LêI Më §ÇU
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, kiÓm to¸n ®· trë thµnh nhu cÇu tÊt yÕu ®èi víi
viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ chÊt lîng qu¶n lý cña c¸c
doanh nghiÖp. T¹i ViÖt Nam, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶
vÒ quy m«, chÊt lîng, còng nh c¸c lÜnh vùc ®îc kiÓm to¸n. Nh÷ng c«ng ty kiÓm
to¸n ®éc lËp ra ®êi ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ thÕ cña ngµnh kiÓm to¸n ë níc ta. Cïng
víi sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp vµ kiÓm to¸n Nhµ níc, kiÓm
to¸n néi bé còng ®· trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong c¸c doanh
nghiÖp lín, nh tæng c«ng ty 90, 91 vµ ®îc chÝnh thøc quy ®Þnh trong quyÕt ®Þnh
832/TC/Q§/C§KT cña Bé trëng Bé tµi chÝnh ban hµnh ngµy 28-10-1997.
Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Ho¸ ChÊt Má em nhËn thÊy kho¶n
môc hµng tån kho lµ mét trong nh÷ng kho¶n môc phøc t¹p, dÔ x¶y ra gian lËn vµ
thêng ®îc phßng kiÓm to¸n c«ng ty chó träng trong c¸c cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o
Tµi chÝnh. V× vËy, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi :"KiÓm to¸n hµng tån kho trong
quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty Ho¸ ChÊt Má " lµm luËn
v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. Môc tiªu cña luËn v¨n lµ dùa trªn lý luËn chung vÒ
kiÓm to¸n hµng tån kho trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ thùc tÕ
kiÓm to¸n hµng tån kho do phßng kiÓm to¸n cña C«ng ty Ho¸ ChÊt Má thùc
hiÖn ë mét ®¬n vÞ trùc thuéc ®Ó tiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tÕ, tõ
®ã ®Ò xuÊt c¸c ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n hµng tån kho trong
quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty.
Chuyªn ®Ò sö dông c¸c ph¬ng ph¸p: ph¬ng ph¸p m« t¶, ph¬ng ph¸p ph©n
tÝch tæng hîp. Chuyªn ®Ò ®îc tr×nh bµy thµnh 3 phÇn :
PhÇn I Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n hµng tån kho trong
kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do kiÓm to¸n néi bé thùc hiÖn.
PhÇn II Thùc tr¹ng kiÓm to¸n hµng tån kho trong quy
tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty Ho¸ ChÊt Má.
PhÇn III Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c hµng
tån kho t¹i C«ng ty Ho¸ ChÊt Má.
LuËn v¨n nµy ®îc thùc hiÖn víi sù gióp ®ì cña thµy gi¸o Phan Trung Kiªn
vµ sù céng t¸c vÒ mÆt sè liÖu cña c¸c c« chó, anh chÞ trong Phßng KiÓm to¸n cña
C«ng ty Ho¸ ChÊt Má.
1
PhÇn I
Lý luËn chung
vÒ kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n
b¸o c¸o tµi chÝnh Do kiÓm to¸n Néi bé thùc hiÖn
I.§Æc ®iÓm h¹ch to¸n hµng tån kho ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kiÓm to¸n.
1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc trng hµng tån kho víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n.
1.1.Kh¸i niÖm hµng tån kho.
Hµng tån kho lµ nh÷ng tµi s¶n lu ®éng thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ, ®Ó sö
dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh, hoÆc thùc hiÖn lao vô hoÆc dÞch vô, hµng hãa ®Ó
b¸n hµng hoÆc ®ang göi b¸n trong kú kinh doanh. Hµng tån kho ë c¸c doanh
nghiÖp tån t¹i díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nhng theo quy ®Þnh cña Bé Tµi
chÝnh th× hµng tån kho bao gåm: nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, s¶n phÈm dë
dang, thµnh phÈm, hµng hãa...
Nguyªn vËt liÖu lµ nh÷ng ®èi tîng lao ®éng ®· ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng vËt hãa
mµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh th× bÞ biÕn d¹ng hoÆc tiªu
hao hoµn toµn, ®Ó t¹o nªn thùc thÓ vËt chÊt cña s¶n phÈm míi. Nguyªn vËt liÖu
bao gåm nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu, phô tïng thay thÕ...
C«ng cô, dông cô lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn quy ®Þnh ®Ó
xÕp vµo tµi s¶n cè ®Þnh, thêng tham gia vµo nhiÒu chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
nªn vÒ mÆt gi¸ trÞ, c«ng cô dông cô hao mßn dÇn vµ chuyÓn tõng phÇn vµo chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm cha kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi
cïng ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. S¶n phÈm dë dang bao
gåm: b¸n thµnh phÈm, vµ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o.
Thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®îc chÕ t¹o xong ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi
cïng cña quy tr×nh c«ng nghÖ trong ph¹m vi doanh nghiÖp, ®îc kiÓm nghiÖm
®ñ quy ®Þnh kü thuËt vµ ®· nhËp kho.
2
Hµng hãa lµ nh÷ng s¶n phÈm h÷u h×nh ®îc doanh nghiÖp mua vÒ víi môc ®Ých
®Ó b¸n. Tuy nhiªn, trong trêng hîp doanh nghiÖp mua hµng vÒ nhng v× mét lý do
nµo cÇn ph¶i s¬ chÕ l¹i, hoÆc võa dïng ®Ó b¸n, võa dïng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh
mµ kh«ng thÓ ph©n biÖt ®îc th× vÉn coi lµ hµng hãa. Ngoµi ra cßn bao gåm mét
sè vËt t, hµng hãa thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ nhng v× nh÷ng lý do kh¸c nhau
nªn kh«ng n»m trong kho ®¬n vÞ nh hµng ®ang ®i ®êng vµ hµng göi b¸n.
1.2.§Æc trng hµng tån kho víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n.
Hµng tån kho nãi chung lµ kho¶n môc chñ yÕu trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n,
chiÕm tû träng lín trong tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp. Nªn nh÷ng sai sãt
trªn c¸c kho¶n môc nµy thêng dÉn ®Õn nh÷ng sai sãt träng yÕu vÒ chi phÝ vµ kÕt
qu¶ kinh doanh.
Hµng tån kho ®îc lu tr÷, b¶o qu¶n ë c¸c vÞ trÝ ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, thËm chÝ cã
thÓ ph©n t¸n ë c¸c bé phËn phô thuéc. Do vËy viÖc qu¶n lý, b¶o qu¶n, kiÓm so¸t
vËt chÊt hµng tån kho gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ phøc t¹p, ®«i khi cã sù nhÇm lÉn,
sai sãt thËm chÝ cã gian lËn.
Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ hµng tån kho còng rÊt khã kh¨n, phøc t¹p, v× nhiÒu yÕu tè
mang tÝnh chñ quan khi ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho hµng tån kho nh: ®¸nh gi¸
s¶n phÈm dë dang, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, hµng hãa, nguyªn vËt liÖu dïng
kh«ng ®óng ®¾n dÉn ®Õn sai sãt xÈy ra.
C¸c kho¶n môc hµng tån kho thêng rÊt ®a d¹ng, cã thÓ chÞu ¶nh hëng lín vÒ
hao mßn h÷u h×nh vµ v« h×nh nh bÞ h háng, bÞ lçi thêi, hao hôt mÊt m¸t.
Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ hµng tån kho v× thÕ sÏ dÉn ®Õn
kÕt qu¶ kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ hµng tån kho, vÒ kÕt qu¶ kinh doanh.
Khi khãa sæ hµng tån kho, viÖc t¸ch biÖt gi÷a c¸c niªn ®é còng lµ mét vÊn ®Ò
phøc t¹p.
2.§Æc ®iÓm h¹ch to¸n hµng tån kho ¶nh hëng ®Õn kiÓm to¸n.
Víi nh÷ng ®Æc trng nh trªn, yªu cÇu thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch
to¸n hµng tån kho lµ ®iÒu kiÖn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc, gãp phÇn vµo
c«ng t¸c qu¶n lý, thóc ®Èy viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®ång bé cho s¶n xuÊt
còng nh tiªu thô, nh»m ng¨n chÆn c¸c hiÖn tîng mÊt m¸t, hao hôt, l·ng phÝ trong
kinh doanh.
2.1.VÒ nguyªn t¾c kÕ to¸n.
KÕ to¸n hµng tån kho ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c quèc tÕ:
Nguyªn t¾c ho¹t ®éng liªn tôc: Doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã thêi h¹n hoÆc Ýt
nhÊt kh«ng bÞ gi¶i thÓ trong t¬ng lai gÇn th× ph¶i lËp BCTC ph¶n ¸nh gi¸ trÞ
tµi s¶n theo gi¸ gèc, kh«ng theo gi¸ thÞ trêng.
3
Nguyªn t¾c vÒ tÝnh chia c¾t niªn ®é cña c¸c n¨m lµ g¾n chi phÝ vµo c¸c n¨m
tµi chÝnh liªn quan vµ chØ cã nh÷ng chi phÝ ®ã mµ th«i.
Nguyªn t¾c tÝnh nhÊt qu¸n: Trong qu¸ tr×nh kÕ to¸n hµng tån kho mäi kh¸i
niÖm, nguyªn t¾c, ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ph¶i ®îc thùc hiÖn nhÊt qu¸n. NÕu cã
thay ®æi th× ph¶i gi¶i thÝch râ rµng vµ nªu trong phô lôc BCTC cïng víi ¶nh
hëng cña chóng lªn kÕt qu¶.
Nguyªn t¾c gi¸ gèc: gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ gèc.
Nguyªn t¾c thËn träng: ®Ó quyÕt to¸n ngêi ta so s¸nh gi÷a gi¸ gèc vµ gi¸ thÞ
trêng. NÕu gi¸ thùc tÕ thÊp h¬n chi phÝ mua ph¶i h¹ch to¸n mét kho¶n dù
phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
Nguyªn t¾c kh«ng bï trõ: viÖc gi¶m gi¸ hµng tån kho kh«ng thÓ ghi chÐp
trùc tiÕp vµo viÖc gi¶m gi¸ mua. Nã ph¶i ®îc gi÷ nguyªn sau ®ã hoµn nhËp
®Ó x¸c ®Þnh l·i vµ viÖc mÊt gi¸ lµ ®èi tîng cña mét kho¶n dù phßng.
Nguyªn t¾c ghi chÐp kÕ to¸n: C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i thùc hiÖn kiÓm
kª thêng xuyªn tuy nhiªn c¸c C«ng ty kh«ng thùc hiÖn quy ®Þnh nµy mµ chØ
thùc hiÖn kiÓm kª ®Þnh kú. Trong hÖ thèng kiÓm kª thêng xuyªn nhËp, xuÊt
hµng tån kho ®îc ghi nhËn ngay trong khi chóng ta thùc hiÖn, cßn kiÓm kª
®Þnh kú th× hµng tån kho ®Çu kú ®îc gi÷ nguyªn cuèi kú.
2.2.VÒ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸.
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n hµng tån kho quèc tÕ vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n
hµng tån kho cña ViÖt Nam th× hµng tån kho ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ
(hay cßn gäi lµ gi¸ phÝ) ®îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i hµng.
TrÞ gi¸ hµng nhËp kho ®îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i vËt t, hµng hãa theo
nguån h×nh thµnh vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸. Hµng nhËp kho cã thÓ tõ hai nguån lµ
mua vµo vµ doanh nghiÖp tù s¶n xuÊt.
§èi víi hµng mua ngoµi:
Gi¸ =
Gi¸
thùc tÕ
mua
§èi víi hµng tù s¶n xuÊt:
Gi¸
thùc
tÕ
=
Gi¸ thµnh
c«ng xëng
Chi phÝ
thu mua
+
=
Chi phÝ
nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp
C¸c kho¶n
gi¶m gi¸ hµng mua
-
+
Chi phÝ
nh©n c«ng +
trùc tiÕp
Chi phÝ
s¶n xuÊt
chung.
§èi víi hµng tån kho v× trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp kho kh¸c nhau ë c¸c
thêi ®iÓm kh¸c nhau trong kú h¹ch to¸n nªn viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ hµng xuÊt kho
cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau ®©y:
* Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh.
4
* Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn.
* Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc.
* Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ theo gi¸ h¹ch to¸n.
2.3.VÒ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho.
Mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh nãi chung, hµng tån kho nãi riªng, mäi sù
biÕn ®éng t¨ng gi¶m vÒ mÆt sè lîng vµ gi¸ trÞ ®Òu ®îc ph¶n ¸nh trªn chøng tõ
gèc nh: phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, hãa ®¬n b¸n hµng, biªn b¶n kiÓm kª,
thÎ kho,...
§ång thêi víi qu¸ tr×nh trªn h¹ch to¸n hµng tån kho ph¶i ®îc h¹ch to¸n c¶
vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt. §Ó h¹ch to¸n ®îc nh vËy, kÕ to¸n hµng tån kho ph¶i sö
dông ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt lµ theo dâi tõng thø, tõng chñng lo¹i, quy
c¸ch vËt t, hµng hãa theo tõng ®Þa ®iÓm qu¶n lý vµ sö dông. H¹ch to¸n hµng tån
kho ph¶i lu«n lu«n ®¶m b¶o vÒ sù khíp ®óng c¶ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt gi÷a thùc
tÕ víi sè lîng ghi trªn sæ kÕ to¸n, gi÷a sè tæng hîp vµ sè chi tiÕt. HiÖn nay, theo
chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña ViÖt Nam, doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong
ba ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt ®ã lµ : Ph¬ng ph¸p thÎ song song, ph¬ng ph¸p
sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, ph¬ng ph¸p sæ sè d.
2.4.VÒ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho:
Trong mét doanh nghiÖp hay mét ®¬n vÞ kÕ to¸n chØ ®îc ¸p dông mét trong
hai ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho nh sau:
Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: ®©y lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho
b»ng c¸ch theo dâi thêng xuyªn, liªn tôc cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp xuÊt kho
vËt t, hµng hãa trªn sæ s¸ch. Theo ph¬ng ph¸p nµy mäi biÕn ®éng t¨ng gi¶m
hµng tån kho vÒ mÆt gi¸ trÞ ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo còng ®îc ph¶n ¸nh trªn c¸c
tµi kho¶n liªn quan sau:
- TK151 – Hµng mua ®ang ®i dêng.
- TK152 – Nguyªn vËt liÖu.
- TK 153 – C«ng cô dông cô.
- TK 154 – S¶n phÈm dë dang.
- TK 155 – Thµnh phÈm.
- TK 156 – Hµng hãa.
- TK 157 – Hµng göi b¸n.
- TK 159 – Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
5
Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú; lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶
kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú cña vËt t, hµng hãa trªn sæ kÕ
to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®· xuÊt trong kú theo
c«ng thøc:
TrÞ gi¸
TrÞ gi¸
TrÞ gi¸
TrÞ gi¸
=
hµng xuÊt
hµng tån
+ hµng nhËp
hµng tån
trong kú
cuèi kú
trong kú
®Çu kú
Theo ph¬ng ph¸p nµy mäi sù t¨ng gi¶m gi¸ trÞ hµng tån kho kh«ng ®îc theo
dâi trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho, mµ chØ theo dâi qua c¸c tµi kho¶n trung
gian sau ®©y:
- TK 611 – Mua hµng.
- TK 631 – Gi¸ thµnh.
- Tk 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n.
Ngoµi c¸c nguyªn t¾c trªn ra, trong tõng trêng hîp cô thÓ nÕu xÐt thÊy hµng
tån kho ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n cã kh¶ n¨ng bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ thùc tÕ ®· ghi
sæ kÕ to¸n th× doanh nghiÖp ®îc phÐp lËp dù phßng gi¶m gi¸ theo chÕ ®é quy
®Þnh.
3. C¸c chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho.
Chu tr×nh hµng tån kho cã thÓ hiÓu lµ gåm hai hÖ thèng riªng biÖt cã liªn
quan chÆt chÏ víi nhau: mét lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng vËt chÊt cña hµng hãa, mét lµ
qu¸ tr×nh vËn ®éng cña chi phÝ. Khi hµng tån kho vËn ®éng th× ph¶i cã c¸c qu¸
tr×nh kiÓm so¸t ®Çy ®ñ c¶ vÒ sù vËn ®éng vËt chÊt cña chóng lÉn c¸c chi phÝ liªn
quan tíi chóng. C¸c chøc n¨ng h×nh thµnh nªn chu tr×nh hµng tån kho lµm râ
h¬n c¸c qu¸ tr×nh kiÓm so¸t nµy. C¸c chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho bao
gåm: Mua hµng, nhËn hµng, lu kho, xuÊt kho, s¶n xuÊt vµ vËn chuyÓn hµng ®i
tiªu thô. Bªn c¹nh ®ã cßn cã chøc n¨ng ghi sæ trong ®ã bao gåm ghi sæ ®èi víi
c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ ghi sæ vÒ hµng tån kho.
*) Chøc n¨ng mua hµng.
Chøng tõ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh nµy lµ phiÕu yªu cÇu mua hµng vµ ®¬n
®Æt hµng mua. Mét nghiÖp vô mua b¾t ®Çu b»ng viÖc bé phËn kho hoÆc bé phËn
cã nhu cÇu hµng hãa hoÆc dÞch vô viÕt phiÕu yªu cÇu mua. PhiÕu yªu cÇu mua ®îc chuyÓn tíi phßng thu mua ®Ó cã c¨n cø chuÈn bÞ lËp ®¬n ®Æt mua hµng (§¬n
®Æt mua hµng ®îc ®¸nh sè thø tù tríc).
Trong ®¬n ®Æt mua hµng ph¶i nªu râ sè lîng, chñng lo¹i, quy c¸ch s¶n
phÈm hµng hãa hoÆc dÞch vô yªu cÇu. Mét liªn ®Æt mua hµng ®îc göi tíi phßng
6
kÕ to¸n cßn mét liªn ®îc chuyÓn tíi phßng nhËn hµng ®Ó lµm c¨n cø ®èi chiÕu.
Ngay kÓ c¶ khi ®Æt hµng qua ®iÖn tho¹i th× ®¬n ®Æt mua hµng chÝnh thøc còng
cÇn ph¶i ®îc chuÈn bÞ vµ göi tíi c¸c bé phËn liªn quan.
*) Chøc n¨ng nhËn hµng.
TÊt c¶ c¸c hµng hãa, vËt t mua vÒ ®Òu ph¶i giao cho phßng nhËn hµng
kiÓm tra. Phßng nµy ph¶i ®éc lËp víi c¸c phßng mua hµng , phßng lu hµng,
phßng vËn chuyÓn. Phßng nhËn hµng cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh sè lîng hµng
nhËn, kiÓm ®Þnh l¹i chÊt lîng hµng xem cã phï hîp víi yªu cÇu trong ®¬n ®Æt
hµng kh«ng vµ lo¹i bá c¸c hµng bÞ ®æ vì hoÆc bÞ lçi; lËp biªn b¶n nhËn hµng vµ
chuyÓn hµng tíi bé phËn kho. Chøng tõ nµy sÏ lµ minh chøng cho viÖc kiÓm tra
vµ nhËn hµng.
*) Chøc n¨ng lu kho.
TÊt c¶ hµng sÏ ®îc chuyÓn tíi kho vµ hµng sÏ ®îc kiÓm tra vÒ chÊt lîng,
sè lîng sau ®ã cho nhËp kho. Mçi khi nhËp kho, thñ kho ph¶i lËp phiÕu nhËp
kho vµ sau ®ã bé phËn kho ph¶i th«ng b¸o cho phßng kÕ to¸n vÒ sè lîng hµng
nhËn vµ nhËp kho.
*) Chøc n¨ng xuÊt kho vËt t, hµng hãa.
Bé phËn kho ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sè hµng mµ m×nh qu¶n lý. Do vËy,
trong bÊt cø trêng hîp xuÊt hµng nµo th× bé phËn kho ®Òu ®ßi hái ph¶i cã phiÕu
yªu cÇu sö dông vËt t, hµng hãa ®· ®îc phª duyÖt tõ c¸c ®¬n vÞ sö dông.
PhiÕu yªu cÇu nµy ®îc lËp thµnh 3 liªn. §¬n vÞ cã yªu cÇu sÏ gi÷ mét liªn;
mét liªn sÏ giao cho bé phËn kho lµm c¨n cø xuÊt vµ h¹ch to¸n kho vµ mét liªn
cßn l¹i sÏ chuyÓn cho phßng kÕ to¸n ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. §Ó nh»m h¹n chÕ viÖc
viÕt phiÕu yªu cÇu sö dông vËt t, hµng hãa cho nh÷ng môc ®Ých kh«ng râ rµng
th× mét sè tæ chøc thiÕt kÕ c¸c chÝnh s¸ch kiÓm so¸t b»ng viÖc yªu cÇu tÊt c¶ c¸c
phiÕu yªu cÇu ph¶i ®îc lËp dùa trªn mét ®¬n ®Æt hµng s¶n xuÊt hoÆc ®¬n ®Æt
hµng cña kh¸ch hµng.
*) Chøc n¨ng s¶n xuÊt.
ViÖc s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ b»ng kÕ ho¹ch vµ lÞch tr×nh
s¶n xuÊt. KÕ ho¹ch vµ lÞch tr×nh s¶n xuÊt ®îc x©y dùng dùa vµo c¸c íc to¸n vÒ
nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm cña C«ng ty còng nh dùa vµo t×nh h×nh thùc tÕ hµng
tån kho hiÖn cã. Do vËy, nã cã thÓ ®¶m b¶o r»ng c«ng ty sÏ s¶n xuÊt nh÷ng hµng
hãa ®¸p øng ®óng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng hµng hãa
hoÆc khã tiªu thô ®èi víi mét sè hµng hãa cô thÓ. H¬n n÷a, viÖc s¶n xuÊt theo kÕ
ho¹ch vµ lÞch tr×nh còng cã thÓ gióp C«ng ty b¶o ®¶m vÒ viÖc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ
c¸c yÕu tè nh nguyªn vËt liÖu vµ nh©n c«ng cho yªu cÇu cña s¶n xuÊt trong kú.
7
Tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng hãa trong giai ®o¹n s¶n xuÊt thuéc vÒ nh÷ng
ngêi gi¸m s¸t s¶n xuÊt (®èc c«ng, qu¶n lý ph©n xëng), do vËy kÓ tõ khi nguyªn
vËt liÖu ®îc chuyÓn tíi ph©n xëng cho tíi khi c¸c s¶n phÈm ®îc hoµn thµnh vµ
®îc chuyÓn vµo kho thµnh phÈm th× ngêi gi¸m s¸t s¶n xuÊt ®îc ph©n c«ng theo
dâi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t vµ n¾m ch¾c tÊt c¶ t×nh h×nh vµ qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Trong qu¸ tr×nh nµy, c¸c chøng tõ, sæ s¸ch ®îc sö dông chñ yÕu ®Ó ghi
chÐp theo dâi bao gåm c¸c phiÕu yªu cÇu sö dông vËt t, phiÕu xuÊt kho, b¶ng
chÊm c«ng, c¸c b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ.. vµ hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n chi phÝ.
*) Lu kho thµnh phÈm.
S¶n phÈm hoµn thµnh trong kh©u s¶n xuÊt ®îc kiÓm ®Þnh xong sÏ cho
nhËp kho ®Ó lu tr÷ chê b¸n. Qu¸ tr×nh kiÓm so¸t thµnh phÈm thêng ®îc xem nh
mét phÇn cña chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn.
*) XuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô.
ViÖc xuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô lµ viÖc chuyÓn giao quyÒn së h÷u thµnh
phÈm cho kh¸ch hµng. V× vËy, xuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô lµ mét phÇn néi t¹i
cña chu tr×nh b¸n hµng vµ ghi nhËn c¸c kho¶n ph¶i thu tõ kh¸ch hµng. ViÖc xuÊt
kho giao thµnh phÈm cho kh¸ch hµng ®îc thùc hiÖn th«ng qua chøng tõ xuÊt kho
giao hµng.
Nh vËy, chu kú hµng tån kho cã n¨m chøc n¨ng c¬ b¶n trªn. Khi tiÕn hµnh
kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ph¶i kiÓm to¸n b¾t ®Çu tõ kh©u ®Æt hµng cho
®Õn kh©u tÝnh gi¸ thµnh hµng b¸n. Nhng c¬ b¶n nhÊt lµ kiÓm to¸n tån tr÷ hµng
tån kho. Tæng tr÷ g¾n víi xuÊt, nhËp, chøc n¨ng nµy g¾n víi qu¸ tr×nh kÕ to¸n vµ
qu¸ tr×nh qu¶n lý nãi chung tõ kh©u mua cho ®Õn kh©u nhËp, kh©u s¶n xuÊt vµ
kh©u b¸n hµng. Chøc n¨ng hµng tån kho g¾n víi chøc n¨ng cña c¸c phÇn hµnh
kh¸c do vËy khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n ph¶i kÕt hîp víi c¸c phÇn hµnh ®ã nh phÇn
hµnh mua hµng vµ thanh to¸n, tiÒn l¬ng nh©n viªn, b¸n hµng thu tiÒn ®Ó ®¹t hiÖu
qu¶ cao h¬n.
S¬ ®å sè 1: S¬ ®å minh häa chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho.
Hµng tån kho
vµ chøng tõ
Xö lý ®¬n
®Æt mua
Dßng vËn ®éng
cña hµng tån
kho
Chøng tõ
chøng minh
liªn quan
B¶n kiÕn
nghÞ mua
hµng
NhËp
nguyªn
vËt liÖu
Tån tr÷
nguyªn
vËt liÖu
S¶n xuÊt
s¶n phÈm
NhËn
hµng
NhËp
kho
S¶n
xuÊt
B¸o c¸o
nhËn hµng
Sæ theo dâi B¶n kiÕn
thêng xuyªn
nghÞ
nguyªn liÖu nguyªn
liÖu
8
Tån tr÷
ChuyÓn giao
thµnh phÈm thµnh phÈm
NhËp
kho
thµnh
phÈm
Sæ theo dâi
thêng xuyªn
thµnh phÈm
XuÊt
b¸n
Chøng tõ
vËn chuyÓn
(1) C¸c cuéc kiÓm kª hµng tån kho ®îc thùc hiÖn vµ so s¸nh víi sè lîng trªn sæ
s¸ch ë mäi giai ®o¹n cña chu kú, ph¶i ch¾c ch¾n lµ thêi h¹n tÝnh ®Ó ghi sæ chøng
tõ phï hîp víi vÞ trÝ cña c¸c mÆt hµng. Mét cuéc kiÓm kª thêng ®îc tiÕn hµnh Ýt
nhÊt lµ mét n¨m.
(2) Bao gåm c¸c th«ng tin chi phÝ cña nguyªn vËt liÖu, lao ®éng trùc tiÕp, s¶n
xuÊt chung.
9
4.Môc tiªu kiÓm to¸n ®èi víi chu tr×nh hµng tån kho.
Môc tiªu cña kiÓm to¸n viªn khi kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho lµ nh»m
®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån kho vµ nh»m x¸c ®Þnh tÝnh
hiÖn h÷u ®èi víi hµng tån kho, kh¼ng ®Þnh tÝnh trän vÑn (®Çy ®ñ) cña hµng tån
kho, quyÒn cña kh¸ch hµng ®èi víi hµng tån kho ®· ghi sæ, còng nh kh¼ng ®Þnh
tÝnh chÝnh x¸c vµ ®óng ®¾n cña c¸c con sè trªn sæ s¸ch kÕ to¸n vÒ hµng tån kho
vµ b¶o ®¶m sù tr×nh bµy vµ khai b¸o vÒ hµng tån kho lµ hîp lý. C¸c môc tiªu
kiÓm to¸n cô thÓ vÒ hµng tån kho ®îc tãm t¾t qua b¶ng sau.
B¶ng 1: Môc tiªu kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho.
C¬ së
dÉn liÖu
Sù hiÖn
h÷u hoÆc
ph¸t sinh
Môc tiªu ®èi víi sè d.
Môc tiªu ®èi víi nghiÖp vô
- C¸c nghiÖp vô mua hµng ®· ghi sæ
thÓ hiÖn sè hµng hãa ®îc mua trong
kú.
- C¸c nghiÖp vô kÕt chuyÓn ®· ghi
sæ ®¹i diÖn cho sè hµng tån kho ®îc
chuyÓn tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c
hoÆc tõ lo¹i nµy sang lo¹i kh¸c.
- C¸c nghiÖp vô tiªu thô hµng hãa ®·
ghi sæ ®¹i diÖn cho sè hµng tån kho
®· xuÊt b¸n trong kú.
TÝnh trän TÊt c¶ c¸c nghiÖp mua, kÕt chuyÓn
vÑn
vµ tiªu thô hµng tån kho x¶y ra
trong kú ®Òu ®· ®îc ph¶n ¸nh trªn
sæ s¸ch, b¸o c¸o kÕ to¸n.
QuyÒn
vµ nghÜa
vô.
§o lêng
vµ tÝnh
gi¸.
Tr×nh
Hµng tån kho ®îc ph¶n ¸nh trªn
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ thùc sù
tån t¹i.
Sè d tµi kho¶n “Hµng tån kho”
®· bao hµm tÊt c¶ c¸c nguyªn
vËt liÖu, c«ng cô dông cô, s¶n
phÈm, hµng hãa hiÖn cã t¹i thêi
®iÓm lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
Doanh nghiÖp cã quyÒn ®èi víi
sè d hµng tån kho t¹i thêi ®iÓm
lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
Sè d hµng tån kho ph¶i ®îc ph¶n
¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc hoÆc gi¸ trÞ
thuÇn cña nã vµ tu©n theo
nguyªn t¾c chung ®îc thõa
nhËn.
Trong kú, doanh nghiÖp cã quyÒn
®èi víi sè hµng tån kho ®· ghi trong
sæ.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ hµng hãa
thu mua, gi¸ thµnh s¶n phÈm, s¶n
phÈm dë dang ph¶i ®îc x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c vµ phï hîp víi quy ®Þnh
cña chÕ ®é kÕ to¸n vµ nguyªn t¾c kÕ
to¸n chung ®îc thõa nhËn.
C¸c nghiÖp vô liªn quan tíi hµng Sè d hµng tån kho ph¶i ®îc ph©n
10
bµy vµ tån kho ph¶i ®îc x¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp ®óng vÞ trÝ trªn
khai b¸o. lo¹i ®óng ®¾n trªn hÖ thèng b¸o c¸o B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Nh÷ng
tµi chÝnh.
khai b¸o cã liªn quan tíi sù
ph©n lo¹i c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vµ
ph©n bæ hµng tån kho ph¶i thÝch
®¸ng.
II.KiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do kiÓm to¸n
néi bé thùc hiÖn.
1.KiÓm to¸n néi bé trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
KiÓm to¸n néi bé lµ mét trong ba lo¹i h×nh kiÓm to¸n: kiÓm to¸n néi bé,
kiÓm to¸n Nhµ níc vµ kiÓm to¸n ®éc lËp. KiÓm to¸n néi bé do c¸c kiÓm to¸n
viªn néi bé thùc hiÖn bao gåm c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n kiÓm to¸n tu©n thñ,
kiÓm to¸n ho¹t ®éng vµ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
KiÓm to¸n néi bé xuÊt hiÖn ®Çu tiªn ë nh÷ng níc ph¸t triÓn: ë Mü n¨m
1941 vµ ë Ph¸p n¨m 1960. Ban ®Çu kiÓm to¸n néi bé chØ ho¹t ®éng giíi h¹n
trong thÞ trêng chøng kho¸n, ng©n hµng, c¸c C«ng ty ®a quèc gia, nhng tõ n¨m
1960 ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh ë Ch©u ¢u vµ sù thµnh lËp cña
viÖn kiÓm to¸n néi bé n¨m 1941 t¹i Mü ®· x¸c ®Þnh b¶n chÊt, môc tiªu vµ ph¹m
vi ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n néi bé. KiÓm to¸n néi bé míi xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam
trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90 song ®· ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng
vµ trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
t¹i c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp dï lín hay nhá còng cÇn cã kiÓm to¸n
néi bé, tuy nhiªn c¸ch thøc tæ chøc kiÓm to¸n néi bé cã thÓ kh¸c nhau. Víi
nh÷ng doanh nghiÖp lín nh c¸c Tæng C«ng ty, c¸c C«ng ty, kiÓm to¸n néi bé cã
thÓ ®îc tæ chøc thµnh mét bé phËn ®éc lËp trùc thuéc ban Gi¸m ®èc doanh
nghiÖp cßn víi nh÷ng doanh nghiÖp quy m« nhá th× kiÓm to¸n néi bé n»m trong
bé phËn kiÓm so¸t.
Ph¹m vi ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n néi bé ®îc x¸c ®Þnh tïy thuéc vµo quy
m«, lo¹i h×nh ho¹t ®éng, c¬ cÊu tæ chøc cña ®¬n vÞ vµ yªu cÇu cña c¸c nhµ qu¶n
lý. Th«ng thêng kiÓm to¸n néi bé ®¶m tr¸ch mét hoÆc mét sè lÜnh vùc sau:
+ Rµ so¸t l¹i hÖ thèng kiÓm to¸n vµ c¸c quy chÕ kiÓm so¸t néi bé cã liªn
quan ®Ó gi¸m s¸t sù ho¹t ®éng cña c¸c hÖ thèng nµy còng nh tham gia hoµn
thiÖn chóng.
+ KiÓm tra sù tiÕt kiÖm, tÝnh hiÖu qu¶ vµ hiÖu suÊt cña c¸c ho¹t ®éng kÓ c¶
quy ®Þnh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp...
1.1.Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña kiÓm to¸n néi bé.
11
Sè liÖu, tµi liÖu kÕ to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ c¨n cø ph¸p
lý ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh
thùc hÖn c¸c nghiÖp vô víi Nhµ níc, víi c¸c bªn liªn quan cña doanh nghiÖp.
Doanh nghiÖp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ tÝnh ®Çy ®ñ, trung thùc,
hîp lý cña c¸c sè liÖu kÕ to¸n vµ th«ng tin trong b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc c«ng
bè. ChÝnh v× lý do ®ã, Nhµ níc yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn tæ
chøc kiÓm to¸n nh»m ®¸nh gi¸ vÒ chÊt lîng vµ ®é tin cËy cña th«ng tin kinh tÕ
tµi chÝnh, vÒ b¶o vÖ an toµn tµi s¶n cña doanh nghiÖp, vÒ chÊp hµnh luËt ph¸p,
chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña Nhµ níc còng nh c¸c nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh cña Héi
®ång qu¶n trÞ, cña Gi¸m ®èc doanh nghiÖp ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
T¹i ®iÒu 6 - Q§ 832TC /Q§/ C§ kinh tÕ cña Bé tµi chÝnh cã quy ®Þnh râ:
kiÓm to¸n néi bé cã 3 chøc n¨ng: kiÓm tra, x¸c nhËn vµ ®¸nh gi¸ bao gåm:
- KiÓm tra, x¸c nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®é tin cËy cña th«ng tin tµi chÝnh kÕ to¸n
do kÕ to¸n trëng tæng hîp, xö lý vµ b¸o c¸o.
- KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt vµ c¸c quy chÕ, quy ®Þnh cña
Nhµ níc, c¸c quy ®Þnh cña b¶n th©n doanh nghiÖp.
- KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ viÖc sö
dông c¸c nguån lùc, lùa chän ph¬ng ¸n, c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ.
§Ó lµm ®óng vµ trän vÑn chøc n¨ng cña m×nh, kiÓm to¸n néi bé cã nhiÖm vô
sau:
- KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ sù tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng qu¶n lý kinh
doanh, c¸c chÝnh s¸ch, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh cña héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban
Gi¸m ®èc doanh nghiÖp; b¶o ®¶m sù tu©n thñ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, chÕ ®é tµi
chÝnh, kÕ to¸n.
- KiÓm tra vµ x¸c nhËn chÊt lîng, ®é tin cËy c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh
cña b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp tríc khi tr×nh, ký
duyÖt vµ c«ng bè.
- Ph¸t hiÖn nh÷ng yÕu kÐm, s¬ hë, gian lËn trong b¶o vÖ tµi s¶n cña doanh
nghiÖp, ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p nh»m c¶i tiÕn, hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý, ®iÒu hµnh
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
§Ó thùc hiÖn chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cu¶ m×nh, kiÓm to¸n néi bé cã 3 néi
dung c«ng viÖc:
- KiÓm to¸n ho¹t ®éng.
- KiÓm to¸n tu©n thñ.
- KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ.
Trong ®ã:
12
* KiÓm to¸n ho¹t ®éng lµ lo¹i kiÓm to¸n nh»m ®¸nh gi¸ tÝnh hiªu qu¶, t¸c dông
cña mét ph¬ng ¸n kinh doanh, mét quy tr×nh c«ng nghÖ hoÆc mét lo¹i tµi s¶n
muèn ®a vµo ho¹t ®éng. V× vËy, kiÓm to¸n ho¹t ®éng cßn gäi lµ kiÓm to¸n tÝnh
hiÖu qu¶. KiÓm to¸n lo¹i nµy bao gåm viÖc sö dông c¸c kü n¨ng kh¸c nhau: kÕ
to¸n, tµi chÝnh, kinh tÕ, kü thuËt vµ khoa häc,...kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n thêng
lËp mét b¶n gi¶i tr×nh, ®¸nh gi¸, kÕt luËn c¸c mÆt tèt, xÊu göi cho c¸c c¬ quan cã
liªn quan.
Néi dung chñ yÕu cña kiÓm to¸n ho¹t ®éng gåm:
- KiÓm tra viÖc huy ®éng, ph©n phèi sö dông mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu
qu¶ c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp.
- KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ph©n phèi vµ
thu nhËp, kÕt qu¶ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn.
- KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ tÝnh hiªu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn chøc n¨ng
trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh doanh cña doanh nghiÖp.
* KiÓm to¸n tu©n thñ.
KiÓm to¸n tu©n thñ thêng do cÊp trªn kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ cÊp díi vÒ viÖc
chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh, quy chÕ. KiÓm to¸n sù tu©n thñ cßn gäi lµ kiÓm to¸n
tÝnh quy t¾c.
Néi dung c«ng viÖc cña kiÓm to¸n tu©n thñ gåm.
- KiÓm tra tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, chÕ ®é tµi chÝnh, kÕ to¸n, chÕ
®é qu¶n lý cña Nhµ nícvµ t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, NghÞ quyÕt,
QuyÕt ®Þnh Quy chÕ cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ cña Ban gi¸m ®èc.
- KiÓm tra tÝnh tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c, qu¸ tr×nh nghiÖp vô,
thñ tôc qu¶n lý cña toµn bé còng nh cña tõng kh©u c«ng viÖc, cña tõng biÖn
ph¸p trong hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
- KiÓm tra sù chÊp hµnh c¸c nguyªn t¾c, c¸c chÝnh s¸ch, c¸c chuÈn mùc kÕ
to¸n tõ kh©u lËp chøng tõ, vËn dông hÖ thèng tµi kho¶n ghi sæ kÕ to¸n, tæng hîp
th«ng tin vµ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ ®Õn lu tr÷ tµi
liÖu kÕ to¸n.
* KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ.
KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ kiÓm tra, x¸c
nhËn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ ®îc lËp trung thùc vµ hîp
lý, phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc kÕ to¸n th«ng dông ®· ®îc chÊp
nhËn.
Néi dung c«ng viÖc cña kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¸o c¸o kÕ to¸n
qu¶n trÞ gåm:
13
- KiÓm tra vµ x¸c nhËn tÝnh kÞp thêi, ®Çy ®ñ, kh¸ch quan, tÝnh tin cËy cña
b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ tríc khi Gi¶m ®èc ký duyÖt vµ c«ng
bè.
- KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ, ®a ra
nh÷ng kiÕn nghÞ vµ t vÊn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®¶m
b¶o sù hîp lý, hiÖu qu¶.
1.2.Néi dung vµ c¸c h×nh thøc kiÓm to¸n néi bé.
*KiÓm to¸n toµn diÖn vµ kiÓm to¸n ®Æc biÖt.
- KiÓm to¸n toµn diÖn toµn bé ho¹t ®éng kÕ to¸n víi môc ®Ých xem xÐt sù
chÝnh x¸c cña tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n vµ ®ång thêi nhËn xÐt vÒ tÝnh trung thùc
cña c¸c tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n thu ®îc.
- KiÓm to¸n ®Æc biÖt tËp trung vµo mét sè nghiÖp vô nhÊt ®Þnh: kiÓm to¸n
ng©n quü, kiÓm to¸n ho¹t ®éng b¸n hµng, kiÓm to¸n chi phÝ, lîi nhuËn.
*KiÓm to¸n thêng xuyªn vµ kiÓm to¸n ®Þnh kú.
- KiÓm to¸n thêng xuyªn lµ thùc hiÖn c¸c viÖc kiÓm tra, xem xÐt liªn tôc,
hµng tuÇn, hµng th¸ng, trong suèt n¨m. H×nh thøc nµy cã thÓ gióp cho viÖc ph¸t
hiÖn mau chãng, kÞp thêi c¸c sai sãt, nhê ®ã h¹n chÕ, ng¨n chÆn ®îc chóng.
- KiÓm to¸n ®Þnh kú chØ nh»m theo dâi t×nh h×nh qua b¸o c¸o kÕ to¸n tµi
chÝnh hµng th¸ng, hµng quý hoÆc c¶ n¨m, nghiªn cøu ®¸nh gi¸ b¶ng c©n ®èi kÕ
to¸n gi÷a n¨m hoÆc cuèi n¨m ®Ó ®a ra nhËn xÐt, kÕt luËn, ®¸nh gi¸ vÒ c«ng viÖc
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
*KiÓm to¸n phßng ngõa vµ kiÓm to¸n sau ho¹t ®éng.
- KiÓm to¸n phßng ngõa (tiÒn kiÓm) lµ lo¹i h×nh kiÓm to¸n bao gåm nh÷ng
biÖn ph¸p phßng ngõa ®îc ¸p dông tríc hoÆc ngay sau mét nghiÖp vô kÕ to¸n
ph¸t sinh nh»m ®¶m b¶o cho bé m¸y kÕ to¸n ho¹t ®éng chuÈn x¸c vµ hîp thøc,
lo¹i trõ c¸c sai ph¹m tríc hoÆc ngay sau khi chóng xuÊt hiÖn.
- KiÓm to¸n sau ho¹t ®éng (hËu kiÓm) : c¸c c«ng viÖc kÕ to¸n ®· ®îc thùc
hiÖn xong mét thêi gian kh¸ l©u, c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n ®· ®îc ghi vµo sæ kÕ
to¸n vµ tæng hîp lªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Trong trêng hîp nµy, cuéc kiÓm to¸n chØ
nh»m xem xÐt, kh¶o s¸t ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh trung thùc vµ chÝnh x¸c cña c¸c sæ kÕ
to¸n, ®ång thêi ph¸t gi¸c c¸c sai ph¹m (gian lËn) nÕu cã.
*KiÓm to¸n hiÖn hµnh.
KiÓm to¸n hiÖn hµnh lµ lo¹i h×nh kiÓm to¸n thùc hiÖn viÖc thÈm tra xem xÐt
c¸c ho¹t ®éng, c¸c nghiÖp vô ®ang diÔn ra nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt, gian
lËn b¶o ®¶m cho c¸c ho¹t ®éng diÔn ra b×nh thêng.
14
2.Quy tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n néi bé.
KiÓm to¸n hµng tån kho ®îc thùc hiÖn qua 4 bíc, thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
S¬ ®å 2: Quy tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n néi bé.
ChuÈn bÞ kiÓm to¸n.
Thùc hiÖn kiÓm to¸n.
KÕt thóc kiÓm to¸n.
KÕt thóc kiÓm to¸n.
2.1.ChuÈn bÞ kiÓm to¸n.
Theo dâi sau kiÓm to¸n.
Mét cuéc kiÓm to¸n muèn ®¹t kÕt qu¶, c«ng t¸c chuÈn bÞ ph¶i ®îc thùc hiÖn
tèt, gåm c¸c c«ng viÖc sau:
* §a th«ng b¸o kiÓm to¸n xuèng ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
Tríc khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n t¹i c¬ së, bé phËn kiÓm to¸n néi bé, bé phËn
kiÓm to¸n néi bé ph¶i cã th«ng b¸o xuèng ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n ®Ó ®¬n vÞ biÕt
môc ®Ých kiÓm to¸n, thêi gian kiÓm to¸n dù kiÕn, thµnh phÇn tham gia kiÓm to¸n
vµ chuÈn bÞ c¸c c«ng viÖc vÒ sè liÖu, sæ s¸ch, chøng tõ lµm viÖc víi ®oµn kiÓm
to¸n.
* Kh¶o s¸t vµ thu thËp th«ng tin.
Kh¶o s¸t ban ®Çu mang l¹i hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c kiÓm to¸n. ViÖc kh¶o s¸t,
thu thËp vµ nghiªn cøu c¸c th«ng tin, sè liÖu, tµi liÖu sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn
cã c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ ®èi tîng kiÓm to¸n, n¾m b¾t ®îc c¸c th«ng tin c¬ b¶n vÒ
hµng tån kho nh mÆt hµng, kho tµng, nhµ xëng vµ c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt kh¸c.
Trong qu¸ trÝnh kh¶o s¸t vµ thu thËp th«ng tin, kiÓm to¸n viªn cã thÓ t×m hiÓu vÒ
®èi tîng kiÓm to¸n trùc tiÕp qua c¸c giÊy tê, tµi liÖu liªn quan hoÆc kiÓm to¸n
viªn cã thÓ tiÕp xóc, pháng vÊn trùc tiÕp nh÷ng ngêi liªn quan ®Ó cã ®îc th«ng
tin cÇn thiÕt.
MÆt kh¸c, viÖc kh¶o s¸t vµ thu thËp th«ng tin gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c
®Þnh ®îc lÜnh vùc quan träng cña cuéc kiÓm to¸n vµ ®Ò ra kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
15
thÝch hîp. Kh©u kh¶o s¸t ph¶i ®îc hoµn thµnh, c¸c th«ng tin ph¶i ®îc thu thËp
®Çy ®ñ vµ ph©n tÝch kü lìng tríc khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn
ph¶i chó träng vÒ nh÷ng kho¶n môc hµng tån kho cã gi¸ trÞ lín, gi¸ trÞ nhiÒu vµ
tËp trung kiÓm to¸n nh÷ng kho¶n môc ®ã.
* §¸nh gi¸ vµ ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt s¬ bé vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi
hµng tån kho.
Ho¹t ®éng kiÓm to¸n néi bé cña cÊp trªn ®èi víi cÊp díi vÉn lµ ngo¹i kiÓm
cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ kiÓm so¸t néi bé. Theo IFAC sè 400 “kiÓm to¸n
viªn ph¶i cã sù hiÓu biÕt phï hîp vÒ hÖ thèng kÕ to¸n, kiÓm so¸t néi bé ®Ó lËp kÕ
ho¹ch kiÓm to¸n vµ ®Ò ra mét biÖn ph¸p kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶. KiÓm to¸n viªn
cÇn sö dông c¸c ph¸n ®o¸n vÒ mÆt nghÒ nghiÖp ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c rñi ro kiÓm to¸n
vµ ®Ò ra c¸c quy tr×nh kiÓm to¸n nh»m h¹n chÕ rñi ro mét c¸ch cã thÓ chËp nhËn
®îc”.
Khèi lîngvµ c¸c bíc c«ng viÖc thùc hiÖn trong cuéc kiÓm to¸n phô thuéc
kh¸ nhiÒu vµo c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. NÕu hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé ho¹t ®éng h÷u hiÖu, nh÷ng b»ng chøng ®¬n vÞ cung cÊp cã ®é tin cËy
cao th× c¸c bíc c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn sÏ ®îc gi¶m bít, khèi lîng c«ng
viÖc còng sÏ nhÑ nhµng h¬n nhng ngîc l¹i, nÕu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ho¹t
®éng kh«ng hiÖu qu¶ sÏ g©y khã kh¨n cho kiÓm to¸n viªn trong c«ng t¸c kiÓm
to¸n. C¸c b»ng chøng do ®¬n vÞ cung cÊp cã ®é tin cËy thÊp, kiÓm to¸n viªn sÏ
mÊt nhiÒu thêi gian hoÆc c«ng søc ®Ó t×m ra nh÷ng b»ng chøng kiÓm to¸n. Nh
vËy viÖc ®¸nh gi¸ hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lµ c«ng viÖc quan träng
trong giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n. lµm c¬ së cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
§¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc ®Ých sau:
- §¸nh gi¸ ®îc nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi
bé nãi chung vµ kiÓm so¸t néi bé trong tõng kho¶n môc nãi riªng.
- Trªn c¬ së nh÷ng ®¸nh gi¸ trªn, kiÓm to¸n viªn h×nh dung vÒ khèi lîng vµ
®é phøc tËp cña c«ng viÖc.
- X¸c ®Þnh ®îc ph¬ng híng vµ ph¹m vi kiÓm tra, thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm
to¸n thÝch hîp.
§Ó hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån kho, kiÓm to¸n
viªn cÇn t×m hiÓu c¸c thñ tôc vµ quy tr×nh ®èi víi c¸c chøc n¨ng mua hµng, nhËn
hµng, lu tr÷ hµng, xuÊt hµng còng nh viÖc kiÓm so¸t ®èi víi s¶n xuÊt, ®ång thêi
ph¶i t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho vµ chi phÝ.
Bªn c¹nh ®ã, kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t vËt
chÊt ®èi víi hµng tån kho nh kho tµng, bÕn b·i, nhµ xëng vµ c¸c ®iÒu kiÖn kü
16
thuËt kh¸c. BÊt cø sù thiÕu sãt nµo vÒ ph¬ng tiÖn cÊt gi÷, vÒ dÞch vô b¶o hé, hoÆc
vÒ kiÓm so¸t vËt chÊt kh¸c ®Òu cã thÓ dÉn tíi mÊt m¸t hµng tån kho do ch¸y næ
hoÆc do mÊt trém. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®Òu ph¶i ®îc cÊp qu¶n lý quan t©m.
C¸c vÊn ®Ò cÇn ®îc t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån
kho mµ kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh cã thÓ kh¸i qu¸t qua c¸c c©u hái sau ®©y:
HÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho cã theo dâi chi tiÕt tõng lo¹i hµng tån kho hay
kh«ng? HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n cã ®îc ®èi chiÕu Ýt nhÊt mét lÇn víi kÕt qu¶
kiÓm kª hµng tån kho trong n¨m kh«ng? Hµng tån kho cã ®îc ®¸nh dÊu theo
mét d·y sè ®îc x©y dùng tríc kh«ng? Sù kh¸c biÖt gi÷a sè thùc tÕ kiÓm kª víi
sè theo dâi trªn sæ s¸ch khi ph¸t hiÖn cã ®îc gi¶i quyÕt døt ®iÓm kh«ng? Cã tån
t¹i mét phßng thu mua hµng ®éc lËp chuyªn thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm mua tÊt c¶
nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, hµng hãa kh«ng? Cã tån t¹i mét phßng nhËn
hµng riªng biÖt chuyªn thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm nhËn hµng ®Õn kh«ng? C¸c vËt t
vµ hµng hãa cã ®îc kiÓm tra vµ cÊt tr÷ bëi mét bé phËn kho ®éc lËp kh«ng vµ
chóng cã ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ trong viÖc xuÊt dïng kh«ng?
B»ng viÖc m« t¶ hoÆc vÏ thµnh c¸c lu ®å vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi
víi hµng tån kho tõ ®ã kiÓm to¸n viªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé ®ã cã ho¹t ®éng hay kh«ng. KiÓm to¸n viªn còng cã thÓ kh¼ng ®Þnh thªm
nh÷ng th«ng tin vÒ sù ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé th«ng qua pháng
vÊn c¸c nh©n sù cña ®¬n vÞ, kiÓm tra c¸c chøng tõ hoÆc c¸c sæ s¸ch hoÆc quan
s¸t c¸c ho¹t ®éng. KiÓm to¸n viªn quan s¸t viÖc t¸ch ly tr¸ch nhiÖm trong viÖc
thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña chu tr×nh vµ ai lµ nh÷ng ngêi thùc hiÖn c¸c chøc
n¨ng ®ã trong n¨m. Khi kiÓm tra c¸c tµi liÖu, kiÓm to¸n viªn cã thÓ kiÓm tra c¸c
PhiÕu yªu cÇu mua hµng, §¬n ®Æt mua hµng, PhiÕu yªu cÇu sö dông vËt t, hµng
hãa, PhiÕu vËn chuyÓn hµng hãa, PhiÕu nhËp kho, PhiÕu xuÊt kho vµ c¸c sæ s¸ch
kÕ to¸n vÒ hµng tån kho vµ chi phÝ. C¸c thñ tôc nµy sÏ gióp kiÓm to¸n viªn cã ®îc c¸c b»ng chøng ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi c¸c c¬ së dÉn liÖu vÒ
hµng tån kho lµ nhá h¬n møc cùc ®¹i.
Tãm l¹i, qua hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn sÏ thiÕt kÕ ®îc
nh÷ng thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp, ®¸nh gÝa ®îc khèi lîng vµ ®é phøc t¹p cña
c«ng viÖc kiÓm to¸n tõ ®ã tÝnh ®îc kÕ ho¹ch thêi gian, ®ång thêi x¸c ®Þnh träng
t©m cho cuéc kiÓm to¸n.
* §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t vµ thiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t.
Sau khi ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt s¬ bé vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi
hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh møc rñi ro ban ®Çu ®èi víi c¸c c¬ së dÉn
liÖu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. NÕu møc rñi ro kiÓm so¸t ®îc ®¸nh gi¸ lµ kh«ng cao
17
ë møc tèi ®a hoÆc kiÓm to¸n viªn xÐt thÊy kh¶ n¨ng gi¶m bít ®îc rñi ro kiÓm
so¸t th× kiÓm to¸n viªn cã thÓ giíi h¹n ph¹m vi cña c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t
ph¶i tiÕn hµnh ®èi víi kho¶n môc hµng tån kho. Ngîc l¹i nÕu møc rñi ro kiÓm
so¸t ®îc ®¸nh gi¸ ë møc cao vµ xÐt thÊy kh«ng cã kh¶ n¨ng gi¶m ®îc trong thùc
tÕ th× ph¶i tiÕn hµnh thiÕt kÕ ngay c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t ë møc ®é phï hîp.
Trong khi thiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm nµy, kiÓm to¸n viªn ph¶i quyÕt ®Þnh xem thö
nghiÖm nµo cã thÓ gióp kiÓm to¸n viªn gi¶m bít lîng thö nghiÖm c¬ b¶n ë phÇn
sau ®Ó ®iÒu chØnh thêi gian thùc hiÖn chóng cho hiÖu qu¶.
* X©y dùng kÕ ho¹ch vµ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n cô thÓ cho tõng phÇn hµnh hµng
tån kho.
§Ó x©y dùng ch¬ng tr×nh nµy, kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt c¸c ®Æc trng
riªng cña kiÓm to¸n hµng tån kho nh sau:
Thø nhÊt, sè tiÒn trªn c¸c kho¶n môc ph¶n ¸nh tæng hîp gi¸ trÞ cña nhiÒu
lo¹i vËt t hµng hãa cô thÓ do ®ã trong kiÓm to¸n trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tÝnh träng
yÕu nãi chung vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nãi riªng ph¶i tiÕn hµnh lËp b¶ng kª
chi tiÕt cho tõng lo¹i vËt t, hµng hãa cô thÓ vµ tiÕn hµnh ®èi chiÕu sè trong sæ
s¸ch víi sè tiÒn thùc tÕ cña tõng lo¹i vËt t, ®èi chiÕu gi¸ trÞ cña tõng lo¹i víi tæng
sè tiÒn trªn c¸c kho¶n môc.
Thø hai, nghiÖp vô hµng tån kho quan hÖ trùc tiÕp ®Õn nhËp xuÊt hµng ngµy
vÒ lo¹i vËt t nªn ph¶i g¾n víi chøc n¨ng mua, s¶n xuÊt b¸n hµng theo nguån vµ
môc ®Ých kh¸c nhau, kiÓm to¸n ph¶i g¾n víi nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh nãi
chung ®èi víi tõng lo¹i vËt t cã trong ®¬n vÞ.
Thø ba, kh«ng quan t©m ®Õn nhiÒu khèi lîng mµ träng t©m kiÓm to¸n lµ
ph¶i kiÓm kª hiÖn vËt ®èi víi tõng lo¹i hµng tån kho. Ph¶i chó ý ®Õn tÝnh biÕn
®æi cña gi¸ c¶ trong kú kÕ to¸n.
2.2 Thùc hiÖn kiÓm to¸n.
2.2.1.Thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t.
C¸c thö nghiÖm híng vµo tÝnh hiÖu lùc mµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nh»m
gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ ®îc tÝnh hiÖu lùc ®ã vµ kh¼ng ®Þnh l¹i møc rñi ro
kiÓm so¸t ban ®Çu mµ hä ®· ®a ra ®èi víi c¸c c¬ së dÉn liÖu vÒ hµng tån kho.
Mét sè thö nghiÖm kiÓm so¸t phæ biÕn sÏ ®îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn nh»m
thu thËp b»ng chøng vÒ tÝnh hiÖu lùc cña hÖ thèng kiÓm so¸t ®èi víi hµng tån
kho thêng tËp trung vµo c¸c chøc n¨ng chÝnh nh: NghiÖp vô xuÊt vËt t, hµng hãa;
NghiÖp vô s¶n xuÊt vµ nghiÖp vô lu kho vËt t, hµng hãa.
NghiÖp vô xuÊt vËt t, hµng hãa.
18
Khi kiÓm to¸n nghiÖp vô nµy, kiÓm to¸n viªn cÇn chó ý kiÓm tra vÒ tÝnh cã
thùc cña c¸c yªu cÇu sö dông vËt t, hµng hãa b»ng viÖc kiÓm tra l¹i c¸c phiÕu
yªu cÇu vµ sù phª duyÖt ®èi víi c¸c yªu cÇu ®ã (kiÓm tra ch÷ ký). §ång thêi
kiÓm to¸n viªn ph¶i kiÓm tra c¸c chøng tõ, sæ s¸ch cã liªn quan tíi viÖc h¹ch
to¸n nghiÖp vô xuÊt vËt t, hµng hãa nh lÖnh s¶n xuÊt, ®¬n ®Æt mua hµng, PhiÕu
xuÊt kho vµ c¸c sæ chi tiÕt, sæ phô nh»m kh¼ng ®Þnh ®é tin cËy ®èi víi c¸c th«ng
tin vÒ nghiÖp vô xuÊt vËt t, hµng hãa. KiÓm to¸n viªn cã thÓ kiÓm tra c¸c ch÷ ký
nhËn trªn phiÕu xuÊt kho vËt t, hµng hãa hoÆc kiÓm tra c¸c dÊu vÕt cña c«ng t¸c
kiÓm tra, ®èi chiÕu gi÷a sæ s¸ch kÕ to¸n cña ®¬n vÞ.
NghiÖp vô s¶n xuÊt.
Cïng víi nghiÖp vô lu kho vËt t, hµng hãa th× nghiÖp vô s¶n xuÊt ®îc xem lµ
nghiÖp vô träng t©m trong chu tr×nh hµng tån kho. §Ó ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng
kiÓm so¸t ®èi víi nghiÖp vô nµy, kiÓm to¸n viªn cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu thö
nghiÖm kiÓm so¸t kh¸c nhau.
Sau ®©y sÏ lµ kh¸i qu¸t hãa c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t chñ yÕu ®îc sö dông
®èi víi c¸c nghiÖp vô s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp, ý nghÜa cña c¸c ho¹t
®éng kiÓm so¸t ®ã vµ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t phæ biÕn mµ kiÓm to¸n viªn thêng thùc hiÖn.
B¶ng 2: B¶ng tæng hîp c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®èi víi nghiÖp vô s¶n xuÊt vµ
c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t phæ biÕn thêng ®îc thùc hiÖn.
C¬ së
d÷ liÖu
Ho¹t ®éng kiÓm so¸t
chñ yÕu.
ý nghÜa cña ho¹t ®éng
kiÓm so¸t.
Sù hiÖn
h÷u/
ph¸t
sinh
+Sö dông c¸c phiÕu xin
lÜnh vËt t, ®¬n ®Æt hµng
s¶n xuÊt, c¸c b¶ng tËp
hîp chi phÝ vµ c¸c b¸o
c¸o kiÓm ®Þnh s¶n phÈm
cã ®¸nh sè tríc vµ ®îc
phª chuÈn.
+§éc lËp so s¸nh c¸c
b¸o c¸o kiÓm ®Þnh chÊt
lîng s¶n phÈm, b¸o c¸o
s¶n xuÊt, c¸c b¶ng tËp
hîp chi phÝ víi c¸c ®¬n
®Æt hµng s¶n xuÊt, phiÕu
xin lÜnh vËt t.
+§èi chiÕu chi phÝ nh©n
+HÖ thèng c¸c tµi liÖu ®· ®îc
phª duyÖt vµ cã sù kiÓm so¸t
chÆt chÏ nh»m t¹o c¬ së cho
viÖc ghi sæ c¸c nghiÖp vô s¶n
xuÊt ®Ó b¶o ®¶m chØ nh÷ng
nghiÖp vô s¶n xuÊt hîp lÖ míi
®îc ghi sæ.
+B¶o ®¶m c¸c nghiÖp vô s¶n
xuÊt thèng nhÊt víi c¸ chøng
tõ, tµi liÖu gèc cã liªn quan
nh»m kh¼ng ®Þnh nghiÖp vô
s¶n xuÊt thùc tÕ ®· x¶y ra tríc
khi chóng ®îc ghi sæ.
C¸c thö nghiÖm kiÓm
so¸t thêng ®îc thùc
hiÖn
+§iÒu tra vµ quan s¸t
viÖc sö dông c¸c tµi liÖu
cã ®¸nh sè tríc nµy, vµ
kiÓm tra tÝnh liªn tôc cña
chóng còng nh kiÓm tra
c¸c ch÷ ký phª duyÖt
liªn quan.
+KiÓm tra dÊu hiÖu cña
viÖc kiÓm so¸t néi bé.
+Ph¸t hiÖn sù kh«ng khíp +Pháng vÊn vÒ viÖc kiÓm
19
c«ng s¶n xuÊt, chi phÝ nhau do ghi mét sè chi phÝ tra ®èi chiÕu, quan s¸t vµ
s¶n xuÊt chung víi b¶ng kh«ng thùc sù ph¸t sinh.
®iÒu tra vÒ viÖc ®èi
tÝnh l¬ng vµ chi phÝ
chiÕu.
chung ®· xÈy ra.
+Ph©n tÝch chi phÝ +Sù chªnh lÖch t¨ng ®¸ng kÓ +Pháng vÊn vÒ viÖc sö
nguyªn vËt liÖu, chi phÝ gi÷a thùc tÕ ghi sæ so víi ®Þnh dông hÖ thèng ®Þnh møc
s¶n xuÊt chung thùc tÕ møc cã thÓ do ghi chÐp mét sè chi phÝ, kiÓm tra c¸c b¸o
so víi ®Þnh møc.
nghiÖp vô cha ph¸t sinh.
c¸o vÒ sù chªnh lÖch
TÝnh
+Sö dông phiÕu yªu cÇu +Nh»m kiÓm so¸t tÊt c¶ c¸c +Pháng vÊn vµ quan s¸t
trän vÑn xin lÜnh vËt t, ®¬n ®Æt nghiÖp vô s¶n xuÊt ®· ph¸t sinh vÒ viÖc sö dông c¸c tµi
hµng s¶n xuÊt, c¸c b¶n th× ®Òu ®îc ghi sæ, kh«ng bÞ bá liÖu cã ®¸nh sè tríc nµy,
tËp hîp chi phÝ, vµ c¸c sãt vµ kh«ng bÞ trïng lÆp.
kiÓm tra tÝnh liªn tôc cña
b¸o c¸o kiÓm ®Þnh chÊt
chóng.
lîng cã ®¸nh sè tríc.
+§éc lËp ®èi chiÕu c¸c +Ph¸t hiÖn sù kh«ng thèng +Pháng vÊn vµ ®iÒu tra
phiÕu xin lÜnh vËt t, ®¬n nhÊt gi÷a c¸c chøng tõ vµ ph¸t c¸c b»ng chøng vÒ sù
®Æt hµng s¶n xuÊt, c¸c hiÖn nh÷ng nghiÖp vô s¶n xuÊt ®Ýnh kÌm c¸c tµi liÖu,
b¶ng tËp hîp chi phÝ, cha ®îc vµo sæ.
chøng tõ s¶n xuÊt víi sæ
b¸o c¸o kiÓm ®Þnh chÊt
s¸ch kÕ tãan.
lîng s¶n phÈm víi sæ
s¸ch kÕ to¸n.
+Ph©n tÝch vµ theo dâi +Ph¸t hiÖn chªnh lÖch t¨ng cña +Pháng vÊn vÒ viÖc sö
sù chªnh lÖch vÒ chi phÝ chi phÝ ®Þnh møc so víi chi phÝ dông hÖ thèng chi phÝ
nguyªn vËt liÖu, chi phÝ thùc tÕ ghi sæ cã thÓ do kh«ng ®Þnh møc.
s¶n xuÊt chung so víi ghi sæ mét sè nghiÖp vô s¶n
®Þnh møc.
xuÊt.
+So s¸nh, ®èi chiÕu s¶n +Cã thÓ ph¸t hiÖn thÊy sù +Pháng vÊn vµ ®iÒu tra
phÈm dë dang, s¶n phÈm kh«ng khíp nhau do ghi thiÕu vÒ c«ng t¸c ®èi chiÕu, vµ
hoµn thµnh trong s¶n nghiÖp vô liªn quan tíi s¶n kiÓm tra ®èi chiÕu l¹i.
xuÊt víi s¶n phÈm hoµn xuÊt.
thµnh nhËp kho.
QuyÒn
vµ
Kh«ng quan träng ®èi víi nghiÖp vô s¶n xuÊt.
nghÜa
vô.
TÝnh
+§éc lËp ®èi chiÕu, so +Ph¸t hiÖn sai sãt trong viÖc +KiÓm tra dÊu hiÖu cña
gi¸ vµ s¸nh sè lîng vµ gi¸ c¶ ghi chÐp sè lîng vµ gi¸ c¶ trªn c«ng t¸c kiÓm so¸t néi
®o lêng trªn phiÕu yªu cÇu, ®¬n c¸c tµi liÖu ghi hµng tån kho bé.
®Æt hµng s¶n xuÊt vµ hîp vËn ®éng qua qu¸ tr×nh s¶n
®ång kinh tÕ víi nhau.
xuÊt.
+§éc lËp rµ so¸t tû lÖ +Ph¸t hiÖn tû lÖ ph©n bæ sai +KiÓm tra b»ng chøng
ph©n bè c¸c chi phÝ hoÆc viÖc tÝnh to¸n chi phÝ vÒ sù kiÓm so¸t néi bé.
chung cho c¸c ®¬n ®Æt ph©n bæ kh«ng ®óng cho c¸c
20
- Xem thêm -