Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
LêI Më §ÇU
ViÖt Nam cã diÖn tÝch ®Êt liÒn réng kho¶ng 330,369 ngh×n km vµ mét
vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ kho¶ng 1 triÖu km vu«ng vµ mét bê biÓn kÐo dµi
trªn 3260 km kh«ng kÓ c¸c ®¶o .ViÖt Nam còng lµ mét quèc gia giÇu tiÒm
n¨ng cã nhiÒu s«ng suèi vµ hå chøa n-íc, giÇu hÖ sinh th¸i biÓn ven- biÓn
vµ hÖ sinh th¸i thuû vùc .ViÖt Nam lµ mét quèc gia lín ven biÓn §«ng,
®-îc xem nh- lµ mét quèc gia cã tiÒm n¨ng lín nhÊt vÒ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn
thuû s¶n trong khu vùc còng nh- trªn thÕ giíi.
Nh-ng trong chÝnh qu¸ tr×nh chóng ta khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån
tµi nguyªn thiªn nhiªn nµy ®· n¶y sinh c¸c bÊt hîp lý gi÷a møc ®é khai
th¸c vµ sù t¸i t¹o cu¶ tù nhiªn ®· g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng nhá cho m«i
tr-êng còng nh- c¸c nguån tµi nguyªn cho thÕ hÖ h«m nay còng nh- mai
sau vµ g©y ra sù mÊt c©n b»ng trong hÖ thèng m«i tr-êng, hÖ thèng vïng bê
.ChÝnh v× vËy trong nh÷nh n¨m gÇn ®©y ViÖt nam ®· ph¶i g¸nh chÞu hËu
qu¶ cña viÖc m«i tr-êng bÞ mÊt c©n b»ng .Kh«ng chØ dõng l¹i ë sù mÊt c©n
b»ng trong hÖ thèng m«i tr-êng mµ ngay trong x· héi tr-íc søc hÊp dÉn
cña lîi nhuËn c¸c nhµ ®Çu t- ®· ®Ó l¹i mét hËu qu¶ to lín vÒ mÆt x· héi,
nh- thÊt nghiÖp, ph©n c¸ch giµu nghÌo ..
Trong kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n hiÖn nay, nhµ n-íc
®ang ¸p dông chñ yÕu h×nh thøc ®Çu t- theo dù ¸n ®Çu t- v× ®©y lµ h×nh
thøc hiÖu qu¶ nhÊt .
Nh-ng mét c©u hái ®Æt ra tr-íc bµi to¸n cña viÖc ph¸t triÓn ®i ®«i víi
®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ, m«i tr-êng vµ x· héi cho h«m nay vµ cho mai
sau sÏ ®-îc gi¶i quyÕt nh- thÕ nµo trong c¸c dù ¸n trong kinh tÕ n«ng
nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n nãi chung còng nh- trong ngµnh thuû s¶n
nãi riªng ?
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§Ó gãp phÇn gi¶i ®¸p phÇn nµo nh÷ng vÊn ®Ò ®ã em ®· lùa chän ®Ò tµi :
"Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ bÒn v÷ng trong mét sè dù ¸n nu«i t«m
ven biÓn”
§©y lµ mét vÊn ®Ò t-¬ng ®èi míi mÎ, v× vËy ®Ò tµi kh«ng khái cã
nhiÒu khiÕm khuyÕt .Em rÊt mong ®-îc sù l-îng thø vµ gãp ý ch©n thµnh
cña thÇy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Hoµng ViÖt ng-êi ®· gióp ®ì em rÊt
nhiÒu trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh ®Ò tµi nµy .
T¸c gi¶
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
MÊY VÊN §Ò Lý LUËN, THùC TÕ C¸C Dù ¸N PH¸T
TRIÓN S¶N XUÊT N¤NG NGHIÖP & KINH TÕ
N¤NG TH¤N
I. Vai trß cña c¸c dù ¸n trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi .
I.1 Kh¸i niÖm vÒ dù ¸n ®Çu t-.
Trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ trong ph¸t triÓn n«ng
th«n nãi riªng, c¸c dù ¸n cã vai trß v« cïng quan träng .
C¸c ho¹t ®éng ®Çu t- nãi chung lµ cã vai trß quan träng víi qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, do tÝnh phøc t¹p cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn vÒ
c¸c mÆt kinh tÕ –kü thuËt-tæ chøc –x· héi.Do vËy cÇn cã qu¸ tr×nh chuÈn
bÞ kü cµng vµ nghiªm tóc, ph¶i ®-îc thùc hiÖn theo mét tr×nh tù, mét kÕ
ho¹ch chi tiÕt chÆt chÏ vµ hîp lý .Nh÷ng vÊn ®Ò trªn chØ ®-îc gi¶i quyÕt khi
ho¹t ®éng ®Çu t- ®-îc chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn trªn c¬ së so¹n th¶o vµ thùc thi
dù ¸n ®Çu t-.
Ho¹t ®éng ®Çu t- ph¸t triÓn hay chÝnh lµ c¸c dù ¸n ®Çu t- cã ý nghÜa
v« cïng to lín trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . C¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn kinh
tÕ ®Òu coi ®Çu t- lµ yÕu tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ lµ ch×a kho¸
cña t¨ng tr-ëng kinh tÕ . Vai trß nµy ®-îc thÓ hiÖn c¶ trong nÒn kinh tÕ quèc
d©n còng nh- trong gãc ®é c¸c doanh nghiÖp .
§Æc biÖt h¬n víi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp -n«ng th«n th× ®©y lµ ch×a
kho¸ ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, lµm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n, lµ con ®-êng
h÷u hiÖu nhÊt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cµng cã ý nghÜa h¬n trong qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp -hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc ®ang ®-îc c¶ n-íc d-íi sù dÉn d¾t
cña ®¶ng ®· vµ ®ang thùc hiÖn.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Kh¸i nÞªm vÒ dù ¸n
Cã thÓ hiÓu c¸c dù ¸n ®Çu t- nãi chung, dù ¸n ®Çu t- trong ph¸t
triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n nãi riªng, lµ mét tæng thÓ c¸c ho¹t
®éng dù kiÕn víi c¸c nguån lùc vµ chi phÝ cÇn thiÕt, ®ù¬c bè trÝ theo mét
tr×nh tù chÆt chÏ víi lÞch thêi gian vµ ®Þa ®iÓm x¸c ®Þnh nh»m t¹o ra nh÷ng
kÕt qu¶ cô thÓ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi .
I.2.Vai trß cña c¸c dù ¸n ®Çu t- víi ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi
a).Vai trß cña dù ¸n ®Çu t- trong n«ng nghiÖp n«ng th«n ë tÇm vÜ m«.
Tõ gãc nh×n nµy chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®óng vÒ c¸c vai trß cña dù
¸n ®Çu t- trong n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ngµy nay ®ang trªn con
®-êng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, ®èi víi nÒn kinh tÕ cña vïng
vµ nÒn kinh tÕ tæng quan nãi chung, c¸c dù ¸n cã thÓ cã nh÷ng t¸c ®éng chØ
riªng víi vïng trong ph¹m vi dù ¸n nh-ng nã còng cã thÓ cã t¸c ®éng ®Õn
nÒn kinh tÕ lín, ®Õn c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh tæng quan h¬n cã tÇm vÜ m« h¬n .
ChÝnh v× vËy chóng ta sÏ ph©n c¸c t¸c ®éng cña dù ¸n víi ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi trªn hai h-íng ®ã lµ ë tÇm vÜ m« vµ tÇm vi m«.
Trªn gãc ®é vÜ m«, c¸c dù ¸n ®Çu t- nãi chung sÏ gãp phÇn lµm t¨ng
s¶n l-îng hµnh ho¸, bëi v× ngay trong môc ®Ých cña c¸c dù ¸n s¶n xuÊt lµ
s¶n xuÊt hµng ho¸,nã gãp phÇn lµm gi¶m c¸c c¸ch lµm qu¶ng canh hoÆc tù
cung tù cÊp, manh món,
V× vËy nã gãp phÇn lµm t¨ng cung t¨ng cÇu c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng
ho¸.
Bëi v× trong qu¸ tr×nh ®Çu t- ph¸t trتn nã g¾n liÒn víi viÖc sö dông
c¸c nguån lùc, trong mçi vïng hoÆc trªn ph¹m vi c¶ quèc gia th× c¸c dù ¸n
®Òu chiÕm mét tû träng lín nhu cÇu cÇn sö dông c¸c nguån lùc, ®Æc biÖt ë
nh÷ng vïng n«ng th«n, vïng kÐm ph¸t triÓn th× sÏ tËn dông ®-îc c¸c nguån
lùc d- thõa. ChÝnh v× vËy khi t¨ng lªn c¸c dù ¸n ®Çu t- th× sÏ lµm cho nhu
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cÇu vÒ c¸c yÕu tè nguån lùc cã liªn quan t¨ng lªn, ®ång thêi c¸c dù ¸n cña
c¸c lÜnh vùc nµy ph¸t triÓn sÏ ®em l¹i nh÷ng lîi Ých to lín vÒ mÆt x· héi
còng nh- kinh tÕ, ch¼ng h¹n nh- sÏ thu hót thªm viÖc lµm cho c¸c lao ®éng
d- thõa, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, gi¶m tÖ n¹n x· héi.Nh- vËy c¸c dù ¸n ®Çu tnã nh- mét ®Çu tµu kÐo x· héi ph¸t triÓn ®i lªn, trong giai ®o¹n hiÖn nay th×
c¸c dù ¸n ®ang lµ lêi gi¶i cho c¸c vÊn ®Ò bøc xóc cña x· héi ®Æc biÖt lµ n«ng
th«n.
Khi c¸c dù ¸n ®i vµo sö dông tøc lµ c¸c c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh th×
nã sÏ t¨ng s¶n l-îng vµ do ®ã sÏ t¨ng cung c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ mµ
c¸c dù ¸n nµy s¶n xuÊt ra, tõ ®ã lµm t¨ng cung cña nÒn kinh tÕ .S¶n l-îng
t¨ng, khi ®ã sÏ lµm cho gi¸ c¶ h¹ xuèng dÉn tíi tiªu dïng t¨ng, ®Õn l-ît nã
tiªu dïng t¨ng sÏ lµm cho s¶n xuÊt nhËn ®-îc th«ng tin kÝch thÝch s¶n xuÊt
.Cø nh- thÕ nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn .
P
AS
AD
AD'
AS'
P
P'
Q
Q'
Q
H×nh1: §Çu t- thóc ®Èy t¨ng cung s¶n phÈm, ®ång thêi h¹ gi¸ thµnh.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
P
AS
AD'
AD
AS'
H×nh 2: §Çu t- lµm t¨ng cÇu c¸c läai s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn
c¸c dù ¸n ®Çu t-.
§Çu t- thóc ®Èy t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
Thùc tÕ cho thÊy r»ng, trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ, møc t¨ng
tr-ëng GDP cña mét quèc gia hay mét vïng phô thuéc chñ yÕu vµo møc
t¨ng cña ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ, v× trong mçi giai ®o¹n cô thÓ chØ tiªu
ICOR cña mét quèc gia th-êng Ýt biÕn ®æi
Vèn ®Çu tICOR =
Møc t¨ng tr-ëng GDP
Tõ ®ã ta cã:
Vèn ®Çu tMøc t¨ng GDP =
ICOR
Do vËy trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh nÕu
ICOR kh«ng thay ®æi th× møc t¨ng GDP hÇu nh- phô thuéc hoµn toµn vµo
vèn ®Çu t- .
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§Çu t- ph¸t triÓn lµ nguån cña t¨ng tr-ëng vµ ®Õn l-ît t¨ng tr-ëng l¹i
lµ nh©n tè kÝch thÝch ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt h¬n víi ViÖt Nam trong
giai ®o¹n hiÖn nay viÖc ®Çu t- qua c¸c dù ¸n ®-îc xem nh- lµ nguån ®¶m
b¶o cho ®Çu t- v× nã sÏ cung cÊp ®Çy ®ñ vèn cho c¸c c«ng tr×nh.
§Çu t- ph¸t triÓn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña vïng hay
cña c¶ mét quèc gia .
§Çu t- ph¸t triÓn, c¸c dù ¸n ®Çu t- cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù t¨ng
tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ .ChÝnh s¸ch ®Çu t- lµm thay ®æi
t-¬ng quan gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng cña nÒn kinh tÕ theo h-íng tiÕn bé,
®ång thêi gãp phÇn quan träng vµo viÖc kh¾c phôc nh÷ng mÊt c©n ®èi vµ bÊt
hîp lý trong ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh vµ cña c¸c vïng trong mét l·nh thæ
quèc gia vµ thóc ®Èy c¸c vïng cã lîi thÕ, cã tiÒn n¨ng ph¸t triÓn nhanh h¬n.
§Çu t- ph¸t triÓn vµ c¸c dù ¸n ®Çu t- gãp phÇn v« cïng quan träng
vµo viÖc n©ng cao tr×nh ®é vµ tiÒn n¨ng khoa häc, c«ng nghÖ cña vïng cña
®Êt n-íc .
Thùc tÕ cho ta thÊy r»ng ë c¸c n-íc kh«ng chØ riªng ViÖt Nam, ®Çu
t- lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü
thuËt, n©ng cao tr×nh ®é vµ t¨ng c-êng tiÒm n¨ng khoa häc, c«ng nghÖ cña
vïng cña quèc gia .
b)Vai trß cña dù ¸n trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë gãc ®é vi
m«.
D-íi gãc ®é doanh nghiÖp, ®Çu t- lµ ®iÒu kiÖn c¬ së cña sù ra ®êi vµ
tån t¹i , ho¹t ®éng, ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp v× ®Çu t- lµ nguån ®¶m
b¶o cho c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt còng nh- ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn vÒ
nh©n lùc, vÒ c¸c tµi s¶n v« h×nh kh¸c cho sù ra ®êi, tån t¹i vµ cho qu¸ tr×nh
t¸i s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ngoµi ra dù ¸n ®Çu t- cßn ®em l¹i c¸c hiÖu qu¶ to lín trong c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ cña vïng cu¶ doanh nghiÖp, c¸c hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi, m«i
tr-êng.
Thø nhÊt, c¸c dù ¸n trong ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n
sÏ ®em l¹i c¸c lîi Ých to lín vÒ kinh tÕ cho vïng dù ¸n còng nh- thu nhËp
quèc d©n cña vïng, phÇn lín c¸c vïng cã c¸c dù ¸n nµy lµ c¸c vïng cã c¸c
nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ch-a ®-îc khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ lµ
c¸c vïng cã tr×nh ®é ph¸t triÓn ch-a cao thu nhËp ®Çu ng-êi cßn thÊp .ChÝnh
v× vËy tõ khhi cã c¸c dù ¸n sÏ ®em l¹i cho ng-êi d©n thu nhËp cao h¬n, viÖc
khai th¸c cã hiÖu qu¶ h¬n, tiÕt kiÖm h¬n ...
Thø hai, nh- ta ®· tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cña c¸c vïng cã dù ¸n ë trªn,
nªn cã thÓ dÔ dµng thÊy r»ng lµ c¸c vïng nµy sÏ gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò viÖc
lµm còng nh- sÏ gi¶m c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c nh- c¸c vÊn ®Ò vÒ an ninh trËt
tù x· héi, c¸c tÖ n¹n x· héi nh- cê b¹c, r-îu chÌ, hót s¸ch .Nhê cã c«ng ¨n
viÖc lµm nªn c¸c thµnh phÇn nµy sÏ kh«ng cßn tham gia vµo c¸c tÖ n¹n x·
héi, chÝnh v× vËy x· héi ®i lªn ngµy cµng v¨n minh h¬n, ph¸t triÓn æn ®Þnh
cuéc sèng cña ng-êi d©n ®-îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ, gióp cho tr×nh ®é
d©n trÝ ®-îc n©ng cao còng nh- tr×nh ®é vÒ lµm kinh tÕ vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt
ngµy cµng tiÕn bé .
Thø ba, nhê cã c¸c dù ¸n nµy mµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®-îc sö dông
mét c¸ch hîp lý h¬n, do vËy m«i tr-êng ®-îc c¶i thiÖn rÊt ®¸ng kÓ, v× nÕu
nh- kh«ng sö dông hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn th× dù ¸n sÏ kh«ng ®em l¹i
c¸c hiÖu qu¶ cao vÒ mÆt kinh tÕ mµ ®©y l¹i lµ vÊn ®Ò cèt loÜ sèng cßn cña dù
¸n .
Nh- vËy dù ¸n trong n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi chung vµ trong thuû
s¶n (®-îc hiÓu nh- lµ mét phÇn cña n«ng nghiÖp hiÖn nay-n«ng nghiÖp theo
nghÜa réng ) cã mét vai trß hÕt søc quan träng .Bëi v× dù ¸n ®Çu t- lµ h×nh
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thøc ®Çu t- hiÖu qu¶ vµ thÝch hîp nhÊt víi n«ng nghiÖp n«ng th«n v× c¸c ®Æc
tÝnh ®Æc ®iÓm cña dù ¸n míi phï hîp ®-îc víi c¸c ®Æc ®iÓm cña n«ng
nghiÖp – kinh tÕ n«ng th«n .VÝ dô nh-, ®Çu t- trong n«ng nghiÖp n«ng th«n
cÇn cã chu kú dµi, thêi gian thu håi vèn chËm, nã l¹i ho¹t ®éng trªn ph¹m vi
réng lín, tÝnh rñi do vµ kÐm æn ®Þnh cao .
II.Ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ yªu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng
trong c¸c dù ¸n.
II.1. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ g× ?
LÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1980 loµi ng-êi ®· lÇn ®Çu tiªn ®Ò cËp ®Õn vÊn
®Ò ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®ã lµ trong "ChiÕn l-îc b¶o tån thÕ giíi " (The world
consevation strategy) , trong ®ã nhËn ®Þnh r»ng t×nh h×nh sö dông c¸c tµi
nguyªn thiªn nhiªn t¸i t¹o lµ kh«ng bÒn v÷ng vµ ®· ®Ò xuÊt viÖc sö dông l©u
bÒn c¸c loµi vµ c¸c hÖ sinh th¸i, tøc lµ sö dông ë møc thÊp h¬n kh¶ n¨ng mµ
c¸c quÇn thÓ ®éng thùc vËt cã thÓ s¶n sinh ®Ó tù duy tr×.
NÕu nh×n vµo lÞch sö, th× ý t-ëng nµy ®· ®-îc nªu lªn tõ n¨m 1972 bëi
Meadows D.H trong cuèn "Nh÷ng giíi h¹n cña sù t¨ng tr-ëng " (the limited
to growth). nãi r»ng"Cã thÓ lµm thay ®æi xu thÕ t¨ng tr-ëng vµ thiÕt lËp c¸c
®iÒu kiÖn cña sù æn ®Þnh vÒ sinh th¸i vµ kinh tÕ l©u bÒn trong t-¬ng lai" .
Nh÷ng ý t-ëngvµ kh¸i niÖm ®ã ®· dÉn tíi ®Þnh nghÜa vÒ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng cña Uû ban liªn hiÖp m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn vÒ "Ph¸t triÓn l©u bÒn
"(Sustainable Developtment) .
HiÖn nay phÇn lín c¸c dù ¸n trong n«ng nghiÖp n«ng th«n hay thuû
s¶n dï lµ trong n-íc hay n-íc ngoµi ®Çu t-, t- nh©n hay chÝnh phñ, còng ®Òu
Ýt quan t©m vµ chó träng ®Õn ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong c¸c dù ¸n.Mét mÆt lµ
do lÜnh vùc nµy cßn t-¬ng ®èi míi mÎ ®èi víi c¸c nhµ khoa häc ViÖt Nam,
còng nh- víi c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n .
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C¸c dù ¸n chØ chó träng nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò kinh tÕ h¬n lµ ®Õn m«i
tr-êng vµ x· héi, chÝnh v× vËy mµ nã dÉn tíi mét vßng luÈn quÈn :
Khi c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n chØ quan t©m ®Õn lîi nhuËn vµ bá qua vÊn
®Ò kinh tÕ vµ x· héi th× sÏ dÉn tíi m«i tr-êng bÞ gi¶m sót, bÞ « nhiÔm, x· héi
n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò ch¼ng h¹n nh- c«ng b»ng x· héi .TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã
l¹i t¸c ®éng ng-îc trë l¹i lµm gi¶m sót hiÖu qu¶ kinh tÕ, mÆt kh¸c nÕu hiÖu
qu¶ kinh tÕ kÐm sÏ ®Èy hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi xuèng thÊp, m«i tr-êng
kh«ng ®-îc quan t©m ®Õn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng xö lý c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i
tr-êng .
ChÝnh v× vËy h¬n bao giê hÕt vÊn ®Ò ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong n«ng
nghiÖp n«ng th«n nãi chung vµ trong nu«i trång thuû s¶n l¹i ®Æt ra bøc thiÕt
nh- hiÖn nay, ®ã nh- lµ mét bµi to¸n ®Æt ra cho ngµnh n«ng nghiÖp vµ thuû
s¶n ®Æc biÖt lµ ngµnh thuû s¶n cã mèi quan hÖ hÕt søc mËt thiÕt víi l¹i m«i
tr-êng, ý thøc cña ng-êi d©n tham gia nu«i trång thuû s¶n, c¸ch thøc qu¶n lý
dù ¸n trë thµnh mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt .
Ba vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi, m«i tr-êng trong kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ
ph¸t trØen n«ng th«n cÇn ®-îc gi¶i quyÕt ra sao ? §ã lµ c¸ch nh×n nhËn mèi
quan hÖ gi÷a chóng ®Ó xö lý c¸c t×nh huèng ®-îc ®Æt ra trong c«ng t¸c lËp dù
¸n còng nh- trong qu¶n lý vµ x©y dùng dù ¸n .
Vµ chóng ta còng ph¶i ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi cho viÖc thiÕt lËp
mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a ba gi¸c ®é nµy .
Tr-íc hÕt chóng ta ph¶i t×m hiÓu mét sè ®iÒu c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng vµ t¸c ®éng cña dù ¸n ®Õn x· héi m«i tr-êng nh- thÕ nµo cïng víi hiÖu
qu¶ kinh tÕ.
a). Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ g×?
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ sù ph¸t triÓn nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu vµ
kh¸t väng cña ngµy nay mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu
vµ kh¸t väng cña t-¬ng lai .
Nh- vËy ta cã thÓ hiÓu lµ, ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ mét lo¹i h×nh ph¸t
triÓn hoµn toµn míi, nã lång ghÐp mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi b¶o toµn tµi
nguyªn vµ n©ng cao chÊt l-îng cña m«i tr-êng .Ph¸t triÓn bÒn v÷ng cÇn ph¶i
®¸p øng c¸c nhu cÇu hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn t-¬ng lai mµ cßn cã
thÓ lµm cho kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu nµy lín h¬n .
Tøc lµ b¶n th©n ph¸t triÓn bÒn v÷ng kh«ng chØ bao hµm ý t¨ng tr-ëng
kinh tÕ mµ cßn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi, ph©n phèi l¹i thu
nhËp ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi còng nh- vÒ lîi Ých vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ,
m«i sinh .
môc tiªu kinh tÕ
môc tiªu x· héi
môc tiªu m«i
tr-êng
H×nh1: Quan hÖ gi÷a kinh tÕ, m«i tr-êng, x· héi trong ph¸t triÓn
bÒn v÷ng.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
b).§Æc ®iÓm cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng .
Ph¸t triÓn bÒn v÷ng nã thÓ hiÖn trªn ba mÆt :
BÒn v÷ng vÒ mÆt kinh tÕ .
ThÓ hiÖn ë sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®¹t ®-îc trong
qu¸ tr×nh sö dông nguån lîi tù nhiªn, ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh
m¹nh ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña nh©n d©n, tr¸nh ®-îc suy tho¸i kinh tÕ,
nhÊt lµ tr¸nh ®-îc t×nh tr¹ng nî nÇn trång chÊt .Tøc lµ ®¶m b¶o ®-îc nhu
cÇu vµ tr¸nh ®-îc nguy c¬ cho thÕ hÖ mai sau ph¶i g¸nh chÞu c¸c kho¶n nî
cña ng-êi ®i tr-íc mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî .
TÝnh bÒn v÷ng vÒ mÆt x· héi .
ThÓ hiÖn ë møc ®é ®¶m b¶o dinh d-ìng, viÖc ch¨m sãc søc khoÎ,
d©n sè ®-îc häc hµnh, gi¶m t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo vµ h¹n chÕ hè ng¨n c¸ch
giµu nghÌo trong x· héi ….vv .hay nãi c¸ch kh¸c lµ nã ®¶m b¶o cho mäi
ng-êi cã viÖc lµm, gi¶i quyÕt ®-îc mäi vÊn ®Ò vÒ phóc lîi x· héi, c«ng
b»ng, thu nhËp.
TÝnh bÒn v÷ng vÒ mÆt m«i tr-êng
TÝnh bÒn v÷ng vÒ mÆt m«i tr-êng thÓ hiÖn ë viÖc sö dông hîp lý c¸c
nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o tån ®-îc sù ®a d¹ng vÒ sinh häc, h¹n chÕ
« nhiÔm vµ c¶i thiÖn m«i tr-êng ….vv.
Vµ ®Ó x©y dùng ®-îc mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× ph¶i cã
sù gãp søc cña mäi ng-êi cã liªn quan.
II.2. BÒn v÷ng trong thuû s¶n vµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn
bÒn v÷ng.
Ngµnh thuû s¶n víi ph¸t trتn bÒn v÷ng .
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ViÖt Nam cã diÖn tÝch ®Êt liÒn réng kho¶ng 330,369 ngh×n km vµ
mét vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ kho¶ng 1 triÖu km vu«ng vµ mét bê biÓn kÐo
dµi trªn 3260 km kh«ng kÓ c¸c ®¶o .ViÖt Nam còng lµ mét quèc gia giÇu
tiÒm n¨ng vÒ ®Êt ngËp n-íc, cã nhiÒu s«ng suèi vµ hå chøa n-íc, giÇu hÖ
sinh th¸i biÓn ven- biÓn vµ hÖ sinh th¸i thuû vùc .ViÖt Nam lµ mét quèc gia
lín ven biÓn §«ng, ®-îc xem nh- lµ mét quèc gia cã tiÒm n¨ng lín nhÊt vÒ
kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thuû s¶n trong khu vùc còng nh- trªn thÕ giíi.
V× thÕ thuû s¶n ®-îc xem nh- lµ mét ngµnh cã vÞ trÝ quan träng
trong c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n còng nh- trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn
kinh tÕ cña ViÖt Nam ®Æc biÖt chÝnh phñ trong nh÷ng n¨m tíi ®· x¸c ®Þnh
thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh mòi nhän vµ ®-îc -u tiªn ph¸t triÓn
m¹nh.
MÆt kh¸c t«m ®ang lµ s¶n phÈm ®-îc -a chuéng trªn thÕ giíi cña
ViÖt Nam, gi¸ t«m c¸c lo¹i cña ViÖt Nam ®Òu ®¾t h¬n t«m cña c¸c n-íc
kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi tham gia vµo thÞ tr-êng xuÊt khÈu.
Trong bèi c¶nh trªn con ng-êi vµ ng-êi d©n ®· vµ ®ang khai th¸c
tiÒm n¨ng mÆt n-íc mét c¸ch bÊt hîp lý còng nh- ch-a cã quy tr×nh c«ng
nghÖ ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt, cña c¸c dù ¸n trong viÖc xö lý c¸c lo¹i
chÊt th¶i r¾n, láng, khÝ .trong qu¸ tr×nh nu«i trång sinh ra.ChÝnh v× vËy mµ
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y n-íc ë c¸c cöa s«ng c¸c hå chøa ®· bÞ « nhiÔm
nÆng nÒ, ¶nh h-ëng ngiªm träng ®Õn s¶n xuÊt còng nh- chÊt l-îng s¶n
phÈm, m«i tr-êng.Tõ ®ã t¸c ®éng lín ®Õn kinh tÕ x· héi cña vïng trong
hiÖn t¹i còng nh- trong mai sau.
§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã ta ph¶i lµm tèt c«ng t¸c x©y dùng c¸c dù ¸n
ph¸t triÓn bÒn v÷ng, toµn d©n ph¶i tham gia .ChÝnh v× vËy chóng ta ph¶i
hiÓu râ vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®Ó tõ ®ã chóng ta cã ®-îc c¸c gi¶i ph¸p mét
c¸ch t-¬ng ®èi toµn diÖn.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Vµ cã thÓ nãi r»ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ con ®-êng tÊt yÕu cña
ViÖt Nam nãi chung vµ ngµnh thuû s¶n nãi riªng còng nh- trong nu«i trång
thuû s¶n .
Ta cã thÓ nh×n thÊy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng-êi d©n ®· kh«ng ë
Ýt n¬i, ph¸ rõng ngËp mÆn ®Ó nu«i t«m vµ còng tõ ®ã cã mét ng-êi míi ®©y
®-îc thñ t-íng chÝnh phñ khen tÆng còng chØ v× ng-êi nµy ®· kh«ng ph¸
rõng ®Ó nu«i t«m, bëi v× chÝnh nh÷ng hµnh ®éng cña ng-êi d©n nµy trong
cïng thêi gian ®ã «ng ®· kh«ng ph¸ rõng ®Ó nu«i t«m mµ ng-îc l¹i «ng ®·
trång thªm rõng ®Ó nu«i t«m §ã còng bëi v× con ng-êi ®· khai th¸c tµi
nguyªn vµ ®· sö dông kh«ng hîp lý, theo t×nh tãan cña c¸c chuyªn gia WB
chØ riªng lîi Ých kinh tÕ vÒ viÖc ph¸ rõng ngËp mÆn ë ViÖt Nam ®Ó nu«i t«m
®· g©y thiÖt h¹i kho¶ng 140 triÖu USD mµ ch-a kÓ tíi nh÷ng thiÖt h¹i vÒ
m«i tr-êng vµ sinh th¸i .
Ngoµi viÖc m©u thuÉn trong viÖc sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn
th× thùc chÊt cña vÊn ®Ò l¹i n»m trong sù qu¶n lý kÐm cái cña c¸c cÊp qu¶n
lý còng nh- c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n vµ sù phèi hîp trong c¸c cÊp chÝnh
quyÒn cña c¸c ®Þa ph-¬ng.
§Þnh h-íng trong ho¹t ®éng ®Ó ®-a ViÖt Nam ph¸t triÓn bÒn
v÷ng trong thêi gian tíi ®ã chÝnh lµ ph¶i ph¸t triÓn vµ x©y dùng c¸c vïng
ph¸t triÓn bÒn v÷ng mµ h¹t nh©n cña c¸c vïng ®ã chÝnh lµ c¸c dù ¸n .Trong
®ã ë c¸c vïng cã diÖn tÝch mÆt n-íc th× c¸c dù ¸n nu«i t«m lµ mét phÇn
trong ®ã, h¬n n÷a nguån n-íc lµ mét phÇn thiÕt yÕu cña cuéc sèng con
ng-êi c¶ trong sinh ho¹t còng nh- trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh
§iÒu quan träng h¬n c¶ lµ c¸c vïng cã c¸c dù ¸n nu«i t«m th× ®a
phÇn lµ ë ven biÓn c¸c vïng cöa s«ng n¬i mµ vÊn ®Ò x· héi cßn nhiÒu bøc
xóc c¶ vÒ tr×nh ®é d©n trÝ còng nh- vÒ ®êi sèng x· héi cßn nhiÒu khã kh¨n,
thu nhËp thÊp, ®«ng d©n c-.ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò x©y dùng c¸c dù ¸n nu«i
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
t«m bÒn v÷ng trë thµnh mét vÊn ®Ò ngµy cµng cÊp thiÕt h¬n bao giê hÕt vµ
®©y lµ mét ®iÒu v« cïng khã kh¨n cho c«ng t¸c nµy.
Nh- vËy ngµnh thuû s¶n ®ang ë b-íc ngoÆt quan träng.Vai trß vµ
nh÷ng ®ãng gãp cña ngµnh ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc,
®èi víi c«ng cô«c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¹o kÕ sinh nhai cho céng ®ång
d©n c- lµ hÕt søc quan träng .C¸c nguån tµi nguyªn thuû s¶n, m«i tr-êng
ven biÓn vµ vïng ven bê cñaViÖt nam cÇn ®-îc khai th¸c vµ sö dông cã
hiÖu qu¶.
HiÖn nay, c¸c kÕ ho¹ch c¸c dù ¸n, c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi nghµnh, mang tÝnh tù ph¸t, -u tiªn khai th¸c vµ Ýt chó ý ®Õn b¶o vÖ
m«i tr-êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn.Nã còng dÔ dÉn ®ÕnviÖc chØ chó ý
®Õn ngµnh m×nh, Ýt chó ý ®Õn ngµnh kh¸c ,ng-êi kh¸c.C¸c hÖ thèng tµi
nguyªn thiªn nhiªn, v× thÕ bÞ chia c¾t , chøc n¨ng hÖ thèng nhÊt vµ hoµn
chØnh cña c¸c hÖ thèng tµi nguyªn nãi chung vµ ë vïng bê nãi riªng bÞ ph¸
vì, hÔ x¶y ra c¸c sù cè sinh th¸i -m«i tr-êng.Sù ph¸t triÓn nh- vËy lµ
kh«ng bÒn v÷ng, ¶nh h-ëng ®Õn c¸c môc tiªu l©u dµi, cña c¸c céng ®ång
®Þa ph-¬ng, cña c¸c ngµnh vµ ®Êt n-íc c¸c m©u thuÉn trong viÖc sö dông
c¸c tµi nguyªn ®Êt ngËp n-íc, biÓn vµ vïng bê ch¼ng nh÷ng kh«ng ®-îc
gi¶i quyÕt mµ cµng ngµy cµng s©u s¾c.
Bëi thÕ, con ®-êng ®óng ®¾n nhÊt ®Ó ph¸t triÓn vïng bê nãi chung
vµ ngµnh thuû s¶n lµ h-íng t¬Ý bÒn v÷ng: Nguån lîi thuû s¶n vµ nguån lîi
ven bê, ph¶i ®-îc sö dông l©u dµi, võa tho¶ m·n ®-îc nhu cÊu tr-íc m¾t
trong søc chèng chÞu cña c¸c hÖ sinh th¸i ,võa duy tr× ®-îc nguån tµi
nguyªn cho c¸c thÕ hÖ mai sau.Nh- vËy qu¶n lý vïng bê vµ ngµnh thuû s¶n
hiÖu qu¶ ph¶i dùa trªn c¬ së tiÕp cËn hÖ thèng, ®a ngµnh vµ tiÕp cËn sinh
th¸i, ph¶i c©n nh¾c tÝnh h÷u h¹n, cña c¸c hÖ thèng thuû vùc, c¸c hÖ thèng tù
nhiªn ë vïng bê vµ nhu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c. Tõ gãc nh×n cña
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ngµnh thuû s¶n, cã thÓ hiÓu ph¸t triÓn bÒn v÷ng theo mÊy khÝa c¹nh cô thÓ
sau:
Duy tr× chÊt l-îng m«i tr-êng vµ b¶o toµn chøc n¨ng cña c¸c hÖ
thèng tµi nguyªn thuû s¶n nh- c¸c hÖ sinh th¸i thuû vùc, c¸c hÖ sinh
th¸i biÓn vµ vïng ven bê.
Ph¸t triÓn mét ngµnh kinh tÕ , b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ,b¶o ®¶m
lîi Ých l©u dµi.
Ph¸t triÓn ph¶i ®i ®«i víi c«ng b»ng x· héi vµ ®¶m b¶o cho mét x·
héi ®i lªn c¸c chØ tiªu vÒ cuéc sèng vµ møc sèng ph¶i n©ng ®-îc n©ng
cao
Trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo
nÒn kinh tÕ, cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, chóng ta ®· vµ ®ang khai th¸c mäi
nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn trong c«ng cuéc ®æi míi, song song víi qu¸
tr×nh ®ã lµ qu¸ tr×nh th¶i ra chÊt th¶i .Trong nu«i trång thuû s¶n, n-íc lµ
m«i tr-êng cung cÊp m«i sinh cho c¸c thuû sinh vËt, ®¶m b¶o nh÷ng g× cÇn
thiÕt cho cuéc sèng cña c¸c loµi nh-ng ®©y còng lµ n¬i chøa ®ùng mäi thø
th¶i ra cña c¸c loµi thuû sinh vËt .
Trong tù nhiªn, chu tr×nh vËt chÊt ®ã cã thÓ ®-îc duy tr× ®-îc nÕu
nh- mäi ho¹t ®éng nhÊt lµ ho¹t ®éng cña con ng-êi trong viÖc sö dông c¸c
nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kh«ng v-ît qóa kh¶ n¨ng cung cÊp vµ chøa
®ùng cña thiªn nhiªn .Tõ ®ã ®Æt ra vÊn ®Ò sö dông hîp lý nguån lîi tõ mÆt
n-íc, ®¶m b¶o cho môc ®Ých ph¸t triÓn l©u bÒn .
Trong c¸c dù ¸n thuû s¶n, ®ã lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c c«ng tr×nh
quy tr×nh nh»m sö dông c¸c nguån tµi nguyªn mÆt n-íc, nh»m thu l¹i
nh÷ng hiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ, x· héi, m«i tr-êng .VËy vÊn ®Ò ®Æt ra lóc
nµy lµ khi dù ¸n ®-îc ®-a vµo ho¹t ®éng th× nã cÇn sö dông c¸c nguån lùc
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kinh tÕ, x·, héi vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn tõ ®ã cã sù t¸c ®éng ng-îc trë l¹i
.NÕu dù ¸n kh«ng gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng nh÷ng m©u thuÉn trong c¸c vÊn ®Ò
vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n còng nh- vÊn ®Ò vÒ c«ng b»ng x· héi .Còng
nh- c¸c vÊn ®Ò vÒ xö lý c¸c chÊt th¶i ra trong qu¸ tr×nh nu«i trång ®Ó ®¶m
b¶o cho m«i tr-êng kh«ng bÞ qu¸ t¶i, th× dù ¸n sÏ kh«ng ®¶m b¶o ph¸t triÓn
l©u bÒn .
Môc ®Ých cuèi cïng cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng, rót côc còng lµ phóc
lîi cña con ng-êi, cô thÓ lµ chÊt l-îng cuéc sèng cña con ng-êi c¶ vÒ mÆt
vËt chÊt còng nh- tinh thÇn. T¨ng tr-ëng kinh tÕ kh«ng ph¶i chØ lµ ®Ó t¨ng
tr-ëng kinh tÕ, b¶o vÖ m«i tr-êng còng kh«ng ph¶i chØ ®Ó b¶o vÖ m«i
tr-êng, mµ tÊt c¶ v× h¹nh phóc cña con ng-êi .Nh÷ng nç lùc cña quèc gia
trong viÖc gi¶m ®ãi nghÌo, h¹n chÕ sù gia t¨ng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo
còng lµ nh»m ®¹t ®-îc mét sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ mÆt x· héi .
Kinh nghiÖm nhiÒu n-íc cho thÊy, t×nh tr¹ng nghÌo khæ kÕt hîp víi
sù láng lÎo cña luËt ph¸p vµ sù yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®· dÉn tíi
nh÷ng tÖ n¹n x· héi vµ c¸c mèi bÊt an trong x· héi, thËm chÝ ®e do¹ an
nguy cña c¶ mét quèc gia .Lóc ®ã con ng-êi, kÓ c¶ ng-êi giÇu còng kh«ng
thÓ sèng yªn vui h¹nh phóc ®-îc .Cßn víi ng-êi nghÌo th× tÊt nhiªn l¹i
cµng khæ cùc h¬n .
Sù c«ng b»ng trong x· héi ®ã chÝnh lµ kh¶ n¨ng c¸c thµnh viªn trong
viÖc tiÕp cËn c¸c nguån lùc cïng c¸c c¬ héi .C«ng b»ng x· héi còng cßn
®-îc hiÓu lµ c«ng b»ng trong cïng thÕ hÖ vµ c«ng b»ng gi÷a c¸c thÕ hÖ.
C«ng b»ng gi÷a c¸c thµnh viªn trong x· héi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó
cho mäi ng-êi cïng cã thÓ ®ång t©m hiÖp lùc cho sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh
cña x· héi Ph¶i lµm sao ®Ó mçi c¸ nh©n ®Òu c¶m thÊy r»ng mçi hµnh ®éng
tÝch cùc cña m×nh lµ kh«ng v« Ých vµ còng t¹o nªn h¹nh phóc cho m×nh.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C«ng b»ng gi÷a c¸c thÕ hÖ cña mét x· héi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho
x· héi ®ã ph¸t triÓn bÒn v÷ng, l©u dµi vµ ngµy cµng tèt ®Ñp h¬n.ViÖt Nam
cã c©u nãi rÊt h×nh ¶nh lµ "®êi cha ¨n mÆn ®êi con kh¸t n-íc" ®ã lµ ®iÒu
nªn tr¸nh.
§Ó x©y dùng c¸c dù ¸n mµ ph¶i m¾c nî nÇn tõ ®êi nµy sang ®êi
kh¸c lµ mét h×nh ¶nh ph¶n diÖn cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng, hoÆc x©y dùng c¸c
dù ¸n xong ®Ó l¹i c¸c phÕ th¶i vµ m«i tr-êng n-íc bÞ « nhiÔm nÆng nÒ, ®Êt
bïn, ®Êt ®¸y bÞ ®¸ ho¸, chai ho¸ ...lµ mét bøc tranh cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh
tÕ vµ m«i tr-êng còng nh- x· héi.Ng-êi ta th-êng c¶nh c¸o r»ng, ph¶i coi
chõng thÕ hÖ nµy ®õng ®Ó l¹i nh÷ng g¸nh nÆng cho thÕ hÖ mai sau vµ
th-êng lÊy h×nh ¶nh cña xu thÕ c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ
suy tho¸i chÊt l-îng m«i tr-êng .§ã viÖc ®-¬ng nhiªn lµ viÖc cÇn thiÕt
ph¶i lµm .Nh-ng còng cã ý kiÕn nªu lªn r»ng kh«ng nªn c-êng ®iÖu mét
chiÒu, kh«ng nªn chØ thÊy mét mÆt cña vÊn ®Ò lµ tµi nguyªn vµ m«i tr-êng,
còng kh«ng nªn chØ thÊy xu thÕ mét chiÒu lµ xu thÕ ph¸t triÓn tiªu cùc Mçi
thÕ hÖ kh«ng chØ ®Ó l¹i c¸c hËu qu¶ mµ ph¶i cã c¸c tµi s¶n c¸c c«ng tr×nh
…vv .
C¸c chÝnh s¸ch víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë ViÖt nam
ViÖt nam ®· cã c¸c chÝnh s¸ch vÒ b¶o vÖ khÝ quyÓn, chèng sù thay
®æi khÝ hËu, b¶o vÖ oz«n, chèng « nhiÔm kh«ng khÝ ..B¶o vÖ ®Êt ®ai trong
canh t¸c vµ nu«i trång, chèng chÆt ph¸ rõng, b¶o vÖ ®a d¹ng ho¸ sinh häc,
tµi nguyªn n-íc ngät, biÓn §«ng vµ c¸c vïng ven bê, c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt
th¶i vµ xö lý chÊt th¶i còng nh- ®· cÊm l-u hµnh c¸c chÊt cã ®éc h¹i víi
m«i tr-êng vµ søc khoÎ con ng-êi ..vv.
C¸c chÝnh s¸ch vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë trªn c¸c vïng n«ng th«n
miÒn nói, c¸c dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n, n«ng nghiÖp còng nh- cã chÝnh
s¸ch vÒ ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng trong t-¬ng lai .
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
II.3. Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh, ®¸nh gi¸ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Ph¸t triÓn bÒn v÷ng, lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc míi mÎ chÝnh v× vËy
hiÖn nay ë ViÖt Nam cßn cã nh÷ng tranh c·i xung quanh kh¸i niÖm ph¸t
triÓn bÒn v÷ng còng nh- c¸c ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh, ®¸nh gi¸ chóng .Trong
chuyªn môc nµy chóng ta sÏ ®i theo mét gãc ®é hoµn toµn riªng biÖt, ®ã lµ
ph¸t triÓn bÒn v÷ng d-íi gãc nh×n cña nhµ kinh tÕ häc vµ qua ®ã c¸c ph-¬ng
ph¸p x¸c ®Þnh ®¸nh gi¸ còng sÏ theo gãc ®é nµy .
Nh- chóng ta ®· biÕt ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong c¸c dù ¸n nãi chung
vµ c¸c dù ¸n trong c«ng nghiÖp trong thuû s¶n nãi riªng ®Òu ®-îc hiÓu lµ
bÒn v÷ng trªn hai khÝa c¹nh ®ã lµ : Kinh tÕ vµ x· héi, chÝnh v× vËy chóng ta
còng sÏ thiÕt lËp ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh, ®¸nh gi¸ theo ba khÝa c¹nh nµy .
II.3.1. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ bÒn v÷ng vÒ mÆt kinh tÕ .
BÒn v÷ng vÒ mÆt kinh tÕ cña dù ¸n lµ mét mÆt hÕt søc quan träng cña
dù ¸n, kÓ c¶ khi so¹n th¶o còng nh- khi thùc hiÖn vµ cµng ®Æc biÖt quan
träng h¬n víi c¸c dù ¸n trong c«ng nghiÖp vµ trong thuû s¶n, ph¸t triÓn c«ng
th«n . V× c¸c dù ¸n nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, quy m« dù ¸n
còng nh- c¬ cÊu c¸c nguån vån, ..nã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn lç, l·i, thu, chi
cña dù ¸n còng nh- lîi Ých thiÕt thùc cña dù ¸n mang l¹i cho nhµ ®Çu tcòng nh- cho x· héi vµ céng ®ång .
Trªn c¬ së ®ã ®¸nh gi¸ ®-îc hiÖu qu¶ vÒ mÆt tµi chÝnh, tÝnh hîp lý
cña nh÷ng lîi Ých vµ sù an toµn vÒ ph-¬ng diÖn tµi chÝnh cña dù ¸n ®Çu t- .
§ång thêi, còng lµ c¬ së quan träng ®Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu ph©n tÝch kinh
tÕ x· héi vµ m«i tr-êng cña dù ¸n .
§Ó dù ¸n bÒn v÷ng vÒ mÆt kinh tÕ ta ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu
qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n .Muèn ®¹t ®-îc môc ®Ých nµy trong qu¸ tr×nh ph©n
tÝch hiÖu tµi chÝnh cÇn ph¶i sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch thÝch hîp vµ
sö dông hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh cÇn thiÕt .
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Th-êng trong c¸c dù ¸n ng-êi ta th-êng tiÕn hµnh theo c¸c h-íng,
b-íc víi néi dung vµ tr×nh tù nh- sau:
X¸c ®Þnh tæng vèn ®Çu t- vµ c¬ cÊu c¸c nguån vèn
®Çu t- cña dù ¸n.
TÝnh to¸n mét sè chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh cña dù
¸n .
HiÖu qu¶ tµi chÝnh vèn ®Çu t- cña dù ¸n .
Ph-¬ng ¸n tr¶ nî ( nÕu cã ).
§¸nh gi¸ ®é an toµn vÒ tµi chÝnh cña dù ¸n .
Nh÷ng rñi do vµ ph-¬ng ¸n dù phßng .
a).X¸c ®Þnh tæng vèn ®Çu t- vµ c¬ cÊu nguån vèn.
Tæng vèn ®Çu t-.
Trong bÊt kú dù ¸n ®Çu t- nµo th× tæng vèn ®Çu t- lµ mét trong c¸c néi
dung quan träng nhÊt cÇn ph¶i l-u ý .
Tæng vèn ®Çu t- lµ g× ?
Tæng vèn ®Çu t- cña mét dù ¸n bao gåm vèn cè ®Þnh, vèn l-u ®éng, l·i vay
trong thêi gian x©y dùng (nÕu cã ).
Trong ®ã :
Vèn cè ®Þnh cña mçi dù ¸n ®-îc x¸c ®Þnh vµo nhcÇu vÒ chi phÝ ban ®Çu vµ chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n cña dù ¸n :
Vèn cè ®Þnh = Chi phÝ ban ®Çu + Chi phÝ c¬ b¶n
Trong ®ã, chi phÝ ban ®Çu bao gåm :
Chi phÝ thµnh lËp , nghiªn cøu dù ¸n, chi phÝ chuyÓn giao c«ng nghÖ,
chi phÝ ®µo t¹o t- vÊn, chi phÝ c«ng tr×nh t¹m, chi phÝ thÝ nghiÖm, chi phÝ
qu¶n lý ban ®Çu .
Chi phÝ c¬ b¶n bao gåm:
-Chi phÝ m¸y mãc thiÕt bÞ, chi phÝ v« h×nh( vÝ dô nh- c¸c b»ng ph¸t
minh, bÝ quyÕt c«ng nghÖ ...), Chi phÝ c©y con vµ c¸c chi phÝ c¬ b¶n
kh¸c .
20