn FDI cã nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau. Nh-ng nh÷ng h×nh thøc ¸p dông phæ biÕn lµ : * Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång (BCC- Business Cooperation on an Contractual Basis). * Doanh nghiÖp liªn doanh (JV - Joint - venture Enterprise ). * Doanh nghiÖp 100% vèn n-íc ngoµi (100% Foreign- invested Enterprise). * Hîp ®ång x©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao (BTO - Built Transfer - Operation Contract). * Khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, ®Æc khu kinh tÕ. 2. C¸c h×nh thøc t¹i viÖt nam Theo LuËt §Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt nam ®-îc Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 10 th«ng qua ngµy 12/11/1996, ë ViÖt Nam cã c¸c h×nh thøc ®Çu t- sau : * Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BBC) : ®©y lµ mét lo¹i h×nh ®Çu t- trong ®ã c¸c bªn tham gia hîp ®ång ký kÕt tho¶ thuËn ®Ó tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë ViÖt Nam, trªn c¬ së quy ®Þnh râ ®èi t-îng, néi dung kinh doanh, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho c¸c bªn tham gia. Theo h×nh thøc nµy th× mçi bªn hîp doanh vÉn cã tc¸ch ph¸p nh©n riªng, kh«ng h×nh thµnh mét ph¸p nh©n míi. * Doanh nghiÖp liªn doanh (JVC) : ®-îc thµnh lËp trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh ®-îc ký gi÷a mét bªn hoÆc nhiÒu bªn n-íc ngoµi ®Ó kinh doanh t¹i ViÖt Nam. Doanh nghiÖp liªn doanh ®-îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiªm h÷u h¹n, cã t- c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam. Tû lÖ gãp vèn cña bªn n-íc ngoµi do c¸c bªn liªn doanh tho¶ thuËn víi nhau. Theo LuËt §Çu t- n-íc ngoµi cña ViÖt nam, vèn gãp cña bªn n-íc ngoµi kh«ng thÊp h¬n 30% vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp liªn doanh vµ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng ®-îc gi¶m vèn ph¸p ®Þnh. * Doanh nghiÖp 100% vèn n-íc ngoµi : lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi (tæ chøc hoÆc c¸ nh©n ng-êi n-íc ngoµi) do nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi thµnh lËp t¹i n-íc chñ nhµ, tù qu¶n lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t- n-íc ngoµi ®-îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã t- c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam. * Hîp ®ång x©y dùng - kinh doanh- chuyÓn giao (BOT) : lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan Nhµ n-íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vµ nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi ®Ó x©y dùng kinh doanh c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt (nh- cÇu ®-êng, s©n bay, bÕn c¶ng … t¹i ViÖt Nam) trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Víi h×nh thøc nµy, c¸c chñ ®Çu t- chÞu tr¸ch nhiÖm tiÕn hµnh x©y dùng, kinh doanh c«ng tr×nh trong mét thêi gian ®ñ ®Ó thu håi vèn ®Çu t- vµ cã lîi nhuËn hîp lý. Sau khi dù ¸n kÕt thóc, toµn bé c«ng tr×nh sÏ ®-îc chuyÓn giao cho n-íc chñ nhµ mµ kh«ng thu bÊt cø kho¶n tiÒn nµo. * Hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao- kinh doanh (BTO) : víi h×nh thøc nµy, sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t- chuyÓn giao c«ng tr×nh cho n-íc chñ nhµ. ChÝnh phñ n-íc chñ nhµ giµnh cho nhµ dÇu t- quyÒn kinh doanh c«ng tr×nh ®ã trong thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó thu håi ®ñ vèn ®Çu t- vµ cã lîi nhuËn hîp lý. * Hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao (BT) : víi h×nh thøc nµy, sau khi x©y dùng xong, chñ ®Çu t- chuyÓn giao c«ng tr×nh cho n-íc chñ nhµ. N-íc chñ nhµ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi thùc hiÖn dù ¸n kh¸c ®Ó thu håi ®ñ vèn ®Çu t- vµ cã lîi nhuËn hîp lý. * §Çu t- vµo Khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghÖ cao. Quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong thÞ tr-êng ViÖt Nam víi c¸c doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®-îc coi lµ quan hÖ xuÊt nhËp khÈu vµ ph¶i theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp trong khu chÕ xuÊt ®-îc h-ëng chÕ ®é -u ®·i nh- nhau : trong khu chÕ xuÊt ¸p dông chÕ ®é tù do thuÕ quan, tù do mËu dÞch. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp trong khu c«ng nghiÖp ®-îc ®iÒu chØnh theo luËt kh¸c nhau : c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu tn-íc ngoµi th× theo LuËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, c¸c doanh nghÖp ViÖt Nam th× theo LuËt doanh nghiÖp. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ ë ViÖt Nam míi chØ thÊy chñ yÕu lµ ba h×nh thøc BBC, JVC vµ doanh nghiÖp 100% vèn n-íc ngoµi. C¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu ttheo c¸c h×nh thøc kh¸c nh- BOT, BTO … ®ang ®-îc xóc tiÕn vµ hy väng sÏ hÊp dÉn vµ thu hót ®-îc c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi. IV. Xu h-íng vËn ®éng cña FDI : - HÇu hÕt FDI ®-îc thùc hiÖn trong nh÷ng khu vùc cã t-¬ng ®èi nhiÒu vèn cña thÕ giíi ( trong khèi OECD ). Nh- vËy dßng FDI l¹I kh«ng ch¶y tõ n¬I nhiÒu vèn sang n¬I hiÕm vèn mµ l¹I ch¶y chñ yÕu trong khu vùc c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. V× môc ®Ých cña ®Çu t- lµ t×m kiÕm lîi nhuËn nªn tiÒn vèn chØ ch¶y ®Õn n¬I nµo cã kh¶ n¨ng lµm cho ®ång tiÒn sinh s«I n¶y në thªm chø kh«ng ch¶y ®Õn n¬I lµm cho chóng c¹n kiÖt ®i. V× thÕ, c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ( thuéc khèi OECD ) lµ n¬I cã m«I tr-êng ®Çu t- tèt, ®ång vèn ®-îc sö dông cã hiÖu qu¶, quay vßng nhanh vµ Ýt rñi ro. Nh÷ng n-íc nghÌo, tuy thiÕu vèn nh-ng l¹I sö dông vèn kÐm hiÖu qu¶, kinh doanh nhá, manh món khã chen ch©n vµo thÞ tr-êng thÕ giíi. Bá vèn vµo c¸c n-íc nµy, rñi ro lín nªn kÐm hÊp dÉn. V× vËy nÕu ë ®Çu thÕ kû, trªn 70% vèn ®Çu t- ®æ vµo c¸c n-íc chËm vµ ®ang ph¸t triÓn, th× sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2 khu vùc T©y ¢u lµ n¬I thu hót nhiÒu vèn ®Çu t- nhÊt. Ngµy nay 80% tæng vèn FDI h-íng vµo c¸c n-íc t- b¶n ph¸t triÓn. HiÖn nay, Mü trë thµnh n-íc nhËp khÈu t- b¶n lín nhÊt thÕ giíi vµ Mü còng trë thµnh con nî lín nhÊt thÕ giíi, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1991 nî n-íc ngoµI cña Mü lªn ®Õn 670 tû USD. - FDI chñ yÕu ®-îc thùc hiÖn trong né bé khu vùc. Do nh÷ng -u thÕ vÒ kho¶ng c¸ch ®Þa lý vÇ c¸c diÒu kiÖn t-¬ng ®ång, nªn FDI chñ yÕu ®-îc thùc hiÖn gi÷a c¸c n-íc trong cïng khu vùc. Ch¼ng h¹n, c¸c n-íc NICs lµ c¸c chñ ®Çu t- lín ë c¸c n-íc trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸I B×nh D-¬ng, nhÊt lµ vïng §«ng Nam ¸. - Cã sù thay ®æi lín trong trong t-¬ng quan lùc l-îng gi÷a c¸c n-íc chñ ®Çu t- quèc tÕ. NÕu ë ®Çu thÕ kû 20 Anh, Ph¸p, Mü, §øc, Hµ Lan lµ nh÷ng n-íc dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu vèn ra n-íc ngoµI th× ®Õn gi÷a thÕ kû, Mü nh¶y lªn ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ khèi l-îng t- b¶n ®Çu t- ra n-íc ngoµI, sau ®ã ®Õn Anh vµ Ph¸p. Cßn tõ thËp niªn 70 trë vÒ ®©y NhËt B¶n, CHLB §øc v-¬n lªn v-ît qua Anh, Ph¸p trong lÜnh vùc xuÊt khÈu vèn ®Çu t- vµ ®e do¹ vÞ trÝ sè 1 cña Mü. §Õn thËp kû 90 NhËt B¶n ®· v-ît lªn chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu sau ®ã ®Õn Ph¸p vµ ®Èy Mü xuèng hµng thø 3 trong xuÊt khÈu FDI c¶ vÒ khèi l-îng lÉn tû träng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong hµng ngò c¸c chñ ®Çu t- cña thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn mét sè n-íc ®ang ph¸t triÓn cã tèc ®é ®©ï t- ra ngoµI kh¸ cao. Tuy r»ng, l-îng FDI cña c¸c chñ míi nµy chØ chiÕm kho¶ng 2% tæng sè vè ®Çu t- quèc tÕ nh-ng nã ®¹I diÖn cho xu thÕ ®I lªn. Næi bËt trong sè ®ã lµ c¸c n-íc NICs ë Ch©u ¸. - LÜnh vùc ®Çu t- còng cã nh÷ng thay ®æi s©u s¾c. ë ®Çu thÕ kû, c¸c n-íc ®Çu t- ra ngoµI th-êng h-íng vµo c¸c lÜnh vùc truyÒn thèng nh- khai th¸c tµI nguyªn thiªn nhiªn, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ mét sè ngµnh chÕ biÕn n«ng s¶n – chñ yÕu lµ h-íng vµo c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng ®Ó khai th¸c nh©n c«ng rÎ vµ nguån tµI nguyªn thiªn nhiªn ë c¸c n-íc nµy. Ngµy nay, lÜnh vùc ®Çu t- ®· cã nh÷ng thay ®æi s©u s¾c. C¸c chñ ®Çu t- th-êng tËp trung vµo lÜnh vùc dÞch vô chñ yÕu lµ th-¬ng m¹I vµ tµI chÝnh. Sè cßn l¹I cña t- b¶n xuÊt khÈu chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ngµnh cã hµm l-îng c«ng nghÖ kü thuËt cao nh- nghµnh ®IÖn tö, chÕ t¹o « t«…Riªng ®èi víi c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn, c¸c chñ ®Çu t- th-êng h-íng vµo: + C¸c dù ¸n võa vµ nhá, nh÷ng ngµnh nhanh thu håi vèn ®Ó gi¶m tíi møc tèi ®a sù rñi ro. + C¸c dù ¸n cho phÐp lîi dông triÖt ®Ó c¸c ®iÒu kiÖn -u ®·I mµ c¸c n-íc tiÕp nhËn ®Çu t- dµnh cho hä + C¸c ngµnh khai th¸c tµI nguyªn chiÕn l-îc nh- quÆng s¾t, than, dÇu má… + C¸c ngµnh cã thÞ tr-êng tiªu thô ngay t¹I n-íc së t¹i. + C¸c ngµnh sö dông nhiÒu nh©n c«ng vµ khã c¬ giíi ho¸. - §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ trë thµnh khu vùc hÊp dÉn ®Çu t- n-íc ngoµI v× khu vùc nµy n»m trong vïng kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. MÆt kh¸c, khu vùc nµy cã nhiÒu hÊp dÉn víi c¸c nhµ ®Çu t- nh- gi¸ nh©n c«ng rÎ, m«I tr-êng ®Çu t- ngµy cµng ®-îc c¶I thiÖn vµ so víi c¸c n-íc ph¸t triÓn th× khu vùc nµy cã møc ®é c¹nh tranh thÊp h¬n. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI cña c¸c n-íc ASEAN vµo ViÖt Nam giai ®o¹n 19881998: I. T×nh h×nh ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI t¹I ViÖt Nam giai ®o¹n 1988-1998: TÝnh ®Õn hÕt n¨m 1997, tæng sè dù ¸n ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®-îc cÊp giÊy phÐp lµ 2257 triÖu USD, víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 31.438 triÖu USD. §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®ãng mét vai trß quan träng vµo c«ng cuéc ®æi míi vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Cô thÓ lµ ®Çu t- vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt chiÕm 80% tæng vèn ®Çu t-, vµo nhiÒu ngµnh kinh tÕ nh- b-u ®iÖn, viÔn th«ng, th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö, ho¸ chÊt, s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p xe m¸y, «t«, øng dông c«ng nghÖ sinh häc trong tr«ng trät vµ ch¨n nu«i... §ãng gãp cña ®Çu t- n-ícngoµi vµo GDP ngµy cµng t¨ng: n¨m 1993 lµ 5,6 %, n¨m 1994 lµ 7,5%, n¨m 1995 lµ 8,3 %, n¨m 1996 lµ 10 %, n¨m 1997 lµ 13 %. Ngoµi ra c¸c dù ¸n FDI thu hót h¬n 27 v¹n lao ®éng ViÖt Nam vµo c«ng viÖc vµ t¹o ra hµng chôc v¹n viÖc lµm kh¸c cã liªn quan. §iÒu nµy ®· kÝch thÝch vµ n¨ng cao chÊt l-îng còng nhc-êng ®é lao ®éng ViÖt Nam. §Çu t- n-íc ngoµi cßn t¨ng c-êng kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu vµ ®æi míi c«ng nghÖ cña ViÖt Nam. TÝnh ®Õn ngµy 19/10/1998 c¸c dù ¸n ®Çu t- n-íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng cã tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 3223,5 triÖu USD vµ riªng 10 th¸ng ®Çu n¨m 1998 ®· cã 1,81 tû USD ®Çu t- trùc tiÕp vµo ViÖt Nam. Sau ®©y lµ 10 n-íc vµ l·nh thæ ®øng ®Çu vÒ FDI t¹i ViÖt Nam. N-íc, vïng l·nh thæ Sè dù ¸n Vè n Tû träng (%) VÞ trÝ ®Ç u tSingapo 18 1 §µi loan 9 k«ng 4 3 quèc 13,3 2 37 11,6 3 35 11,4 4 31 9,8 5 14 4,6 6 13 4,3 7 12 3,8 8 11 3,4 9 10 3,3 10 00 19 1 Ph¸p 42 34 21 Hµn 1 68 18 NhËt b¶n 20 47 30 Hång 64 54 96 65 Malayxi 59 a 70 Mü 70 30 Th¸i lan 78 09 BV.islan d Anh 55 89 Nguån: SCCI Bé KÕ ho¹ch ®Çu t-. Thùc tÕ cho thÊy, sè vèn ®Çu t- ®-îc cÊp giÊy phÐp qua c¸c n¨m nh×n chung gia t¨ng nh-ng gi¶m sót ë n¨m 1997 ®Æc biÖt lµ n¨m 1998. Vèn thùc hiÖn, doanh thu, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ chØ tiªu nép ng©n s¸ch cña c¸c dù ¸n FDI gia t¨ng hµng n¨m, nh-ng ®Õn n¨m 1998, do ¶nh h-ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ nªn gi¶m sót rÊt nhiÒu. B¶ng: T×nh h×nh thùc hiÖn ®Çu t- FDI t¹i ViÖt Nam 1988 - 1998 §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD ChØ tiªu 9 1 Vèn thùc hiÖn 2 06 Doan h thu 80 1 49 Xu©t khÈu 2 08 5 2 12 9 9 3 4 3 1 112 939 2 4 49 56 1 2 57 52 Nép NSNN 9 5 1 9 2 95 2 1 3 2 4 3 7 1 1 100 1 500 2 63 9 21 266 86 1 -5/98 250 450 40 9 7 607 869 3 9 6 672 1 28 9 6 89 3 15 1 30 Sè dù ¸n ®-îc cÊp giÊy phÐp n¨m 1997 gi¶m so víi n¨m 1996 ( tõ 501 dù ¸n xuèng cßn 479 dù ¸n ), vèn ®¨ng ký gi¶m m¹nh ( tõ 9212 triÖu USD xuèng cßn 5548 triÖu USD ) vµ hÕt th¸ng 10 n¨m 1998 míi thu hót ®-îc 1,81 tû USD vèn ®Çu t-. II. Kh¸i qu¸t chung vÒ ASEAN vµ quan hÖ kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ ASEAN: 1 . Kh¸i qu¸t vÒ hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ( viÕt t¾t lµ ASEAN). HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ -ASEAN thµnh lËp t¹i Bangkok n¨m 1967 gåm 6 n-íc thµnh viªn: Brun©y, Indonªxia, Malayxia, Philipin, Singapo